«ԼԱՒ Է ՄԱՆՈՒԿ ԱՂՔԱՏ ԵՒ ԻՄԱՍՏՈՒՆ, ՔԱՆ ԶԹԱԳԱՒՈՐ ԾԵՐ ԵՒ ԱՆՄԻՏ» | Դեկտեմբեր 2023 December
Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիք նուագախումբի աննախընթաց ելոյթը՝ Թորոնթոյի մէջ Յարութիւն Դերձակեան
Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիք նուագախումբը աշխարհի լաւագոյն նուագախումբերէն մէկն է ու արդէն իսկ երկու տարիներէ ի վեր կը նշէ մօտակայ իր հարիւրամեակը։ 2000 թուականէն սկսեալ երգչախումբը փոխեց իր դիմագիծը եւ դարձաւ միջազգային նուագախումբ՝ շնորհիւ ֆիլհարմոնիք նուագախումբի գլխաւոր խմբավար եւ գեղարուեստական ղեկավար Էտուարտ Թոփճեանի։ 85 երաժիշտներէ կազմուած ֆիլհարմոնիք նուագախումբը աշխարհի զանազան երկիրներու, ինչպէս՝ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու, Եւրոպայի բազմաթիւ քաղաքներու, նաեւ Ճափոնի լաւագոյն համերգասրահներուն մէջ հանդէս եկած է կատարողական չափազանց բարձր մակարդակով։ Թէ՛ խմբավարը եւ թէ՛ նուագախումբը ջերմօրէն գնահատուած են համաշխարհային լրատուամիջոցներու կողմէ։ Արամ Խաչատուրեանի ծննդեան 120 ու Սերգէյ Ռահմանինովի 150-ամեակներուն նուիրուած բացառիկ ձեռնարկը Թորոնթոյի մէջ տեղի ունեցաւ ուրբաթ, 17 նոյեմբեր 2023-ի երեկոյեան, «Ռոյ Թամսըն»-ի անուան շքեղ սրահին մէջ։ Ֆիլհարմոնիք նուագախումբը իր վերջին համաշխարհային շրջապտոյտին սկսած է Երեւանէն Յունաստան, ապա Նիւ Եորքի «Քարնեկի» սրահին մէջ, Թորոնթօ, Մոնթրէալ, Պոսթոն, յետագային՝ Իտալիա եւ Չինաստանի այլ քաղաքներ։ Հանճարեղ արուեստագէտ Արամ Խաչատուրեան ծնած է Թիֆլիս (1903-1978), եղած է դասական երաժշտութեան տաղանդաւոր յօրինող, խմբավար, երաժշտագէտ,
Egoyan’s ‘Seven Veils’ Wins Best Feature Film at POM 2023 Spotlight → 3
Համագանատական հանգանակութիւնը կը շարունակուի սրընթաց կերպով Համայնք → 7
դաշնակահար, թաւջութակահար, ջութակահար, համալսարանի դասախօս, պարուսոյց, Ֆիլմի երաժշտութեան հեղինակ եւ քաղաքական գործիչ։ Խաչատուրեան ճանչցուած է 20-րդ դարու համաշխարհային դասական երաժշտութեան առաջնակարգ ներկայացուցիչ, ստացած է բազմաթիւ շքանշաններ։ Համերգի առաջին բաժինը նուիրուած էր Արամ Խաչատուրեանի «Սպարտաքիւս» Սպարտակ պալէէն սուիթներու։ Այս ստեղծագործութեան թեման, հռոմէացիներու դէմ ստրուկներու երրորդ ապստամբութեան շրջանի առաջնորդ Սպարտակի արկածախնդրութիւնները կը ներկայացնէ։ Պալէին երեք սուիթները իրերայաջորդ կերպով ներկայացուեցան նուագախումբի կողմէ՝ ստանալով ներկաներուն ջերմ գնահատանքը։ Այնուհետեւ Արամ Խաչատուրեանի 1940-ական թուականներուն գրած ջութակի «քոնչերթօ Տ-Մայնըր»-ը ներկայացուեցաւ։ Հեղինակը այս քոնչերթոն ձօնած է հրէական ծագումով նշանաւոր ռուս ջութակահար Տէյվիտ Օյստրախին։ Այս գեղեցիկ քոնչերթոն նուագախումբի հետ միասնաբար նուագելու համար բեմ բարձրացաւ տաղանդաւոր ջութակահար Սերգէյ Խաչատրեանը։ Ան ծնած է Երեւան, ապա փոխադրուած է Գերմանիա, մասնակցած է միջազգային բազմաթիւ մրցումներու, փառատօներու մէջ արժանացած է առաջնութեան մրցանակներու։ Սերգէյ Խաչատրեանը համագործակցած է Պերլինի ֆիլհարմոնիք նուագախումբի, Նետրլանտի → 13
Amy Kazandjian’s ‘We Are Our Mountains’ exhibition Arts & culture →15
խաչբառ
vol. 18
→ 19
No 11[196]
Թորոնթոհայ ամսագիր
թորոնթոհայութեան ձայնը՝ 2005-էն ի վեր
Torontohye monthly
the voice of Toronto Armenians since 2005
416-491-2900 info@torontohye.ca 45 Hallcrown Place Toronto, Ontario M2J 4Y4
→ 21
torontohye.ca © Torontohye Communications Inc.
