Boektoppers lesmap 2023 - JK - Hoogdringend

LESMAP

Hoogdringend

Auteur: Els Van Esbroeck

INTRO

Zindelijkheid bij kleuters is een proces van vallen en opstaan. Steeds vaker zien we dat kleuters nog niet zindelijk zijn als ze aan hun schoolcarrière starten. Voor de leerkracht is het niet altijd evident om naast de klaswerking ook dat proces mee te begeleiden. Maar zindelijkheid is een proces dat je niet kunt forceren. Rijping is daarbij enorm belangrijk. Kleuters beslissen tenslotte zelf of ze ‘vasthouden’ of ‘lossen’. In eerste instantie moeten ze controle krijgen over hun blaas en sluitspier en zich bewust worden van dat proces.

Deze lesmap reikt activiteiten aan voor de allerkleinsten waarbij exploreren en experimenteren centraal staan. De activiteiten zijn zeer laagdrempelig en sluiten aan bij de leefwereld van peuters en kleuters.

ONTWIKKELINGSDOELEN

OD NED 1.5 De kleuters kunnen een beluisterd verhaal, bestemd voor hun leeftijdsgroep, begrijpen.

OD NED 2.7 De kleuters kunnen in een gesprek met een eenvoudige maar relevante vraag of met commentaar reageren.

OD NED 1.3 De kleuters kunnen een mondelinge, voor hen bestemde boodschap, ondersteund door beeld en/of geluid, begrijpen.

ONTDEK NLINE* dit voorgelezen verhaal en de lestips bij dit boek!

* tijdens schooljaar 23-24

603266_THEMAJK_CV_Hoogdringend.indd Alle pagina's

Overzicht lesmap

p. 4

KRINGACTIVITEIT

LEES- EN INLEEFMOMENT

Samen met de kleuters bouw je het verhaal opnieuw op aan de hand van de tekeningen. Stel zo veel mogelijk open vragen en ga samen op zoek naar de antwoorden. Dat helpt de kleuters om hun woordenschat op een spontane manier verder op te bouwen.

ACTIVITEIT 1

HANDHYGIËNE: HANDEN WASSEN

p. 7

Handhygiëne is enorm belangrijk. Na het plassen moet je je handen wassen. Maar goed handen wassen is voor kleuters niet evident. Het is dus een activiteit waar je in de kleuterklas zeker aandacht aan moet besteden. Dankzij deze activiteit met stappenplan leren de kleuters om op de juiste manier hun handen te wassen. Nadien kun je het stappenplan een plaats geven aan de wastafel of bij de toiletten.

p. 10

ACTIVITEIT 2

EETBARE DROLLETJES

Kleuterhumor is meestal pipi- en kakahumor. Kleuters vinden grappen rond pipi en/of kaka vaak hilarisch. Maak samen drolletjes die je kunt opeten. Zowel de koekjes maken als ze opeten zal bij de kleuters in de smaak vallen.

p.

ACTIVITEIT 3 DRAAIRAD: LOTTOSPEL

ACTIVITEIT 4 SCHEERSCHUIM EN VERF

In deze activiteit gaan de kleuters sensorisch aan de slag met scheerschuim en bruine verf … Wie durft?

p. 18

ACTIVITEIT 5 SORTEREN EN VERZAMELEN

Slips, boxershorts en onderbroeken heb je in alle maten en kleuren. Samen met de kleuters ga je sorteren, reeksen maken, tellen, passen, meten en de fijne motoriek oefenen.

JONGSTE KLEUTERS THEMAPAKKET 2023-2024 © UITGEVERIJ VAN IN 3

Lees- en inleefmoment

Doel: Samen met de kleuters bouw je het verhaal opnieuw op aan de hand van de tekeningen. Stel zo veel mogelijk open vragen en ga samen op zoek naar de antwoorden. Dat helpt de kleuters om hun woordenschat op een spontane manier verder op te bouwen.

OD NED 1.5 De kleuters kunnen een beluisterd verhaal, bestemd voor hun leeftijdsgroep, begrijpen.

OD NED 1.2 De kleuters kunnen voor hen bestemde vragen in concrete situaties begrijpen.

OD NED 2.6 De kleuters kunnen antwoorden op gerichte vragen in verband met betekenis, inhoud, bedoeling, mening in concrete situaties.

BENODIGDHEDEN

- boek: Hoogdringend

VOOR HET LEZEN

Bekijk de cover van het boek aandachtig met de kleuters.

Lees de titel.

Wat zou ‘hoogdringend’ betekenen? Speel met taal.

