EUSKADIKO HIRIGINTZAREN PLANGINTZARI BURUZKO ESKULIBURUA KLIMA-ALDAKETA ARINTZEKO ETA KLIMA-ALDAKETARA EGOKITZEKO
2. Klima aldaketa eta egokitze eta arintze kontzeptuak Klima Aldaketaren Adituen Nazioarteko Taldeak egiten duen definizioaren arabera, klimaren batez besteko egoeran edo bere aldakortasunean gertatzen den estatistika-aldaketa nabarmena da klima aldaketa, denboran luze irauten duena (hamarkadetan, normalki, edo are luzeago). Klima aldaketa barne prozesu naturalen edo kanpo eraginen aldaketaren ondoriozkoa izan daiteke, edo, bestela, atmosferaren konposaketan edo lurren erabileran, besteak beste, gizakiak eragindako aldaketa iraunkorren ondoriozkoa. Atmosferaren konposaketa aldatzen duten giza jarduerei lotutakoari klima aldaketa esaten zaio, eta arrazoi naturalei lotutakoari klima aldakortasuna.
Klima aldaketari buruzko zientzia ezagupenen aplikazio enpirikoa bi kontzeptutatik artikula daiteke hirigintza eta lurralde plangintzetara: — Klima arintzea, IPCCren2 arabera, «berotegi efektuko gasen (BEG) iturriak gutxitzeko edo isurtegiak hobetzeko gizakiaren eskuhartzea» da. Sozio-ekonomia antolakuntzaren eta produkzio eta kontsumo moduen gainean eragin zabala duen kontzeptu bat da. — Klimara egokitzea, klima aldaketara (baita klima aldakortasunera eta muturrekoetara ere) egokitzeko, kalte potentzialak leuntzeko, aukerak aprobetxatzeko edo aldaketa horren eraginei aurre egiteko sistema batek duen ahalmenari dagokio. IPCCren arabera, «natur edo giza sistemak ingurumen berri batera edo honen aldaketa batera doitzea» da. Klima aldaketara egokitzeak esan nahi
du benetako klima eragingarriei edo aurreikusi daitezkeenei, edo horien eraginei erantzunez natur eta giza sistemak doitzea, kalteak leunduz edo aukera onuragarriak ustiatuz. Hainbat egokitze mota bereiztu daitezke, hala nola, egokitze prebentiboa eta erantzunezkoa, pribatua eta publikoa, eta autonomoa eta planifikatua. Egokitzeaz jardutean kontzeptu berriak ere sartzen dira, esaterako, zaurgarritasuna eta erresilientzia. Oro har, klima arintzea klima aldaketaren kausez arduratzen da, eta egokitzea, aldiz, ondorioez. Hau da, zenbat eta arintze handiagoa, orduan eta txikiagoa da inpaktua, doitu behar izateko, eta arrisku txikiagoak, hortaz, berorietara egokitu behar izateko. Bestalde, zenbat eta egokituago egon, klima aldaketa horri lotutako inpaktua orduan eta txikiagoa da.
1. taula.
Klima aldaketa arintzearen eta berorretara egokitzearen arteko alderatze taula
EGOKITZEA
ARINTZEA
Denbora Espazio eskala eskala
2
Sektorekako efektuak
Helburua Sinergiak Gatazkak
Etekina epe luzera. Interesgarria da urgentziaz aplikatzea.
Maila orokorrean jasoko dira etekinak, baina tokiko inplikazioak ezin dira erraz aurreikusi.
Erregai fosilekin lotutako isurketak, beraz, energia eta garraio sektoreak, eskari handiena egiten duena hiri esparrua izan arren.
Garapen jasangarria, klima aldaketari lotutako eraginak, epe luzera murriztearen ondorioz.
Adibidez: BEG isurketen balantze garbia murrizteko zuhaitzak landatzeak esan nahi du, baita ere, lurzorua babestea, eta higadura eta uholde arriskua murriztea. Ondorioz, egokitzeari laguntzen dio.
Isurketen merkataritza sistemek, isurketei prezioa jartzen dietenez, arintze estrategiei laguntzen diete, baina egokitzeari ez, neurri berean.
Klima aldakortasunaren aurrean, etekina berehala ematen du.
Tokian tokiko etekina, funtsean.
Zeharkakoa. Barne hartzen ditu nekazaritza, turismoa, osasuna, ura, ekonomia, hiri plangintza eta naturaren babesa.
Garapen jasangarria, hiri eta lurralde ingurunearekiko eragin kaltegarriak murriztearen ondorioz.
Adibidez: gertakari katastrofikoen arriskua murrizteak eraikuntza kosteak gutxitzea dakar, eta, ondorioz, materialen eta ondasunen ekoizpenei lotutako BEG isurketak ere gutxitzea.
Neurri teknologiko batzuek isurketa handiak eta energia kontsumoa, edo baliabideena, eska ditzakete.
Klima Aldaketari buruzko Adituen Gobernu arteko Taldea. Sarrera
9