3
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
ԼՈՒՍԱՐՁԱԿ
SPOTLIGHT
Egoyan's 'Seven Veils' Wins Best Feature Film at Pomegranate Film Festival 2023 Toronto--Atom Egoyan's "Seven Veils" won the coveted title of Best Feature Film at the 16th Pomegranate Film Festival (POM) in Toronto. The festival, which took place virtually from Nov. 13 to 16 and in person from Nov. 17 to 19, showcased a diverse selection of Armenian-inspired cinema and highlighted the resilience and creativity of the Armenian film community. The world-renowned Toronto-Armenian director's latest film stars Amanda Seyfried as Jeanine, a theatre director dealing with repressed trauma, as she prepares to mount a production of the opera "Salome." Rebecca Liddiard, Douglas Smith, Mark O'Brien, and Vinessa Antoine also star. This year’s festival was a poignant and impactful event, which focused on raising funds and awareness for refugees forcibly driven out from their native “Due to recent events, we are reluctant to use the word ‘sweet’ when describing the 16th edition of the Pomegranate Film Festival; however, what we can do is offer 68 memorable films to help raise funds and awareness for refugees that have been forcibly exiled from their sacred lands in Artsakh,” festival organizers said in a statement. In the Best Feature Film category, Gor Kirakosian’s
"Women in Black," which disrupts the peace at a wealthy man's wake, and Aram Shahbazyan's "Chnchik," a story of an innocent girl in a village bullied by her family and villagers, received well-deserved honourable mentions for their compelling narratives. Serge Avedikian's "Back to Sölöz," which provides an up-close look at Sölöz, a village representing Turkey's dying Armenian heritage, took home the top prize in the documentary category, demonstrating its impactful storytelling. Hakob Melkonyan's "Blockade," which follows the daily struggle for the survival of Chinari's inhabitants during the Artsakh conflict, earned an honourable mention. The short film category showcased emerging talent, with "250 KM" by Hasmik Movsisyan emerging as the winner. The short film is based on true events during the 2020 War when Azerbaijan attacked Artsakh. "The Mud" by Vahan Grigoryan and "It Takes a Village" by Ophelia Harutyunyan received honourable mentions for their creativity and
depth. Aram Ohanyan's "Damala" claimed the top spot in the short documentary category, while "Lahmajune" by Anahid Nazarian earned an honourable mention for its compelling storytelling. Creativity and innovation were celebrated in the experimental and animation category, where "Nowhere" by Garin Hovanissian emerged as the winner. "Armenian Papers" by Ornella Macchia and "Ensouled" by Toronto's Kamee Abrahamian received honourable mentions for their unique contributions. As in previous years, the POM audience played a significant role in recognizing outstanding films by voting for their favorites and determining the audience choice awards. "We Are Our Mountains" by Federico Lemos was the top choice in the documentary category for its captivating storytelling about Artsakh. In the feature film category, the audience was equally captivated by "It's Spring" by Roman Musheghyan and "Love Is in the Water" by Armen Poladian, sharing the honour as Audience Choice Feature Film winners. Poladian is near and dear to the TorontoArmenian community and the
լուսարձակ
1 spotlight
համայնք
Pomegranate Film Festival. His "Love Is in the Water" depicts an introverted young man's quest for love with a supernatural twist. Among the rising talents in the Armenian film industry, Milena Mooradian received the prestigious Rising Star Award for her exceptional direction in "Cycles." The Gala Night at the Pomegranate Film Festival was a dazzling affair that added a touch of glamour to the event. Held on the evening of Nov. 18, the Gala brought together filmmakers, actors, and film enthusiasts for an unforgettable experience. The evening began with an array of delicious food stations that delighted the senses, offering an authentic culinary journey. Attendees enjoyed the enchanting tunes of Armadi Tsayn, a contemporary folk ensemble from the U.S. founded by Alek Surenian and Sam Sjostedt, who had the crowd swaying to their mesmerizing melodies. The night's highlight was the screening of "Ararat Uncovered," which transported the audience to a world of discovery and adventure, leaving them both informed and inspired. The film presents an exciting blend of travel documentary and comedy, offering viewers a unique journey through regional Armenia with → 13
4 community արուեստ եւ
9 մշակոյթ
arts & culture զրոյց
12 conversation կարծիք
16 opinion
Հրատարակիչ Torontohye Communications Inc. info@torontohye.ca Խմբագիր Ռուբէն Ճանպազեան editor@torontohye.ca Ձեւաւորող Արա Տէր Յարութիւնեան ara@torontohye.ca Օգնական խմբագիր Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան diroug@torontohye.ca Օգնական խմբագիր Սալբի Սաղտըճեան salpy@torontohye.ca Վարչական ներկայացուցիչ Միսակ Գալւագեան missak@torontohye.ca Խորհրդատու Յարութ Մանուկեան harout@torontohye.ca Ծանուցումներ ads@torontohye.ca Նախագիծ Proper Company-ի proper.am
Publisher Torontohye Communications Inc. info@torontohye.ca Editor Rupen Janbazian editor@torontohye.ca Graphic designer/Layout editor Ara Ter Haroutunian ara@torontohye.ca Associate editor/Staff writer Diroug Markarian Garabedian diroug@torontohye.ca Associate editor/Armenia correspondent Salpy Saghdejian salpy@torontohye.ca Administrator Missak Kawlakian missak@torontohye.ca Advisor Harout Manougian harout@torontohye.ca Advertisements ads@torontohye.ca Branding Proper Company proper.am
