Curieus 2 - inkijkexemplaar leerwerkboek

pl

aa

r

2

ke x

em

1

kij

Wendy De Cauwer Kris Dierckx

In

Luc Motmans

Leer zoals je bent Ontdek het onlineleerplatform: diddit!

Vooraan in dit boek vind je de toegangscode, zodat je volop kunt oefenen op je tablet of computer. Activeer snel je account op www.diddit.be en maak er een geweldig schooljaar van!

www.vanin.be ISBN 978-90-306-7573-0

563965

vanin.be

ISBN 978-90-306-8915-7 581200

a Sanoma company

a Sanoma company

a Sanoma company

r

pl

Wendy De Cauwer

aa

2

Kris Dierckx

In

kij

ke x

em

Luc Motmans

INHOUD Starten met Curieus Curieus en diddit

4 8

Maria Magdalena

9

David

69

Blik 1 Blik 2 Blik 3

10 13 15

Blik 1 Blik 2 Blik 3

70 73 75

Gestript In de spiegel

19 20

Gestript In de spiegel

Elia

21

Batseba

22 24 28

Blik 1 Blik 2 Blik 3

r

79 80 81

Er was eens een koning 82 Er was eens een rijke en een arme 85 En wat nu ...?

88

Gestript In de spiegel

91 92

33

Judas

93

34 39 41

Blik 1 Blik 2 Blik 3

94 97 100

43 44

Gestript In de spiegel

103 104

45

Veronica

105

46 50 52

Blik 1 Blik 2 Blik 3

106 109 111

Gestript In de spiegel

55 56

Gestript In de spiegel

115 116

Lazarus

57

Jezus

117

Blik 1 Blik 2 Blik 3

58 62 65

Blik 1 Blik 2 Blik 3

67 68

Gestript In de spiegel

127 128

Info Vensters: Iedereen welkom

129 141

Gestript In de spiegel

Eva Da's tov Verkeerde keuze Laudato si'

Gestript In de spiegel

Job

Job Dat is niet eerlijk Veer-krachtig

In

kij

Blik 1 Blik 2 Blik 3

ke x

Blik 1 Blik 2 Blik 3

em

31 32

aa

Duizend wegen Jahweh vs. Baäl Overdonderende stilte

De koning De krachtpatser De zanger

pl

Blik 1 Blik 2 Blik 3

In balans Binnenstebuiten Jezus: wysiwyg

Verdriet Hij huilde mee Hiernamaals

Gestript In de spiegel

Door dik en dun Op weg met de Messias De judaskus

Van het paleis naar het kruis Bewogen worden Veronica

Hallo, met Jezus?

Jezus' profielpagina Jezus raakt mensen

118 121 124

 Inhoud

3

STARTEN MET CURIEUS Welkom bij Curieus. We leggen graag even uit hoe je met dit leerwerkboek aan de slag gaat.

1 Op weg met Curieus

aa

r

Het leerwerkboek bestaat uit 10 hoofdstukken en elk hoofdstuk is op dezelfde manier opgebouwd.

1 Een klasgroep is altijd een hechte vriendengroep. akkoord

niet akkoord

2 Ik denk dat iedereen soms een masker draagt. niet akkoord

akkoord

niet akkoord

4 Ik denk dat Jezus ieders vriend wou zijn. akkoord

pl

Elk hoofdstuk start vervolgens met een beeld en een aantal stellingen dat het onderwerp van het hoofdstuk introduceert.

niet akkoord

ke x

akkoord

3 Ik kan mensen goed beoordelen.

em

ALENA D G A M A I MAR

Op het titelblad van elk hoofdstuk vind je de naam van een Bijbelfiguur terug. In dit leerjaar staan 10 Bijbelse figuren centraal: vijf uit het Oude Testament en vijf uit het Nieuwe Testament.

IN BALANS

kij

BLIK 1

In

Je werpt vanuit drie invalshoeken een Blik op deze figuren om hun verhaal te helpen begrijpen, waar ze voor staan en een verband te leggen met je eigen leven.

4

CURIEUS

BLIK 2

BINNENSTEBUITEN

BLIK 3

JEZUS: WYSIWYG

GESTRIPT 1

Wie is dit?

2

Wat doet ze?

3

Wie is dit?

4

Wat doet hij?

Na de drie Blikken kom je bij het onderdeel Gestript.

Aan de hand van een kunstwerk zetten we in elk hoofdstuk de Bijbelfiguur nog even centraal. We strippen de figuur tot zijn of haar essentie en we leren je tegelijkertijd naar kunst te kijken.

IN DE SPIEGEL

6

Wat staat centraal op het schilderij?

aa

5

r

Hans van Meegeren, De voetwassing, 1889 - 1947

Wat doen de andere vrouwen?

19

pl

GESTRIPT

em

Elk hoofdstuk eindigt met een moment tot zelfreflectie. We vragen je om even In de spiegel te kijken. Wat betekent het voor jou?

20

IN DE SPIEGEL

ke x

DE BIJBEL

INFO

A Een kast vol boeken Vul de tekst aan met de onderstaande woorden.

christenen - god - heilig - Jezus - joden - Nieuwe - Oude - Paulus - twee

De Bijbel is het

boek voor de

Het bestaat uit

delen.

.

Het

Testament (OT) bevat veel oude verhalen over de

hun

Jahweh.

Het

Testament (NT) gaat over het leven van

en de eerste

1 Samuël

Ruth

1 Koningen

Numeri

2 Samuël

Jozu a

Rechters

Leviticus

Exodus

Genesis

kij

christenen, waaronder

en

Na de tien hoofd­stukken vind je de Info.

Hier vind je de basisinformatie die je nodig hebt voor dit jaar: meer info over de Bijbel, de tijdslijn van het Oude Testament, de tijdslijn van Jezus, het kerkelijke jaar ...

Deuteronomium

Prediker

Psalmen

Hooglied

Spreuken

Zacharia

Maleachi

Tobit

Judit

Ester

Job

2 Makkabeeën

2 Koningen

2 Kronieken

1 Kronieken

Ezra

Nehemia

1 Makkabeeën

Judas

Haggai

Zefanja

1 Johannes

2 Johannes

3 Johannes

Jakobus

Filemon

Hebreeën

Titus

1 Timoteüs

2 Timoteüs

2 Tessalonicenzen

Efeziërs

1 Tessalonicenzen

Galaten

GEVOELENSLIJST

INFO De Bijbel

131

BO

Een belangrijk onderdeel van deze Info is de gevoelenslijst. Gevoelens zijn meer dan blij, bang, boos en verdrietig zijn. Al die nuanceringen in gevoelens helpen je om beter in de huid van iemand anders te kruipen en mogelijk om ook meer van jezelf te ontdekken.

OS

aanvaard achterdochtig bang beledigd beschaamd besluiteloos bezorgd blij boos dankbaar eenzaam ellendig enthousiast gekwetst gelukkig gechoqueerd hoopvol hulpeloos koppig kwetsbaar misselijk onderdrukt onverschillig onzeker opgelucht

optimistisch overrompeld overwerkt schuldig slaperig spijt teleurgesteld tevreden triomfantelijk jaloers trots twijfelend uitgeput vastbesloten vergevingsgezind verdrietig verliefd verrast verward weemoedig woedend zalig zelfvoldaan zenuwachtig

G

2 Korintiërs

Filippenzen

Kolossenzen

1 Korintiërs

Romeinen

Handelingen van de apostelen

INFO

Openbaring van Johannes

Jona

Micha

Nahum

Habakuk

1 Petrus

2 Petrus

Joël

Amos

Obadja

Hosea

Wijsheid van Jezus Sirach

Lucas

Marcus

Matteüs

Jeremia

Baruch

Johannes

Wijsheid

In

Jesaja

Klaagliederen

Ezechiël Daniël

BAN

blij

130

verdriet ig

INFO Gevoelenslijst

BLIK 3 JEZUS: WYSIWYG

5

VENSTERS 4

Lees de tekst en zet een kruisje naast de uitspraak als ze klopt.

Het woord persoonlijkheid is afgeleid van het Latijnse ‘persona’, wat zo veel betekent als ‘masker’. Het IEDEREEN WELKOM

woord verwijst naar je uiterlijke gedrag. Je buitenkant zijn alle zaken die voor anderen zichtbaar zijn: hoe

Ten slotte eindigt het leerwerkboek met een en je omgeving. Ze is steeds in ontwikkeling en verandert apart hoofdstuk Vensters dat specifiek focust op met de jaren. interlevensbeschouwelijke competenties. In een reeks Toch is er een belangrijk deel in jezelf dat bepaalt hoe je echt authentieke en exclusieve video’s getuigen vier studenten reageert. Dat is je innerlijk, de binnenkant die echt bepaalt wie je bent en wat precies je ‘ik’ is. De reden waarom je over hun eigen levensbeschouwing. De studenten lacht, huilt, tevreden of boos bent. Het is vast al gebeurd dat keren terug in de drie graden en introduceren zo de je thuis of bij vrienden anders reageerde dan je van jezelf verwacht had. Dat komt omdat je binnenkant te vergelijken interlevensbeschouwelijke dialoog in de klas. je reageert (lachen, huilen, boos zijn, tevreden zijn …).

Je persoonlijkheid wordt sterk beïnvloed door je opvoeding

is met een ijsberg. Slechts een klein gedeelte is zichtbaar Dat deel van jezelf kunnen anderen niet kennen en ken ILC 'S

je zelf ook niet. Hoe meer je die ‘onzichtbare binnenkant’

BLIK 3

ontdekt, hoe beter je jezelf begrijpt. Een enorme hulp voor

Kennis: 1, 3, 8, 9, 10, 11, 18, 19, 20 Vaardigheden en attitudes: 4, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 21, 22, 23, 24

de zoektocht naar je binnenkant is stilte, het echt luisteren

DE ZANGER

naar jezelf. Zo kun je ook beter je eigen innerlijke kracht,

aa

datgene wat je echt drijft in het leven, ontdekken.

r

en ken je zelf. Een groot deel van de ijsberg zit onder water.

A Psalmen

Je voelt je hoe je binne1nkan Mijn muziek t zich voelt.en ik je binnenkant is.

2 Handig voor onderweg t toont steeds hoe  Je buitenkan

pl

a Van welke muziek hou je het meest? Waar gaan die liedjes meestal over? t.

Anderen reageren op jouw buitenkan  Als anderen reageren, zie jij hun buitenkant.



In de loop van elk hoofdstuk word je ondersteund door een aantal hulpmiddelen.



Anderen reageren op jouw Niemand kent voor 100 enk b binn Noem een lied dat een  bijzondere betekenis voor jou%heeft. Waarom? ant. zijn eigen binnenkant.

t. belangrijkste zaken op een rijtje in de Terugblik. In je ech , kennen In elke Blik zetten even de t kennenwe nenkan Hoe meer je je binnenkant 2 Lees de tekst over psalmen en  beantwoord debeter vragen. je functioneert. de Terugblik vind je dus de kern vankent, dehoe Blik terug.

em



Alleen zij die je bin



Als je anderen wilt begrijpen, moet  Je binnenkant is je warvoor . e ik. de Israëlieten. Hij breidde het rijk uit en t kijken nkan buite David werd een heel sterke koning, de belangrijkste koning je naar hun maakte Jeruzalem tot de hoofdstad van het land. Maar zijn beroemdheid dankt hij niet alleen aan zijn koningschap. Hij was ook een gelovig dichter en schreef verschillende psalmen.

Een psalm is een Bijbels gedicht of gebed dat op muziek is gezet en gezongen werd tijdens de religieuze diensten

ke x

TERUGBLIK

Je wat jij voelt of denkt.

in jij dedenkt tempel de synagoge.

Psalmen hebben een is drievoudig doel.denken Ze dienen om: is wat enofvoelt.

Je wat anderen - God te prijzen, eren, aanbidden en bedanken;

- de eigen situatie aan te klagen en God om hulp te vragen;

MARIA MAGDALENA

In

14

kij

- of dingen In een goede groep (klas, vrienden gezin)te…zeggen, toe te vertrouwen en te vragen aan God. … is er wel een / geen groot verschil tussen je binnenen buitenkant; De schrijvers van psalmen, ‘psalmisten’ genaamd, zochten naar woorden en beelden uit het dagelijkse leven … is er wel / geen ruimte om jezelf zijn. omtegevoelens en hun relatie tot God uit te drukken. Ongeveer de helft van de psalmen wordt aan koning David … moet je wel een / geen maskertoegeschreven. dragen.

a

Markeer in de tekst met geel wat een psalm is.

b

Markeer in de tekst met groen wat het doel van psalmen is.

CURIEUS!

Psalmen werden vooral gezongen met begeleiding van snaarinstrumenten.

Een van die instrumenten gaf zijn naam aan het lied zelf. ‘Psalm’ is oorspronkelijk een Grieks woord (Psalmos) dat letterlijk betekent ‘loslaten van de gespannen boogpees’, wat gebeurt bij het tokkelen op de snaren. Het Bijbelse Boek der Psalmen bevat 150 van die liederen. Jammer genoeg zijn de oorspronkelijke melodieën verloren gegaan.

Dit Curieus-kader biedt extra informatie voor de leerlingen die meer dan de basiskennis willen vergaren. De voornaamste kernwoorden staan bovendien vetgedrukt.

6

CURIEUS

Naar: www.bijbelin1000seconden.be

BLIK 3 De zanger

75

Het scheppingsverhaal was voor velen dé waarheid. Toen de Engelsman Charles Darwin begin negentiende eeuw opperde dat plant, dier en mens het resultaat zijn van een eeuwenlange evolutie, zorgde dat dan ook voor een ongeziene schokgolf. Darwin beweerde zelfs dat de mens en de aap dezelfde voorouder hadden. Dat ging helemaal te ver!

Zijn aanhangers, de evolutionisten, stonden lijnrecht tegenover de creationisten. Die bleven overtuigd dat de Bijbel de enige waarheid was.

Hoewel er vandaag nog altijd creationisten bestaan, is de evolutietheorie algemeen aanvaard als de wetenschappelijk juiste.

Voor de Italiaan Fibonacci draaide alles om wiskunde. Hij stond op en ging slapen met getallen en berekeningen. In alles ging hij op zoek naar wiskundige logica. In de twaalfde eeuw ontdekte hij dat er in de natuur een getallenpatroon zit dat steeds terugkeert.

Het patroon is 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13 … en hangt nauw samen met ‘de gulden snede’. Je ziet het patroon in dennenappels, ananassen, het menselijk lichaam en zelfs in de golven van de zee. De gelovige Leonardo zag daarin het bewijs dat de natuurverschijnselen er niet zomaar gekomen zijn, maar dat een intelligente Schepper er de hand in had.

Dit kader bevat een prikkelende vraag of uitdagende stelling die doet nadenken. Je hoeft hier niet altijd een antwoord te hebben.

b

Markeer in tekst 1 wat Darwin ontdekte.

De wereld is geen toeval. Het zit Welke fout maken creationisten? Duid aan. allemaal gewoon te geniaal in elkaar.  Ze vermengen godsdienstige met wetenschappelijke waarheid.  Ze geloven in God en willen Hem eren.  Ze maken eigenlijk geen fout, ook hun waarheid is evenwaardig.  Ze nemen het scheppingsverhaal letterlijk.

BLIK 1

JOB

c

1 Lees het eerste fragment van de tekst en beantwoord de vragen.

Markeer in tekst 2 wat Fibonacci ontdekte.

d

OT

Denk je en datzijn hij zich heeft laten leiden door zijn geloof of door de wetenschap?

Job vrouw doorOp zijneen geloof door detegen wetenschap dag vertelde Satan God dat hij overal op aarde was geweest. God zei:

‘Dan heb je Job vast gezien, mijn trouwste dienaar!’ Satan antwoordde: ‘Ja, natuurlijk

aa

is Job U trouw. U beschermt hem, zijn familie en zijn rijkdom. Als U hem alles zou

r

a

afnemen, zal Job wel anders over U denken.’ Satan en God spraken af dat Satan Job

37

BLIK 1 DA’S TOV

op de proef mocht stellen om te kijken hoe groot zijn geloof was.

In één slag stierven Jobs zeven zonen en drie dochters, en nog diezelfde dag verloor hij al zijn rijkdom. Toch bleef Job trouw aan God.

Satan mocht Job ziek maken maar niet doden. Hij kreeg over zijn hele lichaam

pl

pijnlijke zweren. Zijn vrouw vond hem een sukkel: ‘Ben je God nog steeds trouw? Je

hebt toch genoeg redenen om slecht over hem te denken!’ Job antwoordde: ‘Het goede krijgen we van God, het slechte ook.’ Job leed zware pijnen, maar hij bleef God trouw.

em

Job 1 (Naar: Bijbel in gewone taal en K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

a

Noteer de naam van het personage bij de juiste uitspraak.

b

Wat bedoelt dat personage daarmee? Schrap in de zin wat niet past.

wel anders over U denken.

We hebben ervoor gekozen om elk Bijbelboek voluit te noteren. Dat maakt het gemakkelijker een tekst terug tedenkt vinden inaltijd de Bijbel.

Satan dat Job God / alleen als Als het je zelf een tekst wilt goed gaat trouw blijft. opzoeken, dan vind je op p. 131 in de Info bij het onlinelesmateriaal terug hoe dat moet.

ke x

Er is niemand op aarde te vinden die eerlijker of trouwer is dan Job.

Bij elke Bijbeltekst vind je vervolgens een icoon OT OTAls(Oud ofzalNT U hemTestament) alles zou afnemen, Job NT (Nieuw Testament).

kij

God vertrouwt / wantrouwt Job.

Het goede krijgen we van God, het slechte ook.

Ben je God nu nog steeds trouw? Je hebt nu toch genoeg redenen om slecht over Hem te denken!

In

De volgende iconen helpen je ook nog een eind op weg:

Job vertrouwt / wantrouwt God.

Jobs vrouw blijft God altijd / alleen als het goed

Het luisterfragment dat hierbij hoort, vind je online. gaat trouw.

Het beeldfragment dat hierbij hoort, vind je online.

Je vindt online een ontdekplaat.

46

JOB

Je vindt online extra (ondersteunend) materiaal.

BLIK 3 JEZUS: WYSIWYG

7

CURIEUS EN DIDDIT het onlineleerplatform bij Curieus

kij

ke x

em

pl

aa

r

Curieus 2 is rijk aan onlinelesmateriaal. Zo vind je op diddit alles terug om met het leerwerkboek aan de slag te gaan.

Je vindt hier niet alleen alle video- en audiobestanden, maar ook de ontdekplaten. Ben je nieuwsgierig en wil je meer weten over een bepaald onderwerp? Of heeft je leraar je gevraagd om de les voor te bereiden? Geen enkel probleem! Klik in diddit op het icoon van de ontdekplaat en ga op onderzoek.

In

Wanneer je een van de onderstaande iconen in het leerwerkboek ziet, kun je dus op diddit het onlinelesmateriaal vinden.

Bekijk de video.

Beluister het fragment.

Ga hier aan de slag met de ontdekplaten!

Je vindt hier al het overige onlinelesmateriaal, bijvoorbeeld liedjesteksten, extra bronnen, teksten …

8

CURIEUS

r aa pl em

In

kij

ke x

A N E L A D G A M A I R A M 1 Een klasgroep is altijd een hechte vriendengroep. akkoord

niet akkoord

2 Ik denk dat iedereen soms een masker draagt. akkoord

niet akkoord

3 Ik kan mensen goed beoordelen. akkoord

niet akkoord

4 Ik denk dat Jezus ieders vriend wou zijn. akkoord

niet akkoord

BLIK 1 1

IN BALANS

Wat is een goede klasgroep? a

Lees de uitspraken.

b

Kleur één blokje als je het helemaal niet eens bent en vijf blokjes als je het volledig eens bent.

In een goede klasgroep … helemaal niet eens

r

… doe je alles samen.

volledig eens

aa

… heeft iedereen dezelfde mening. … kent iedereen echt iedereen.

pl

… is iedereen even belangrijk. … is er nooit ruzie.

em

… heeft iedereen goede punten. … heb je ook na de schooluren veel contact.

… bestaan geen persoonlijke vriendschappen.

ke x

… kun je jezelf zijn, ook al ben je anders dan de rest. … ben je allemaal vrienden.

… werk je aan hetzelfde doel. … is niemand ‘de baas’.

kij

… zijn er geen kliekjes.

In

… maak je je eigen mening ondergeschikt aan de klasgroep.

2

Bekijk het eerste deel van de kortfilm Balance en markeer waarom je kunt zeggen dat er sprake was van een goede groep.

Ze zoeken naar het evenwicht in de groep.

Ze zijn allemaal bijna hetzelfde.

Ze zitten in dezelfde situatie.

Ze delen alles.

Ze spelen op elkaar in.

Ze werken samen.

Ze begrijpen elkaar.

10

MARIA MAGDALENA

3

Als je snel wilt gaan, ga je alleen. Als je ver wilt komen, ga je samen.

Bekijk het tweede deel van Balance. a

Waarom verstoort de muziekdoos het evenwicht in de groep?

b

Hoe hadden ze als goede groep met de muziekdoos kunnen omgaan?

c

Waarvoor zou de muziekdoos in een klasgroep symbool kunnen staan?

Wat symboliseert het einde van Balance? Kruis aan.

In een (klas)groep moet je samenwerken.

Het is niet fout om ook voor jezelf te gaan.

Als je niet samenwerkt, verliest iedereen.

Iedereen moet kunnen genieten.

5

Wat zou het mannetje nu denken?

TERUGBLIK

em

pl

4

aa

r

ke x

Plaats de woorden bij de juiste balans.

kij

de baas spelen - iedereen zichzelf laten zijn - oog hebben voor anderen - je niet aanpassen jezelf laten voorgaan - samenwerken - anders mogen zijn de beste willen zijn ten koste van anderen - elkaars nood herkennen UIT BALANS

In

IN BALANS

BLIK 1 In balans

11

BLIK 2 1

BINNENSTEBUITEN

Bekijk de kortfilm Identity. a

Bespreek kort wat er gebeurt in het filmpje.

Wat valt je op aan de maskers in het filmpje?

Wat zeggen de maskers over de leerlingen in die school?

pl

c

em

d

Waarom wil het meisje veranderen?

kij

Hoe reageren de andere leerlingen op het einde? Waarom reageren ze zo?

f

ke x

e

aa

b

r

Denk je dat veel anderen haar voorbeeld volgen? Weet je ook waarom? volgen haar voorbeeld niet

In

volgen haar voorbeeld

2

Waarom dragen mensen maskers? Kruis de voornaamste reden aan.

Ze willen net als de anderen zijn en niet opvallen.

Ze voelen zich niet veilig als ze zijn wie ze echt zijn.

Ze willen mooi zijn en goed overkomen.

Ze willen het zichzelf gemakkelijk maken. Zo hoeven ze niet na te denken.

Maskers dragen kan geen kwaad, als je ze maar af kunt zetten.

12

MARIA MAGDALENA

3

Hoe zit jij in elkaar? a

Zet een groot blauw kruis in het vakje dat op jou van toepassing is.

1

2

3

4

zelden kwaad

vlug kwaad

heel kalm

zenuwpees

trots, fier

bescheiden

snapt niet alles even goed

goed inzicht

roddeltante

kan een geheim bewaren stekelvarken

r

heel lief

aa

ongelovig onbewogen

pl

haat school opgever

em

weinig emoties afstandelijk

gelovig

snel verliefd leert graag doorzetter

vlug ontroerd heel open

Laat je klasgenoten in een andere kleur een klein kruisje zetten in het vak dat volgens hen op jou van toepassing is.

c

Laat ze hier hun naam noteren in hun kleur.

kij

d

ke x

b

Wat merk je op als je de tabel bekijkt?

In

e

Hoe komt dat?

¨

We laten ons aan anderen niet altij

d kennen zoals we echt zijn.

¨

¨

t goed.

We kennen onszelf nie

Alleen wijzelf weten hoe we echt zijn.

¨

lf beseffen.

s anders dan we ze

som We gedragen ons

BLIK 2 Binnenstebuiten

13

4

Lees de tekst en zet een kruisje naast de uitspraak als ze klopt.

Het woord persoonlijkheid is afgeleid van het Latijnse ‘persona’, wat zo veel betekent als ‘masker’. Het woord verwijst naar je uiterlijke gedrag. Je buitenkant zijn alle zaken die voor anderen zichtbaar zijn: hoe je reageert (lachen, huilen, boos zijn, tevreden zijn …).

Je persoonlijkheid wordt sterk beïnvloed door je opvoeding en je omgeving. Ze is steeds in ontwikkeling en verandert met de jaren.

Toch is er een belangrijk deel in jezelf dat bepaalt hoe je echt reageert. Dat is je innerlijk, de binnenkant die echt bepaalt wie je bent en wat precies je ‘ik’ is. De reden waarom je lacht, huilt, tevreden of boos bent. Het is vast al gebeurd dat je thuis of bij vrienden anders reageerde dan je van jezelf

r

verwacht had. Dat komt omdat je binnenkant te vergelijken

aa

is met een ijsberg. Slechts een klein gedeelte is zichtbaar en ken je zelf. Een groot deel van de ijsberg zit onder water.

Dat deel van jezelf kunnen anderen niet kennen en ken je zelf ook niet. Hoe meer je die ‘onzichtbare binnenkant’

pl

ontdekt, hoe beter je jezelf begrijpt. Een enorme hulp voor

de zoektocht naar je binnenkant is stilte, het echt luisteren naar jezelf. Zo kun je ook beter je eigen innerlijke kracht,

em

datgene wat je echt drijft in het leven, ontdekken.

Je voelt je hoe je binnenkant zich voe

¨

lt.

¨

¨

¨

Als anderen reageren, zie jij hun buitenkant.

Anderen reageren op jou w binnenkant.

Alleen zij die je bi

, kennen je echt.

t Als je anderen wilt begrijpen, moe en. kijk je naar hun buitenkant

In

¨

Niemand kent voor 100 % zijn eigen binnenkant.

¨

nnenkant kennen

kij

¨

ke x

ant.

Anderen reageren op jouw buitenk

¨

e je binnenkant is.

t steeds ho Je buitenkant toon

¨

¨

TERUGBLIK

Hoe meer je je binnenkant kent, hoe beter je functioneert.

Je binnenkant is je ware

ik.

Je is wat jij denkt en voelt. Je is wat anderen denken wat jij voelt of denkt.

