Handels- en financiële technieken_2020_voorbeeldhoofdstuk

1 Ontstaan van de handel

Het leven van elke mens wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een aantal behoeften De eerste behoeften die men aanvoelt, zijn de primaire of fysiologische behoeften.

In een volgend stadium ontstaan de behoeften ter ontwikkeling van de geest: de culturele of geestelijke behoeften, ook de ontspanning krijgt hier aandacht.

In een land met een verregaande economische ontwikkeling en een hoge levensstandaard ontstaan tevens een aantal weelde- of artificiële behoeften, d.i. de behoefte aan een ‘verfijnde’ levenswijze. Om de behoeften te bevredigen, zijn er goederen of diensten nodig.

Die goederen zijn wel beschikbaar maar zijn over de hele wereld verspreid. Hoe kan ik deze goederen bekomen om aan mijn behoeften te voldoen?

De handel streeft ernaar de goederen in het bezit te brengen van de verbruiker. De verbruiker heeft namelijk op een bepaald moment behoefte aan bepaalde goederen, in een bepaalde toestand, op een bepaalde plaats en in een bepaalde hoeveelheid. De handel tracht al deze eisen te overbruggen. Om een groot assortiment aan goederen te bekomen zal men moeten ruilen, want niemand geeft zijn goederen zomaar weg. De ruil goederen tegen goederen is echter moeilijk (de grootte, de waarde). Daarom wordt in onze moderne maatschappij als algemeen ruilmiddel ‘geld’ gebruikt.

2 Kopen en verkopen

Het ruilproces van goederen en diensten tegen geld wordt algemeen aangeduid als ‘kopen en verkopen’. Dat proces veronderstelt heel wat commerciële en financiële verrichtingen. Commercieel moet de handelaar de markt verkennen, prijzen vastleggen, onderhandelen e.d. om koopcontracten te kunnen afsluiten. Dat is niet altijd eenvoudig en het brengt verplichtingen mee. Financieel zijn er afspraken te maken omtrent de betaling: contant, met uitstel, met welk betalingsmiddel enzovoort.

Een koopcontract is een consensueel contract, wat wil zeggen dat het voor de geldigheid van de overeenkomst niet verplicht is om een geschreven document op te stellen (hoewel een schriftelijke overeenkomst veiliger is).

De overdracht van eigendom (en van risico) gebeurt niet altijd op hetzelfde tijdstip als de levering (= overdracht van de zaak in de macht en het bezit van de koper).

De volgende rechten en plichten gelden voor beide partijen:

De verkoper moet: – voor de zaak zorg dragen als een goede huisvader en leveren volgens de contractvoorwaarden (art. 1603 BW); – de koper vrijwaren tegen genotsderving en verborgen gebreken (art. 1625 BW).

Genotsderving betekent dat de verkoper het rustige genot moet garanderen aan de koper. Het betekent eveneens ‘vrijwaren tegen uitwinning’ (ongestoord bezit en geen verborgen gebreken). De koper die slachtoffer wordt van dergelijke genotsderving of verborgen gebrek is ‘uitgewonnen’.

De koper moet: – de zaak afhalen en aanvaarden; – de prijs betalen op de dag en de plaats, zoals in de koopovereenkomst bepaald.

Het aantal stappen in het ruilproces is niet altijd hetzelfde en is afhankelijk van: – de aard van het product (verwerken of niet);

– de afstand tussen producent en consument; – de economische ontwikkeling van het land (maatschappelijke organisatie, koopkracht, cultuur ...).

De weg die een product aflegt van de allereerste producent tot de uiteindelijke verbruiker wordt weergegeven als de bedrijfskolom

In de handelswereld bestaat hieromtrent een dilemma.

Enerzijds wil men het product steeds beter in het bereik brengen van de consument en steeds beter zijn eisen inwilligen, d.i. het aantal schakels van de bedrijfskolom vermeerderen.

Anderzijds wil men de prijs zo laag mogelijk houden, het aantal schakels verminderen draagt daartoe bij. De aard van het product zal deze keuze beïnvloeden. Ook de behoeften van de consument spelen een belangrijke rol.

Figuur 1 Handel en distributie in de bedrijfskolom

Oerproductie (ontginning grondstoffen, voortbrengst landbouwproducten)

Collecterende (industriële) handel

Basisindustrie

Distribuerende (industriële) handel

Verwerkende industrie

Distribuerende handel

Finale afnemer – consument

3 Soorten handel

Bij de term handel wordt in de eerste plaats gedacht aan de distribuerende handel – zie figuur 1. De distribuerende handel kan opgedeeld worden in groothandel en kleinhandel. De kleinhandel verkoopt aan de finale consument (consumptiegoederen). De rest van de distribuerende handel wordt ondergebracht bij de groothandel. De groothandelaar is een inzamelaar van industriële en consumptiegoederen (afkomstig van gespecialiseerde producenten) en een herverdeler van die goederen.

Bron: Van Der Ster W. en Van Wissen P., Marketing en Detailhandel, Groningen, Wolters-Noordhoff, 1986.

3.1 Groothandel

Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen:

– Traditionele of dienstverlenende groothandel

De belangrijkste functie van de traditionele groothandel is bij de producenten of bij de importeurs goederen in te kopen, en met toevoeging van bepaalde diensten (samenstellen nieuw assortiment, hoeveelheidsaanpassingen, herverpakken, opties toevoegen, opslaan …) te verkopen aan de detailhandel, aan andere groothandelaars, aan industriële of andere organisaties (restaurants, grootkeukens, ziekenhuizen, scholen) of aan de ambachtelijke kleinhandel (installateurs van elektriciteitswerken, sanitair, verwarming, bakker, slager …).

De kernactiviteiten van de traditionele groothandel zijn de inzamelfunctie, de voorraadfunctie (opslag en voorraadbeheer) en de transportfunctie (fysieke distributie).

Kenmerkend is dat deze vorm van groothandel:

• goederen aankoopt, ze in bezit neemt en er eigenaar van wordt;

• een belangrijk assortiment in voorraad houdt;

• onderhandelt met de leveranciers en met de afnemers over prijs, verkoopvoorwaarden;

• instaat voor het transport;

• krediet toestaat aan de afnemers;

• communiceert en promoot rond het aangeboden assortiment via handelsreclame of via de vertegenwoordigers.

De meeste groothandelaars kunnen in deze groep ondergebracht worden. – Groothandel met beperkte dienstverlening

Dit type groothandel vervult slechts een beperkt aantal van de traditionele distributiefuncties of vervult ze maar gedeeltelijk. Enkele voorbeelden:

• Cash & Carry-groothandel (haal- en betaalgroothandel); deze groothandelaar staat niet in voor het transport van de goederen naar zijn klanten en verleent geen krediet. Marginale kleinhandelaars kunnen dikwijls alleen nog terecht bij dit type van groothandelaars. In zijn oorspronkelijke vorm was Makro eigenlijk een Cash & Carry. Sinds de winkel werd opengesteld voor consumenten is Makro eerder onder te brengen bij de verbruikersmarkten.

• Rack jobber of service merchandiser; dit is een groothandelaar die zelf de ‘merchandising’ verzorgt in de verkooppunten van zijn klanten. Hij levert niet alleen de goederen bij zijn klanten, hij staat ook in voor het aanvullen van de winkelrekken, het actualiseren van het assortiment en het verzorgen van de displays voor zijn artikelen in de winkel. De goederen blijven eigendom van de rack jobber tot ze verkocht zijn (de kleinhandelaar neemt de goederen in consignatie). Hij draagt dus een groot financieel risico. De kleinhandelaar kan zich in de eerste plaats bezighouden met de klantenrelatie, is verlost van een aantal materiële zorgen en kan met minder personeel werken. Daartegenover moet de kleinhandelaar dan wel genoegen nemen met een lagere marge. De rack jobber kan werken voor één producent of voor meerdere opdrachtgevers. Bv. de groep Fourcroy.

– Functionele groothandel

Hiermee worden bedoeld: de activiteiten van tussenpersonen die gespecialiseerd zijn in een of enkele distributiefuncties. Meestal houden zij zich niet bezig met de logistieke kant van de distributie en worden ze geen eigenaar of zelfs geen bezitter van de goederen. Hun activiteiten situeren zich op het informatieve en onderhandelingsvlak. Bv. een handelsagent, een makelaar (of broker) (zie verder).

3.2 Zelfstandige kleinhandel

Hiermee worden bedoeld: de zelfstandige handelszaken die volledig onafhankelijk worden geëxploiteerd (ook aangeduid als niet-geassocieerde handel). Eventueel kan een handelaar meer dan één winkel hebben, maar zodra hij vijf of meer handelszaken exploiteert, wordt hij ondergebracht in de categorie van de geïntegreerde handel. Het aandeel van de zelfstandige kleinhandel in de totale kleinhandel is, hoewel dalend, nog altijd vrij groot.

3.3 Online handel

Online handel of e-commerce is handel die wordt afgesloten via het internet. De betrokken partijen komen niet fysiek in contact met elkaar. Dit kan zich voordoen op het niveau van de groothandel of de kleinhandel. Voor de verkoper is dat een goedkope werkwijze en de koper heeft toegang tot een zeer ruim gamma van goederen en diensten, en dat met aanbieders uit de hele wereld. Daar staat tegenover dat men er rekening mee moet houden dat niet alle internetsites voldoende waarborgen bieden op het vlak van de bescherming van de consumentenrechten. De FOD Economie heeft een website die kopers informeert over e-commerce. Volgens een enquête onder leiding van Eurostat kwam in 20172018 al 32 % van het totale omzetcijfer van de Belgische ondernemingen voort uit de elektronische handel (tweede hoogste in de EU, na Ierland).