POM 2023 committee members, volunteers, and guests (Photo courtesy of the Pomegranate Film Festival)
4
ԺԸ տարի թիւ 11 [196] ◆ Դեկտեմբեր 2023
ՀԱՄԱՅՆՔ
COMMUNITY
Թորոնթոյի Սուրբ Երրորդութիւն hայաստանեայց առաքելական եկեղեցին 95 տարեկանը բոլորեց Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան Թորոնթոյի Սուրբ Երրորդութիւն Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցին 95 տարեկան է։ Եկեղեցին ունի շատ հետաքրքրական պատմական։ Արդեօք ի՞նչ հանգրուաններէ անցած է անիկա՝ միչեւ այսօրուան նորակառոյց եկեղեցին դառնալը։ Թորոնթոհայ համայնքը մօտաւորապէս մէկ դար առաջ ձեւաւորուած է Ս. Երրորդութիւն եկեղեցւոյ պատմական հիմնադրութեան շուրջ՝ նկատի ունենալով, որ ցեղասպանութենէն փրկուած փոքր թիւով հայորդիներ հաստատուած են Օնթարիօ եւ եղած են եկեղեցւոյ հիմնադիրները։ Թորոնթօ քաղաքի կեդրոնը, Yonge եւ Dundas խաչմերուկին վրայ գտնուող Holy Trinity Anglican եկեղեցին երկար տարիներ կը հիւրընկալէ հայ հաւատացեալները, այսինքն՝ 1928-էն սկսեալ Թորոնթոյի՝ Eaton Centre-ի դրացիութեամբ գտնուող այդ եկեղեցւոյ մէջ հիմնադրուած է Թորոնթոյի Սուրբ Երրորդութիւն եկեղեցւոյ արարողական կեանքը, այսինքն` պատարագները, ծէսերը եւ խորհրդակատարութիւնները կատարուած են այդ եկեղեցւոյ մէջ, 1928-էն մինչեւ 1953 թուականը։ Երբ համայնքը քիչ մը աճ կ’արձանագրէ, Թորոնթոյի հայկական առաջին եկեղեցին է, որ կը կառուցուի դարձեա՛լ քաղաքի կեդրոնը գտնուող Woodlawn եւ Yonge խաչմերուկին մօտ ու կը գործէ մինչեւ 1987-ը։ Այդ շրջանին է, որ Միջին Արեւելքէն եւ տարբեր շրջաններէն ներգաղթողերու շնորհիւ համայնքի աճով պայմանաւորուած որոշում կ’առնուի, որ Հայ բարեգործական ընդհանուր միութեան նորակառոյց կեդրոնին կից կառուցուի Ս. Երրորդութիւն առաքելական եկեղեցին, որուն անուանումը կ'ըլլայ ի պատիւ եւ ի երախտագիտութիւն Holy Trinity եկեղեցւոյ, որ տարիներով հիւրընկալեց թորոնթոհայ համայնքը։ Այդ օրերուն եկեղեցին կը փոխադրուի, եւ այսօրուան ներկայ շէնքը կը կառուցուի 1987-ին, օրուան հոգեւոր հովիւը` Հովնան վարդապետ Տէրտէրեանը կ’ըլլայ, որ ներկայիս Ամերիկայի Արեւմտեան թեմի առաջնորդն է, իսկ այդ օրուան առաջնորդը` Վազգէն արքեպիսկոպոս Քէշիշեանը։ Նոյն տարին եկեղեցին օծուած է երջանկայիշատակ Վազգէն կաթողիկոսի ձեռամբ, հետեւաբար խորանն ու պատերը կը կրեն Վազգէն Վեհափառին օրհնութիւնը։ Թորոնթոյի միջյարանուանական մարմինին մէջ կը գործէ Ս. Երրորդութիւն Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցին՝ Ս. Աստուածածին հայաստանեայց առաքելական
եկեղեցւոյ, Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Հայ կաթողիկէ եկեղեցոյ եւ Հայ աւետարանական եկեղեցւոյ կողքին։ Սուրբ Երրորդութիւն եկեղեցին ներառնուած է ո՛չ միայն թորոնթոհայ կեանքի գործունէութեան մէջ, այլ՝ տարիներու ընթացքին նաեւ բաւական լաւ կապեր հաստատած է քրիստոնեայ` ոչ հայ համայնքներու հետ։ Եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ եւ Գանատահայոց թեմի փոխառաջնորդ տէր Զարեհ աւ. քհն. Զարգարեան մօտաւորապէս քսանհինգ տարիներէ ի վեր կը ներկայացնէ գանատահայոց թեմը՝ Գանատայի եկեղեցական ընդհանուր խորհուրդին մէջ, որուն մաս կը կազմեն Գանատայի մէջ գործող բոլոր քրիստոնեայ համայնքներն ու իրենց առաջնորդները։ Այս տարի, 18 նոյեմբերին Գանատայի եկեղեցական ընդհանուր խորհուրդի նիստերէն մէկուն ընթացքին տէր Զարեհ աւ․ քհն. Զարգարեան Արցախի վերջին ծանրագոյն իրավիճակին մասին զեկուցեց։ Նիստին նաեւ առցանց միացաւ Արցախի առաջնորդը։ Այս զեկոյցը շատ կարեւոր եւ յատկանշական էր այն առումով, որ օտարները տեղեկացան արցախահայութեան եւ Արցախին դիմակայած դժուարութիւններուն ու անիրաւ թշնամիին ոտնձգութեան մասին, եւ յառաջիկայ օրերուն անոնք ալ օգնութեան ձեռք պիտի մեկնեն իրենց հայրենիքէն բռնի ուժով հեռացած արցախահայութեան։ Սուրբ Երրորդութիւն եկեղեցւոյ հովանիին ներքոյ ծնունդ առած են եւ առ այսօր կը գործեն երկու կազմակերպութիւններ․ առաջինը անկախ կազմակերպութիւն մըն է` «Հայ ընտանիքի ծառայութեան մարմին»-ը (Armenian Family Support Service), որ Թորոնթօ հաստատուող հայորդիներուն ներգաղթը կ’ապահովէ եւ Թորոնթօ եկողներուն կեցութիւնը, կարիքները, աշխատանքը եւ տարբեր կարիքները հոգալու աշխատանքը առաջ կը տանի։ Երկրորդը` «Բարեւ» կեդրոնն է, որուն հիմնական նպատակը իր շուրջ ամփոփելն է կրթական, մշակութային
եւ ընկերային կեանքի գործունէութիւնները։ Յատկապէս յիշենք Ս. Սահակ եւ Ս. Մեսրոպ շաբաթօրեայ վարժարանը, որ գրեթէ 60 տարիներու պատմութիւն եւ ներկայութիւն է այս համայնքի կեանքին մէջ եւ սերունդներ դաստիարակած է, ինչպէս նաեւ «Սասուն» պարախումբը, որ աշխոյժ գործունէութիւն կը ծաւալէ մեր համայնքէն ներս։ Եկեղեցւոյ հովանիին ներքոյ կը գործեն նաեւ յանձնախումբեր, որոնք հայ համայնքի զաւակներուն կեանքէն ներս ազգապահպանութեան կարեւոր առաքելութիւն առաջ կը տանին։ Եկեղեցւոյ հիմնադրութեան 95-ամեակին նուիրուած ճոխ տօնակատարութիւն մը տեղի պիտի ունենար Դեկտեմբեր ամսուան մէջ, սակայն Արցախի ու արցախահայութեան ապրած մղձաւանջինպատճառով ծրագիրները փոխուած են։ Ուստի, շաբաթ, 9 դեկտեմբերին, եկեղեցւոյ ներքնասրահին մէջ պաշտօնական ճաշկերոյթ մը տեղի պիտի ունենայ, որուն ընթացքին պիտի ցուցադրուի վաւերագրական տեսերիզ մը, ուր եկեղեցւոյ պատմականին անդրադառնալով մէկտեղ, պիտի ներկայացուին եկեղեցւոյ հիմնադիրները, անցեալի գործունեայ հաւատացեալներն ու եկեղեցին այս օրերուն հասցուցած երեւելի անձնաւորութիւններն ու կարեւոր դէմքերը։ Կիրակի, 10 դեկտեմբերին, Սուրբ եւ անմահ պատարագ պիտի մատուցէ Գանատահայոց թեմի առաջնորդ տէր Աբգար եպս․ Հովակիմեանը։ Կը շնորհաւորենք Թորոնթոյի Սուրբ Երրորդութիւն հայց. առաքելական եկեղեցւոյ 95-ամեակը եւ կը մաղթենք, որ երկար դարեր շարունակէ թորոնթոհայութեան հոգւոյն ծննդավայրը հանդիսացող սուրբ առաքելութիւը։
Կարդացէ՛ք մեր «Արցախն այս շաբաթ» ամփոփումը torontohye.ca կայքէջին մէջ՝ ամէն շաբաթ օր:
5
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
ՀԱՄԱՅՆՔ
COMMUNITY
St. Gregory the Illuminator Armenian Catholic Church Celebrates Milestones and Historical Journey