De volgende vragen kunnen als leidraad dienen om een gesprek aan te knopen:

- Wat zie je?

- Waar zou het boek over gaan?

- Welk dier zie je?

- Wat heeft het hondje vast?

- Waar zou hij naartoe gaan?

- Waarom denk je dat?

- Hoe kijkt het hondje?

- Het hondje lijkt wel gehaast. Waarom zou hij gehaast zijn?

TIJDENS HET LEZEN

Lees het boek een eerste keer. Na het lezen kun je de kleuters bevragen naar hun eigen toiletritueel.

- Heb jij nog een potje thuis?

- Ga je al naar het grote toilet?

- Hoe ziet je potje eruit?

PAGINA 1-2

- Welk dier zie je hier?

- Wat heeft Hondje vast?

- Waar gaat hij naartoe?

- Is hij gehaast?

- Waarom is hij gehaast?

- Wacht jij soms te lang voor je naar het toilet gaat?

PAGINA 3-4

- Welk dier zie je hier?

- Het is de zus van Hondje.

- Waar zit Kleine Zus?

- Wat moet Hondje nu doen?

- Wat zou een goede oplossing zijn?

- Zou Hondje op het potje van Kleine Zus kunnen? Zullen we eens kijken?

PAGINA 5-6

- Welk dier zie je hier?

- Muis zit op het potje van Kleine Zus.

- Hondje kan dus niet op haar potje.

- Oeps, nu kan Hondje nog niet op het potje

- Hondje loopt weg. Waar gaat hij naartoe volgens jou?

- Misschien kan hij op het potje van Muis?

- Zullen we het potje van Muis zoeken?

PAGINA 7-8 - Welk dier zie je hier?

- Wat doet Kikker?

- Kikker zit op het potje van Muis.

- Kan Hondje op het potje?

- Wat moet Hondje doen?

- Misschien kan Hondje op het potje van Kikker? Zullen we eens kijken?

- Hondje neemt met zijn poot zijn buik vast. Hij moet echt dringend.

PAGINA 9-10

- Welk dier zie je hier?

- Past Zebra op het potje?

- Wat doet Zebra?

- De kaka van Zebra is net een bolletje. Ziet jouw kaka er ook zo uit?

- Nu heeft Hondje nog steeds geen plek om te gaan.

- Gaan we op zoek naar het potje van Zebra?

PAGINA 11-12

- Welk dier zie je hier?

- Wat doet Giraf?

- Lees jij weleens een boek op het toilet?

- Past Giraf op het potje? Hij heeft wel erg lange poten.

- Waar is Hondje nu?

- Hij moet erg dringend, want hij is al weggelopen. Ik zie enkel nog zijn poot.

PAGINA 13-14

Welk dier met dikke billen zie je hier?

- Olifant zit op het potje van Giraf.

- Oeps, wat is er met het potje van Olifant gebeurd? En met het potje van Giraf?

- Kan Hondje op het potje van Olifant of op dat van Giraf?

- Zie jij Hondje nog?

- Zullen we hem zoeken?

- Roep je mee? Hondje!

PAGINA 15-16

- Daar is Hondje.

- Waar gaat hij naartoe?

- Zou Hondje zijn pipi en kaka nog kunnen ophouden?

- Moet jij soms dringend?

PAGINA 17-18

- Wie zie je hier?

- Waar is Hondje nu?

- Heb jij thuis ook zo’n grote wc?

- Durf jij daar al op?

- Zou Hondje het durven?

- Zit er iemand op?

PAGINA 19-20

- Hondje klimt op het grote toilet.

- Wat doet Hondje?

- Lukt het goed?

- Hoe zou Hondje zich nu voelen?

PAGINA 21-22

- Hondje is klaar.

- Wat moet Hondje nog doen? (vegen, doorspoelen, handen wassen)

PAGINA 23-24 -

Kijk naar Hondje. Hoe voelt Hondje zich nu?

- Hij is blij maar ook supertrots. Wat betekent ‘trots zijn’?

- Ben jij weleens trots?

- Wat roept Hondje naar zijn zus?

NA HET LEZEN

Het boek blijft in de boekenhoek/kring beschikbaar voor de kleuters. Ze kunnen het doornemen wanneer ze willen.

In kleine groep nodigt het boek uit om te praten over toiletrituelen en angst voor het grote toilet. Sommige kleuters blijven het moeilijk vinden om hun stoelgang letterlijk los te laten en durven (nog) niet op het toilet of het potje te gaan. Dankzij dit boek kun je daarover in gesprek gaan met de kleuters.

