Lift 4 D GO! - Leerwerkboek (ed. 2025)

Lift 4 D GO! – Inhoudstafel

Thema 1: Economische kringloop

Level 1: Waaruit bestaat de economische kringloop?

Level 2: Hoe kan je het bestedings- en spaarbedrag in België verklaren?

proefversie©VANIN

Thema 2: Producentengedrag

Level 1: Wat is het belang van een goede bedrijfsstrategie?

Level 2: Wanneer maakt een onderneming winst?

Level 3: Hoe bepaal je als producent de optimale productiegrootte op korte termijn?

Level 4: Hoe bepaal je als producent de optimale productiegrootte op lange termijn?

Level 5: Hoe leid je de aanbodcurve af?

Level 6: Hoe analyseer je grafisch en rekenkundig het marktevenwicht en het effect van vraag- en aanbodschokken?

Level 7: Hoe bereken en interpreteer je prijs en inkomenselasticiteit en het effect ervan op vraag- en aanbodschokken?

Level 8: Leidt vrije prijsvorming tot optimale welvaart?

Level 9: Hoe kan de overheid ingrijpen op de markt?

Thema 3: Internationale handel

Level 1: Wat zijn de motieven voor internationale handel?

Level 2: Wat zijn de gevolgen van handelsbelemmeringen?

Level 3: Hoe de economische integratie tot stand?

Thema 4: Groei en conjunctuur

Level 1: Wat zijn oorzaken en gevolgen van economische groei?

Level 2: Wat zijn de verschillende fasen in de conjunctuurcyclus?

Thema

5: Boekhouden

Level 1: Wat weet je nog van boekhouden?

Level 2: Hoe registreer je aankoopverrichtingen in de boekhouding?

Level 3: Hoe registreer je verkoopverrichtingen in de boekhouding?

Level 4: Hoe registreer e betalingen en inningen in de boekhouding?

Level 5: Hoe registreer je verrichtingen in verband met leningen op korte en lange termijn?

Level 6: Hoe wordt BTW berekend en vereffend?

proefversie©VANIN

L I T F

Thema 3: Internationale handel

THEMA Internationale handel 3 proefversie©VANIN

STEP-UP

Infographic over het belang van internationale handel voor België

LEVEL 3 Hoe komt de economische integratie tot stand? p. 32

LEVEL 2 Wat zijn de gevolgen van handelsbelemmeringen? p. 18

LEVEL 1 Wat zijn de motieven voor internationale handel?

5

STEP-IN

1 Werk per twee. Waar doet het begrip ‘internationale handel’ je aan denken? Gebruik de afbeeldingen als inspiratie.

proefversie©VANIN

2 Verwerk het resultaat van die brainstorm in een woordenwolk. Ga naar iDiddit. Je vindt er enkele handige tools. Bewaar het resultaat in je portfolio. Maak een map voor elk thema en een submap voor elk Level. Geef die submap de naam ‘Thema_X_Level_Y’. Geef het bestand een duidelijk naam zoals ‘Step-in_Woordenwolk’.

3 In dit thema doorloop je drie Levels waarin je leert …

1 wat de motieven van internationale handel zijn;

2 wat de gevolgen van handelsbelemmeringen zijn;

3 hoe de economische integratie tot stand komt.

4 Elk Level biedt je een stukje kennis dat je nodig hebt om de opdracht van de Step-up uit te voeren. Daarin ontwerp je een infographic waarmee je het belang van internationale handel voor België toelicht.

LEVEL 1

Wat zijn de motieven voor internationale handel?

proefversie©VANIN

INTRO

1 Heb je vanochtend voldoende tijd gehad om te ontbijten? Welke producten stonden er op de ontbijttafel?

ONTBIJT

Good to know

Je vindt de herkomst van producten door de Europese ArtikelNummering of EAN­code. Die code dient wereldwijd als artikelcodering in winkels om de kassaafhandeling en de voorraadadministratie te vereenvoudigen. De eerste twee of drie cijfers staan voor het land van herkomst. Zo verwijst 87 naar Nederland.

2 Surf via iDiddit naar een website met de codes voor andere landen. Uit welke landen komen de ontbijtproducten? En de grondstoffen om die producten te maken? Noteer ze bij elk product van vraag 1.

3 In dit Level beantwoord je stap voor stap deze onderzoeksvraag:

Wat zijn de motieven voor internationale handel?

Explore 1— Wat is internationale handel?

Internationale handel

Internationale handel of wereldhandel is de handel tussen verschillende landen. In de volksmond worden de termen ‘invoer’ of ‘import’ gebruikt voor aankopen in het buitenland en de termen ‘uitvoer’ of ‘export’ voor verkopen aan het buitenland. De btw-wetgeving en de douanereglementering maken daarbij nog een onderscheid tussen intracommunautaire handel en extracommunautaire handel

1 Ga naar iDiddit, bestudeer de ontdekplaat in verband met internationale handel en beantwoord de onderstaande vragen.

a Omschrijf de volgende begrippen in je eigen woorden.

 intracommunautaire handel

proefversie©VANIN

 intracommunautaire verwerving

 intracommunautaire levering

 extracommunautaire handel

 import of invoer

 export of uitvoer

b Kleur de landen van de Europese Unie op de kaart in.

2 Om welke vorm van internationale handel gaat het voor de onderstreepte onderneming?

Een Franse onderneming verkoopt wijn aan een Zwitserse groothandel. A verkoopt

Een groothandelOostenrijkse in kazen verkoopt goederen aan een restaurantketen.Hongaarse B

Een Spaanse supermarktketen koopt sardientjes in blik aan bij een Portugese groothandel. C

Een Belgische vishandel koopt kabeljauw bij een Britse visserij.

3 Noteer de onderstaande stromen in de economische kringloop. Plaats:

a het cijfer van de goederen- en dienstenstroom in het rood bij de overeenkomstige pijl; b het cijfer van de geldstroom in het groen bij de overeenkomstige pijl.

Overheid

Gezinnen

Geldstromen

Goederen- en dienstenstroom

Buitenland

proefversie©VANIN

Bedrijven

1 A.S.Adventure.edu koopt bij Nike België 150 basketballen Nike Performance.

2 A.S.Adventure.edu betaalt Nike België 2 400,00 euro voor de basketballen.

3 Winkelketen Jumbo uit Nederland koopt vijf ton asperges op de veiling in Mechelen.

4 De Belgische overheid koopt 15 dienstauto’s (Opel) bij een dealer in Gent.

5 Brouwer AB InBev koopt 50 ton hop bij een Canadees landbouwbedrijf.

6 Winkelketen Jumbo uit Nederland betaalt de asperges (8,00 euro/kg) aan de veiling in Mechelen.

7 Brouwer AB InBev betaalt de 50 ton hop aan het Canadese landbouwbedrijf.

8 Het gezin Dupont uit Antwerpen is op citytrip in Amsterdam en betaalt ter plaatse 180,00 euro voor het hotel.

9 De Lijn koopt bij het Nederlandse bedrijf Ebusco vijf bussen voor een proefproject met elektrische bussen.

10 Het Nederlandse Ebusco ontvangt van De Lijn de betaling voor de vijf elektrische bussen.

Explore 2— Hoe belangrijk is België als doorvoerland?

Doorvoer of transit

België is een typisch doorvoer­ of transitland. De haven van Antwerpen speelt daarbij een heel belangrijke rol als doorvoerhaven. Goederen van over de hele wereld komen aan in de haven van Antwerpen en worden doorgevoerd naar andere landen.

1 Ga naar iDiddit, bestudeer de ontdekplaat over Port of Antwerp-Bruges en beantwoord de vragen.

a Omschrijf het begrip ‘doorvoerhaven’ in je eigen woorden.

proefversie©VANIN

b Welke andere steden hebben een zeehaven?

c Welke transportmodi worden ingezet om de goederen verder te transporteren?

2 Ga naar iDiddit en download de brochure over de haven van Antwerpen en Zeebrugge. Beantwoord de onderstaande vragen.

a Welke plaats neemt Port of Antwerp-Bruges in, in de top 20 van containerhavens?

proefversie©VANIN

b Noteer twee voorbeelden van:

 breakbulk  vloeibaar massagoed

 droog massagoed

c Hoeveel tonnage containers behandelde Port of Antwerp-Bruges?

d Hoeveel mensen stelt de haven direct en indirect tewerk?

Good to know

In de havens van Antwerpen en Zeebrugge zijn verschillende Vehicle Processing Centers (= hubs), waar ze auto’s wassen, ontdoen van wax, inspecteren, herstellen of uitrusten met accessoires om uiteindelijk naar de nieuwe eigenaar te vervoeren.

© Shutterstock / Aerovista Luchtfotografie

Explore 3— Waarom is internationale handel een noodzaak voor België?

proefversie©VANIN

Lees de redenen waarom internationale handel noodzakelijk is voor België. Markeer:

a de redenen om uit te voeren in het groen,

b de redenen om in te voeren in het rood.

Een grotere afzetmarkt maakt het mogelijk om meer winst te bereiken.

In eigen land is de productie van goederen te duur door bijvoorbeeld hoge loonkosten of gebrek aan scholing.

Productie op grotere schaal biedt schaalvoordelen waardoor eigen producten goedkoper geproduceerd worden.

De binnenlandse markt produceert de ingevoerde goederen zelf niet.

Voor de productie van bepaalde goederen heeft ons land onvoldoende technische kennis.

De ingevoerde goederen hebben een betere kwaliteit.

België heeft de benodigde grondstoffen niet (in voldoende mate).

Explore 4— Wat is het aandeel van België in de wereldhandel?

Good to know

Het Agentschap voor Buitenlandse Handel is een Belgisch agentschap dat opgericht is ter bevordering van de Belgische handel met het buitenland. Zo maakt het agentschap overzichtsstudies over het verloop van de buitenlandse handel van België. Ze publiceren cijfers die aangeven wie de belangrijkste handelspartners van België zijn en welke producten België hoofdzakelijk in­ en uitvoert.

Surf via iDiddit naar de website van het Agentschap voor Buitenlandse Handel. Je vindt er alle informatie om de opdracht uit te voeren.

a Werk in groepen.

b Zoek een antwoord op de vragen en geef het antwoord weer in een infographic.

proefversie©VANIN

 Wie zijn de belangrijkste handelspartners per continent?

 Wat zijn de belangrijkste export- en importsectoren?

c Voorzie de infographic van de nodige cijfergegevens aan de hand van tabellen en grafieken. Raadpleeg indien nodig de ICT-fiches.

d Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

e Vul de ontbrekende woorden in op basis van de infographics.

Meer dan % van de uitvoer continent is bestemd voor (werelddeel)

Anderzijds komt ook bijna % van onze invoer uit (werelddeel) . Op de tweede plaats komt (werelddeel) met meer dan % van de invoer en % van de uitvoer. Zowel voor de in- als uitvoer is het een belangrijkere handelspartner dan en die respectievelijk op de derde en vierde plaats komen. Binnen Europa zijn de drie van België de belangrijkste handelspartners. In Azië is de belangrijkste partner voor België. Zowel voor de invoer als de uitvoer zijn (productgroep) het belangrijkste voor ons land.

TO THE POINT

Internationale handel of wereldhandel is de handel tussen verschillende landen. Daarbij is er een onderscheid tussen intracommunautaire handel (intracommunautaire verwerving en intracommunautaire levering), extracommunautaire handel (invoer of import en uitvoer of export) en doorvoer.

Er zijn heel wat redenen om in het buitenland aan te kopen:

– De productie van goederen in eigen land is te duur, bijvoorbeeld door hoge loonkosten of gebrek aan scholing.

– De ingevoerde goederen hebben een betere kwaliteit.

– De ingevoerde goederen ontbreken op de binnenlandse markt.

– Een land bezit onvoldoende technische kennis om bepaalde goederen te produceren.

– Een land heeft te weinig grondstoffen.

Dit zijn enkele redenen om aan het buitenland te verkopen:

– Het land kan een grotere afzetmarkt bereiken en dus meer winst behalen.

– Door productie op grotere schaal zijn er schaalvoordelen waardoor eigen producten goedkoper geproduceerd worden en dus aantrekkelijk zijn om uit te voeren.

België neemt in de internationale handel een belangrijke plaats in en staat in de top 20 van de grootste uitvoerlanden en invoerlanden. De belangrijkste handelspartners van België zijn de buurlanden.

