TRAJECT Nederlands 3 Dubbele finaliteit
ds
tu
k
L
vo o
rb
ee
ld
ho
of
Patrick Arnou Alexander Colin Sofie Costermans Frederik De Ridder Ulrik De Roover Marie Diels Nikolai Dobbelaere Hanne Goossens Zoë Meerkens Lore Praet Elke Stasseyns Glenn Van Belleghem Annelies Van Laere Saskia Yperzeele
BOEK
ERK EERW
Ontdek het onlineleerplatform: diddit! Vooraan in dit boek vind je de toegangscode, zodat je volop kunt oefenen op je tablet of computer. Activeer snel je account op www.diddit.be en maak er een geweldig schooljaar van!
ISBN 978-90-306-9976-7
597554
9 789030 699767
vanin.be
tu k
el dh oo fd s
be
vo or
BOEK
ERK EERW
vo or
be
el dh oo fd s
tu k
L
Patrick Arnou Alexander Colin Sofie Costermans Frederik De Ridder Ulrik De Roover Marie Diels Nikolai Dobbelaere Hanne Goossens Zoë Meerkens Lore Praet Elke Stasseyns Glenn Van Belleghem Annelies Van Laere Saskia Yperzeele
tu k
el dh oo fd s
be
vo or
Inhoud Les 1 Les 2 Les 3 Les 4
Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie? Kortfilms bespreken en vergelijken Spelling van het werkwoord Soorten verhalen
Literatuursuggesties 1 Communicatieschema en teksttypes Spreekwoorden, uitdrukkingen en zegswijzen
Tussenstop 1
el dh oo fd s
Les 5 Les 6
5 9 18 28 34
tu k
Starten met Traject Nederlands 3
48 52 67
74
Les 7 Woordsoorten Les 8 Ruimte in verhalen Les 9 Strategieën bij luisteren en kijken Les 10 Hoofdletters en tekstopbouw Les 11 Stiftgedichten Les 12 Media en ik
86 100 108 116 128 131
Tussenstop 2
146 159 167 171 179 185 195
Tussenstop 3
205
Les 19 Argumenteren Les 20 Hoe fictie en non-fictie met gebeurtenissen omgaan
219 227
Literatuursuggesties 2
237
Les 21 Aaneenschrijven van woorden Les 22 Gedichten lezen en beleven Les 23 Het tijdschriftartikel
241 246 253
Tussenstop 4
264
vo or
be
Les 13 Nieuwsberichten aantrekkelijk maken Les 14 Notities nemen Les 15 Beeldtaal in stripverhalen Les 16 Een nieuwsbericht maken Les 17 Zinsdelen Les 18 Fanfictie
INHOUD TRAJECT Nederlands 3
3
281 289 299 308 319
Tussenstop 5
334
vo or
be
Tussenstop 6
el dh oo fd s
Les 29 Kortverhaal Les 30 Balanstest – receptieve vaardigheden Les 31 Toneeltekst en theateropvoering Les 32 Taal bij dieren Les 33 Een reactie schrijven
4
tu k
Les 24 Tekststructuur en signaalwoorden Les 25 Beeldspraak Les 26 Spreken: de tekstinspectie Les 27 Woordtekens Les 28 Register
INHOUD TRAJECT Nederlands 3
349 358 364 373 378
384
Starten met Traject Nederlands 3 Hoe ga je met dit boek aan de slag? We leiden je door enkele belangrijke aspecten.
Op weg met Traject
tu k
1
In dit leerwerkboek vind je lessen met verschillende achtergrondkleuren. Lessen met dezelfde achtergrondkleur behoren tot dezelfde stroom. les
les
Beeldtaal in stripverhalen
15
Je maakt kennis met verschillende soorten stripverhalen
1
3 Je kijkt na hoe een stripmaker
19
zijn verhaal sterker maakt door beeldtaal
1
Je kent de begrippen mening, standpunt, argument, feit, conclusie
4 Je past je kennis rond
Je onderscheidt standpunten, argumenten, feiten en meningen van elkaar
beeldtaal en stripverhalen toe op een concrete strip
VERSCHILLENDE SOORTEN STRIPS
1
1
Je formuleert argumenten en tegenargumenten
2
FACEBOOK: EEN PUBLIEK DAGBOEK?
1
Uitgeverij
1 Welke nieuwsberichten wil je lezen? Geef je interesse aan door één of meerdere icoontjes te kleuren. Hoe interessanter je een nieuwsbericht vindt, hoe meer icoontjes je kleurt.
b Vind je dat veel?
© 2021 Standaard
a Zijn er advertentievoorkeuren bij die je helemaal niet verwacht had?
b Begrijp je waarom Facebook denkt dat jij hierin geïnteresseerd bent?
1 verstrekken
a De analyse van de gegevens gebeurt door onderzoekers.
2 weigeren
b Mark Zuckerberg beaamt dat Facebook gegevens van gebruikers verkoopt aan adverteerders.
3 data
4 een beroep doen op 5 netwerk
f
1
comic
1
Japanse strip, meestal zwart-wit met veel actie en hevige emoties
b
vedettestrip
2
Amerikaans formaat stripboek van ongeveer 24 pagina's. Meestal bevatten deze uitgaven delen van series die later gebundeld worden in zogenaamde trade-paperbacks.
c
cartoon
3
een stripboek met 'romandikte'; de inhoud brengt een boodschap
d
manga
4
een stripreeks rond bekende mediafiguren
e
graphic novel
5
een enkel plaatje, al dan niet voorzien van tekst
171
LES 15 BEELDTAAL IN STRIPVERHALEN
literatuur
i
Harry wil zijn telefoonnummer niet bekendmaken op zijn Instagram-account.
j
De leraar riep de hulp in van zijn leerlingen om zijn profielgegevens verder aan te vullen.
2
3
4
5
6
7
219
1
be
3
2 Welke woorden worden hier weergegeven?
f
v
o
Woorden hebben een bepaalde betekenis; die ken je of kun je opzoeken in een woordenboek. Een woord kan ook een bepaalde gevoelswaarde hebben. Woorden als ‘tafel’, ‘stoel’ of ‘pen’ zijn neutraal, maar ‘lui’ en ‘wijf’ hebben een negatieve bijklank, terwijl ‘opgewekt’ en ‘dame’ eerder positieve gevoelens oproepen. 3 ‘Lui’ en ‘wijf’ hebben een negatieve connotatie; ‘opgewekt’ en ‘dame’ hebben een positieve connotatie. a Hebben onderstaande woorden een positieve connotatie of een negatieve connotatie? Zet ze in de juiste kolom. Kies uit: oogverblindend – rasecht – troosteloos – verbluffend – woelig positieve connotatie
TUSSENSTOP 3
Moeten alle dierproeven verboden worden?
&&&&&
&&&&&
159
taalinzicht
3
Je controleert of informatie betrouwbaar is
1
JONGEREN EN MEDIA
negatieve connotatie
empathisch
bizar
1 Vul deze korte enquête in.
persoonlijk antwoord
Ik lees meer dan twee keer per week in de krant.
¡ ja
¡ nee
Ik heb al eens een e-book gelezen.
¡ ja
¡ nee
Ik lees graag boeken.
¡ ja
¡ nee
lees bijna dagelijks nieuwsartikelen op mijn smartphone.je aan de oranje ¡ ja ¡ nee Na enkele lessen is er Ikeen tussenstop. Die herken Ik denk dat jongeren over 100 jaar nog boeken lezen. ¡ ja ¡ nee achtergrondkleur. In de tussenstops ga je verder aan de slag met de leerstof die je 2 Lees de tekst Jongeren lezen meer dan ooit op p. 11 een eerste keer globaal en beantwoord volgende vragen. tijdens de voorgaande lessenreeks behandelde. Het gaat hier om een herhaling of een uitbreiding van de leerstof, woordenschat en een creatieve onthouden opdracht.
b Beoordeel de connotatie van onderstaande woorden. Welk woord hoort niet thuis in de rij? mistroostig
Vandaag is een wereldwijde ‘palindroomdag’, en wellicht ook de laatste die jij zal meemaken
&&&&&
teit ac teit
vo or
2
Jonge holebi’s in elkaar geslagen in Gent, politie zoekt daders via camerabeelden
Je gebruikt woordstrategieën om de betekenis van onbekende woorden te vinden
WOORDENSCHAT
1
Je test hoe goed je informatie uit teksten kunt halen
2
Tussenstop 3
tie si mi
&&&&&
Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie? 1
1 Bekijk dit raster en stel drie woorden samen die met ‘in-‘ beginnen. Je mag elke lettergreep maar één keer gebruiken.
&&&&&
LES 13 NIEUWSBERICHTEN AANTREKKELIJK MAKEN
informatie & communicatie
les
Patiënt aarde maakt de mens ziek
&&&&&
8
LES 19 ARGUMENTEREN
Vooraan elke les zie je de lesdoelen. Die verduidelijken wat je met die les zult bereiken.
&&&&&
Sharenting: ouders posten foto’s Wolvin Noëlla laat zich voor het van kind ongevraagd online eerst bij daglicht zien
h Voor die nieuwe laptop betaalde Sofia € 899, btw meegerekend.
a
Nederlands kampioenschap Tegenwindfietsen stopgezet wegens te harde wind
&&&&&
Wereldwijd geven 500 miljoen meer gebruikers de voorkeur aan Facebook ten opzichte van YouTube.
g Een andere vaststelling is dat veel jongeren niet zouden willen betalen voor Facebook in ruil voor een account zonder advertenties.
definitie
Meisjes lijken steeds jonger te puberen: ‘We zien al meisjes tussen 7 en 8 jaar die borsten krijgen’
&&&&&
e Kunt u mij wat informatie geven over het gebruik van sociale media?
8 bevinding
term
Valentijnswerk Banksy al na 48 uur vernield
c Het Facebook-account van Djamel geeft weer dat hij een erg uitgebreid sociaal web heeft. d Wat deel jij mee via sociale media?
6 inclusief
7 bevestigen
ten ti ter
Je vat een nieuwsbericht mondeling samen
2 Surf naar www.facebook.com/ads/preferences en bekijk jouw advertentievoorkeuren.
3 In het artikel werden sommige woorden gemarkeerd. Verbind die woorden met de zinnen in de tweede kolom. Het vetgedrukte woord (woorden) heeft een gelijkaardige betekenis aan het woord in de eerste kolom.
IN-
3
BEN JE VLUG TE VERLEIDEN?
Hieronder vind je enkele nieuwstitels en bijhorende beelden.
a Hoeveel advertenties kwam je tegen?
