Inhoudsopgave praktisch burgerlijk recht uitgediept

5

Inhoud

Inhoud Woord vooraf

3

Deel 1 INLEIDING TOT HET RECHT

13

1 ALGEMENE INLEIDING 1.1 Verantwoording

1.2 Het begrip recht

1.2.1 Algemeen

1.2.2 Een geheel van algemeen geldende normatieve regels

1.2.3 Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen

1.2.4 Afdwingbare normen

1.2.5 Normen die de ordening van het maatschappelijke leven beogen

15 15 16 16 17

2 INDELINGEN VAN HET RECHT 2.1 Algemeen

2.2 Privaatrecht – Publiekrecht

2.2.1 Het publiekrecht

2.2.2 Het privaatrecht

2.2.3 Enkele ‘gemengde’ takken

2.3 Supranationaal recht versus nationaalrecht

2.4 Objectief recht versus subjectief recht

2.4.1 Publieke subjectieve rechten

2.4.2 Burgerlijke subjectieve rechten

2.4.3 Rechtsmisbruik

2.5 Materieel versus formeel recht

23 23 23 24 25 27 28 29 30 30 32 32

20 21 22

3 BRONNEN VAN HET RECHT 33 3.1 Inleiding 33

3.2 Wetgeving sensu lato (materiële wet) 34

3.2.1 Onderscheid tussen formele en materiële wet 34

3.2.2 Internationale verdragen en secundair internationaal recht 36

3.2.3 De Grondwet (Gw.) 37

3.2.4 De wet (sensu stricto) 37

3.2.5 Decreten en ordonnanties 40

3.2.6 Koninklijke besluiten 40

3.2.7 Ministeriële besluiten 41

3.2.8 Besluit van een deelregering 41

3.2.9 Provinciaal en gemeentelijk reglement 41 3.3 Rechtspraak 41

3.4 De rechtsleer 43

3.5 De gewoonte 43

3.6 Algemene rechtsbeginselen 44

6

Inhoud

4 STRUCTUREN EN INSTELLINGEN

4.1 Algemene beginselen

4.1.1 Parlementaire democratie

4.1.2 Scheiding van machten

4.1.3 Rechtsstaat

4.1.4 Erfelijke constitutionele monarchie

4.1.5 Federale staat

4.2 Federale politieke instellingen

4.2.1 Het parlement

4.2.2 De regering

4.3 Regionale politieke instellingen

4.3.1 De gemeenschappen

4.3.2 De gewesten

4.3.3 Beginselen van de bevoegdheidsverdeling

46 46 46 46 47 47 47 48 48 52 54 54 58 60

5 RECHTSHANDHAVING 5.1 Inleiding

5.2 Privaatrechtelijk procesrecht

5.2.1 Procedure in eerste aanleg

5.2.2 Rechtsmiddelen

5.3 Gewone gerechtelijke instellingen: rechtbanken en hoven

5.3.1 Bevoegdheid van de rechtbanken

5.3.2 Organisatie van de rechtbanken over het Belgisch grondgebied

5.4 Bijzondere instellingen: Raad van State – Grondwettelijk Hof

5.4.1 Grondwettelijk Hof

5.4.2 Raad van State

62 62 62 62 65 68 68

DEEL 2 PERSONEN- EN FAMILIERECHT

81

69 75 75 77

1 PERSONENRECHT

1.1 Begrip en soorten personen

1.1.1 Begrip

1.1.2 Soorten

1.1.3 Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid

1.2 Staat van de persoon

1.2.1 Begrip en verkrijging

1.2.2 Kenmerken van staat

1.2.3 Elementen van staat

1.2.4 Persoonlijke publiciteit

1.2.5 Personenbescherming: persoonlijkheidsrechten

84 84 84 84 86 86 86 87 87 106 107

2 FAMILIERECHT

2.1 Wie is familie? – Graad van verwantschap en aan-verwantschap 2.2 Huwelijk

2.2.1 Begrip

2.2.2 Voorwaarden

2.2.3 Sancties bij het niet naleven van de voorwaarden

2.2.4 Vorm

2.2.5 Gevolgen van het huwelijk: het primair stelsel

110 110 110 111 111 112 113 114

7

Inhoud

2.3

2.4

2.5

2.6

Feitelijke scheiding en echtscheiding 2.3.1 Feitelijke scheiding versus echtscheiding 2.3.2 Voorlopige maatregelen 2.3.3 Vormen van echtscheiding Samenwoning buiten het huwelijk 2.4.1 Wettelijke samenwoning 2.4.2 Feitelijke samenwoning Relatie tussen ouders en kinderen 2.5.1 Afstamming 2.5.2 Ouderlijk gezag Onderhoudsverplichting en omgangsrecht 2.6.1 Onderhoudsverplichting 2.6.2 Omgangsrecht