Chemische producten, transportmateriaal, machines en toestellen zijn de belangrijkste goederen die België invoert, maar ook uitvoert. De ingevoerde goederen worden in België vaak enkel bewerkt of verwerkt en vervolgens weer uitgevoerd.

Action 1— Over welke vorm van internationale handel gaat het?

Noteer in de onderstaande tabel over welke vorm van internationale handel het gaat vanuit het standpunt van België.

proefversie©VANIN

België Litouwen

België Noord-Ierland

Action 2— Welke nadelen ondervindt België als doorvoerland?

Lees het onderstaande artikel.

a Markeer de nadelen van de doorvoer voor België in het rood.

b Waarom is België een typisch doorvoerland?

proefversie©VANIN

c Verklaar de volgende zin: ‘Onze wegen worden te veel herleid tot een soort mobiele opslagplaats.’

d Welke alternatieven worden in de tekst vermeld om de nadelen op te vangen?

België, doorvoerland: hoe maken we onze wegen weer vrij?

We staan met zijn allen alsmaar langer in de file. Dat heeft te maken met ons wagenpark dat voortdurend uitbreidt, maar zeker ook met het exponentieel groeiende vrachtverkeer. De alternatieven voor de steeds langer wordende rijen vrachtwagens zijn bekend: meer vracht per spoor en via de binnenvaart vervoeren. Maar daarvoor zijn wel extra investeringen nodig. ‘Bij ons is de toestand nog erger dan in de ons omringende landen’, weet Johan De Mol, onderzoeker aan het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling van de UGent. ‘België is een doorvoerland door de kleine afstanden en de centrale ligging voor het achterland.

Een groot deel van het vrachtvervoer uit NoordEuropa en Duitsland naar Frankrijk en Spanje gaat hierlangs.’

‘Als dat blijft doorgaan, wordt het onhoudbaar’, waarschuwt Johan De Mol. Op een aantal autosnelwegen wordt het stilaan dramatisch. ‘Op de E17 bijvoorbeeld rijdt er nu al vaak een echte muur van vrachtwagens. Niet alleen op de eerste rijstrook, maar soms ook op de tweede rijstrook.’ Met andere woorden: dat wordt echt gevaarlijk voor gewone automobilisten die zich daartussen moeten invoegen. Dat is niet alles. De vele vrachtwagens stoten veel uitlaatgassen uit en dat is zeer nadelig voor het milieu.

‘We moeten echt meer inzetten op levenskwaliteit, op gezond leven’, volgens De Mol. Daarvoor is volgens hem een mentaliteitswijziging nodig. ‘Op lange termijn wordt het just-in-timeprincipe onhoudbaar. Onze wegen worden te veel herleid tot een soort mobiele opslagplaats omdat de bedrijven te weinig in stock houden.’ Meer in stock houden, impliceert wel hogere prijzen voor de consument.

Johan De Mol ziet mogelijke oplossingen bij het spoor en bij de binnenscheepvaart, maar daar zijn wel dringend nieuwe investeringen nodig, en wel grote investeringen. ‘Het is hoog tijd dat er aan alternatieven wordt gewerkt’, vindt De Mol. ‘We hebben al veel kansen verspild, omdat we te laat plannen en te weinig investeren.’

Naar: www.vrt.be, 2015-09-22

Action 3— Waarom worden goederen in het buitenland gekocht?

1 Wat is het voornaamste ingrediënt voor de productie van chocolade?

2 Waar haalt de Belgische chocolatier Pierre Marcolini die grondstoffen vandaan? Neem een kijkje op de website van het bedrijf.

3 Waarom zou Pierre Marcolini zijn grondstoffen daar halen?

4 Surf naar de website van het Agentschap voor Buitenlandse Handel. Welke grondstoffen voert België in omdat het ze niet zelf ontgint of produceert? Geef een voorbeeld en leg uit waarom België moet invoeren.

5 Noteer vijf buitenlandse, afgewerkte producten die je in een supermarkt of kleinhandelszaak in België kunt kopen.

Action 4— Welke gevolgen heeft de brexit voor de internationale handel?

Lees het artikel grondig. Beantwoord de vragen.

a Uit welke landen bestaat het Verenigd Koninkrijk?

proefversie©VANIN

b Waarvoor staat het begrip ‘brexit’?

c Welke nadelen ervaren ondernemingen zowel in het Verenigd Koninkrijk als in België door de brexit?

d Wie ondervindt momenteel de meeste nadelen van de brexit bij internationale handel?

© Shutterstock / John Gomez

Vooral Britse bedrijven klagen over brexit

proefversie©VANIN

Een maand nadat de brexitovereenkomst is ingegaan, blijven grote moeilijkheden uit. Als er zich al problemen voordoen, dan vooral aan de Britse kant.

Voor zover er zich problemen voordoen met de handel naar Groot-Bri annië, zi en die vooral aan de Britse zijde. Scho en krijgen hun vis niet op tijd naar het continent, Noord-Ieren klagen over lege rekken, Britse webshops zi en met de handen in het haar omdat hun klanten extra kosten krijgen aangerekend, en de kmo-sector klaagt over de extra rompslomp.

‘Stilte voor de storm’

Koen Klingele van het gelijknamige chocoladebedrijf in Evergem exporteert 15 procent van zijn omzet naar het VK. Klingele denkt dat hij dit jaar evenveel chocolade naar de overzijde van het Kanaal zal verschepen als vorig jaar en dat ondanks een prijsverhoging die hij op 10 procent raamt. ‘De kosten voor de administratieve rompslomp moeten worden doorgerekend. Vanaf april komt de eetwareninspectie hier ter plaatse controles uitvoeren die nodig zijn om naar het VK te exporteren. De documenten opstellen kost ons toch een paar uur werk.’

Voedingsfederatie Fevia sluit niet uit dat in de komende maanden het aantal problemen

nog zal toenemen. ‘Veel bedrijven hebben het zekere voor het onzekere genomen en hebben vorig jaar grotere voorraden aangelegd’, zegt Nicholas Courant van de voedingsfederatie Fevia. ‘Misschien is dat de stilte voor de storm.’

Hoopgevend is wel dat het aantal trucks waarvan de papieren niet in orde zijn, sterk gedaald is. ‘In de eerste week ging het om 30 tot 40 procent, nu nog om 2 tot 5 procent. De Britse douane voert de nieuwe controles gefaseerd in. In april en juli zullen verstrengingen volgen waardoor de wachtparkings voor de vrachtwagens nodig zullen zijn.

Bron: standaard.be, 2021-02-01

Action 5— Hoe verklaren Ricardo en Smith het ontstaan van internationale handel?

Ga naar iDiddit. Je vindt er de theorieën van Adam Smith en David Ricardo. Beantwoord de bijbehorende vragen.

BREAKING NEWS

1 Ga naar iDiddit. Je vindt er een actualiteitsitem over het onderwerp.

2 Los de vragen op.

3 Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

CHECKLIST

Duid aan of je de onderstaande vaardigheden voldoende beheerst.

1 Ik kan het begrip ‘internationale handel’ omschrijven.

2 Ik kan de begrippen ‘invoer’, ‘uitvoer’, ‘import’ en ‘export’ toelichten aan de hand van een voorbeeld.

3 Ik kan de begrippen ‘intracommunautaire verwerving’ en ‘intracommunautaire levering’ toelichten aan de hand van een voorbeeld.

4 Ik kan het begrip ‘doorvoer’ toelichten aan de hand van een voorbeeld.

5 Ik kan de redenen om in te voeren omschrijven.

6 Ik kan de redenen om uit te voeren omschrijven.

7 Ik kan het belang van internationale handel voor België omschrijven.

8 Ik kan de belangrijkste handelspartners van België opzoeken.

9 Ik kan opzoeken welke producten België voornamelijk invoert of uitvoert.

LEVEL 2

Wat zijn de gevolgen van handelsbelemmeringen?

INTRO

1 Werk per twee. Bestudeer de cartoon. Welke boodschap wil de cartoonist meegeven?

proefversie©VANIN

2 In dit Level beantwoord je stap voor stap deze onderzoeksvraag:

Wat zijn de gevolgen van handelsbelemmeringen?

Explore 1— Hoe ziet de handelsbalans van België eruit?

HANDELSBALANS

Een handelsbalans is een cijfermatig overzicht van de in­ en uitvoer van een land. Als een land meer uitvoert dan invoert, is er sprake van een positieve handelsbalans. In het omgekeerde geval is er een negatieve handelsbalans.

1 Zoek op de website van de Nationale Bank de recentste handelsbalans van België.

a Download die cijfers en verwerk ze in een overzichtelijke tabel met een rekenblad.

b Is er sprake van een positieve of negatieve handelsbalans?

c Geef de evolutie van de cijfers weer in een grafiek.

d Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

Good to know

De uitvoer bestaat voor ongeveer 60 procent uit intermediaire goederen zoals machines en materiaal, en uit chemische en aanverwante producten. België is een belangrijk autoassemblageland. Wereldwijd is het de op drie na grootste uitvoerder van wagens.

Bovendien is België de grootste uitvoerder van diamanten en tapijten ter wereld. Ons land staat op nummer twee voor plantaardige vezels, chocolade en margarine. Voor de export van glas staat het op de derde plaats.

proefversie©VANIN

2 Wat betekent het begrip ‘intermediaire goederen’? Gebruik het internet.

© Shutterstock / Cuteldeas

© Shutterstock / Erkut Acar

Explore 2— Hoe open is de Belgische economie?

Open economie

België heeft een open economie: het drijft relatief veel handel met het buitenland omdat er weinig tot geen belemmeringen bestaan in de handel van goederen en diensten en in het kapitaalverkeer.

1 Wat is het verschil is tussen internationalisering en globalisering? Gebruik het internet.

2 Lees de tekst en beantwoord de vragen.

a Welke factoren bepalen de plaats in de globaliseringsindex?

b Markeer:

ƒ de voordelen van een open economie in het groen, ƒ de nadelen van een open economie in het rood.

proefversie©VANIN

Wat is de globaliseringsindex precies?

België is de tweede meest open economie ter wereld, zo bleek uit de jaarlijkse globaliseringsindex van 2023.

De globaliseringsindex geeft aan in welke mate landen meedoen aan globalisering. De globaliseringsindex wordt jaarlijks opgemaakt aan de hand van een aantal indicatoren zoals handelsstromen, kapitaalbewegingen, technologie, arbeidsmigratie en culturele integratie.

Een goede score in de globaliseringsindex is geen vereiste voor goede economische prestaties, maar hij kan er wel in belangrijke mate toe bijdragen. Zo scoort België bijvoorbeeld hoog in de categorie van kapitaal en financiën, wat zeer belangrijk is voor investeerders aangezien er in die categorie ook indicatoren zijn opgenomen die de ‘politieke vriendelijkheid’ en de openheid ten opzichte van buitenlandse investeerders meten. In een geglobaliseerde wereld is een hoge ranking in deze categorie dus goed om buitenlandse investeringen aan te trekken.

Grafiek: Top 14 van de landen in de globaliseringsindex

Voor een klein land als België is een open economie belangrijk. Een gesloten economie is op zichzelf – het binnenland – gericht. Voor een klein land is net de uitvoer naar het buitenland van groot belang. Uitstekende relaties met de handelspartners zijn dus essentieel. Bovendien hebben heel wat grote multinationals hier een vestiging, met jobcreatie tot gevolg.

Voor een klein land als België heeft een open economie ook één belangrijk nadeel. Wanneer het in het buitenland economisch minder goed gaat, voelt het dat meteen. Door een open economie is het land a ankelijker van internationale bewegingen. Aangezien België als klein land weinig kan doen om internationale tendensen fundamenteel te veranderen, moet het er alles aan doen om de uitvoer en buitenlandse investeringen in België te stimuleren en zijn bedrijven wendbaar te houden.

Explore 3— Hoe meet je het belang van de buitenlandse handel voor een land?

1 Bestudeer tabel 1 en vul aan, behalve de laatste kolom. De gegevens zijn opgesteld volgens het nationale concept. Dat betekent dat de waarde van de doorvoer niet is meegerekend.

Good to know

De Nationale Bank van België berekent de invoer en uitvoer op twee manieren, volgens twee concepten:

Bij de berekening volgens het nationale concept houdt ze geen rekening met de waarde van de producten die door België worden doorgevoerd. Ze worden hier immers niet verwerkt of verbruikt.

