KATEDRALNE SHOW
KATEDRALNE SHOW
Katedra Zachowań Organizacyjnych – 10 lat aktywnego istnienia 50 lat zachowań organizacyjnych
Od lewej: dr Renata Winkler, mgr inż. Izabella Laskowska, dr Anna Pietruszka-Ortyl, mgr Paweł Łukasik, prof. zw. dr hab. Arkadiusz Potocki, mgr Marek Makowiec, dr hab. Bogusz Mikuła, prof. UEK, dr Daniel Gach.
Historia Katedry Zachowań Organizacyjnych Katedra Zachowań Organizacyjnych została powołana do życia na mocy stosownych uchwał władz Akademii Ekonomicznej w Krakowie w dniu 01.02.2001 r. Choć było to dokładnie dziesięć lat temu, to tak naprawdę poprzez dzieje Katedry Metod Organizacji i Zarządzania, z której się wywodzi i historię samych pracowników, którzy ją tworzą, jej rodowód ma swój początek o wiele lat wcześniej. Zachowania organizacyjne są bowiem nierozerwalnie związane z procesem zarządzania. i już w ramach istniejącego od roku 1972 Instytutu Organizacji i Zarządzania ówczesnej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie poruszana była przez jego pracowników tematyka funkcjonowania ludzi w organizacjach formalnych. Jednym z pracowników tego In-
26
stytutu został w roku 1972 ówczesny magister Arkadiusz Potocki. Realizując swój rozwój naukowy i osiągając kolejne stopnie oraz tytuły naukowe, pozostawał co prawda w ramach głównego nurtu zainteresowań tematycznych Instytutu, czyli metod organizatorskich, ale też zwracał uwagę w opisywanych przez siebie narzędziach na szczególną rolę, jaką odgrywa w nich tzw. czynnik ludzki. Przykładem są prace realizowane w ramach Centralnego Programu Badań Podstawowych (np. CPBP nr 08.01 „Człowiek i praca”, grupa tematyczna 5.6. „Wpływ postępu techniczno-organizacyjnego na poziom i strukturę trudności prac administracyjno-biurowych”) oraz Problemów Międzyresortowych (np. Nr III/4 pt. „Człowiek i praca”, grupa tematyczna V/4 „Humanizacyjne kierunki usprawniania organizacji pracy biurowej w sferze zmechanizowanych i zautomatyzowanych procesów przetwarzania informacji”). W roku 1992 z Instytutu Organi-
zacji i Zarządzania wyodrębniła się Katedra Metod Organizacji i Zarządzania. W ramach niej również realizowane były tematy badawcze uwzględniające zachowania organizacyjne, przykładem mogą być badania prowadzone wspólnie przez prof. A. Potockiego i wówczas mgr B. Mikułę w zakresie humanizacji organizacji pracy w sferze zarządzania (temat badawczy KBN nr 1P 110 067 06). W dniu 1.03.1998 roku w ramach Katedry Metod Organizacji i Zarządzania powołane zostały do życia Zakład Metod Organizatorskich i Zakład Metod Zarządzania. Kierownikiem tego pierwszego został prof. dr hab. Arkadiusz Potocki i to właśnie w wyniku usamodzielnienia się i wyodrębnienia Zakładu Metod Organizatorskich powstała Katedra Zachowań Organizacyjnych. Jej pierwotny skład stanowili wówczas prof. dr hab. Arkadiusz Potocki, dr Bogusz Mikuła, mgr Anna Pietruszka, mgr Renata Winkler i mgr Daniel Gach.