In een goede groep (klas, vrienden of gezin) … … is er wel een / geen groot verschil tussen je binnen- en buitenkant; … is er wel / geen ruimte om jezelf te zijn. … moet je wel een / geen masker dragen.

14

MARIA MAGDALENA

BLIK 3

JEZUS: WYSIWYG* *WYSIWYG = what you see is what you get

A Wat mensen verwachten Lees de tekst over Simon en beantwoord de vragen.

Op een dag nodigde Simon, een farizeeër (iemand die de joodse wet kende en zorgde dat iedereen ze naleefde), Jezus uit voor een maaltijd. Toen Jezus het huis van de farizeeër was binnengegaan, ging hij aan tafel zitten.

Maria Magdalena, een zondares over wie iedereen schande sprak en die iedereen meed, kwam op Jezus af.

Ze had gehoord dat Jezus bij de farizeeër thuis zou eten en kwam naar het huis met een flesje geurige olie. Ze hurkte voor Jezus neer en begon, zoals normaal de dienstknechten doen, Jezus’ voeten te wassen. Maar Jezus

r

begreep dat Hij Zijn gastheer zou beledigen als Hij de vrouw niet afwees en haar haar gang zou laten gaan. De

aa

vrouw was immers een zondares en met haar omgaan paste niet. Simon keek tevreden hoe Jezus de vrouw publiekelijk terechtwees en schande sprak over haar leven. Ze moest een voorbeeld nemen aan mensen als Simon. Die glunderde en loofde Jezus en God om zo veel wijsheid. Jezus zei tot hem: ‘Goede mensen verdienen ook de zegen van God en het is aan Mij om dat aan deze foute vrouw duidelijk te maken. God zal immers de

Waarom spreken de mensen schande over Maria Magdalena? Hoe reageren ze daarop?

em

a

pl

zondige mensen straffen en de goede belonen.’ Simon en allen die het hoorden, loofden Jezus.

Markeer hoe Jezus Maria Magdalena veroordeelt.

c

Waarom loofden Simon en de omstaanders Jezus?

d

Waarom kiest Jezus hier voor de gemakkelijkste weg?

kij

Hoe beoordeel jij de reactie van Jezus op Maria Magdalena?

In

e

ke x

b

doet wat ik verwachtte

ontgoochelt mij

BLIK 3 Jezus: wysiwyg*

15

B Wat Jezus echt doet en zegt 1

Luister naar het echte verhaal over Simon. a

Schrijf de woorden bij de juiste persoon.

SIMON

Hoe beoordeel jij nu de reactie van Jezus op Maria Magdalena?

In

b

MARIA MAGDALENA

ke x

kij

JEZUS

em

pl

aa

r

berouwvol - uit op prestige - leeft volgens God - aanvaardt - ontroerd - veroordeelt - spijt denkt volgens God te leven - nederig - veroordeelt niet - begrip - goed mens - vertrouwen zegt wat hij denkt - kijkt naar het hart - praat niet naar de mond - trots - doet alsof

doet wat ik verwachtte

ontgoochelt mij

TERUGBLIK

Kijkt Jezus naar de binnenkant of naar de buitenkant van mensen? Toon je antwoord aan met het verhaal van Maria Magdalena.

Kiest Jezus de makkelijkste of moeilijkste weg? Leg uit.

16

MARIA MAGDALENA

Zoek de evangeliestukjes op en lees ze.

Schrijf kort op wat Jezus doet of zegt.

Mat. 4, 8-10

Mat. 5, 23-24

Mat. 5, 43-44

Mat. 7, 1-2

Mat. 6, 5-7

Mat. 7, 7-8

Mat. 8, 23-27

Mat. 13, 1-3

Luc. 11, 1-4

aa

Mat. 11, 25-27

Duid in de tabel aan wat Jezus voelt of denkt.

ke x

b

r

Mat. 22, 26-39

pl

a

em

2

1

2

3

4 liefde onbelangrijk

veel vertrouwen

vlug bang

kij

liefde belangrijk

twijfelaar

In

snapt het niet vlug

gebed onbelangrijk

duidelijke mening goed inzicht gebed belangrijk

ongelovig

gelovig

verzoen je

je mag in ruzie leven

wees eerlijk

doe dingen voor de schijn

opgever

doorzetter

doe maar op

trouw zijn

afstandelijk

heel open

BLIK 3 Jezus: wysiwyg*

17

C Tot op het einde 1

Maria Magdalena blijft op verschillende momenten in Jezus’ leven met Hem in contact. a

Zoek in de evangelieverzen wat ze op die momenten doet.

Marc. 15, 40

Als Jezus gekruisigd wordt

Marc. 15, 47

Als Jezus in het graf wordt gelegd

Marc. 16, 1

Als Jezus in het graf ligt

Marc. 16, 9

Dag na Zijn verrijzenis

aa

b

Wat?

Wat kun je daaruit afleiden?

pl

Gebruik de woorden uit de Terugblik op p. 11 om te beschrijven waarom de relatie van Jezus en Maria Magdalena in balans was.

em

2

r

Wanneer?

JEZUS

MARIA MAGDALENA

ke x

kij

TERUGBLIK

In

Wat kan een goede klasgroep leren van Jezus en Maria Magdalena? Schrap wat niet klopt en kleur het bolletje van de stelling die jij het belangrijkst vindt.

Ga wel / niet af op wat anderen zeggen.

Beoordeel elkaar wel / niet op de buit enkant.

Vergeef elkaar wel / niet, ook al is de ander in de fout gegaan.

Steun elkaar wel / niet als het moeilijk wordt.

Kies wel / niet vo

or de gemakkelijks

18

MARIA MAGDALENA

te weg.

Laat iedereen we

l / niet zichzelf zi

jn.

Maak wel / niet plaats voor ontroering er wel / niet.

and Aanvaard de kleine kanten van de

GESTRIPT Wie is dit?

2

Wat doet ze?

Wie is dit?

4

Wat doet hij?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

1

3

Han van Meegeren, De voetwassing, 1889 - 1947

6

5

Wat staat centraal op het schilderij?

Wat doen de andere vrouwen?

GESTRIPT

19

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

L E G E I P S E IN D

20

IN DE SPIEGEL

r aa pl em ke x kij In

ELIA

1 Ik heb een geluksbrenger. akkoord

niet akkoord

3 Ik denk dat er in de natuur meer zit dan wat je ziet. akkoord

2 Ik hoop ooit eens de lotto te winnen. akkoord

niet akkoord

niet akkoord

4 Ik heb soms nood aan stilte. akkoord

niet akkoord

DUIZEND WEGEN

BLIK 1 1

Bekijk de trailer van Alexander. a

Wat is in het begin het grote verschil tussen het leven van Alexander en dat van zijn familie?

b

Wat gebeurt er op de ‘terrible, horrible, no good, very bad day’?

r

aa

2

em

pl

Heb je, zoals Alexander zegt, de slechte dagen nodig om de goede meer te waarderen?

Wat zou jij doen om meer kans op geluk te hebben? Zet voor elk van de opties een cijfer van 1 tot 4.

(1 = zou ik zeker niet doen, 4 = zou ik zeker wel doen)

ke x

De lotto spelen of gokken

Een geluksbrenger bij je dragen

Elke dag mediteren of bidden

Later samenleven met een partner die niet mooi, maar wel superlief en -leuk is

kij

Een andere sport beoefenen waar je je keihard moet voor inzetten

In

Op jonge leeftijd weggaan bij je ouders en in een ander land gaan wonen Van vrienden veranderen

3

Er verschijnen om de haverklap nieuwe boeken die meer inzicht geven in gelukkig leven. In het boek 1000 wegen naar geluk geeft Karel Claes drie bepalingen van wat geluk is: A Geluk heb je als al je wensen uitkomen.

B Geluk is iets goeds wat je onverwacht te beurt valt.

C Geluk is tevreden zijn met wat je bent en hebt.

22

ELIA

Heel je leven heel spaarzaam leven

Van geloof veranderen Een kaarsje branden voor een Mariabeeld

a

Schrijf bij de uitspraken de letter van de juiste bepaling van geluk zoals Claes die op de vorige pagina omschrijft.

b

Vul zelf ook een uitspraak aan en geef aan om welke bepaling van geluk het volgens Claes gaat.

Gelukkig was ik toen mijn ploegske Rood-Wit de match won tegen die veel sterkere tegenstander. (Remco, 8 jaar) Voor geluk heb je niet veel nodig. Een goede gezondheid, maar de rest (Charel, 76 jaar)

komt vanzelf.

Ik zou gelukkig zijn als ik later als professionele danseres op grote podia zou schitteren. (Ryna, 15 jaar)

aa

r

Geluk is wanneer Liam verliefd op me zou worden en ik in zijn armen zou liggen. (Tess, 19 jaar)

Ik kan enorm gelukkig zijn als ik gewoon thuis met een boek in de zetel

zit. (Karin, 51 jaar)

c

Volgens Claes zijn vele zogezegde geluksmomenten zeer tijdelijk van aard. Maar één soort van geluk is het meest duurzaam. Markeer die soort bovenaan bij vraag a en in de voorbeelden bij vraag b.

Op de website ikhebeenvraag.be kan iedereen een vraag stellen aan wetenschappers. Een zekere Julia (29 jaar) vroeg zich af of mensen die geloven, gelukkiger zijn dan mensen die niet geloven. Lees de mogelijke antwoorden van de wetenschappers en duid het juiste wetenschappelijke antwoord aan.

kij

4

ke x

Voor mij is geluk ...

em

pl

ik na hard Ook al lachen mijn vrienden me uit, ik ben altijd enorm gelukkig als te worden dokter studeren een goed rapport heb. Ik hoop echt dat ik mijn droom om kan waarmaken. (Dinke, 14 jaar)

In

geloven maar Het scheelt bij mensen die maar oppervlakkig geloven, twijfelen of niet brengen, zijn wel praktijk de in heel weinig. Maar mensen die sterk geloven en hun geloof vaak minder eenzaam aanmerkelijk gelukkiger. Dat komt omdat ze door hun band met God zijn en vaak ook sneller tevreden zijn.

¨

¨

Uit onderzoek blijkt dat het geen enkel verschil maakt. Gelovigen of ongelovigen zijn even gelukkig of ongelukkig. Het hangt van hun persoonlijke instelling af. Sommige mensen hebben de neiging tot zwartkijken, terwijl anderen weer vrolijk in het leven staan. Die laatsten hebben vaak ook veel meer vrienden.

TERUGBLIK

Vul aan en schrap wat niet past.

De beste houding om gelukkig te zijn is

.

Geloven helpt / helpt niet om een gelukkiger mens te worden omdat .

BLIK 1 Duizend wegen

23

BLIK 2

JAHWEH VS. BAÄL

A Profeet Elia 1

Lees voor een goed begrip het volgende stukje joodse (heils-)geschiedenis.

Het is dankzij aartsvader Abraham dat zijn nakomelingen in Jahweh geloven en joden worden genoemd. Doorheen hun geschiedenis is het Jahweh die hen steeds steunt en helpt. Als het volk in slavernij in Egypte verblijft, is het Mozes die in opdracht van hun God hen uit Egypte door de Rond 1100 v.C. vestigt het joodse volk, dat uit verschillende grote stammen

aa

bestaat, zich in Kanaän. Dit komt ongeveer overeen met het gebied tussen

r

woestijn naar het Beloofde Land leidt.

de Middellandse Zee en de rivier de Jordaan. De stammen krijgen de

naam Hebreeën met als gemeenschappelijk kenmerk dat ze alle de joodse

pl

godsdienst hebben met één God, Jahweh.

De oorspronkelijke bewoners van het gebied, de Kanaänieten, hadden goden, de belangrijkste.

em

echter verschillende goden. Daarvan was Baäl, een soort koning onder de Baäl was van oorsprong een vruchtbaarheidsgod en werd voornamelijk

aanbeden om kinderen te krijgen en zich te verzekeren van goede oogsten.

De joden zagen met lede ogen hoe de Kanaänieten vaak betere oogsten

hadden dan zij. De joden begonnen te twijfelen en dachten dan dat ze met

ke x

Jahweh een verkeerde en minder succesvolle god aan het aanbidden

waren. Dat ze zich op minder vruchtbare grond hadden gevestigd en als vroegere herders de knepen van het landbouwerschap niet kenden, waren ze even vergeten. En zo kreeg Baäl steeds meer aanhangers.

Een tweede reden waarom Baäl meer aanhangers kreeg bij de Hebreeën, is

kij

dat hij een meer tastbare en zichtbare god was. De Kanaänieten beeldden hun goden overal af. Ze vereerden de beelden en offerden zelfs kinderen aan hun goden. Jahweh daarentegen liet zich nooit zien. Enkel Mozes stond ooit oog in oog met Hem. En met de tien geboden kregen de joden

In

het uitdrukkelijke verbod om wat voor afbeelding dan ook van Jahweh te maken. Anders zouden ze een beeld en niet God aanbidden.

De strijd tussen de aanhangers van Jahweh en Baäl duurde verschillende eeuwen en was vaak heel bloedig. In de Bijbel staan er tal van verhalen over. Een van de meest merkwaardige is dat van de strijd tussen koning Achab en de profeet Elia. Koning Achab regeerde 900 jaar voor onze tijdsrekening over het toenmalige Israël. Zijn 22-jarige regeerperiode bracht heel wat welvaart. In het begin was hij een grote ijveraar voor Jahweh, tot zijn huwelijk met de Kanaänitische Izebel. Zij was een vurige aanhanger van Baäl en door haar begon de koning ook Baäl te aanbidden.

Hij liet zelfs een tempel voor de god bouwen in de toenmalige hoofdstad Samaria. In de jaren volgend op Achabs dood zou Izebel het koninkrijk besturen.

24

ELIA

afbeelding van Baäl, gevonden in West-Syrië, ca. 1500-1300 v.C.

CURIEUS!

God afgebeeld Tot op de dag van vandaag volgen alle joden het verbod op het afbeelden van God strikt op. Ook in de islam is het verboden om Allah af te beelden. Sommige strekkingen binnen de Islam kennen ook het verbod op het afbeelden van hun profeet Mohammed. God overstijgt alles en het is onmogelijk voor de mens om Hem ook maar voor te stellen. Binnen het christendom heeft men honderden jaren gediscussieerd of het nu wenselijk was om God of Jezus af te beelden. Dat leidde tot de beslissing in 787 waarbij het christenen toegestaan is om beelden te maken, maar het hen verboden is om ze als beeld te aanbidden. In katholieke kerken vindt men ook beelden van heiligen, in protestantse kerken zijn die niet toegelaten.

r

Maak nu de woordpuzzel

aa

2

3 10

2

pl

4

14

8

em

5

11

7

6

kij

12

ke x

1

In

9

1 2 3 4 5 6 7

Verzamelnaam van de verschillende stammen die zich vestigden rond 1200 v.C. Liet de joden nooit in de steek.

Land waar de joden naartoe trokken Hij leidde de joden uit Egypte en kreeg de tien geboden van Jahweh De belangrijkste god van de Kanaänieten Door Baäl te aanbidden hoopten ze een goede … te hebben.

Dit waren de Hebreeën vroeger.

13

8 9 10 11 12 13 14

Dit werden de Hebreeën toen ze zich vestigden.

Ze ervaarden Baäl als een … god.

Dit mochten de joden niet maken van Jahweh.

Koning rond 900 v.C. Koningin en vurig aanhangster van Baäl Koninkrijk met als hoofdstad Samaria Profeet en ijveraar voor Jahweh

BLIK 2 Jahweh vs. Baäl

25

B Wachten op een wolkje Luister naar het verhaal van Elia.

b

Vink de zinnen aan die over Elia gaan.

Danst en bidt tot Baäl om vuur te krijgen.

Vereert Baäl en Jahweh allebei, in de hoop meer geluk te hebben.

Neemt het op tegen 450 profeten van Baäl.

Heeft veel vertrouwen in God: wanneer hij een klein wolkje ziet.

Geeft bevel om het hout en de stukken vlees te doorweken met vier kruiken water.

Zegt: 'Kun je niet zorgen dat jouw God eindelijk eens zijn werk doet?'

Twijfelt bij elke tegenslag aan Jahweh.

Schreeuwt het uit van vreugde omdat Jahweh de strijd tegen Baäl gewonnen heeft.

Denkt erover een andere god te aanbidden.

Trekt zich van Jahweh niet veel aan en vereert Baäl.

Schrijf de woorden in de juiste kolom. Kies uit:

aa

r

Gaat de strijd aan met de koning en koningin.

pl

a

em

1

ke x

angstig – vertrouwen in Jahweh – ongeduldig – vertrouwen in Baäl – meelopen – volhouden – zekerheid

Achab/het volk

Wat hopen de mensen (en Achab) dat Baäl hen zal brengen?

26

ELIA

In c

kij

Elia

2

Welke afbeelding staat volgens jou symbool voor Elia? Motiveer je keuze.

3

r

aa

pl

doen wat anderen doen

em

Markeer de woorden die Elia bewegen of inspireren in zijn leven.

volhouden

ke x

aanvaarden wat het leven biedt

twijfelen

roem en aanzien

blijven geloven

getuigen van zijn geloof

kij

makkelijkste weg

uitkomen waar je voor staat

met de anderen meedoen

het goed hebben

Jahweh trouw blijven

erkenning

vertrouwen hebben

wat en hoe anderen over hem denken

In

niet met elke wind meedraaien

aanvaarden wat God beslist

TERUGBLIK

Waarom is de profeet Elia een voorbeeld voor alle joden en bij uitbreiding alle gelovigen?

-

Je moet , ook als het

-

Je moet aanvaarden .

.

BLIK 2 Jahweh vs. Baäl

27

BLIK 3

OVERDONDERENDE STILTE

A Op de berg Horeb 1

OT

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

Koningin Izebel was niet zo blij toen ze hoorde wat Elia met haar profeten had gedaan.

‘Ik zweer dat ik die verdomde Elia binnen

r

de vierentwintig uur het lot van mijn arme profeten zal laten delen!’ riep ze uit.

aa

Achab kon haar niet tot bedaren brengen.

Toen Elia hoorde wat ze van plan was, zijn dienaar, en daarna alleen. Hij had honger, was doodmoe en voelde zich ziek en verdrietig. Eindelijk bereikte hij de Toen liet hij zich uitgeput vallen onder een bremstruik.

em

woestijn en hij rende nog een dag verder.

pl

sloeg hij op de vlucht. Eerst samen met

‘God, ik kan niet meer!’ riep hij uit. ‘Het is niet meer uit.’

ke x

mij te veel. Laat mij sterven. Ik houd het

En doodmoe viel hij in slaap. In zijn dromen zag hij een engel van God die hem een kruik water bracht en een plat brood op gloeiende stenen gebakken. Hij at en dronk. Daarna liep hij nog veertig dagen en nachten verder tot bij de heilige berg Horeb. Daar ging hij een grot binnen en viel in slaap. Toen hij wakker werd, was hij nog steeds verdrietig. ‘Mijn God, waar bent u toch?’ riep hij uit. ‘Uw volk vergeet uw geboden. Ze vereren Baäl en ze

kij

vermoorden uw profeten. Ik ben de enige die is overgebleven en ook mij willen ze doden.’

Toen kwam God dicht bij Elia. Voor God uit ging een hevige storm. Stenen rolden omlaag en zand joeg hoog op.

‘Nee,’ dacht Elia, ‘in het geweld en de verwoesting is God niet.’

In

Toen kwam er een enorme aardbeving. De grond dreunde en schudde onder Elia’s voeten en scheurde open in een grote spleet vlak naast hem. Elia was bang, maar hij schudde zijn hoofd. ‘Nee,’ dacht hij, ‘God dreunt me niet plat als een aardbeving.’

Daarna begon het te donderen en te bliksemen. De bliksem sloeg in in een dorre boom en zette hem meteen in lichterlaaie. Het vuur knetterde en vernielde alles. ‘Nee,’ dacht Elia, ‘God maakt niet alles kapot zoals het vuur.’

Toen klonk het geluid van een heel zacht en vriendelijk windje. Een briesje, dat aaide over Elia’s wangen en dat zijn haar omhoog deed krullen. Elia glimlachte en stapte naar voren. ‘Dag God’, zei hij. En hij dacht: ‘Mijn God is iemand die met mij wil praten.’

‘Elia’, zei God. ‘Ik weet wat je hebt meegemaakt. Maar je moet terug naar waar je vandaan komt. Het werk is nog niet gedaan. Je bent mijn profeet en ik heb je nodig. Breng mijn volk dicht bij mij. Ik zal je tonen wie je moet zalven als koning en wie je moet aanstellen als je opvolger. We gaan verder met de mensen die trouw zijn gebleven.’ En Elia ging op pad met God in zijn hart.

1 Koningen 19 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hossana)

28

ELIA

a

Markeer in de tekst met geel waarom Elia naar de berg Horeb is gevlucht.

b

Markeer in de tekst met blauw waarom Elia wil sterven.

c

Hoe komt het dat Elia, die vaak alleen was, zich nu zo eenzaam voelt op de berg Horeb?

Hij is nu echt alleen op de berg.

Het is een ruwe berg zonder planten en dieren.

Hij voelt Gods aanwezigheid niet meer.

Hij is de enige profeet van Jahweh die overgebleven is.

2

Markeer in de tekst met rood in welke tekenen God zich volgens Elia niet laat kennen.

3

Waarin laat God zich volgens Elia wel kennen? Waarom?

aa

4

r

Welke natuurelementen staan in heel het verhaal allemaal symbool voor God?

5

pl

Wat doet het met Elia als hij God teruggevonden heeft?

Trek de wereld in!

Zoek of maak een foto van iets in de natuur waar jij stil van wordt of waarvan je vindt dat God daarin aanwezig is.

b

Verklaar je keuze en leg uit wat het beeld met je doet.

ke x

a

In

kij

6

em

BLIK 3 Overdonderende stilte

29

B Doe het eens wat zachter 1

Lees de tekst. Wat vind jij het meest bijzondere?

Dat het in Vlaanderen nog (bijna?) nergens stil is.

Dat men zo gewoon is aan lawaai dat men het niet meer opmerkt.

Dat men nerveus wordt als het stil is.

Dat iedereen nood heeft aan stilte.

Het is misschien een beetje raar, maar stilte is een zeer zeldzaam fenomeen. Zo kreeg een reporter de opdracht om een geluidsopname van stilte te maken, zonder dat de opname verstoord werd door geluid veroorzaakt door mensen. Na weken zoeken moest hij zijn opdracht vruchteloos stoppen. Er

r

klonk altijd wel ergens getoeter, gehamer, gebrul … noem maar aan lawaai dat het zelfs niet meer opvalt. Als het dan eens stiller is, zijn we verbaasd en roepen we: 'Hey, ‘t is hier stil hè!”

Want stilte maakt sommige mensen nerveus, er moet steeds

pl

‘lawaai’ op de achtergrond zijn. Toch is stilte een heel kostbaar

aa

op. Nergens had hij echte stilte gevonden. We zijn zo gewoon

goed. Eigenlijk heeft iedereen nood aan stilte. En stilte doet wat

Bekijk de verschillende foto’s uit een aantal fragmenten.

Kleur het eerste bolletje bij de foto als het beeld jou aanspreekt, iets zegt of je curieus maakt.

b

Bekijk nu de fragmenten die erbij horen. Kleur het tweede bolletje als men in het fragment zoekende is naar iets meer dan het alledaagse, een diepte-ervaring.

ke x

a

In

kij

2

em

met een mens.

c

Hoe tracht het fragment uit In de grote stilte over het monnikenleven ook de kijkers een diepteervaring te geven?

TERUGBLIK

Hoe kan stilte een diepte-ervaring geven?

Monniken leven bijvoorbeeld in stilte en gebed en ontdekken zo God. Leven in stilte geeft namelijk rust en bezinning. Je ontmoet jezelf, je kunt nadenken, er zijn geen afleidingen. Stilte (en natuur) zorgen ervoor dat je jezelf kunt ontmoeten en tot rust kunt komen.

30

ELIA

GESTRIPT 1

Wie of wat trekt alle aandacht naar zich toe?

Waarom?

2

Welke natuurelementen zie je in de omgeving?

Wat gebeurt er rond Elia?

4

Welk moment wordt hier voorgesteld?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

3

Sieger Köder, Elia op de Horeb, 2005

5

Wat heeft Elia in zijn hand?

6

Wie of wat symboliseert dit?

7

Waarom durft Elia niet kijken?

GESTRIPT

31

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

L E G E I P S E IN D

32

IN DE SPIEGEL

r aa pl em ke x kij In

EVA

1 Ik wil graag in de ruimte reizen. akkoord

niet akkoord

2 Ik kan me de oneindigheid van het heelal voorstellen. akkoord

niet akkoord

3 Ik ben bezorgd om de toekomst van onze planeet. akkoord

niet akkoord

4 Ik zou het makkelijk vinden als ik enkel goed kon doen. akkoord

niet akkoord

BLIK 1

DA’S TOV

A Door de ogen van toen 1

Beluister het verhaal van de schepping. a

Dag

Dag

Dag

Dag

In

kij

Dag

ke x

em

pl

Dag

aa

r

Schrijf bij elke foto de juiste dag.

Dag

b

Dag

Als jij het scheppingsverhaal schreef, zou je dan een andere volgorde nemen? Leg uit waarom wel of niet.

c

Welk gevoel had God na elke scheppingsdag? Verklaar dat gevoel.

d

34

EVA

Kleur het bolletje bij de dag waarop jij als schepper het meest trots zou zijn. Leg uit waarom.

2

Op dag zes schiep God de mens. a

Naar wiens beeld schiep God de mens?

b

Bekijk de foto van de mensen. Wie voldoet het best aan het beeld dat God voor ogen had?

3

Er was ook nog een zevende dag bij de schepping. a

Waarom maakte God van de zevende dag een bijzondere dag ?

aa

Kleur het bolletje van de foto die volgens jou het best bij de zevende dag past. Verklaar ook waarom.

In

kij

ke x

em

pl

b

r

CURIEUS!

Scheppingsverhalen Zowat elke cultuur kent wel een scheppingsverhaal. In Japan zijn het Izanagi en Izanami, twee goden die moeten trouwen en de aarde bevolken. De Braziliaanse indianen vertellen hoe de onverschrokken Moendoeroek op zoek ging naar de nacht. En bij de aboriginals in Australië speelt een geelgekuifde kaketoe de hoofdrol. Zowat overal op aarde waren mensen dus met dezelfde vraag bezig: Hoe is alles er gekomen? Wie of wat ligt aan de oorsprong van alles en dus ook van ons?