Bij de berekening volgens het communautaire aspect rekent de NBB de waarde van die producten wel mee. De waarde van de import en export volgens het communautaire concept is bijgevolg veel groter dan bij het nationale concept. Om de evolutie van de handel te analyseren, moet je dan ook hetzelfde concept gebruiken.

Tabel 1: Buitenlandse handel

proefversie©VANIN

Bron: NBB.be en plan.be

2 Vul de tekst aan op basis van tabel 1.

Voor elke 100,00 euro die in België in 2021 werd geproduceerd, was euro afkomstig uit de invoer of import en euro bestemd voor de uitvoer of export.

3 Is de verhouding tussen de in- en uitvoer in 2023 gunstig of ongunstig? Leg uit.

Import- en exportquote, dekkingscoëfficiënt

De invoer­ of importquote (m) is de verhouding tussen de waarde van de invoer van goederen en diensten ten opzichte van het bruto binnenlands product.

m = IM / bbp * 100 (met IM = waarde van de import)

De uitvoer­ of exportquote (x) is de verhouding tussen de waarde van de uitvoer van goederen en diensten ten opzichte van het bruto binnenlands product.

x = X / bbp * 100 (met X = waarde van de export)

De import- en exportquote bewijzen dat België voor een belangrijk deel van zijn productie afhankelijk is van het buitenland.

De dekkingscoëfficiënt geeft de verhouding weer tussen de waarde van de uitvoer en de waarde van de invoer van goederen en diensten.

dekkingscoëfficiënt = X / IM * 100

proefversie©VANIN

4 Bereken in de laatste kolom van tabel 1 de dekkingscoëfficiënt.

5 Vul de tekst aan.

Wanneer de dekkingscoëfficiënt groter is dan 100, dan is de waarde van de uitvoer dan de waarde van de invoer. Wanneer de dekkingscoëfficiënt kleiner is dan 100, dan is de waarde van de uitvoer dan de waarde van de invoer. Met andere woorden, een dekkingscoëfficiënt die is dan 100 is gunstig voor een land, een dekkingscoëfficiënt dan 100 is ongunstig voor een land.

Explore 4— Protectionisme of vrijhandel?

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

a Welke voordelen van vrijhandel staan er in de tekst?

b Waarom zou een land maatregelen zoals protectionisme willen treffen?

c Markeer de protectionistische maatregelen in het groen.

d Wat betekent ‘invoercontingent of invoerquota’? Gebruik het internet.

Dat je over goederen zoals koffie en olie kunt beschikken, is te danken aan de internationale handel. Tegelijkertijd kunnen consumenten in andere landen over producten die in België worden geproduceerd zoals witlof en chocolade, beschikken. Dat levert in ons land weer extra werkplaatsen en inkomens uit export op. Op het eerste gezicht lijkt internationale handel dus voor alle betrokken landen voordelen te bieden. Toch kun je je misschien ook wel een andere situatie voorstellen.

Stel dat een bedrijfstak in een land niet kan concurreren met producten die ergens anders in de wereld goedkoper worden geproduceerd. Voor een dergelijke bedrijfstak kan internationale handel bijzonder ongunstig werken. Concreet betekent dit dat sommige bedrijven van die bedrijfstak hun deuren moeten sluiten en de werknemers op zoek moeten naar een andere job. Ook andere bedrijven die met die industrie verbonden zijn, bijvoorbeeld omdat ze grondstoffen of halffabrikaten aanleveren, zullen de negatieve gevolgen ondervinden.

Nationale overheden proberen hun industrie te beschermen door dergelijke negatieve effecten tegen te gaan. Veelal nemen ze invoerbeperkende maatregelen, zoals invoerheffingen, of steunen ze de binnenlandse fabrikant met subsidies. Op die manier kunnen ze hun eigen producten beschermen tegen goedkopere producten vanuit het buitenland.

Een land kan ook een invoercontingent of invoerquota opleggen voor een bepaald product. Dat heeft echter vaak het gevolg dat handelspartners tegenmaatregelen nemen om hun eigen industrie en werkgelegenheid in stand te houden en dat de internationale handel op die manier wordt tegengewerkt.

Explore 5— Welke protectionistische maatregelen kan een land treffen?

Werk in groepen. Ga naar iDiddit en bestudeer de ontdekplaat. Elke groep onderzoekt een bepaalde protectionistische maatregel van België die op de ontdekplaat staat.

a Beantwoord op iDiddit de onderzoeksvragen voor jouw groep en verwerk de gevonden informatie in een rapport. Gebruik indien nodig het sjabloon in het Extra materiaal.

PROTECTIONISTISCHE MAATREGEL

Groep 1 Invoerrechten

Groep 2 Exportsubsidies

Groep 3 Quotum of contingentering

Groep 4 Kwaliteitseisen

Groep 5 Embargo

proefversie©VANIN

b Zoek een recent artikel in de krant of op het internet dat de protectionistische maatregel illustreert.

c Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

Explore 6— Wat is globalisering?

1 Bekijk de volgende krantenkoppen. Om welk type globalisering gaat het? Noteer het juiste cijfer bij elke krantenkop.

TYPE GLOBALISERING

1Economische globalisering

2Socioculturele globalisering

3Politieke globalisering

4Technologische globalisering

proefversie©VANIN

Halloween: Keltisch ritueel krijgt voet op Europese bodem

Videocall maakt wereld je dorp

Belgische landbouwbedrijven vinden makkelijker de weg naar China

Hollywoodfilms beïnvloeden visie van jongeren op de ideale proclamatie

China omschrijft AUKUS-pact tussen Australië, het VK en de VS als onverantwoord

Kroatië welkom in Schengenzone

Chirurg opereert op afstand dankzij 5G-netwerk en robotarmen

Buitenlandse investeringen in Vlaanderen slopen alle records

Wit-Russische olympische atlete Tsimanouskaya gebruikt Google Translate om hulp te zoeken in Tokio

Na Italiaans en Chinees, Japans en Mexicaans eten aan opmars bezig

2 Wat is globalisering?

proefversie©VANIN

3 Geef voor elk type van globalisering een eigen voorbeeld.

a economische globalisering

b socioculturele globalisering

c politieke globalisering

d technologische globalisering

Explore 7— Wat is het verschil tussen outsourcing en offshoring?

1 Werk per twee. Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen.

a Over welke onderneming of organisatie handelt het filmpje? Waar bevindt zich die onderneming of organisatie?

b Welke job zal niet langer door de werknemers worden vervuld?

c Wie neemt deze taak over?

d Met welk doel wordt deze taak afgestoten?

proefversie©VANIN

2 Wat is het verschil tussen outsourcing en offshoring? Gebruik het internet.

3 Gaat het in het filmpje over outsourcing of offshoring? Waarom?

4 Wat is de ‘corebusiness’ of ‘kernactiviteit’ van een onderneming of organisatie?

5 Kun je de volgende bedrijfsprocessen outsourcen of offshoren? Kleur het vakje:

a rood als het niet mogelijk is;

b oranje als het beperkt mogelijk is; c groen als het goed mogelijk is.

OUTSOURCINGOFFSHORING

Productie

Boekhouding

Callcenter

Corebusiness

Poetsen en onderhoud

Catering voor het personeel

6 Waarom kun je een aantal van de voorgaande bedrijfsprocessen niet offshoren?

proefversie©VANIN

7 Bij sommige processen is offshoren beperkt mogelijk. Er moeten bepaalde hindernissen overwonnen worden. Welke?

Explore 8— Is arbeid in België duur?

1 Bestudeer grafiek 1 en beantwoord de vragen.

a Welke landen van de Europese Unie hebben hoge loonkosten?

b Welke landen van de Europese Unie hebben lage loonkosten?

c Wat kun je uit de infographic afleiden over de loonkosten in België?

Grafiek 1: Arbeidskosten in Europa per uur

Bron: ec.europa.eu/eurostat/

2 Waarom zouden sommige ondernemingen ervoor kiezen om zich eerder in het buitenland dan in België te vestigen? Motiveer je antwoord.

proefversie©VANIN

TO THE POINT

Een handelsbalans is een cijfermatig overzicht van de in- en uitvoer van een land. Als een land meer uitvoert dan invoert, is er sprake van een positieve handelsbalans. In het omgekeerde geval is er een negatieve handelsbalans.

IMPORTEXPORT

proefversie©VANIN

België is een voorbeeld van een open economie. Een open economie betekent dat het land relatief veel handeldrijft met het buitenland omdat er weinig tot geen belemmeringen bestaan in de handel van goederen en diensten en in het kapitaalverkeer.

Import en export

Het belang van de import en export kun je meten. De import­ of invoerquote (m) is de verhouding tussen de waarde van de invoer van goederen en diensten ten opzichte van het bruto binnenlands product.

m = IM / bbp * 100 (met IM = waarde van de import)

De export­ of uitvoerquote (x) is de verhouding tussen de waarde van de uitvoer van goederen en diensten ten opzichte van het bruto binnenlands product.

x = X / bbp * 100 (met X = waarde van de export)

De dekkingscoëfficiënt geeft de verhouding weer tussen de waarde van de uitvoer en de waarde van de invoer van goederen en diensten.

dekkingscoëfficiënt = X / IM * 100

Bij internationalisering gaan bedrijven producten ontwikkelen die aan de eisen van klanten uit verschillende landen voldoen. Sommige bedrijven gaan ook in verschillende landen filialen of dochterondernemingen openen om zo op een groter gebied in te spelen. Globalisering is een gevolg van de internationalisering en verwijst naar de wederzijdse afhankelijkheid van de landen over de hele wereld, mogelijk gemaakt door vrijhandel en het wegnemen van handelsbarrières.

Toch zijn er landen die aan protectionisme doen: ze treffen maatregelen om de eigen markt voor buitenlandse concurrenten af te schermen. De belangrijkste protectionistische maatregelen zijn: invoerrechten: dat is een extra belasting op importproducten. Invoerrechten worden ook wel importheffingen of importbelastingen genoemd. Invoerrechten maken de geïmporteerde producten duurder. exportsubsidies: een invoerheffing betekent niet dat binnenlandse producenten hun product gemakkelijk aan het buitenland kunnen verkopen. Om ervoor te zorgen dat producenten hun product wel kunnen exporteren, kan dat land een exportsubsidie invoeren. contingentering: hier wordt er een quotum ingesteld op bepaalde producten uit het buitenland. Er mag in een bepaalde periode slechts een beperkte hoeveelheid van een product worden ingevoerd. kwaliteitseisen: door kwaliteitseisen aan producten te stellen, kan een land producenten tegen concurrentie uit het buitenland beschermen. embargo: dit is het verbod op handel met een bepaald land.

Globalisering

In een geglobaliseerde wereld vinden er steeds meer contacten plaats tussen burgers, ondernemingen en organisaties over de landsgrenzen heen. Die verwevenheid tussen landen speelt zich op technologisch, sociocultureel, politiek maar ook op economisch vlak af.

Outsourcing en offshoring

Ondernemingen kiezen er vaak voor om bepaalde activiteiten die niet tot hun corebusiness of kernactiviteit behoren door een andere onderneming te laten uitvoeren. Dat heet outsourcen. In een geglobaliseerde wereld is het ook interessant om daarvoor naar het buitenland te trekken en te offshoren. Dat gaat niet voor alle activiteiten. Door delokalisatie van een onderneming gaan er arbeidsplaatsen in België verloren.

Arbeidsintensieve en kapitaalintensieve sectoren

Het effect van lage lonen speelt des te harder bij arbeidsintensieve sectoren. Doordat de loonkosten voor die ondernemingen een groot aandeel van de totale bedrijfskosten uitmaken, heeft offshoren in die sectoren vaak een groot effect op de winstgevendheid. Dat wordt vergemakkelijkt doordat de verhuiskosten voor de ondernemingen laag zijn. Dat heeft tot een vermindering van het aantal arbeidsplaatsen geleid in sommige sectoren zoals textiel en kleding. Voor kapitaalintensieve sectoren is offshoren veel minder interessant.

Action 1— Hoe ziet de handelsbalans van Vlaanderen eruit?

Lees de volgende artikels en beantwoord de vragen.

a Heeft Vlaanderen sinds 2013 een positieve handelsbalans? Waarom (niet)?

proefversie©VANIN

b Waardoor daalden in 2019 zowel de uitvoer als de invoer?

c Waardoor was de invoer van 2008 tot 2012 groter dan de uitvoer?