Seminarian Haig Chahinian (L) received the minor orders of the church up until the sub-diaconate. (Photo courtesy of the St. Gregory the Illuminator Church) On Sunday, Nov. 26, 2023, the faithful of St. Gregory the Illuminator Armenian Catholic Church in Toronto gathered to commemorate and celebrate two significant milestones in their history: the 30th Anniversary of the Consecration of the Parish and the 50th Anniversary of the founding of the community. This momentous occasion was marked with a Divine Liturgy celebrated by His Excellency Bishop Mikael Mouradian, Eparch of the Armenian Catholic Eparchy of Canada and the United States. Co-celebrating the mass was Mons. Yeghia Kirjian, who has served as the pastor of the parish for the last 50 years. Also in attendance was V. Rev. F. Zareh Margaryan, Vice Vicar of the Diocese of Canada of the Apostolic Church of Armenia and pastor of Holy Trinity Armenian Apostolic Church of Toronto. During the Liturgy, Seminarian Haig Chahinian received the minor orders of the church up until the sub-diaconate. It was a day of reflection, gratitude, and celebration for the Armenian Catholic community in Toronto. The 1960s saw the arrival of dozens of Armenian families from various countries, such as Egypt, Turkey, Syria, and Lebanon, to Toronto. They attended Sunday services led by a visiting Armenian Catholic pastor, Very Rev. Rochko, in a borrowed local Catholic church. However, when Pastor Rev. Rochko left in 1970, the spiritual needs of the Armenian Catholic community were tended to by Father Edward Kortikian from the Armenian Catholic Church of Narek in Montreal.
The Vision for a New Church
As the number of Armenians in Toronto continued to grow due to political uncertainties in the Middle East, the need for a permanent place of worship became apparent. In 1974, Father Elias Kirijian arrived in Toronto, and he began offering sacraments to the small Armenian Catholic parishioners in the city’s St. Anthony Catholic church. A spirit of determination and unity prevailed as the community embarked on a mission to build its own church. Father Elias Kirijian took additional steps to sustain the community by obtaining an Ontario Teaching Permit, allowing him to teach French, Italian, and religion in local schools. This dual role as a priest and teacher helped support the Armenian Catholic community in its efforts to establish a permanent place of worship.
A New Home for the Faithful
In the 1980s, the dream of a new church took a significant step forward by purchasing land on Northdale Street, an affluent community in North York, Toronto. With the help of an architect, Haig Tovmassian, and the LATKA construction company, a grand vision was realized. The new church was designed to accommodate 500 parishioners, a reception area for 300 guests, a fully equipped kitchen, a two-story dwelling for the pastor, and a parking lot with 100 spaces.
Construction began in the harsh winter of 1992, with numerous challenges, including legal battles and local protests. However, the community’s determination prevailed, and the church was completed on schedule by November 1993. On November 21, 1993, the newly built St. Gregory the Illuminator Armenian Catholic Church was blessed in a cornerstone ceremony attended by dignitaries, religious representatives, and the faithful. The Patriarch of the Apostolic Church, Hovhannes Catholicos of all Armenians, presided over the grand opening and blessing of the complex. The church, hall, stained glass windows, statues, pewters, and various sacred items within the church bear the names of benefactors who generously supported this endeavor. In addition to being a spiritual center, the church also stands as a symbol of remembrance. On April 24, 2002, a Memorial Monument was unveiled and blessed in memory of the 1.5 million martyrs of the Armenian Genocide. This monument, featuring a five-meterhigh mahogany granite cross-stone “Khatchkar” and a basalt black stone carved eagle, serves as a reminder of the tragic events of 1915 and pays tribute to all victims of genocide. In 2012, another monument representing the Armenian alphabet was erected at the church’s main entrance. Designed by artist Hagop Janbazian, this four-meter mahogany granite-based monument is the first of its kind in North America. It symbolizes the church’s role as a gift of faith, the Armenian alphabet as a symbol of national identity, and the April Memorial as a testament to Armenians’ Christian faith and loyalty.
A Thriving Community
Today, St. Gregory the Illuminator Armenian Catholic Church in Toronto boasts a vibrant community of 300 strong families. Alongside their dedicated pastor, they actively contribute to the Armenian community’s cultural, educational, and religious life in Toronto and beyond. From the Saturday Language School to the involvement in various community organizations and events, the church continues to fulfill its mission of strengthening the Armenian identity, preserving the Christian faith, and advocating for the Armenian cause. As the church celebrates its 30th Anniversary of Consecration and 50th Anniversary of its founding, it stands not only as a place of worship but as a testament to the unwavering spirit and determination of the Armenian Catholic community in Toronto, reflecting a history that stretches back to the early days of Armenian settlement in Canada. The journey continues as the church remains a beacon of faith, culture, and remembrance for generations.