Kleuters hebben bovendien fantastische pipi- en kakahumor. Zet het boek zo aantrekkelijk mogelijk in je kring. Geef het een prominente plek zodat de kleuters er snel naar kunnen grijpen.

ACTIVITEIT 1

Handhygiëne: handen wassen

Doel: Handhygiëne is enorm belangrijk. Na het plassen moet je je handen wassen. Maar goed handen wassen is voor kleuters niet evident. Het is dus een activiteit waar je in de kleuterklas zeker aandacht aan moet besteden. Dankzij deze activiteit met stappenplan leren de kleuters om op de juiste manier hun handen te wassen. Nadien kun je het stappenplan een plaats geven aan de wastafel of bij de toiletten.

OD NED 3.2 De kleuters kunnen door symbolen voorgestelde boodschappen in verband met concrete activiteiten begrijpen.

OD WO 1.11 De kleuters tonen goede gewoonten in hun dagelijkse hygiëne.

BENODIGDHEDEN

werkkaart 1

- zeep - water - handdoek of papieren doekjes

(water)bak

- (optioneel) waterbestendige schorten

- dweil om op de grond te leggen

WERKWIJZE

Print werkkaart 1. Verknip ze tot kaarten en lamineer ze.

Je kunt deze activiteit het best aan het begin van het schooljaar inplannen. Het is dan nog aangenaam warm. Als de kleuters nat zouden worden, hebben ze het niet koud. Bovendien kunnen de kleuters dan de rest van het schooljaar op de juiste manier hun handen wassen en aan de nieuwe instappers laten zien hoe het moet.

STAP 1: Toon werkkaart 1 aan de kleuters. Bespreek de verschillende stappen een voor een.

Bekijk de werkkaart en stel vragen zoals:

- Wat zie je?

- Wat doen de handen?

- Wat heb je nodig?

- En daarna? Wat doen de handen nu? - Wat doen ze nu?

- Wat heb je nodig?

- Zijn de handen al nat?

STAP 2: Laat de kleuters nu zelf hun handen wassen. Doe dat in kleine groep.

- Overloop stap voor stap alle kaarten nog een keer. Leg samen met de kleuters de materialen klaar die op de kaarten te zien zijn. Ze beginnen hun handen dus nog niet te wassen.

- De handdoek en de zeep krijgen een plek.

- Voorzie per kleuter een bak met lauw water. Als je dat handiger vindt, kun je er ook voor kiezen om een aantal kleuters rond een watertafel te verzamelen, zodat ze daar hun handen kunnen wassen.

- Overloop nogmaals de kaarten en laat de kleuters nu hun handen wassen.

Geef de pictogrammen een plek bij de wastafel in de klas en bij de toiletten.

TIP: Je kunt de pictogrammen ook mee naar huis geven. Zo kunnen de kleuters aan mama, papa, broer en/of zus laten zien wat ze geleerd hebben. De pictogrammen krijgen thuis dan ook een plek in het kleinste kamertje.

ACTIVITEIT 2

Eetbare drolletjes

Doel: Kleuterhumor is meestal pipi- en kakahumor. Kleuters vinden grappen rond pipi en/of kaka vaak hilarisch. Maak samen drolletjes die je kunt opeten. Zowel de koekjes maken als ze opeten zal bij de kleuters in de smaak vallen.

OD WO 2.8 De kleuters zijn bereid hygiënisch, veilig en zorgzaam te werken.

OD WO 2.9 De kleuters tonen een experimentele en explorerende aanpak om meer te weten te komen over techniek.

OD LO 1.28 De kleuters tonen een toenemende bedrevenheid in het functioneel aanwenden van klein-motorische vaardigheden.

OD LO 1.29 De kleuters kunnen klein-motorische vaardigheden in verschillende situaties voldoende nauwkeurigheid gedoseerd en ontspannen uitvoeren.

RECEPT 1: met oven

BENODIGDHEDEN

Ingrediënten (voor 40 drolletjes)

- 250 g boter op kamertemperatuur

- 175 g suiker (Dat mag lichtbruine suiker zijn.)

- snuifje zout

- 1 ei

- 30 g cacaopoeder

- 300 g bloem

- 1 eidooier

WERKWIJZE

- Verwarm de oven voor op 180 graden.

- Roer de boter met de suiker tot een glad mengsel.

Materiaal - deegkom

- oven - bakplaat

- houten lepel

- bakpapier - keukenweegschaal

- plasticfolie - kom en vork

- bakborstel

- Voeg het snuifje zout, het ei, het cacaopoeder en de bloem toe.