4 Tussenpersonen bij de handel

In plaats van met eigen personeel te werken, kunnen tussenpersonen gebruikt worden voor het afsluiten van aankoop- of verkoopovereenkomsten. Tussenpersonen komen meer voor bij de internationale handel dan bij de nationale handel. Hier komen alleen de ‘zelfstandige tussenpersonen’ ter sprake. Zelfstandige tussenpersonen werken niet in dienstverband. Hun vergoeding wordt bepaald in functie van de geleverde prestaties.

– Handelsagent

De handelsagent is een zelfstandige tussenpersoon die werkt in naam van en voor rekening van een (of meerdere) opdrachtgever(s) (principaal). De aard van de prestaties, de duur van de prestaties, het werkgebied, de vergoeding (of provisie) worden contractueel vastgelegd in het agentuurcontract. Dat is een contract van een bepaalde duur. De handelsagent kan inkoopagent of verkoopagent zijn (dit laatste komt het meest voor). Heeft hij meerdere opdrachtgevers, dan zijn dat best geen concurrenten van elkaar. De agent kan ook optreden bij de verkoop van diensten, bv. de verzekeringsagent, de scheepsagent.

– Commissionair

De commissionair treedt op in eigen naam, maar voor rekening van een opdrachtgever (of committent) bij het tot stand komen van een contract. Er is geen contract van een bepaalde duur tussen de commissionair en de committent. Per opdracht kan een contract opgemaakt worden met de details van de opdracht. Als vergoeding wordt een commissieloon betaald.

In de praktijk is de commissionair meestal inkoopcommissionair, maar hij kan ook optreden als verkoopcommissionair.

Op de grondstoffenmarkten treden meestal inkoopcommissionairs op voor rekening van de eigenlijke kopers (die liever niet bekend willen zijn).

Bij de diensten vinden we bv. de douanevertegenwoordiger (vroeger douane-expediteur genoemd).

– Makelaar

De makelaar verleent bemiddeling in het tot stand komen van een contract, in naam van een van de partijen. Hij zoekt een tegenpartij voor zijn opdrachtgever (lastgever). Voor zijn tussenkomst bij het tot stand komen van een contract ontvangt hij een makelaarsloon (ook courtage genoemd).

In de dienstensector bestaan o.a. de verzekeringsmakelaar, de scheepsmakelaar, de effectenmakelaar (vroeger aangeduid als wisselagent), de immobiliënmakelaar ...

De voordelen van de tussenpersonen zijn: – de kosten staan in verhouding tot de geleverde prestaties (geen verkoop = geen vergoeding), dat in tegenstelling tot een eigen verkooporganisatie of eigen verkooppersoneel, waarbij je altijd rekening moet houden met de vaste kosten; – tussenpersonen zijn specialisten verkopers (aankopers) die alle knepen van het vak kennen; – tussenpersonen zijn beter vertrouwd met de gewoonten en reglementeringen van de buitenlandse markten;

– tussenpersonen hebben veel contacten en een ruime ervaring.

5 De verkoopovereenkomst

5.1 Verkoopvoorwaarden

Voordat een handelstransactie tot stand komt, maken koper en verkoper afspraken over de ‘voorwaarden’ van de verkoop.

VOORBEELD

Het bedrijf TEXAMAT nv, producent van elektronisch gestuurde weefautomaten, onderhandelt over de verkoop van 3 machines aan TOGATEX, een klant in Indonesië. De klant is op de hoogte van de technische kenmerken van het product. In de prijsofferte geeft TEXAMAT nv een prijs op van 50 000,00 EUR, FOB Antwerpen, per machine (totale verkoopprijs 150 000,00 EUR FOB Antwerpen).

Document 1 Algemene verkoopsvoorwaarden: een voorbeeld

BARCO TERMS AND CONDITIONS OF SALE

Any and all sales by Seller of products (“Products”) shall be subject to all the terms and conditions set forth below to the extent such terms and conditions are not incompatible with the provisions which may be contained in a written contract between Buyer and Seller No other General Terms and Conditions that may be referred to in Buyer’s orders shall apply, even if these have not been rejected explicitly by Seller.

1. DELIVERY

Delivery dates set forth in any order acknowledgement are not binding and Seller accepts no responsibility for any delay, unless the delivery dates are confirmed in writing by Seller in a separate document. Unless otherwise stipulated in the order acknowledgement, Products are sold ex-Seller’s plant (loaded onto arriving vehicle). Upon written request from Buyer transport insurance will be arranged by Seller at Buyer’s cost. Products shall be delivered in Seller’s standard package with Seller’s standard labelling and markings.

The trade terms (such as ex-Seller’s plant) shall be interpreted according to the Incoterms 2020 as published by the International Chamber of Commerce, which are made a part hereof (the “Incoterms”).

2. TITLE AND RISK

2.1 Title to the Products shall pass to Buyer after the price thereof has been paid in full to Seller. Until Buyer has obtained title to the Products, Buyer shall ensure that the Products in its possession shall at all times be readily identifiable by Seller as Seller’s property on Buyer’s premises. At Seller’s request, Buyer shall execute all documents and do all acts which may be necessary or desirable to enforce the retention of title by Seller in Buyer’s country

2.2 Regardless of any retention of title by Seller, the risk of damage to or loss of the Products sold or any portion thereof shall in any event pass to Buyer as from the moment the Products have been delivered to Buyer in accordance with the agreed upon Incoterm.

3. PRICES

Buyer shall pay to Seller the agreed upon price for the Products, without any deduction or reduction whatsoever, except as may be agreed upon by Seller in writing.

4. TAXES AND DUTIES

Any taxes, duties, excises and other charges, including without limitation VAT, now or henceforth levied in connection with the sale of the Products shall be borne by Buyer, except for those taxes and duties, which are payable by Seller prior to the delivery of the Products pursuant to the agreed upon Incoterm

5. INVOICING – PAYMENT - DEFAULT

5.1 Seller shall invoice Buyer and Buyer shall pay to Seller the price of the Products in Euro (“€” or “EUR”) on a shipment per shipment basis.

5.2 Buyer shall pay Seller’s invoices within 30 days as from the date of Seller’s invoice.

5.3 If payment has not been made upon due date, Buyer shall owe Seller default interest at the rate of 1,25% per month on any overdue amounts. The default interest shall also be due during any extension of the agreed upon payment term which either may have been granted by Seller to Buyer or is awarded to Buyer by a court decision. Payment of such interest on arrears shall not entitle Buyer to delay payment of the principal amount. The extension of the payment term shall in no event result in novation. Notwithstanding Buyer may have been granted or awarded an extension of the payment term, Seller, subject to a prior written notice to Buyer, may apply a surcharge of 10% on the overdue amount, with a minimum of € 50, to compensate Seller for increased administration costs, expenses (including reasonable attorney fees) to collect of the overdue amounts.

In addition, non-payment of an invoice on the due date shall without summons automatically nullify the payment terms and any extension of the period which Seller may have granted for payment of deliveries already effected and shall render all invoices payable immediately Moreover, in such circumstances and in the event Buyer becomes insolvent or his credit becomes impaired in the reasonable opinion of Seller, Seller shall have the right to change with immediate effect the payment conditions then in effect to “cash in advance” or to request Buyer to furnish adequate security with no formalities other than a notification by registered letter If Buyer fails to comply with Seller’s new payment terms or is unable to provide satisfactory security Seller may at its option, suspend further deliveries or cancel all current orders for Products until full payment or until satisfactory security has been received by Seller Any claim by Buyer shall not entitle Buyer to delay or withhold payment of the overdue amounts.

6. CURRENCY FLUCTUATIONS

If on the date of payment of the invoices the official mid-rate of exchange between the Euro (“€” or “EUR”) and the currency invoiced to Buyer, as fixed daily by the European Central Bank in Frankfurt, differs by more than 5 percent from the exchange rate between the two said currencies on the date of Seller’s order acknowledgement, Seller shall have the right to adjust the sales price accordingly Buyer shall obtain the necessary permits from

its exchange authorities to enable implementation of this clause.

7. FORCE MAJEURE

Neither party is liable to the other for default or delay in the performance of any of its obligations hereunder due to Acts of God, fires, explosions, strikes, riots, civil or international wars, invasions, refusal by Governments to grant import or export licenses or the cancellation thereof, inability to obtain Products and/or raw materials and/or components because of Force Majeure at the producing location, or a contingency of a supplier of goods and services, etc. or any other similar or dissimilar cause beyond the reasonable control of either party.

8. WARRANTY

8.1 (a)

Hardware: Seller warrants that upon delivery hereunder the Products shall (i) conform to its specifications in effect at the date of delivery and (ii) be free from defects in material and workmanship (the “Warranties”).

(b) Software: Seller warrants that software written by Seller shall perform substantially in accordance with the specifications in effect at the date of delivery Software is inherently susceptible to bugs and errors. Seller makes no warranties with respect to the software which is provided to Buyer on an “as-is” basis and does no warrant uninterrupted or error-free operation of the Products.