1 Verbind de termen en definities in de volgende oefening met de juiste afbeeldingen.
1
Je kent een aantal belangrijke taaltechnieken om teksten aantrekkelijker te maken: verwijswoorden, synoniemen, concrete werkwoorden en treffende bijvoeglijke naamwoorden
Je kunt deze taaltechnieken toepassen in geschreven en gesproken communicatieve situaties
1 Bekijk je Facebook- of Instagram-account. Scroll door de eerste vijftig berichten en tel hoeveel hiervan gesponsord zijn.
Typisch voor strips is dat beeldtaal en geschreven taal gemengd worden. Er bestaan verschillende soorten stripverhalen.
Nieuwsberichten aantrekkelijk 13 maken
el dh oo fd s
1
3
2
2 Je kent termen rond afstand, perspectief en tekenstijl
les
Argumenteren
somber
205
Bij globaal lezen neem je de tekst volledig door. Je zoekt uit waar de tekst over gaat (het onderwerp). Die informatie vind je meestal in de inleiding, de tussentitels en het slot. Je kijkt ook naar de lay-out (opmaak) van de tekst en de illustraties. Op die manier probeer je een algemeen beeld van de tekst te krijgen. Je kunt na het globaal lezen zeggen wat het onderwerp is en of je de tekst in detail wilt verwerken.
a Wat is volgens jou het onderwerp van de tekst? het leesgedrag van jongeren
In de meeste lessen voorzien we bij de opdrachten ruimte omgeeft je deantwoord b Welke informatie inleiding daarover? te noteren. ¡ Jongeren lezen meer dan vroeger. In sommige lessen geven we je echter eerst het bronmateriaal (bijvoorbeeld een artikel) en de bijhorende ¡ Jongeren lezen minder dan vroeger. ¡ Jongeren lezen meer boeken dan vroeger, maar minder krantenartikels. instructies, gevolgd door ruimte om te noteren. Zo moedigen we je aan om je antwoorden op een geordende x Jongeren lezen minder boeken dan vroeger, maar meer korte berichten online. ¡ c Waarom de schrijver deze tekst gemaakt?waar je ook zelfstandig zult moeten manier neer te schrijven. Dat is een mooie voorbereiding opheeftde derde graad, x om de lezer te informeren ¡ noteren. ¡ om de lezer te ontspannen ¡ om de lezer te ontroeren ¡ om de lezer te overtuigen
5
INHOUD TRAJECT Nederlands 3 LES 1 LEESVAARDIGHEID – WAT IS JOUW STARTPOSITIE?
9
30
35
40
45
Het was een warme dag. Hartje zomer. Mama stond achter de sorteermachine in de donkere schuur, maar zelfs daar was het niet koel. Het zweet gutste van haar gezicht. In de kas, waar papa en de drie broers aan De passage in regel 46-47 daarentegen bewijst dat je als lezer weet dan het het werk waren, was het helemaal niet uit te houden. Maar ondanks de hitte, ging het werk gewoon door. De tomaten moesten, als altijd, op tijd bij de veiling zijn. personage: je vermoedt dat die ‘kleine tomaatjes’ geen tomaten zijn en dus gevaarlijk kunnen zijn. ‘Gaan jullie maar spelen in de tuin’, zei mama tegen mij. ‘Jij kan best even op Rianne passen. Ik heb het hekje goed gesloten, zodat jullie de tuin niet uit kunnen. O ja, en de schommel is kapot, dus niet gaan schommelen, hoor!’ Ik knikte trots, ik was tenslotte al zes jaar. ‘Ja mama, ik zal goed op haar passen.’ WAARHEID IN VERHALEN, WAARHEID IN DE MEDIA ‘Over twee uurtjes gaan we eten. Tomatensoep.’ 4 ‘Lekker! Met veel ballen?’ ‘Mét veel ballen’, lachte mama. In de lessen ondersteunen we je met enkele kaders en iconen. Rianne en ik hadden de oude dekens uit de schuur gehaald, ze over het wasrek gedrapeerd en ze met In het verhaal Bittere oogst slaagde de auteur erin om ons als lezer mee te laten leven met Renske en haar jeugdtrauma. knijpers vastgezet. Een mooie tent was het resultaat. Als lezer weten we dat Bittere oogst niet echt gebeurd is, maar beseffen we tegelijk dat het zou kunnen gebeuren. ‘Ik ben zogenaamd de moeder en jij het kind’, zei ik tegen Rianne. De feiten zijn in dat verhaal wel verzonnen, maar niet onmogelijk. Had de auteur gezegd dat Rianne door een alien Ze keek wat beteuterd. ontvoerd was, dan hadden de meesten onder ons dit onmiddellijk als fantasie afgewezen. ‘Oké,’ besliste ik snel, ‘dan ben jij de vader.’ Rianne knikte blij. ‘Ja, ik ben zonaamt vader!’ Onthouden-kaders bevatten belangrijke kennis,zich vaardigheden en strategieën. een koken.’ journalist die over zo'n drama in de media rapporteert, strikt aan de feiten houden? Of is er in een ‘Ga maar een stukje fietsen, vader, dan Moet ga ik eten plaats voor uit emoties en interpretatie? Datdrap, bekijken Ik pakte een emmertje, plukte wat grasnon-fictietekst en blaadjes enook deed er water de gieter bij. De groene die we in deze les.
2
Hulpmiddelen
onthouden
al roerend ontstond, leek nergens op. Toen ik nog eens rondkeek, zag ik de struik. Er zaten kleine, rode tomaatjes aan. Zulke kleintjes had ik nog nooit gezien, maar ik zou er vast heel goed tomatensoep van kunnen maken. Net als mama. Ik plukte de tomaatjes, net zoveel tot het emmertje voor de helft gevuld was. grens tussen fictie non-fictie is niet altijd duidelijk. Heel vaak baseren auteurs zich op de Het prutje kleurde langzaam maar zeker van groenDenaar rood. Wat was ik en trots op mijn tomatensoep. werkelijkheid om overdreven of uitgevonden verhalen te vertellen. Soaps zijn hier een duidelijk ‘Vader, vader,’ riep ik, ‘we kunnen eten.’ voorbeeld Snel pakte ik twee plastic bekertjes en vulde ze met de rodevan. vloeistof. Rianne liet zich met een plof op de
onthouden
55
grond vallen. ‘Wat eten we, moeder?’ ‘Zogenaamde tomatensoep, vader’, zei ik plechtig. ‘Dat ziet er lekker uit!’ riep vader enthousiast en ze nam een grote slok en nog één, totdat het hele kopje leeg was. Ik was blij dat zij ervan smulde. Zelf had ik maar een klein slokje genomen, omdat ik het eigenlijk helemaal niet lekker vond. Het leek in de verste verte niet op mama’s tomatensoep. Na het eten ging vader slapen in onze mooie tent. Net als papa, die na het eten ook altijd een dutje op de bank deed …
woord 266
TRAJECT NEDERLANDS 3
el dh oo fd s
50
tu k
25
Ik open de deur naar mijn kamertje op zolder. Het is niet groot, maar ik heb in ieder geval een plekje waar rust heerst te midden van ons drukke gezin. VroegerDe moest ik het kamertje delen mettechnieken Rianne. Automatisch auteur gebruikt verschillende om de in het verhaal dwaalt mijn blik naar de twee fotolijstjes op mijn bureau. Eén omlijst een foto van Rianne en één een foto bouwen. opmerking over deis. tomatensoep in regel 8 bewijst dat je als lezer van ons samen. Rianne was vier, ik zes. Ik realiseer meop dattedat alweer De bijna tien jaar geleden Ik plof neer op mijn bed en laat mijn tranen de vrije loop. We waren altijd samen, Rianne en ik. Ook die dag … weet dan het personage.
LITERATUUR
Onderaan sommige pagina’s tref je de verklaring aan van een woord of uitdrukking op die pagina. Online bij het lesmateriaal vind je bij elke tussenstop een overzicht van de woorden die aan bod kwamen.
woord
les
Kortfilms bespreken en 10 vergelijken
zijn borst natmaken: zich voorbereiden op veel tegenstand (uitdrukking) de kas: broeikas, serre draperen: een stuk stof over iets (laten) hangen
3
tip Bij
4
Je analyseert hoe een auteur een verhaal opbouwt en zijn sommige opdrachten staat een boodschap naar het publiek brengt
1
2
Je vertelt hoe je een verhaal ervaart
1
LES 26 HOE FICTIE EN NON-FICTIE MET GEBEURTENISSEN OMGAAN
tip om je op
Je kent de kenmerken van 261 het genre kortfilm
Je kent de termen realistisch verhaal, open en gesloten einde, verhaallijn en chronologie, protagonist, antagonist en nevenpersonage weg te helpen.
KORTFILM THE PRESENT
tip
De woordwolk die je daarnet bestudeerde, is een visuele weergave in kernwoorden van een nieuwsbericht uit een krant. Een woordwolk geeft de belangrijkste kernwoorden van een tekst visueel Situeren weer: hoe groter het woord, hoe vaker het woord in de tekst voorkomt.
be
1 In dit deel bekijk en vergelijk je twee kortfilms.
a Hou je vangeschreven deze verhalen? Nieuwsberichten worden om zo veel mogelijk gelezen te worden. Journalisten denken dus steeds goed na op welkebmanier zetitels hun berichten Welke ken je? verpakken. In dit deel onderzoek je stapsgewijs een aantal taaltechnieken om de lezer te boeien. 2 Op welke manier verschilt een kortfilm van een gewone film?
Taaltechniek 1 onDERWEG
vo or
Onderweg-kaders bevatten leuke weetjes. 3 Lees en bekijk onderstaande informatie over de kortfilm The Present aandachtig.
BOB THISSEN EN VRIEND FILMEN HOE ZE AAN onDERWEG BOORD GAAN VAN VERLATEN SCHIP OP ZEE
Jacob Frey is een Duitse regisseur die op wereldwijde filmfestivals al meermaals in de prijzen viel voor zijn kortfilms, hij mag reeds meer 100vriend awards hebben achter zijn schrijven. Zijn kortfilm The Present Bob Thissen dan en zijn in naam Griekenland in 2016 viraalMet op het meer dan 150 miljoen mensen een avontuurging meegemaakt. eeninternet, opblaasbare de film. Hij meenaar aan Walt Disney’s Zootopia en kajak gingenbekeken Bob Thissen enwerkte zijn ook vriend aande Thekust Secretvan Life of Pets. een verlaten Moana schip en voor Elefsina om
beelden te maken van wat ooit een echt schip was. Het varen naar het schip met een opblaasbare kajak en het maken van beelden bleek een moeilijke opdracht! a Waarover denk je dat het verhaal zal gaan?