- Meng het deeg tot een bol.

- Wikkel het deeg in een stuk plasticfolie en laat het 30 minuten rusten in de koelkast.

- Verdeel het deeg in bolletjes.

- Rol die samen met de kleuters tot worstjes die eruitzien als drolletjes.

- Leg een stuk bakpapier op de bakplaat en leg de drolletjes daarop.

- Roer de eidooier met een vork los in een kom en strijk de dooier met een borstel over de drolletjes.

- Bak de drolletjes 15 minuten.

- Laat ze afkoelen op een rooster.

- Smakelijk! Wie ga jij beetnemen?

Je kunt ook drolletjes maken zonder oven.

RECEPT 2: zonder oven

BENODIGDHEDEN

Ingrediënten (voor 5 grote of 25 kleine drollen)

- 1 peperkoek (ongeveer 15 plakken)

- pindakaas

- siroop

Materiaal - kom - eetlepel

WERKWIJZE

- Werk in een groep van 4 tot 5 kleuters.

- Verkruimel 3 plakken peperkoek in een kom.

- Voeg 2 eetlepels pindakaas toe.

- Voeg 2 eetlepels siroop toe.

- Kneed het tot een stevig mengsel.

- Maak daar mooie drolletjes van.

- Durf jij te proeven?

TIP: Serveer er een glas pipi (appelsap) bij.

TIP: Het recept van deze drolletjes kun je ook gebruiken als de Sint komt. Het paard heeft dan kaka gedaan in de gang of in de klas.

ACTIVITEIT 3

Draairad: lottospel

Doel: Draai aan het rad en verzamel de ontbrekende stukken van je puzzel. Wie heeft zijn puzzel als eerste af?

OD LO 1.29 De kleuters kunnen klein-motorische vaardigheden in verschillende situaties voldoende nauwkeurigheid gedoseerd en ontspannen uitvoeren.

OD WIS 2.1 De kleuters kunnen handelend en verwoordend twee dingen op hun kwalitatieve eigenschap vergelijken.

BENODIGDHEDEN - werkkaart 2

- werkkaart 3 - werkkaart 4

- draairad (IKEA) - velcro

- (optioneel) zak

WERKWIJZE

Print en lamineer werkkaart 2 één keer. Dat is het sjabloon voor het draairad.

Print en lamineer werkkaart 3 vier keer. Plak stukken velcro op de niet-ingekleurde delen van de werkkaart. Print werkkaart 4 twee keer. Knip de kaarten uit en lamineer ze. Plak achteraan telkens een stuk velcro.

- Je kunt dit spel met vier spelers spelen. Geef elke speler werkkaart 3

- Bekijk samen met de kleuters de verschillende figuren op hun kaart. Sommige afbeeldingen zijn niet ingekleurd.

- Leg werkkaart 2 op het draairad. Bekijk samen de afbeeldingen op het draairad. Wat hoort samen?

- Leg de afbeeldingen van werkkaart 4 in het midden van de tafel.

- De kleuters mogen om de beurt aan het draairad draaien. Op welke afbeelding komen ze?

- Neem de afbeelding en leg die op de juiste plek op de kaart. De velcro zorgt ervoor dat de afbeeldingen netjes op hun plaats blijven liggen.

Ofwel laat je de kleuters om de beurt een afbeelding nemen, ofwel speelt iedereen bij elke beurt mee en neemt iedereen een afbeelding.

- Wie heeft als eerste zijn puzzel af?

TIP: Heb je geen draairad? Speel het spel dan als lottospel met enkel werkkaart 3 en werkaart 4. De kleuters trekken om de beurt een afbeelding uit een zak en puzzelen tot hun kaart weer volledig is.

ACTIVITEIT 4

Scheerschuim en verf

Doel: In deze activiteit gaan de kleuters sensorisch aan de slag met scheerschuim en bruine verf … Wie durft?

OD MUVO 6.1 De kleuters kunnen openstaan voor nieuwe dingen uit hun omgeving.

OD LO 1.39 De kleuters kunnen gerichte aandacht opbrengen voor verschillende sensorische prikkels en deze rustig laten inwerken.

OD MUVO 1.2 De kleuters kunnen materiaalgevoeligheid ontwikkelen door exploreren en experimenteren.

BENODIGDHEDEN - scheerschuim en/of bruine verf - schorten - stuk plexiglas of karton

- (optioneel) werkkaart 5

WERKWIJZE -

De kleuters doen hun schort aan. Zorg dat de mouwen goed opgestroopt zijn.

- Doe scheerschuim en/of bruine verf op het stuk plexiglas of karton en laat de kleuters ermee spelen.