8.2 The Warranty Period (a)

Hardware: 12 months commencing on the date of delivery (b) Software: 3 months commencing on the date of delivery

8.3 Conditions precedent for Warranties to apply

The Warranties shall apply only to the extent the Products or any parts thereof have

(i) been transported and stored at all times in the original packaging in the conditions as specified by Seller (such as covered and secure location, minimum temperature, maximum humidity, …) or, in absence thereof, at least in conditions consistent with generally accepted practice for this type of products;

(ii) been handled at all times in accordance with Seller’s instructions or in absence thereof, at least with the care and caution consistent with generally accepted practice for this type of products;

(iii) been installed strictly in accordance with the instructions and directions given by Seller (if and to the extent the Products have not been installed by Seller or its authorized subcontractors);

(iv) not been subject to not any unauthorized access, alteration, modification or repair or attempts thereto;

(v) been at all times “normally used” for the intended purpose and operated in strict accordance with the operating instructions set forth in the operating manual of the Product in question and shall not have been otherwise misused, abused, damaged. For the purpose hereof, “normally used” shall mean a regular ordinary and routine usage of the Product in question as intended and/or recommended by Seller;

(vi) been maintained at all times in accordance with Seller’s instructions or, in absence thereof, at least with intervals and in a manner consistent with generally accepted practice for this type of products;

(vii) not been connected to or used in combination with other equipment, products or systems (hardware and/or software), which are not compatible with the specifications of the Product in question.

8.4 In no event shall Seller be liable, whether during or after the expiration of the Warranty Period for any defects, failures, loss of or damage to the Products or any part thereof which are caused by or resulting from (i) wear and tear or (ii) any force majeure event referred to in Article 7 above, or (iii) Buyer’s use or operation of the Product prior to the performance of Seller’s acceptance test(s) for the Product in question, or (iv) any action or negligence on the part of Buyer or any third party (including without limitation Buyer’s employees, customers, agents, carriers and contractors). In such case the repair or replacement of the Product or any part thereof shall be at Buyer’s sole option and cost. Any Product or any part thereof which is entirely manufactured by third parties, is subject to the original manufacturer’s warranty and no separate warranty is given in respect thereof by Seller

8.5 Claims for repair or replacement under Warranties

Any claim under the Warranties must be notified to Seller in writing within 8 days from the date the defect or failure has been discovered or noticed the first time.

8.6 Remedies under the Warranties

(a) Hardware: If during the Warranty Period a Product or any part thereof, fails to meet any of the Warranties then, upon Buyer’s request, Seller shall, at its sole option and cost, promptly and within 20 working days, either: (i) repair or correct the Product or part in question; or (ii) replace the Product or supply part(s) or

component(s). A replacement part shall be at least functionally equivalent to the original part. The replaced Product, parts and/or components shall become the property of Seller and shall, at Seller’s request, be returned by Buyer to Seller at Seller’s cost.

(b) Software: Seller’s sole obligation shall be to rectify substantial malfunctions of the software (to the extent technically reasonably possible) by amending the software or supplying an alternative version of the software.

(c) The repair or replacement under the Warranties covers the cost of material and labor

8.7 Return of defective Product or parts to Seller and back to Buyer In no event shall Buyer return a defective Product or part thereof to Seller without Seller’s prior written approval.

Prior to returning any defective Product or part thereof to Seller, Seller shall, in common consent with Buyer determine whether the repair or replacement of the defective Product shall be carried out at either the location where the Product is installed or at Seller’s facility

In the event the return to Seller of the defective Product is authorized by Seller, Seller shall issue to Buyer a RAN (Return Authorization Number).

The one-way cost of packing, transport and insurance related to shipping the alleged defective Product or part to Seller for repair or replacement shall be borne by Buyer. The one-way cost of packing, transport and insurance related to shipping of the repaired or replacement Product or part to Buyer shall be borne by Seller

The travel time and the travel and living expenses of a service engineer of Seller to the location where the alleged defective Product is installed, shall be charged to and paid by Buyer in accordance with Seller’s current rates and procedures.

8.8 The remedies specified in this Article 8 shall constitute Buyer’s sole and exclusive remedy and Seller’s sole and exclusive liability for Seller’s breach of the Warranties hereunder

8.9 SELLER MAKES NOR INTENDS TO MAKE ANY OTHER WARRANTIES OR REPRESENTATIONS, EXPRESS OR IMPLIED, AND IT EXPRESSLY EXCLUDES AND DISCLAIMS ANY AND ALL WARRANTIES WHICH MAY BE IMPLIED OR OTHERWISE CREATED BY OPERATION OF LAW INCLUDING WITHOUT LIMITATION ALL IMPLIED WARRANTIES OF UNINTERRUPTED OR ERROR-FREE USE OR OPERATION, AND MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE.

8.10 After expiration of the Warranty Period, Seller and Buyer shall, at Buyer’s request, negotiate in good faith the scope and mutually acceptable terms and conditions of after sales services to be provided by Supplier

9.

CLAIMS

9.1 Except for claims for breach of the Warranties, Buyer’s failure to give notice to Seller of any claim (including without limitation claims for delayed delivery or non-delivery with regard to the Products delivered hereunder) within 8 days after the delivery of a Product shall be an unqualified acceptance of such Product and a waiver by Buyer of all claims with respect thereto.

9.2 Buyer is responsible for making any claim for loss of and/or transport damages to Products against the carrier immediately upon delivery and notifying Seller accordingly

9.3 Contested Products must be kept at Seller’s disposal and can only be returned to Seller with Seller’s prior written consent

10. CANCELLATION

10.1 In the event that (i) a petition in bankruptcy is filed by or against Buyer, or (ii) Buyer is declared bankrupt, or (iii) Buyer becomes insolvent or his credit becomes impaired in the reasonable opinion of Seller, or (iv) proceedings are initiated by or against Buyer seeking appointment of a receiver, reorganization, liquidation, dissolution, debt rearrangement or any other similar relief, or (v) if Buyer fails to perform or fulfill at any time any material obligation or condition hereunder Seller at its discretion, shall have the right to request either the performance or the cancellation of the sale. In the latter case, the sales contract shall automatically and without prior summons or notice period be cancelled with immediate effect as a result of Seller having expressed his will to do so by simple registered letter In such case, Seller shall be entitled, without prejudice to any other remedies, to repossess the Products without the intervention of any court of justice and Buyer shall assist Seller hereto. In such case, Buyer shall not be entitled to any compensation.

10.2 In case Buyer cancels an order, Buyer shall owe to Seller 30% of the amount of the order as liquidated damages, without prejudice to the right of Seller to claim an indemnity equal to its losses. Advances which have already been paid will accrue definitively to Seller to the extent of the compensation due.

11. LIMITATION OF LIABILITY

11.1 Seller’s exclusive liability and Buyer’s exclusive remedy for any and all claims as to the Product delivered or for delayed delivery or non-delivery thereof, whether or not such liability is based on a breach of contract or breach of warranty by Seller or Seller’s gross negligence or Seller’s failure to comply with laws and regulations shall be limited to the price of the Product in relation to which the claim is made or, at Seller’s option, the replacement thereof.

11.2 In no event shall either party be liable for special, incidental, punitive, indirect or consequential damages, whether or not caused or resulting from the negligence or willful misconduct of such party.

12. THIRD PARTY RIGHTS

12.1 Seller shall hold harmless and indemnify Buyer from and against direct damages, losses and expenses arising from infringement or alleged infringement of any patent, trademark or copyright of such third party by a Product of Seller and defend and settle at its sole expense any claim, action, suit or proceeding brought against Buyer, provided that (i) Seller is promptly notified by Buyer in writing after a claim has been asserted against Buyer or the commencement of any claim, action, suit or proceeding, and (ii) Seller shall assume sole control of the defense and any settlement negotiations related to any claim, action, suit or proceeding, and (iii) Buyer shall not negotiate, settle or compromise any claim, action, suit or proceeding without the prior written consent of Seller and (iv) Buyer, at its cost, shall cooperate with Seller and provide assistance and support, as may reasonably required by Seller, in connection with the defense and any settlement negotiations related to any claim, action, suit or proceeding.

12.2 Seller shall have no indemnity obligation for any Product, or any portion thereof, (i) that is based on specifications, drawings, models or other data furnished by Buyer or, (ii) that is not provided by Seller or, (iii) that is modified by a party other than Seller and not at its direction or, (iv) to the extent Buyer continues allegedly infringing activity after having been provided modifications that avoid the alleged infringement, or (v) where the use of the Product, or the combination or thereof with other products, processes or materials or the distribution thereof rather than the Product itself is the primary cause of an alleged infringement.

12.3 In case it has been determined by a finally awarded judgment that Seller has infringed or misappropriated such third party rights or earlier, at Seller’s discretion, Seller may, at its option and cost, (i) modify the Product in such a way that it shall not infringe upon or misappropriate the rights of the third party or (ii) obtain for Buyer a license or other right to use the Product or (iii) replace the Product in question with a non-infringing Product. If the foregoing options are not available on commercially reasonable terms and conditions, Seller may require the return of the Product and refund to Buyer amounts paid for the Product minus a reasonable allowance for the period Buyer has used the Product.

