Maui Brings Fire from the Underworld Fijian and English Translation.

Page 1

MAUI Kisikisi Brings Fire From The Underworld

‘NA NONA KAUTA MAI KO MAUI KISIKISI NA YAMEYAME MAI NA RUKU NI VURAVURA

Twinnies Books, Polynesian Myths


Twinnies Books, Polynesian Myths

Maui Kisikisi Brings Fire From The Underworld. NA NONA KAUTA MAI KO MAUI KISIKISI NA YAMEYAME MAI NA RUKU NI VURAVURA Written by Twinnies Illustrated by Josefina Luna Translation by Tomasi Vakasavuwaqa

______________________________________ Twinnies Books The Twinnies Polynesian Myth Series is aimed at: Recalling, Remembering, Preserving and Prolonging cultural words through spoken, written and illustration to ensure our culture and identity is passed on to our children and generations to come.


Once upon a time there was Old Maui who lived under the land, a place called Pulotu. Old Maui had a son whose name was Maui ‘Atalanga.

E na dua na gauna makawa sara e a bula voli kina e dua na qase ka yacana ko Maui ka tiko voli e na ruku ni vuravura ka vakatokai ko Pulotu. Na qase ko Maui e dua na luvena tagane ka yacana ko Maui ‘Atalanga.


Maui ‘Atalanga lived on top of the land. Maui ‘Atalanga would go and visit his father at Pulotu. Maui ‘Atalanga had a young son whose name was Maui Kisikisi. Maui Kisikisi had never travelled to Pulotu. He always stayed on land. Maui ‘Atalanga e vakaitikotiko e na dalani vuravura ka dau laki sikovi tamata talega ki Pulotu. Ko Maui ‘Atalanga e dua na luvena tagane ka yacana ko Maui Kisikisi. Maui Kisikisi e sebera vakadua ni se bau gade ki Pulotu ka dau tiko voli ga e na dela ni vuravura.


On the land, there was no fire. Fire was only found in Pulotu. Each day, Maui Atalanga would travel down to Pulotu to visit his father.

E na delani vuravura e sega kina na bukawaqa. Na bukawaqa e kunei ga e Pulotu. E na veisiga e dau gade ko Maui ‘Atalanga ki Pulotu me dau laki sikovi tamana.



One day, Maui Kisikisi followed his father and saw his father push over some bamboo. This opened up a hole in the ground that was like a little door that leads to Pulotu. After his father had gone through the hole, Maui Kisikisi uncovered the hole and quietly followed his father down to Pulotu too. Dua na siga sa vakamuri tamana ko Maui Kisikisi ka qai raici tamana ni biliga e so na bitu. Qo e a dolava e du na qara e na dela ni qele ka vaka me dua na katuba me lako vaka ki Pulotu. Na gauna sa curuma kina na qara ko tamana, sa qai dolava na qara ko Maui Kisikisi ka vakamuri tamata vunivuni ka galugalu sobu talega ki Pulotu.



When Maui Kisikisi arrived in Pulotu he saw his grandfather, Maui Motu’a, peeling two cooked yams by a fire. Maui Motu’a did not see his grandson because he was blind. Maui Kisikisi quietly crept to where his grandfather was working by the fire and stole some of the peelings that Maui Motua was scraping from one of the yams. Na gauna sa yaco yani kina ki Pulotu ko Maui Kisikisi a raici tubuna ko Maui Motu’a ni vocia koto e rua na uvi volekata na bukawaqa. E a sega ni raici makobuna ko Maui Motu’a baleta ni mataboko. Qasi cake yani ko Maui Kisikisi e na vanua e cakacaka voli kina ko tubuna e na yasani bukawaqa ka qai butakoca e so na qa ni uvi ka vocia mai ko Maui Motu’a mai na nona vocia a dua vei rau na uvi.



When Maui Kisikisi ate the peels they were sweet to him because they were cooked and he liked the cooked yam. Then he took one of the yams that his grandfather had peeled; leaving the other one for his grandfather. Na gauna e kania kina na ko Maui Kisikisi na qa ni uvi qai vakila ni kamikamica vua baleta nia vakasaqari ka taleitaka o koya na uvi ni buta. Sa qai kauta o koya e dua vei rau na uvi koya ka vocia ko tubuna ka biuta e dua tale me kania ko tubuna.