Vlaamse uitvoer 2 % lager in 2e kwartaal 2024

De goederenuitvoer in het Vlaamse Gewest kwam op 104,7 miljard euro in het 2e kwartaal van 2024. Dat is 2 % minder dan in het 2e kwartaal van 2023 (in lopende prijzen). In het 1e kwartaal van 2023 was de uitvoer nagenoeg gelijk als in het 1e kwartaal van 2022 (-0,1 %). In het 2e kwartaal van 2023 tot en met het 1e kwartaal van 2024 lag de uitvoer telkens duidelijk lager dan het jaar voordien (in lopende prijzen). De daling in het 2e kwartaal van 2024 was vooral een gevolg van een daling van de waarde van uitgevoerde voertuigen en kunststofproducten. Tegelijk was er ook een toename van de waarde van uitgevoerde aardolieproducten en farmaceutische producten.

De goedereninvoer in het Vlaamse Gewest bedroeg 104,6 miljard euro in het 2e kwartaal van 2024. Dat is 6,5 % minder dan in het 2e kwartaal van 2023 (in lopende prijzen). De terugloop was vooral te wijten aan de lagere waarde van ingevoerde chemische producten, voertuigen en elektrische machines en apparaten. Tegelijk was er een toename van de waarde van ingevoerde cacao(bereidingen) en in mindere mate van farmaceutische en chemische producten. In het 1e kwartaal van 2023 was er nog een stijging van de invoer met 3 %. Vanaf het 2e kwartaal van 2023 lag de invoer lager dan een jaar eerder (in lopende prijzen).

De cijfers over de in- en uitvoer voor het 2e kwartaal van 2024 zijn voorlopig en kunnen in de komende maanden nog aangepast worden. Daarnaast werden omwille van verbeteringen in het registratiesysteem de cijfers vanaf 2022 herzien.

Grafiek: Uitvoer van goederen per kwartaal (Vlaams Gewest, 1e kwartaal 2022–2e kwartaal 2024, in miljard euro (lopende prijzen))

proefversie©VANIN

Gegevens: INR (toestand op 23 september 2024, voorlopige cijfers voor het 2e kwartaal van 2024), bewerking Statistiek Vlaanderen Bron tekst: vlaanderen.be

Vlaamse uitvoer in 2023

11 % lager, invoer 13 % lager

De uitvoer van goederen in het Vlaamse Gewest kwam in 2023 volgens voorlopige cijfers op 430 miljard euro. Dat is 11 % minder dan in 2022 (in lopende prijzen). De Vlaamse invoer van goederen bedroeg 426 miljard euro in 2023 (voorlopige cijfers), of 13 % minder dan in 2022. Daarmee komt een einde aan twee voorafgaande jaren van sterke klim (in lopende prijzen). De voornaamste reden voor de daling van de Vlaamse uitvoer is de terugloop in 2023 van het uitvoerbedrag van aardolie en aardgas en van farmaceutische producten (beide circa een kwart lager in lopende prijzen). De prijsdalingen van energieproducten speelt een belangrijke rol bij eerstgenoemde. Zonder de categorieën aardgas en aardolie en farmaceutische producten zou de Vlaamse uitvoer in 2023 4 % lager zijn dan in 2022. Bij de invoer zou dat dan 7 % lager zijn.

De Vlaamse in- en uitvoer namen sinds 2003 jaarlijks gestaag toe. Maar in het recessiejaar 2009 was er sprake van een krimp door de financieel-economische crisis. In 2010 en 2011 herstelde de buitenlandse handel zich. De invoer was tussen 2008 en 2012 een aantal jaar groter dan de uitvoer (uitgedrukt in euro) door prijsstijgingen van ingevoerde aardolie.

Vanaf 2013 is de uitvoer steeds groter dan de invoer. In 2019 was er een daling van zowel de uitvoer als de invoer van goederen. Handelsconflicten en protectionistische maatregelen (handelsconflict met China) waren daar de oorzaak van. De COVID-19-crisis zorgde voor een nog grotere terugval van de in- en uitvoer in 2020. In 2022 was de waarde van de invoer opnieuw groter dan die van de uitvoer. Dat hangt samen met de toen duurdere ingevoerde aardolie en het aardgas. In 2023 is de waarde van de uitvoer opnieuw iets groter dan die van de invoer.

Grafiek: Totale uitvoer en invoer (Vlaams Gewest, 2002–2023, in miljard euro (lopende prijzen))

Gegevens: INR (toestand op 23 september 2024, voorlopige cijfers voor 2023), bewerking Statistiek Vlaanderen Bron tekst: vlaanderen.be

proefversie©VANIN

Vlaams Gewest goed voor 82 % van Belgische goederenuitvoer

De Vlaamse uitvoer was in 2023 goed voor 82 % van de Belgische uitvoer. Voor de invoer was dat 84 %. België heeft zoals de drie buurlanden een grotere buitenlandse handel dan het Vlaamse Gewest (uitgedrukt in euro).

Het gaat dan ook over grotere economieën. De Duitse uitvoer kwam in 2023 op 1 562 miljard euro. België was in 2023 het 5e belangrijkste exportland in de EU, na Duitsland, Nederland, Italië en Frankrijk.

De uitvoer van Nederland en Duitsland daalde met 5,7 % en 2,0 % in 2023. In Frankrijk was er een toename met 1,7 % (in lopende prijzen).

Aan de invoerzijde is Duitsland ook de grootste importeur (1 353 miljard euro). België staat hier eveneens op de 5e plaats, na Duitsland, Nederland, Frankrijk en Italië.

Grafiek: Totale uitvoer en invoer (Belgische gewesten en EU-landen, 2023, in miljard euro)

Gegevens: Eurostat (toestand op 22 maart 2024), INR (toestand op 21 maart 2024, voorlopige cijfers), bewerking Statistiek Vlaanderen Bron tekst: vlaanderen.be

Action 2— Wat houdt globalisering in?

1 Zoek, voor je de tekst leest, de betekenis van deze woorden op. Gebruik het internet.

a outsourcing:

proefversie©VANIN

b offshoring:

2 Lees de tekst en maak de bijbehorende opdrachten.

a Vul het artikel aan. Kies uit:

culturele globalisering – economische globalisering – politieke globalisering

b Markeer:

ƒ de positieve gevolgen van globalisering in het groen,

ƒ de negatieve gevolgen van globalisering in het rood.

Wat zijn de gevolgen van globalisering?

Globalisering is het doorgaande proces van internationale uitwisseling van mensen, goederen, geld en informatie. Er zijn drie soorten globalisering:  :

vrij verkeer van arbeidskrachten en een verminderd belang van de fysieke afstand tussen de plaats van productie en de afzetmarkt

:

de afname van het belang van nationale overheden en minder soevereiniteit voor de staten, bijvoorbeeld de landen in de EU  :

bijvoorbeeld Starbucks of McDonald’s met filialen overal ter wereld, of gebedshuizen voor elk geloof in België (synagoge, moskee)

Globalisering zorgt ervoor dat je als consument voor een schijntje op AliExpress handige spullen kunt kopen die gratis vanuit China verscheept worden. Een consument kan dus uit een enorm aanbod kiezen. Er is altijd wel een aanbieder die in jouw behoefte kan voorzien tegen een prijs die jij kunt en wilt betalen. Onder dat aanbod vallen ook platforms als Instagram of TikTok, of vakantiebestemmingen.

Globalisering heeft helaas ook als gevolg dat de ongelijkheid wereldwijd groeit.

Gebieden die niet of nauwelijks meeprofiteren van de globalisering, bijvoorbeeld doordat zij geen verbeterde positie krijgen in de internationale arbeidsverdeling door outsourcing en offshoring, raken nog verder achterop. Die gebieden blijven arm, terwijl de rest van de wereld economisch profiteert van de internationale uitwisseling.

Een ander kritiekpunt op globalisering is dat ze culturen vervaagt. Zo heb je overal ter wereld McDonald’s of Burger King en dezelfde kledingketens. Die tendens leidt tot een verdringing van oorspronkelijke culturele uitingen in gebieden. Traditionele winkels en gebouwen moeten plaatsmaken voor dat soort bedrijven. Bedrijven als McDonald’s en Coca-Cola spelen daar overigens handig op in. Ze personaliseren hun producten en reclame naar de cultuur en gewoonten van de lokale bevolking. Zo heb je in Peru bijvoorbeeld ‘Inka Kola’, verwijzend naar de oude inheemse bewoners van het land, de Inca’s.

Action

3— Welke gevolgen heeft de uitstap van GrootBrittannië uit de Europese

Unie?

Lees het artikel grondig. Beantwoord de vragen.

a Wordt de brexit volgens de Britse premier afgeblazen?

b Welke onderhandelingen liggen op tafel? Leg uit.

c Welke voordelen heeft een betere samenwerking tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU voor de Britten?

Britse premier Starmer heeft duidelijke boodschap voor EU: ‘Vastbesloten om brexitjaren achter ons te laten.’

De Britse premier Keir Starmer wil een ‘meer pragmatische en volwassen relatie’ met de Europese Unie opbouwen. Dat zei hij aan de vooravond van zijn eerste bezoek aan Brussel sinds zijn aantreden.

‘Het Verenigd Koninkrijk is onmiskenbaar sterker wanneer het nauw samenwerkt met zijn naaste internationale partners. Dat is nog nooit zo belangrijk geweest, nu oorlog, conflicten en onveiligheid op de deur van Europa kloppen’, zei Keir Starmer in een verklaring.

‘We kunnen deze uitdagingen alleen aan als we samenwerken, daarom ben ik vastbesloten om de brexitjaren achter ons te laten en een meer pragmatische en volwassen relatie met de Europese Unie op te bouwen’, luidde het. ‘Betere samenwerking met de EU zal de voordelen opleveren die het Britse volk verdient: onze grenzen beveiligen, onze veiligheid verzekeren en de economische groei stimuleren’, voegde hij toe.

proefversie©VANIN

Starmer wil onderhandelen over een nieuw veiligheidspact met de EU, meer samenwerken in de strijd tegen illegale immigratie en handelsgeschillen bijleggen. Hij heeft herhaaldelijk aangegeven dat hij de betrekkingen met de EU wil ‘resetten’, maar benadrukte dat dit niet betekent dat de Brexit wordt afgeblazen.

Bron: standaard.be, 2024-10-02

Action 4 — Waarom wordt export naar China lastiger?

Lees aandachtig het artikel.

a Welke maatregelen heeft China genomen om de import van brandewijn / cognac moeilijker te maken?

b Waarom heeft China die maatregel genomen?

© Belgaimage / ASSOCIATED PRESS Starmer en von der Leyen hebben al met elkaar gepraat bij de Algemene Vergadering van de VN, eind september.

c Welke andere maatregelen heeft China genomen om de invoer te verminderen?

proefversie©VANIN

China legt cognac importtaks van 39 procent op

Nu Europa de importtarieven op elektrische wagens uit China heeft goedgekeurd, slaat Peking terug met een importtaks op brandewijn. Het viseert daarmee vooral Frankrijk.

China voert antidumpingmaatregelen in tegen brandewijn uit de Europese Unie. Dat maakte het handelsministerie in Peking dinsdag bekend. Daarnaast kondigde het er ook een concurrentieonderzoek aan naar Europese auto’s met krachtige motoren.

In januari startte China een antidumpingonderzoek naar Europese brandewijn als antwoord op het onderzoek van de EU naar overheidssteun voor Chinese elektrische auto’s.

Nu heeft Peking tot passende maatregelen besloten. Invoerders moeten vanaf vrijdag een waarborg op brandewijn betalen tot 39 procent van de waarde. Die moet dienen om mogelijke toekomstige invoerheffingen retroactief te kunnen afschrijven.

Pernod Ricard dinsdagochtend op de beurs: hun aandelen koersten respectievelijk bijna 9 en ruim 4 procent lager. Ook luxemerken als Kering, Hermès en Richemont deelden op de beurs in de klappen omdat beleggers vrezen dat de luxesector de impact van het handelsconflict zal voelen.