12.4 The remedies set forth in this Article 12 shall constitute Buyer’s sole and exclusive remedy and Seller’s sole and exclusive liability for a third party claim that the Product infringes or misappropriates any intellectual property right of a third party.

SECRECY - INTELLECTUAL PROPERTY RIGHTS

13.

13.1 Except as otherwise agreed by Seller, Buyer shall not disclose any proprietary and confidential information of Seller

13.2 Any patents, trademarks, copyrights, and/or any other intellectual property rights and/or any proprietary or confidential information related to the Products shall remain the property of Seller or its licensor, as the case may be, and nothing herein shall be construed as conferring on the Buyer by implication or otherwise, any right, title or interest in, or any license under any intellectual property right, confidential information or other trade secret now or subsequently owned by the Seller.

13.3 The software supplied by Seller to Buyer hereunder shall remain the property of Seller or the licensor at all times. Buyer shall at all times comply with terms and conditions of the license imposed by Seller or the licensor. Seller hereby grants to Buyer a nonexclusive license to use the software solely for the purpose of operating the Products delivered hereunder Seller hereby grants to Buyer the right to assign the software user license referred to above to the end-user to whom Buyer resells the Products

14. EXPORT

Buyer shall comply with all export laws, restrictions and regulations of any agency or authority and shall not export, nor permit the export or re-export of (i) any proprietary information or software or any copy thereof, or (ii) the Products in violation of any such laws, restrictions and regulations, or without all required licenses and authorizations, to any country to which the said export laws, restrictions and regulations prohibit exportation.

15. ASSIGNMENT

Neither party hereto may without prior written consent of the other assign or otherwise transfer to a third party the benefits or obligations arising from the contract or in connection therewith, in whole or in part, except that Seller may assign, without Buyer’s consent, the contract to an affiliate of Seller or to a third party in connection with the sale of the business of Seller The contract shall be binding and shall inure to the benefit of the legal successors of either party hereto.

16. GOVERNING LAW AND JURISDICTION

All sales are subject to Belgian law without recourse to its conflict of law principles. Any dispute that may arise between Seller and Buyer shall be settled by the competent Court of the place where Seller has his registered office and without prejudice to the enforcement of any judgment or order thereof in any other jurisdiction. The provisions of the 1980 United Nations Convention on Contracts for the International Sales of Goods known as “the Vienna Convention” shall not apply

Elke verkoop is onderworpen aan voorwaarden, zowel algemene verkoopvoorwaarden als bijzondere verkoopvoorwaarden.

Algemene verkoopvoorwaarden zijn de voorwaarden die van toepassing zijn op alle verkopen van een onderneming. Deze algemene voorwaarden moeten duidelijk meegedeeld worden aan de klant. Dat kan door een formule als: ‘Alle handelingen, diensten en overeenkomsten met TEXAMAT nv zijn onderworpen aan de algemene voorwaarden. Deze staan vermeld op de rugzijde van de documenten en gelden altijd, behalve wanneer TEXAMAT en klant schriftelijk andere voorwaarden overeenkomen.’ (zie document 1).

De algemene verkoopvoorwaarden verwijzen o.a. naar de overgang van het risico van schade aan de goederen, de leveringstermijn, betalingstermijnen, regeling van geschillen e.d. Het is aan te raden de algemene verkoopvoorwaarden van de verkoper op de offerte, bestelbon en orderbevestiging te vermelden. Veel bedrijven drukken hun algemene verkoopvoorwaarden enkel op de factuur. De klant ontvangt de factuur pas bij de levering, zodat hij de voorwaarden bij het aangaan van de koop niet kon kennen, laat staan ze kon aanvaard hebben.

Bij elke verkoop gelden ook enkele specifieke voorwaarden (bijzondere verkoopvoorwaarden). Deze bijzondere verkoopvoorwaarden kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op:

– De aard en kwaliteit van de goederen, bv. specifiek type van weefautomaat van TEXAMAT;

– De hoeveelheid goederen, bv. 3 weefautomaten;

– De prijs, bv. met korting bij afname van grote hoeveelheden, met een tijdelijke korting tijdens promotieacties. Een belangrijk onderdeel van de prijs zijn de ‘leveringsvoorwaarden’. Met de leveringsvoorwaarden komen koper en verkoper overeen wie bepaalde zaken op zich neemt; bijvoorbeeld de organisatie van het vervoer, de vervoerkosten, de verzekeringskosten of de douaneformaliteiten bij uitvoer of invoer (zie verder). Als de verkoper de goederen levert aan huis van de klant, zullen deze kosten uiteraard inbegrepen zijn in de prijs van de goederen. In de algemene voorwaarden staat doorgaans een verwijzing naar een specifieke leveringsvoorwaarde ‘alle goederen worden verkocht tegen de voorwaarde Ex Works’ maar in de bijzondere voorwaarden kan daarvan afgeweken worden en wordt zoals in het voorbeeld de voorwaarde ‘Free on Board (FOB) Antwerpen’ vermeld (dat betekent dat de verkoper de transportkosten en het risico van de goederen draagt tot ze aan boord genomen worden in de haven van Antwerpen – zie verder voor meer uitleg over de leveringsvoorwaarden);

– De verpakking, bv. elke weefautomaat wordt geladen in een 40’-standaardcontainer (voor andere goederen kan verwezen worden naar verpakking in kartons, per 6 stuks, per 12 stuks, op pallet, in metalen vaten, aangerekende verpakking, retourverpakking);

– De conditie van de goederen, bv. specifieke vermeldingen op de verpakking, bijzondere etikettering in verband met de wetgeving van het land van bestemming, transport in koelwagen;

– De plaats van levering, bv. het juiste leveringsadres, dat niet noodzakelijk hetzelfde is als het factuuradres (het magazijn kan zich op een andere plaats bevinden);

– Tijdstip van levering, bv. in een specifieke week (week 42), op een specifieke dag, op een specifiek uur, tussen 9.00 uur en 15.00 uur, of niet op maandag;

– De betaling, bv. de wijze van betaling (overschrijving, bankcheque, documentair krediet), het tijdstip van betaling (einde facturatiemaand, 30 dagen na levering).

Duidelijke afspraken tussen koper en verkoper vermijden latere conflicten tussen de betrokken partijen bij de verdere uitvoering van de handelstransacties. Vooral bij de buitenlandse handel zijn deze afspraken belangrijk, omdat bepaalde handelsgewoonten van land tot land erg kunnen verschillen. Heel wat beroepsfederaties bezorgen aan de bedrijven van hun sector modelvoorwaarden.

5.2 Incoterms

Al vrij snel ging men in de internationale handel een aantal standaardleveringsvoorwaarden gebruiken (zoals FOB en CIF1). Naarmate deze standaardleveringsvoorwaarden meer algemeen gebruikt werden, bemerkte men dat de handelswetgeving van de verschillende landen de gebruikte termen niet altijd op dezelfde manier interpreteerde.

Met de bedoeling geschillen tussen handelaars van verschillende landen te vermijden, besliste de International Chamber of Commerce (ICC) in 1936 aan de veelgebruikte leveringsvoorwaarden een eenduidige betekenis te geven. Deze leveringsvoorwaarden worden aangeduid als International Commercial Terms, ofwel Incoterms 1936. De Incoterms werden al een aantal keren herzien, uitgebreid en gewijzigd tot de huidige 11 ‘Incoterms ® 2020’ (van toepassing sinds 1 januari 2020).

Het doel van de Incoterms is te voorzien in een aantal internationaal uniforme en ondubbelzinnige regels ter verklaring van de meest gebruikte termen in het internationale handelsverkeer. Dit ter vereenvoudiging van het internationale handelsverkeer.

De Incoterms zijn geen wettelijke voorschriften en zijn alleen geldig als er in het verkoopcontract naar verwezen wordt. De Incoterms maken er integraal deel van uit en hebben een grote invloed op de opmaak van de documenten en de daarmee gepaard gaande kosten en risico’s.

De Incoterms pogen een drietal aspecten van een internationale koop te regelen:

– Kostenverdeling: wie draagt welk deel van de leveringskosten, zoals de kosten voor

• vervoer (laden, lossen);

• verzekering;

• opmaak van documenten;

• betalen van belastingen.

– Risicoverdeling: wie draagt het risico op schade aan of verlies van de goederen tijdens het leveringsproces.

– Taakverdeling:

• wie organiseert het vervoer;

• wie sluit de verzekering af;

• wie vervult de douaneformaliteiten;

• wie zorgt voor het verkrijgen van bepaalde documenten.

(zie bespreking van de Incoterms in het hoofdstuk 'Handelsdocumenten').

6 Internationale handel

Naarmate een samenleving zich economisch ontwikkelt, wordt ook handel gedreven over de landsgrenzen heen, dan spreken we van internationale handel.

Vooral na WO II heeft de internationale handel zich enorm uitgebreid. De uitbreiding van de internationale contacten tussen landen, de grotere openheid tussen landen, de vorming van de EU en het afsluiten van internationale handelsakkoorden heeft daarin zeker een rol gespeeld. Ook het overleg binnen de World Trade Organization (WTO) om een meer geliberaliseerde handel in de wereld te bereiken, droeg daartoe bij.

Maar het is de laatste jaren duidelijk geworden dat akkoorden tussen landen niet altijd blijven duren.