En ook in de islam heeft men een soortgelijk scheppingsverhaal als de joden en christenen. In de Koran wordt de hemel in zeven lagen geschapen. Daarbij benadrukken ze de zorgvuldigheid en vrijgevigheid waarmee de Schepper te werk ging.

BLIK 1 Da’s tov

35

B Door de ogen van nu 1

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

Het scheppingsverhaal is het eerste verhaal van Genesis, het eerste boek van de Bijbel. En toch is dat verhaal niet als eerste geschreven! Het werd waarschijnlijk pas geschreven in de zesde eeuw voor Christus, toen de rest van het Oude Testament al bestond.

Maar hoe kwam dat? Wel, de joden leefden in ballingschap in Babylonië (het huidige Irak). Om ervoor te zorgen dat ze in dat vreemde land met een andere cultuur en godsdienst hun eigen geloof niet zouden vergeten, verzamelden hun priesters alle

Merkten ze toen op dat ze geen scheppingsverhaal hadden en de Babyloniërs wel? We zullen het nooit weten. Maar een priester

aa

vinden zijn in het Oude Testament.

r

teksten. En ze rangschikten ze zoals ze nu ongeveer terug te

besloot een lofdicht te schrijven voor God. Daarin schiep Hij de wereld in zeven dagen. Elke dag kreeg eenzelfde

pl

structuur met terugkerende zinnen. Een van de bijzonderste is: ‘En God zag dat het mooi en goed was.’ In het Hebreeuws, de taal waarin de Bijbel is geschreven, staat er gewoon TOV … Is dat niet tof?

em

Om het scheppingsverhaal te begrijpen moet je het wereldbeeld van toen kennen. De mensen dachten dat de aarde een platte schijf op grote zuilen was. Erboven had God een koepel gemaakt waarbij Hij het water erboven en dat eronder scheidde. Aan de koepel had God alle sterren, de zon en de maan gehangen. Onder de aarde was er de griezelige onderwereld, waar de duivel heerste. Dat wereldbeeld zou eeuwenlang standhouden. Pas

a

ke x

eeuwen later ontdekten ze dat de aarde rond is en dat de zon en maan niet aan een koordje hangen.

Verbind het woord met de juiste verklaring.

Genesis

kij

Babylonië

Hebreeuws voor ‘mooi gedaan’ degenen die de teksten van het OT verzamelden het scheppingsverhaal

TOV

het wereldbeeld uit de oudheid

platte schijf

het eerste boek uit de Bijbel

priesters

het land waar de joden toen leefden

lofdicht

tijd waarin het scheppingsverhaal geschreven werd

In

zesde eeuw v.C.

b

Wat is de kernboodschap die de priester gaf in het scheppingsverhaal?

c

36

EVA

Maak op een apart blad een schets van het wereldbeeld dat in de oudheid heerste.

Wat weet je over Darwin en Fibonacci? Lees de teksten en beantwoord de vragen.

1

2

Charles Darwin

Leonardo Fibonacci

em

pl

aa

r

2

Voor de Italiaan Fibonacci draaide alles om wiskunde. Hij stond op en ging slapen met getallen en berekeningen. In alles ging hij op zoek naar wiskundige logica. In de twaalfde eeuw ontdekte hij dat er in de natuur een getallenpatroon zit dat steeds terugkeert.

Het patroon is 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13 … en hangt nauw samen met ‘de gulden snede’. Je ziet het patroon in dennenappels, ananassen, het menselijk lichaam en zelfs in de golven van de zee. De gelovige Leonardo zag daarin het bewijs dat de natuurverschijnselen er niet zomaar gekomen zijn, maar dat een intelligente Schepper er de hand in had.

In

kij

ke x

Het scheppingsverhaal was voor velen dé waarheid. Toen de Engelsman Charles Darwin begin negentiende eeuw opperde dat plant, dier en mens het resultaat zijn van een eeuwenlange evolutie, zorgde dat dan ook voor een ongeziene schokgolf. Darwin beweerde zelfs dat de mens en de aap dezelfde voorouder hadden. Dat ging helemaal te ver!

Zijn aanhangers, de evolutionisten, stonden lijnrecht tegenover de creationisten. Die bleven overtuigd dat de Bijbel de enige waarheid was.

Hoewel er vandaag nog altijd creationisten bestaan, is de evolutietheorie algemeen aanvaard als de wetenschappelijk juiste. a

b

Markeer in tekst 1 wat Darwin ontdekte.

De wereld is geen toeval. Het zit Welke fout maken creationisten? Duid aan. allemaal gewoon te geniaal in elkaar.

Ze vermengen godsdienstige met wetenschappelijke waarheid.

Ze geloven in God en willen Hem eren.

Ze maken eigenlijk geen fout, ook hun waarheid is evenwaardig.

Ze nemen het scheppingsverhaal letterlijk.

c

Markeer in tekst 2 wat Fibonacci ontdekte.

d

Denk je dat hij zich heeft laten leiden door zijn geloof of door de wetenschap? door zijn geloof

door de wetenschap

BLIK 1 Da’s tov

37

Bekijk vier filmpjes over de natuur. a

Kleur het bolletje bij de foto van het filmpje dat het meeste indruk op jou maakt.

b

Vink de uitspraken aan waarin je je kunt vinden.

¨

¨

Het zit knap in elkaar.

Het is wonderlijk

mooi.

¨

.

Het overstijgt de mens

Ik voel/zie hier God in.

¨

Daar zit iets machtigs achter.

In

¨

Het laat me koud.

kij

¨

ke x

em

pl

aa

r

3

¨

Ik vind het maar gewoon.

TERUGBLIK

Hoe kijken gelovigen en christenen naar de schepping?

Gelovigen en christenen denken wel/niet dat de wetenschappelijke verklaring van de schepping klopt.

38

EVA

VERKEERDE KEUZE

BLIK 2 CURIEUS!

Het klinkt vreemd, maar het scheppingsverhaal waarmee het Oude Testament begint wordt opgevolgd door ... nog een scheppingsverhaal. Dat is zo’n drie eeuwen ouder.

Het komt uit de achtste eeuw voor Christus, maar mogelijk is het gebaseerd op een nog veel oudere versie.

Beluister het eerste deel van het tweede scheppingsverhaal uit de Bijbel. Waar of niet waar?

Schrap de stelling als ze niet klopt.

leefde.

God houdt van de mens, het is Zijn belangrijkste creatie.

pl

God blies adem in de mens zodat hij

aa

r

1

God verbiedt de mens om de vruchten van de boom van goed en kwaad te plukken.

em

ren en vogels.

God boetseerde alle die

n.

God geeft de mens het eeuwige leve

2

OT

ke x

God schiep de vrouw omdat ze bij de man past.

Lees de tekst van het tweede scheppingsverhaal uit de Bijbel en beantwoord de vragen.

Van alle dieren, die God gemaakt had, was de slang de sluwste. De slang zei tegen de vrouw: ‘Heeft God echt gezegd dat je van geen enkele boom in de tuin mag eten?’ De vrouw zei: ‘Wij mogen alle vruchten van de bomen

kij

in de tuin eten, behalve van de boom die midden in de tuin staat. Anders zullen we sterven.’ Maar de slang zei: ‘Je zult helemaal niet sterven! God weet dat je ogen dan zullen opengaan en dat je gelijk zult worden aan God, doordat je weet wat goed en kwaad is.’ Toen zag de vrouw de lekkere vruchten van die boom. Ze dacht: ‘Het zou toch fijn zijn om te weten wat goed en kwaad is.’ Zij plukte een vrucht en at ervan. Ze gaf ook een stuk aan haar

In

man die er ook van at. Nu gingen hun ogen open en zij ontdekten dat ze naakt waren. Daarom maakten ze kleren van vijgenbladeren. Toen zij rond de middag God in de tuin hoorden, verborgen ze zich voor God. Maar God riep de mens en vroeg: ‘Waar ben je?’ Hij antwoordde: ‘Ik hoorde U in de tuin. Maar ik werd bang omdat ik naakt ben; daarom heb ik mij verborgen.’ God vroeg: ‘Heb je soms gegeten van de boom die Ik verboden heb?’

De mens antwoordde: ‘De vrouw die U mij gegeven hebt, heeft mij een vrucht van die boom gegeven, en die heb ik gegeten.’ Toen vroeg God aan de vrouw: ‘Hoe kon je dat doen?’ De vrouw zei: ‘De slang heeft mij dat ingefluisterd!’

Toen zei God tegen de slang: ‘Omdat je dit gedaan hebt, zul je voor de rest van je leven op je buik moeten kruipen en stof eten!’ Later noemde de mens zijn vrouw Eva, omdat zij de moeder geworden is van alle mensen. En God maakte kleren van huiden voor de mens en zijn vrouw. Dan zei God: ‘Nu de mens als een van Ons is geworden in de kennis van goed en kwaad, wil Ik vermijden dat hij ook plukt van de boom van het leven.

Want dan zou hij eeuwig blijven leven!’ Daarom joeg God Adam en Eva uit de tuin.

Genesis 3, 1-23 (Uit: De Bijbel in 1000 seconden)

BLIK 2 Verkeerde keuze

39

a

Markeer in de tekst met geel wat God de mens verboden had.

b

Voor welke keuze stond de mens?

Markeer in de tekst met rood wat er gebeurde toen de mens tegen Gods bevel inging.

d

Wat zou dat betekenen? Vink aan.

De mens zag hoe ‘klein’ hij was.

De mens zag welke gebreken hij had.

De mens zag dat hij helemaal niet God was.

e

Wie is volgens jou schuldig aan het negeren van Gods bevel? Verdeel de balk in vakken en schrijf er de naam bij.

f

Waarvoor staat de slang symbool? Markeer.

pl

woede

het kwade

g

Markeer in de tekst met groen hoe God reageerde.

h

Waarom zou God zo reageren?

een slecht geweten

kij

Markeer in de tekst met blauw hoe God de mens toch nog graag blijft zien.

In

i

kruiperigheid

ke x

belofte

valsheid

em

luiheid

aa

r

c

TERUGBLIK

Vul de zinnen aan. Kies uit: vrouwen - God - kunnen - werken - goede - mannen - eindig - willen - kwade

In het verhaal van de eerste mens staat Adam symbool voor alle en Eva voor alle . De mens mag dan wel veel en , maar hij zal nooit als zijn. Het verhaal verklaart dat mensen moet

en dat het leven van ieder mens is. Elk mens heeft de keuze om zich te laten leiden door het , maar ook door het . Het kwade komt niet van God.

40

EVA

BLIK 3 1

Lees onderstaand fragment uit het eerste scheppingsverhaal. a

OT

LAUDATO SI'

Markeer welke rol de mens heeft.

(...) ‘Zorg ervoor dat er overal op aarde mensen komen. Jullie moeten de baas zijn over de aarde. En ook over de vissen in de zee, over de vogels in de lucht en over alle dieren op het land.’ God zei ook: ‘Alle planten en bomen op aarde zijn voor jullie. Jullie mogen de zaden en de vruchten eten.’

Welke drie interpretaties van de rol van de mens zijn correct? Duid aan.

De mens moet de aarde als een geschenk behandelen.

De mens mag volledig zijn zin doen met de aarde.

De mens moet de aarde respecteren.

De mens mag de aarde naar eigen goeddunken gebruiken.

De mens mag zijn kennis en kunde gebruiken in zijn voordeel.

De mens krijgt de aarde in bruikleen.

2

De mens zal zijn kennis en vernuft gebruiken om alle problemen die er zijn op te lossen.

em

pl

aa

b

r

Genesis 1, 28-29 (Uit: Bijbel in gewone taal)

Bekijk de krantenkoppen. Waar handelt de mens volgens de opdracht van het scheppingsverhaal?

Kleur het bolletje groen (wel), rood (niet) of geel (ik twijfel).

ke x

Bedrijf plant kweekappartement voor duizenden runderen en levert goedkoper vlees

kij

Universiteit gebruikt dierproeven als laatste fase bij uittesten medicijn tegen zeldzame ziekte

In

Individueel in plastic verpakte groenten blijven langer vers en zorgen voor minder verlies

Braziliaanse boer brandt stuk regenwoud plat om in onderhoud van gezin te voorzien

Belg besteedt jaarlijks meer aan voer voor zijn huisdier dan een Afrikaans gezin aan eten

Kerncentrale beter voor het milieu: geen uitstoot van gassen, maar wel afval veilig stockeren

Post kan het aantal pakjes nog amper de baas: Belg koopt zich te pletter

BLIK 3 Laudato si'

41

3

Paus Franciscus schreef in 2015 de encycliek Laudato Si'. Kijk naar het filmpje en ontdek wat zijn voornaamste bezorgdheden zijn. a

Vul de ontbrekende woorden in.

Het is vijf voor twaalf voor

Het milieu en de

het .

betalen de prijs van onze

We moeten dringend in

.

in plaats van ik-gerichtheid;

aa

-

rechtvaardigheid en

r

schieten.

-

en nederigheid in plaats

Liefde ervaren van de

We kunnen alles doen als één

ons .

en

. Dan worden

geeft

wij de van

vreugde.

een nieuwe wereld.

b

ke x

De zit ook in

em

pl

van een wegwerpcultuur.

Leg uit waarom de brief van de paus over de mens en het milieu toch optimistisch is.

Schrijf je eigen brief aan de wereld waarin je oproept om de juiste keuze te maken.

In

4

kij

CURIEUS!

Encycliek Een encycliek is een heel belangrijke brief van de paus voor iedereen maar zeker voor de katholieken. De eerste woorden van de brief geven de kern ervan weer.

‘Laudato Si’ betekent: Geprezen zijt Gij.

TERUGBLIK

Wie wil de paus met de encycliek prijzen?

Waarom spreekt de paus zich vanuit zijn geloof uit voor het milieu?

42

EVA

GESTRIPT Wat zijn de dominante kleuren van het schilderij?

2

Hoe beeldt de schilder het paradijs uit?

3

Welke figuur zou je hier kunnen herkennen?

Wat doet hij?

Wie zijn deze figuren?

5

Hoe gedragen ze zich ten opzichte van elkaar?

In

kij

ke x

em

pl

aa

4

r

1

Marc Chagall, Het paradijs, 1961

8 6

Wie zit hier onder de wolk?

Wat doet hij/zij?

9

7

Welk dier zie je hier?

Wie staat achter de wolk?

Wat doet hij/zij?

Welk moment in het scheppingsverhaal beelden de linker- en rechterkant van het schilderij uit?

GESTRIPT

43

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

L E G E I P S E IN D

44

IN DE SPIEGEL

r aa pl em ke x kij In

JOB

1 Met pijn en lijden moet je leren leven. akkoord

niet akkoord

2 Als ik het moeilijk heb, kan ik altijd bij iemand terecht. akkoord

niet akkoord

3 Als een ander het moeilijk heeft, kan die altijd bij mij terecht. akkoord

niet akkoord

4 Ik vind het makkelijk om vol te houden als iets tegenzit. akkoord

niet akkoord

JOB

BLIK 1 1

OT

Lees het eerste fragment van de tekst en beantwoord de vragen.

Job en zijn vrouw Op een dag vertelde Satan tegen God dat hij overal op aarde was geweest. God zei: ‘Dan heb je Job vast gezien, mijn trouwste dienaar!’ Satan antwoordde: ‘Ja, natuurlijk is Job U trouw. U beschermt hem, zijn familie en zijn rijkdom. Als U hem alles zou afnemen, zal Job wel anders over U denken.’ Satan en God spraken af dat Satan Job op de proef mocht stellen om te kijken hoe groot zijn geloof was.

r

In één slag stierven Jobs zeven zonen en drie dochters, en nog diezelfde dag verloor

aa

hij al zijn rijkdom. Toch bleef Job trouw aan God. Satan mocht Job ziek maken maar niet doden. Hij kreeg over zijn hele lichaam

pijnlijke zweren. Zijn vrouw vond hem een sukkel: ‘Ben je God nog steeds trouw? Je

hebt toch genoeg redenen om slecht over hem te denken!’ Job antwoordde: ‘Het goede

pl

krijgen we van God, het slechte ook.’ Job leed zware pijnen, maar hij bleef God trouw.

em

Job 1 (Naar: Bijbel in gewone taal en K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

Noteer de naam van het personage bij de juiste uitspraak.

b

Wat bedoelt dat personage daarmee? Schrap in de zin wat niet past.

ke x

a

Als U hem alles zou afnemen, zal Job wel anders over U denken.

kij

Er is niemand op aarde te vinden die eerlijker of trouwer is dan Job.

In

God vertrouwt / wantrouwt Job.

Het goede krijgen we van God, het slechte ook.

Ben je God nu nog steeds trouw? Je hebt nu toch genoeg redenen om slecht over Hem te denken!

Job vertrouwt / wantrouwt God.

46

JOB

Satan denkt dat Job God altijd / alleen als het goed gaat trouw blijft.

Jobs vrouw blijft God altijd / alleen als het goed gaat trouw.

2

OT

Lees het vervolg van de tekst en beantwoord de vragen.

Job en een vriend Elifaz, een vriend, kwam de zwaar zieke Job opzoeken. Hij sprak Job aan over zijn lijden: ‘Je weet toch wat ze zeggen: wie goed doet, zal beloond worden; wie slecht doet, zal lijden.’ Job zei: ‘Wat een onzin! Ik heb niet slechter geleefd dan de meeste mensen en kijk eens: ik ben kapot van ellende en verdriet.’ Geschokt reageert Elifaz: ‘Wat zeg jij nu? Jij durft! Zeggen dat je niks fout doet. Je kunt niet alles weten, Job. Jij weet niet welke plannen God heeft.’

‘Wat heb ik aan dit gepraat?’ roept Job uit. Zelfs al had ik iets verkeerds gedaan, dan is dat een zaak tussen God en mij. Als God plannen met mij heeft door mij te laten lijden, waarom verstopt Hij zich dan voor mij?’

Job 4-6 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

Noteer de naam van het personage bij de juiste uitspraak.

b

Wat bedoelt het personage daarmee? Kies uit volgende zinnen en noteer de letter bij de juiste uitspraak:

aa

A

r

a

pl

God is moeilijk te vinden in een tijd van lijden.

C

ijt moet tonen.

Job liegt terwijl hij net sp

em

B

God bepaalt wie gestraft moet worden.

D Wie een zonde begaat, wordt gestraft.

gaat, wordt gestraft.

Ook wie geen zonde be

ke x

E

kij

Wie goed doet, zal beloond worden.

Wie slecht doet, zal lijden.

In

Ik heb niet slechter geleefd dan de meeste mensen.

Wat zeg jij nu? Jij durft!

Jij weet niet welke plannen God heeft.

Waarom verstopt Hij zich dan voor mij?

BLIK 1 Job

47

3

OT

Lees het laatste fragment van de tekst en beantwoord de vragen.

Job en God Toen kwam God vanuit een storm tevoorschijn en sprak tot Job: ‘Wie spreekt er zo tot Mij? Besef jij wel hoe ingewikkeld alle leven in elkaar zit? Zorg jij ervoor dat de zon schijnt en de aarde verwarmt? Zorg jij ervoor dat de regen valt waar ze moet vallen? Dan mag je iets zeggen.

Anders moet je aanvaarden dat er soms iets fout loopt. Wat er jou overkomt, is pech. Ziekte, lijden, dood … zijn niemands schuld, ook de mijne niet. Je moet één ding geloven: ‘Ik sta altijd aan je zijde, wat er ook gebeurt.’

Job antwoordde: ‘Ik geef het toe: ik sprak over dingen waarvan ik niets begrijp. Nu heb ik troost gevonden.’ God zei tot Satan: ‘Gedurende al die tijd en al dat lijden is Job mij altijd trouw gebleven. Ik ga opnieuw voor hem en zijn familie zorgen.’

Naar welk verhaal verwijzen de vragen die God Job stelt?

Wie is volgens God verantwoordelijk voor Jobs lijden?

pl

b

aa

a

r

Job 38 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

em

c

God is niet verantwoordelijk voor Jobs lijden, toch is God niet afwezig tijdens een moeilijke periode.

Markeer de zin die daarnaar verwijst.

d

Hoe kun je de relatie tussen God en Job doorheen het hele verhaal omschrijven?

ke x

kij

Weet Job (en weet jij) nu wat de zin is van pijn en lijden? Vink de juiste antwoorden aan.

Niet echt: pijn en lijden zijn een deel van het leven. We moeten dat aanvaarden zonder op zoek te gaan naar een schuldige.

Niet echt: God, het goede, is niet verantwoordelijk voor het kwade dat bestaat. Hij is ons ook op die momenten nabij.

Niet echt: hoe moeilijk de situatie waarin we ons bevinden ook is, we zullen niet begrijpen waarom dit ons overkomt, dat blijft een mysterie. We moeten beseffen dat we niet alleen zijn en ons lot aanvaarden.

In

e

CURIEUS!

De naam Satan komt uit het Hebreeuws en betekent ‘tegenstander’. We kennen hem onder verschillende namen en gedaantes: de duivel, Lucifer, de slang in het Aards Paradijs …

Satan is een kracht die mensen uitdaagt en die hen weglokt van het goede pad dat God hen voorhoudt. De duivel wordt vaak voorgesteld met puntige hoorns en staart, maar daar is in de Bijbel niets over terug te vinden.

48

JOB

TERUGBLIK 1

Noteer naast de afbeelding de naam van het personage dat erbij past: Job, Jobs vrouw of Elifaz.

2

Vul de tekst aan en kies uit volgende woorden:

terecht - obstakels - onmogelijk - lijden - geluk en ongeluk - aanvaarden - vertrouwen - verdeeld ondoorgrondelijk - uitleggen of verklaren - God - oneerlijk en onrechtvaardig

personage: Het verhaal van Job leert ons dat het leven geen weg zonder

is. Iedereen

r

kent . Die zijn niet altijd

aa

mooi en daardoor lijkt het

pl

leven .

personage:

em

Hoe moeilijk het ook is, we moeten het (on)geluk niet proberen .

Een oorzaak of reden vinden voor wat ons overkomt, is vaak

en helpt ons

ke x

niet verder in het leven. Net zoals God zelf is het leven ook .

We moeten wat ons

In

kij

overkomt en dat een plaats in ons leven geven. Zo kunnen we wel verder.

personage: Doorheen zijn is God Job steeds nabij gebleven. God vertrouwde Job en Job bleef God .

We beseffen het niet altijd, maar tijdens moeilijke momenten kunnen we vaak bij anderen , ook bij .

Het leven is eerlijk omdat het voor iedereen oneerlijk is.

BLIK 1 Job

49

BLIK 2 1

DAT IS NIET EERLIJK

Lees de krantenkoppen.

Moeder overlijdt enkele uren na bevalling aan kanker

r

Nepalees schooltje ingestort na aardbeving: 65 doden, 92 gewonden

aa

Zware overstroming vernielt dorp: 5 000 mensen verliezen hun huis

Wie is de schuldige in elke situatie? Verklaar.

em

a

Hoe gaan mensen daarmee om?

Wat zouden mensen kunnen doen in die situaties?

In

kij

c

ke x

b

pl

Peutertje verdrinkt in Spaans zwembad nadat arm gekneld raakte in afvoerbuis

d

Markeer in de krantenkoppen waarvoor God verantwoordelijk is. Verklaar.

e

Laat God de mens in de steek in die situaties? Of niet? Leg uit.

50

JOB

2

Lees de tekst over Bob Ross en beantwoord de vragen.

In de jaren tachtig kon je kijken naar The Joy of Painting met Bob Ross. In dertig minuten maakte de man een schilderij en leerde hij je hoe je dat zelf doet. Toen zijn vrouw overleed aan kanker, schilderde hij een meertje tussen twee bergen. Bob koos een erg donkere kleur en zei: ‘Maak je geen zorgen. Ik voeg de donkere kleur alleen maar toe voor contrast. Er moeten tegenstellingen zijn in het schilderen, donker en licht, licht en donker. Als je licht op licht zet, dan is er niets. Als je donker op donker plaatst, heb je eigenlijk ook niets. Dat is zoals het leven. Je moet af en toe een beetje verdriet hebben zodat je weet wanneer de goede tijden eraan komen. Ik wacht nu op die

r

goede tijden.’

‘Als je licht op licht zet, dan is er niets.’ Wat betekent dat? Kruis aan.

Een leven zonder af en toe pijn en lijden heeft niets te bieden.

¨

¨

Je weet pas hoe belangrijk gezond

Je weet pas wat je mist als je het kwijt bent.

Markeer in de tekst de zin die gaat over omgaan met verdriet.

c

Wat bedoelt Bob Ross daarmee?

Bob Ross eindigt met: ‘Ik wacht nu op die goede tijden.’ Wat denk jij? Moet je wachten op goede tijden? Of moet je zelf iets ondernemen?

kij

d

ke x

b

zijn is als je ziek bent.

em

¨

pl

a

aa

Naar: www.hln.be

In

TERUGBLIK

Vul de zinnen aan. Kies uit: kwade - plaats - onrecht - ongeluk - steun - zelf - verdergaan - oneerlijkheid - positieve schuld - geluk - lijden - opbouwende

Omgaan met , en is erg moeilijk.

Maar hoort evenzeer bij het leven als . We kunnen God niet de geven van het ; we kunnen wel bij Hem terecht om

te zoeken. Hoe we met moeilijke momenten in ons leven omgaan, bepalen we . Dat gebeurt best op een en manier.

Zo krijgt het lijden een in ons leven en kunnen we .

BLIK 2 Dat is niet eerlijk

51

VEER-KRACHTIG

BLIK 3 1

Luister naar het lied De Storm van Bløf. a

Wat betekent ‘En vanbinnen stormt het net zo hard als buiten’?

Noteer de zinnen die duidelijk maken dat momenten van pijn en lijden je mee vormen als persoon.

r

b

aa

c

pl

Ken je een ander nummer dat dezelfde boodschap heeft? Welk?

em

d

Wat heeft dit lied te maken met het verhaal van Job?

In

kij

ke x

52

JOB

2

Lees de tekst Voetstappen in het zand.

Op een dag droomde een man dat hij langs het strand wandelde, samen met de Heer. Tegen de blauwe hemel tekende zich zijn leven af. Altijd zag hij twee paar voetstappen in het zand, van hemzelf en van de Heer.

Maar plots zag hij dat er op veel plaatsen maar één paar voetstappen te zien was. En net in de moeilijkste en droevigste tijden van zijn leven.