Dat China brandewijn in het vizier neemt, is geen toeval. De maatregel treft vooral Franse cognac: die is goed voor zowat 95 procent van de Chinese invoer van Europese brandewijn en de export naar China vertegenwoordigt ongeveer een kwart van de Franse uitvoer van cognac. Frankrijk – met de autobouwers Renault en Stellantis – was een van de trekkers van het Europese onderzoek naar goedkope Chinese elektrische auto’s.

Impact op de beurs

Behalve de importtarieven voor brandewijn kondigde China ook een antidumpingonderzoek aan naar zware verbrandingsmotoren, waarmee luxewagens worden geviseerd. Dat voelden de Duitse autobouwers meteen: zo noteerde BMW meer dan 3 procent en Mercedes-Benz ruim 2,5 procent lager, terwijl ook Porsche en Volkswagen 2 procent in het rood stonden.

Als gevolg van de Chinese aankondigingen daalden onder andere de Franse sterkedrankproducenten Rémy Cointreau en

Het nieuwe onderzoek naar zware motoren komt bovendien bij een al lopend onderzoek naar de import van Europees varkensvlees, wat landen als Spanje en de varkenssector bloednerveus maakt.

Bron: standaard.be, 2024-10-08

Action 5 — Waar vind je online de cijfers over de buitenlandse handel?

Ga naar de website van de Nationale Bank van België en kies `Statistieken’.

a Zoek de evolutie van de invoer en de uitvoer van de laatste tien jaar. Kies het nationale concept. Exporteer die tabel naar een werkblad en maak er een lijngrafiek van. Gebruik de ICT-fiches van rekenblad.

b Bereken in hetzelfde bestand de invoer- en uitvoerquote van de laatste tien jaar op basis van de gegevens uit opdracht a. De gegevens van het bbp (in marktprijzen) vind je eveneens op dezelfde website.

c Bereken in hetzelfde bestand de evolutie van de dekkingscoëfficiënt van de laatste tien jaar op basis van de gegevens uit opdracht a. Maak daar een kolomgrafiek van.

d Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

Action 6— Keren ondernemingen terug naar België?

Lees het artikel en beantwoord de vragen.

a Wat is het tegengestelde van offshoren?

b Hoe omzeilt Atkore Vergokan de hoge loonkosten in België?

c Welke redenen zijn er zoal om naar België terug te keren?

d Waarom houden ondernemingen het terugbrengen van een uitbestede activiteit liever stil?

‘Opnieuw in België produceren gee gewoon ook een goed gevoel’

De coronacrisis deed veel aanvoerlijnen stokken. Bedrijfsactiviteiten terughalen uit het buitenland dan maar? Van een vloedgolf aan ‘terugkeerders’ is nog geen sprake, toch zien de maatwerkbedrijven mooie kansen.

Tussen de lasrobots en vorkhe rucks in de productiehal van Atkore Vergokan, een producent van kabeldraagsystemen in Oudenaarde, staat een vij iental arbeiders in gele hesjes. Ze monteren losse onderdelen tot verzinkbare stekkerdozen en kabelladders, vijlen de laatste bramen weg en verpakken de afgewerkte producten, die vervolgens worden weggevoerd naar het magazijn.

proefversie©VANIN

Zo’n vijf jaar geleden trok Atkore Vergokan naar Roemenië om dat noodzakelijke, maar repetitieve en arbeidsintensieve werk uit te voeren. Dat leek logisch, gezien de lage loonkosten in het Oost-Europese land. ‘Maar het hele logistieke proces werd op den duur zo’n ingewikkelde puzzel, en de transportkosten lagen zo hoog, dat het uiteindelijk toch niet de beste oplossing bleek te zijn’, zegt directeur Gino Declercq. ‘Laat staan de goedkoopste.’

Gedetacheerde arbeiders van het maatwerkbedrijf Aarova voeren repetitieve en arbeidsintensieve taken uit bij Atkore Vergokan in Oudenaarde.

Dus worden de verzinkbare stekkerdozen weer in Oudenaarde gemonteerd. Dat specifieke werk doen gedetacheerde arbeiders van Aarova, een nabijgelegen maatwerkbedrijf, de vroegere ‘beschutte werkplaatsen’ voor personen die door een handicap geen toegang hebben tot de reguliere arbeidsmarkt. ‘Het werk dat zij voor ons doen, zou gezien de hoge loonkosten in België normaal te duur zijn om hier te laten doen’, zegt Declercq. ‘Door onze samenwerking met een maatwerkbedrijf kunnen wij hun een uurloon betalen waardoor we toch competitief zijn.’

Dat is volgens de ondernemer niet het enige voordeel. ‘Door opnieuw hier te produceren, zijn we veel flexibeler en is onze ecologische voetafdruk kleiner’, gaat Declercq verder. ‘En het gee gewoon ook een goed gevoel dat we werkgelegenheid hebben gecreëerd voor mensen die misschien niet overal terechtkunnen.’

Competitiviteit versterken

Tijdens de coronacrisis kwamen heel wat aanvoerketens piepend en krakend tot stilstand. Behalve computerchips werden bijvoorbeeld ook hout, kunststo en en staal schaars. Tot overmaat van ramp liep eind maart ook nog eens het vrachtschip Ever Given vast in het Suezkanaal, met een monsterfile op een van de drukste maritieme handelsroutes ter wereld tot gevolg.

Het leidde van pleidooien voor kortere aanvoerketens tot hier en daar zelfs de oproep om te ‘reshoren’, bedrijfsactiviteiten die ooit zijn vertrokken naar het buitenland terug te laten keren naar België. Denk aan de productie van mondmaskers, waarvan plots werd afgevraagd waarom we die niet meer zelf maakten.

In de hoge lonen ziet de sociale sector kansen. Dankzij subsidies kunnen maatwerkbedrijven toch betaalbare arbeid leveren. ‘Van een vloedgolf aan bedrijven die productie uit het buitenland aan het terughalen zijn, is inderdaad nog geen sprake’, zegt Francis Devisch, directeur van Groep Maatwerk, die met 54 maatwerkbedrijven ruim drie kwart van de tewerkstelling in de sociale sector vertegenwoordigt.

‘De jongste maanden zien we dat er wel degelijk een trend is tot reshoring, en dat die door corona de wind in de zeilen hee . Alleen merken we dat niet elk bedrijf aan de grote klok wil hangen dat het een deeltje van zijn productie naar België hee laten terugkeren. De perceptie lee dat ze daarmee vooral een foute keuze uit het verleden rechtzetten.’

Hoe structureel?

Devisch gee toe dat de vraag blij hoe structureel die roep naar meer lokale productie zal zijn eens de coronacrisis is bedwongen. Toch zullen er volgens hem altijd bedrijven zijn die tot de conclusie komen dat de verplaatsing van hun productie naar het buitenland niet tot de verhoopte resultaten hee geleid.

‘De lonen zullen er weliswaar lager liggen, maar producenten kijken naar zoveel meer factoren. Denk aan de tijd die verloren gaat en de hogere ecologische voetafdruk door het toegenomen transport, of de kwaliteit van het geleverde werk die in het buitenland soms lager kan liggen. Daar zien we net veel mogelijkheden liggen voor de lokale maatwerkbedrijven. Al blijven we realistisch. We zullen in ons eentje natuurlijk niet de lagelonenlanden uit de markt kunnen prijzen.’

Bron: standaard.be, 2021-05-28

BREAKING NEWS

1 Ga naar iDiddit. Je vindt er een actualiteitsitem over het onderwerp.

2 Los de vragen op.

3 Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

CHECKLIST

Duid aan of je de onderstaande vaardigheden voldoende beheerst.

proefversie©VANIN

1 Ik kan het begrip ‘handelsbalans’ omschrijven.

2 Ik kan toelichten wanneer er sprake is van een positieve of een negatieve handelsbalans.

3 Ik kan toelichten waarom België een open economie heeft.

4 Ik kan toelichten wat protectionisme inhoudt.

5 Ik kan de gevolgen van protectionistische maatregelen op de marktwerking omschrijven.

6 Ik kan het verschil tussen outsourcen en offshoren uitleggen.

7 Ik kan toelichten hoe je het belang van de buitenlandse handel voor een land kunt berekenen.

8 Ik kan de verschillende types van globalisering duiden.

JA KAN BETER EXTRA OEFENMATERIAAL

LEVEL 3

Hoe komt de

economische integratie

proefversie©VANIN

tot stand?

INTRO

1 Wellicht heb jij of heeft een familielid al eens iets uit een buitenlandse webshop aangekocht. Moest er dan nog een extra bedrag betaald worden bij de levering van het pakje?

2 Ga naar iDiddit. Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen.

a Waar koopt de dame uit het filmpje de schoenen aan?

b Welke kosten worden er bijkomend aangerekend bij de levering van het pakje?

c Hoeveel moet de shopster bijbetalen?

d Wat is van toepassing bij een aankoop in het buitenland? Zet een kruisje in de kolom als er mogelijks controles of bijkomende kosten zijn.

BINNEN DE EU (INTRACOMMUNAUTAIR)

BUITEN DE EU (IMPORT)

Controle op hoeveelheid

Invoerrechten

Btw

Accijnzen

Veiligheidscontrole

e Onder welk bedrag geldt er voor invoerrechten een vrijstelling?

3 In dit Level beantwoord je stap voor stap deze onderzoeksvraag:

Hoe komt economische integratie tot stand?

Explore 1— Welke types economische integratie bestaan er?

1 Om de internationale handelsstromen te bevorderen kunnen landen hun economieën integreren. Hoe meer landen de regels voor internationale handel op elkaar afstemmen en mogelijke obstakels wegnemen, hoe gemakkelijker ondernemingen en gezinnen kunnen handeldrijven over de grenzen heen. Welke voordelen brengt die economische integratie zoal mee?

proefversie©VANIN

2 De integratievormen verschillen naargelang de intensiteit van samenwerking: van vrijhandelszone tot economische en monetaire unie. Lees de tekst en markeer de verschillende gradaties van integratie met groen.

Als er tussen landen geen economische samenwerking is, dan riskeert de handel stroef te lopen. Een resem van invoerhe ingen, veiligheidscontroles en de administratieve rompslomp wegen op een vlotte grensoverschrijdende handel. Ze belemmeren de in- en uitvoer.

Een vrijhandelszone is een integratievorm waarbij een groep landen de onderlinge handelsbelemmeringen op goederenstromen, zoals in- en uitvoerrechten, afscha . Dat hee als voordeel dat het voor ondernemingen aantrekkelijker is om zich binnen die landen te vestigen en grensoverschrijdende handel te drijven. Ook worden ondernemingen daardoor aangemoedigd om in die landen investeringen te doen. Een kenmerk van vrijhandelszones is dat de aangesloten landen elk zelf de invoerrechten kunnen bepalen van goederen die afkomstig zijn van buiten de zone. Controles aan de grenzen en eventuele bijkomende invoerrechten blijven daardoor nodig. Slimme handelaars zullen er namelijk altijd voor kiezen om hun goederen te importeren uit landen waar de laagste invoerrechten gelden. Door dat te compenseren met bijvoorbeeld aanvullende invoerrechten, kan ongelijke concurrentie voorkomen worden.

In een douane-unie he en de leden van de unie op het goederenverkeer onderling geen invoerrechten meer. Bovendien geldt er een gemeenschappelijk douanetarief voor goederen uit derde landen. Bijkomende invoerrechten die nodig zijn om import via de landen met de laagste tarieven te corrigeren, zijn niet langer nodig in een douane-unie.

In een gemeenschappelijke markt zijn de btw-tarieven en accijnzen sterk op elkaar afgestemd en zijn handelsbarrières of gelijkaardige maatregelen verboden. Eigen aan de gemeenschappelijke markt is het vrij verkeer van de productiefactoren. Goederen, diensten, personen (arbeid) en kapitaal kunnen vrij over het grondgebied van de gemeenschappelijke markt bewegen. In dat verband is er vaak sprake van de vier vrijheden. Een gemeenschappelijke markt gaat dus verder dan een vrijhandelszone en een douane-unie door ook diensten, kapitaal en personen vrij te laten circuleren.

Een economische unie verenigt de voordelen van de gemeenschappelijke markt en de douane-unie. De vier vrijheden worden er gewaarborgd en voor de buitenwereld geldt een eengemaakt douanetarief. Omwille van de sterke economische verbondenheid tussen de deelnemende landen moet ook de economische, fiscale en sociale politiek goed afgestemd zijn. Er zijn ook op fiscaal en sociaal vlak (minimum)normen vastgelegd. De economische unie is een echt handelsblok dat vaak met een stem spreekt over economische aangelegenheden.