118 118 119 119 123 123 124 126 126 128 130 130 131

DEEL 3  FAMILIAAL VERMOGENSRECHT

133

1 HUWELIJKSVERMOGENSRECHT 1.1 Inleiding

1.2 Het wettelijk stelsel

1.2.1 Samenstelling van de vermogens

1.2.2 Bestuur van de vermogens

1.2.3 Het verhaal van de schuldeisers

1.2.4 Ontbinding van het stelsel 1.3 Huwelijkscontracten

1.3.1 Algemene opmerkingen

1.3.2 Vorm

1.3.3 Inhoud: algemeen

1.3.4 Scheiding van goederen

1.3.5 Algehele gemeenschap van goederen – Bedingen tot

uitbreiding van de gemeenschappelijke baten

1.3.6 Enkele clausules

1.3.7 Wijziging van huwelijkscontract tijdens het huwelijk

135 135 136 136 139 141 142 146 146 146 147 147

2 HET INTESTAAT ERFRECHT

2.1 Enkele inleidende begrippen en voorwaarden om te erven

2.2 Technieken

2.2.1 Orde

2.2.2 Lijn

2.2.3 Graad

2.2.4 Kloving

2.2.5 Plaatsvervulling

2.3 Concrete uitwerking van de technieken

2.3.1 Er zijn erfgenamen in de eerste orde

2.3.2 Er zijn erfgenamen in de tweede orde

2.3.3 Er zijn erfgenamen in de derde orde

2.3.4 Er zijn erfgenamen in de vierde orde

2.4 De situatie van de langstlevende echtgenoot en

de langstlevende wettelijke samenwoner

2.4.1 De langstlevende echtgenoot met afstammelingen

2.4.2 De langstlevende met andere erfgenamen dan kinderen

149 150 151 152 152 153 153 154 154 155 155 156 156 157 157 158 159 159 159

8

Inhoud

2.4.3 De langstlevende is de enige erfgenaam

2.4.4 Wettelijk samenwonenden

2.5 Aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap

2.5.1 Zuiver aanvaarden van de nalatenschap

2.5.2 Verwerpen van de nalatenschap

2.5.3 Aanvaarden van de nalatenschap onder het voorrecht van boedelbeschrijving

2.6 Onbeheerde nalatenschap

2.7 Verdeling en inbreng

2.7.1 Verdeling

2.7.2 Inbreng

2.7.3 Betaling van de schulden

160 160 160 160 161 162 162 163 163 164 165

3 SCHENKINGEN EN TESTAMENTEN 3.1 Schenking

3.1.1 Definitie en voorwaarden

3.1.2 Vorm

3.1.3 Enige bijzondere schenkingsvormen

3.1.4 Enkele fiscale aspecten

3.2 Testament

3.2.1 Definitie – Onderscheid tussen schenking en testament

3.2.2 Vorm

3.2.3 Inhoud

3.2.4 Reservataire erfgenamen

3.2.5 De aanrekening en de inkorting

166 166 166 167 168 168 169 169 169 171 171 172

4 ENKELE FAMILIAAL VERMOGENSRECHTELIJKE SCHIKKINGEN

4.1 Ouderlijke boedelverdeling 4.2 Beding van aanwas

174 174 175

DEEL 4  ZAKENRECHT EN ZEKERHEDEN

177

1 GOEDEREN: SOORTEN EN BELANG

1.1 Begrip en soorten van goederen

1.2 Roerende en onroerende goederen

1.2.1 Onroerende goederen

1.2.2 Roerende goederen

1.2.3 Belang van het onderscheid tussen roerende en onroerende goederen

1.3 Gebruiks- en verbruiksgoederen

1.4 Lichamelijke en onlichamelijke goederen

1.5 Zaken in en buiten de handel 1.6 Domeingoederen

180 180 180 180 183

2 ZAKELIJKE RECHTEN

2.1 Begrip, kenmerken en soorten 2.2 Eigendomsrecht

2.2.1 Begrip en samenstelling

2.2.2 Bescherming van de eigendom

2.2.3 Beperkingen aan het eigendomsrecht

2.2.4 Wijzen van eigendomsverkrijging

188 188 189 189 190 190 194

184 185 185 186 186

9

Inhoud

2.3 Vruchtgebruik

2.3.1 Begrip

2.3.2 Kenmerken

2.3.3 Totstandkoming

2.3.4 Rechten en plichten van de vruchtgebruiker

2.3.5 Rechten en plichten van de blote eigenaar

2.3.6 BeĂŤindiging van het vruchtgebruik

2.3.7 Recht van gebruik en bewoning 2.4 Erfdienstbaarheden

2.4.1 Begrip

2.4.2 Kenmerken

2.4.3 Ontstaan

2.4.4 Soorten

2.4.5 Einde 2.5 Erfpacht

2.6 Recht van opstal

203 203 203 204 205 208 208 209 209 209 209 210 212 212 213 214

3 ZEKERHEDEN

3.1 Begrip en belang 3.2 Indeling

3.3 Kenmerken van de zakelijke zekerheden 3.4 Voorrechten

3.4.1 Begrip