1 CIF: Cost Insurance & Freight – zie het hoofdstuk ‘Handelsdocumenten’, punt 6 ‘Incoterms’ voor meer uitleg.

BREXIT

Drie jaar na het referendum in het Verenigd Koninkrijk is de uittreding van het land uit de EU, na 47 jaar lidmaatschap, op 31.01.2020 een feit geworden. Dat zal de komende maanden weinig impact hebben op de wederzijdse handelsbetrekkingen. Hoe ziet de toekomst eruit?

– 31.01.20: brexit is definitief – een overgangsperiode begint te lopen, waarin de EU en het VK concrete afspraken maken over een handelsakkoord en de handelsregels die van toepassing zullen zijn in de toekomst.

– 31.12.2020: einde overgangsperiode (kan eenmalig met twee jaar verlengd worden tot 31.12.2022, hoewel premier Johnson stellig beweert dat niet te willen).

– 01.01.2021: het nieuwe handelsakkoord tussen EU en VK treedt in werking; nieuwe handelsregels en douanecontroles worden van toepassing (ingeval van verlenging wordt dat uiterlijk 01.01.2023).

De nieuwe afspraken tussen de EU en het VK moeten worden goedgekeurd door het Europees Parlement, de 27 EU-landen en het Britse parlement. Indien men het niet eens wordt over het handelsakkoord kunnen we alsnog geconfronteerd worden met een no-dealbrexit (ofwel op 01.01.21 of op 01.01.2023).

Bij een no deal, wordt het VK een gewoon derde land en kunnen bij de wederzijdse handel geen verlaagde invoerrechten gelden, zoals bij de handel met de landen waarmee de EU wel handelsakkoorden heeft afgesloten (zie verder).

De World Trade Organization (WTO of Wereldhandelsorganisatie) houdt zich bezig met het vastleggen van de regels van het internationaal handelsverkeer tussen landen. Het komt erop neer dat de WTO bepaalt wat de overheid van een land kan, of niet kan doen op het vlak van handelspolitiek.

WTO werd opgericht in 1948 (toen: General Agreement on Tariffs and Trade, of GATT) met de bedoeling het zeer verregaande protectionisme dat ontstaan was na de economische crisis van de jaren ’30 om te buigen naar een situatie met een meer liberale handel. Door multilateraal overleg tussen de landen-leden werden in eerste instantie de zeer hoge invoerrechten die de meeste landen kenden na WO II tot aanvaardbare niveaus teruggebracht (van gemiddeld 40 % in 1947 tot 6 %).

In 1995 werd de GATT hervormd en omgevormd tot WTO. Waar de onderhandelingen binnen de GATT zich beperkten tot de goederenhandel, situeren de activiteiten van de WTO zich op een veel breder terrein.

De WTO heeft als doel een zo vrij mogelijk internationaal handelsverkeer in de wereld te realiseren, om zo ook bij te dragen tot een grotere welvaart voor alle landen. Dit doel wil men bereiken door regelmatige onderhandelingen tussen de landen-leden om wederzijdse handelsbelemmeringen te verminderen en/of op te heffen. Die onderhandelingen situeren zich op diverse domeinen, zoals onder meer:

– afbouwen van hoge invoerrechten bij de goederenhandel;

– wegwerken van kwantitatieve handelsbelemmeringen (invoer/uitvoerquota), hoewel erkend wordt dat dergelijke beperkingen soms noodzakelijk zijn in het licht van de bescherming van de consument of het tegenhouden van de verspreiding van ziekten;

– verdoken handelsbelemmeringen afschaffen (bijvoorbeeld discriminerende kwaliteitseisen ten aanzien van buitenlandse producten of overdreven complexe invoerreglementeringen);

– bescherming van de intellectuele eigendom (dit omvat onder andere ook de strijd tegen namaakproducten);

– vrijmaken van de handel in financiële diensten;

– bijzondere aandacht voor de situatie van de ontwikkelingslanden (grootste deel van de leden), die meer tijd krijgen om overeengekomen regels te implementeren.

De diverse invoerbeperkende maatregelen die president Trump in de voorbije periode genomen heeft, gaan in tegen de geest van de WTO-principes. Om geschillen tussen landen op al die domeinen te regelen beschikt WTO over een ‘Beroepsorgaan’ (Appellate Body for Dispute Settlement). Al enige tijd weigert de VS nieuwe leden te benoemen (er waren er oorspronkelijk zeven). Recent verloor dit Beroepsorgaan een van de laatste drie leden. Omdat er altijd minimaal drie rechters nodig zijn voor een uitspraak verliest het Beroepsorgaan elke beslissingsmacht bij handelsconflicten tussen landen. Het zit de VS ook dwars dat China (ondertussen een wereldmacht) binnen de WTO nog altijd de status heeft van ‘ontwikkelingsland’ waardoor het meer ruimte heeft om zijn markten af te schermen voor internationale concurrentie.

Van de 23 oorspronkelijke leden groeide WTO uit tot een wereldorganisatie die vandaag 164 leden telt.

Meer info op: www.wto.org

Handelsoverleg in de 21e eeuw

De regels en procedures van de WTO stammen uit de jaren negentig, en waren oorspronkelijk afgestemd op een globale economie waarin goederen en diensten overwegend in het industriële noorden werden geproduceerd. Nu wordt de productie meer en meer uitbesteed aan lageloonlanden. Daardoor zijn voor de internationale handel naast de douanetarieven andere aspecten belangrijker geworden, zoals de bescherming van investeringen, intellectuele eigendomsrechten (patenten e.d.), en het wederzijds afstemmen van reguleringen.

Daardoor evolueert het internationale handelsoverleg naar een tweesporenstructuur, met de WTO als koepeloverleg, aangevuld met een reeks gedecentraliseerde (mega)regionale overeenkomsten zoals NAFTA, TPP en TTIP.

De vrees bestaat echter wel dat daarmee afbreuk wordt gedaan aan het wereldwijde overleg binnen de WTO, waarbij ontwikkelingslanden uit de boot dreigen te vallen, omdat hun onderhandelingspositie verzwakt wordt.

De North American Free Trade Agreement - NAFTA (Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst) is een vrijhandelszone tussen Canada, de VS en Mexico die op 1 januari 1994 in werking trad. Het verdrag leidt niet tot supranationale macht zoals in de EU. De drie landen hebben zich verbonden de importtarieven te verlagen of af te schaffen, restricties op buitenlandse bezittingen en investeringen op te heffen en het intellectueel eigendomsrecht van producten uit de andere lidstaten te respecteren. Sinds de start verdwenen de importheffingen en tarieven op de helft van Mexicaanse producten naar de Verenigde Staten. Voor de Amerikaanse export naar Mexico was dat op een derde van de goederen van toepassing. De overige tarieven werden over een periode van tien jaar verminderd, waarbij alleen voor de export van Amerikaanse landbouwproducten naar Mexico de termijn langer is. In de handel tussen de VS en Canada waren de meeste tarieven vroeger al verdwenen. Door NAFTA namen vooral de handelsstromen van Mexico naar de VS sterk toe. Dat was een doorn in het oog van president Donald Trump die een herziening eiste van het akkoord (hij noemde het NAFTA-akkoord het slechtste akkoord dat ooit werd gesloten). Het herziene akkoord heet nu het United States Mexico Canada Agreement (USMCA). Ter bescherming van de Amerikaanse autosector moet de waarde van de in Mexico of Canada geassembleerde wagens voor minstens 75 % bestaan uit producten uit de regio (US-Mexico-Canada) (vroeger was dat 62,5 %). Het akkoord bevat ook bepalingen over minimumlonen en arbeidsvoorwaarden in Mexico, over milieunormen en over de bescherming van de intellectuele eigendom. Het USMCA werd in november 2018 door de leiders van de drie landen ondertekend, maar moet nog geratificeerd worden door de individuele landen. Dat is zo goed als rond in Mexico en in de VS.

Het Trans-Pacific Partnership – TPP (Trans-Pacifisch Partnerschap) – is een vrijhandelsverdrag, waarover werd onderhandeld tussen Australië, Brunei, Canada, Chili, Japan, Maleisië, Mexico, Nieuw-Zeeland, Peru, Singapore en Vietnam (en oorspronkelijk ook de VS). Het doel van het TPP is ‘de handel en investeringen bevorderen tussen de TPP-partners, innovatie, economische groei en ontwikkeling stimuleren, en banen scheppen’. De deelnemende landen hoopten de onderhandelingen te kunnen afronden tegen 2012, maar door onenigheid inzake landbouw, intellectuele eigendom, diensten en investeringen sleepten die lang aan.

Er was heel wat tegenstand tegen dit vrijhandelsverdrag, o.a. van gezondheidswerkers, milieuactivisten, vakbonden, privacy-experts en verkozen politici. Op 4 februari 2016 werd het verdrag getekend in Nieuw-Zeeland, maar het moest nog door de individuele landen geratificeerd worden. Op 23 januari 2017 tekende de president van de VS Donald Trump een executive order waarbij de VS zich terugtrok uit het TPP-handelsverdrag, waardoor het TPP eigenlijk werd begraven.

De andere landen wilden het akkoord nieuw leven inblazen en ondertekenden in maart 2018 een herziene versie van het ‘Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership’. Na ratificatie door zes landen (Australië, Canada, Japan, Mexico , Nieuw-Zeeland en Singapore) trad het in die landen in werking op 30 december 2018.