6
ԺԸ տարի թիւ 11 [196] ◆ Դեկտեմբեր 2023
ՀԱՄԱՅՆՔ
COMMUNITY
Թորոնթոյի Ս. Աստուածածին եկեղեցին իր 40-ամեակի յոբելենականը կը տօնէ Շաբաթ, 18 նոյեմբեր 2023-ին, Թորոնթոյի Ս. Աստուածածին հայց. առաքելական եկեղեցին հանդիսաւորապէս նշեց իր հիմանդրութեան 40-ամեակի յոբելենական հանդիսութիւնը: Արցախի ճգնաժամային պայմաններուն պատճառով, ճաշկերոյթի բաժինը զանց առնուեցաւ եւ պաշտօնական բաժինը կատարուեցաւ եկեղեցւոյ մէջ՝ ըստ պատշաճի: Օրուան յոբելենական գլխաւոր հովանաւորներն էին՝ տէր եւ տիկին Միքայէլ եւ Օքուքէմի Օլանեան, տէր եւ տիկին Վահէ եւ Ֆիմի Պալեան, տէր եւ տիկին Գէորգ եւ Ռաքէլ Նահապետեան եւ տէր եւ տիկին Սէրգօ եւ Ատրիանա Միքայէլեան ընտանիքները: Հանդիսութիւնը նախագահեց Գանատայի հայոց թեմի բարեջան առաջնորդտէր Բաբգէն արք․ Չարեան: Ներկայ էին Թորոնթոյի հայ գաղութի կազմակերպութիւններուն ներկայացուցիչները։ Հանդիսութեան սկիզբը, տէր Տաթեւ աւ. քհն․ Միքայէլեան խօսք առաւ՝ բարի գալուստ մաղթելով ներկաներուն եւ ոտնկայս հրաւիրեց նշելու յիշատակը մեր նահատակներուն եւ տեղահաններուն,ապա, երեք անգամ թակելով իր ձեռքին բռնած ուռնակը (մուրճ) ըսաւ. «33 տարիներ առաջ, առաջին անգամ ըլլալով, երջանակայիշատակ Գարեգին Բ. կաթողիկոս թակեց այս եկեղեցւոյ դռները՝ «ԲԱՑ ՄԵԶ ՏԷՐ երգելով»։ Այնուհետեւ, Տաթեւ աւ. քահանան բաց յայտարարեց հանդիսութիւնը հրաւիրելով օրուան հանդիսավարը՝ Ս. Աստուծածին եկեղեցւոյ հոգաբարձական անդամ, Սարգիս սրկ. Կիտանեանը: Սարգիս Սարկաւագը բարի գալուստի խօսքին մէջ ըսաւ. «Թորոնթոյի Ս. Աստուածածին եկեղեցին իր աշխուժութեամբ, իր արարողութիւններով, իր կենսունակ ծառայողներու ներկայութեամբ եւ իր մարդասիրական աշխատանքներով այսօր ճանչցուած է աշխարհի չորս կողմերէ՛ն, այդ բոլորը կրնանք
Յոբելեանի գլխաւոր հովանաւորները սրբազան հօր հետ (լուսանկարը՝ Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ) պարտիլ մի միայն մեր նախնիներու ջանքերուն ու աշխատանքներուն – ամենամեծէն մինչեւ ամենափոքրը, հոգեւորականէն մինչեւ աշխարհականը»: Ապա տեղի ուենցաւ տեսերիզի ցուցադրութիւն մը, որմէ ետք, հանդիսավար սարկաւագը հրաւիրեց 40-ամեակի յանձնախումբի ատենապետ Մարալ Պէքարեանը, որպէսզի իր ուղերձը փոխանցէ ժողովուրդին: Իր խօսքէն ետք, տիկին Պէքարեան հրաւիրեց եկեղեցւոյս բարերարներն ու կնքահայրերը, որպէսզի վառեն 40 լապտերներ, որպէսզի անոնք եկեղեցւոյս խորանին վրայ զետեղուին: Ներկայ հաւատացեալները մեծապէս ուրախացան, երբ ասմունք կատարուեցաւ Կիրակնօրեայի աշակերտութեանց եւ Լոռի Պերպերեանի կողմէ, որոնք ասմունքեցին եկեղեցւոյս երկարամեայ ծառայողներուն՝ Գրիգոր Հոթոյեանի եւ հանգուցեալ Օժենի Սիմոնեանի հեղինակած եկեղեցւոյ նուիրուած բանաստեղծութիւնները: Հոգաբարձութեան կողմէ խօսք արտասնող տոթք. Գրիգոր կիսասարկաւագ Պէպէճեանը իր ատենապետի խօսքին մէջ ըսաւ․ «Մեր եկեղեցւոյ չափանիշները միշտ եղած են բարձր ու յառաջդիմական: Մեր ժողովուրդի պահանջներուն եւ սպասումներուն բարձր նշացողը մեզի համար եղած են մղիչ ուժ եւ ներշնչման աղբիւր»։
Երեկոն զարդարուեցաւ ջութակահար Սոնա Գալթակեանի, «Զարեհ Ազնաւորեան» դպրաց դասի ու դաշնակահար Թալին ԱրթինեանԳըլըպօզեանի երաժշտական կատարողութեամբ: Հոգեւոր հովիւի խօսք առաւ տ. Վարդան ծվ․ Թաշճեանը։ «Հաւաքուած ենք այստեղ այսօր եւ շղթայուած իրարու եւ իրարմով, մեր անցեալով եւ ներկայով, մեր յայտնիներով եւ անյայտներով, մեր ներկաներուն եւ բացականերուն շունչով՝ շարունակելու եւ առաւել ամրապնդելու մեր տարիներու ծառայութեան շղթային օղակները վերանորոգ կամքով, հաւատքի կրակով եւ յուսահայաց տեսիլքի ապագայով», ըսաւ ան։ Հանդիսավարը հրաւիրեց Առաջնորդ սրբազան հայրը, որպէսզի շքանշաններու տուչութիւն կատարէ: Իրենց ժրաջան աշխատանքին համար, եկեղեցւոյ գնահատագիրներ ստացան՝ Վարդան սրկ. Գարակիւլէեան, Սարգիս սրկ. Յովհաննէսեան, Ռաֆֆի սրկ. Սարգիսեան, Անուշ Կալստեան, Սալփի Սարգիսեան, Ռիթա Սրապեան, Հայկ սրկ. Ակոբեան, Թալին Քըլըպօզեան, Գէորգ սրկ. Ալաճաճեան, Լիլիթ Անտոնեան, Սեւան Աթանոսեան, Մարալ Ճամճէքեան, Էլիզ Արթին, Մանուշ Մուրատեան, Հիլտա Գանտահարեան, Հրութ Սիմոնեան, Թալին Մահսերեճեան, Արփի