3.4.2 Toepassingen 3.5 Hypotheek

3.5.1 Begrip

3.5.2 Soorten

3.5.3 Tenietgaan 3.6 Pand 220

216 216 216 217 217 217 217 218 218 219 220

DEEL 5  VERBINTENISSENRECHT

223

1 VERBINTENISSEN UIT OVEREENKOMST 227

1.1 Definitie en enkele soorten 227

1.2 Basisbeginselen van het contractenrecht 228

1.3 Geldigheidsvoorwaarden voor het bestaan van de overeenkomst 229

1.3.1 Toestemming 229

1.3.2 Bekwaamheid 232

1.3.3 Voorwerp 232

1.3.4 Oorzaak 233

1.4 Interpretatie van overeenkomsten 233

1.5 Uitwerking van de overeenkomst 234

1.5.1 Uitwerking tussen de contractpartijen 234

1.5.2 Uitwerking tegenover derden 238

1.6 Modaliteiten van de verbintenis 240

1.6.1 Voorwaardelijke verbintenissen 240

1.6.2 Verbintenissen met tijdsbepaling 242

1.6.3 Verbintenissen met meerdere voorwerpen 242

1.6.4 Verbintenissen met meerdere subjecten 243

1.6.5 Verbintenissen onder strafbeding 244

10

Inhoud

1.7

1.8

2

Beëindiging van de overeenkomst 1.7.1 Betaling 1.7.2 Schuldvernieuwing 1.7.3 Schuldvergelijking 1.7.4 Schuldvermenging 1.7.5 Kwijtschelding van schuld 1.7.6 Bevrijdende verjaring Bewijs 249 1.8.1 Bewijslast 1.8.2 Rechtsfeiten en rechtshandelingen 1.8.3 Bewijsmiddelen

VERBINTENISSEN UIT QUASI-CONTRACTEN 2.1 Zaakwaarneming 2.2 Onverschuldigde betaling 2.3 Verrijking zonder oorzaak

245 245 247 248 248 249 249 249 250 251 257 257 258 258

3 DE ONRECHTMATIGE DAAD

3.1 Terminologie en overzicht van de stof

3.2 Verantwoordelijkheid voor de eigen onrechtmatige daad

3.2.1 De fout

3.2.2 De schade

3.2.3 Het oorzakelijk verband

3.3 Uitgebreide aansprakelijkheid wegens onrechtmatige daad

3.3.1 Aansprakelijkheid voor andermans daad

3.3.2 Aansprakelijkheid voor dieren

3.3.3 Aansprakelijkheid voor gebouwen

3.3.4 Verantwoordelijkheid voor zaken

3.4 Vergoeding van de schade veroorzaakt door abnormalen

260 260 260 261 262 263 264 264 267 268 269 270

DEEL 6 BENOEMDE CONTRACTEN

273

1 KOOP-VERKOOP

1.1 Begrip 1.2 Geldigheidsvoorwaarden

1.2.1 Bekwaamheid

1.2.2 Voorwerp

1.3 Vorm en bewijs

1.4 Verplichtingen van de verkoper

1.4.1 Levering van de zaak

1.4.2 Vrijwaringsplicht

1.4.3 Bijzondere regelingen

1.5 Verplichtingen van de koper

1.5.1 In ontvangst nemen van de gekochte zaak

1.5.2 Prijs betalen

1.6 Beëindiging van de koopovereenkomst

276 276 278 278 279 280 282 282 284 286 288 288 289 289

2

290 291

HUUR 290 2.1 Definitie, kenmerken en soorten 2.2 Gemeenrechtelijke huur

11

Inhoud

2.2.1 Algemeenheden

2.2.2 Verplichtingen van de verhuurder

2.2.3 Verplichtingen van de huurder

2.2.4 Duur en beĂŤindiging 2.3 Woninghuur

2.3.1 Toepassingsgebied

2.3.2 Vorm

2.3.3 Huurprijs en herzieningen

2.3.4 Huurwaarborg

2.3.5 Duur en opzeggingsregeling

291 291 293 296 297 297 298 299 300 300

3 AANNEMINGSOVEREENKOMST 3.1 Definitie

3.2 Verbintenissen van de aannemer

3.3 Verbintenissen van de opdrachtgever

3.4 Aansprakelijkheid voor gebreken van het bouwwerk

na aanvaarding

3.5 BeĂŤindiging van de aannemingsovereenkomst

3.6 Wet Breyne

303 303 304 305

4 ANDERE BENOEMDE CONTRACTEN

4.1 Lening

4.1.1 Begrip en soorten

4.1.2 Bruiklening

4.1.3 Verbruiklening 4.2 Bewaargeving

4.2.1 Begrip

4.2.2 Verbintenissen van de bewaarnemer

4.2.3 Sekwester

4.3 Dading

4.3.1 Begrip

4.3.2 Gevolgen 4.4 Lastgeving

4.4.1 Begrip en kenmerken

4.4.2 Verbintenissen van de lasthebber

4.4.3 Verbintenissen van de lastgever

4.4.4 Werking van lastgeving tegenover derden 4.5 Borgtocht

4.5.1 Begrip en geldigheidsvoorwaarden

4.5.2 Gevolgen

4.5.3 Bescherming van kosteloze borg

310 310 310 310 311 311 311 312 312 313 313 313 313 313 314 314 314 315 315 315 316

306 307 307