1 Vind je de krantenkop en lead aangenaam om te lezen? Heeft de journalist de lezer voldoende verleid? Waarom wel/niet?
b Heb je op basis van de poster een vermoeden van wat er in de doos verstopt zit? 2 Welke woorden worden herhaald? a Duid ze met een kleur aan in de tekst.
6
b Vind je die herhaling storend?
Starten met TRAJECT Nederlands 3 3 Herschrijf samen met een medeleerling de titel en lead zodat er meer afwisseling en variatie in woordkeuze ontstaat.
98
TRAJECT NEDERLANDS 3
LITERATUUR
Voorkennis activeren Als je dit icoon ziet, ga je voorkennis activeren. Dat kan gaan om leerstof die je in een voorgaand schooljaar al gezien hebt of onderwerpen die je kent uit je dagelijks leven. Differentiatie Het differentiatie-icoon geeft aan dat je met een remediërings- of een verdiepingsopdracht te maken hebt. Je oefent verder op leerstof die je nog niet helemaal onder de knie hebt (remediëring) of je gaat een extra uitdaging aan (verdieping of uitbreiding).
tu k
Woordenschat Dit icoon geeft aan dat je je woordenschat zult verrijken of strategieën leert om met nieuwe en moeilijke woorden om te gaan.
el dh oo fd s
Actief verwerken Eenmaal je kennis of vaardigheden verworven hebt, kun je actief verwerken. Je past wat je leerde zelfstandig toe in een nieuwe situatie.
Play Dit icoon geeft aan dat je een audio- of videofragment zult bekijken of beluisteren. Gamification Doorheen het boek vind je verschillende games. In een bijhorende video leggen we uit hoe je het spel speelt met je medeleerlingen.
QR-code Soms is het handig dat je extra lesinformatie of een video- of audiofragment zelf kunt bekijken of beluisteren op je smartphone. Daarom voorzien we QR-codes: scan ze en log in op diddit.
vo or
be
KENNISCLIP
Starten met TRAJECT Nederlands 3
7
3
Diddit
het onlineleerplatform bij Traject Nederlands Leerstof kun je inoefenen op jouw niveau.
el dh oo fd s
Je kunt vrij oefenen en de leraar kan ook voor jou oefeningen klaarzetten.
tu k
De opdrachten in dit boek worden aangevuld met digitaal lesmateriaal en oefeningen op diddit.
Hier vind je de opdrachten terug die de leraar voor jou heeft klaargezet. Hier kan de leraar toetsen en opdrachten voor jou klaarzetten. Benieuwd hoe ver je al staat met oefenen en opdrachten? Hier vind je een helder overzicht van je resultaten.
vo or
be
Hier vind je het lesmateriaal per deel (o.a. videobestanden en instructiefilmpjes).
8
Starten met TRAJECT Nederlands 3
Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie?
1
1
Je test hoe goed je informatie uit teksten kunt halen
2 Je gebruikt woordstrategieën om de betekenis van onbekende woorden te vinden
Jongeren en media
Je controleert of informatie betrouwbaar is
el dh oo fd s
1
3
tu k
les
1 Vul deze korte enquête in.
Ik lees meer dan twee keer per week in de krant.
¡ ja
¡ nee
Ik heb al eens een e-book gelezen.
¡ ja
¡ nee
Ik lees graag boeken.
¡ ja
¡ nee
Ik lees bijna dagelijks nieuwsartikelen op mijn smartphone.
¡ ja
¡ nee
Ik denk dat jongeren over 100 jaar nog boeken lezen.
¡ ja
¡ nee
2 Lees de tekst Jongeren lezen meer dan ooit op p. 11 een eerste keer globaal en beantwoord volgende vragen.
onthouden
Bij globaal lezen neem je de tekst volledig door. Je zoekt uit waar de tekst over gaat (het onderwerp). Die informatie vind je meestal in de inleiding, de tussentitels en het slot. Je kijkt ook naar de lay-out (opmaak) van de tekst en de illustraties.
be
Op die manier probeer je een algemeen beeld van de tekst te krijgen. Je kunt na het globaal lezen zeggen wat het onderwerp is en of je de tekst in detail wilt verwerken.
a Wat is volgens jou het onderwerp van de tekst?
vo or
b Welke informatie geeft de inleiding daarover? ¡ ¡ ¡ ¡
Jongeren lezen meer dan vroeger. Jongeren lezen minder dan vroeger. Jongeren lezen meer boeken dan vroeger, maar minder krantenartikels. Jongeren lezen minder boeken dan vroeger, maar meer korte berichten online.
c Waarom heeft de schrijver deze tekst gemaakt? ¡ ¡ ¡ ¡
om de lezer te informeren om de lezer te ontspannen om de lezer te ontroeren om de lezer te overtuigen
LES 1 Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie?
9
d Geef de tekstsoort en het teksttype. tekstsoort
teksttype ¡ reisverhaal
¡ persuasieve tekst
¡ medische bijsluiter
¡ opiniërende tekst
¡ nieuwsartikel
¡ prescriptieve tekst
¡ reclametekst
¡ argumentatieve tekst
¡ recept
¡ narratieve tekst
¡ wetenschappelijke studie
tu k
¡ informatieve tekst
3 Lees de tekst een tweede keer. Deze keer lees je alles en probeer je de hele boodschap te begrijpen. Beantwoord daarna volgende vragen.
el dh oo fd s
a Welke titel zou ook passen bij dit artikel? ¡ Jongeren lezen geen boeken meer. ¡ Jongeren lezen vooral digitaal. ¡ Jongeren lezen oppervlakkig.
¡ Jongeren hebben concentratieproblemen bij het lezen. b Markeer in elke alinea de belangrijkste zin.
c De tekst bevat negen alinea’s. Elke alinea geeft het antwoord op een vraag. Plaats de juiste vraag bij elke alinea. alinea 1 • • Hoe werken interventies bij het lezen van boeken? alinea 2 • • Wat is immersief lezen?
alinea 3 • • Welk soort lezen promoot Stichting Lezen?
alinea 4 • • Van welke onderzoeksresultaten vertrekt dit artikel? alinea 5 • • Zullen jongeren in de toekomst nog boeken lezen?
alinea 6 • • Wat doet Stichting Lezen (rond deze problematiek)?
be
alinea 7 • • Welke voordelen heeft het lezen van boeken? alinea 8 • • Wat is transmedia storytelling? alinea 9 • • Welk probleem ontstaat bij digitaal lezen?
vo or
d Wat is immersief lezen niet volgens dit artikel? ¡ In een leesflow raken bij het lezen van een boek. ¡ Bij het lezen niet taskswitchen of interactieve momenten hebben. ¡ Verplicht boeken lezen. ¡ Helemaal opgaan in een verhaal.
e Welke stelling over Stichting Lezen is juist? ¡ Stichting Lezen wil het digitaal lezen bij jongeren vervangen door lezen op papier. ¡ Stichting Lezen wil het immersief lezen promoten: ze willen dat jongeren meer tijd steken in langere teksten. ¡ Stichting Lezen verplicht jongeren om boeken te lezen. ¡ Stichting Lezen vreest dat jongeren in de toekomst geen boeken meer gaan lezen.
10
TRAJECT Nederlands 3 INFO & COMMUNICATIE
f Waarvan zijn deze boeken een voorbeeld? ¡ diepleeservaringen ¡ interventieverhalen ¡ transmediaverhalen
el dh oo fd s
tu k
¡ mediamultitasken
JONGEREN LEZEN MEER DAN OOIT
Muriel Janssen
vo or
be
Jongeren lezen steeds minder boeken. Tegelijkertijd zijn ze twee uur en twaalf minuten per dag bezig met communiceren via sociale media. En daarbij wordt wel veel gelezen en geschreven. Als whatsappen, e-mailen en twitteren vormen zijn van lezen, dan lezen we volgens Stichting Lezen meer dan ooit.
Wanneer we naar de traditionele media (krant, tijdschrift) kijken, gaat de leestijd bij jongeren achteruit. Volgens de Leesmonitor van Stichting Lezen lazen 13- tot 19-jarigen in 2013 nog 23 minuten per dag, in 2015 was dat nog maar 10 minuten. En die daling zet zich voort. Daarentegen zijn jongeren steeds meer actief op sociale media en brengen ze wel vier keer zoveel tijd door op het web als 65-plussers.
Waarom lezen? Jelle Jolles, hoogleraar Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, schreef in januari 2018 een artikel over de redenen waarom boeken lezen belangrijk is. Lezen draagt bij aan een bredere vorming en geeft kennis en inzichten binnen en buiten de school, die nodig zijn voor verdere ontplooiing. Ervaring in het lezen zorgt voor creativiteit, het leren plannen en het overzien
woord de ontplooiing: groei, ontwikkeling
LES 1 Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie?
11
Sociale media
Het probleem
tu k
Terug de boeken in
el dh oo fd s
van de consequenties van je plannen of je handelen. Door te lezen kom je meer te weten over andermans gevoelens en gedachten en dat is dan weer belangrijk bij de ontwikkeling van empathie.
Stichting Lezen promoot het traditionele lezen: het immersief lezen. Lange tijd met een lange concentratieboog. ‘Wij zullen er niet voor terugschrikken om de andere media te gebruiken om het lezen van traditionele media te bevorderen waar mogelijk. De realiteit is dat sociale media heel handig zijn. Wij zijn niet tegen sociale media maar wel vóór het lezen van traditionele media. Wat ons betreft is het een en-enverhaal.’
Tellegen & Frankhuisen (2002) onderscheiden een vijftal positieve leeservaringen. Er is sprake van ‘geboeide aandacht’ als lezers volledig geconcentreerd zijn. Ze kunnen dan hun gevoel van tijd en plaats verliezen, gaan voor langere tijd op in het verhaal en raken in een zogeheten ‘leesflow’. Dit wordt ook wel ‘dieplezen’ of ‘immersief lezen’ genoemd.
vo or
be
Niels Bakker van de Stichting Lezen meent dat deze diepe en geconcentreerde manier van lezen vooral door langere teksten wordt opgeroepen. Op sociale media ben je veel meer met korte, inter actieve momenten bezig. Tijdens het digitale lezen gaan mensen snel andere taken uitvoeren. Als dit ‘taskswitchen’ (mediamultitasken) veelvuldig plaatsvindt, maakt de aandacht voortdurend sprongen. Met als gevolg, zo denken critici als Carr (2011), Wolf (2007) en Spitzer (2013), dat er geen leesflow ontstaat, een van de vijf positieve leeservaringen. ‘Dit is wel een punt van zorg voor ons’, zegt Bakker.
