WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA
Konferencja
Institute for New Economic Thinking (INET)
w Bretton Woods
Pod wpływem kryzysu na rynkach finansowych, który rozpoczął się w roku 2007, w październiku 2009 roku, grupa ekonomistów, praktyków i teoretyków, na czele z George Sorosem założyła instytut badawczo-dyskusyjny, czyli jak się to mawia think tank, którego celem jest próba określenia kierunków zmian we współczesnej teorii ekonomii i finansów, które mogłyby pomóc w przezwyciężaniu skutków ostatniego kryzysu oraz zapobieganiu ewentualnym nowym kryzysom. W skład Rady Naukowej Instytutu weszło kilku laureatów Nagrody im. Alfreda Nobla – George Akerlof, James Mirrlees, A. Michael Spence oraz Joseph Stiglitz. Lista współpracowników INET jest równie imponująca i obejmuje wybitnych ekonomistów oraz publicystów ekonomicznych, takich jak: Jeffrey Sachs, Robert Dugger, Duncan Foley, Thomas Ferguson, Roman Frydman, Ian Goldin, Charles Goodhart, Anatole Kaletsky, John Kay, Axel Leijonhufvud, Kenneth Rogoff oraz Yu Yongding. Dyrektorem Instytutu jest dr Robert A. Johnson, były dyrektor Soros Fund Management. Dzięki dotacji w wysokości 50 milionów dolarów, przekazanej przez George Sorosa, Instytut mógł rozpocząć bardzo szeroko zakrojoną działalność. Dokładne opisywanie działalności Instytutu nie jest chyba konieczne, gdyż bardzo wiele informacji można znaleźć na jego stronie internetowej – http://ineteconomics.org. Obejmuje ona konferencje, dyskusje oraz – co wydaje się najważniejsze – publikacje na stronie internetowej Instytutu. Przyznawanie grantów
34
przeznaczonych na rozwój nowych koncepcji teoretycznych z zakresu ekonomii, finansów, zarządzania i nauk społecznych, również stanowi jeden z istotnych obszarów działania INET. Pierwsze rezultaty działalności Institute for New Economic Thinking już wywierają wpływ na światową myśl ekonomiczną. Do najistotniejszych wniosków wynikających z działalności INET zaliczyć można stwierdzenie, że elegancja formalizmu matematycznego ekonomii i finansów nie powinna być celem samym w sobie, lecz powinna być odnoszona do możliwości ich zastosowania jako narzędzi opisu, przewidywania oraz podejść normatywnych. Kolejną propozycją, z którą występuje INET, jest ściślejsze powiązanie teorii ekonomii i finansów z historią oraz z polityką. Istotnym, zagadnieniem będącym przedmiotem zainteresowania INET jest stopień ingerencji w mechanizmy rynkowe. W większości rozważań podkreśla się konieczność kontroli, w tym także określenie roli państwa, chociaż ich zakres oraz metody są przedmiotem ciągłej dyskusji. Specjaliści związani z Institute for New Economic Thinking bardzo duże znaczenie przykła-
dają do ograniczeń przewidywania, co stanowi specyficzną cechę współczesnej rzeczywistości ekonomicznej. Oczywistym jest, że przewidywanie zjawisk ekonomicznych i społecznych nigdy nie było proste, ale obecnie można stwierdzić, że mimo rozwoju metodologii, przewidywanie stało się trudniejsze ze względu na wzrost złożoności i niepewności tych zjawisk. Odpowiedzią na zapotrzebowanie na nowe metody przydatne w teorii ekonomii, finansów, a także pośrednio i w zarządzaniu, jest podkreślenie znaczenia modeli stosowanych w ekonofizyce, określanych jako systemy złożone. Zaliczyć do nich można złożone systemy adaptacyjne, modele sieci bezskalowych, modele chaosu deterministycznego oraz wiele pokrewnych koncepcji. Modele te mają za zadanie dopełnienie i poszerzenie zestawu instrumentów stosowanych w ekonometrii, badaniach operacyjnych, czy też teorii gier. Dzięki propagowaniu i rozwijaniu tych, znanych już wcześniej, modeli, opracowanych