Dat deed hem verdriet en daarom zei hij: ‘Heer, U hebt gezegd dat - als ik eenmaal besloot U te volgen - U dan de hele weg met mij zou gaan. Maar nu zie ik dat er juist in de moeilijkste tijden van mijn leven slechts één paar voetstappen is. Ik snap niet dat U mij juist op die momenten hebt verlaten.’ Toen antwoordde de Heer: ‘Mijn kind. Ik hou van jou en zou je nooit verlaten. In

r

jouw momenten van strijden en lijden, daar waar je droeg.’

Hoe reageert de man wanneer hij merkt dat er maar één paar voetstappen te zien is?

Wat is Gods rol in het verhaal?

em

b

Wat is het verband tussen dit verhaal en het verhaal van Job?

d

Bij wie kun jij terecht op moeilijke momenten?

kij

e

ke x

c

pl

a

aa

maar één paar voetstappen ziet, daar was Ik het die je

Wie kan er bij jou terecht op moeilijke momenten?

In

3

Bekijk het fragment van Bethany Hamilton en beantwoord de vragen.

a

Wat raakt je in het fragment?

b

Wat is voor Bethany belangrijk in haar leven?

c

Waarover dacht Bethany een maand voor de haaienaanval na?

BLIK 3 Veer-krachtig

53

d

Hoe dacht ze daarover na de aanval?

e

Hoe komt het dat Bethany kracht haalt uit haar geloof?

4

De titel van deze Blik is ‘Veer-krachtig’. Wat heeft dat te maken met het verhaal van Bethany?

r

Hieronder vind je enkele quotes van Bethany. Welke quote zou jou kracht geven in moeilijke momenten?

Markeer en leg uit waarom.

pl

5

aa

em

Moedig zijn betekent niet dat je niet bang bent. Het betekent dat je je niet laat tegenhouden door de angst.

God had een groter plan voor mij. We moesten gewoon vertrouwen hebben en geloven.

Het hoeft niet makkelijk te zijn, als het maar mogelijk is.

Als je struikelt, sta je gewoon weer op.

Waaruit put jij kracht als het moeilijk gaat?

Heeft lijden zin?

In

kij

6

ke x

Ik haal mijn kracht uit mijn geloof.

Als ik het ergens moeilijk mee heb, richt ik me tot God. En dat wil ik graag delen.

TERUGBLIK

Vul deze woorden in op de juiste plaats in de zin. Kies uit: krachtbronnen - geloof - andere visie - vrienden - moeilijke periode - veranderen - kracht - God

Wanneer we een tegemoet gaan in ons leven, moeten we

vinden om door te gaan. Uit die periodes en de manier waarop we ermee omgaan, leren we als mens. We en krijgen een .

Soms hebben we anderen nodig om te vinden om verder te gaan. Die anderen kunnen onze ouders, … zijn. Gelovigen vinden hun krachtbron in hun en .

54

JOB

GESTRIPT 1

Wie zien we afgebeeld?

2

Hoe kijkt de vrouw naar de man?

Hoe is de houding van de man?

Hoe ziet hij eruit?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

3

Georges De la Tour, Job raillé par sa femme, 1620-1650

4

Welk deel van het verhaal van Job toont het schilderij?

5 6

Wat zou jij tegen Job zeggen?

Hoe zou jij reageren op de vrouw als je Job was?

GESTRIPT

55

L E G E I P S E IN D

Wie of wat is jouw krachtbron?

In

kij

ke x

Wat zou je willen onthouden/bewaren uit dit hoofdstuk?

em

pl

aa

r

Welke quote geeft jou altijd kracht?

Wat doe/onderneem jij als je het moeilijk hebt?

Hoe kun jij een krachtbron zijn voor anderen?

56

IN DE SPIEGEL

r aa pl em ke x In

kij

S U R LAZA

1 Als ik ergens verdriet over heb, uit ik dat. akkoord

niet akkoord

2 Verdriet verdwijnt altijd na een tijd. akkoord

niet akkoord

3 Als mensen pijn en verdriet hebben, reageer je nooit juist. akkoord

niet akkoord

4 Sterven hoort nu eenmaal bij het leven. akkoord

niet akkoord

BLIK 1 1

VERDRIET

Lees de getuigenissen van Tim, Isje, Delia en Tungo en markeer: - groen: hoe zij omgaan met verdriet of pijn; - oranje: hoe jij omgaat met verdriet of pijn.

Tim Je raadt het, ik link pijn vooral aan voetbal. Elke wedstrijd krijg ik wel wat trappen, soms zo erg dat ik kronkelend over het veld rol. Maar dat hoort erbij. Wenen op het veld doe ik niet. Ik lach het

r

meestal weg. Ik moet wel toegeven … toen de trainer mij laatst niet

aa

selecteerde, had ik echt verdriet. Het liet me niet los. Razend was ik.

pl

Isje

Ik ben een vrolijke meid, maar toch ben ik om onverklaarbare reden

em

soms enorm verdrietig. Dan komen er nare herinneringen boven en

word ik overspoeld door de heftigste gevoelens. Dan treur ik uren en huil ik tot ik in slaap val. Ik voel me dan echt depri tot iets kleins me

ke x

plots opbeurt.

Delia

Ik ga er niet flauw over doen. Ik huil regelmatig. Waarom niet?

Het lucht me op. Dan zoek ik troost bij mama of bij Sarah, mijn beste

kij

vriendin. Echt verdriet mag je raken, vind ik. Al durf ik het soms ook gewoon te negeren en soms ga ik iets doen om mijn gedachten te

In

verzetten.

Tungo

Iedereen kent me als ‘Smiling T’, maar verdriet hoort ook bij mijn leven. Toch laat ik het aan niemand zien. Geen denken aan. Daarvoor moet ik alleen zijn. Vroeger kropte ik het zo op dat ik het afreageerde op mijn broertje. Ik weet nu dat dat fout is. Tegenwoordig stel ik me vragen als: Waarom ik? Wat kan anders? En meestal denk ik dan aan mijn lijfspreuk: Het komt goed!

2

Zijn er slechte manieren om met je verdriet om te gaan? Verklaar.

58

LAZARUS

3

Tim geeft aan dat er twee soorten pijn zijn. a

b

Vul de soorten pijn aan met een concreet voorbeeld uit de tekst.

-

Lichamelijk (of fysiek):

-

Geestelijk (of psychisch):

Welke van de twee is het ergst? Waarom?

Lees de tekst Drie bomen van Manu Keirse en beantwoord de vragen.

r

4

aa

Er waren eens drie bomen, die alle drie in een hevige storm een tak waren kwijtgeraakt. De drie bomen waren elk op een andere manier met hun verlies omgegaan. Jaren later ging ik de bomen weer opzoeken. Gisteren heb ik ze toevallig teruggevonden en met hen gesproken.

pl

De eerste boom rouwde nog steeds om zijn verlies en zei ieder voorjaar als de zon hem uitnodigde om te groeien: ‘Nee, dat kan ik niet, want ik mis een belangrijke tak.’ Ik zag dat hij klein was gebleven en in de schaduw stond van de andere bomen. De zon drong niet meer tot hem door. De wonde was duidelijk zichtbaar

em

en hij zag er naakt uit. Het was het hoogste punt van de boom. Hij was niet meer verder gegroeid.

De tweede boom was zo geschrokken van de pijn dat hij snel had besloten om het verlies te vergeten. Hij was moeilijk te vinden, want hij lag op de grond. Een voorjaarsstorm had hem doen omwaaien. Hij had zijn greep op de aarde verloren. De plek van de wonde was moeilijk terug te vinden. Deze zat verstopt achter een heleboel vochtige bladeren en lag daar te rotten.

ke x

De derde boom was ook erg geschrokken

van de pijn en de leegte van zijn lijf, en hij

rouwde om zijn verlies. Het eerste voorjaar toen de zon hem uitnodigde om te groeien, had hij gezegd: ‘Dit jaar nog niet.’ Toen de

kij

zon het tweede voorjaar weer terugkwam met de uitnodiging, had hij gezegd: ‘Ja,

zon, verwarm mij zodat ik mijn wonde kan verwarmen. Mijn wonde heeft warmte

In

nodig, opdat ze weet dat ze erbij hoort.’ Toen de zon het derde jaar weer terugkwam, sprak de boom: ‘Ja zon, laat mij groeien.

Ik weet dat er nog zoveel te groeien is.’ De derde boom was ook moeilijk te vinden, want ik had niet verwacht dat hij zo groot en sterk zou zijn geworden. Gelukkig heb ik hem herkend aan de dichtgegroeide wonde, die vol trots in het zonlicht werd gehouden.

Uit: Manu Keirse, Vingerafdruk van verdriet

BLIK 1 Verdriet

59

a

Voor wie staan de bomen in het verhaal van Manu Keirse?

b

Markeer hoe de eerste en tweede boom reageren op de pijn.

c

Na het eerste jaar zegt de derde boom: ‘Dit jaar nog niet.’ Waarom?

d

Hoe reageert de derde boom op pijn?

aa

5

r

Kleur het bolletje als de uitspraak over rouw en rouwen waar is.

pl

Rouw is een soort van pijn na verlies.

em

De pijn in een rouwperiode is voor iedereen verschillend.

Hoe sterker de band met iets of iemand, hoe meer je rouwt.

Hoelang rouwen duurt,

is voor iedereen verschil

lend. de rouw voorbij.

Lees het interview met VRT-journalist Riadh Bahri op p. 61. Hij spreekt openhartig over de relatie met zijn overleden zus. Beantwoord de vragen.

Welke foto symboliseert volgens jou het best hoe Riadh terugkijkt op zijn zus?

In

a

kij

6

ke x

Als iemand opnieuw kan lachen, is

b

Waarom kan Riadh nog amper over zijn zus spreken en waarom doet hem dat pijn?

60

LAZARUS

Op de vraag ‘Heb jij ooit een religieuze ervaring gehad?’ reageert Riadh Bahri als volgt: Nee, maar ik ben wel jaloers op mensen die oprecht geloven dat God bestaat, omdat zij iets hebben om op terug te vallen. Ik zou echt willen geloven dat er leven bestaat na de dood. Ik was 13 toen mijn zus overleed. Haar dood is het verschrikkelijkste én schoonste wat ik ooit heb meegemaakt.

In de weken voor zij stierf, zijn wij innig verbonden geraakt, op een manier die ik niet kan beschrijven. Behalve aan mensen die zelf aan een bed hebben gezeten van iemand die ze doodgraag zagen en die ze voor hun ogen hebben zien … (zwijgt geëmotioneerd). Ook al ben ik niet gelovig, dat moment had iets sacraals, iets romantisch, in de literaire betekenis van het woord. Dat was zo intens en

dat ook klinkt.

aa

naar die dag, om opnieuw aan haar bed te zitten, hoe absurd

r

hartverscheurend mooi dat ik soms zou willen terugspoelen

Ik heb nog contact met mijn zus, maar niet in de religieuze zin. Zij zit gewoon in mij. De tijd heelt alle wonden, zegt men, maar dat is onzin. Er heelt helemaal niets. Verdriet transformeert gewoon. In het begin is het rauw,

pl

wil je huilen en ben je ongelukkig. Nu, achttien jaar later, maakt zij deel uit van wie ik ben. En dat uit zich in banale dingen. Zo bestel ik in de frituur altijd wat zij at: frieten met stoofvlees en curryketchup, de goorste combinatie ooit. (lacht) Op die manier houd ik mijn zus bij mij. Mensen vragen mij altijd: waarom kies je dát?

em

Dan vertel ik over mijn zus. Als ik over haar praat, is ze immers niet volledig weg. Ik heb het gevoel dat er nog altijd een taboe over rouwen hangt. Je mag twee weken huilen en daarna moet je erover zwijgen. Er is niemand die de dag dat ze achttien jaar dood is, mij een sms stuurt: ‘Ça va vandaag?’ Alleen het personeel van het UZ in Gent stuurt elk jaar een kaart. Naarmate de tijd verstrijkt, zijn er steeds minder mensen die aandacht aan de

c

www.demorgen.be

Met welke boom uit het verhaal van Manu Keirse komt Riadh overeen? Verklaar.

kij

Waarom is Riadh jaloers op mensen die ‘echt’ geloven? Markeer dat in de tekst met groen en verklaar.

In

d

ke x

doden besteden. En dan ben je steeds meer aangewezen op jezelf om over hem of haar te vertellen.

e

Riadh zegt dat hij niet gelooft. Maar hij ervaart wel religieuze gevoelens. Markeer in de tekst met geel waar je dat vindt.

TERUGBLIK

Juist of fout? Omcirkel.

-

Iedereen kent ervaringen van pijn.

juist / fout

-

Je verdriet laten zien is moedig.

juist / fout

-

Iedereen reageert hetzelfde als hij verdriet heeft of rouwt.

juist / fout

-

Gevoelens van verdriet zijn makkelijk uit te spreken.

juist / fout

BLIK 1 Verdriet

61

BLIK 2

HIJ HUILDE MEE

A In-gewikkeld 1

Lees de tekst over Lazarus en zijn zussen en markeer: - groen: wanneer men ten tijde van Jezus de dode begroef; - oranje: wie naast de familie aanwezig was en wat zij deden; - blauw: wanneer Jezus bij Lazarus komt.

Omdat het in het Midden-Oosten erg warm is, werden ten tijde van Jezus (en nu nog altijd) de doden al de dag na hun

Vrienden en kennissen kwamen mee treuren en de familie troosten.

Lazarus, een goede vriend van Jezus die met zijn zussen

pl

In het evangelie van Johannes lezen we het verhaal van

aa

hem te rusten in een graf dat was uitgehouwen in een rots.

r

overlijden begraven. Ze wikkelden de dode in doeken en legden

Martha en Maria in het dorp Bethanië woont, niet ver van Jeruzalem. Op een dag wordt Lazarus ernstig ziek en hij

em

sterft. Pas enkele dagen na de begrafenis komt Jezus langs.

Hij ontmoet de zussen, die maar niet over de dood van Lazarus heen raken. Jezus herkent hun pijn en verdriet en troost hen.

Hij huilt met hen mee. En dan zegt hij iets merkwaardigs:

‘Jullie broer zal verrijzen uit de dood.’ En zowaar, Lazarus

2

ke x

herrijst, en de zussen stralen weer en danken en loven Jezus.

Waarom zouden Martha en Maria ontgoocheld kunnen zijn in Jezus?

kij

Hoe gaat Jezus om met het verdriet van de zussen?

In

3

4

Wat kan Jezus bedoelen met: 'Jullie broer zal verrijzen uit de dood'? Kruis de zin aan waarin jij jouw visie op de dood herkent. ¨

¨

Jezus heeft hem weer levend gemaak

t.

Jezus laat de zussen zien dat Hij de herinnering aan Lazarus zal blijven ¨

¨

Ook na zijn dood blijft Lazarus - op een andere manier - voortleven.

Ondanks het verdriet is er plaats voor vreugde om de persoon. ¨

62

LAZARUS

koesteren.

Jezus laat zien dat er meer is dan de

dood, hoe erg die ook is.

5

Markeer de juiste voorbeelden die Jezus geeft in het omgaan van lijden bij anderen.

mee klagen

ieder voor zich

luisteren

oorzaak oplossen meevoelen

de (harde) waarheid zeggen

hoop geven

steunen

bijstaan

B In de schoot Lees de tekst over het sacrament van de ziekenzalving.

r

1

aa

Naast het verhaal van Lazarus staan in de Bijbel nog tal van verhalen waarin Jezus zieken en mensen in nood helpt en steunt. Jezus toont barmhartigheid zonder dat

pl

hij er moeite voor hoeft te doen. Het zit in zijn ziel. Een van de belangrijkste taken van christenen is het voorbeeld van Jezus volgen: barmhartigheid tonen aan mensen in moeilijkheden en met hen meevoelen. Je moet de zieken

em

steunen tot het bittere einde. Je mag hen niet alleen laten, ook al is de dood vaak de enige oplossing. Die zorg komt naar voren in het sacrament van de ziekenzalving. Zo vervult de kerk de opdracht die ze van Jezus kreeg. Het sacrament van de ziekenzalving verbindt het leven van de

ke x

zieke met God.

Het sacrament wordt toegediend aan mensen in stervensgevaar. Je kunt het sacrament meerdere keren ontvangen. Er staan twee symboolhandelingen centraal: de handoplegging en de zalving van voorhoofd en handen. Met het sacrament krijgt de zieke de kracht om die moeilijke tijd te doorstaan. Het verstevigt zijn vertrouwen en laat de zieke voelen dat hij er niet alleen voor staat. Het ritueel van de ziekenzalving en

kij

het bidden tot God is voor vele gelovigen heel belangrijk. Door het gebed voelen ze de steun van God en het verstevigt hun vertrouwen in die moeilijke tijd.

Wie ligt aan de oorsprong van het sacrament van de ziekenzalving?

In

a

b

Markeer wie het sacrament verbindt.

c

Wat zijn de twee symboolhandelingen bij de ziekenzalving?

d

Wat is daar de betekenis van?

2

Waarom kunnen rituelen en gebeden heel belangrijk zijn voor gelovigen?

BLIK 2 Hij huilde mee

63

Bekijk de video over het sacrament van de ziekenzalving.

Pastor Goedele begeleidt stervenden in een ziekenhuis.

kwetsbare mensen

waarom ik?

lijkt niets, betekent veel meer

ke x

In

kij

Waarom vergelijkt René het sacrament met het in de schoot worden opgenomen?

TERUGBLIK

De kerk en christenen hebben de plicht tot barmhartigheid. Wat wil dat zeggen?

64

LAZARUS

gesterkt worden

lichamelijk lijden

Wat blijkt uit de reacties die Goedele krijgt van mensen in stervensnood?

c

zoeken naar kracht

em

niet alleen meer zijn ontreddering

psychisch lijden

opgenomen worden in de schoot

vragen over God

b

r

Markeer de uitspraken van Goedele.

pl

a

René kreeg als zwaar zieke het sacrament toegediend.

aa

3

BLIK 3

HIERNAMAALS

A Return gift Bekijk het filmpje. a

Duid het moment aan dat volgens jou het belangrijkste is.

b

Waarom is het einde van het filmpje tegelijk hard én liefdevol?

Het is hard omdat

ke x

em

pl

aa

r

1

Het is liefdevol omdat

c

Gelooft het meisje in een hiernamaals?

Hoe kijk jij naar de dood? Kruis aan.

In

2

heel zeker

kij

waarschijnlijk niet

¨

Voor mij is het simpel: Na de dood is het afgelopen, gedaan. Er is niets meer.

¨

Ik geloof echt dat mensen in een soort hemel terechtkomen en ons van daaruit kunnen zien.

¨

Ik ben een grote twijfelaar. Soms denk ik dat er niets is, dan weer geloof ik dat er iets is.

¨

Iedereen die geleefd heeft, laat zijn stempel achter.

¨

Ik

BLIK 3 Hiernamaals

65

B Hemels 1

Zoek in de info op p. 139 welke levensbeschouwing er schuil gaat achter het symbool. Noteer.

God wil dat ik mijn best doe om als goed mens te leven. Na de dood blijft mijn lichaam op aarde en gaat mijn ziel naar de hemel. Op het einde der tijden mag ik dan bij God wonen. Maar als ik slecht leef, gaat mijn ziel naar de hel.

pl

aa

r

Ik geloof ongeveer hetzelfde als de hindoes. Na mijn dood blijft mijn lichaam achter, maar mijn ziel leeft verder. Ik word opnieuw geboren in het lichaam van een mens of dier. Het is een eeuwige cirkel van sterven en herboren worden. Toch streef ik naar het nirvana, het moment dat God vindt dat ik bij hem kan blijven en dat de kringloop stopt.

em

Ik geloof dat als ik goed ben op aarde, ik daarvoor later beloond word. Jahweh schenkt mij een ander en beter leven. Niet in mijn huidige lichaam, want dat blijft op aarde. Maar mijn onsterfelijke ziel leeft verder.

ke x

Voor mij is de dood geen eindpunt. Na mijn dood gaat mijn ziel naar een tussenwereld waar hij wacht. Iedereen krijgt wat hij verdient. Als ik goed leef, ga ik op het einde der tijden naar de hemel.

En anders ga ik naar de hel, maar daar blijf ik liever ver vandaan.

kij

Zet een kruisje bij de juiste levensbeschouwing.

In

2

Ik geloof in …

hemel en hel herboren worden

TERUGBLIK Vul de zinnen aan.

De d en wat erna gebeurt, blijft een groot raadsel en raakt bijna ieder m .

Iedereen zoekt daarbij zijn eigen a om met dat mysterie om te gaan.

De wereldgodsdiensten hebben allemaal een eigen k op het leven na de dood.

J en m geloven net als christenen in een leven na de d .

66

LAZARUS

GESTRIPT 1

Wie is deze man?

Wie zijn de vrouwen?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

2

Vincent van Gogh, Lazarus, 1890

3

4

Waarom krijgt de zon zo'n belangrijke plaats op het schilderij?

5

Voor wie zou ze symbool kunnen staan?

Wie ontbreekt er?

GESTRIPT

67

L E G E I P S E IN D

Welk liedje zou jij willen dat ze op je begrafenis spelen?

In

kij

ke x

Wat zou jij van je huidige leven meenemen in het leven na de dood?

em

pl

aa

r

Zoek een spreuk die jouw visie op het leven en op lijden en sterven weergeeft.

Met wie zou jij het nog goedmaken als je op sterven lag?

Hoe zou jij begraven willen worden?

68

IN DE SPIEGEL

r aa pl em ke x In

kij

D I V A D

1 Als ik de baas was, dan zou ik willen dat men naar mij luisterde. akkoord

niet akkoord

2 Ik vind dat de sterkste als leider moet gekozen worden. akkoord

niet akkoord

3 Een leider is ook maar een mens.

Hij mag fouten maken. akkoord

niet akkoord

4 Ik luister het liefst naar liedjes die mij ontroeren. akkoord

niet akkoord

BLIK 1

DE KONING

A Wie zal ons leiden?

1

En onze kapitein is … a

Als je mee kon bepalen wie de kapitein werd van je voetbalploeg, wie zou jij dan kiezen?

Geef elk van hen een nummer, met 1 als hoogste score. en

Degene die het het best kan uitlegg

Degene die het best kan voetballen

Degene die het best naar anderen kan luisteren

r

Degene die het stoerst overkomt

Bekijk het filmpje. Noteer welke eigenschappen Vincent Kompany belangrijk vindt om een goede kapitein te zijn.

em

b

ke x

2

Degene die het meest gedisciplineerd is

pl

de ploeg verdedigt Degene die het best de rechten van

aa

Degene die iedereen te vriend kan houden

Degene die het best opschiet met de coach

Lees de beschrijvingen en beantwoord de vragen.

Griet is kapitein van haar volleybalploeg. Ze vindt dat de ploeg er alles aan moet doen om te winnen. Dat gaat

kij

voor alles. Daarom vindt ze het eerlijk dat enkel de beste spelers worden opgesteld. Daar is Griet altijd bij.

In

Mo is leider bij de plaatselijke jeugdbeweging. Voor hem is een activiteit pas geslaagd als iedereen zich heeft geamuseerd. Plezier en een goede sfeer in de groep zijn het belangrijkste voor hem. Daar steekt hij al zijn energie in.

Imke is klasverantwoordelijke. Ze probeert een brug tussen de klas en de leraren te vormen. Zo probeert ze conflictsituaties te vermijden. Daarnaast voelt ze zich verantwoordelijk voor de hele klas en waakt ze er zorgvuldig over dat niemand zich uitgesloten voelt.

a

Markeer in elke beschrijving de verschillende leiderschapsstijlen.

b

Welke drie eigenschappen vind jij het belangrijkst in een leider?

70

DAVID

B Gezocht: koning!

Lees het verhaal en beantwoord de vragen.

Saul was toen de koning van Israël, maar hij begon zich meer en meer te gedragen als een wispelturige en eigenzinnige tiran. De profeet Samuël werd door God naar Bethlehem gestuurd om daar een nieuwe koning te zalven.

OT

Op een dag kwam de wijze Samuël op bezoek bij lsaï. Isaï liet lekker eten klaarmaken en stelde al zijn zonen voor aan Samuël. Eerst Eliab, de oudste, daarna de tweede, enzovoort. Elk op hun beurt. Ze waren groot en sterk en behaalden in het leger van koning Saul knappe overwinningen. Samuël sprak telkens heel vriendelijk met hen, maar toch bleef hij rondkijken alsof hij nog iemand zocht. ‘Zijn dat al je zonen, lsaï?’ vroeg hij toen ze alle zeven aan hem waren voorgesteld.

r

‘De jongste is er niet, meneer’, zei Isaï beleefd. ‘Die is bij de schapen.’ ‘Laat hem dan halen, want we kunnen niet eten

aa

als hij er niet is’, zei Samuël beslist. Isaï vond het maar vreemd dat Samuël per se ook zijn jongste zoon David wilde zien.

pl

Een poosje later kwam David aanrennen. Het gezicht van Samuël klaarde op toen hij hem zag. David was een leuke jongen om te zien, met rossig haar. Hij keek eerlijk

em

en vriendelijk uit zijn ogen. Samuël voelde aan dat David een goede jongen was, die ook veel van God hield. Uit de plooien van zijn jas haalde hij een hoorn gevuld met olie.

Die goot hij plechtig over het hoofd van David.

Wat had dat te betekenen? Het leek wel alsof David koning

ke x

moest worden! God had immers aan Samuël gezegd: ‘Ga niet af op het uiterlijk of de kracht die hij uitstraalt! God ziet niet zoals een mens ziet; een mens kijkt naar het

a

2 Samuel 12, 1-12 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

In welke tijd speelt dit verhaal zich af? Duid aan op de tijdslijn op p. 134.

Voor welke keuze staat Samuel?

In

b

kij

uiterlijk, God vooral naar het hart.’

c

Wie zou Samuel aanvankelijk gekozen hebben en waarom?

d

Markeer wie hij uiteindelijk kiest en waarom.

BLIK 1 De koning

71

e

Wat betekent die laatste zin?

f

Vergelijk de boodschap van die laatste zin met je antwoord bij vraag b.