Een vraag waar Stichting Lezen zich vaak over buigt, is: hoe krijg je jongeren terug de boeken in? Stichting Lezen biedt verschillende programma’s voor jongeren om ze niet te verliezen aan sociale media. ‘Wij zorgen voor een kwalitatief boekenaanbod op scholen.’
Verder vertelt Bakker dat er binnenkort een onderzoek verschijnt waarin er met een interventie wordt gewerkt. Jongeren krijgen berichten/meldingen op hun telefoon waardoor ze gestimuleerd worden om een boek te lezen. Dit soort interventies helpt om jongeren van sociale media terug de boeken in te krijgen. Dit onderzoek is nog niet officieel gepubliceerd. Volgens Bakker ligt hier nog wel een terrein waar meer gewonnen kan worden.
woord de consequentie: gevolg de empathie: je inleven in de emoties van andere mensen kwalitatief: van goede kwaliteit de interventie: tussenkomst
12
TRAJECT Nederlands 3 INFO & COMMUNICATIE
Toekomstbeeld
‘In het slechtste geval komen we in een toekomst waarin jongeren helemaal geen boeken meer lezen’, gaat Bakker verder. ‘Gelukkig ziet het daar niet naar uit: veel cijfers uit het buitenland maar
2
tu k
ook uit Nederland laten zien dat bijna de helft van de jongeren wel eens een e-book leest. Dit aantal vinden wij opmerkelijk hoog. Maar als je aan jongeren vraagt waaruit ze liever een lange tekst lezen, kiezen ze toch voor het gedrukte boek.’
el dh oo fd s
Een andere manier om jongeren aan het lezen te krijgen is transmedia storytelling. Eén verhaal wordt op meerdere platforms verteld. ‘Bijvoorbeeld Harry Potter: je hebt boeken, films maar ook games. De lezers switchen van het ene naar het andere platform. Ondanks dat ze verschillende platforms gebruiken zijn ze wel actief in hetzelfde verhaal. Er ontstaat een andere vorm van emersie of onderdompeling. Dit is ook een voorbeeld van hoe je mensen die meeraffiniteit hebben met film of games kan bereiken. Via deze transmedia-verhalen krijg je ze uiteindelijk toch de boeken in.’
Bron: De Volkskrant
De betrouwbaarheid van informatie
1 In de krant, op televisie en online kom je met heel veel informatie in aanraking. a Hoe beslis je of informatie betrouwbaar is?
be
b De vragen op de volgende pagina helpen je om te selecteren welke info betrouwbaar is en welke niet. Markeer de vragen waar je zelf niet aan gedacht had. 2 Is de tekst Jongeren lezen meer dan ooit volgens jou betrouwbaar? ¡ ja
¡ nee
vo or
3 Geef drie redenen waarom je dit zegt.
woord de affiniteit: verbondenheid met, interesse voor
LES 1 Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie?
13
tu k el dh oo fd s be vo or 14
TRAJECT Nederlands 3 INFO & COMMUNICATIE
be
el dh oo fd s
tu k
4 Veel jongeren lezen geen kranten meer of kijken niet naar het televisiejournaal. Nieuws bereikt hen vaak alleen nog maar via sociale media, bijvoorbeeld via Instagram. Bekijk de volgende nieuwsberichten op sociale media en vul de tabel in.
tekstdoel
¡ informeren ¡ ontspannen ¡ ontroeren ¡ overtuigen
Facebook-post over de paus en Donald Trump
¡ informeren ¡ ontspannen ¡ ontroeren ¡ overtuigen
Instagram-post over Ariana Grande
¡ informeren ¡ ontspannen ¡ ontroeren ¡ overtuigen
Is de bron betrouwbaar? Waarom (niet)?
vo or
Instagram-post van Cristiano Ronaldo
bron
LES 1 Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie?
15
el dh oo fd s
tu k
5 Bekijk nu aandachtig onderstaande afbeeldingen.
a Vergelijk de inhoud met wat je in de tabel noteerde.
b Wat zeggen de afbeeldingen over de betrouwbaarheid van berichten op sociale media?
be
vo or
6 In bovenstaande afbeeldingen staat de term ‘fake news’. a Schrijf in je eigen woorden op wat ‘fake news’ betekent. b Geef nu zelf een voorbeeld dat je onlangs tegenkwam.
16
TRAJECT Nederlands 3 INFO & COMMUNICATIE
onthouden Bij de opdrachten in dit deel deed je aan kritisch lezen. Hierbij ga je na of alle informatie in de tekst klopt en je denkt ook na of de bron van het artikel betrouwbaar is.
Hoe beoordeel je informatie?
tu k
onthouden
el dh oo fd s
Dagelijks kom je in contact met verschillende soorten informatie. In sommige gevallen is er een duidelijke kwaliteitscontrole gebeurd (het nieuws op radio en televisie, schoolboeken, artikels in wetenschappelijke tijdschriften), in andere gevallen wordt een mening van een persoon snel als feit voorgesteld (posts op sociale media of reclameberichten die vermomd zijn als nieuwsitem). Bij alle bronnen die je gebruikt, is het belangrijk om na te gaan of ze correct en betrouwbaar zijn.
KENNISCLIP
• Correct: Kijk of de informatie juist en niet verouderd is. Vraag je af of er geen onwaarheden in een artikel staan. Je doet er goed aan om informatie die je in een bron vindt te vergelijken met een andere bron. Zo kun je zien of ze dezelfde feiten geven. • Betrouwbaar: Kijk wie de tekst geschreven heeft en ga na of die persoon iets van het onderwerp afweet. Probeer ook te weten te komen waarom een tekst geschreven werd. De informatie kan misschien wel correct zijn, maar bijvoorbeeld maar één kant van de zaak belichten omdat de maker een bepaalde stelling wil aantonen.
Op een site van een filmproducent zul je bijvoorbeeld nooit negatieve informatie over de eigen films vinden. Je zult er misschien citaten van recensenten of kenners terugvinden, maar die zijn geselecteerd om de film te promoten, niet om de film kritisch te bespreken.
vo or
be
De vragen op pagina 14 helpen je om te selecteren welke info betrouwbaar is en welke niet.
LES 1 Leesvaardigheid – Wat is jouw startpositie?
17
Kortfilms bespreken en vergelijken
2
1
2
Je vertelt hoe je een verhaal ervaart
3
4
Je bestudeert hoe een auteur een verhaal opbouwt en zijn boodschap naar het publiek brengt
Je kent de kenmerken van het genre kortfilm
Je kent de termen hoofdpersonage, tegenspeler, nevenpersonage, verhaallijn, open einde en chronologie
Situeren
el dh oo fd s
Kortfilm The Present
1
tu k
les
1 In deze les bekijk en vergelijk je twee kortfilms. a Hou je van deze verhalen? b Welke titels ken je?
2 Geef het grootste verschil tussen een kortfilm en een gewone film.
3 Lees en bekijk onderstaande informatie over de kortfilm The Present aandachtig.
onDERWEG
vo or
be
Jacob Frey is een Duitse regisseur die op wereldwijde filmfestivals al meermaals in de prijzen viel voor zijn kortfilms, hij mag reeds meer dan 100 awards achter zijn naam schrijven. Zijn kortfilm The Present ging in 2016 viraal op het internet, meer dan 150 miljoen mensen bekeken de film. Hij werkte ook mee aan Walt Disney’s Zootopia en Moana en aan The Secret Life of Pets.
a Waarover denk je dat het verhaal zal gaan?
18
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
b Heb je op basis van de poster een vermoeden van wat er in de doos verstopt zit? c Jacob Frey werkte ook aan soortgelijke langspeelfilms mee, welke? Welke van die films heb je gezien?
el dh oo fd s
Het verhaal beleven
tu k
4 Waarom is de jongen eerst boos als hij ziet dat het hondje gehandicapt is?
5 Vond je het einde van het verhaal verrassend? Waarom? 6 Hieronder vind je enkele vragen over de film. a Kies er twee uit.
b Beantwoord de vragen.
onthouden
be
c Geef één duidelijk argument.
vo or
Als je iets zegt of je mening geeft, dan neem je een standpunt in. Je kunt je standpunt verdedigen of uitleggen met argumenten. Dat zijn redenen die je geeft om anderen van je mening te overtuigen.
• Heeft de kortfilm je anders doen nadenken over handicap, gezin of huisdieren? Antwoord:
Argument:
• Begrijp je de reactie van het hoofdpersonage? Antwoord: Argument:
LES 2 Kortfilms bespreken en vergelijken
19
• Heb je ooit al eens iemand uitgesloten omdat die persoon een beperking had of heb je je al eens uitgesloten gevoeld? Antwoord: Argument:
tu k
• Vond je het een mooie kortfilm? Antwoord:
el dh oo fd s
Argument:
7 Doen de personages je aan iemand denken? Omschrijf welke punten van overeenkomst je ziet.
Doordringen tot de tekst
8 In het verhaal zitten slechts drie personages. Vul deze tabel in.
de tegenspeler
het nevenpersonage het hoofdpersonage
onthouden
be
Het hoofdpersonage staat centraal in een verhaal. Het is de figuur die de belangrijkste rol heeft. Nevenpersonages zijn bijfiguren, personages die minder opvallen en op de achtergrond aanwezig zijn.
vo or
De tegenspeler zorgt ervoor dat het hoofdpersonage verandert of in actie komt. De tegenspeler kan een echte vijand zijn (zoals The Joker bij Batman of Thanos bij de Avengers), maar hij kan ook een personage zijn dat ervoor zorgt dat het verhaal op gang komt.
20
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
9 Hieronder vind je tien scènes uit de kortfilm. a Nummer ze tijdens het kijken van 1 tot 10. b Schrijf naast elke scène in één korte zin wat er gebeurt. volgorde
beschrijving
vo or
be
el dh oo fd s
tu k
scène
LES 2 Kortfilms bespreken en vergelijken
21
tu k el dh oo fd s
onthouden
In deze opdracht heb je de verhaallijn samengesteld. Je hebt alle scènes in volgorde kunnen plaatsen, dat betekent dat we als kijker het verhaal stap voor stap volgen. Het maakt geen sprongen vooruit of achteruit in de tijd. Dit noemen we een chronologisch verloop.