Վեսոյեան, Սեդա Պետրոսեան, Մայտա Ալէքսանեան, Ալիս Զաքարեան եւ Մայտա Ուզունեան։ Այս առթիւ, եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւներն ու հոգաբարձութիւնը հարկ զգացին նաեւ պարգեւատրելու եկեղեցւոյս կնքահայրերը, որոնք իրենց լուման չզլացան բաժնեկցիլ մեր եկեղեցւոյ բարօրութեան համար: Առ այդ, Առաջնորդ սրբազան հայրը ներկայ կնքահայրերուն յուշանուէր մը փոխանցեց: Հանդիսութեան ներկայ էր նաեւ «Յովնանեան» սրահի գլխաւոր բարերարին դուստրը, որուն եւս յուշանուէր մը փոխանցուեցաւ: Սրբազան հայրը՝ Ազգային առաջնորդարանին կողմէ պարգեւատրումներ փոխանցեց․ «Առաջնորդի Գիր» օրհնութեան պարգեւ ստացան՝ Նորա Սարգիսեան, Մարալ Պէքարեան եւ Անահիտ Զաքարեան: «Անանիա Շիրակացի» շքանշան ստացան՝ Մարալ Գավասեան եւ Մարիժան Պայրագտարեան-Զաթաար, իսկ «Յովհան Մանդակունի» շքանշան ստացան Յարութիւն Գասապեան եւ Մելքոն սրկ. Քարկոցեան: Այնուհետեւ հանդիսավարը հրաւիրեց Բաբգէն արքեպիսկոպոսը, որպէսզի իր Հայրական յորդորը փոխանցէ ներկաներուն: Առաջնորդ սրբազան հայր իր խօսքին մէջ նշեց, որ Թորոնթոյի Ս. Աստուածածին եկեղեցին իր հիմնադրութենէն ի վեր, օր ըստ օրէ կ՚աճի ու կը ծաղկի ու իր հաւաքական կամքով ու կեանքով
7
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
ՀԱՄԱՅՆՔ առաւել կը պայծառանայ։ Հանդիսութիւնը Բաբգէն արքեպիսկոպոսի «Պահպանիչ» աղօթքով վերջ գտաւ: Յետ ձեռնարկին, Հայ կեդրոնի սրահին մէջ տեղի ունեցաւ պատշաճ հիւրասիրութիւն մը, կարկանդակի հատում եւ վաճառք, որուն բոլոր հասոյթը պիտի նուիրուի արցախահայութեան:
Եկեղեցւոյ պատմականը
Թորոնթոյի Ս. Աստուածածին հայաստանեայց առաքելական եկեղեցին Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան պատկանող առաջին եկեղեցին է Օնթարիոյի մէջ։ 1979-ին Թորոնթոյի հայ գաղութը պատուաբեր յաջողութեամբ կը կառուցէ ազգապահպանման երկու կարեւոր բերդեր՝ Հայ կեդրոնն ու հայ դպրոցը, որոնց կից ապագային կը կառուցուէր Ս. Աստուածածին եկեղեցին։ Եկեղեցին հաւատացեալներուն առջեւ իր դռները կը բանայ 10 ապրիլ 1983-ին, Bayview-ի Ս. Օգոստինոս եկեղեցւոյ մէջ, ուր Անդրանիկ պատարագ մը կը մատուցուի Արեւելեան թեմի առաջնորդ Մեսրոպ արք. Աշճեանի ձեռամբ, եւ Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ հովիւ կը նշանակուի Մեծի տանն Կիլիկիոյ միաբաններէն տէր Խաժակ վրդ․ Յակոբեանը։ 1 մայիսին կը գումարուի առաջին ընդհանուր ժողովը, երբ տեղի կ’ունենայ առաջին հոգաբարձական ընտրութիւնը, իսկ 19 մայիս 1985-ին, եկեղեցւոյ հոգաբարձական կազմին խնդրանքով, Խաժակ վարդապետը ծայրագոյն վարդապետ կը ձեռնադրուի, ձեռամբ՝ Հիւսիսային Ամերիկայի արեւելեան թեմի եւ Գանատայի առաջնորդ տէր Մեսրոպ արք. Աշճեանի։ Կիրակնօրեայ պատարագներու մատուցման յարատեւ տեղափոխութեան անհաճոյ երեւոյթին հետեւանքով, եկեղեցւոյ հոգաբարձութիւնը կ'որոշէ մնայուն տաճար մը կառուցել, որ պիտի վայելէ Կիլիկիոյ աթոռին հոգեւոր հովանաւորութիւնը Թորոնթոյի մէջ։ Թափ կ'առնէ հոգելոյս Գարեգին վեհափառին նշած «Գմբէթաւորումը» եւ 17 օգոստոս 1986-ին տեղի կ՚ունենայ Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ հողօրհնէքը, ձեռամբ՝ Խաժակ ծ․ վարդապետին, իսկ 21 մայիս 1989-ին տեղի կ’ունենայ եկեղեցւոյ
COMMUNITY հիմնաքարերու զետեղումը։ 25 մարտ 1990-ին կը կատարուի եկեղեցւոյ գմբէթի եւ զանգակատան խաչերու օծումը, ձեռամբ՝ Մեսրոպ արք. Աշճեանի։ 26 մայիս 1990-ին տեղի կ’ունենայ նորակառոյց Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ դռնբացէքի արարողութիւնը, նախագահութեամբ՝ Մեծի տանն Կիլիկիոյ սուրբ աթոռի գահակալ՝ Գարեգին Բ. կաթողիկոսին։ Յաջորդ օրը, Կաթողիկոսին ձեռամբ կը կատարուի նորակառոյց Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ օծումն ու անուանակոչութիւնը, որոնցմէ ետք տեղի կ’ունենայ «Յովնանեան» սրահի բացումը։ Եկեղեցին կը շարունակէ իր ազգանուէր ծառայութիւնը, ունենալով իրարայաջորդ հովիւներ եւ քահանաներ։ Հարկ է նշել հոգեւոր հովիւ Մեծի տանն Կիլիկիոյ միաբան տէր Շահէ ծվ․ Փանոսեանը, որ վերակազմեց եկեղեւոյ Դպրաց դասն ու Կրտեսերաց դպրաց դասը եւ որուն հովուութեան ընթացքին եւ իր ջանքերով կատարուեցան եկեղեցւոյ բարեզարդումը, գորգապատումը, սրբապատկերներու, Սուրբ խորանի մարմարակերտ մայր