Frank G. Bosman
Maria van Magdala in het Nieuwe Testament
Een wonderbaarlijke geschiedenis De figuur van Maria van Magdala in de rooms-katholieke traditie Maria van Magdala, of zoals ze beter bekend is van haar Latijnse naam Maria Magdalena, is een van de meest fascinerende figuren in de christelijke traditie. Apostel der apostelen, bekeerde zondares, mystica, vrouw van Jezus, moeder van diens kind, ingewijde leerling, powervrouw avant la lettre, de heilige Graal: deze en nog veel meer titels heeft zij toebedeeld gekregen de afgelopen twee millennia, en dat voor een verhaalkarakter dat nauwelijks ruimte krijgt in de vier canonieke evangeliën. Ze werd heilig verklaard door de RoomsKatholieke Kerk en in het Franse Vézelay bezoeken honderdduizenden pelgrims en toeristen haar legendarische laatste rustplaats die op de weg ligt naar Santiago de Compostella.
Mc Mt Lc Jh diverse vindplaatsen Ondersteuningsgroep specifiek van Maria van Magdala Zeven demonen Bekeerde prostituee
15,41 27,55 23,49 8,1–3 (16,9–11) 8,1–3 8,1–11
zalving Bethanië Vrouw Zondares Maria (zus)
14,3–9 26,6–13 7,36–50 12,1–8
rond Pasen Kruisiging Graflegging Verrijzenis
15,4 27,56 23,49 19,25 15,47 27,61 16,1 28,1 23,55 20,1–18
Tabel #1
Een wonderbaarlijke geschiedenis
Het verhaal van Maria van Magdala begint in de vier canonieke evangeliën, maar alvorens we daarin duiken, dwalen we even af naar 14 september 591. Op die dag legde paus Gregorius de Grote [afb. 27], bij leven al zeer gezaghebbend maar zeker ook daarna, in zijn 23ste preek voor eens en voor altijd uit wat de Rooms-Katholieke Kerk over deze bijzondere vrouw leerde: Zij die door Lucas de ‘zondige vrouw’ wordt genoemd en door Johannes ‘Maria’, geloven wij dezelfde te zijn als de Maria uit wie, volgens Marcus, zeven demonen gedreven zijn. En wat betekenen deze zeven duivels anders dan alle ondeugden? Het is duidelijk, broeders en zusters, dat dezelfde vrouw eerder de balsem gebruikte om haar vlees te parfumeren voor verboden handelingen. Wat Gregorius hier deed, was het vermengen van meerdere nieuwtestamentische karakters, al dan niet met naam genoemd, tot de ene figuur van Maria van Magdala. Vanwege Gregorius’ gezag zou dit beeld van Maria vastgebakken zitten in de officiële kerkelijke leer en het volksgeloof, tot op de dag van vandaag. Niettemin krijgt Maria van Magdala, getuige van de kruisiging en verrijzenis van Jezus volgens alle vier de evangelisten, hier de karakteristieken toegekend van (seksuele) zondigheid, (genezing van) demonische bezetenheid en de daarbij behorende diepe rouw en spijt. Als we willen begrijpen wat hier aan de hand is, dan is een korte inventarisatie van al deze nieuwtestamentische verhalen nodig. Dit zijn verhalen die door de traditie worden verbonden met Maria van Magdala (zie tabel #1), te beginnen bij het einde. Dit is Maria van Magdala’s primaire narratieve rol aan het einde van de vier evangeliën: haar getuigenis van de kruisiging, kruisafname, graflegging en verrijzenis van Jezus van Nazaret. Maria van Magdala neemt hierin een speciale rol in. De vier evangelisten verschillen nogal in de namen van de vrouwen die zij ter plaatse identificeren, maar allen zijn ze eensgezind in het noemen van de vrouw uit Magdala als getuige van Jezus’ laatste uren en diens verrijzenis. Maria van Magdala en vaak ook de andere aanwezige vrouwen zijn eerste getuigen van de opstanding. Ze worden door hemelse boodschappers naar de (mannelijke) leerlingen gestuurd om het blijde nieuws te gaan verkondigen [afb. 28]. 54