między innymi w Santa Fe Institute w USA (http://www. santafe.edu/), Institute for New Economic Thinking przyczynia się do zwiększenia zakresu ich stosowania w teorii i praktyce ekonomii, finansów i zarządzania. Nie tylko nauka jest przedmiotem zainteresowania INET. Wiele uwagi podczas konferencji w Bretton Woods poświęcono zmianie programów nauczania ekonomii. Jedną z form działalności INET są konferencje, podczas których zaproszeni wybitni specjaliści z różnych dziedzin ekonomii, finansów i zarządzania prezentują swoje idee naukowcom i praktykom z wielu dziedzin, zaproszonym do udziału w konferencji jako słuchacze i dyskutanci. Pierwsza konferencja INET zorganizowana została w King’s College w Cambridge w dniach
www.uek.krakow.pl
8–10 kwietnia 2010 roku. Miejsce to wybrane zostało nieprzypadkowo, aby wskazać związek koncepcji Keynesa ze współczesną dyskusją w ekonomii i finansach. Następna miała miejsce w Budapeszcie, w dniach 6–8 września 2010 roku. Kolejna, doroczna konferencja Instytutu odbyła się w historycznym Bretton Woods, w stanie New Hampshire w USA, w hotelu Mount Washington, u podnóża góry o tej samej nazwie, w dniach 8–11 kwietnia 2011 roku. Zanim przejdę do opisu przebiegu konferencji, chciałbym przedstawić, co sprawiło, że miałem okazję uczestniczyć w tej Konferencji. Ze względu na moje długoletnie zainteresowania systemami złożonymi, po tym jak dowiedziałem się, że INET będzie koncentrował swoją uwagę na tych problemach, zacząłem pisywać komentarze oraz krótkie teksty na ich stronie internetowej. Było dla mnie bardzo miłą niespodzianką, jak najpierw dostałem wstępną informację o konferencji w Bretton Woods, a potem zostałem zaproszony do udziału w niej jako uczestnik-dyskutant. Tak się bowiem składa, że problemy związane z systemami złożonymi występują w zasadzie we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarki. Bez najmniejszych wątpliwości można stwierdzić, że konferencja w Bretton Woods miała historyczne znaczenie. Oczywiście nie podjęto podczas niej żadnych decyzji – przecież nie taki był jej cel. Udało się natomiast zgromadzić czołowych przedstawicieli ekonomii oraz finansów, teoretyków, praktyków i dziennikarzy. Zainteresowanych odsyłam do bogatej strony internetowej konferencji (http://ineteconomics.org/initiatives/conferences/brettonwoods). Wystarczy tylko powiedzieć, że jako mówcy wystąpili były sekretarz skarbu USA i były doradca ekonomiczny prezydenta USA Baracka Obamy, Larry Summers, były premier Wielkiej Brytanii, Gordon Brown, George Soros, przewodniczący brytyjskiego urzędu regulacji rynków finansowych (Financial Services Authority) Lord Adair Turner, George Akerlof, Joseph Stiglitz, Niall Ferguson, dziennikarze z renomowanych dzienników „Times” oraz „Financial Times” - Anatole Kaletsky, John Kay, Martin Wolf i wielu innych znaczących mówców. Specjalne znaczenie konferencji polegało na tym, że dzięki zorganizowaniu jej w historycznym miejscu, także w miarę łatwo dostępnym dla specjalistów z całego świata, można było omówić wiele istotnych problemów współczesnego życia gospodarczego. Dostępne na stronie INET prezentacje wideo z wystąpień podczas konferencji dostarczą szczegółowych informacji zainteresowanym. Natomiast warto tylko dodać, że podczas konferencji w Bretton Woods niejako ostatecznie