Het Trans-Atlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) (Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag) is een vrijhandelsverdrag, waarover sinds 2013 werd onderhandeld tussen de EU en de VS. Voorstanders argumenteren dat de (beoogde) overeenkomst zou zorgen voor economische groei. Tegenstanders stellen daarentegen dat de overeenkomst de macht van grote bedrijven verder zou vergroten en het voor regeringen moeilijk zou maken om markten te reguleren en zou leiden tot verlies van arbeidsinkomsten, banen en overheidsinkomsten, en ook tot meer financiële instabiliteit van de Europese landen. Ook wordt de vrees geuit dat het akkoord zou leiden tot een verlaging van de normen op het vlak van milieu en voedselveiligheid (bv. de mogelijke legalisering van met hormonen behandeld vlees, genetische modificatie zou aan minder regels onderworpen zijn dan in de EU ...). Er werd in verschillende Europese steden fel betoogd tegen het TIPP-akkoord.

In oktober 2016 werden de onderhandelingen opgeschort, in afwachting van de uitslag van de verkiezingen in de VS en enkele Europese landen. Door de negatieve houding van president Trump werden ze ook niet meer hervat.

Het Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA) tussen de EU en Canada werd na jaren onderhandelen ondertussen wel goedgekeurd. Ook dit akkoord voorziet in de afschaffing van heffingen op de handel in goederen en diensten en bevat ook maatregelen om investeringen te stimuleren en beschermen.

Van jaar tot jaar groeit de internationale handel. En wat opvallend is: de internationale handel groeit op lange termijn zelfs veel sneller dan de jaarlijkse productie van goederen en diensten in de wereld (zie grafiek 1). Maar de wereldhandel kan in een economisch moeilijke periode ook evengoed snel terugvallen, zoals in 2009 het geval was. Zoals de grafiek illustreert herstelde het volume van de wereldexport zich weer vlot in 2010, maar kenmerkten de volgende jaren zich dan weer door een matige groei van zowel BBP als export (uitgedrukt in volume). Ook de volgende jaren wordt slechts een matige groei verwacht.

In 2018 bereikte de totale USD-waarde van de wereldhandel (= de som van de export van alle landen van de wereld) 19 475 miljard USD, een nominale groei van bijna 10 % in vergelijking met het voorgaande jaar. Die waardestijging van de export is deels te danken aan de hogere olieprijzen, waardoor de olie-exporterende landen goede exportresultaten konden voorleggen. In volume kende de wereldexport in 2018 een beperkte groei van 3 %. Voor 2019 wordt gerekend op een groei van 2,6 % zowel

voor het volume van de wereldexport als voor het wereld-bbp. Door de COVID-19 pandemie die de hele wereldeconomie treft, zal 2020 een sterke terugval kennen van zowel de wereldhandel als de economische groei.

Grafiek 1 Groei van het volume van de wereldgoederenhandel en BBP, 1950-2020

Bron: WTO

BBP (bruto binnenlands product, Engels: GDP, gross domestic product) = de in geld uitgedrukte som van de toegevoegde waarden ontstaan in alle sectoren van de economie gedurende één jaar.

= waarde van de geproduceerde goederen en diensten in een land na aftrek van de aankopen bij andere bedrijven.

Hoe komt het dat de wereldhandel zo groot is en steeds verder toeneemt?

Daarvoor zijn enkele eenvoudige verklaringen:

– Goederen zijn niet overal beschikbaar. Denk aan:

• aardolie en andere basisgrondstoffen;

• koffie;

• bananen.

Dat niet alle goederen overal beschikbaar zijn, is te verklaren door natuurlijke factoren als:

• ondergrond;

• klimaat (temperatuur, neerslag);

• reliëf.

– Sommige goederen kunnen op andere plaatsen goedkoper aangekocht worden. Bijvoorbeeld:

• garens;

• confectiekleding;

• elektronica;

• schoenen.

Dat kan vooral in Oost-Europese, Aziatische en Zuid-Amerikaanse landen.

Dat is te verklaren door allerlei socio-economische factoren als:

• lagere lonen, sociale lasten;

• lagere economische ontwikkeling;

• lagere belastingen;

• hogere productiviteit;

• betere scholing;

• aanbod arbeidskrachten.

– De vervoertechnieken hebben zich ontwikkeld. Wat vroeger niet, moeilijk, of niet op een economisch verantwoorde wijze vervoerd kon worden, kan nu wel vervoerd worden dankzij:

• koelschepen;

• tankschepen;

• containervervoer;

• luchtvervoer;

• pijpleiding.

– Globalisering van de economie

• Door intensievere contacten tussen de verschillende delen van de wereld leren we andere producten kennen, producten die we ook op regelmatige basis willen consumeren. Bijvoorbeeld de kiwi.

• Een goed wordt vaak niet meer op één plaats geproduceerd.

Figuur 2 Vergelijking internationale handel vroeger en nu

Vroeger Handel

Land X Grondstoffen

Land Y afwerking 2e bewerking 1e bewerking

Nu Land A Land B Land C Land D Grondstoffen handel handel handel handel

Verkoop aan klanten in diverse landen

Tabel 1 Spreiding van de wereldhandel (2018) (*)

Export (FOB) (**) Import (CIF) (**) Miljard USD Aandeel in % Miljard USD Aandeel in % 1 2 3 4 5

China VS Duitsland Japan Nederland

2 487 1 664 1 561 738 723

12,8 8,5 8,0 3,8 3,7

2 136 2 614 1 286 749 646

10,8 13,2 6,5 3,8 3,3 6 7 8 9 10

Zuid-Korea Frankrijk Hong Kong, China (***) Italië Verenigd Koninkrijk

605 582 569 547 486

3,1 3,0 2,9 2,8 2,5

535 673 628 501 674

2,7 3,4 3,2 2,5 3,4 11 12 13 14 15

België Mexico Canada Russische Federatie Singapore (***)

467 451 450 444 413

2,4 2,3 2,3 2,3 2,1

450 477 469 249 371

2,3 2,4 2,4 1,3 1,9 16 17 18 19 20

Ver. Arab. Emiraten (****) Spanje China Taipeh India Zwitserland

346 345 336 326 311

1,8 1,8 1,7 1,7 1,6

253 388 286 511 279

1,3 2,0 1,4 2,6 1,4 21 22 23 24 25

Saudi-Arabië (****) Polen Australië Thailand Maleisië

299 261 257 252 247

1,5 1,3 1,3 1,3 1,3

135 267 236 250 217

0,7 1,3 1,2 1,3 1,1 26 27 28 29 30

Vietnam (***) Brazilië Tsjechië Oostenrijk Indonesië

246 240 202 185 180

1,3 1,2 1,0 0,9 0,9

244 189 184 193 189

1,2 1,0 0,9 1,0 1,0 Rest wereld 3 255 16,7 3 588 18,1 Totaal wereld 19 475 100,1 19 867 100,0

Bron: WTO

(*) Op basis van de classificatie van de belangrijkste exporteurs (**) FOB-waarde = waarde aan de uitvoergrens (zonder transport- en verzekeringskosten) CIF-waarde = waarde aan de grens van het invoerland (inclusief transport- en verzekeringskosten) (***) Met inbegrip van een groot deel wederuitvoer (uitvoer inlandse producten 13 miljard voor Hongkong en 209 miljard voor Singapore (****) Ramingen WTO

Bij het bestuderen van tabel 1 kunnen we enkele interessante vaststellingen doen:

1 De wereldhandel is sterk geconcentreerd bij een klein aantal landen. Ruim de helft van de wereldexport is in handen van tien landen.

2 China heeft sinds enkele jaren de grote industrielanden voorbijgestoken als wereldexporteur.

3 Van de tien topexporteurs zijn er zes westerse industrielanden (waarvan vijf EU-landen) en vier Aziatische landen.

4 Afrikaanse landen komen in de top 30 niet voor. Geen enkel land van dat continent heeft trouwens een aandeel van meer dan 1 % van de wereldhandel.

5 Voor wat betreft landen uit Zuid-Amerika horen enkel Brazilië en Mexico tot de top 30.

6 Grote wereldexporteurs zijn ook grote wereldimporteurs. Dezelfde landen komen in de top 10 als ze gerangschikt worden op basis van hun aandeel in de wereldimport. Wel valt het op dat de VS als eerste wereldimporteur met kop en schouders boven de anderen uitsteekt. Die grote import zorgt er ook voor dat dit land te kampen heeft met een belangrijk tekort op de handelsbalans (het verschil tussen uitvoer en invoer van een land).

Handelsbalans: overzicht van de uitvoer van goederen (= inkomsten uit het buitenland voor een land) en de invoer van goederen (= uitgaven naar het buitenland van een land) van een land gedurende één jaar. Het verschil tussen de uitvoer en de invoer vormt het saldo van de handelsbalans dat positief kan zijn (uitvoer > invoer) of negatief kan zijn (uitvoer < invoer).

Tabel 2 Spreiding wereldhandel zonder interne EU-handel (2018)

487

309 1 664 738 605 569 450 451 444 413

16,2 15,1 10,9 4,8 3,9 3,7 2,9 2,9 2,9 2,7

2 136 2 337 2 614 749 535 628 469 477 249 371

13,6 14,9 16,6 4,8 3,4 4,0 3,0 3,0 1,6 2,4

Wordt de EU als één handelsblok beschouwd (waarbij de interne handel tussen de EU-landen niet opgenomen is), dan blijft de EU een van belangrijkste handelsmogendheden in de wereld. China staat met een aandeel van 16 % op de eerste plaats gevolgd door de EU (met ca. 15 % aandeel in de wereldexport). Op het vlak van de wereldexport heeft de EU een grote voorsprong op de VS (11 % aandeel). Het valt wel op dat er in deze alternatieve top 10 van exporteurs vijf Aziatische landen voorkomen.