սեղանի, Զուարթնոց հարաւային եւ հիւսիսահայեաց մկրտարանի խորաններու, մոմավառութեան երկու սեղաններու, հինգ ջահերու, բանկալի երկու սեղաններու, Սուրբ խորանի վերեւ կախուած Լուսաւորչի կանթեղի եւ բեմին մարմարապատուած ճակատի օծումները, 2 նոյեմբեր 1997-ին, ձեռամբ՝ Արամ Ա. կաթողիկոսին։ 2002-ին Ս. Աստուածածին եկեղեցին կը թեւակոխէ իր երրորդ շրջանը, գլխաւորութեամբ՝ տէր Մեղրիկ ծվ․ Բարիքեանի ու իր հովուութեան օրօք Ս. Աստուածածին եկեղեցին կը բարգաւաճի։ Կը կատարուի եկեղեցւոյ անդրանիկ դպրացի եւ սարկաւագաց ձեռնադրութիւնները, որոնց կը յաջորդեն բազմաթիւ ձեռնադրութիւններ։ Կը կազմուի Երիտասարդական երգչախումբը, եկեղեցւոյ գրախանութը, եկեղեցւոյ յանձնախումբերը, Գանատայի մէջ սփռուած եկեղեցական միակ
ռատիօժամը՝ «Կիլիկիոյ ձայն»-ը, որ ամէն կիրակի ժամը 8-էն 11-ի միջեւ կը սփռուէր կայքէջին վրայ։ Իր շրջանին եկեղեցին կը ներկայացնէ 4 համերգներ եւ հարիւրաւոր երգահանդէսներ։ 2012-ին, գլխաւորութեամբ՝ Մեղրիկ ծ. վարդապետին, եկեղեցիէն ներս նորոգութիւններ տեղի կ՚ունենան։ Օգոստոս 2012-ին, եկեղեցին կ՚ունենայ իր առաջին ծխատէր քահանան՝ տէր Կոմիտաս աւգ․ քհն․ Փանոսեանը։ 2014-ին, տ․ Մեղրիկ կը ստանայ եպիսկոպոսական ձեռնադրութիւն եւ օծում, իսկ 9 մայիս-ին կ’ընտրուի առաջնորդ Գանատայի հայոց թեմին։ Սոյն ժամանակաշրջանին,
Կոմիտաս աւգ․ քահանան կը վարէ հովուութեան պաշտօնը, իր գլխաւորթեամբ կը շարունակուին եկեղեցական արարողութինները, եւ մինչ օրս կը շարունակուի հրատարակուիլ եկեղեւոյ «Եկեղեցի» շաբաթաթերթը։ Հոկտեմբեր 2014-ին, Ստեփանոս վ․ Փաշայեան կը նշանակուի հովիւ Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ եւ իր շրջանին կը զարգանան եկեղեցւոյ լսատեսողական միջոցները։ Իր հովուութեան ժամանակ մեծ շուքով կը նշուի Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակն ու նահատակաց սրբադասումը։ 2014-2017 թուականներուն, եկեղեցին կ'օժանդակէ Հայ կեդրոնի «Սուրիահայ գաղթականաց գրասենեակ»-ի հաստատման՝ աւելի քան 2000 սուրիահայ գաղթականներ ներառելու համար։ Ապրիլ 2016-ին, Ս. Աստուածածին եկեղեցին լայն ձեռքերով → 17
8
ԺԸ տարի թիւ 11 [196] ◆ Դեկտեմբեր 2023
ՀԱՄԱՅՆՔ
COMMUNITY
Յիսուն հինգ տարուան աւանդ. ՀՕՄ-ի Թորոնթոյի «Ռուբինա» մասնաճիւղի տարեկան տօնավաճառը Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան ՀՕՄ-ի «Ռուբինա» մասնաճիւղի գործունէութիւնը լայնածաւալ է եւ կ'ընդգրկէ զանազան պարտականութիւններ, որոնցմէ գլխաւորներն ու կարեւորագոյններն են՝ նեցուկ կենալ հայ ազգին, հայրենիքին, օժանդակութեան կարիքը ունեցող հայորդիներուն, հայ դպրոցին, հայ աշակերտին եւ ուսանողին։ Ահա,՛ այս բոլորին օժանդակելու նպատակով ՀՕՄ-ը ջանք ու ճիգ չի խնայեր՝ կատարելագործելու իր սուրբ առաքելութիւնը։ Վերոնշեալ առաքելութիւնը իրագործելու համար ՀՕՄ-ի Թորոնթոյի «Ռուբինա» մասնաճիւղի կարեւորգոյն եւ հասութաբեր ձեռնարկներէն մէկը կը համարուի տարեկան տօնավաճառը, որուն բացումը կատարուեցաւ 4 նոյեմբեր 2023-ին, Հայ կեդրոնէն ներս, ներկայութեամբ՝ տէր Վարդան ծվ․ Թաշճեանի, տէր Տաթեւ աւ․ քհն․ Միքայէլեանի, «Սողոմոն Թէհլիրեան» կոմիտէութեան ներկայացուցիչի, ՀՕՄ-ի շրջանային վարչութեան ատենապետուհի ընկերուհի Լուսին Ժամկոչեան Փալանճեանի, Շրջանային վարչութեան ընկերուհիներու, ՀՕՄ-ի Թորոնթոյի «Ռուբինա» մասնաճիւղի վարչութեան անդամներու, հայկական միութիւններու ներկայացուցիչներու, Տօնավաճառի յանձնախումբի անդամներու, մասնաճիւղին նուիրեալ ընկերուհիներու եւ կամաւորներու: Մասնաճիւղի վարչութեան անունով ընկերուհի Անի ՀոթոյեանԺոլի բարի գալուստ մաղթեց ներկաներուն եւ շնորհակալութիւն յայտնեց 55-րդ տօնավաճառի բացման հանդիսութեան ներկայ գտնուելու համար։ Ընկերուհի Անին հրաւիրեց տէր Վարդան ծվ․ Թաշճեանը՝ իր հայրական պատգամը փոխանցելու ներկաներուն։ Հայր Վարդան բարձր գնահատեց ՀՕՄ-