2
Kortfilm Coin Operated Situeren
1 Bekijk de affiche van deze kortfilm.
a Welke personages verwacht je tegen te komen? b Wat zal er gebeuren in de kortfilm?
be
vo or
2 Waar droom jij van? Wat vind je belangrijk in het leven? Hoe ver wil jij gaan om dit te bereiken?
22
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
Het verhaal beleven 3 Centraal in deze kortfilm staat een jongen. a Hoe oud schat je het hoofdpersonage in het begin van de film? b Wat is zijn grote droom?
tu k
c Hoe wil hij die droom bereiken?
el dh oo fd s
4 Neem volgende lijst met karaktereigenschappen door. gedreven spaarzaam onhandig
onbezonnen
lui
geduldig
wilskrachtig
verwend
volhardend
wispelturig
naïef
onverschillig
fantasierijk
achterdochtig
ambitieus
gedisciplineerd
solitair
a Verdeel de woorden over deze vier groepen.
be
woorden die ik nog nooit gehoord heb
vo or
woorden die ik al gehoord heb, maar die ik niet begrijp
woorden die ik begrijp als ik ze hoor/lees, maar zelf niet gebruik
woorden die ik begrijp en zelf gebruik
LES 2 Kortfilms bespreken en vergelijken
23
b Vergelijk jouw indeling met die van een medeleerling. Welke woorden hebben jullie anders ingedeeld? c Kun je aan elkaar de betekenis van een woord uitleggen? d Zoek de betekenis op van de woorden die jullie allebei niet begrijpen. e Omcirkel de eigenschappen die bij het hoofdpersonage passen.
tu k
Doordringen tot de tekst 5 Vind je Coin operated een realistisch verhaal of niet? Kijk hierbij naar de personages en de situaties.
el dh oo fd s
6 Als eindbeeld zien we hoe de raket door de lucht vliegt. a Wie zit erin? Beschrijf het personage in detail.
b Hoe kun je dit verklaren?
be
vo or
24
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
7 Deze kortfilm heeft een open einde. a Hou je van verhalen met een open einde? Waarom (niet)? b Waarom laat de regisseur ons achter met vragen?
tu k
el dh oo fd s
onthouden
Dit verhaal heeft een open einde: we blijven achter met een aantal vragen. We moeten een deel van het verhaal zelf invullen.
3
Verwerken: de kortfilms vergelijken
1 Lees onderstaande reviews over de twee kortfilms. a Geef steeds aan over welke film het citaat gaat. b Vermeld of je het er mee eens bent.
‘Ik kan me enorm goed vinden in deze film. Het gaat erover hoe je met hoop en focus zelfs de meest onmogelijke dromen waar kan maken. Zo ben ik ook: naïef en hoopvol! En gericht op mijn doel!’
¡ akkoord ¡ niet akkoord
‘Wat een trieste conclusie: je hebt dus heel veel geld nodig om je dromen ¡ The Present waar te maken.’ ¡ Coin Operated
¡ akkoord ¡ niet akkoord
¡ The Present ¡ Coin Operated
¡ akkoord ¡ niet akkoord
¡ The Present ¡ Coin Operated
¡ akkoord ¡ niet akkoord
‘Indrukwekkend hoe de regisseur erin slaagt in 5 minuten een heel leven ¡ The Present te vertellen! Ik vond deze kortfilm tegelijkertijd triest en mooi.’ ¡ Coin Operated
¡ akkoord ¡ niet akkoord
be
¡ The Present ¡ Coin Operated
vo or
‘Wondermooie kortfilm leert ons in 4 minuten dat ook klein geluk groots kan zijn.’ ‘Deze film is werkelijk een geschenk voor mij! Als kind werd ik gepest omdat ik flaporen had, toen ik achttien was, heb ik ze laten opereren. Maar deze film toont aan hoe gelukkig we kunnen zijn als we vrede nemen met hoe we eruitzien. Prachtig!’
LES 2 Kortfilms bespreken en vergelijken
25
2 Stel dat je beide films als tip zou doorsturen naar één persoon. Wie zou je dan kiezen? Schrijf hieronder het berichtje dat je naar die persoon zou schrijven. Zorg dat uit je berichtje blijkt waarom je deze persoon kiest. The Present Aan:
Coin Operated Aan:
vo or
be
Bericht:
el dh oo fd s
tu k
Bericht:
26
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
3 Bedenk voor beide films een originele alternatieve titel. Je mag kiezen voor Engels of Nederlands. The Present: Coin Operated:
tu k
4 Welke kortfilm sprak jou het meeste aan? Geef twee redenen waarom dat zo is.
vo or
be
el dh oo fd s
LES 2 Kortfilms bespreken en vergelijken
27
3
Spelling van het werkwoord 1
Je kunt in een zin een persoonsvorm (tegenwoordige en verleden tijd) en een voltooid deelwoord aanduiden
2
3
Je kent de regels van de werkwoordspelling
Je kunt werkwoorden correct spellen en uitleggen waarom je voor die spellingwijze kiest
tu k
les
1 Is onderstaande zin volgens jou correct gespeld? Leg uit waarom je dit (niet) vindt.
el dh oo fd s
Wat vind je in de huis kamer?
2 Deze zin komt uit een Nederlands belspel. Je leraar laat je een fragment zien. a Welke indruk maakt de presentatrice met haar tussenkomst? b Vind je het erg dat zij deze fout maakt? Waarom (niet)?
3 Kun je de zin ‘Wat vind je in de huiskamer?’ aanvullen met een woord zodat je de persoonsvorm met -dt schrijft?
onthouden
be
In een goed gebouwde zin staat altijd een persoonsvorm (pv). De persoonsvorm is het werkwoord dat hoort bij het onderwerp.
vo or
In de zin Mijn broer gaat straks liever voetballen is gaat de persoonsvorm. Gaat staat in het enkelvoud, net zoals het onderwerp. Als het onderwerp enkelvoud is, dan staat de pv in het enkelvoud; als het onderwerp meervoud is, dan staat de pv in het meervoud.
4 Focus nu op de werkwoordtijd van de persoonsvorm. a In welke tijd staat het werkwoord hier? ¡ onvoltooid tegenwoordige tijd (ott) ¡ voltooid tegenwoordige tijd (vtt) ¡ voltooid verleden tijd (vvt)
b Herschrijf de zin in de onvoltooid verleden tijd.
28
TRAJECT Nederlands 3 TAALINZICHT
onthouden Het Nederlands heeft verschillende werkwoordstijden. Je vindt de vier belangrijkste tijden in de onderstaande tabel. onvoltooid tegenwoordige tijd (ott)
ik werk, ik studeer, ik lees
2
voltooid tegenwoordige tijd (vtt)
ik heb gewerkt, ik heb gestudeerd, ik heb gelezen
3
onvoltooid verleden tijd (ovt)
ik werkte, ik studeerde, ik las
4
voltooid verleden tijd (vvt)
ik had gewerkt, ik had gestudeerd, ik had gelezen
tu k
1
el dh oo fd s
5 Heb je zelf problemen met de werkwoordspelling? Geef eventueel een voorbeeld van iets wat je vaak fout doet of waaraan je telkens twijfelt.
6 Je leraar toont je een kort fragment waarin Ruud Hendrickx, de taaladviseur van de VRT, ons geheugen over de dt-regel opfrist. a Welke twee spellingregels legt hij uit? Regel 1:
Bijvoorbeeld:
be
Regel 2:
vo or
Bijvoorbeeld:
b Waarom legt hij net die regels uit?
c Geef de stam van volgende werkwoorden: zingen
zweven
douchen
spelen
lopen
zeggen
wensen
klagen
LES 3 Spelling van het werkwoord
29
d Pas deze regels nu toe in de volgende zinnen. Noteer ook telkens welke vorm van het werkwoord je gebruikte. Kies uit: • persoonsvorm in de ott • voltooid deelwoord (vd)
tu k
NEDERLANDSE STRATENMAKER MAAKT TAALFOUT In de Nederlandse gemeente Enschede hebben straatleggers een taalblunder
(maken - ). Ze legden ‘shcoolzone’ in plaats
el dh oo fd s
van ‘schoolzone’.
De letters waren in de straat (leggen - ), precies tegenover de Prinseschool.
De gemeente heeft de blunder in de nacht van maandag op dinsdag (herstellen - ).
De directrice van de school (arriveren - ) en ze
(knipperen - ) even met haar ogen: ‘Staat schoolzone nu weer verkeerd (spellen - )?’
De taalfout die een dag eerder in Nederland viraal ging, is zowaar (terugkeren - ) in de Enschedese wijk. De witte letters vormden wederom het woord ‘shcoolzone’.
be
‘Dit hebben studenten gedaan, dat kan niet anders!’, (zeggen - ) een stratenmaker.
vo or
‘Het (liggen - ) er namelijk heel amateuristisch in. Die hebben natuurlijk vannacht besloten een geintje uit te halen.’ Bron: Het Laatste Nieuws
30
TRAJECT Nederlands 3 TAALINZICHT
7 Vul in met d, t, dt, dd of tt.
Bart Rooms
tu k
Kinderrechtencommissaris wil duidelijkere regels rond arrestaties van minderjarigen De politie vermoe dat een jongen
el dh oo fd s
van 17 jaar een fiets gestolen heeft. Hij wor
opgepakt en geboei , voor de ogen van zijn vrienden.
Later blijkt dat hij er niets mee te maken heeft. Mag dat?
Vanaf wanneer mogen ze jou als minderjarige
oppakken? Daar moeten duidelijke regels over komen, vin
de kinderrechtencommissaris.
Ze kreeg meerdere klachten van jongeren die zich slecht behandel
voelen. De arrestaties
verlopen vaak op dezelfde manier als bij volwassenen. Dat kan trauma’s veroorzaken. Daarom wil de kinderrechtencommissaris dat dat verander en dat de politie zich aan een
gedragscode hou . Jongeren moeten bij een arrestatie beter begelei worden.
Vorig weekend pakte de Antwerpse politie 17 jongeren op omdat ze vermoe en dat ze
be
van plan waren om winkels te plunderen. 15 van hen mochten dezelfde avond nog naar huis. Online kwam er veel commentaar van broers en zussen, ouders en vrienden van de opgepakte jongeren. Ze stellen zich vragen bij de manier waarop de politie de minderjarigen heeft
vo or
behandel .