Landen kunnen ook kiezen om een monetaire unie te vormen door een gemeenschappelijke munt in te voeren (of de munten van elk land zonder schommelingsmarges aan elkaar te koppelen), het kapitaalverkeer volledig vrij te maken en het monetaire beleid door een centrale instelling te laten voeren. De economische en monetaire unie in Europa is de eurozone waar de Europese Centrale Bank het monetaire beleid bepaalt. Het vormen van een monetaire unie boven op een economische unie maakt een gemeenschappelijk economisch beleid des te belangrijker.

Naar: europa-nu.nl

3 Wanneer meerdere landen afspraken maken over de handel, dan is er sprake van ‘handelsakkoorden’.

a Markeer het doel van die akkoorden in het geel in de tekst.

b Leg uit.

proefversie©VANIN

4 Bekijk aandachtig de onderstaande tekeningen.

a Om welke integratievorm gaat het?

b Noteer het belangrijkste kenmerk van die economische integratie.

A

Integratievorm:

Kenmerken:

B

Integratievorm:

Kenmerken:

Integratievorm:

Kenmerken:

Integratievorm:

Kenmerken:

Integratievorm:

Kenmerken:

proefversie©VANIN

Integratievorm:

Kenmerken:

Explore 2— Welke samenwerkingsverbanden bestaan er binnen Europa?

Marshallplan

Een snelle blik op de kaart van Europa maakt duidelijk waarom het de pionier is op het gebied van economische samenwerking. De grote hoeveelheid van soms zeer kleine landjes maakt dat handelsstromen snel grensoverschrijdend zijn. Na de Tweede Wereldoorlog kregen de West-Europese landen veel financiële steun van de Verenigde Staten om de heropbouw te financieren. Dat Marshallplan had als doel de welvaart te verhogen, een afzetmarkt voor Amerikaanse producten te creëren en het oprukkende communisme tegen te houden. De uitvoering van het plan zette een integratieproces op gang dat zijn gelijke in de wereld niet kent. In de derde graad sta je uitvoerig stil bij het verloop van dat proces.

1 Werk per twee. Beantwoord de vragen met behulp van de vorige Explore en het internet. Let erop dat je met recente informatie werkt! Schrijf de websites op die je raadpleegt.

Controleer of je website betrouwbaar is.

2 Het bekendste samenwerkingsverband binnen Europa is de Europese Unie.

a Wat voor type handelsblok is dat?

b Wat houdt dat in?

c Hoeveel lidstaten telt de EU?

d Welke lidstaat heeft in 2020 de EU verlaten?

e Kleur de lidstaten van de EU in op kaart 1.

Gebruik een lichte kleur, want je moet nog andere zaken aan de kaart toevoegen. Vul je kleur ook aan in de legende.

f Omcirkel Noord-Ierland.

Tip:

Tip:

Good to know

Noord­Ierland, een deel van het Verenigd Koninkrijk (dat uit Engeland, Schotland, Wales en Noord­Ierland bestaat), heeft menig politicus en zakenman doen wakker liggen. Officieel is het een onderdeel van het VK, maar een aanzienlijk deel van de bevolking leunt dicht aan bij de Republiek Ierland. Wil je er meer over weten? Maak dan Action 4 More over Noord­Ierland.

proefversie©VANIN

Kaart 1: Europa

3 Sommige landen van de EU gaan in hun samenwerking nog verder en vormen een ‘EMU’.

a Waarvan is ‘EMU’ de afkorting?

proefversie©VANIN

b Onder welke naam is de EMU in Europa beter bekend?

c Hoeveel lidstaten telt de EMU?

d Arceer de lidstaten van de EMU op kaart 1. Vul je kleur ook aan in de legende.

4 In 1960 besloten enkele landen die minder ver wilden gaan dan hun Europese partners een eigen organisatie op te richten: de EFTA (in het Nederlands EVA).

a Waarvoor staan die afkortingen?

b Welk type van samenwerking is dit? Wat houdt dat in?

c Welke landen maken deel uit van de EFTA?

d Kleur de landen van de EFTA in op kaart 1. Vul je kleur ook aan in de legende.

5 De Europese Economische Ruimte (EER) is een samenwerkingsverband tussen de EU en drie van de vier EFTA-lidstaten. De EER is in de eerste plaats een vrijhandelszone. Daarnaast hebben de drie EFTA-landen ook de regels van de interne markt overgenomen waardoor de vier vrijheden ook op hen van toepassing zijn.

a Welke vier vrijheden zijn binnen de EER van toepassing?

b Welk land zit niet in de EER?

c Trek een dikke lijn rondom de EER. Volg in het oosten de buitengrenzen van de EU. Vul de legende aan.

d Welke enclave die geen deel uitmaakt van de EER, vind je net onder de Baltische staten terug?

6 De EU en Turkije vormen sinds 1996 een douane-unie.

a Wat houdt een douane-unie in?

proefversie©VANIN

b Kleur Turkije in op kaart 1. Vul je kleur ook aan in de legende.

7 Tussen de EU en Zwitserland zijn een hele reeks bilaterale akkoorden gesloten rond economische samenwerking.

a Wanneer is er sprake van een bilateraal akkoord?

b Hoe heet een akkoord tussen veel landen?

Explore 3— Waarom noem je de EU een ‘supranationale’ instelling?

1 Ga naar iDiddit. Bestudeer de ontdekplaat. Vul het volgende overzicht aan.

a Bekijk aandachtig de foto. Welke instelling is er in het gebouw gevestigd?

b Waar bevindt zich de officiële zetel van die instelling?

c Welke staatsmacht oefent die instelling uit?

Instelling:

Officiële zetel:

Macht:

B

Instelling:

Officiële zetel:

Macht:

Instelling:

Officiële zetel:

Macht:

Instelling:

Officiële zetel:

Macht:

2 Neem er opnieuw de ontdekplaat bij. Bestudeer het onderdeel over de Raad van de EU

a Kruis het juiste antwoord aan.

SAMENSTELLING VERTEGENWOORDIGER VAN VOORZITTER

vakministers van elk land premier van elk land voorzitters van de fracties van het parlement commissarissen de lidstaten de burgers de belangen van de EU de commissaris die bevoegd is voor het onderwerp om de zes maanden de minister van een ander land de Europese president

b Om Europese wetgeving te vormen is instemming van de Raad van de EU nodig. Waarvoor is unanimiteit of eenparigheid nodig?

proefversie©VANIN

c De meeste besluiten worden genomen met gekwalificeerde meerderheid. Wat houdt dat in?

3 Neem er opnieuw de ontdekplaat bij. Bestudeer het onderdeel over de Europese Commissie

a Markeer het juiste antwoord in de tekst.

De Europese Commissie neemt het, in overeenstemming met de afgelegde eed, op voor de belangen van de lidstaten / de algemene Europese belangen. Dat doet ze door wetgeving voor te stellen / goed te keuren en nadien op de naleving toe te zien. Ze doet dat samen met het Hof van Justitie van de EU/ de Raad van de EU. De Europese Commissie wijst de EU-financiering toe en onderhandelt namens de EU over internationale handelsovereenkomsten. De voorzitter is een van de machtigste personen in de EU. De aanstelling gebeurt door het Europees Parlement / de Raad van de EU op voordracht van de Europese Raad van regeringsleiders

b Wie is de huidige voorzitter van de Europese Commissie?

c Hoe is de Europese Commissie samengesteld? Kruis aan.

De leden worden om de vijf jaar verkozen tijdens de Europese verkiezingen.

Er is een commissaris voor elke lidstaat, voorgedragen door het Europees Parlement. Er zijn vijftien commissarissen die door het Europees Parlement worden voorgedragen.

De regering van elk van de 27 lidstaten mag een commissaris voordragen die door het Europees Parlement moet worden goedgekeurd.

4 Neem er opnieuw de ontdekplaat bij. Bestudeer het onderdeel over het Europees Parlement

a Waar vergadert het Europees Parlement ook vaak, al is het niet de officiële zetel van de Europese instelling?

Luxemburg

Parijs

Brussel

Amsterdam

b Vul de tekst aan.

proefversie©VANIN

Het Europees Parlement telt leden uit alle landen van de EU. Het parlement wordt om de jaar verkozen en vertegenwoordigt . Momenteel wordt het Europees Parlement voorgezeten door . Het aantal parlementsleden per land hangt af van . De parlementsleden vormen geen groepen op basis van hun nationaliteit, wel op basis van hun standpunten. Leden met vergelijkbare politieke standpunten werken samen in

Het parlement neemt samen met beslissingen over Europese wetten. Als het Parlement en de Raad het niet eens worden over een stuk wetgeving, komt er geen nieuwe wet. Het Parlement kiest de voorzitter van en keurt de 27 leden van de Commissie als college goed. Het keurt ook de van de Europese Unie goed.

© Shutterstock / Alexandros Michailidis

5 Neem er opnieuw de ontdekplaat bij. Bestudeer het onderdeel over het Hof van Justitie van de EU

a Hoeveel rechters telt het Hof van Justitie?

proefversie©VANIN

b Combineer de drie belangrijke taken van het Hof van Justitie van de EU met de juiste omschrijving van de taak.

TAAK

1interpretatie van wetgeving

2handhaving van wetgeving

3nietigverklaring van EU-wetgeving

OMSCHRIJVING

AAls een EU-land, de Raad van de EU, de Europese Commissie of (soms) het Europees Parlement denken dat bepaalde EU-wetgeving de EU-verdragen overtreedt, kunnen zij het Hof vragen die Europese wetgeving te vernietigen.

BDe Europese Commissie of een lidstaat kan naar het Hof van Justitie gaan als ze denken dat een EU-land de Europese regels heeft overtreden. Als het Hof van Justitie dat bevestigt, moet de veroordeelde lidstaat dat onmiddellijk corrigeren of er kan een geldboete volgen.

CDe rechtbanken van de lidstaten waken over de naleving van de EU-wetgeving, maar de interpretatie kan van land tot land verschillen. Als een rechter twijfelt of hij de EU-regels wel juist begrijpt, kan hij uitleg vragen aan het Hof van Justitie.

1 2 3

6 Neem er opnieuw de ontdekplaat bij. Vul het volgende schema over de totstandkoming van Europese wetgeving in.

7 Neem er opnieuw de ontdekplaat bij en bestudeer het onderdeel over de Europese Raad

a Vul de tekst aan.

Als er een Europese top plaatsvindt, dan is dat meestal een vergadering van de Europese Raad. In de Europese Raad zitten van de lidstaten van de EU. Het is in die vergadering dat je de Franse president, de Duitse bondskanselier, de Belgische eerste minister … samen ziet. De vergaderingen gaan door in  . De voorzitter van de Europese Raad is aangesteld voor  . Hij wordt ook de van Europa genoemd. Samen met de voorzitter van de Europese Commissie is hij het gezicht van de EU.

b Wat is de rol van de Europese Raad? Kruis aan.

Het strategisch orgaan dat de politieke koers vaart.

Het orgaan dat moeilijke knopen doorhakt.

Een overlegorgaan dat de Europese machine vlot laat draaien.

8 Neem er opnieuw de ontdekplaat bij en bestudeer het onderdeel over intergouvernementele en supranationale organisaties.

a Wat is een supranationale organisatie?

proefversie©VANIN

b Wat is een intergouvernementele organisatie?

c Geef enkele voorbeelden van intergouvernementele organisaties.

d Is de EU een supranationale of intergouvernementele organisatie?

Explore 4— Wat is de rol van de WTO?

1 Lees de tekst over de WTO en beantwoord de volgende vragen.

a Waarvoor staat de afkorting ‘WTO’? Hoe heet de organisatie in het Nederlands?

b Wat is het doel van de WTO?

d Waarover gaan de volgende akkoorden?