CURIEUS!

aa

r

Een profeet is iemand die in naam van God het onrecht aanklaagt, de mensen wijst op hun fout gedrag en hen oproept tot rechtvaardigheid; daarbij durft hij recht voor de raap te spreken, soms zelfs ten koste van zichzelf. Hij zal het steeds opnemen voor de benadeelden en de kansarmen.

pl

TERUGBLIK

In

kij

ke x

em

Er is een sollicitatiegesprek voor de vacature om Gods volk te leiden.

Welke kenmerken zoekt God in de geschikte kandidaat? Kruis aan.

Het moet de sterkste zijn.

Het moet de slimste zijn.

Het moet de eerlijkste zijn.

Het moet de rechtvaardigste zijn.

Het moet de sociaalste zijn.

Het moet de oudste met de meeste ervaring zijn.

72

DAVID

BLIK 2 1

DE KRACHTPATSER

Lees de tekst en markeer waarom de Filistijnen een bedreiging vormden.

Intussen was Israël verwikkeld geraakt in een oorlog met de Filistijnen, een zeevaardersvolk dat zich in de twaalfde eeuw voor Christus kwam vestigen aan de zuidwestkust van Israël, de huidige Gazastrook. Ze wilden nog meer land veroveren en daardoor kwamen ze regelmatig in conflict met de Israëlieten. Anderhalve eeuw voor David had rechter

ongelofelijk sterk en dus was iedereen erg bang voor hem.

Bekijk het filmfragment. a

Noteer bij elk beeld wat er gebeurt.

1

ke x

3

em

2

pl

2

aa

ze van plan om hun grootste troef uit te spelen: de reus Goliath. Hij was

r

Simson al een robbertje met hen uitgevochten. En uitgerekend nu waren

In

kij

4

5

6

BLIK 2 De krachtpatser

73

b

Waarom kijken de anderen neer op David en lachen ze hem uit?

c

Welke kenmerken komen bij beide personages naar boven?

David

r

aa

Goliath

pl

d

em

Wanneer voel jij je als Goliath? Wanneer voel je je als David?

Geef van elk een voorbeeld.

ke x

e

Waar dankt David zijn overwinning aan?

kij

In

TERUGBLIK

Waarom stuurden de Filistijnen Goliath het veld in?

Hoe komt het dat David niet bang was voor Goliath?

74

DAVID

BLIK 3

DE ZANGER

A Psalmen 1

Mijn muziek en ik a

Van welke muziek hou je het meest? Waar gaan die liedjes meestal over?

b

Noem een lied dat een bijzondere betekenis voor jou heeft. Waarom?

Lees de tekst over psalmen en beantwoord de vragen.

aa

2

r

David werd een heel sterke koning, de belangrijkste koning voor de Israëlieten. Hij breidde het rijk uit en

pl

maakte Jeruzalem tot de hoofdstad van het land. Maar zijn beroemdheid dankt hij niet alleen aan zijn koningschap. Hij was ook een gelovig dichter en schreef verschillende psalmen.

Een psalm is een Bijbels gedicht of gebed dat op muziek is gezet en gezongen werd tijdens de religieuze diensten

em

in de tempel of de synagoge. Psalmen hebben een drievoudig doel. Ze dienen om: - God te prijzen, eren, aanbidden en bedanken;

- de eigen situatie aan te klagen en God om hulp te vragen;

- dingen te zeggen, toe te vertrouwen en te vragen aan God.

ke x

De schrijvers van psalmen, ‘psalmisten’ genaamd, zochten naar woorden en beelden uit het dagelijkse leven om gevoelens en hun relatie tot God uit te drukken. Ongeveer de helft van de psalmen wordt aan koning David toegeschreven.

b

Markeer in de tekst met geel wat een psalm is.

kij

a

Naar: www.bijbelin1000seconden.be

Markeer in de tekst met groen wat het doel van psalmen is.

In

CURIEUS!

Psalmen werden vooral gezongen met begeleiding van snaarinstrumenten.

Een van die instrumenten gaf zijn naam aan het lied zelf. ‘Psalm’ is oorspronkelijk een Grieks woord (Psalmos) dat letterlijk betekent ‘loslaten van de gespannen boogpees’, wat gebeurt bij het tokkelen op de snaren. Het Bijbelse Boek der Psalmen bevat 150 van die liederen. Jammer genoeg zijn de oorspronkelijke melodieën verloren gegaan.

BLIK 3 De zanger

75

3

Psalmen dekken een brede waaier aan gevoelens uit het dagelijkse leven. a

Zet het gevoel bij de omschrijving. Kies uit: hulploosheid - dankbaarheid - angst - rust - geluk - mysterie

Breng dank aan de heer, want Hij is goed, Zijn liefde kent geen grenzen. (Psalm 118)

Mijn hart is vol van angst. Zie mij in mijn nood, in mijn ellende, vergeef mij al mijn zonden. (Psalm 25)

Ik ben stil geworden, ik heb mijn ziel tot rust gebracht. Als een kind op de arm van zijn moeder, zo is mijn ziel. (Psalm 131)

aa

pl

Heer, U kent mij door en door. U weet alles van mij, waar ik ook ben. U weet alles wat ik denk. U bent dag en nacht bij mij, U weet alles wat ik doe. U kent elk woord van mij, nog voordat ik het heb gezegd. (Psalm 139)

em

Red mij, God, het water staat aan mijn lippen, ik zink weg in bodemloos slijk en vind geen grond voor mijn voeten. Talrijk zijn mijn vijanden die mij bedriegen.

(Psalm 69)

r

Hoe goed is het, hoe heerlijk als broeders bijeen te wonen! (Psalm 133)

b

ke x

Aan welk doel kun je de gevoelens uit de tabel linken? Noteer de juiste letter in het cirkeltje.

En nu zelf aan de slag! Met de typische elementen van een psalm kun je nu zelf zonder veel moeite een ‘psalm’ schrijven.

In

4

kij

A God prijzen, eren, aanbidden, bedanken B God om hulp vragen, je situatie aanklagen C God alles zeggen, toevertrouwen, vragen

a

Vraag je af hoe jij je voelt: blij, ongerust, kwaad, vredig, gelukkig, sterk, verdrietig …

b

Zoek een vergelijking met andere woorden of beelden: het gezang van een vogel, het geraas van een trein, de geur van regen, een lachend kind …

c

Zeg wat je verwacht: iemand die naar me luistert, iemand die me begrijpt, een vriend, een vader, een moeder, een rots om op te bouwen, een glas water op een warme dag …

76

DAVID

B Mijn leven in een lied 1

Lees het interview.

Kloosterlingen bidden dagelijks (en zelfs verschillende keren per dag) de psalmen. Pater Vincent van de abdij van Averbode doet dat ook. We mochten hem daarover enkele vragen stellen.

Wat betekenen die psalmen voor jou?

Het zijn gezongen gebeden uit een ver verleden, maar tegelijk zijn ze heel menselijk. Ik ervaar ze als geloofsverhalen: ze verwoorden en verklanken het levensverhaal van gelovigen en kunnen gebeden of gezongen worden wanneer men zelf geen woorden vindt.

Hoelang bestaat die gewoonte al om ermee te bidden?

De gewoonte om ermee te bidden bestond reeds in het jodendom. De christenen hebben die traditie voortgezet:

r

in abdijen bidt men zelfs meermaals per dag de psalmen. Zo ontdekten ze dat wat in die psalmen bezongen wordt, ook in Jezus’ leven heeft plaatsgevonden. Denk maar aan de woorden die Jezus aan het kruis

aa

uitschreeuwt: ‘God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?’ Die komen uit Psalm 22.

Hoe ervaar je die psalmen in je persoonlijk leven?

Door ze te bidden vind ik er mijn eigen leven ook in terug: belangrijke wendingen en verschuivingen in mijn

pl

leven ben ik dankzij de psalmen beter gaan begrijpen, en dan vooral in relatie tot God. Door de psalmen ben ik bijvoorbeeld gaan ontdekken dat ik tegen God gerust mag mopperen … En omgekeerd: Hij mag dat tegen mij doen!

em

Gebeurt het soms dat ze jou niets zeggen?

Nee, eigenlijk niet. Soms gebeurt het wel dat we een psalm bidden die niet bij mijn humeur van het moment past: een droevige psalm terwijl ik blij ben bijvoorbeeld. Wel, dan bid ik toch mee, met hen die op dat ogenblik bedroefd zijn. Of soms moet ik met een ochtendhumeur een blije psalm meezingen, dan bid ik ook mee, met de blije mensen. De psalmen trekken mij dus weg uit mijn ‘ikje’ en doen mij verbonden voelen met anderen.

ke x

Bidden is dus niet vooral een individueel gebeuren?

Nee, zeker niet! Je kunt het vergelijken met het op een ‘gebedstrein’ stappen en er wat verder weer afstappen.

Daar stappen dan weer anderen op. Ik ben gaan beseffen dat ik, door die psalmen te bidden, aansluit bij het gebed van ontelbare mensen, zowel op aarde als in de hemel.

Kloosters en abdijen doen mij denken aan

kij

stilte. Hoe belangrijk is die stilte?

In zulke gebedsdiensten met psalmen zijn er veel stiltemomenten, zowel tussen de

verzen als tussen de psalmen en gebeden.

In

Die stiltemomenten tijdens het zingen van de psalmen zijn heel belangrijk: in die stilte spreekt God, alsof Hij in de echo van de woorden tot ons hart spreekt. Het lijkt wel of de betekenis van wat we gezongen hebben dan echt tot ons geloof doordringt. Die stilte leert me dat we God niet te veel mogen invullen en vastzetten in woorden: laat Hem gewoon maar zijn wie Hij is.

BLIK 3 De zanger

77

a

Wat is de betekenis van het bidden van psalmen voor pater Vincent?

b

Wat is het belang van de stilte?

c

Wat zeggen de psalmen over de band tussen de mens en God?

Wat leert pater Vincent over zichzelf bij het bidden?

2

pl

aa

d

r

Wat is het lied van je leven? Ga op zoek naar een lied waarin je de kenmerken van psalmen herkent. Kun je je antwoord bij vraag 1b opnieuw gebruiken? Waarom (niet)?

em

TERUGBLIK

ke x

Vul de tekst aan. Kies uit:

anderen - betekenis - gevoelens - het eigen ik - mysterie - spreekt God - verbondenheid - wendingen

kij

Psalmen bezingen een aantal die een gelovige in brengen met God, maar ook met , zoals geluk, dankbaarheid, angst, rust,

In

hulpeloosheid en . Zo leert hij belangrijke in zijn leven beter te begrijpen en verder te kijken dan .

Belangrijk daarbij is de stilte, want in de stilte en dringt de door van wat er gezongen wordt.

78

DAVID

GESTRIPT Wie valt het meest op?

2

Waarom heeft hij een harnas aan?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

1

Rébecca Dautremer, David & Goliath, 2016

6

3

Wat heeft de kleine figuur vast?

4

Wie is dit?

5

Wat valt je op aan de kledij?

Kun je de rollen ook omdraaien? Verklaar waarom.

GESTRIPT

79

L E G E I P S E IN D Kies uit:

toekomst - verleden - vandaag - relatie - school - vrienden

aa

r

kij

ke x

em

pl

In

80

IN DE SPIEGEL

r aa pl em ke x In

kij

A B E S BAT

1 Grenzen zijn er om gerespecteerd te worden. akkoord

niet akkoord

2 Grenzen zijn er om overgestoken te worden. akkoord

niet akkoord

3 Als iemand iets fout doet, moet er altijd een straf zijn. akkoord

niet akkoord

4 Je verontschuldigen voor een fout is moedig. akkoord

niet akkoord

BLIK 1

ER WAS EENS EEN KONING

A Van slippertje tot uitschuiver 1

OT

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

David was koning en woonde in de stad. Na het eten zocht hij wat afkoeling op het dakterras van zijn paleis. Hij had veel zorgen aan zijn hoofd: zijn leger vocht tegen de Ammonieten onder leiding van zijn trouwe aanvoerder Joab. In de tuin naast het paleis zag David een opvallend knappe, jonge vrouw die aan het baden was. Door de struiken heen zag hij niet meer dan af en toe een glimp, maar wat hij zag, was genoeg om zin te krijgen in meer.

‘Wie is die jonge vrouw?’ vroeg hij aan zijn dienaar. ‘Dat is Batseba, de vrouw van Uriah, een van uw soldaten

r

die aan het front is,’ antwoordde deze. ‘Laat haar naar hier komen,’ beval David. Hij was toch koning, hij kon

aa

toch doen wat hij wilde, of niet soms? Een fijne avond met Batseba, daar had hij toch wel recht op! En zo gebeurde het.

David was die heerlijke avond al bijna vergeten toen hij enkele weken later een bericht kreeg van Batseba: ‘Ik ben zwanger.’ Wat nu? Haar man zat al maanden aan het front, die zou onraad ruiken. David kreeg een

pl

schitterend idee: hij nodigde Uriah uit om een paar dagen rust te nemen. En zo gebeurde het. Na het verslag over de strijd aanhoord te hebben, zei hij tot Uriah: ‘Ga nu maar fijn naar je vrouw en rust goed uit, dat heb je verdiend.’ Maar Uriah was een echte soldaat: hij sliep buiten bij de wachters van het poortgebouw. ‘Waarom

em

ben je niet naar huis gegaan?’ vroeg David hem ’s anderendaags. ‘Uit solidariteit met mijn maten aan het front,’ antwoordde Uriah, ‘die moeten ook buiten slapen.’ List mislukt!

Dan nodigde hij Uriah uit om ’s avonds bij hem te komen eten. Hij voerde hem dronken in de hoop dat die dan wel naar huis zou gaan slapen. Maar ook dat mislukte. Dan maar de grote middelen, dacht David. Hij gaf Uriah

ke x

een verzegelde brief mee voor de legeraanvoerder Joab, waarin stond: ‘Stel Uriah op in de frontlinie en geef hem geen dekking.’ Hij stuurde de man dus weg met zijn eigen doodvonnis.

Een week later kreeg hij het bericht dat Uriah gesneuveld was. Ook Batseba was zeer verdrietig. Toen haar rouwperiode voorbij was, nodigde David haar uit naar het paleis. Hij wreef zich in de handen en dacht dat hij

In

kij

dat prima geregeld had. Een tijd later werd hun kind geboren.

2 Samuel 11, 1-27 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

82

BATSEBA

a

Hoe denk je dat Batseba zich voelde bij de aandacht die ze van Koning David kreeg? Bekijk de gevoelenslijst op p. 130 en noteer drie gevoelens.

b

Hoe zou jij je voelen als je op die manier benaderd werd?

c

Had Batseba beter moeten weten? Kruis aan en leg uit waarom je die mogelijkheid koos.

Nee, ze is een slachtoffer van de macht van de koning.

Nee, maar ze genoot wel van de aandacht van de koning.

Ja, ze had ook niet zo opzichtig een bad kunnen nemen.

Ja, ze had te allen tijde trouw moeten blijven aan haar man.

Maak een foutenanalyse. a

aa

2

r

Welke fouten heeft David allemaal gemaakt?

pl

em

Markeer met groen in je antwoord wat volgens jou Davids zwaarste fout is.

c

Markeer met geel in je antwoord waar het volgens jou al fout is beginnen te lopen.

d

Wie doet David pijn met zijn fouten en hoe/waarom?

kij

ke x

b

In

CURIEUS!

In het boeddhisme ziet men de menselijke begeerte als de grootste oorzaak van lijden: we willen altijd meer.

Daar worden we ongelukkig van. De oplossing is dat we ons bewust worden van onze begeerten, zodat we er ons niet meer door laten leiden. Ook in het christendom is de begeerte een van de zeven hoofdzonden.

BLIK 1 Er was eens een koning

83

B Je bent jong en je wilt wat 1

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

Bij jong zijn hoort het fantastische gevoel dat heel veel kan. Je leest het goed: veel, want niet alles kan en mag. Zo zijn er grenzen aan wat je zelf kunt, want iedereen heeft zijn beperkingen. Maar zelfs al kun je bepaalde dingen, dan nog zijn er altijd andere grenzen waarmee je rekening moet houden. De grenzen van wat aanvaardbaar gedrag is, worden bepaald door de normen en waarden die je meekrijgt: vanuit de samenleving, je geloof, je cultuur, je familie, je opvoeding …

Maar ook de waardigheid van anderen en het respect dat we moeten hebben voor zijn of haar grenzen, spelen een belangrijke rol. Ieder mens bewaakt zijn eigen

Markeer in de tekst wie of wat de levenswaarden van een mens bepaalt.

b

Van wie moet je de grenzen altijd respecteren?

c

pl

Verklaar hoe David die grenzen niet heeft gerespecteerd.

em

ke x

2

aa

a

Speel het stellingenspel. Wanneer overschrijd je een grens? Kleur het bolletje rood als je vindt dat je in die situatie een grens overschrijdt, gebruik groen als je vindt dat er geen grenzen overschreden worden. Bij twijfel kleur je het bolletje oranje.

Je gaat stiekem winkelen.

kij

Je kust iemand die je pa

s kent.

aktfoto.

Je stuurt iemand een na

Je vraagt iemand om een naaktfoto door te sturen.

or.

In

Je vertelt een geheim do

3

Je neemt geld uit de portefeuille van je ouders om mee een broodje te gaan eten na school.

Kun je perfect aanvoelen wanneer je een grens dreigt te overschrijden?

TERUGBLIK

Wat gebeurt er als je de grenzen van jezelf en de ander niet respecteert?

84

r

grenzen volgens de vele waarden en normen die hij meeneemt in zijn leven.

BATSEBA

BLIK 2

ER WAS EENS EEN RIJKE EN EEN ARME

A Een profeet die durft te spreken …

Lees het verhaal en beantwoord de vragen.

OT

Enkele weken later kreeg David bezoek van de profeet Natan. Natan was de opvolger van Samuel. Natan zei: ‘Ik moet je iets vertellen, David. Als koning moet je immers weten wat er in je land gebeurt.’

Dat was waar. David luisterde naar zijn verhaal.

r

‘Een arme, oude man had niet meer dan één lammetje. Hij liet het eten aan zijn tafel, drinken uit zijn beker en hij was er zo gek op als

aa

op zijn dochters. Zijn buurman was heel rijk: hij had veel schapen,

geiten en runderen. Op een dag kreeg de rijke buurman bezoek. In plaats van iets klaar te maken van zijn eigen kuddes, nam hij het

pl

lammetje van de arme man en liet dat bereiden voor zijn gasten.’

David sprong op. ‘Die man moet gestraft worden!’ riep hij uit. ‘En hij moet vier keer alles teruggeven wat hij gestolen heeft!’

em

Natan stond ook recht en stak een vinger uit naar David. ‘Die man ben jij zelf, David!’ zei hij. ‘Jij bent koning, je hebt zo veel vrouwen als je maar wilt. Maar je neemt de enige vrouw van je soldaat Uriah en daarbij laat je hem zelfs vermoorden. Denk maar niet dat God zoiets goedkeurt! Wat jij in het verborgen hebt gedaan, zal Hij met

b

2 Samuel 12, 1-12 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

Wie bedoelt Natan met ... het lammetje?

de rijke man?

de arme man?

kij

a

ke x

jou in het openbaar doen!’

Natan houdt koning David een spiegel voor met een verhaal. Welk effect heeft dat verhaal?

In

c

Hoe heten symbolische verhalen die de toehoorder tot inzicht laten komen?

d

David reageert verontwaardigd. Wat bewijst dat?

BLIK 2 Er was eens een rijke en een arme

85

B … en een koning die in elkaar zakt 1

OT

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

David zakte op zijn knieën. Het was waar, Natan had gelijk, hij had iets slechts gedaan! 'God, vergeef me!' riep hij uit.

2 Samuel 12, 13 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

a

Is sorry zeggen voldoende als ik … … jouw geheim heb doorverteld?

… ons afspraakje ben vergeten?

Ja / nee, want

Ja / nee, want

Ja / nee, want

ke x

em

pl

aa

r

… jouw lievelingskopje heb laten vallen?

… op jouw berichtje ben vergeten te antwoorden?

… niet gedaan heb wat ik beloofd had te doen?

Ja / nee, want

Ja / nee, want

Ja / nee, want

In

kij

… een slechte voorzet gaf?

b

Hoe zou jij reageren in Davids situatie?

86

BATSEBA

Lees de verschillende soorten ‘sorry’. a

Leg de juiste verbindingen.

Sorry, sorry, sorry, sorry!

O, het spijt me zo!

Vergeef me, vergeef me.

Echt super sorry.

Het spijt me, ik ben in de fout gegaan door geen rekening met jou te houden.

een leeg excuus zoeken je fout erkennen (stiekem) je schuld ontkennen, de rollen omkeren

Sorry, ik was helemaal vergeten dat we vorige week afgesproken hadden om samen te gamen.

uitleggen waar het fout is gelopen

aa

overdrijven

Sorry dat je beledigd bent omdat ik gewoon eerlijk wou zijn.

Sorry, hoor! Ik heb toch al sorry gezegd?

Wat wil je nog meer?

pl

de schade proberen te herstellen

Markeer welke manieren van sorry zeggen oké zijn.

c

Welke soort ‘sorry’ uit David volgens jou?

em

b

Welke van de uitspraken klopt volgens jou het meest, welke het minst? Nummer ze van 1 tot 5.

Bespreek waarom je dat vindt.

ke x

3

Sorry, ik zal het nooit meer doen. Ik wil het graag goedmaken door elke dag samen naar school te fietsen.

r

2

Je spijt betuigen in een vreemde taal schept afstand en maakt het minder oprecht, zodat je er makkelijker mee wegkomt.

kij

We zeggen sorry aan de lopende band, maar verontschuldigen wij ons wel?

In

(Mark Van de Voorde)

(Marnix Gijsen)

(Mark Van de Voorde)

Les excuses sont faites pour s’en servir.

'Verontschuldigingen zijn gemaakt om ze te gebruiken'.

(Frans spreekwoord)

TERUGBLIK

Spijt is niet voldoende, inzicht zou beter zijn.

Je excuseren voor een fout is belangrijk om de relatie met het slachtoffer te herstellen.

(Joost Leunissen)

Wanneer iemand ons kwetst, verwachten we een

,

waarbij de ander ook bereid is om

.

David is zwaar in de fout gegaan door

.

Zijn schuldbesef blijkt uit

.

BLIK 2 Er was eens een rijke en een arme

87

EN WAT NU …?

BLIK 3 1

OT

Lees het vervolg van het verhaal.

Daarop zei Natan: ‘God zal het u vergeven. Maar omdat u door deze daad de vijanden van Jahwe reden tot lasteren heeft gegeven, zal wel het kind dat u geboren is moeten sterven.’ Daarop ging Natan naar huis.

Het kind dat de vrouw van Uriah aan David geschonken had, werd zwaar ziek.

David bad tot God voor de jongen; hij vastte streng en als hij zich terugtrok voor de nacht, legde hij zich op de grond te slapen. De oudsten van het hof drongen er bij hem op aan dat hij niet langer op de grond zou slapen, maar hij wilde niet

r

luisteren; hij weigerde ook met hen te eten. Op de zevende dag stierf het kind.

a

aa

2 Samuel 12, 14-18 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

Waarom straft God David?

pl

b

em

Hoe reageert David op die straf?

c

ke x

Had Batseba inspraak moeten hebben in het bepalen van de straf? Waarom (niet)?

Vind jij de straf rechtvaardig of had God een andere straf moeten kiezen?

In

kij

d

2

‘God zal het u vergeven.’

a

Wat is vergeving? Vul de zinnen aan. Kies uit: er niets gebeurd is - terugdoen - herstellen - ontkend worden - helen (genezen) - werkelijk gebeurd

Vergeving schenken is niet wat jou is aangedaan. Maar het betekent ook niet ‘spons erover’, want het gedane leed is en dat mag niet . Vergeven is dus niet doen alsof .

De ‘wond’ die aangericht werd, moet de kans krijgen om te . Als dat kan, probeer je ook de geschonden relatie te . Dat noem je ‘verzoening’.

88

BATSEBA

b

Hoe moeilijk is het om als slachtoffer tot vergeving te komen? Beschrijf een situatie waarbij vergeving schenken heel moeilijk kan zijn. Heb je zoiets zelf al eens meegemaakt?

c

Vind je mensen die wel kunnen vergeven moedige mensen? Waarom (niet)?

3

Hoe kan men tot vergeving komen? Lees de tekst.

Vergeving is geen waspoeder. Bij vergeving wordt het kwaad niet weggemoffeld of uitgewist, maar juist

r

aangeklaagd. Degene die het kwaad heeft aangericht, moet beseffen wat hij heeft misdaan en moet inzien wat

aa

de gevolgen van zijn daden bij het slachtoffer zijn. Hij moet zich dus bewust zijn van zijn schuld en die schuld ook tegenover het slachtoffer erkennen.

Vervolgens moet hij respect tonen voor de pijn die het slachtoffer daardoor voelt en die pijn niet te gauw afdoen

pl

met woorden als: ‘ach, het zal wel overgaan’ of ‘zo erg was het nu ook weer niet’.

Verder moet het schuldbesef gepaard gaan met een gedragsverbetering en de belofte om het niet opnieuw te doen. Bovendien moet hij bereid zijn om de schade in de mate van het mogelijke te herstellen en de wandaad

em

goed te maken.

Ook voor het slachtoffer is vergeving een hele opdracht. Hij moet met die pijn leren leven en proberen de haaten wraakgevoelens geen meester van hem te laten worden. Zeker wanneer hij de dader weer ontmoet, is dat niet makkelijk. Hopelijk heelt de tijd dan de wonden en krijgt het inzicht de overhand. Zo kan het besef groeien dat de dader een fout heeft gemaakt, maar daarom nog niet hoeft samen te vallen met zijn fout. Wanneer

ke x

iemand bijvoorbeeld tegen jou gelogen heeft, hoeft hij daarom niet voor altijd een leugenaar te zijn. Als mens is hij meer dan die leugen. Dat kan een basis vormen om beetje bij beetje tot vergeving te komen.

Aan welke voorwaarden moet voldaan zijn om te kunnen vergeven? Vul de zinnen aan.

kij

a

De dader moet goed wat hij heeft aangericht en er oprecht

over hebben. Hij moet ook respect hebben voor

In

die het slachtoffer voelt. Hij moet beloven om en bereid zijn om

de aangerichte schade te .

Het slachtoffer mag zich niet willen en de dader niet langer . Hij moet de opgelopen wonde en de pijn die hij voelt de tijd geven om te . Door in de dader meer te zien dan , krijgt vergeving een kans. b

Heeft David kans op vergeving, denk je? Pas de voorwaarden toe op zijn situatie als dader.