Bron: www.vrt.be/vrtnws
woord de code: (hier) afgesproken regels waaraan mensen binnen een bepaalde groep zich houden
LES 3 Spelling van het werkwoord
31
8 Welke vorm van het werkwoord is het? Kies uit: • persoonsvorm, tegenwoordige tijd (pv, ott of vtt) • persoonsvorm, verleden tijd (ovt of vvt)
tu k
• voltooid deelwoord (vd)
100 LEERLINGEN GEËVACUEERD OP INTERNAAT NA HEVIGE ROOKONTWIKKELING
el dh oo fd s
Op een internaat zijn gisteren ongeveer 100 leerlingen geëvacueerd ( ). Iemand had een wc-rol in brand gestoken in de toiletten waardoor er veel rook hing ( ) op de derde verdieping. Het incident gebeurde ( ) rond 18 uur. De opzichters begonnen onmiddellijk met de evacuatie. Een honderdtal leerlingen verzamelde
( ) zich voor de gebouwen. Toen de brandweer aankwam ( ), was
het brandje al geblust. Niemand raakte ( ) gewond. Er is vooral nog verlucht
( ) in het gebouw en ook de CO werd gemeten. Intussen werden de leerlingen
opgevangen ( ) in de refter. Na drie kwartier mochten ze terug naar binnen. De
directie en de politie zoeken ( ) nu uit wie de wc-rol in brand heeft gestoken. Het is nog niet duidelijk welke straf die leerling zal ( ) krijgen. Bron: www.hln.be
be
9 Je legt nu een test af om te kijken hoe sterk je werkwoordspelling is. Op basis van je resultaat krijg je aanvullende oefeningen.
vo or
10 Je bent nu klaar voor de escape room waarin kapitein Sidney Patrick Elling je hulp nodig heeft om het Kofschip van de ondergang te redden.
SPELREGELS
woord de evacuatie: een groep mensen een bepaalde plaats laten verlaten; een plaats ontruimen
32
TRAJECT Nederlands 3 TAALINZICHT
onthouden Spelling van het werkwoord 1 Persoonsvorm in de tegenwoordige tijd
meervoud
ik
stam
je/jij, u
stam +t
ik werk je/jij werkt, u werkt
el dh oo fd s
2 Persoonsvorm in de verleden tijd
tu k
! werk jij? hij, zij, het stam +t hij werkt, zij werkt, het werkt wij stam +en (= infinitief) wij werken stam +en (= infinitief) jullie werken enkelvoud jullie zij stam +en (= infinitief) zij werken
meervoud
ik
stam +te
je/jij, u
stam +te
hij, zij, het stam +te
enkelvoud
wij
stam +ten
jullie
stam +ten
zij
stam +ten
ik werkte je/jij werkte, u werkte hij werkte, zij werkte, het werkte wij werkten jullie werkten zij werkten
3 Voltooid deelwoord
Gedanst, gebouwd en geduwd zijn voorbeelden van een regelmatig voltooid deelwoord: ze eindigen op -t of -d en beginnen met ge-. Als je twijfelt tussen -d of -t aan het einde, voeg je er in gedachten een -e aan toe. Je hoort dan meteen wat de juiste keuze is: gedanste, gebouwde, geduwde.
vo or
be
Soms is het voltooid deelwoord onregelmatig, zoals bij geblazen, gedacht en gedaan. Die vormen moet je uit het hoofd leren.
LES 3 Spelling van het werkwoord
33
4
Soorten verhalen 1
Je weet wat genres zijn
2
Je kunt zeggen tot welk genre bepaalde fragmenten horen
3 4
Je praat met medeleerlingen over romanfragmenten
Van welke verhalen hou jij?
Je overtuigt anderen van een verhaal in een audio- of filmbestand
el dh oo fd s
1
Je leert je favoriete genres kennen
5
tu k
les
Verhalen zijn overal. Je hoort, leest en ziet ze, je verzint ze zelf en je brengt ze via woorden en beelden naar buiten. Er zijn heel wat mogelijkheden om je te amuseren en je fantasie de vrije loop te laten. 1 Hieronder krijg je iconen te zien.
a Vertel in je eigen woorden wat ze betekenen. b Welke iconen gebruik je zelf?
c Noteer hoeveel tijd je er per week aan besteedt.
Wat is dit?
Gebruik je Hoeveel tijd dit zelf? per week?
vo or
be
¡ ja ¡ nee
¡ ja ¡ nee
¡ ja ¡ nee
¡ ja ¡ nee
¡ ja ¡ nee
34
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
¡ ja ¡ nee
tu k
¡ ja ¡ nee
el dh oo fd s
¡ ja ¡ nee
2 We hadden het in de vorige oefening over hoe verhalen tot bij jou komen. Hieronder en op de volgende pagina vind je covers, afbeeldingen en foto’s. a Welke drie verhalen lijken jou het aantrekkelijkst?
b Wat weet je over die verhalen of wat verwacht je ervan?
c Vertel kort aan je medeleerlingen hoe jouw top drie eruitziet.
Hieronder vind je een kader dat je als hulpmiddel bij deze opdracht kunt gebruiken. Je mag de top drie in je eigen woorden weergeven, maar je kunt dit spreekkader gebruiken wanneer je vastzit.
SPREkEN
be
Mijn top drie van de verhalen is op de eerste plaats … met … op de tweede plaats en ten slotte … op de derde plaats.
1
2
3 Kris, een jongen die lijdt aan het syndroom van Gilles de la Tourette, is op vakantie met zijn neef Hopper. Ze rijden door de bergen wanneer er een hevig noodweer losbarst. Ineens loopt er een man op de weg! Hopper kan hem niet meer ontwijken. De jongens raken in paniek en slaan op de vlucht. Ze komen terecht in Odrin, een Spaans bergdorp dat altijd in de schaduw ligt. Er hangt een vreemde sfeer; de meeste bewoners zijn nors en gedragen zich soms ronduit bedreigend. Kris en Hopper besluiten ervandoor te gaan, maar de enige toegangsweg is afgesloten en wordt door gewapende mannen bewaakt.
MIRJAM MOUS VIRUS
vo or
Het eerste verhaal spreekt me aan omdat … Ik denk dat het gaat over … Wat ik interessant vind bij het tweede verhaal is dat het gaat over … Ik koos het derde verhaal omdat …
MIRJAM MOUS
Niemand mag het dorp nog in of uit – er waart een onbekend en zeer besmettelijk virus rond ...
12+
14+
16+
vanin.be
pakketB_3_virus.indd 1
LES 4 Soorten verhalen
592611
WWW.BOEKTOPPERS.BE
1/05/19 11:33
35
5
tu k
4
7
11
vo or
be
10
13
36
14
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
12
© 2021 Standaard Uitgeverij
9
el dh oo fd s
6
8
15
3 Hieronder vind je tekstfragmenten die bij de foto’s horen. Vul de tabel op p. 39 verder in. a Jem was zeven toen haar moeder overleed en sindsdien draagt ze een geheim met zich mee. Zodra ze haar blik op iemand richt, ziet ze een nummer verschijnen: de sterfdatum van degene die ze aankijkt. Voorvoelend dat er iets gruwelijk uit de hand gaat lopen, rent Jem met Spider weg voor wat later een terroristische aanslag blijkt. Dat wordt gezien en ze zijn meteen verdacht. Door hun slechte achtergrond afkomstig uit een beruchte wijk van Londen, geduchte spijbelaars, en Spider is al bekend bij de politie passen ze precies in het plaatje van jeugddelinquenten. Al snel zijn ze de meest gezochte criminelen van het land.
tu k
b Een groep jongeren trekt zich een aantal dagen terug in een afgelegen bos om een middeleeuws rollenspel te spelen. Normaal gesproken zou dat niks voor de student medicijnen Bastiaan zijn, maar hij is verliefd op Sandra en heeft zich door haar laten overtuigen. Hun avontuur begint onschuldig, maar wordt al enigszins benauwend als het gerucht gaat dat het deel van het bos waarin ze verblijven, vervloekt is.
el dh oo fd s
c Drie moedige jongeren gaan aan het eind van de Tweede Wereldoorlog met duizenden andere vluchtelingen op zoek naar de vrijheid. Ze ontmoeten elkaar op weg naar een voormalig cruiseschip dat hen in veiligheid moet brengen. Hoewel ze door de oorlog lijnrecht tegenover elkaar staan, moeten ze samenwerken om te overleven. d Elk jaar opnieuw kijken ze uit naar eind september. Ja, de bal is wat vrijer in vergelijking met de vorige jaren. Nee, je kan niet meer zo makkelijk met je sterspeler voorbij alles en iedereen sprinten. Ja, de ‘getimede schoten’ zorgen voor een extra uitdaging om voor de perfecte afwerking te kunnen zorgen. Waan je een stervoetballer en help je favoriete team aan de overwinning. e Khalil grijpt mijn hand. ‘Kom.’ Er zijn veel te veel mensen en er is veel te veel zwart krullend haar om Kenya te onderscheiden. ‘Wacht. Kenya … – Geen tijd voor. Meekomen!’ Hij sleurt me mee door de mensenmassa, duwt mensen opzij en gaat op tenen staan. Dat alleen al is genoeg om neergeschoten te worden. Ik kijk of ik Kenya ergens zie tussen de paniekerige gezichten, maar ze is nog steeds nergens te bekennen. Ik hoef niet te zien op wie er geschoten is of wie de schutter is. Als je niks gezien hebt, kun je ook niemand verraden.
vo or
g
be
f Ver voorbij de machtige ijsmuur die de noordgrens van het koninkrijk sinds mensenheugenis beschermt, roert zich een lang vergeten vijand. Maar ieders blik is naar het zuiden gericht, naar het hof waar de machtige Lannisters sterke spelers zijn. Immers, de macht van de koning is tanende, zijn Hand is onder verdachte omstandigheden aan zijn eind gekomen, velen zijn uit op eigen gewin. Toch zijn er nog trouwe onderdanen. De Starks van Winterfell bijvoorbeeld, hard en onverzettelijk als hun bevroren domein. Als de koning Eddard Stark tegen diens zin benoemt tot zijn nieuwe Hand, worden zowel hij als zijn familie betrokken bij de meest omvattende machtsstrijd ooit, het levensgevaarlijke spel der tronen.