 GATT:

 GATS:

 TRIPS:

proefversie©VANIN

c Is de WTO een supranationale of intergouvernementele organisatie? Leg uit.

e Vul de tekst verder aan: De WTO, met vestigingsplaats in , vertegenwoordigt meer dan % van de wereldhandel. De organisatie maakt de wereldhandel zo vrij mogelijk omdat dat de bevordert. Ze doet dat door landen aan te moedigen om zoveel mogelijk te laten vallen. Daarbij vertrekt ze uit twee principes. Volgens het (mfn), moet elke lidstaat elke andere lidstaat gelijk behandelen. Verlaagt een lidstaat de invoerrechten voor een land, dan moet hij dat ook meteen voor alle andere leden van de WTO doen. Volgens het (non-discriminatieprincipe) moet elk land producten die uit het buitenland op de eigen markt komen, behandelen als waren het binnenlandse producten. Eens de buitenlandse goederen ingevoerd zijn op de eigen markt, mag het land ze niet langer discrimineren.

De WTO, wat is dat?

De sterke opkomst van de internationale handel deed in de eerste hel van de vorige eeuw de behoe e ontstaan aan een platform om handelsbetrekkingen te bevorderen en te reguleren. Daartoe werd in 1947 de Algemene Overeenkomst inzake Tarieven en Handel (GATT) gesloten. Dat voorzag een forum voor rondetafelgesprekken over internationale handel, maar ook een stelsel van internationaal erkende regels voor de handel. De belangrijkste doelstelling was om voor alle leden een gelijk speelveld zonder valse concurrentie tot stand te brengen door middel van ‘een aanzienlijke verlaging van douanetarieven en een aanzienlijke vermindering van andere handelsbelemmeringen, alsmede de afscha ing van discriminerende behandeling in het internationale handelsverkeer’.

proefversie©VANIN

Aanvankelijk omvatte de internationale handel slechts materiële goederen, maar toen de handel zich uitbreidde naar diensten en ideeën werd de GATT hervormd tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO). De WTO werd opgericht in 1995 met haar hoofdzetel in Genève. De WTO-verdragen kwamen in de plaats van eerdere handelsovereenkomsten, zoals de GATT. De belangrijkste van de nieuwe verdragen waren de Algemene Overeenkomst inzake de Handel in Diensten (GATS) en de Overeenkomst inzake de Handelsaspecten van de Intellectuele Eigendom (TRIPS). De WTO hanteert daarbij twee basisprincipes: het most favoured nationprincipe en het national treatment-principe

Een van de belangrijkste successen van de WTO was de totstandkoming van haar orgaan voor geschillenbeslechting dat bevoegd is om uitspraken te doen in handelsgeschillen. Het mechanisme voor de beslechting van handelsgeschillen functioneert op basis van vooraf vastgestelde regels die WTO-leden, ongeacht hun politieke gewicht of economische kracht, de mogelijkheid geven om een klacht in te dienen wegens een inbreuk op de WTO-regels en vergeldingsmaatregelen te eisen. Dat mechanisme hee ertoe geleid dat staten veel minder dan voorheen eenzijdige defensieve maatregelen nemen, die bij de landen waartegen zij zich richtten vaak vergeldingsmaatregelen uitlokten en soms zelfs uitmondden in een regelrechte handelsoorlog.

Statistieken laten zien dat er een duidelijk verband bestaat tussen vrije en eerlijke handel en economische groei. De oprichting van de WTO was een belangrijke stap in de richting van een beter georganiseerde en gereglementeerde internationale handel. De WTO zet zich in voor de bevordering van vrijhandel, met name door erop toe te zien dat landen tijdens handelsbesprekingen blijven werken aan het wegnemen van handelsbelemmeringen. De organisatie telt meer dan 160 lidstaten die samen goed zijn voor zo’n 98 % van de wereldhandel.

Naar: Europees Parlement, www.europarl.europa.eu/factsheets/nl/sheet/161/de-europese-unie-en-de-wereldhandelsorganisatie

Most favoured nation

Volgens de basisprincipes in de Wereldhandelsorganisatie zouden landen die lid zijn van een handelsblok, de voordelen die ze aan elkaar geven, meteen aan alle leden van de Wereldhandelsorganisatie moeten geven. Slechts enkele landen bevoordelen mag volgens het most favoured nation­principe immers niet. Gelukkig laten de regels een uitzondering toe voor handelsblokken. Zo kan de EU onderling heel ver gaan in het vrijmaken van de intracommunautaire handel zonder die voordelen uit te breiden naar de rest van de wereld.

© Shutterstock / Bernsten

2

Lees de volgende tekst en beantwoord de vragen.

a Wat is een consultatieverzoek?

proefversie©VANIN

b Wat is de reden voor dat consultatieverzoek?

c Wat is de bedoeling van de tussenkomst van het WTO in dit geval?

d Wat was de aanleiding voor China om zo te handelen?

Europese Commissie dient WTO-consultatieverzoek in over antisubsidie-zuivelonderzoek China

De Europese Commissie heeft het consultatieverzoek ingediend bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO), om het initiatief van China voor het uitvoeren van een antisubsidieonderzoek tegen de invoer van bepaalde zuivelproducten uit de EU aan te vechten.

De Europese Commissie deed het verzoek op 23 september 2024. Het is de eerste keer dat de EU heeft besloten een onderzoek in de initiatieffase aan te vechten, in plaats van te wachten tot een onderzoek resulteert in handelsmaatregelen tegen een vermeend handelsblok. De aanleiding voor deze EU-actie is een opkomend patroon waarbij China in korte tijd diverse handelsbeschermingsmaatregelen initieerde, die volgens de Commissie zijn gebaseerd op twijfelachtige beschuldigingen en onvoldoende bewijs. De Commissie beoogt daarmee haar belofte na te komen om de belangen van de EU-zuivelindustrie en het gemeenschappelijke landbouwbeleid te verdedigen tegen onrechtmatige procedures.

De Europese Commissie heeft de antisubsidieonderzoeken vanaf het begin nauwlettend gevolgd, in volledige samenwerking met de betrokken exporterende EU-producenten en de autoriteiten van de lidstaten. De Commissie geeft aan ten volle te willen gebruikmaken van alle beschikbare juridische middelen om de EU-industrie te beschermen tegen misbruik van handelsbeschermingsinstrumenten.

De consultaties waar de EU op 23 september de Wereldhandelsorganisatie (WTO) om heeft gevraagd, vormt de eerste stap in de geschillenbeslechtingsprocedure van de WTO. Partijen hebben in die procedures 60 dagen de tijd om elkaar te kunnen raadplegen. Als die raadpleging niet tot een bevredigende oplossing leidt, zou de EU een door de WTO in te stellen panel kunnen verzoeken om over dit onderzoek te beslissen. WTO-panels hebben doorgaans meer dan een jaar nodig om tot conclusies te komen.

WTO en EU-agrarisch beleid

de markttoegang regelt: de WTO-overeenkomst inzake landbouw. Deze overeenkomst heeft tot doel ‘een eerlijk en marktgericht landbouwhandelssysteem’ tot stand te brengen. De overeenkomst bevat regels die van toepassing zijn op alle WTO-leden om te voorzien in substantiële progressieve verlagingen van de landbouwsteun en -bescherming.

proefversie©VANIN

De EU heeft een exclusieve bevoegdheid om juridisch bindende handelingen op het gebied van het handelsbeleid vast te stellen. De lidstaten kunnen alleen deze handelingen verrichten als zij door de EU zijn gemachtigd of wanneer zij uitvoering geven aan EU-maatregelen. Alle lidstaten van de EU zijn lid van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waarbij de Commissie verantwoordelijk is voor het onderhandelen namens de lidstaten, en voor het optreden bij de handelsconflicten binnen de WTO.

Zuivelonderzoek China China startte op 21 augustus 2024 zijn zuivelonderzoek, kort nadat de EU in juli 2024 voorlopige importheffingen oplegde aan in China gebouwde elektrische voertuigen.

Het belang van de landbouw in de wereldhandel leidde eerder in WTO-verband tot het sluiten van een specifieke overeenkomst over de landbouw, die onder meer de nationale staatssteun, de exportconcurrentie (in het bijzonder subsidies) en

Het zuivelonderzoek van China richt zich op vloeibare melk en room met een vetgehalte hoger dan 10 procent en op diverse kaassoorten uit de EU. Volgens cijfers van statistiekbureau Eurostat exporteerde de Europese Unie vorig jaar voor zo’n 1,7 miljard euro aan zuivelproducten naar China. Het Chinese onderzoek richt zich op subsidies in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU en op bepaalde nationale en regionale programma’s. De Europese Commissie geeft aan erop te vertrouwen dat deze subsidieregelingen volledig in overeenstemming zijn met de internationale regels en geen schade toebrengen aan de Chinese zuivelindustrie.

Bron: ecer.minbuza.nl, 2024-09-25

TO THE POINT

De voordelen die internationale handel met zich meebrengt, heeft veel landen ertoe aangezet om met hun belangrijkste handelspartners de mogelijke handelsbelemmeringen zoveel mogelijk weg te nemen. Die afspraken tussen meerdere landen worden vastgelegd in handelsakkoorden met als doel om de invoer en uitvoer van goederen en diensten gemakkelijker te laten verlopen. Dit leidt tot goedkopere producten voor de consumenten en producenten.

In functie van de mate van samenwerking kun je vijf verschillende vormen van economische integratie onderscheiden: de vrijhandelszone: geen douanerechten tussen de lidstaten, de douane­unie: een vrijhandelszone met een gemeenschappelijk douanetarief ten opzichte van derde landen,

de gemeenschappelijke markt: een douane-unie zonder handelsbarrières en met vrije circulatie van productiefactoren over het grondgebied van alle lidstaten, de economische unie: een gemeenschappelijke markt met (minimum)normen op sociaal en fiscaal vlak, de economische en monetaire unie: een unie met een gemeenschappelijke munt (of vaste wisselkoersen) en een centrale instelling die het eengemaakte monetair beleid bepaalt.

proefversie©VANIN

Die samenwerking kan tot stand komen door een bilateraal akkoord tussen twee landen. Nog vaker gaat het om een multilateraal akkoord tussen meerdere landen en wordt er een handelsblok gevormd. De Europese Unie is het verregaandste en wellicht ook bekendste handelsblok ter wereld. De lidstaten van de EU vormen samen een economische unie. Sommige lidstaten vormen daarnaast ook een monetaire unie met de euro als eenheidsmunt. Om de economische unie te organiseren hebben de lidstaten aan de Europese instellingen de bevoegdheid gegeven om zelf regels op te stellen en af te dwingen. De EU treedt dan op als supranationale organisatie. Voor domeinen die politiek gevoeliger liggen, zoals het buitenlandse beleid of defensie, vormt de EU een intergouvernementele organisatie waarbinnen de lidstaten zelf nog steeds het allerlaatste woord hebben.

Het beleid van de EU is het gevolg van een gecompliceerd samenspel tussen de Europese instellingen.

De Europese Raad van regeringsleiders zet de politieke richting voor de EU uit en ontwart de moeilijkste knopen.

De Europese Commissie verdedigt het Europese algemeen belang, stelt nieuwe wetgeving voor om de EU te versterken en voert ze uit eens die goedgekeurd is.

Het Europees Parlement vertegenwoordigt de burgers. Het parlement keurt samen met de Raad van de EU wetgeving goed, stemt over de Europese begroting en geeft z’n zegen aan de voorzitter en leden van de Europese commissie.

De Raad van de EU is samengesteld uit de (vak)ministers van de verschillende lidstaten en moet de wetgeving die door de Europese Commissie wordt voorgesteld ook goedkeuren.

Het Hof van Justitie van de EU helpt nationale rechtbanken en hoven bij de interpretatie van de Europese wetgeving, kijkt toe op het respect voor de regels en controleert de wettigheid van de Europese reglementering zelf.

Niet enkel op regionaal niveau, maar ook op wereldschaal maken landen afspraken om de internationale handel vlotter te laten verlopen. De WTO (of Wereldhandelsorganisatie) spant zich in om de douanetarieven te verlagen en een eerlijk handelssysteem op te zetten. Ze vertrekt vanuit het most favoured nation­principe en het national treatment­principe. De lidstaten hebben binnen de WTO ook de mogelijkheid om een geschillenbeslechtingsprocedure op te starten. De WTO beslist in lopende handelsconflicten wie gelijk heeft en zal eventueel toestaan dat er tegenmaatregelen getroffen worden.

Action 1— Levert de strijd om een bepaalde markt altijd winnaars op?

Lees het artikel en beantwoord de vragen.

a Wat was de aanleiding voor het handelsconflict tussen de EU en de VS?

b Waarom heeft de overwinning iets cynisch?

c Waarom is de overwinning zuur voor Spanje?