- Stimuleer de kleuters om met beide handen te werken. Geef ze voldoende ruimte om te experimenteren.

- Je zult bij de kleuters onderling veel verschil merken. Sommigen zullen het heerlijk vinden om met beide handen tegelijk in de verf of het scheerschuim te zitten. Anderen zullen vinger voor vinger op ontdekking gaan in de smurrie. Op het einde van de rit eindigen ze ongetwijfeld allemaal met hun handen vol scheerschuim.

TIP: Werk je op het tafelblad of op een stuk plexiglas? Dan is een ruitenwisser heel handig om alles schoon te maken. Je veegt er de smurrie gewoon mee op.

TIP: Je kunt een afdruk maken. Neem een stuk stevig papier of karton, leg het op de verf of het scheerschuim en druk aan. Voor deze activiteit kun je werkkaart 5 gebruiken. Je kunt ook wachten tot de smurrie droog is en er dan een drol op tekenen.

Sorteren en verzamelen

Doel: Slips, boxershorts en onderbroeken heb je in alle maten en kleuren. Samen met de kleuters ga je sorteren, reeksen maken, tellen, passen, meten en de fijne motoriek oefenen.

OD WIS 2.1 De kleuters kunnen handelend en verwoordend twee dingen op hun kwalitatieve eigenschap vergelijken.

OD WIS 2.2 De kleuters kunnen dingen kwalitatief vergelijken en samenbrengen op basis van één of twee gemeenschappelijke kenmerken.

OD WIS 2.3 De kleuters kunnen dingen rangschikken volgens de toenemende of afnemende mate van een welbepaald kwalitatief kenmerk.

OD WIS 3.4 De kleuters kunnen vanuit een patroon een rij of een reeks dingen verder zetten. In het patroon kunnen aantallen (beperkt tot vijf) en/of kwalitatieve kenmerken (beperkt tot twee gemeenschappelijke) voorkomen.

BENODIGDHEDEN

- werkkaart 6

- werkkaart 7

- wasknijpers

- wasdraad

- allerlei soorten onderbroeken: dames- en herenslips, boxershorts

- (optioneel) grote kartonnen doos met een gat erin

WERKWIJZE

Print werkkaart 6 en werkkaart 7 één keer. Verknip ze tot kaarten en lamineer ze. Deze activiteit kun je in een kleine groep doen.

STAP 1: Neem samen met de kleuters plaats in de poppenhoek en zet de mand met onderbroeken in het midden. Gebruik hier eventueel ook de reserveslips die de kleuters op school hebben liggen. Observeer de verschillende soorten onderbroeken met de kleuters. Bekijk ze stuk per stuk. De kleuters zullen het grappig vinden om zo veel verschillende soorten onderbroeken bij elkaar te zien.

STAP 2: Ga actief aan de slag in spelvorm:

- Zoek een effen onderbroek.

- Zoek een grote onderbroek.

- Zoek de grootste onderbroek.

- Zoek de kleinste onderbroek.

- Leg de onderbroeken van klein naar groot.

- Leg de onderbroeken naast elkaar.

- Leg de onderbroeken allemaal op elkaar.

- Leg een patroon: slip - boxershort - slip - boxershort Wat komt er nu?

- Leg alle slips bij elkaar en daarna alle boxershorts. Waar zijn er meer van?

STAP 3: Hang een wasdraad op in de klas en bied wasknijpers aan. Hang de onderbroeken samen aan de waslijn. Dat vraagt op fijn-motorisch vlak wat oefening.

Stimuleer de kleuters om elkaar te helpen. De ene kleuter houdt de onderbroek vast terwijl een andere de wasknijper opent en sluit.

TIP: Voorzie een kartonnen doos met een gat. Die kunnen de kleuters gebruiken als wasmachine om de onderbroeken te wassen.

STAP 4: Als de kleuters voldoende gespeeld en geëxperimenteerd hebben met de echte onderbroeken, kun je aan de slag gaan met de werkkaarten

- Laat de kleuters de onderbroeken van groot naar klein leggen.

- Laat ze de plasjes en drolletjes van groot naar klein leggen. - Combineer beide werkkaarten: welk drolletje/plasje past in welke onderbroek?

Ook hier kun je dezelfde impulsen geven als tijdens het spel.

TIP: Print werkkaart 6 twee keer zodat je memory kunt spelen. De kleuters gaan op zoek naar twee dezelfde onderbroeken. Bepaal op basis van het niveau van je klas hoeveel onderbroeken je aanbiedt.