Tabel 3 Buitenlandse handel van België (in miljoen euro)

Jaar

1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 (v)

Uitvoer Invoer

128 354 203 953 269 817 292 088 314 986 319 764 266 235 306 988 341 949 347 326 352 353 355 288 357 705 359973 381 025 396 655 397 655

Bron: NBB.stat (cijfers volgens communautair concept – v=voorlopig)

116 559 192 195 256 137 280 054 301 123 316 333 254 368 295 078 335 449 341 788 340 317 341 427 338 548 342 846 362 499 384 974 380 977

Saldo

11 795 11 758 13 680 12 034 13 863 3 431 11 867 11 910 6 500 5 538 12 036 13 861 19 157 17 127 18 526 11 648 16 678

België stond de voorbije jaren net buiten de top 10 in de rangschikking van de grootste exporteurslanden, met een aandeel van 2,4 % van de wereldhandel. We hebben ons de voorbije jaren van de tiende plaats laten verdringen door Hongkong en Zuid-Korea, die enkele jaren geleden niet in de top tien voorkwamen. Dat wil niet zeggen dat ons land het niet goed doet, maar in die Aziatische landen was de exportgroei de voorbije jaren groter dan de onze. Ons land levert op zich geen slechte prestatie als je weet dat we dit exportvolume voortbrengen met minder dan 0,2 % van de wereldbevolking op een oppervlakte die slechts 0,02 % van het wereldoppervlak uitmaakt (China telt ca. 20 % van de wereldbevolking en omvat 6,5 % van het wereldoppervlak).

Dankzij onze verwerkende industrie kunnen we dus zeker bestempeld worden als bezige bijen. Vergelijk dat bijvoorbeeld ook met Australië: een land met 24 miljoen inwoners, 250 keer de oppervlakte van België en met een schat aan grondstoffen die toch maar op de 23e plaats staat met een aandeel van 1,3 % in de wereldexport.

Als we de evolutie van de internationale handel van België bekijken in tabel 3, dan zien we jaar na jaar een groei. De uitvoer en de invoer zijn vrij goed in evenwicht, met jaarlijks een licht overschot op de handelsbalans dat enigszins daalde in 2008, 2011 en 2012, maar de laatste jaren toch weer groter geworden is.

Tabel 4 Regionale verdeling van de Belgische handel

Uitvoer 2019

Invoer 2019

Miljoen EURO % aandeel Miljoen EURO % aandeel

Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Gewest

220 174 51 528 7 571

79 18 3

233 091 38 702 13 098

82 14 5

Totaal België 279 273 100 284 891 100

Bron: NBB.Stat (Op basis van statistieken opgemaakt volgens het nationale concept, vandaar de verschillen met tabel 3)

Uit tabel 4 blijkt duidelijk dat Vlaanderen meer exportgericht is dan Wallonië en Brussel. Vlaanderen brengt 79 % van de Belgische export voort (en staat in voor 82 % van de invoer) met ongeveer 60 % van de Belgische bevolking. Het Waals gewest levert minder dan 20 % van de export hoewel hun aandeel in de bevolking 33 % bedraagt. Omdat het Brussels gewest meer geconcentreerd is op tewerkstelling in administratieve diensten en minder op de industrie is het begrijpelijk dat haar aandeel in de export van ons land laag is. De exportgerichtheid van Vlaanderen wordt extra benadrukt als de export per hoofd van de bevolking berekend wordt (tabel 5). Wallonië haalt slechts 58 % van het Belgische gemiddelde.

Tabel 5 Export per hoofd van de bevolking (in EUR - 2019)

Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Gewest

33 244 14 133 6 231

Totaal België 24 321

Bron: Belgostat NBB (op basis van statistieken opgemaakt volgens het nationale concept)

Tabel 6 Geografische verdeling van de Belgische handel (2018)

Uitvoer

Invoer

Miljoen EURO % totaal Miljoen EURO % totaal

Duitsland Frankrijk Nederland Verenigd Koninkrijk Italië Spanje Polen GH Luxemburg Zweden Oostenrijk Tsjechië Denemarken Hongarije Ierland Portugal Finland Roemenië Griekenland Slowakije Litouwen Bulgarije Slovenië Kroatië Estland Letland Cyprus Malta

TOTAAL EU (28)* Zwitserland Noorwegen IJsland Liechtenstein TOTAAL EVA Turkije Russ. Federatie Rest Europa

71 160 57355 48 416 31 281 20 334 11 109 8 435 6 564 6 380 3 844 3 487 2 868 2 662 2 313 2 266 2 209 1 988 1 692 1 102 922 785 645 395 361 338 246 158 289 415 5 196 1 612 117 5 6 930 4 930 3 613 2 455

17,9 14,5 12,2 7,9 5,1 2,8 2,1 1,7 1,6 1,0 0,9 0,7 0,7 0,6 0,6 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 73,0 1,3 0,4 0,0 0,0 1,7 1,2 0,9 0,6

50 423 36 323 69 165 17 885 13 209 8 596 4 795 2 068 7 293 2 275 3 781 1 490 2 402 19 769 1 255 2 752 1 201 409 1 014 579 1 019 303 229 173 126 34 76 248 644 5 792 5 448 285 4 11 529 4 842 10 049 1 154

13,1 9,4 18,0 4,6 3,4 2,2 1,2 0,5 1,9 0,6 1,0 0,4 0,6 5,1 0,3 0,7 0,3 0,1 0,3 0,2 0,3 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 64,6 1,5 1,4 0,1 0,0 3,0 1,3 2,6 0,3 VS Canada Brazilië Mexico Rest Amerika

20 546 3 183 3 218 1 307 2 567

5,2 0,8 0,8 0,3 0,6

26 278 2 825 2 448 4 424 4 218

6,8 0,7 0,6 1,1 1,1 China India Ver. Arab. Emiraten Japan Israel Rest Azië

6 958 7 908 3 356 3 210 1 957 14 226

13 861 3 212 3 768

1,8 2,0 0,8 0,8 0,5 3,6

3,5 0,8 1,0

15 295 4 924 2 454 9 314 1 394 23 589

10 257 1 335 1

2,7 0,3 0,0

4,0 1,3 0,6 2,4 0,4 6,1 Afrika Oceanië Niet gedefinieerd

TOTAAL 396 620 100 384 974 100,0

Bron: NBB.Stat

Grafiek 2 Geografische verdeling van de Belgische handel (2018)

1 De voornaamste Belgische handelspartners zijn de lidstaten van de EU. Meer dan 70 % van onze export gaat naar andere lidstaten, bijna 65 % komt uit andere lidstaten.

2 België voert vooral handel met zijn buurlanden: Duitsland (eerste klant en tweede leverancier), Frankrijk (tweede klant en derde leverancier) en Nederland (eerste leverancier en derde klant) –een patroon dat elk jaar terugkomt. Samen zijn deze drie buurlanden goed voor ruim 40 % van zowel onze export als van onze import.

3 De handel met het Verenigd Koninkrijk, onze vierde handelspartner (8 % van onze export) is nu nog opgenomen bij de EU-cijfers, dat zal ook voor 2019 het geval zijn. Het valt af te wachten wat de impact zal zijn van de brexit op de wederzijdse handel, zodra de nieuwe handelsregels met het VK zullen zijn vastgelegd.

4 Er is een groot onevenwicht in onze handel met Ierland: ruim 19 000 miljoen EUR invoer en 2300 miljoen EUR uitvoer naar dat land.

5 De VS is de belangrijkste niet-Europese handelspartner (ruim 5 % van onze export en ca. 7 % van de import).

6 India is een belangrijke handelspartner geworden in Azië, naast China en Japan. In de handel met China en Japan valt ook een onevenwicht op tussen de uitvoer en de invoer. We voeren meer dan dubbel zoveel in uit China dan we zelf verkopen aan China. Hetzelfde beeld zien we ook in onze handel met Japan.

7 Het aandeel van Afrika in de Belgische buitenlandse handel is steeds zeer klein.

Bron: NBB.Stat

Tabel 7 Geografische verdeling van de Belgische handel (2018)

Levende dieren en producten van het dierenrijk

Producten van het plantenrijk

Vetten en oliën

Voedselindustrie, dranken, tabak

Minerale producten

Chemische en farmaceutische producten

Kunststoffen en rubber

Huiden, leder en lederwaren

Hout, kurk en vlechtwerk

Houtpulp, papier en papierwaren

Textiel en textielwaren

Schoeisel - hoofddeksels - paraplu’s - kunstbloemen …

Steen, cement, glas en keramiek

Parels, edele metalen en edelstenen

Onedele metalen en werken hiervan Machines en elektrotechnisch materieel

Vervoermaterieel

Optische & precisie-instrumenten

Wapens en munitie

Diverse goederen (meubelen, speelgoed e.a.)