De trans-Atlantische olijfruzie is in het voordeel van Europa beslecht. Echte winnaars zijn er niet, in Spanje noch in Californië.

Bron: standaard.be, 2024-02-24

Action 2— Wordt de wereldhandel vrijer?

Werk per twee. Ga met behulp van artificiële intelligentie na wat het handelsakkoord tussen de Europese Unie (EU) en Japan – officieel het Economisch Partnerschapsakkoord (EPA) – inhoudt. Gebruik elk een andere tool.

a Noteer de tool die je gebruikt.

proefversie©VANIN

b Noteer de prompt die je hiervoor hebt gebruikt.

c Verwerk jouw antwoord met een tekstverwerker. Vergelijk jouw antwoord met dat van je partner. Pas of vul je antwoord aan.

d Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

Action 3— Hoe werkt de EU?

Op welk beslissingsorgaan / Op welke beslissingsorganen zijn de volgende uitspraken van toepassing? Kruis aan.

… vertegenwoordigt de EU in het buitenland.

… keurt EU-wetten goed.

… stelt wetsvoorstellen op.

… is samengesteld uit een vertegenwoordiger per lidstaat.

… wordt eens om de vijf jaar verkozen.

… is de verdediger van het Europese algemeen belang.

… wordt voorgezeten door de ‘president’ van Europa.

… beslist hoe een wet geïnterpreteerd moet worden in geval van discussie.

… zet de richting uit waarin het Europese project evolueert.

… voert de begroting uit.

… keurt de begroting goed.

… is de vertegenwoordiger van de burgers van de EU.

… spreekt namens de individuele lidstaten bij het opmaken van wetten.

Action 4— Zit Noord-Ierland nog in de EU?

Maak deze Action More op iDiddit. Je leert er meer over de situatie van Noord-Ierland ten opzichte van de EU.

Action 5— Welke handelsakkoorden heeft de EU met andere landen?

Werk in vier groepen. Elke groep onderzoekt een handelsakkoord en ontwikkelt een poster met de antwoorden op de volgende vragen:

a Tussen wie werd het handelsakkoord afgesloten?

b Wat werd er precies afgesloten dat de vrijhandel tussen de landen zou bevorderen?

c Hang de posters op in het klaslokaal en bespreek ze klassikaal.

HANDELSAKKOORD

Groep 1 CETA

Groep 2 EVFTA

Groep 3 EUSFTA

Groep 4 Mercosur

proefversie©VANIN

Action 6— Wat is de rol van internationale organisaties op de wereldhandel?

Kies, afhankelijk van je interesse, of je de internationale organisatie UNCTAD (optie 1) of OESO (OECD) (optie 2) wilt onderzoeken. Vink de gekozen optie aan.

a Gebruik het internet. Vermeld welke betrouwbare sites je hebt gebruikt.

b Visualiseer je bevindingen met een digitaal presentatiepakket of in een infographic.

c Bespreek in je presentatie:

 het doel en de functies van de organisatie.

 hoe de organisatie bijdraagt aan de bevordering van de wereldhandel.

 een specifieke beleidsmaatregel, programma of initiatief van de organisatie om de handel te bevorderen.

d Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

Optie 1 UNCTAD

Wat is de rol van de UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) en welke impact heeft die op de wereldhandel?

Optie 2 OESO

Wat is de rol van de OESO (Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling) – OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development)en welke impact heeft die op de wereldhandel?

BREAKING NEWS

1 Ga naar iDiddit. Je vindt er een actualiteitsitem over het onderwerp.

2 Los de vragen op.

3 Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

CHECKLIST

Duid aan of je de onderstaande vaardigheden voldoende beheerst.

proefversie©VANIN

1 Ik kan uitleggen welke types van economische integratie er zijn en kan ze met elkaar vergelijken.

2 Ik kan de vormen van economische integratie toepassen op Europa.

3 Ik kan de Europese instellingen en hun functies binnen de EU toelichten.

4 Ik kan uitleggen wat het verschil tussen een supranationale en een intergouvernementele organisatie is.

5 Ik kan de rol en het belang van de Wereldhandelsorganisatie duiden.

6 Ik kan het belang van handelsakkoorden toelichten.

STEP-UP

1 Je hebt doorheen dit thema kennisgemaakt met het belang van de internationale handel voor België. Stel dat belang nu voor in een duidelijke infographic die misschien wel in je klas- of economielokaal komt te hangen.

2 Houd bij het maken van je infographic rekening met de volgende zaken:

a Kies goede afbeeldingen.

b Gebruik recente gegevens.

c Geef relevante informatie om het belang van de internationale handel voor België te verduidelijken.

d Zorg voor een goed evenwicht tussen afbeeldingen en korte tekstjes.

e Werk af met een aantrekkelijke look die blijft hangen.

3 Vertrek vanuit betrouwbare bronnen. Schrijf de bronnen die je gebruikt hieronder op.

proefversie©VANIN

4 Gebruik voor je infographic een gratis onlinetool om tot een mooi resultaat te komen. Je vindt er enkele op iDiddit.

5 Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

Begrippenlijst Thema 3

LEVELBEGRIP

1doorvoer of transit

proefversie©VANIN

1export of uitvoer

1extracommunautaire handel

1import of invoer

1internationale handel

1intracommunautaire handel

1intracommunautaire levering

1intracommunautaire verwerving

1 schaalvoordeel

Dat is vervoer van goederen door een land, waarbij er tussen de in- en uitvoer geen inklaring door de douane is.

Dat is verkoop van goederen en diensten aan landen buiten de Europese Unie.

Dat is internationale handel met landen buiten de Europese Unie.

Dat is de aankoop van goederen en diensten bij landen buiten de Europese Unie.

De internationale handel of wereldhandel is de handel tussen verschillende landen.

Dat is internationale handel binnen de Europese Unie.

Dat vindt plaats wanneer een onderneming uit de EU goederen verkoopt aan een onderneming van een ander EU-land.

Dat vindt plaats wanneer een onderneming uit de EU goederen aankoopt bij een onderneming van een ander EU-land.

Schaalvoordeel is het economische voordeel dat gerealiseerd wordt door op grotere schaal te produceren. In het algemeen dalen de gemiddelde kosten per eenheid.

2arbeidsintensieve sector

2dekkingscoëfficiënt

Dat is een sector waar de arbeids- of loonkosten het grootste deel van de totale bedrijfskosten uitmaken.

Die geeft de verhouding tussen de waarde van de uitvoer en de waarde van de invoer van diensten en goederen weer.

2delokalisatieDat is de verhuis van een onderneming naar het buitenland.

LEVELBEGRIP

VERKLARING

2embargoDat is een verbod op handel met een bepaald land.

IN JE EIGEN WOORDEN

proefversie©VANIN

2exportsubsidies

Dat is geld dat de overheid verstrekt aan bedrijven die producten exporteren.

2globaliseringGlobalisering is een gevolg van de internationalisering en wijst op de samenhang en de verwevenheid tussen de nationale economieën. De verwevenheid is zowel te zien op het vlak van economie, technologie, cultuur, politiek ...

2handelsbalansEen handelsbalans is een cijfermatig overzicht van de in- en uitvoer van een land. Als een land meer uitvoert dan invoert, is de handelsbalans positief. In het omgekeerde geval is de handelsbalans negatief.

2import- of invoerquote

2intermediaire goederen

2internationalisering

Dat is de verhouding tussen de waarde van de invoer van goederen en diensten en het bruto binnenlands product.

Dat zijn halfafgewerkte goederen die een of meerdere industriële transformaties hebben ondergaan maar die nog in afgewerkte goederen moeten worden omgezet.

Bij internationalisering ontwikkelen bedrijven producten die aan de eisen van klanten uit verschillende landen voldoen. Sommige bedrijven gaan ook in verschillende landen filialen of dochterondernemingen openen om zo op een groter gebied in te spelen.

2invoerrechtenDat is een extra belasting op producten die geïmporteerd worden.

2kapitaalintensieve sector

Dat is een sector waar de kapiteelkosten (gebouwen, machines ...) het grootste deel van de totale bedrijfskosten uitmaken.

2kwaliteitseisDat is een norm of een minimumvereiste waaraan producten moeten voldoen.

2offshoringDat is een deel van de activiteiten aan een onderneming in het (verre) buitenland uitbesteden.

LEVELBEGRIP VERKLARING

2open economie

Een land heeft een open economie als het relatief veel handeldrijft met het buitenland omdat er weinig tot geen belemmeringen bestaan in de handel van goederen en diensten en van kapitaalverkeer.

2outsourcenDat is een deel van de activiteiten aan een andere onderneming uitbesteden.

2protectionismeDie vorm van economisch beleid schermt de eigen markt voor buitenlandse concurrenten af.

2quotum of contingentering

3export- of uitvoerquote

3bilateraal akkoord

proefversie©VANIN

Een quotum is een maximale hoeveelheid die in een bepaalde periode van een bepaald product mag worden ingevoerd.

Dat is de verhouding tussen de waarde van de uitvoer van goederen en diensten en het bruto binnenlands product.

Een akkoord of overleg tussen twee landen.

3douane-unieDat is een vrijhandelszone waar er een gemeenschappelijk douanetarief wordt ingesteld ten opzichte van derde landen.

3economische en monetaire unie

3economische integratie

Dat is een unie met een gemeenschappelijke munt (of vaste wisselkoersen) en een centrale instelling die het eengemaakte, monetaire beleid bepaalt.

Dat is een samenwerking tussen twee of meer landen die de regels voor internationale handel op elkaar afstemmen en mogelijke obstakels wegnemen, om het gemakkelijker te maken om handel te drijven over de grenzen heen.

3economische unie

3Europees Parlement

Dat is een gemeenschappelijke markt met (minimum)normen op sociaal en fiscaal vlak.

Dat bestaat uit verkozen vertegenwoordigers van de burgers in de EU en is onderdeel van de wetgevende macht. Het parlement keurt wetgeving goed, stemt over de Europese begroting en geeft z’n zegen aan de voorzitter en leden van de Europese Commissie.

LEVELBEGRIP VERKLARING

3Europese Commissie

3Europese Raad van regeringsleiders

3gemeenschappelijke markt

3Hof van Justitie van de EU

Dat is de uitvoerende macht van de EU die het Europese algemeen belang verdedigt en die nieuwe Europese wetgeving voorstelt en uitvoert.

proefversie©VANIN

3intergouvernementele organisatie

3 most favoured nation-principe

Dat is het hoogste politieke orgaan in de EU dat de politieke richting voor de unie uitzet en moeilijke knopen doorhakt.

Dat is een douane-unie waar handelsbarrières verboden zijn en de productiefactoren vrij kunnen circuleren over het grondgebied van alle lidstaten.

Dat is de Europese rechterlijke macht die nationale rechtbanken en hoven helpt bij de interpretatie van de Europese wetgeving, toekijkt op de naleving van de regels en de wettigheid van de Europese reglementering controleert.

Dat is een organisatie die tussen de regeringen staat en die de lidstaten helpt om gemeenschappelijke afspraken te maken. Er is geen overdracht van soevereiniteit.

Dat principe binnen de WTO bepaalt dat tariefverlagingen die aan een lidstaat van de WTO worden toegekend ook voor alle andere lidstaten gelden.

3multilateraal akkoord

3 national treatmentprincipe

3Raad van de EU

Dat is een akkoord tussen drie of meerdere partijen.

Dat principe binnen de WTO bepaalt dat goederen eens ze zijn ingevoerd in een land op gelijke voet moeten behandeld worden als goederen die uit het land zelf afkomstig zijn.

Die is onderdeel van de wetgevende macht in de EU. De Raad wordt als vertegenwoordiger van de lidstaten samengesteld uit de (vak)ministers van de verschillende lidstaten en keurt wetgeving goed.

LEVELBEGRIP

3supranationale organisatie

Die organisatie staat boven de verschillende lidstaten en kan beslissingen opleggen aangezien een deel van de soevereiniteit is overgedragen aan de organisatie.

proefversie©VANIN

3vrijhandelszone

3 WTO of Wereldhandelsorganisatie

Dat is een vorm van economische integratie waarbij de douanerechten tussen de lidstaten zijn afgeschaft.

Dat is een intergouvernementele organisatie die een vrijere wereldhandel nastreeft en een eerlijk handelssysteem wil opzetten.

NOTITIE proefversie©VANIN

NOTITIE proefversie©VANIN