www.uek.krakow.pl
Istota Zachowań Organizacyjnych i ich rodowód Współcześnie S.P. Robbins definiuje zachowania organizacyjne jako naukę, której „przedmiotem jest systematyczne badanie działań i postaw ludzi w obrębie organizacji” [Robbins, 2004, s. 18]. Pamiętając, że tak naprawdę nie ma pełnej rejestracji wszystkich zdarzeń związanych z działalnością naukową człowieka, nie jesteśmy w stanie wskazać ze stuprocentową pewnością dokładnie momentu, kiedy po raz pierwszy zostało użyte sformułowanie „zachowania organizacyjne”. Mając na uwadze studia literaturowe w tym zakresie, możliwe jest przyjęcie, że pierwszym formalnym i zachowanym dokumentem zawierającym to określenie była notatka sporządzona przez F.J. Roethlisbergera w dniu 13 stycznia 1961 roku po zebraniu wydziału behawioralnego Harvard Business School (czyli 50 lat temu) [Ćwiklicki, Gach, 2006, s. 22]. F.J. Roethlisberger proponował w niej wprowadzenie nowego przedmiotu „zachowania organizacyjne” i dokonał pierwszej próby jego zdefiniowania, w ramach której stwierdził, iż jest to „studiowanie jak ludzie się zachowują – i jak nie powinni – w organizacjach”. Punktem wyjścia do takich sformułowań był udział tego naukowca w badaniach i obserwacjach przeprowadzonych przez zespół badaczy pod kierownictwem E. Mayo w latach 1928–1932 w Western Electric Hawthorne. Stały się one symbolem nauk behawioralnych. Choć wcześniej pojedynczy naukowcy wprowadzali w swojej działalności elementy nauk behawioralnych w obserwacjach nad funkcjonowaniem człowieka w przedsiębiorstwach, to zespół E. Mayo po raz pierwszy w sposób kompleksowy przeprowadził badania działań pracowników w organizacji z uwzględnieniem ich potrzeb, emocji i oczekiwań.
Teraźniejszość Katedry Jest oczywistym, że o sukcesie każdej zbiorowości ludzkiej decydują jej członkowie, ich wiedza, umiejętności, indywidualne osiągnięcia itp. W przypadku Katedry Zachowań Organizacyjnych podkreśla się, że jest ona jedną z najbardziej twórczych ze względu na liczbę publikacji. Jednak to nie tylko aktywność publicystyczna jest przejawem działań pracowników Katedry. To również aktywne uczestnictwo w życiu Uniwersytetu poprzez realizację różnych przedsięwzięć organizacyjnych, pełnione funkcje w ramach jednostek formalnych uczelni czy też władz wydziału. Aktualnie Katedra Zachowań Organizacyjnych liczy siedmiu pracowników. Są to: prof. zw. dr hab. Arkadiusz Potocki, dr hab. Bogusz Mikuła, prof. UEK,
dr Anna Pietruszka-Ortyl, dr Renata Winkler, dr Daniel Gach, mgr Marek Makowiec i mgr Paweł Łukasik. W ciągu 10 lat funkcjonowania Katedry jeden pracownik uzyskał stopień doktora habilitowanego, trzech – stopnie doktorów. Biorąc pod uwagę działalność naukową pracowników wszyscy razem opublikowali łącznie 607 publikacji, w tym 7 pozycji książkowych (jako pracownicy Katedry Zachowań Organizacyjnych) oraz brali udział w ponad 190 ogólnopolskich, międzynarodowych i zagranicznych konferencjach naukowych. W ciągu ostatnich kilku lat nastąpił wzrost intensywności działań Katedry zarówno na polu naukowym, jak i organizacyjnym. Przejawem tego jest m.in. organizacja w latach 2007 i 2009 międzynarodowych konferencji naukowych. Ich ideą przewodnią były zachodzące w organizacjach przeobrażenia. Pierwsza konferencja, pt. „Przeobrażenia w organizacjach. Rozwiązywanie problemów związanych z wdrażaniem nowych metod zarządzania”, zorganizowana w dniach 8–10 czerwca 2007 roku, zgromadziła ponad 120 uczestników z Polski i zagranicy. Jej szerszy opis można znaleźć w numerze 5/6 AE „Kuriera” z roku 2007 oraz w numerze 4/2007 „E-mentora” w poświęconym jej artykule autorstwa