BLIK 3 En wat nu …?

89

CURIEUS!

TERUGBLIK

pl

Geef drie argumenten waarom straffen nuttig kan zijn.

aa

r

De vergeving is zo belangrijk in het christendom dat men er een sacrament van gemaakt heeft: het sacrament van de biecht. In dat sacrament kan een gevolmachtigde priester in naam van Christus zonden vergeven. Hij heeft een streng biechtgeheim en mag datgene wat hij te horen krijgt onder geen enkele voorwaarde onthullen.

em

Geef drie argumenten waarom het goed is om tot vergeving te komen.

ke x

In

kij

90

BATSEBA

Door te vergeven verander je niet het verleden, maar wel de toekomst.

GESTRIPT 2

Wie is dit?

4

Hoe zou je haar gezicht beschrijven?

Wat zie je op het schilderij?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

1

Wie is dit?

3

Marc Chagall, David & Bathsheba, 1956

5

Wat zijn dit?

6

Wat zeggen de kleuren van de figuren je?

7

Van wie is de hand en wat doet ze?

8

Wat betekenen de verschillende kleuren in de hand volgens jou?

GESTRIPT

91

L E G E I P S E IN D

aa

r

Wat neem je mee uit dit hoofdstuk?

kij

ke x

em

pl

Wat heeft je in dit hoofdstuk het meest aangesproken of getroffen?

In

Wie mag jou met de vinger wijzen?

92

IN DE SPIEGEL

Aan wie vraag je vergiffenis?

Wie is voor jou Natan?

r aa pl em ke x In

kij

S A D U J

1 Mijn ouders zijn mijn beste vrienden. akkoord

niet akkoord

2 Je moet je vrienden in alles steunen. akkoord

niet akkoord

3 Vrienden moet je voor 100 % vertrouwen. akkoord

niet akkoord

4 Vrienden hebben het recht om hun keuze aan je op te dringen. akkoord

niet akkoord

BLIK 1 1

DOOR DIK EN DUN

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

Boenk, boenk, boenk! Stampend loopt Rosie de trap op. Bang! Met een klap gooit ze haar slaapkamerdeur achter zich dicht. Ze valt boos op haar bed. O, wat haat ze haar ouders soms! Ze kunnen zo idioot doen. In hun ogen is ze nog altijd een schattig klein meisje, maar ze is bijna 14 en dat lijken ze maar niet te snappen. Sinds kort heeft ze een geweldige vriendengroep. Ze zitten vaak aan ‘t Barakske en het is altijd dikke fun. Haar ouders kunnen haar nieuwe vrienden niet uitstaan. Maar waar bemoeien ze zich mee, het is toch haar leven?

Natuurlijk weet ze dat ze thuis om halfeen eten en dat haar vader graag samen eet; ze was zelfs op weg naar huis, maar net op dat moment kwam ze haar goede vriend Chiel tegen. Ze wuifde en wou doorrijden, toen ze

r

de tranen in zijn ogen zag. Zijn ouders hadden weer maar eens klinkende ruzie gemaakt. Hij was er kapot

aa

van. Chiel in de steek laten was echt geen optie. Friends forever, weet je wel! Ze doet zo haar best om het voor iedereen goed te doen. 'Waarom begrijpen mijn ouders me niet?' denkt ze triest.

Onderstreep wat jij herkent uit je eigen leven.

b

Markeer in de tekst met groen waarom Rosie zich soms zo ergert aan haar ouders.

c

Wie is naast haar ouders heel belangrijk in Rosies leven?

em

pl

a

Markeer in de tekst met geel waaruit blijkt dat Rosie haar best doet om ook haar ouders graag te zien.

e

Hebben haar ouders het recht om zich met haar vrienden te bemoeien? helemaal niet

Kun jij begrijpen dat Rosie zich triest en ongelukkig voelt? helemaal niet

zeker wel

Welke goede raad zou jij aan Rosie geven zodat haar ouders haar beter begrijpen?

In

g

zeker wel

kij

f

ke x

d

94

JUDAS

2

Lees het vervolg van de tekst.

Rosies moeder zucht als ze de deur boven hoort dichtslaan. En dat alleen maar omdat ze vroeg waarom Rosie zo laat thuis was en haar vertelde dat haar vader ontgoocheld naar zijn werk was vertrokken omdat ze niet thuis was voor het eten. Ze had haar niet eens gezegd dat hij heel boos was geworden en had geroepen dat hij morgen Rosie flink de les zou spellen. Ze had niet het minste respect meer voor de regels in huis. Ze begrijpt haar man wel. Het gaat met Rosie de verkeerde kant op sinds ze bij die kliek van ’t Barakske is beland.

Alleen haar vrienden tellen nog. Hun lieve dochter is een vervelende, ontevreden puber geworden. Met pijn in haar hart denkt Rosies moeder aan de tijd – nog niet zo lang geleden – dat ze het met hun drietjes zo goed hadden. Waarom houdt ze geen rekening met hen? Ze weet toch dat haar vader nachtdienst heeft en graag samen eet voor hij naar zijn werk gaat? Maar nee hoor ... Ach, denkt ze dan, het zal toch zeker wel weer

r

overwaaien? Ze loopt de trap op met een bordje eten voor Rosie.

Onderstreep de zaken die jouw ouders misschien wel herkennen bij jou als ze deze tekst lezen.

b

Markeer waarom Rosies ouders zich soms aan haar ergeren.

c

Wat vinden haar ouders van de nieuwe plaats die ze in Rosies leven krijgen?

pl

aa

a

Kun jij begrijpen dat Rosies moeder zich triest en ongelukkig voelt? helemaal niet

Welke goede raad zou jij aan Rosies moeder geven zodat Rosie haar beter begrijpt?

3

zeker wel

ke x

e

em

d

Schrap het woord ‘NIET’ als je vrienden het van jou mogen.

In

kij

Zeggen dat je slechtgehumeurd bent

MAG NIET

Commentaar geven op de kledij die je draagt

MAG NIET

Kritiek hebben op je ouders

MAG NIET

Iemands geheim aan jou doorvertellen

MAG NIET

Jouw geheim aan anderen doorvertellen

MAG NIET

Niet akkoord gaan met een keuze die je maakt

MAG NIET

Ook andere beste vrienden hebben

MAG NIET

Je onder druk zetten zodat je foute dingen doet

MAG NIET

BLIK 1 Door dik en dun

95

4

Lees de tekst.

‘Wat is er toch?’ vroeg Rosies moeder haar voor wel de tiende maal. Maar ze bleef snikkend met haar gezicht op haar kussen liggen. Wat er is? Haar moeder zou toch niet begrijpen hoeveel pijn Chiel haar had gedaan. Dat uitgerekend Chiel, haar beste vriend, haar zo belachelijk maakte voor al die van ‘t Barakske had ze nooit verwacht.

Aan zijn smoes achteraf dat hij het goed bedoelde omdat hij haar mooi vond en dat iedereen er toch om had moeten lachen, daar had ze niets aan. Het kwaad was geschied. Haar gefotoshopte naaktfoto prijkte toch maar netjes op de muur. ‘t Is altijd hetzelfde met Chiel: als ze bij hem alleen is, is hij

r

lief. Maar met anderen erbij moet hij haar altijd belachelijk maken. Waarom toch? Waarom haar zo verraden? Snikkend

Waarom voelt Rosie zich dubbel verraden?

b

em

Kun jij begrijpen dat Chiel haar oneer aandoet met die foto? Weet je ook waarom? zeker wel

ke x

helemaal niet

c

pl

a

aa

gooit ze zich in haar moeders armen.

Waarom valt Rosie snikkend in haar moeders armen?

kij

In

TERUGBLIK Vul in:

kiezen - gemakkelijk - belangrijke - investeren - koesteren - vertrouwt

Vriendschap is een heel waarde.

Vrienden moet je . In vriendschap moet je blijven .

Vrienden blijven is niet altijd .

Verraad door vrienden komt hard aan omdat je hen .

Het is heel belangrijk om juiste vrienden te .

96

JUDAS

OP WEG MET DE MESSIAS

BLIK 2 1

Lees de tekst.

Het verhaal van Jezus en zijn apostelen begint ogenschijnlijk als een groepje mannen die alles achterlaten om met Jezus rond te trekken. Hadden ze dan niets beters te doen? Was hun drang naar avontuur zo groot? Was het charisma van Jezus zo onweerstaanbaar? Het zal wel een mix van alles geweest zijn.

Al snel werd het een groot mannenavontuur van een groepje vrienden. Jezus was een wonderbaarlijke persoon die mensen wist te boeien met zijn verhalen en daden. Hij begreep maar al te goed hoe moeilijk de gewone mens het had om iedere dag de eindjes aan elkaar te knopen. Hij kende hun verlangens naar een beter leven. Van overal kwamen mensen naar ‘hun’ Jezus luisteren. Soms zo massaal dat Jezus de mensen vanop een bootje op

r

het water moest toespreken of dat de apostelen de mensen weghielden om Jezus toch een moment van rust te

ongerustheid

nieuwsgierigheid

enthousiasme

geestdrift

angst

trots

energie

verlegenheid

jaloezie

het beste willen

trouw

ieder voor zich

ervoor gaan

vrienden

ke x

één doel

interesse

pl

Welk gevoel zouden de apostelen gehad hebben toen ze bij Jezus kwamen?

em

a

aa

gunnen.

Schrijf in de eerste kolom van de tabel de letter van het juiste bijbelfragment.

c

Zet een kruisje in de tweede kolom als je het herkent van je eigen vrienden(groep).

kij

b

C

B

Hij zei: ‘Kom!’ Petrus stapte uit de boot en liep over het water naar Jezus toe.

In

A

(Matteüs 14, 29)

(Matteüs 26, 31)

Hij stelde twaalf van hen aan als apostel: ze moesten hem vergezellen en Hij wilde hen ook uitzenden om het goede nieuws bekend te maken.

D De apostelen kwamen weer terug bij Jezus en vertelden Hem over alles wat ze gedaan hadden en wat ze de mensen onderwezen hadden.

(Marcus 3, 14)

E

Onderweg sprak Jezus tegen hen: Deze nacht zullen jullie mij allemaal afvallen.

(Marcus 6, 30)

Toen het zover was, ging Hij samen met de apostelen aanliggen voor de maaltijd.

(Lucas 22, 14)

BLIK 2 Op weg met de Messias

97

Situatie

Bijbelfragment

Eigen vriendengroep

Samen vertellen Samen dingen doen Samen zijn Vrienden kiezen Samen eten Veel vertrouwen hebben Steunen als het moeilijk is

r

Lees de tekst.

aa

2

Het begon de apostelen meer en meer te dagen dat Jezus echt wel een speciale man was. Hij sprak als een man van God en deed dingen die niemand voor mogelijk hield. Het woord Messias was in hun gedachten al gevallen.

pl

Zou het kunnen dat Jezus die langverwachte man was? Het zat zo. Duizend jaar eerder leefde hun grote koning David, de gezalfde, die hun landje verenigde. Nadien volgde er honderden jaren van verval, onrust en bezetting door vreemde volkeren. Het was de profeet Jesaja die het volk hoop gaf en zei dat er ooit terug een

em

Messias, een gezalfde, zou komen die hen zou bevrijden. Maar nu, weer honderden jaren later en onder het juk van de Romeinen, verlangden de mensen nog heviger dan ooit naar die bevrijder. Een nieuwe sterke koning moest er komen die hen uit de armoede zou helpen.

Stel je nu eens voor dat zij, eenvoudige mannen als Petrus, Judas, Thomas, Johannes, kortom zij alle twaalf, beste vrienden waren van die Messias. Toch ongelooflijk!

ke x

Hoe mooi hun avontuur ook leek, er

doken ook meer en meer donkere wolken op. Het was hen al vaak opgevallen dat onder de toehoorders ook farizeeën en

schriftgeleerden waren. Die godsdienstige

kij

leiders stelden Jezus vaak op de proef.

Jezus was ook hard voor hen. Hij verweet hen vaak dat ze de mensen een verkeerd

beeld van God voorhingen en dat ze meer

In

op hun eigen profijt uit waren dan zich echt om de mensen te bekommeren.

Jezus viel openlijk hun trotse imago aan.

De apostelen wisten dat het machtige mannen waren. Ze voelden ook dat de vijandigheid van die godsdienstige leiders voor Jezus groeide. Ze waren liever van die vervelende Jezus af.

Ook voor de Romeinen was Jezus een bedreiging. Zij zagen dat de mensen soms in drommen naar Hem kwamen luisteren. Jezus verstoorde de rust en het deed het verlangen bij sommige Joden groeien om in opstand te komen tegen de Romeinen.

98

JUDAS

a

Hoe ontdekten de apostelen dat Jezus de Messias was?

b

Zou dat invloed gehad hebben op hun vriendschap? Leg uit.

c

Hoe noemen we het moment waarbij Jezus en Zijn vrienden voor het laatst samen eten? Op welk moment van het kerkelijk jaar herdenken christenen dat etentje?

r

Markeer in de tekst met groen waarom de godsdienstige leiders Jezus uit de weg wilden hebben.

e

Markeer in de tekst met rood waarom ook de Romeinen Jezus uit de weg wilden hebben en hoe zij zouden reageren.

f

Denk je dat de dreiging van de godsdienstige leiders en de Romeinen veel invloed had op hun vriendschap? Leg uit.

TERUGBLIK

em

pl

aa

d

5

In

6 7 8

Wat waren Jezus en zijn apostelen?

Wie bezette toen Palestina?

Wie verwachtten de joden rond die tijd?

In welke levensomstandigheden leefden veel gewone joden?

Wat zou de Messias voor de joden doen?

Wat zou de Messias net als David zijn?

Wie was voor sommigen die Messias?

Wat moest hij doen tegen de Romeinen?

kij

1 2 3 4

ke x

Los aan de hand van de vragen het kruiswoordraadsel op.

4 2

5

1

6

3 7 8

BLIK 2 Op weg met de Messias

99

DE JUDASKUS

BLIK 3

A Met de beste bedoeling 1

Bekijk het filmfragment en los de vragen op. a

Markeer de woorden die bij het onthaal van Jezus in Jeruzalem horen.

enthousiast als een bandiet/boef

als een koning onthaald

uitgejouwd leggen doeken op de grond

mensen willen hem weg

em

Jezus geniet ervan

aa

droeve Jezus

r

veel volk

pl

enkele personen

verhinderen de optocht moederziel alleen

Jezus te voet

Waarom krijgt Jezus zo’n onthaal en wat hopen de mensen?

Op welk moment van het kerkelijk jaar herdenken christenen die gebeurtenis?

In

c

kij

b

ke x

wuiven met palmtakken

d

Wat verwacht Judas dat Jezus als Messias gaat doen?

e

100

JUDAS

Wat was het antwoord van Jezus op de vraag van Judas? Kruis aan.

Ik zal me verdedigen.

Ik strijd tegen de zonde.

Ik ben de Messias.

Ik zal het paleis verwoesten.

Ik zal de Romeinen verdrijven.

Ik doe wat God van me verlangt.

2

Bekijk het tweede filmfragment en los de vragen op. a

Markeer de juiste woorden die bij de gevangenneming van Jezus horen.

enthousiast als een bandiet/boef enkele personen

veel volk

droeve Jezus als een koning onthaald

uitgejouwd leggen doeken op de grond

mensen willen hem weg moederziel alleen

Jezus te voet

b

em

wuiven met palmtakken

Hoe verklaar je die ommezwaai?

Wat had Judas gehoopt dat er zou gebeuren wanneer hij Jezus verraadde?

kij

d

ke x

c

pl

verhinderen de optocht

aa

r

Jezus geniet ervan

Hoe legt Judas uit dat het Jezus is die het volk verraden heeft?

In

e

Waarom is Judas zo ontredderd als hij ziet wat er gebeurt met Jezus?

CURIEUS!

Judaskus De kus (normaal een symbool van vriendschap) die Judas Jezus gaf als herkenningsteken om Hem gevangen te nemen, staat symbool voor verraad. Bij een judaskus doe je alsof je met iemand het beste voor hebt, maar het tegendeel is waar. Dat Judas achteraf veel spijt had van zijn verraad, maakte zijn daad niet minder erg. Dat begreep ook Judas zelf en hij kon er niet mee leven.

BLIK 3 De judaskus

101

B Het leven gaat verder 1

Lees de tekst.

Het was wel de vijfde keer dat Chiel haar een berichtje stuurde waarin hij haar schreef dat hij er erg veel spijt van had. Maar Rosie reageerde niet, het had haar allemaal te veel pijn gedaan. Na drie weken was er te veel veranderd. Binnen ‘t Barakske waren er verschillende meisjes en jongens die vonden dat Chiel veel te ver was gegaan en dat zijn gedrag niet hoorde bij hun vriendengroepje. Zij hadden openlijk hun sympathie voor haar geuit en dat deed Rosie wel deugd. Anderen daarentegen deden plots alsof ze lucht voor hen was.

Hoe jammer ze het ook vond, toch begreep ze dat de vriendschap nooit meer hetzelfde zou zijn. Het ooit zo hechte vriendengroepje was verscheurd.

‘Ach,’ had haar vader al snel na de feiten troostend in haar oor gefluisterd, ‘zo zit het leven nu eenmaal in elkaar. Dat kom je wel te boven. Je leven stopt hier niet mee, hoor.’ En hoe raar het toen ook klonk, het was wel

r

zo. Met Karin gaat ze nu drie tot vier keer per week lekker sporten en heeft ze er een leuke vriendin bij met

aa

wie ze echt fijn kan babbelen. ‘Je straalt’, hoorde ze pas een jongen zeggen. En dat klopte wel. Rosie 2.0 genoot met volle teugen van het leven.

Geef een argument voor en tegen de keuze van Rosie om met Chiel te breken.

pl

a

em

b

Geef drie redenen die maken dat Rosies negatieve ervaring toch een positief effect heeft op haar leven.

Na de kruisdood van Jezus wordt zijn lichaam in een graf gelegd. Beluister in Marcus 16, 1-19 hoe het verder afloopt. a

Markeer de woorden die bij deze tekst passen.

kij

2

ke x

nieuw begin

In

voorbij

blij nieuws

b

terug opstaan

dood

verrijzenis

einde

totaal iets nieuws

treurnis iedereen verlaten

de verrader krijgt zijn zin

Wanneer herdenken christenen dat moment?

TERUGBLIK

‘Wat jou ook overkomt, het is nooit het einde!’ Dat is het verrijzenisgeloof van Christenen.

Pas dat toe op het verhaal van Rosie.

102

JUDAS

GESTRIPT 1

Wie is de persoon in het wit?

2

Hoe verhouden de twee figuren zich?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

3

Wie is de persoon in het zwart?

Gustave van de Woestyne, Judaskus, 1937

4

6

Waarom zijn de handen zo groot?

5

Hoe lijkt dit gezicht?

Wat doet de haan hier? Wie is de persoon rechts op de achtergrond?

GESTRIPT

103

r

L E G E I P S E IN D

aa

de goede vriend

ke x

de deugniet

de blozerd

em

het heilig boontje

pl

de mopperkont

de fashionista

kij

de veelvraat

In

de grapjas

de roddeltante

de dramaqueen

de vergeetkop

de luilak

104

IN DE SPIEGEL

het rekenwonder

r aa pl em ke x In

kij

A C I N O R E V

1 Als ik iemand zie die verdriet heeft, moet ik hem troosten. akkoord

niet akkoord

2 Troosten doet goed, maar goed troosten vind ik moeilijk. akkoord

niet akkoord

3 Wanneer ik iemand heb kunnen troosten, voel ik me goed omdat ik heb kunnen helpen. akkoord

niet akkoord

4 Voor mij is medelijden hebben met iemand niet hetzelfde als troosten. akkoord

niet akkoord

BLIK 1 1

NT

VAN HET PALEIS NAAR HET KRUIS

Lees wat er gebeurde toen Jezus net veroordeeld was door Pilatus.

Petrus, Johannes en nog een paar andere vrienden en vriendinnen van Jezus stonden urenlang te wachten bij het paleis van Pilatus. Toen Jezus eindelijk weer naar buiten kwam, was het al vrijdag.

Op Zijn rug droeg hij een zwaar houten kruis.

Heel wat mensen bleven staan kijken langs de kant van de weg. 'Dat is toch die Jezus?' zegden sommigen.

'Waarom wordt Hij zo zwaar gestraft? Hij heeft toch niets verkeerds gedaan? Hij is toch een goed mens?' Maar een heleboel andere mensen lachten en riepen toen Jezus voorbijkwam. 'Net goed dat die praatjesmaker op

r

Zijn nummer wordt gezet!' riepen ze. 'De rare ideeën van die man waren we al lang beu. Nu zal het weer rustig worden in onze stad. Mensen zoals Jezus brengen alleen maar onrust! De kruisdood is wat Hij verdient!' De

aa

vrienden van Jezus liepen stilletjes mee. Ze durfden niet goed laten zien dat ze bij Jezus hoorden. Dat was veel te gevaarlijk!

Door de smalle, bochtige straatjes van Jeruzalem droeg Jezus Zijn kruis. Zweet droop van Zijn lichaam. Soms

pl

stond Hij even stil, omdat Hij haast niet meer kon, maar de soldaten joegen Hem voort. Een paar keer viel Hij, met het zware kruis bovenop Zijn rug. Dan trokken de soldaten Hem overeind en moest Hij weer verder naar

em

de heuvel Golgotha.

Marcus 15, 16-22 (Naar: K. Janssen en R. Ottow, Hosanna)

2

Waarvoor staat de kruisweg? Markeer in de tekst de essentie ervan.

In

kij

ke x

De tocht die Jezus maakte van het paleis van Pilatus naar de heuvel Golgotha, staat bekend als de kruisweg. Net ter dood veroordeeld mocht Hij zelf het kruis dragen waaraan Hij op Golgotha zou sterven.

In de katholieke kerk is kruisweg ook de naam van het herbeleven van de lijdensweg die Jezus heeft meegemaakt. Gelovigen herdenken Jezus’ lijden en dood en bidden voor al diegenen die in deze tijd gebukt gaan onder allerlei vormen van lijden. Dat gebeurt in veel parochies op Goede Vrijdag.

De kruisweg is ingedeeld in veertien momenten, ‘staties’ genoemd. Soms voegt men daar een vijftiende statie aan toe om de verrijzenis uit te beelden. In alle kerken is er zo een kruisweg aanwezig, in de vorm van veertien of vijftien taferelen.

106

VERONICA

Bekijk de afbeelding met de vijftien staties. Koppel het juiste Romeinse nummer aan de teksten.

Jezus troost de wenende vrouwen.

Jezus wordt in het graf gelegd.

Jezus wordt van het kruis afgenomen.

Statie

Statie

Statie

Statie

Jezus valt voor de derde maal onder het kruis.

Jezus wordt ter dood veroordeeld.

Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis.

Jezus wordt aan het kruis genageld.

Statie

Statie

Statie

Statie

Veronica droogt het aangezicht van Jezus af.

Jezus neemt het kruis op Zijn schouders.

Jezus wordt van Zijn kleren beroofd.

Jezus sterft aan het kruis.

Statie

Statie

Statie

Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis.

Jezus ontmoet Maria, Zijn moeder.

Jezus verrijst uit de doden.

Statie

Statie

r

Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis te dragen.

pl

aa

Statie

Statie

II

III

IV

V

In

kij

I

ke x

em

3

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

BLIK 1 Van het paleis naar het kruis

107

4

Lees de tekst over De Passie.

De Passie is een tweejaarlijks muziektheaterstuk dat het lijdensverhaal van Jezus uitbeeldt. In Lier was de

hoofdrol weggelegd voor de vrij onbekende 22-jarige Pieter Jan De Paepe, de zoon van regisseur Johan De Paepe. Vlak voor de uitvoering zei hij het volgende: Ik denk dat De Passie een vernieuwende kijk zal bieden op het lijdensverhaal. Het wordt een moderne vertelling van het lijdensverhaal en er zit heel veel humor in.

Dat verhaal kan ons doen stilstaan bij wat Jezus heeft doorgemaakt. Hij heeft zichzelf opgeofferd voor iedereen die in Hem geloofde. Maar dat hoeft niet per se loodzwaar te zijn. Een van de heel recente nummers die ik zal zingen, is Toe nu maar van Het Zesde Metaal. Die scène speelt zich af in Getsemane, waar Jezus tegen God zegt: ‘Ik wil dit niet, Ik ben er niet klaar voor.’ Maar dan stemt Hij er toch mee in. Dan wordt Hij gearresteerd.

Daarbij hoort Wat wil je dat ik doe? van Kommil Foo. Dat is het nummer waarin Jezus zegt: ‘Hier stopt het voor Mij, maar niet voor jullie. Ga niet zitten huilen, maar ga voort, denk aan wat we samen hebben gedaan en ga

aa

het laatste moment, want het verhaal stopt bij de verrijzenis.

r

ervoor.’ Dat is de eindnoot van de voorstelling. Een fantastisch nummer, ongelofelijk goed, heel cool. Het is niet Voor mij is Jezus, als je Hem zou vertalen naar deze tijd, een teammanager.

Iemand die heel goed de sterktes en zwaktes van Zijn team en van zichzelf kent,

pl

maar die bovenal een kracht uitstraalt. Een kracht die de mensen inspireert die Hem blindelings zijn gevolgd. Ik denk dat dat Zijn grote troef was. Een kracht vanuit een sereniteit, een rust. Ik wil Hem niet spelen in die typische gedragen sfeer waarbij alles heel traag gaat. Dat werkt niet meer in deze tijd. Dat is ook niet

em

hoe ik Hem zie. Wat ik wel in die rol wil steken, is sereniteit en rust, maar toch ook kracht, en dat niet vanuit een fysieke verschijning, wel vanuit geloof, geloof in Zijn missie, in Zijn volgelingen.

Voor mij is geloof datgene waarop het christendom gebouwd is. Respect voor

ke x

elkaar, naastenliefde en vriendschap. Dat is niet zozeer geloven in the big man in

the sky, maar wel in de boodschap die mensen hebben proberen te verspreiden.

Dat is iets actueels.