When his grandfather reached for the yams he could only find one and he said “where is my other yam?”. Old Maui was blind so he could not see that his grandson Maui Kisikisi had taken the other one. Maui Kisikisi tried to hide so he quickly climbed up a tree and picked one of its fruits. He took a single bite from the fruit then he threw it down to his grandfather who felt the bite mark and yelled out, “This is like the bite of Maui Kisikisi!”


‘Na gauna a via tatara yani kina ko tubuna me tara na uvi, a sa tara ga e dua, ka lomatarotaro se i vei nai karua ni uvi. Na qase ko Maui e mataboko ka sega ni raica ni ko makobuna ko Maui Kisikisi e a tara nai karua ni uvi. A qai vuni ko Maui Kisikisi ka kabata cake e dua na vunikau qai tauca mai e dua na vuana katia e dua na tiki ni vuanikau qai viriki tubuna sobu kina. E vakila o tubuna nai kati oya, ka qai kailavaka ni mawe ni kati ko ya e mawe ni kati nei Maui Kisikisi.


When Maui Atalanga heard his father mention his son’s name he ran over to and saw that his son, Maui Kisikisi had come down to Pulotu. Maui Atalanga took his son, Maui Kisikisi and decided to take Maui Kisikisi back onto the land before he created more trouble. So Maui Atalanga led Maui Kisikisi back to the hole which they had climbed down to reach Pulotu. A rogoci tamana ko Maui ‘Atalanga ka qai rogoca talega ni cavuta na yacai luvena, e a cici mai qai raici luvena ko Maui ‘Atalanga me sa kauti Maui Kisikisi lesu ki dela ni vanua ni se bera ni vaka vu ca vakalevu. Sa qai liutaki Maui Kisikisi ko Maui ‘Atalanga ki na qara ka rau a sirova sobu mai ki Pulotu.


As Maui Kisikisi passed by the fire where his grandfather was, he let his body wrap drag through the fire so that it caught a few sparks in the cloth. As Maui Atalanga and Maui Kisikisi were climbing up through the hole Maui Atalanga could smell the smoke from Maui Kisikisi’s body wrap. He knew that Maui Kisikisi was trying to steal the fire up to land. Na gauna sa lako sivita kina ko Maui Kisikisi na bukawaqa e na vanua ka toka kina ko tubuna, a vakatara na I olo ni yagona me lako curuma na bukawaqa me rawa ni takava na malamala ni buka na nona I sulu. E na gauna rau sa lako curuma tiko kina na qara ko Maui Kisikisi kei Maui ‘Atalanga a qai boica na i boi kamakama ko Maui ‘Atalanga e na i olo ni yagoi maui Kisikisi. A kila ko koya ni ko Maui Kisikisi e via butakoca na bukawaqa me kauta lesu ki dela ni vuravura.



When Maui Atalanga climbed up through the hole he commanded the rain to fall to put out the fire that Maui Kisikisi was carrying.

Na gauna rau sa lakova cake tiko kina na na loma ni qara e a qai vakarota ko Maui ‘Atalanga na uca me tau me rawa ni bokoca na bukawaqa ka kauta voli ko Maui Kisikisi.


But the fire was not put out because Maui Kisikisi took his body wrap and waved it at the trees and commanded the fire to go into the trees. To this day, when two sticks are rubbed together, the fire comes out because Maui Kisikisi put the fire into the trees.

A qai sega ni boko na bukawaqa baleta ni qai taura ko Maui Kisikisi nai olo ni yagona ka yalova na veivunikau ka vakarota na bukawaqa me lako curuma na vei vunikau. Me yacova na gauna oqo, ni rau qisoi vata e rua na tabanikau, e dau basika mai na yameyame baleta na nona a biuta na bukawaqa ko Maui Kisikisi e na veivunikau.



That is the myth of how fire came to land. Sai koya o qo nai tukuni ni kena kau mai na bukawaqa e na dela ni vuravura.


THE END


www.twinniesbooksandgoods.com Email: twinniesbooks@gmail.com Follow us on

@bookstwinnies @Twinnies Books


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.