B. Mierzejewskiej pt. „Przeobrażenia organizacyjne bez przywódców? Relacja z konferencji”. Druga odbyła się dwa lata później, w dniach 15–17 września 2009 i została zatytułowana „Przeobrażenia i zmiany w organizacjach w warunkach globalizacji” i również zgromadziła ponad stu uczestników. Jej szczegółowy opis został zamieszczony w numerze 7/2009 „Kuriera UEK”. Aktywność naukowa Katedry to również coroczne badania statutowe, nieprzerwanie realizowane od momentu jej powstania pod wspólnym tytułem „Zachowania organizacyjne we współczesnym zarządzaniu”. Efektem tych intensywnych prac naukowych są wspólne publikacje książkowe. Główną pozycją jest w tym zakresie praca zbiorowa pod redakcją A. Potockiego pt. „Zachowania organizacyjne. Wybrane zagadnienia” oraz praca pod redakcją B. Mikuły, A. Pietruszki-Ortyl i A. Potockiego pt. „Podstawy zarządzania przedsiębiorstwami w gospodarce opartej na wiedzy”. Oprócz prac zbiorowych pracownicy przygotowali wspólnie bądź samodzielnie również następujące pozycje książkowe: B. Mikuła „W kierunku organizacji inteligentnych”, B. Mikuła, A. Pietruszka-Ortyl, A. Potocki „Zarządzanie przedsiębiorstwem XXI wieku. Wybrane koncepcje i metody”, B. Mikuła „Organizacje oparte na wiedzy”, A. Potocki „Instrumenty komunikacji wewnętrznej w przedsiębiorstwie”, R. Winkler „Zarządzanie komunikacją w organizacjach zróżnicowanych kulturowo”.
W ramach działalności dydaktycznej pracownicy prowadzą przedmioty kierunkowe i specjalnościowe zarówno na Wydziale Zarządzania, jak i Wydziale Towaroznawstwa. Są to: zachowania organizacyjne, podstawy zarządzania, humanizacja pracy, komunikacja wewnętrzna w przedsiębiorstwie, techniki komunikacji w organizacjach gospodarczych, zarządzanie informacją i komunikacją w przedsiębiorstwie, zarządzanie w gospodarce opartej na wiedzy, zarządzanie zasobami niematerialnymi, zarządzanie wiedzą w organizacji, gospodarowanie zasobami niematerialnymi, zarządzanie kapitałem intelektualnym, techniki komunikacji w turystyce, zarządzanie produkcją i usługami, zarządzanie organizacjami, współczesne problemy zarządzania. Dostrzegane przez pracowników Katedry zmiany zachodzące w gospodarce, w tym szczególnie silna orientacja na pozyskiwanie, rozwijanie i wykorzystywanie zasobów niematerialnych przez przedsiębiorstwa, zaowocowały podjęciem działań mających na celu uruchomienie na Wydziale Zarządzania, na drugim stopniu studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, nowej specjalności Zarządzanie zasobami niematerialnymi. Celem specjalności jest kształcenie w zakresie nowoczesnych modeli organizacji i koncepcji ukierunkowanych właśnie na zarządzanie zasobami niematerialnymi. Specjalność ta ma przygotowywać ekspertów służb pracujących głównie dla różnych organizacji gospodarczych i instytucji administracyjnych oraz firm konsultingowych. Plany na przyszłość pracowników Katedry Zachowań Organizacyjnych zakładają ciągły rozwój naukowy, zdobywanie kolejnych stopni i tytułów naukowych oraz rozszerzanie oferty dydaktycznej poprzez zgłaszanie nowych przedmiotów specjalnościowych i wykładów do wyboru. W planach są również działania mające na celu nawiązanie współpracy z zagranicznymi placówkami i jednostkami naukowo-badawczymi funkcjonującymi w takim samym lub zbliżonym obszarze zainteresowań naukowych.
Bibliografia: Ćwiklicki M., Gach D., Geneza nauki „zachowania organiza-
cyjne”, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie nr 715, Kraków 2006, Robbins S.P., Zachowania w organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004.
dr Daniel Gach Katedra Zachowań Organizacyjnych
27