potwierdzono konieczność poszukiwania nowych metod badań ekonomii i finansów, bez porzucania części metod już znanych i sprawdzonych. Stwierdzono też, że należy w większym stopniu brać pod uwagę wpływ czynników ekologicznych na gospodarkę, co chyba jest powszechnie wiadome, ale niekoniecznie w sferach ekonomii i finansów. Wspomniano też o roli refleksywności w ekonomii, finansach i zarządzaniu – koncepcji lansowanej przez George Sorosa, która ma swój początek w cybernetyce i teorii systemów. Krajem, któremu oprócz USA, poświęcono najwięcej uwagi, były Chiny, ich imponujący wzrost gospodarczy oraz ich nadwyżka handlowa oraz rezerwy, obejmujące głównie obligacje USA. Jedni mówcy twierdzili, że jest to jedna z przyczyn obecnych problemów na rynkach finansowych. Inni twierdzili, że powodem tych problemów jest nadmierne zadłużanie się USA oraz innych krajów. Można pisać więcej, ale jeszcze raz zachęcam do obejrzenia strony INET. Na koniec kilka dodatkowych refleksji. Jak już wspominałem, zostałem zaproszony na konferencję INET po pokazaniu, że interesują mnie problemy złożoności systemów społeczno-ekonomicznych. W konferencji wzięli
udział najwybitniejsi specjaliści z tej dziedziny, którzy uczestniczyli w specjalnej sesji – na stronie INET jest prezentacja wideo. Po raz kolejny miałem okazję przekonać się, jak znaczącą rolę odgrywają koncepcje związane z szeroko pojętymi systemami złożonymi we współczesnych naukach społecznych, ekonomii, finansach i zarządzaniu. Nie jest to panaceum, ale chyba pozwalają one na lepsze zrozumienie współczesnego świata. Jeśli chodzi o zaproszonych uczestników – słuchaczy, do których się zaliczałem, nie stosowano chyba żadnego specjalnego kryterium poza zainteresowaniami oraz wcześniejszymi kontaktami z INET. Dlatego też dało się zauważyć bardzo znaczący udział specjalistów z USA, Chin oraz Europy Zachodniej. Zbyt mało było przedstawicieli z innych regionów świata. Zauważył to jeden z mówców – były minister finansów Chile. Natomiast z całej Europy Środkowo-Wschodniej w konferencji uczestniczyła tylko jedna osoba – autor tego tekstu.
prof. Czesław Mesjasz – kierownik Ośrodka Międzynarodowej Współpracy Naukowej, Katedra Procesu Zarządzania
Studenci z Hongkongu na UEK Azjatyckie Koło Naukowe 4 kwietnia br. Gościło na naszej Uczelni studentów z Hong Kong University of Science and Technology. Spotkanie to było częścią inspirującego i wyjątkowego projektu wymiany międzynarodowej Chinese – Polish Partnership for Development, realizowanego przez studentów Szkoły Głównej Handlowej, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Uniwersytetu Wrocławskiego oraz studentów 9. uczelni świata wg rankingu Financial Times, Hong Kong University of Science and Technology. Celem projektu jest przełamanie barier dzielących oba kraje, zapoznanie z tradycją i bieżącymi problemami Polski i Chin, nawiązanie trwałego dialogu między społecznościami akademickimi oraz promocja na arenie międzynarodowej obu państw i firm wspierających projekt. Patronem honorowym projektu został Business Centre Club. Poza BCC patronat nad projektem objęli m.in.: wiceprezes Rady Ministrów – Waldemar Pawlak, prezydent Warszawy – Hanna Gronkiewicz-Waltz, były minister spraw zagranicznych RP – prof. Władysław Bartoszewski, Ambasada Chin w Polsce oraz „Gazeta Wyborcza”.
Poprzez serię wykładów, debat, dyskusji, spotkań z czołowymi przedstawicielami świata biznesu i polityki oraz wizyt w partnerskich firmach, Chinese – Polish Partnership for Development ma przybliżyć studentom obecną sytuację gospodarczą oraz bieżące problemy, na jakie napotykają przedsiębiorcy, tak krajowi, jak i zagraniczni, operujący w obu krajach. Dnia 4 kwietnia br. jeden z takich wykładów miał miejsce na naszej uczelni. Poprowadził go Robert Jakimowicz, prof. UEK (opiekun Azjatyckiego KN) starając się przybliżyć słuchaczom kontakty gospodarcze Polski i ChRL. Więcej informacji: www.cppd.pl.
35