Kunstvoorwerpen

TOTAAL

Bron: NBB.Stat

Uitvoer Invoer

Miljoen EURO % van totaal Miljoen EURO % van totaal

8 442 8 364 1 564 21 746 40 007 97 133 32 581 1 469 2 596 5 478 13 791 6 247 3 819 16 598 32 313 40 825 46 124 11 724 457 4 886 456

2,1 2,1 0,4 5,5 10,1 24,5 8,2 0,4 0,7 1,4 3,5 1,6 1,0 4,2 8,1 10,3 11,6 3,0 0,1 1,2 0,1

7 630 10 927 1 753 15 085 57 835 84 095 31 302 1 236 2 737 5 733 11 638 4 466 3 259 15 441 28 804 46 087 49 481 11 163 210 5 934 157

2,0 2,8 0,5 3,9 15,0 21,8 5,5 0,3 0,7 1,5 3,0 1,2 0,8 4,0 7,5 12,0 12,9 2,9 0,1 1,5 0,0

396 620 100,0 338 624 100,0

(*) De verdeling in de productgroepen is gebaseerd op de 21 afdelingen van het Tarief van invoerrechten

Tabel 7 geeft een inzicht in de samenstelling van onze internationale handel naar producten.

1 Zowel de Belgische export als de Belgische import omvatten een grote variëteit aan producten.

2 Onze belangrijkste exportproducten zijn de chemische en farmaceutische producten (ruim 24 % van onze export) – begrijpelijk als je weet dat België de vijfde wereldexporteur is van farmaceutische producten (met een aandeel van 8 % in wereldexport), denk maar aan Janssen Farmaceutica, GlaxoSmithKline …) en de derde wereldexporteur is van organische chemische producten (8 % wereldexport).

3 Ook heel belangrijk in onze export is het aandeel van ‘machines en elektrotechnisch materieel’ (10 %) (we denken daarbij aan de producten van bedrijven zoals Atlas Copco, Barco, Picanol, Van de Wiele …). Hierbij kan ook de groep van ‘onedele metalen en verwerkingen ervan’ gevoegd worden (8 %) (de producten van Bekaert, Umicore, Nyrstar ...). Dit resultaat is logisch, want de metaalverwerkende sector is ook de belangrijkste industriële sector van ons land (heel belangrijk qua tewerkstelling).

4 Vervoermaterieel (personenwagens, vrachtwagens, bussen, trekkers, trailers, maar ook trein- en tramstellen) is ook altijd een vrij sterk exportproduct geweest (meer dan 11 % van onze uitvoer), maar daar verliest België wat terrein de laatste jaren, vooral op het vlak van de personenwagens. België is nog maar de negende wereldexporteur, terwijl we enkele jaren geleden nog op de zesde plaats stonden. De inspanningen van de overheid om de autoassemblage en aanverwante activiteiten in België te houden, nu die sector wereldwijd met een inkrimping van de productie geconfronteerd wordt, leiden duidelijk niet tot het gewenste resultaat.

5 Het valt op dat ongeveer dezelfde goederengroepen belangrijk zijn bij zowel de export als bij de import: chemische en farmaceutische producten, machines en elektrotechnisch materieel, vervoermaterieel. Dat is begrijpelijk: het ene land is meer gespecialiseerd in bepaalde goederen dan het andere. België is bijvoorbeeld sterk in de productie van weefgetouwen, Duitsland is sterk in het produceren van drukpersen. Volvo assembleert sommige modellen van wagens in België, andere in Zweden, maar alle modellen worden in elk land te koop aangeboden.

6 Eén opvallende uitzondering op de voorgaande bewering: de minerale producten. De invoer ervan is veel groter dan de uitvoer. Aardolie maakt een belangrijk deel uit van de minerale producten. De aardolie wordt in Belgische raffinaderijen verwerkt tot tal van andere producten, waaronder brandstoffen. Een deel ervan wordt uitgevoerd, maar een belangrijk deel wordt in België zelf verbruikt (brandstof voor vervoer, verwarming …).

7 Hoewel de textielsector te kampen heeft met een sterke concurrentie uit het buitenland, voeren we meer textielproducten uit (tapijten, meubelstoffen …) dan we invoeren. België is de tweede belangrijkste wereldexporteur van getufte tapijten (20 % wereldexport) en de derde wereldexporteur van geweven tapijten (10 %).

7 Oefentraject

7.1 Multiplechoicevragen

1 Wat is fout in de volgende kenmerken? Het koopcontract is een consensueel contract omdat: a de verkoper zich verbindt een zaak over te dragen b de koper zijn handtekening plaatst voor een bepaalde prijs c de prijs in geldwaarde moet uitgedrukt zijn d de overeenkomst niet noodzakelijk onmiddellijk uitgevoerd wordt

2 Op welk niveau in de volgende bedrijfskolom situeert zich de collecterende handel? a veefokker b veekoopman c slachterij d slager

3 Ik koop een wagen over van een vriend voor 1 000 EUR. De wagen is vijf jaar oud en wordt zaterdag geleverd. Wanneer gebeurt de overdracht van het risico over deze zaak van mijn vriend op mijzelf? a bij het akkoord over de prijs van het goed b bij de levering, dat is zaterdag c bij de betaling d bij de individualisering

4 De verkoper moet de koper vrijwaren tegen genotsderving. Dat betekent: a dat de verkoper de zaak niet mag verkopen als er een gebrek aan is b dat de verkoper voor het goed moet zorgen als een goede huisvader c dat de verkoper de zaak moet leveren conform de contractvoorwaarden d dat de verkoper het ongestoorde bezit van de zaak moet garanderen

5 Wat is fout? Een commissionair ... a treedt op voor rekening van zijn opdrachtgever b treedt op in naam van zijn opdrachtgever c is zelf contracterende partij d a en c zijn mogelijk

6 Een producent wenst via een tussenpersoon een partij goederen te verkopen. Omdat de goederen van mindere kwaliteit zijn, wenst de producent bij de onderhandelingen anoniem te blijven. Wie zal hij daarvoor aanspreken? a makelaar b commissionair c handelsagent d a en b zijn mogelijk

7 Welke partner treedt op in eigen naam en voor rekening van zijn opdrachtgever? a handelsagent b makelaar c commissionair d handelsvertegenwoordiger

7.2 Oefeningen

Oefening 1

Bestudeer tabel 1. Wat zijn je belangrijkste vaststellingen in verband met de spreiding van de wereldhandel? Noteer minstens vier conclusies.

Oefening 2

Bekijk tabel 2. Wat zijn je vaststellingen als we de EU als één handelsblok beschouwen, waarbij enkel de handel tussen lidstaten en niet-lidstaten in aanmerking genomen wordt – en dus de wederzijdse handel tussen de lidstaten buiten beschouwing wordt gelaten? Vergelijk dit met je vaststellingen in Oefening 1.

Oefening 3

Wat kun je afleiden uit tabel 1 over de positie van België tussen de exporterende landen? Wat vind je van deze prestatie als je weet dat ons aandeel in de wereldbevolking minder dan 0,2 % bedraagt en ons land 0,02 % van het wereldoppervlak beslaat?

Oefening 4

Wat stel je vast als je kijkt naar de ontwikkeling van de internationale handel van België sinds 1995 (tabel 3) en het evenwicht tussen de uitvoer en de invoer in al die jaren?

Oefening 5

Wat zijn drie belangrijke vaststellingen na het bestuderen van de gegevens in tabel 5?

Oefening 6

Stel dat je een presentatie moet geven over de samenstelling van de Belgische buitenlandse handel. Hoe zou je, zonder tabel 7 te tonen, de belangrijkste gegevens samenvatten in ongeveer tien regels tekst?

Oefening 7

Bekijk de factuur op de volgende pagina en beantwoord de onderstaande vragen.

1 Bekijk de transactie vanuit Belgisch standpunt. Is dit een voorbeeld van export of import?

2 Het betreft hier een verrichting van goederen uit ………………… naar ……….…………….

3 De verkoper is ……………………………………………………

4 De koper is ……………………………………………………

5 Om welke goederen gaat het?

6 Hoe zijn de goederen verpakt?

7 Welke leveringsvoorwaarde is van toepassing?

8 Wat weet je over de betalingsvoorwaarden?

8 Zelfevaluatie

Verklaar

1 Wat is de eigenlijke oorsprong van de handel?

2 Som de rechten en plichten op van de koper en verkoper.

3 Waarom neemt de internationale handel steeds toe?

4 Definieer: a handel en handelaar b het begrip ‘kleinhandel’ c het begrip ‘groothandel’ d het begrip ‘functionele groothandel’ e het begrip ‘internationale handel’ f ‘algemene verkoopvoorwaarden’ en ‘bijzondere verkoopvoorwaarden’

Zoek op

1 Wat is het verband tussen de prijs van een goed en de lengte van de bedrijfskolom?

2 Wanneer is een gebrek ‘verborgen’?

3 Wat zijn de voordelen van het gebruik van tussenpersonen?

4 Wie zijn de belangrijkste medespelers in het wereldhandelsgebeuren, en wat is hun belang voor de wereldhandel?

5 Wie zijn de belangrijkste handelspartners van België?

6 Wat zijn de belangrijkste invoer- en uitvoerproducten van België?

Illustreer

1 Maak een bedrijfskolom met als eindresultaat een fish stick.

2 Toon aan dat België als klein land toch behoort tot de belangrijke wereldexporteurs.