LES 4 Soorten verhalen
woord geducht: 1. gevreesd; 2. heel erg de delinquent: iemand die een overtreding begaat enigszins: een beetje voormalig: vroeger zich roeren: bewegen, in opstand komen tanende: aan het verminderen, aan het afnemen diens: van hem, van die
37
h Een jacht op tegenstanders maar ook op buit, die overal verstopt ligt. Om de spanning hoog te houden, wordt het speelterrein steeds kleiner door een dodelijke storm die telkens een groter deel van het eiland omspant. Maar je kunt eigen stellages bouwen om dekking te zoeken en om de omgeving te kunnen overzien. Een vriendelijk schietspel waarbij je vrienden kunt zoeken om te winnen.
tu k
i In de Bange Jaren stond de Derde Wereldoorlog op het punt van uitbreken en de aarde dreigde intussen ten onder te gaan aan het veranderende klimaat. Economische groei was het enige dat telde. Gelukkig ontstond er een tegenbeweging. Steeds meer mensen begonnen op eigen houtje duurzame projecten te ontwikkelen en maakten zich hard voor een betere wereld: sinds de Grote Ommekeer gaat het weer beter met de aarde. Het resultaat is een ideale wereld, volgens de vijf nieuwe leiders. Maar als je je niet aan hun regels houdt, word je opgepakt door de handhavers. Die zijn echter iets heel anders van plan dan verwacht. Holdens zus Prissy ontvangt mysterieuze berichtjes van een onbekende op haar camphone. Hoe kan het dat de afzender alles van haar weet, maar zij niets van hem? En waarom heeft ze het gevoel dat er iets niet klopt aan de arrestatie van haar broer?
el dh oo fd s
j Een mysterieuze man die zichzelf ‘de professor’ noemt, organiseert samen met acht specialisten de grootste overval in de Spaanse geschiedenis. Samen willen ze de Koninklijke Munt van Spanje infiltreren om zelf bankbiljetten te drukken. Het doel is om met een totaal van 2,4 miljard euro in de tas het gebouw te verlaten. Hiervoor moeten ze echt op elkaar kunnen rekenen; ze hebben immers elf dagen toegang tot de gelddrukmachines nodig. Dit vereist een uitgekiend plan om de speciale eenheden van de Spaanse politie om de tuin te leiden. k Op 6 november 1983 verdwijnt de twaalfjarige Will Byers op mysterieuze wijze in het stadje Hawkins. Als gevolg van de verdwijning begint Joyce, de alleenstaande moeder van Will, door te slaan. De politie en de jeugdvrienden van Will beginnen een onderzoek. Op een dag vinden de drie jongeren een verdwaald meisje met paranormale krachten. Ze noemen haar Eleven. Samen ontdekken ze dat er mysterieuze krachten in het spel zijn en dat een sinistere overheidsorganisatie probeert om de waarheid te verdoezelen. l Kris is op vakantie met zijn neef Hopper. Ze rijden door de bergen als er een hevig noodweer losbarst. Ineens loopt er een man op de weg! Hopper kan hem niet meer ontwijken. De jongens slaan op de vlucht. Ze komen terecht in een Spaans bergdorp. Er hangt een vreemde sfeer en de bewoners zijn nors en soms ronduit bedreigend. Kris en Hopper besluiten er vandoor te gaan, maar de enige toegangsweg is afgesloten en wordt door gewapende mannen bewaakt. Niemand mag het dorp nog in of uit want er waart een onbekend en zeer besmettelijk virus rond ...
be
m Hannah heeft zelfmoord gepleegd en de mensen die daar in haar ogen verantwoordelijk voor zijn, krijgen cassettebandjes toegestuurd. Op deze bandjes vertelt ze de dertien redenen voor haar zelfmoord.
© 2021 Standaard Uitgeverij
vo or
n
o Neem oude helden (Griekse goden, ridders van de ronde tafel … ) of nieuwe helden en plaats ze in grote steden (New York) tussen karakters die we herkennen uit het normale leven. Voeg nu een gezonde dosis fantasie en wilde sciencefiction toe: gekke wetenschappers, moordende robots, heidense goden die de stellage: stelling, verhoging buiten de sterren samenwerken met buitenaardse rijken. Mix infiltreren: binnendringen in dat allemaal en je krijgt zoiets. Gekostumeerde goeddoeners uitgekiend: tot in de details uitgedacht die het opnemen tegen een buitenaardse invasie onder sinister: onheilspellend, eng leiding van een magische godheid. Eind goed, al goed!
woord
38
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
LES 4 Soorten verhalen
39
Maus
Album 26
h@ck
Game of Thrones
10
11
12
13
15
14
Stranger Things
sportsimulatie
futuristische thriller, dystopie
graphic novel, autobiografie
avonturenroman, sciencefiction
8
9
historische roman, oorlogsroman
7
superhelden, samenwerken, goed-slecht
competitie, voetbal
oorlog, draken, macht
gebrek aan vrijheid, negatief toekomstbeeld
tu k
grappige situaties, maar ook lachen met de kenmerken van een stripverhaal
parallelle wereld, monsters
weglopen, liefde
overleven
misdaad, ramp
magie, verliefdheid
onderwerp
el dh oo fd s
Fortnite
6
actie
thriller, misdaadverhaal
La Casa de Papel
5
Virus
3 drama, mysterie
drama
The Hate U Give
2
4
thriller
be
genre
1
nr. titel
vo or
f
k
a
c
j
m
b
letter
4 Maak gebruik van de tabel uit de vorige opdracht om een omschrijving te geven voor deze woorden: • genre: • thriller:
tu k
• drama:
el dh oo fd s
• autobiografie:
• sciencefiction:
5 Een titel vertelt al heel veel over het verhaal. Plaats de volgende titels bij het juiste genre. 1 Star Wars – Levensschuld
a psychologische roman
2 Drakenbloed
b historische roman
3 De tatoeëerder van Auschwitz
c horror
4 Halloween
d fantasy
e sciencefiction
6 De verkeerde vriend
f biografische roman
7 Het dagboek van Renia Spiegel
g detective
be
5 Wie is de moordenaar?
2
vo or
1
3
4
5
6
7
6 Beluister de fragmenten uit de boeken Haat en Er is geen vorm waarin ik pas. Tot welk genre behoren de boeken? Geef ook telkens twee redenen waarom je dit zegt. 1 Haat genre
redenen
40
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
2 Er is geen vorm waarin ik pas genre
tu k
redenen
7 Vaak zijn aan een genre typische kenmerken verbonden.
el dh oo fd s
a Maak een lijst van minstens vijf elementen die je verbindt met het genre detective.
b Overloop deze elementen met enkele medeleerlingen. Stel een lijst van tien typische elementen op. c Verzin een titel die duidelijk maakt dat het om een detectiveverhaal gaat.
2
Op zoek naar een goed boek in de bib Zoek in Catalogus Krantenarchief
be
ROMAN
Verfijn
Materiaal
Fictie of Non-fictie
Uitgever
vo or
Reeks
Filialen en collecties
Bekroning
Geavanceerd zoeken
x
Muziek of film Auteur
Leeftijd Recensie
Taal
zoeken
Uitgegeven tussen
Onderwerpen
Genre
Minder filters –
1 In de bibliotheekcatalogus kun je gebruikmaken van een elektronische catalogus om materiaal te vinden. Omdat er heel veel in de collectie van de bib staat, kun je je zoekopdracht verfijnen. Zo kun je ervoor kiezen om gericht materiaal op te zoeken. a Vorige jaren stond je stil bij het onderscheid tussen fictie en non-fictie. Leg dit in je eigen woorden uit.
LES 4 Soorten verhalen
41
b Wat betekent ‘bekroning’?
el dh oo fd s
tu k
2 Ga via boekenzoeker.org of een bibliotheekwebsite op zoek naar twee romans (fictie) van maximaal tien jaar oud over een onderwerp dat je interesseert. Maak gebruik van filters om je zoekopdracht te verfijnen. 3 Vul de volgende steekkaarten in. BOEK 1 • auteur:
be
• aantal bladzijden:
• vier kernwoorden over de inhoud: 3
2
4
vo or
1
• Noteer ook drie interessante weetjes over het boek. Bijvoorbeeld: Is het verfilmd? Heeft het prijzen gewonnen? Hoe vaak is het al opnieuw uitgegeven? 1
2
3
42
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
BOEK2 • auteur: • aantal bladzijden:
1
3
2
4
tu k
• vier kernwoorden over de inhoud:
• Noteer ook drie interessante weetjes over het boek. Bijvoorbeeld: Is het verfilmd? Heeft het prijzen gewonnen? Hoe vaak is het al opnieuw uitgegeven? 1
2 3
el dh oo fd s
4 Stel je boekenkeuze voor in een audio- of videobestand van ongeveer twee minuten. Je eindresultaat moet voldoen aan volgende criteria: • Het filmpje is minimaal anderhalf en maximaal drie minuten lang.
• Van beide verhalen geef je de auteur en minimaal drie kernwoorden. • Je legt duidelijk uit waarom je deze verhalen wilt lezen.
• Bij elk verhaal vermeld je ook drie weetjes die je terugvond in de bibliotheekcatalogus.
be
• Je spreektempo is aangenaam: niet te snel en niet te traag. Je brengt ook variatie in je intonatie.
De twee boeken die ik zou willen lezen zijn ... en ...
SPREkEN
vo or
Het eerste verhaal is geschreven door ... en telt ... pagina’s. Het spreekt me aan omdat ... Ik vond terug dat het boek gaat over ... , ... , ... en ... Bij het zoeken in de bibliotheekcatalogus kwam ik over het boek te weten dat ... Twee andere weetjes zijn: ten eerste ... en ten tweede ... Wat ik interessant vind bij het tweede verhaal is dat het gaat over ... , ... , ... en ... Ik denk dat ik dit boek graag zal lezen omdat ... De schrijver van dit verhaal is ... en het boek telt... pagina’s. In de bibliotheekcatalogus stond bij dit boek dat het … Twee andere weetjes zijn: ten eerste ... en ten tweede ...
LES 4 Soorten verhalen
43
Evaluatiematrix GOED
VOLDOENDE
ONVOLDOENDE
inhoud Bij één van de twee verhalen ontbreekt een kernwoord.
Bij beide verhalen ontbreken een of meerdere kernwoorden.
Je geeft aan waarom jij deze verhalen wilt lezen.
Je slaagt er niet in om over te brengen waarom je deze verhalen graag wilt lezen.
Je weet niets extra te vertellen over je boekenkeuze.
el dh oo fd s
Bij elk verhaal vermeld je drie Je geeft weetjes bij de weetjes die je terugvond in de verhalen, maar het aantal is te bibliotheekcatalogus. beperkt.
tu k
Van beide verhalen geef je de auteur en minimaal drie kernwoorden.
correctheid
Je taalgebruik is nagenoeg foutloos. Je gebruikt de standaardtaal en je uitspraak is correct.