Markeer in de tekst met groen wat Jezus betekent voor Pieter Jan.

b

Markeer in de tekst met geel hoe de acteur Jezus wil brengen.

kij

a

Naar: www.kerknet.be en www.tertio.be

In

TERUGBLIK Vul in. Kies uit:

gekruisigd - ergernis - staties - Zijn kruis dragend - ter dood veroordeeld lijdensweg - kruisweg - Goede Vrijdag Jezus had door Zijn manier van spreken en leven heel wat gewekt bij de overheid van Zijn tijd. Hij werd gevangengenomen en . Na het proces moest Hij doorheen de massa kijklustigen naar de executieplaats Golgotha gaan, zelf .

Het werd voor Hem een hele . In Golgotha werd Hij .

Op herdenken en herbeleven christenen al biddend de lijdensweg van Jezus in de . Die verbeeldt die lijdensweg aan de hand van veertien of vijftien taferelen,

genoemd.

108

VERONICA

BLIK 2 1

BEWOGEN WORDEN

Hoe wordt er gereageerd? Plaats de juiste ‘houding’ bij elke situatie. Kies uit: ramptoerist - vol medelijden - diep meevoelend - veroordelend - boos (opstandig) - bang - vol ongeloof

Een filmfile in plaats van een kijkfile Bij een dodelijk ongeval schreef de politie 25 boetes uit aan automobilisten midden op de snelweg om het ongeluk vast te leggen. Een politieagent

aa

getuigt: ‘Normaal zijn er altijd wel één of twee mensen die fotograferen,

r

die filmend langs het ongeluk reden. Ook parkeerde iemand zijn auto

maar dit was wel heel extreem. Niet alleen ontstond er een kijkfile op de

andere weghelft, ook liepen mensen van achter in de file naar voren, soms

pl

wel 600 of 700 meter, om een foto of filmpje te maken.’

Naar: www.nos.nl

Voorbijgangers:

Mijn vriendin wordt gepest

em

Politieagent:

Het begon gewoon met wat kribbige opmerkingen. Maar toen plakten ze briefjes op haar rug met daarop: I'm

ke x

a loser. Daarna slingerden ze opmerkingen naar haar hoofd als: Hoi, lelijkerd. Of: Goh, je ziet eruit alsof je net uit bed komt. Later jatten ze haar pennen, scheurden ze het kaftpapier van haar boeken of gooiden ze haar spullen uit het raam. Als mijn vriendin er iets van zegt, vinden ze dat gewoon grappig. Het wordt steeds erger!

kij

De pesters: Mijn vriendin:

In

Ik:

Bedelaar op straat Ik vind het altijd moeilijk om mijn houding tegenover bedelaars te bepalen.

Geef je elke keer geld of weiger je ook? Soms krijg ik schoon genoeg van al die uitgestoken handen en negeer ik hen. Andere dagen voel ik medelijden en geef ik wat geld.

Ik:

CURIEUS!

Je ziet vaak dat mensen die in een noodsituatie in actie komen, achteraf zeggen: ‘Ik dacht er niet bij na, het ging vanzelf.’ Ze springen dan bijvoorbeeld in het water met hun telefoon nog in hun zak. Bij gevallen waarin de omstanders niet ingrijpen - en bijvoorbeeld filmend langs een noodsituatie rijden - gebeurt er waarschijnlijk iets anders. Soms denkt men inderdaad dat anderen wel zullen ingrijpen en de ambulance zullen bellen, met als gevolg dat niemand snel belt.

BLIK 2 Bewogen worden

109

2

Lees het artikel over een hoofdverpleegkundige in de coronacrisis.

Hoe gaat het eraan toe in het ziekenhuis? Sander Ombelets, hoofdverpleegkundige van de corona-afdeling in het Sint-Trudoziekenhuis getuigt.

Fysieke barrière ‘Het is alsof we in een film leven. Je loopt rond in een soort ruimtepak en psychisch is het ook niet te onderschatten.

Het zijn lange dagen en je ziet je medewerkers alles geven om zo goed mogelijk te helpen, maar de patiënten gaan snel achteruit.’

‘Het is voor ons ook akelig’, gaat Ombelets verder. ‘Het is een virus, dus je kunt het zelf krijgen of meenemen naar

natuurlijk met alle plezier, maar te veel fysiek contact mag niet, terwijl je soms wel eens een schouderklopje wilt

pl

geven.’

aa

en dat maakt het spannend om binnen te gaan. We zorgen

r

huis. Je wapent je, maar zo maak je een fysieke barrière

We laten het nooit los

Hoe groot is de druk op de ploeg? ‘Immens groot. Ik heb nog nooit zo’n inzet gezien. Alle disciplines werken

em

prachtig samen. De artsen in ons ziekenhuis die minder consultaties hebben, hebben zich aangemeld om de verpleging te komen ondersteunen in de dagelijkse taken. Ik vind dat prachtig.’ Ombelets is de eerste week elke dag in het ziekenhuis geweest voor zo’n 10 à 12 uur per dag. ‘Vorig weekend was ik thuis bij mijn gezin, maar

Psychisch zwaar

ke x

elke dag is er een skypecall en ze mogen mij ook 24/7 bellen en berichten sturen. We laten het nooit los.’

Welke zorgen leggen verpleegkundigen dan bij de hoofdverpleging? ‘Wat ik het meeste hoor, is de vraag: “Kunnen we niet nog meer doen?” Of je ziet gewoon aan hun gezicht dat er iets is, want het is psychisch enorm zwaar voor de medewerkers, vind ik. Ze doen dingen die ze normaal niet doen, ze zijn snel opgeleid voor extra taken, ze ondersteunen de patiënten ook in moeilijke situaties en dat weegt op mensen. Ze werken ook meer, er zijn medewerkers die spontaan hun ouderschapsverlof hebben stopgezet.’ Je neemt die verhalen zeker mee

Naar: www.radio1.be

Welke houdingen bij oefening 1 zijn hier van toepassing? Noteer.

In

a

kij

naar huis, volgens Ombelets. ‘Als je thuiskomt, stopt het ook niet, het is overal die COVID-19.’

b

Welke termen zou jij nog toevoegen om de reacties van de hulpverleners te typeren?

TERUGBLIK

Doorstreep wat fout is.

110

-

Mensen die anderen zien lijden, reageren daar allemaal gelijk / verschillend op.

-

Bewogen worden door het lijden van anderen betekent dat je als ramptoerist / meevoelend door het leven gaat.

-

Professionele hulpverleners zijn zeer bezorgd om elkaar / hun werktijden.

VERONICA

BLIK 3

VERONICA

A Een vrouw met lef 1

Lees de tekst en markeer hoe mensen reageren.

Tussen de menigte nieuwsgierigen die zich verdringt om de ter dood veroordeelde Jezus te zien op weg naar de plaats van Zijn terechtstelling, volgt Veronica alles.

Bloed, zweet en tranen. Het gezicht van Jezus was niet mooi

NT

meer om te zien. De pijn droop er langs alle kanten af.

r

Veronica stond langs de kant van de weg. Ze was op weg geweest naar de markt toen ze deze stoet ontmoette. Een man

aa

met een kruis op weg naar Zijn dood. Ze bleef kijken samen met zo veel anderen. De mensen om haar heen slaakten kreten van afschuw. 'Bah, zo'n misdadiger! Kijk eens wat een tronie. Je kunt wel zien dat Hij slecht is. Ze moeten Hem maar

pl

gauw kruisigen!'

De man keek rond als een wild dier dat in het nauw was gedreven. Zijn blik flitste alle kanten op. Was er

em

nergens redding? Zijn ogen kruisten die van Veronica. Met een schok keek ze in Zijn hart. Ze zag de goedheid en de angst. 'Ach Jezus, wat doen ze met je?’

Ze ziet het ploeteren, het zweet, het bloed. Plotseling doorbreekt ze de afsluiting, wringt zich tussen de soldaten door en trotseert de blikken van de massa. Zij helpt de terdoodveroordeelde, wast Zijn zweet en bloed weg. Het volksgeloof vertelt dat in Veronica's doek een afdruk van Jezus' gezicht achterbleef: een van pijn verwrongen,

Naar: K. Jansen en R. Ottow, Hosanna en www.morgensterhilversum.nl

Bekijk het filmfragment en duid aan op welke manier Veronica naar het gebeuren kijkt.

kij

2

ke x

gekwetst gezicht. Het enige beeld dat Jezus ons van zichzelf wilde nalaten.

als ramptoerist

vol medelijden

troostend

bang

In spottend

diep meevoelend

vluchtend

boos (opstandig)

in actie schietend

veroordelend

vol ongeloof

CURIEUS!

In Jezus’ tijd mochten vrouwen nooit zonder hoofddoek de straat op.

Het was een teken van eerbied en kuisheid.

3

Waarom kunnen we stellen dat Veronica een vrouw met veel lef is?

BLIK 3 Veronica

111

4

Wat is troosten? Lees de tekst.

Troost is die steun bieden waardoor de ander de mogelijkheid heeft om de pijn, het gemis en het verdriet te delen. Wie zich getroost weet, ervaart dat hij er niet alleen voor staat maar dat hij je steun, bemoediging en vertrouwen heeft.

Troosten betekent niet dat je het probleem gaat oplossen. Troost heeft niets te maken met pogingen om de pijn en het verdriet weg te nemen bij de ander. Verdriet en leed kun je niet wegnemen in veel gevallen. Het gaat er wel om dat we het leren delen. Het beroert je dus wel, maar je laat de pijn en het verdriet bij de ander liggen. Je kunt het leed van de ander niet overnemen. Je moet dat leed dus met het grootste respect benaderen en goed beseffen dat het niet jouw pijn is.

Naar: www.desteven.nl

b

Troosten is meer zwijgen en luisteren dan zelf spreken.

Welke kenmerken van troosten herken je bij Veronica?

pl

em

5

r

Markeer in de tekst drie belangrijke kenmerken van troosten.

aa

a

Lees de tips over hoe je het best iemand kunt troosten en vul de titels van de paragrafen aan. Kies uit:

Tip 1:

ke x

Vraag hoe de persoon zich voelt. - Probeer het gesprek geen positieve draai te geven. Open het gesprek. - Houd contact. - Vraag naar volgende stappen. - Wees oprecht. Houd de aandacht op de ander gevestigd. - Vraag of je iets voor de persoon kunt betekenen.

kij

Maak aan de persoon in kwestie duidelijk dat je ziet dat hij triest is en dat je klaarstaat om naar zijn verhaal te luisteren wanneer hij daar klaar voor is.

In

Tip 2:

Begin het gesprek door te vragen hoe de ander zich voelt. Zelfs in verdrietige situaties kan de persoon ook nog andere emoties ervaren. Het kan opluchten om al die emoties te delen.

Tip 3: Luister naar het verhaal zonder meteen de positieve kant te belichten. Dat doe je waarschijnlijk om de persoon in kwestie op te beuren, maar hij kan de indruk krijgen dat je zijn probleem niet serieus neemt of dat je zijn situatie niet belangrijk vindt.

112

VERONICA

Tip 4: Vermijd het om vergelijkbare situaties uit je eigen leven te zoeken. Probeer je vooral te focussen op wat de ander vertelt. Die is waarschijnlijk toch te verdrietig om te luisteren naar de dingen waar jij in het verleden mee geworsteld hebt.

Tip 5:

aa

r

Misschien bestaat er geen ideale oplossing voor het probleem, maar het kan de ander wel helpen als je mee nadenkt over volgende stappen.

Tip 6:

Tip 7:

em

pl

Vraag waar de persoon nood aan heeft. Een wekelijks telefoontje of een wandeling af en toe? Maak duidelijk dat je jouw steun of hulp wilt aanbieden.

Geef steeds eerlijk advies en maak enkel beloften die je kunt waarmaken.

Tip 8:

a

ke x

Vergeet niet om van tijd tot tijd contact op te nemen. Het is belangrijk dat de ander weet dat je voor hem blijft klaarstaan.

Naar: nl.wikihow.com

Vind je het moeilijk om iemand op een goede manier te troosten? In welke situaties vooral?

kij

Welke van de tips vind je makkelijk om te volgen? Welke vind je moeilijker? Waarom?

In

b

c

Hoe word jij het liefst getroost?

d

Wie uit je omgeving is het best in staat om jou te troosten?

e

Kun je door iemand te troosten die persoon ook beter leren kennen en goed bevriend worden?

BLIK 3 Veronica

113

B Een vrouw met een betekenisvolle naam

CURIEUS!

De naam Veronica is afgeleid van het Latijnse ‘vera icon’ en betekent ‘het ware beeld’. Door met zo veel lef en doorzettingsvermogen tot bij de lijdende Jezus te raken en Hem zo oprecht te troosten, voelt ze Zijn lijden tot in het diepste van zichzelf en leert ze de ware Jezus kennen.

Lees de tekst. Markeer wat je herkent uit vraag d en e op de vorige pagina.

Troostende handen op een gelaat dat lijdt, tekenen de lijnen van de mens diep in je hart

en de trekken van zijn ziel: zijn verdriet

aa

Je draagt zijn aanschijn mee

r

- om nooit te vergeten.

Zijn liefde krijgt een gezicht.

pl

en zijn vaste wil om trouw te zijn ten einde toe.

Een hart met handen is een klein attent gebaar dat niet het lijden heelt,

em

maar toch het leed verzacht; een ander mens

draagt je pijn mee.

Duid aan bij welke stelling deze passage het best aansluit.

Veronica weet hoe ze Jezus moet troosten, omdat zij Hem het best kent.

Veronica is zo oprecht begaan met Jezus, dat zij Hem ten diepste leert kennen.

b

Hoe maakt Veronica hier haar eigen naam waar?

kij

ke x

a

In

TERUGBLIK

Kruis het juiste aan.

Toen Veronica ontdekte wat ze met Jezus aan het doen waren … … haalde ze haar schouders op en liep door. … begon ze met de massa mee te schreeuwen. … voelde ze ten diepste met Hem mee.

Toen ze al die soldaten zag … … vluchtte ze weg. … raapte ze al haar moed bij elkaar en baande zich een weg tot bij Jezus. … trok ze haar verborgen wapen en begon tegen de soldaten te vechten.

Haar naam heeft een diepere betekenis die verwijst naar … … haar schoonheid waarmee ze de soldaten kon afleiden. … het feit dat ze Jezus echt leerde kennen door Hem te troosten. … haar toverkracht die ervoor zorgde dat de afdruk van het gelaat van Jezus op haar doek achterbleef.

114

VERONICA

GESTRIPT 2 Waarom is Veronica achter het doek verborgen?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

1

Welk doek zou dit kunnen zijn?

En wat bewijst dat?

Sieger Köder, Veronika, Bensberger Kreuzweg, VI Station, 1987

3

Wat betekent het dat Veronica het gelaat van Jezus ontvangen heeft?

4

Waarom heeft de kunstenaar dit bij Veronica geplaatst, denk je?

GESTRIPT

115

L E G E I P S E IN D Welke gedachte uit dit hoofdstuk verwens je?

Welke gedachte uit dit hoofdstuk heeft je ertoe aangezet om iets te doen?

Aan welke gedachte uit dit hoofdstuk wil je trouw blijven?

pl

aa

r

Welke gedachte uit dit hoofdstuk vind je het minst belangrijk?

In

kij

ke x

em

Welke gedachte uit dit hoofdstuk vind je heel goed?

116

IN DE SPIEGEL

r aa pl em ke x In

kij

S U Z JE

1 Enkel waargebeurde verhalen zijn voor mij zinvol. akkoord

niet akkoord

2 Ik kan geloven in iets wat niet bewezen is. akkoord

niet akkoord

3 Iemand die iets voor mij betekent, raakt mijn hart. akkoord

niet akkoord

4 Ik moet iemand persoonlijk kennen voor ik iets van die persoon aanneem. akkoord

niet akkoord

BLIK 1 1

HALLO, MET JEZUS?

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

‘Nou,’ denkt Fien, ‘dat ga ik even snel afhaspelen. Zorgen dat ik mijn punten binnenhaal op dat werkje over de historische figuur Jezus.’ IJverig tokkelt ze ‘Jesus’ in op haar laptop. Ze kijkt verwonderd. Bijna 1,4 miljard suggesties. ‘Dommerik,’ denkt ze, ‘waarom schrijf je het in het Engels?’ Ze ramt ‘Jezus’ in op het toetsenbord.

Achttien miljoen hints. Euh, al een pak minder, maar nog altijd te veel om snel even door te lezen.

Wanneer is Jezus geboren? ‘Een goede vraag om mee te beginnen, Fien,’ lacht ze bij zichzelf. Want ze weet het antwoord natuurlijk al. Het jaar 0.

Christus. Nu breekt mijn klomp. Is Jezus geboren voor Hij geboren was?

aa

Dan maar Wikipedia.’ Wel drie keer leest ze de volgende zin: ‘Er zijn geen

r

‘Mis? Hier staat dat volgens geleerden Jezus geboren is in 6 of 7 voor

bronnen bekend die melding van Hem maken.’ Pardon? Hoe kan dat nu?

Waar schrijft iedereen dan over? ‘Buiten de evangelies in het Nieuwe

Testament kan maar weinig biografische informatie over Jezus worden

pl

gevonden.’ Dat is een goeie! Die evangelies waren toch geschreven door volgelingen van Jezus? Die konden schrijven wat ze wilden.

Lap zeg, ’t is nog niet straf genoeg … Evangelist Marcus begon te schrijven rond het jaar 70. Jezus stierf toen

em

hij 33 was, dus tientallen jaren eerder. ‘Die evangelist moet een geweldig geheugen gehad hebben’, denkt Fien.

‘Ik zie mezelf over veertig jaar niet veel herinneren van mijn tienertijd. Hoewel ik me die kus van Marcello hopelijk wel blijf herinneren.’ En glimlachend stort ze zich weer op haar opdracht.

Markeer de zin die jou het meest verbaast. Verklaar.

Waarom zijn er geen rechtstreekse getuigenissen over Jezus? Duid het juiste antwoord aan.

Een kleine minderheid van de mensen kon toen lezen en schrijven.

De Romeinen waren aan de macht en schreven bijna uitsluitend verhalen over koningen en keizers.

Jezus was de zoon van een onbelangrijke timmerman.

Het christendom betekende toen nog niets.

In

kij

b

ke x

a

2

Zoek op internet waarom Jezus niet in het jaar 1, maar waarschijnlijk in het jaar 6 of 7 voor Christus geboren is.

a

Beschrijf kort hoe je te werk ging om die informatie te vinden.

b

Welke bron gebruikte je?

c

Wie is de auteur van de bron?

118

JEZUS

3

Wat zul jij je over veertig jaar nog van dit jaar in je leven herinneren? Verklaar.

4

Lees de tekst en beantwoord de vragen.

Over het bestaan van Jezus kan niemand zekerheid geven. Er zijn dus geen bewijzen van Jezus of van Zijn daden. Dat is voor ons, die leven in een tijd waar alles met foto’s of beelden gestaafd wordt, moeilijk te aanvaarden. Naast de vier evangelies (van Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes) komt het meest doorslaggevende bewijs over het bestaan van Jezus van een Romeinse geschiedschrijver. Flavius Josephus scheef op het einde van de eerste eeuw in zijn Joodse Oudheden het volgende: 'Nu was er rond die tijd een wijs man, genaamd Jezus, als het tenminste gepast is om hem een man te noemen.

Want hij deed wonderbare dingen en was een leraar van mensen die graag de waarheid aannemen. Vele

r

joden en ook vele heidenen werden door Hem aangetrokken. Deze man was Christus. En toen Pilatus Hem, op aanraden van de belangrijkste leiders uit ons midden, had veroordeeld tot het kruis, lieten degenen die Hem in

aa

het begin lief hadden gehad, Hem niet in de steek. Want op de derde dag verscheen Hij weer levend aan, zoals

de profeten van God deze en talloze andere wonderlijke dingen over Hem hadden voortgezegd. En de groep christenen, zo genoemd naar Hem, bestaat tot op de dag van vandaag.'

pl

Noot: De schuine tekstdelen werden waarschijnlijk later door christenen aan de oorspronkelijke tekst toegevoegd.

Waarom zien sommigen de tekst van Flavius als een meer betrouwbare bron dan de evangelies?

De evangelisten waren aanhangers van Jezus en waren zelf christenen.

De evangelisten waren niet bezig met de vraag of wat ze opschreven precies zo gebeurd was.

De evangelisten wilden vooral over de boodschap van Jezus vertellen.

Flavius was een Romein en dus een buitenstaander die berichtte over wat hij zag.

Flavius was geschiedschrijver.

b

Zijn de uitspraken waar of niet waar? Verbeter de foute stellingen.

ke x

em

a

Flavius Josephus zegt dat Jezus ...

Waar

Niet waar

kij

… nooit geleefd heeft.

… een wijze man was.

In

… wonderlijke dingen deed.

… enkel joden aansprak.

… veroordeeld werd door Pilatus tot de kruisdood.

… na Zijn veroordeling in de steek gelaten werd door Zijn vrienden.

… na zijn dood aanhangers had die christenen heetten.

BLIK 1 Hallo, met jezus?

119

Bekijk de afbeeldingen van Jezus. a

Kleur het bolletje groen als de afbeelding overeenkomt met hoe jij je Jezus voorstelt.

b

Kleur het bolletje rood als de afbeelding niet overeenkomt met hoe jij je Jezus voorstelt.

c

Bekijk de beelden met een rood bolletje en verklaar waarom dat beeld niet overeenkomt met jouw beeld van Jezus.

pl

aa

r

5

em

CURIEUS!

In

kij

ke x

Het afbeelden van God/Jezus Bij de islam en het jodendom is het verboden om afbeeldingen te maken van God. Dat in tegenstelling tot het christendom. God en Jezus werden al eeuwenlang afgebeeld. Vreemd als je bedenkt dat nergens beschreven staat hoe Jezus eruitgezien zou hebben. Of Jezus nu dun of dik, groot of klein was, niemand die het weet. Toch kan iedereen zich een voorstelling vormen van Jezus. Vooral door de beeldvorming uit films stellen wij ons Jezus voor als een ranke, blanke jongeman met lange loshangende haren. Maar gezien Zijn woonplaats, Palestina, is het zeer onwaarschijnlijk dat Jezus blank was.

TERUGBLIK

Duid aan welke stelling juist is.

Als blijkt dat de historiciteit niet bewezen kan worden, is het Nieuwe Testament een waardeloos verzinsel.

Het gaat er niet om of Jezus al dan niet bestaan heeft. Het belangrijkste is Zijn boodschap en wat Hij over het leven en God zegt in het Nieuwe Testament.

120

JEZUS

BLIK 2

JEZUS’ PROFIELPAGINA

Mijn profiel Mijn naam (Luc. 2, 21):

em

Tijdlijn Over Vrienden Foto's

pl

JEZUS

aa

r

Uit de evangelies komen we heel wat te weten over Jezus. Duik in het evangelie van Lucas en breng Jezus tot leven.

Mijn geboorteplaats (Luc. 2, 4-5): Mijn geboorteperiode (Luc. 2, 1):

ke x

Mijn woonplaats (Luc. 1, 26-27):

De naam van mijn vader (Luc. 1, 26-27):

De naam van mijn moeder (Luc. 1, 26-27): Zo noemden ze mij (Luc. 4, 31-34):

kij

Hoe ik niet wou heten (Luc. 9, 19):

Geef drie namen die je uit mijn stamboom herkent (Luc. 3, 23-38):

In

Mijn vrienden Persoon naar wie ik echt opkeek (Luc. 7, 28): Waar ik mijn vrienden zocht en hun beroep (Luc. 5, 1-11):

Hoe ik mijn vrienden noemde (Luc. 6, 12-16): Spannend avontuur met mijn vrienden (Luc. 8, 22-25): Naam die ik gaf aan mijn beste vriend Simon (Luc. 6, 13): Zij zorgden voor mij en mijn vrienden (Luc. 8, 1-3):

Vriend die mij in de steek liet (Luc. 22, 56-57): Apostel die mij verraadde (Luc. 22, 47):

BLIK 2 Jezus’ profielpagina

121

Mijn werk en omgeving Leeftijd toen ik begon met mijn levensopdracht (Luc. 3, 23): Belangrijk keerpunt in mijn leven (Luc. 3, 21-22): Wat ik wilde duidelijk maken aan de mensen (Luc. 17, 20):

Waarmee ik mij bezig hield (Luc. 6, 17-19): Waarom ik veel met zondaars omging (Luc. 6, 31-32):

Het hoogtepunt in mijn leven (Luc. 19, 28-38):

r

Plaatsen die ik bezocht

aa

Duid aan op de kaart:

(Luc. 18, 35): (Luc. 9, 51):

pl

(Luc. 4, 31): (Luc. 9, 10):

In

kij

ke x

em

(Luc. 7, 11):

Likes en dislikes Waar ik echt naar verlangde (Luc. 22, 15):

Ik hield van (Luc. 18, 16): Plaats waar men niet veel moest hebben van mij (Luc. 4, 28-29): Zij hadden het niet op mij begrepen (Luc. 6, 1-2): Waar ik niet tegen kon (Luc. 6, 46-47):

Hoe men mij ombracht (Luc. 23, 33):

122

JEZUS

Mijn uitspraken (Luc. 6, 27): akkoord

niet akkoord

(Luc. 6, 27): akkoord

niet akkoord

(Luc. 6, 27):

niet akkoord

aa

r

akkoord

pl

Tijdlijn Over Vrienden Foto's

Jezus van Nazareth werkt nu als herder.

ke x

em

Jezus van Nazareth is met Johannes de Doper.

Jezus van Nazareth is ingecheckt in Jeruzalem.

In

kij

Johannes de Doper

Johannes de Doper en 27 anderen vinden dit leuk.

TERUGBLIK Schrap wat fout is.

De evangelies … … geven een / geen goed beeld van wie Jezus was. … laten wel / niet zien hoe Jezus dacht en voelde. … laten je wel / niet afleiden hoe Jezus verwacht dat wij leven.

BLIK 2 Jezus’ profielpagina

123

BLIK 3 1

JEZUS RAAKT MENSEN

Noteer welke persoon een betekenisvolle plaats heeft in jouw leven.

a

Op welke manier inspireert of raakt die persoon jou? (Je mag meerdere antwoorden aanduiden.)

Door wat hij zegt (of niet zegt) Door wat hij doet (of niet doet) Door wat hij voor anderen doet Door wat hij voor mij doet/gedaan heeft

Stel je je naar die persoon open of gesloten op? Leg uit.

aa

b

onrustig

verzwakt

blijgezind jaloers

rustig

verdrietig

verlegen

afwachtend

vol vertrouwen

In

kij

Zoek een prent, afbeelding of foto die de persoon voor jou symboliseert en kleef hem hieronder.

