1 HET STROOMBEKKEN VAN EEN RIVIER Stromend water verandert het landschap. Het slijt af, en vervoert en zet sedimenten af. Water dat zich verzamelt in geultjes, komt terecht in een beek, die weer in een grotere rivier uitmondt. Een rivierof stroombekken is het landoppervlak dat door een rivier en haar bijrivieren gedraineerd wordt. Waterscheidingskammen scheiden rivierbekkens van elkaar.
1
Analyseer fig. 6.86 en voer de opdrachten uit. a Teken met blauwe pijlen de stroomrichting van het water. Het water stroomt zo recht mogelijk naar beneden. Teken met rode stippellijnen de waterscheidingskammen. b Noteer in je eigen woorden wat een 'stroombekken' is. c Kleur nu zelf een rivierbekken tussen twee waterscheidingskammen in lichtblauw.
Fig. 6.86 Het stroombekken van een rivier
De steilte van de helling bepaalt de snelheid van een rivier. Het verval is het hoogteverschil over een bepaalde afstand. Het verhang is het gemiddelde hoogteverschil van een waterloop uitgedrukt in m/km. Hoe groter het verval, hoe sneller het water stroomt en hoe groter de kracht om het reliĂŤf in te snijden. Het debiet is de hoeveelheid water die per tijdseenheid doorheen een dwarse doorsnede van de rivier stroomt. Het debiet is afhankelijk van het klimaat, de aard van de bodem, de vegetatie, de plaats in het stroombekken en de grootte van dat bekken. Hoe groter het debiet, hoe meer kracht het stromende water heeft om gesteentepuin in de bedding op te ruimen. Het debiet (massa water) en het verhang bepalen samen de kracht van de rivier.
THEMA 6 De geosfeer: ontstaan en evolutie van landschappen
63