Je maakt enkele taalfouten en/ of enkele klanken of woorden die je gebruikt, behoren tot de tussentaal, het dialect … Let op voor:
Je maakt meermaals taalfouten en de klanken en woorden die je gebruikt, behoren vaak tot de tussentaal, het dialect … Let op voor:
duidelijkheid
Je articuleert duidelijk en je spreektempo is ideaal.
Je articuleert meestal goed, maar af en toe ben je minder duidelijk verstaanbaar. OF Je spreektempo is niet altijd aangepast. Je praat dus soms te snel/traag.
Je bent moeilijk verstaanbaar omwille van een onduidelijke articulatie. EN Je spreektempo is vaak niet aangepast. Je praat dus vaak te snel/traag.
Je filmpje is minimaal anderhalf en maximaal drie minuten lang.
Je filmpje is korter/langer dan de vooropgestelde tijd.
Je probeert te variëren in je stemgebruik, maar doet dat nog te weinig.
Je intonatie is storend. Je varieert te veel in je stemgebruik. OF Je spreekt te eentonig.
be
volledigheid
aantrekkelijkheid
vo or
Je brengt op een aangename manier variatie in je stem (intonatie). Aanvullende commentaar:
44
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
onthouden Verhaalgenres
ziet meer dan hij zich ooit kon voorstellen. Tom beschikt ineens over superkrachten. En met die ongelooflijke kracht komt de keuze: wraak nemen op een gewelddadige straatbende die zijn vriendin Lucy terroriseert of zich toch maar gedeisd houden?
14+
KEVIN BROOKS
16+
el dh oo fd s
12+
tu k
Een iPhone wordt van een flat gegooid en boort zich in het hoofd van de 16-jarige Tom. Hij overleeft het ongeluk, maar een aantal achtergebleven stukjes in zijn hoofd zorgen voor een buitengewoon effect … Hij weet en
KEVIN BROOKS iBOY
Sciencefiction speelt zich af in een denkbeeldige wereld of in de toekomst. Wetenschap (technologie, robots, ruimteschepen en experimenten) staat centraal in deze avonturenverhalen.
www.vanin.be
563181
WWW.BOEKTOPPERS.BE
pakketB_1_iBoy.indd 1
HILDE E. GERARD
van de bekende schilder Leo Broeckhaert. Is hij de dader? Moordde hij uit jaloezie omdat de directeur een relatie begon met zijn exvrouw? Zijn dochter Titiana en haar vriend Luuk proberen zijn onschuld te bewijzen. Maar er valt opnieuw een slachtoffer. Ook deze
MOORD OP EEN SCHILDERIJ
moord staat afgebeeld op een schilderij van Broeckhaert. Titiana en Luuk raken steeds meer verstrikt in deze mysterieuze zaak. Een razend spannende en mysterieuze zoektocht naar de waarheid.
12+
14+
16+
D MOOOPR EEN ILDERIJ SCH E. GERARD HILDE
513959
WWW.BOEKTOPPERS.BE
B moord op een schilderij_BT kopie 2.indd 1
5/06/15 11:54
Een detective is een misdaadroman waarin een speurder op zoek gaat naar de dader. Sherlock Holmes is misschien wel de beroemdste detective in dit genre.
De directeur van een Antwerps museum wordt op een gruwelijke manier vermoord. Zijn dood wordt aangekondigd op een portret
© Lucasfilm Ltd. Nederlandse vertaling door Uitgeverij Luitingh-Sijthoff B.V., omslagontwerp door DPS / Davy van der Elsken, omslagbeeld door Lucasfilm Ltd
Een verhaalgenre is een bepaald soort verhaal. Op streamingdiensten staan verhalen gegroepeerd (komedie, fantasy, drama) omdat ze dezelfde typische kenmerken hebben. Hieronder vind je enkele bekende voorbeelden.
15-06-2010 14:25:29
Een thriller is een spannend boek over moorden of misdaden, vaak met een moeilijke verhaallijn. Veel thrillers worden nu in reeksen uitgebracht, met een vast hoofdpersonage (vaak een politieagent of inspecteur).
Leo Meersman is een van de wreedste seriemoordenaars van de laatste decennia.
In haar eigen woorden vertelt de middeleeuwse Marguerite van Male over haar vreselijke vossenhaar dat nooit in vorm blijft, over Willem die een meester is in de zoenkunde, over Roderik uit wiens kaakbeen ze een tand heeft geslagen, over de monnik Zannekin die stinkt als een varkenskot, over de vrije stad Brugge met haar knarsende uithangborden, over de boeken van haar moeder met hun verhalen over smachtende liefde, over de rode zweertjes in het gezicht van haar toekomstige echtgenoot en over de zwarte haat die ze voelt voor haar bloedeigen vader. 12+
14+
16+
Jonkvrouw
Meersman is gevallen. Zijn lichaam is echter nooit gevonden. Het is een cold case die Masson al een halve carrière bezighoudt en die hem diep in zijn ziel raakt. Op zijn sterfbed vraagt Meersman onverwacht om Masson te zien.
12+
14+
16+
vanin.be
WWW.BOEKTOPPERS.BE
TONI COPPERS
JONGEN
DE
IN H ET
G RAF
595234
J.-C. VAN RIJCKEGHEM & P. VAN BEIRS JONKVROUW
vo or
be
Hoofdinspecteur Michel Masson is ervan overtuigd dat het er zeven waren. Hij weet zeker dat ook de vijfjarige Arne in handen van
TONI COPPERS DE JONGEN IN HET GRAF
Hij kreeg in 2002 levenslang voor het misbruiken en vermoorden van zes jongens.
Een historische roman gaat over een bepaalde periode in de geschiedenis. Een auteur doet opzoekingswerk en beschrijft hoe personages toen leefden. De personages kunnen verzonnen zijn of gebaseerd op mensen die echt geleefd hebben.
Jean-Claude Van Rijckeghem & Pat Van Beirs
509835
WWW.BOEKTOPPERS.BE / WWW.BOEKTOPPERS.NL
LES 4 Soorten verhalen
45
tu k
Een autobiografie is een verhaal dat gaat over het eigen leven van de auteur.
café van haar vader ging na het rookverbod failliet en haar moeder wil eindelijk ‘iets’ voor
dure merkkledij en juwelen niet echt op haar
gebeurtenis lijkt daar verandering in te brengen. Chelsea probeert zich staande te
PRIKKEL DRAAD
DERK VISSER
gelukkig. Maar al laten ze het niet altijd zien, ze houden toch van elkaar. Een dramatische
plaats. Vernederd geeft ze al haar kleren en
persoonlijke spulletjes af. Haar eerste dagen zijn een echte hel: ze wordt afgezonderd van de rest van de wereld en vooral van Tony … Yasmien ontfermt zich over Bo en de junkie
daarbij.
12+
14+
PRIKKELDRAAD
door schuldgevoel en verdriet. Mickey, die een groot zangtalent in haar ziet, helpt haar
realiteit van de instelling. Toch kan Bo er niet
aarden. Ze droomt van Tony en het luxeleventje dat ze buiten leidde!
12+
16+
14+
16+
Dirk Bracke
Het engelenHuis
Steffie, een ander nieuw meisje. Samen kunnen ze beter opboksen tegen de harde
houden en zich niet te laten overmeesteren
Bij drama vertelt een schrijver over een moeilijke, droevige periode in het leven van een personage. We lezen wat een personage denkt en voelt in die omstandigheden.
el dh oo fd s
instelling van Beernem. Een echte gevangenis als je het haar vraagt. Ze lijkt er met haar
Dirk Bracke
De veertienjarige Bo belandt in de gesloten
gewone wijk in een grote stad, maar verder is er niet veel ‘gewoon’ in haar leven. Het
zichzelf. En ook haar oudere zus is niet echt
Het engelenhuis
DERK VISSER
De vijftienjarige Chelsea woont in een heel
www.vanin.be
vanin.be
WWW.BOekTOPPerS.Be
549636
16/05/17 19:02
vo or
be
In fantasy staan verzonnen werelden centraal. Een auteur maakt een wereld met verschillende gebieden, volkeren, wezens en talen. Hij laat een held of groep personages op tocht gaan om een doel te bereiken. Daarvoor moeten ze op verschillende plaatsen halt houden en komen ze in contact met bewoners en wezens in die wereld.
46
TRAJECT Nederlands 3 LITERATUUR
Horrorverhalen willen de lezer doen griezelen. Dat kan gebeuren door spectaculaire, buitenaardse wezens, geesten en verschijningen, of net door gebeurtenissen te nemen die heel dicht bij ons dagelijks leven liggen.
© Andrzej Sapkowski. Nederlandse vertaling door Uitgever Luitingh-Sijthoff B.V., omslagontwerp door DPS Design & Prepress Studio, omslagillustratie door Blake Rottinger
571322
WWW.BOEKTOPPERS.BE
pakketB_3_prikkeldraad.indd 1
Er waren redenen waarom Violet Park niets met mij te maken zou moeten hebben.
En alles veranderde.
Lucas (16) raakt geïntrigeerd door een urn die is achtergelaten bij een taxistandplaats. Hij probeert de urn met de as van Violet Park in bezit te krijgen en gaat op zoek naar de geschiedenis van deze vrouw. Hij realiseert zich
OP ZOEK NAAR VIOLET PARK
niet dat dit het begin is van een zoektocht naar zichzelf en zijn identiteit. En uiteindelijk moet hij onder ogen zien wat er gebeurd is met zijn verdwenen (en misschien wel overleden) vader.
12+
16+
512526
WWW.BOEKTOPPERS.BE / WWW.BOEKTOPPERS.NL
Violet Park.indd 1
14+
JENNY VALENTINE
JENNY VALENTINE
Ze was oud. Ze was dood. Ze zat in een urn op een plank. Maar per ongeluk ontmoette ik haar midden in de nacht.
OP ZOEK NAAR VIOLET PARK
tu k
De nadruk bij avonturenromans ligt op spannende gebeurtenissen. We volgen een held die allerlei obstakels moet overwinnen om een doel te bereiken.
15-07-2009 08:42:30
vo or
be
el dh oo fd s
Een dystopie is een roman die zich afspeelt in de toekomst. De auteur schetst een wereld waar het slecht is om te leven, de focus ligt op het negatieve van technologie en mensen leven in een harde maatschappij waar geen vrijheid en zekerheid is.
LES 4 Soorten verhalen
47