Kleef hier je foto.

124

anders

Heeft die persoon invloed op je eigen innerlijk, op wie of wat je bent? Verklaar.

2

mezelf

ke x

d

pl

Markeer de woorden die overeenkomen met hoe jij je tegenover die persoon voelt.

em

c

r

JEZUS

a

Waarom koos je die afbeelding?

b

Welke andere afbeeldingen kunnen je gekozen persoon nog symboliseren? Beschrijf.

CURIEUS!

3

pl

aa

r

Metafoor Een metafoor wil zo veel zeggen als ‘beeldspraak’. Je weerspiegelt iets of iemand in een bepaald beeld. Dat beeld staat symbool voor die persoon. Er zijn meerdere metaforen van eenzelfde persoon mogelijk.

Waarom zou het lam op de titelpagina een metafoor kunnen zijn voor Jezus?

em

Kruis aan hoe jij Jezus vooral ziet. Je mag meerdere antwoorden aanduiden.

ke x

4

Als stichter van het christendom Als een verzinsel

Als een bijzonder iemand

Als iemand die mensen hoop geeft

kij

Als een lichtpunt voor alle mensen

Als zoon van God

Als voorvechter voor vrede

Als doorzetter

In

Als genezer van zieken

Als wonderdoener

Als iemand die jongeren aanspreekt

Als iemand die nu nog mensen helpt

Als iemand die de moeite is om te volgen

5

Als iemand van vroeger

Als iemand die enkel van tel is voor christenen

Welke metafoor zou jij voor Jezus kiezen? Verklaar.

BLIK 3 Jezus raakt mensen

125

6

Lees de getuigenissen en markeer hoe Jezus elke persoon inspireert.

Voor mij is Jezus een vaste waarde in mijn leven. Mensen graag zien, daar hou ik mij aan. Ik tracht zelf een goed mens te zijn, ook al lukt het niet altijd.

Het heeft mij altijd enorm getroffen hoe Jezus zich bekommerde om zieke en lijdende mensen.

Ook al kan ik geen wonderen verrichten, ik probeer als verpleger elke dag met heel veel deugd de mensen in de kliniek bij te staan.

(Mieke, 37 jaar)

(Emeo, 35 jaar)

(Jens, 23 jaar)

aa

r

Voor mij is geloven iets wat ver van me af staat. Toch is de figuur van Jezus en hoe Hij recht voor de raap Zijn gedacht zei en opkwam tegen de machthebbers, mij altijd bijgebleven.

Zo sta ik ook recht voor de raap in het leven.

em

pl

In nood kent men zijn vrienden, zegt men.

Wel, zo heb ik ook Jezus leren kennen. Het feit dat ik van mijn kanker genezen ben, heb ik aan Hem te danken. Ik aarzel dan ook geen enkel moment om Hem altijd en overal mijn dankbaarheid te tonen.

(Alain, 45 jaar)

ke x

Jezus’ bekommernis om arme mensen raakte me al als kind. Al heel snel begreep ik dat daar ook mijn toekomst lag. Ik heb dan ook nooit getwijfeld aan mijn roeping om missiezuster te worden.

In

kij

(Agnes, 69 jaar)

TERUGBLIK Vul in. Kies uit:

bewust - anderen - betekenis - boodschap - anders - engageren - christenen - binnen Voor vele , maar ook voor niet-christenen, heeft Jezus een belangrijke

in hun leven. Jezus heeft hen van geraakt zodat ze en in het leven staan.

Door Jezus ze zich naar de wereld en en dragen zo Zijn uit.

126

JEZUS

GESTRIPT Hoe beschrijf je de vingers op het schilderij?

2

Van wie is de hand?

3

Wat is dat in het midden van de hand?

4

Waarvoor staat de rode kleur?

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

1

Renato Guttuso, Hand of the Crucified, 1965

6

5

Waarom is de hand een metafoor voor Jezus?

Welk moment uit Zijn leven is dit?

GESTRIPT

127

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

L E G E I P S E IN D

128

IN DE SPIEGEL

ke x

em

pl

aa

r

Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info In Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info nfo fo Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Info Inf

In

kij

O F N I

INFO Gevoelenslijst

r

aa G

kij In blij

130

optimistisch overrompeld overwerkt schuldig slaperig spijt teleurgesteld tevreden triomfantelijk jaloers trots twijfelend uitgeput vastbesloten vergevingsgezind verdrietig verliefd verrast verward weemoedig woedend zalig zelfvoldaan zenuwachtig

pl

aanvaard achterdochtig bang beledigd beschaamd besluiteloos bezorgd blij boos dankbaar eenzaam ellendig enthousiast gekwetst gelukkig gechoqueerd hoopvol hulpeloos koppig kwetsbaar misselijk onderdrukt onverschillig onzeker opgelucht

ke x

BO

OS

GEVOELENSLIJST

em

INFO

BAN

verdrietig

DE BIJBEL

INFO

A Een kast vol boeken Vul de tekst aan met de onderstaande woorden. christenen - god - heilig - Jezus - joden - Nieuwe - Oude - Paulus - twee

De Bijbel is het boek voor de .

r

Het bestaat uit delen.

aa

Het Testament (OT) bevat veel oude verhalen over de en hun Jahweh.

1 Koningen

2 Samuël

Numeri

Ruth

Joz ua

Rechters

em

ke x

Leviticus

Exodus

Genesis

christenen, waaronder

1 Samuël

pl

Het Testament (NT) gaat over het leven van en de eerste

Deuteronomium

Hooglied

Prediker

Psalmen

Zefanja

1 Johannes

Spreuken

Job

Habakuk

1 Petrus

2 Petrus

2 Makkabeeën

1 Makkabeeën

Maleachi Openbaring van Johannes

Judas

Haggai

Zacharia 3 Johannes

Jakobus

Filemon

Hebreeën

Titus

1 Timoteüs

2 Timoteüs

2 Tessalonicenzen

Kolossenzen

1 Tessalonicenzen

Filippenzen

Efeziërs

Galaten

1 Korintiërs

2 Korintiërs

Romeinen

Handelingen van de apostelen

Ezechiël Daniël

2 Johannes

Jona

Micha

Obadja

Amos

Baruch

Joël

a Hose

Jeremia Klaagliederen

Johannes

Lucas

Judit Ester

Nahum

2 Kronieken

1 Kronieken

Tobit

Jesaja

Wijsheid van Jezus Sirach

Marcus

Matteüs

Wijsheid

In

2 Koningen

kij

Ezra

Nehemia

INFO De Bijbel

131

B De evangelies Evangelie komt van het Griekse woord ‘euangelion’, dat goede of blijde boodschap betekent. In de Bijbel staan vier evangelies: van Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes. Ze vertellen ons over Jezus’ leven en werk.

Matteüs was waarschijnlijk eerst een tollenaar die belastingen inde voor de Romeinen.

Hij werd door Jezus geroepen om apostel te worden. Hij schreef zijn evangelie rond het jaar 80 en richtte zich vooral tot de joden in de taal die zij toen spraken, namelijk het Aramees. Het was voor Matteüs duidelijk dat Jezus de langverwachte Messias was. Hij wordt vaak gesymboliseerd door een engel met een boekrol.

r

Marcus was waarschijnlijk een jood die na Jezus’ dood met Petrus mee naar Rome trok. Hij schreef als eerste zijn evangelie rond het jaar 70. Hij richtte zich vooral tot de Romeinse christenen. Marcus heeft de leeuw als symbool.

pl

aa

Lucas was waarschijnlijk een Griekse geneesheer die zeer geïnteresseerd was in Jezus omdat Hij wonderen deed en mensen genas. Hij heeft zich eerst goed geïnformeerd bij o.a.

Paulus en Marcus voor hij zelf begon te schrijven, rond het jaar 80. Hij was vooral geraakt door Jezus die voor iedereen gekomen was en schreef zijn evangelie dus ook voor alle gelovigen. Zijn symbool is een offerstier.

In

kij

ke x

em

Johannes was vermoedelijk de apostel die op latere leeftijd zijn evangelie liet opschrijven. Zijn evangelie, geschreven rond het jaar 95, is zeer doordacht en persoonlijk. Het is niet het meest toegankelijke. Zijn symbool is de adelaar die de zon tegemoet vliegt.

132

INFO De Bijbel

C Opzoeken in de Bijbel

Bladzijde

Hoofdstuk

Naam van het boek

Het woord ‘Bijbel’ is afgeleid van het Griekse biblia, het meervoud van biblion, dat verschillende betekenissen heeft: papyrus, papier, geschrift, boekrol, boek. Eigenlijk is het eenvoudig: ‘Bijbel’ betekent gewoon ‘hét boek’.

Hier bekijken we een bladzijde uit het evangelie van Marcus. Elk boek is ingedeeld in hoofdstukken, elk hoofdstuk op zijn beurt in verzen.

aa

r

Om makkelijk je weg te vinden in zo’n dik boek als de Bijbel heeft men bepaalde afspraken gemaakt.

Hieronder vind je een tekstaanduiding met daarbij de verklaring.

De afkorting van een boek, hier Marcus

em

Het nummer van het hoofdstuk, hier 4. Hoofdstuk en vers worden gescheiden door een komma.

pl

Marc. 4, 1-9

Het nummer van het eerste vers, hier vers 1

Vers

ke x

Titel

kij

Het nummer van het tweede vers, hier vers 9, wordt gescheiden van het eerste door een koppelteken.

Lees het koppelteken als 'tot en met'. Daarna volgt het nummer van het laatste vers, in dit geval 9.

In

D Bijbel en Bijbelafkortingen De Bijbel is het meest vertaalde boek ter wereld. In het Nederlands bestaan er zowat een tiental verschillende vertalingen. Ze vertellen allemaal hetzelfde, maar telkens met andere woorden. Wij gebruiken in Curieus vaak de Bijbel in de taal van nu. Alle boeken van de Bijbel hebben ook hun eigen afkortingen.

Enkele voorbeelden uit het Oude en het Nieuwe Testament: OT = Oud Testament

NT = Nieuw Testament

Genesis

Gen.

Het evangelie volgens Matteüs

Mat.

Exodus

Ex.

Het evangelie volgens Marcus

Marc.

Leviticus

Lev.

Het evangelie volgens Lucas

Luc.

Het boek der rechters

Recht.

Het evangelie volgens Johannes

Joh.

Ester

Est.

De handelingen van de apostelen

Hand.

Brieven aan de Korintiërs

Kor.

INFO De Bijbel

133

E Tijdslijn Oude Testament Zoals je al bij Noach kon lezen is de geschiedenis van de joden in de Bijbel geen gewone geschiedenis zoals wij vanuit de lessen kennen, maar heilsgeschiedenis: verhalen over hun God Jahweh en zijn joodse volk. Jahweh die hen leidt, straft of vreugde schenkt. Tal van grote figuren spelen daarbij een heel belangrijke rol. De oudste verhalen zijn niet in de tijd te plaatsen. Daar gaat het enkel om de boodschap. Hoe meer we in de tijd opschieten, hoe meer we zeker zijn dat figuren ook echt bestaan hebben.

De oudste verhalen

- Het S

ong. 1600 v.C.

- aartsvader Abraham - aartsvader Isaak - aartsvader Jacob

- Jozef

ong. 1250 v.C.

r

ong. 1850 v.C.

- J

- Mozes - Uittocht uit Egypte en de 10 geboden

pl

- A en E

In Egypte

aa

jaar onbepaald

De aartsvaders

- Kain en Abel

em

- Noach

ke x

- De toren van Babel

In

kij

Job en zijn vrouw

Pieter Bruegel de Oude, De Toren van Babel, 1563

Rembrandt, Mozes met de tien geboden, 1659

134

INFO De Bijbel

ong. 630 v.C.

- Koning

- Profeet

D - Koning

E - Profeet Jesaja

- Profeet Jeremia

ong. 480 v.C.

- Deborah

- Ester

kij

ke x

S - Batseba

ong. 605 v.C.

aa

ong. 860 v.C.

pl

- Rechter Samuël - Simson

ong. 1000 v.C.

em

ong. 1100 v.C.

Profeten

r

Rechters en koningen

In

Koning David kijkt toe hoe Batseba baadt

Elia

INFO De Bijbel

135

F Tijdslijn Jezus Kindertijd

Actief leven

30 n.C.

-

4 n.C. 13 n.C. -

Jezus spreekt als 12-jarige in de tempel.

Tiberius: keizer van Rome (tot 37 n.C.)

-

-

-

ke x

14 n.C.

Herodes Antipas bestuurt Galilea

-

-

-

Jezus begint aan de feest­intocht in Jeruzalem (Palmzondag).

Laatste Avondmaal met Jezus en de apostelen (Witte Donderdag) Jezus in de hof van Olijven (Witte Donderdag) Jezus wordt verraden door Judas en gevangengenomen (Witte Donderdag) Petrus verloochent Jezus (Witte Donderdag).

Jezus wordt veroordeeld (Goede Vrijdag).

Jezus wordt geholpen door Veronica.

Jezus sterft op het kruis (Goede Vrijdag).

Jezus verrijst (Pasen).

-

-

33 n.C. -

In

kij

Pilatus gouverneur van Palestina (tot 36 n.C.)

-

r

1 n.C.

Gabriël kondigt de geboorte van Jezus aan Maria aan.

Jezus wordt geboren in Bethlehem.

Jezus wordt besneden /8 dagen oud/ krijgt zijn naam.

Johannes de Doper predikt en doopt.

Jezus laat zich dopen door Johannes.

Jezus kiest zijn 12 apostelen.

Jezus trekt predikend rond, geneest en wordt bekend.

Jezus spreekt tot zijn apostelen over het spreken in gelijkenissen en vertelt de parabel van de zaaier.

Jezus vertelt over zijn droom voor het Rijk Gods (zaligsprekingen).

Herodes Antipas laat Johannes terechtstellen.

Jezus ontmoet Bartimeüs.

Petrus verklaart dat Jezus de Messias is.

Jezus brengt Lazarus tot leven.

aa

-

30 n.C. -

pl

Augustus keizer te Rome (27 v.C.-14 n.C.)

33 n.C.

em

1 n.C.

Jezus’ einde

Jezus en Veronica

Jezus wekt Lazarus op uit de dood.

136

INFO De Bijbel

De eerste christenen

36 n.C.

-

De apostelen komen naar buiten (Pinksteren).

Prediking van Petrus Christenvervolger Saulus stenigt Stefanus.

-

Saulus wordt Paulus en start met zijn missiereizen.

39 n.C.

Einde regeerperiode Antipas

54 n.C.

pl

aa

r

Ca. 36 n.C. -

Petrus en Paulus sterven marteldood te Rome.

em

Ca. 67 n.C. -

Nero keizer te Rome (tot 68)

In

kij

Adi Holzer, Johannes de Doper doopt Jezus in de Jordaan, 1997

Keizer Titus verwoest Jeruzalem.

ke x

70 n.C.

Noot: omdat een monnik zich vergiste in de berekening is Jezus eigenlijk in 6 of 7 voor Christus geboren.

Noot: in de volgorde hebben we ons zo veel mogelijk gebaseerd op het evangelie van Matteüs. Soms wordt dat door andere evangelisten tegengesproken.

Friedrich Stummel en Karl Wenzel, Fresco van Sint Paulus, eind 19de, begin 20ste eeuw

INFO De Bijbel

137

HET LAND VAN JEZUS

INFO A Palestina B

N

K

r

aa

J

em

pl

J

1

ke x

Schrijf op de blauwe lijnen de juiste plaatsnaam. Kies uit:

kij

Dode Zee – Meer van Galilea – Jordaan

Schrijf daarna onder elke plaatsnaam de juiste eigenschappen. Kies uit:

In

voornaamste rivier – er leeft niets in – omringd door bergen – zeer zoutrijk – groene oase – plots stormen – visrijk – niet zo breed

2

Wat is de hoofdstad van Palestina?

3

Wat zijn de drie landstreken van Palestina?

4

138

Vul op de kaart de steden aan die Jezus heeft bezocht (zie thema Jezus).

INFO Het land van jezus

INFO

HET KERKELIJK JAAR

BEGIN: eerste zondag van de 4 adventszondagen Allerheiligen (1 november)/ Allerzielen (2 november)

Kerstmis (25 december)

Aswoensdag

aa

r

(1e dag van de 40 dagentijd/vasten)

ke x

em

herfst

pl

winter

lente

kij

zomer

In

Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart (15 augustus)

Pasen

-

Goede Week: Palmzondag Witte Donderdag Goede Vrijdag Stille Zaterdag

Pinksteren

Onze-Lieve-Heer Hemelvaart

INFO Het kerkelijk jaar

139

140

INFO De wereld­godsdiensten Hindoeïsme

Verschillende heilige teksten, waaronder de Dhammapada

Boeddhistische monniken en nonnen

• Reïncarnatie: men bereikt het nirwana (staat van volledige rust) door complete onthechting.

• 4 heilige waarheden over het lijden en de opheffing ervan

Heilig boek

Bedienaars

Geloofsinhoud • De ziel sterft niet, maar wordt opnieuw geboren (= reïncarnatie).

• Hindoes bereiken de verlichting nadat ze losgekomen zijn van hun aardse verlangens door gebed, wijsheid en deugdelijke daden.

Goeroes, heilige mannen en brahmanen

Verschillende heilige teksten, waaronder de Veda’s en de Bhagavad Gita

Geen stichter

Brahma, Vishnu, Shiva (= de 3 belangrijkste goden)

Jodendom

14 miljoen

Christendom

r

aa

• Er is slechts één God die voor Zijn mensen zorgt.

• Jezus Christus was de zoon van God. Hij redde de mensheid van de zonde door te sterven aan het kruis.

Hij verrees.

Priesters, monniken en zusters

Bijbel (= Oud en Nieuw Testament)

Jezus Christus

God

2,2 miljard

pl

• Er is slechts één God, die voor Zijn mensen zorgt.

• God houdt van Zijn volk en beschermt hen, maar houdt hen ook verantwoordelijk voor hun zonden en tekortkomingen.

• Mensen dienen God door de Thora te bestuderen en ernaar te leven.

Rabbijnen

Tenach

em

Abraham

God (Jahweh)

ke x

900 miljoen

kij

In

Siddhartha Gautama, de Boeddha

376 miljoen

Stichter

Naam van de godheid

Volgelingen wereldwijd (2019)

Boeddhisme

De vijf zuilen zijn: 1 geloof 2 gebed 3 het geven van aalmoezen 4 vasten (in de Ramadan) 5 bedevaart naar Mekka

• Moslims worden gered door te leven naar de vijf zuilen van de islam en door rechtvaardig te leven.

Geen geestelijkheid, imams gaan voor in het gebed

Koran

Mohammed

God (Allah)

1,8 miljard

Islam

INFO DE WERELD­ GODSDIENSTEN

VENSTERS

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

IEDEREEN WELKOM

ILC 'S

Kennis: 1, 3, 8, 9, 10, 11, 18, 19, 20 Vaardigheden en attitudes: 4, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 21, 22, 23, 24

A De wereld verkennen 1

Wat zijn de wereldreligies met het grootste aantal aanhangers? a

Rangschik de wereldreligies in de tabel, met op nummer 1 de religie met de meeste aanhangers. Kies uit:

2

3

4

5

aa

pl

Zoek op internet hoeveel aanhangers de vijf wereldreligies precies hebben en vul ze aan op de grafiek.

em

b

1

r

boeddhisme - christendom - hindoeïsme - islam - jodendom

0

500 miljoen

1 miljard

1,5 miljard

2 miljard

In

CURIEUS!

Wereldreligies versus levensbeschouwingen Een levensbeschouwing is een visie op het leven en alle daarbij horende levensvragen: Wat gebeurt er na de dood? Waarom is er lijden? En ga zo maar door. Het bepaalt hoe je naar het leven kijkt en in het leven staat. Iedereen heeft dus een levensbeschouwing. Een religie is ook een levensbeschouwing, maar een die wordt gekoppeld aan het geloof in een hogere macht of God(en). Niet iedereen heeft een religie.

142

2,5 miljard

Vergelijk je antwoord bij vraag b met een medeleerling. Hebben jullie dezelfde aantallen? Hoe denk je dat dat komt?

kij

c

ke x

VENSTERS

Zoek op internet in welke werelddelen je de meeste aanhangers van die wereldreligies vindt. Vul de legende in en kleur de kaart.

pl

aa

r

2

em

Legende

5 000 jaar in 90 seconden. Bekijk de video over de verspreiding van de wereldreligies. a

kij

3

ke x

Wat is volgens de video de oudste religie?

In

b

Wat valt je op aan de verspreiding van de islam?

c

Hoe kwam het christendom in Noord- en Zuid-Amerika terecht?

IEDEREEN WELKOM

143

B Jouw gewoonten, mijn gewoonten, onze gewoonten 1

Sta stil bij je eigen rituelen, tradities en gewoonten. a

Zijn er handelingen die je elke avond of ochtend op dezelfde manier doet?

b

Heb je binnen je gezin of familie bepaalde rituelen of tradities? Welke?

c

Hoe zou je rituelen omschrijven?

r

Ook religies hebben verschillende rituelen en tradities.

aa

2

a

Koppel elke foto aan de juiste traditie en vul aan om welke wereldreligie het gaat.

b

Koppel elke traditie aan de juiste uitleg.

2

ke x

em

pl

1

In

kij

3

5

144

VENSTERS

4

Holi

bar mitswa

vormsel

Wesak

Offerfeest

Dit feest wordt gevierd ter nagedachtenis aan de profeet Abraham, die bereid was zijn zoon te offeren voor God. Op die dag wordt een schaap geslacht. Het vlees wordt verdeeld onder familieleden, buren en armen.

r

Wanneer jongens dertien jaar zijn wordt hun ‘religieuze meerderjarigheid’ gevierd. Zij worden opgeroepen tot het lezen van de Thora. Na de plechtigheid volgt een feestelijke maaltijd.

aa

Tijdens de volle maan in mei wordt dit feest gevierd. De geboorte, verlichting en dood van Boeddha worden herdacht. Huizen worden versierd met bloemen en er zijn kleurrijke optochten.

pl

Dit feest bij het begin van de lente herinnert aan de rare streken die Krishna uithaalde. Mensen houden elkaar voor de gek en gooien met gekleurd poeder.

ke x

Religieuze rituelen gaan vaak gepaard met feesten. Zoek op hoeveel officiële feestdagen jouw levensbeschouwing of religie telt. a

Vul ze aan op de kalender.

b

Hoe komt het dat er een verschil is tussen het aantal officiële feestdagen en de feesten die jij met je familie en vrienden viert?

kij

3

em

Tijdens dit ritueel wordt aan de jongeren gevraagd of ze willen toetreden tot de gemeenschap. De bisschop bevestigt de jongeren in hun keuze door handoplegging en zalving.

In

c

Vier je soms mee met andere religies? Waarom (niet)?

CURIEUS!

Overgangsrituelen zijn rituelen die de overgang tussen twee ontwikkelingsstadia extra in de verf zetten, vooral die tussen de kindertijd en de volwassenheid. Nadat het overgangsritueel is volbracht, behoort het meisje of de jongen tot de wereld van de volwassenen. Zo'n overgangsritueel verloopt vaak heel feestelijk. Meestal delen familie, kennissen en vrienden ook een maaltijd. Het lentefeest bij het vrijzinnig humanisme is een voorbeeld van zo'n overgangsritueel. Men viert dan de overgang tussen de kleuterklas en het lager onderwijs.

IEDEREEN WELKOM

145

4

Bekijk de video over overgangsrituelen. a

Bedenk enkele vragen over overgangsrituelen uit andere levensbeschouwingen dan de jouwe. Schrijf ze in de witte tekstballonnen.

b

Ga nu op zoek naar een jaargenoot met die levensbeschouwing en stel hem je vragen. Schrijf zijn antwoorden in de groene tekstballonnen.

pl

aa

r

em

In

kij

ke x

c

Heb je iets nieuws geleerd uit de video of de antwoorden van je klasgenoot? Verklaar.

146

VENSTERS

Elke religie heeft ook rituelen en gewoonten rond pijn en lijden. a

Lees de gebruiken en plaats er de juiste religie bij.

De overledene ligt bij voorkeur met het gezicht richting Mekka.

De kist wordt besprenkeld met wijwater en bewierookt.

pl

aa

r

5

Vind jij op momenten van pijn steun in je levensbeschouwing?

c

ke x

b

em

De uitvaart is sober, zonder bloemen of muziek.

Heb jij bepaalde rituelen of gewoonten die je helpen bij het omgaan met pijn en lijden?

kij

Kruis aan of je het eens of oneens bent met de stellingen. Bespreek ze met je groepsgenoten.

In

6

Stelling

Eens

Oneens

Rituelen zijn mooie tradities die je moet onderhouden.

Gelovige mensen doen soms rare dingen.

Voor rituelen is geen religie nodig.

Rituelen zijn gemaakt om de mensen een houvast te geven.

Iedere mens heeft zijn eigen rituelen en gewoonten, maar eigenlijk is de betekenis van het ritueel of de gewoonte dezelfde bij alle levensbeschouwingen.

IEDEREEN WELKOM

147

7

Stel: je bent een jaar lang minister van Vrede. Wat zou jij doen om alle mensen met verschillende religies en levensbeschouwingen in je land in vrede te laten samenleven? a

Bedenk drie ideeën die je zou willen uitvoeren. Beschrijf stap voor stap op welke manier je dat zou willen doen.

Idee 1

r

aa

Idee 2

pl

em

Idee 3

kij

ke x

Verdeel de klas in groepjes en bespreek je ideeën met je groepsgenoten.

c

Noteer telkens het beste idee per groep in het kader op de volgende pagina. Hang alle kaders in de gang of aan de muur in de klas, waar iedereen ze kan zien. Bespreek met je schooldirectie of het mogelijk is om de ideeën uit te voeren op school.

In

b

d

Aan de slag! Organiseer een schooldebat over de ideeën, schrijf een verhaal of gedicht over je ideale wereld of maak een knutselwerk over samenhorigheid.

Het is onmogelijk om mensen met een verschillende levensbeschouwing in vrede te laten samenleven.

148

VENSTERS

r aa pl em ke x kij In

IEDEREEN WELKOM

149

Notities

r

aa

pl

em

ke x

In

kij

150

NOTITIES

r

aa

pl

em

In

kij

ke x

NOTITIES

151

r

aa

pl

em

ke x

In

kij

152

NOTITIES