ուհիներուն մեղուջան աշխատանքը եւ ծառայութեան գաղափարը։ Ան անդրադառնալով անոնց տածած բարոյական պատգամին, յայտնեց, թէ տարիներու մեր գոյերթի երաշխիքը եղած է իրարու օգնելու գաղափարը, որուն կենդանի օրինակներէն մէկն է ՀՕՄ-ը։ Տէր Տաթեւ աւ․ քհն․ Միքայէլեանի օրհնաբեր աղօթքով տօնավաճառը բացուած համարուեցաւ։ ՀՅԴ «Սողոմոն Թէհլիրեան» կոմիտէութեան ներկայացուցիչ ընկերուհի Նայիրի Շարապխանեանը փոխանցեց կոմիտէութեան խօսքը եւ ըսաւ. «Սիրելի՛ ՀՕՄ-ուհիներ, դուք կը ներկայացնէք հոգատարութեան եւ նուիրուածութեան տիպարը։ Այս առիթով մեր անվերապահ աջակցութիւնն ու քաջալերանքը կը փոխանցենք ձեզի, որովհետեւ դուք էք պաշտպանները անցեալի եւ ներկայի հայ արժէքներուն։ Վարձքերնիդ կատար, հապարտ ենք ձեզմով»։ Ընկերուհի Անին յայտարարեց, որ այս տարի եւս, ինչպէս անցեալ տարի, մասնաճիւղին յատկացումը մեր սիրելի վարժարանին պիտի ըլլայ 60 000 տոլար: «Այս տարի մեր ժողովուրդը կ'ապրի տագնապալի օրեր եւ ամէն ատենէ աւելի պէտք ունի մեզմէ իւրաքանչիւրիս կարեկցութեան՝ օգնելու Արցախէն բռնի տեղահանուած
Մասնաճիւղի վարչութեան անունով ընկերուհի Անի Հոթոյեան- Ժոլի բարի գալուստ կը մաղթէ ներկաներուն (լուսանկարները՝ «Թորոնթոհայ»-ին) մեր հայրենակիցներուն, որոնք ապաստան գտած են Հայրենիքի մէջ: Ուրեմն, հետեւելով Կեդրոնական եւ Շրջանային վարչութիւններու կոչին, մենք սկսանք դրամահաւաքի եւ արդէն մասնաճիւղս 10 000 ԱՄՆ տոլարի յատկացում մը ըրաւ այդ նպատակին: Կրկին այդ նպատակով, վարչութիւնս կազմեց յանձնախումբ մը, որ արդէն գործի լծուած է՝ կազմակերպելով յատուկ ընտանեկան ընթրիք մը, որ տեղի պիտի ունենայ ուրբաթ, 8 դեկտեմբերին Հայ կեդրոնի սրահէն ներս։ Հասոյթը ամբողջութեամբ պիտի յատկացուի Արցախէն բռնի տեղահանուած ընտանիքներու օգնութեան: Ուրախ եմ նաեւ յայտարարելու որ այս տարուան տօնավաճառի հասոյթէն մաս մըն ալ պիտի յատկացնենք Արցախէն տեղահանուած մեր հայրենակիցներուն», յայտնեց ընկերուհին: Տօնավաճառի յանձնախումբի ատենապետուհի ընկերուհի Իռեն Թիլիմեան շնորհակալութիւն յայտնեց տօնավաճառի
յանձնախումբի անդամներուն եւ կամաւոր ընկերուհիներուն, որոնք ամիսներէ ի վեր անխոնջ աշխատած են պատրաստելու զանազան տեսակի համադամ ճաշեր եւ անուշեղէններ՝ երկու օրերու տեւողութեամբ հրամցնելու եւ վաճառելու համար։ Ընկերուհի Իռեն շնորհակալութեամբ յիշեց այս տարուան վիճակահանութեան տոմսերու 15 հովանաւոր ոսկերիչները, նաեւ շնորհակալութեան խօսք ուղղեց նուիրատուներուն, որոնք մեծապէս կը սատարեն սոյն տօնավաճառի յաջողութեան, ինչպէս նաեւ այն 22 հաստատութիւններուն, որոնք այս տարի քաջալերեցին ՀՕՄ-ը վարձելով սեղաններ եւ կը ճոխացնեն տօնավաճառը իրենց ապրանքներով, ձեռային աշխատանքներով եւ հայկական մշակոյթը նեկայացնող իրերով: Ընկերուհի Թիլիմեան ներկայացուց այս տարուան տօնավաճառի կնքամայրը՝ 25 տարուան ՀՕՄ ի անդամ ընկերուհի Անահիտ Տէմիրճեանը, որ մասնակցած է ՀՕՄ ի տարբեր յանձնախմբերու աշխատանքներուն եւ իր մասնակցութիւնը բերած է ՀՕՄ ծրագիրներուն եւ որուն ձեռամբ կատարուեցաւ տօնավաճառին բացումը։ 4-5 նոյեմբերին, երկու օրերու տեւողութեամբ, բացարձակ յաջողութեամբ ընթացած տօնավաճառին Թորոնթոյի հայ գաղութը ճաշակեց հայկական ուտեստները, աւանդական ճաշերը, քաղցր անուշեղէնները եւ վայելեց հայկական արտադրութիւնները, ձեռային արուեստն ու ոսկերչութեան գեղեցիկ նմուշները։
9
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
ՀԱՄԱՅՆՔ
COMMUNITY
Համագանատական հանգանակութիւնը կը շարունակուի սրընթաց կերպով Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան Արցախահայութեան ճգնաժամը կը շարունակուի առ այսօր։Գանատահայութեան նպատակասլաց ծրագիրները սրընթաց առաջ կ’երթան։ Արցախէն տեղահանուած մեր քոյրերուն ու եղբայրներուն ծանր բեռը թեթեւցնելու եւ անոնց համար Հայաստանի մէջ արժանավայել կեանք մը ապահովելու ի խնդիր` համագանատական հանգանակային ձեռնարկ մը սկսած է Գանատայի տարածքին։ ՀՕՄ-ի շրջանային վարչութեան ատենապետ ընկերուհի Լուսին Ժամկոչեան Փալանճեանին հետ, իր՝ Թորոնթօ այցելութեան շրջանին, զրուցեցի՝ արցախահայութեան օժանդակութեան ծրագիրներուն, հանգանակային արշաւին մանրամասնութիւնները մեր ընթերցողներուն փոխանցելու նպատակով։ Արցախահայութեան բռնի տեղահանութենէն անմիջապէս ետք, ՀՕՄ-ի Գանատայի շրջանային վարչութիւնը, 26 սեպտեմբերին, կոչ ուղղեց գանատահայութեան նուիրատուութիւններու միջոցաւ աջակցելու Արցախի ընտանիքներուն համար նախաձեռնուած դրամահաւաքին: Հանգանակութեան աշխատանքներու սեմին վարչութիւնը 80 000 ԱՄՆ տոլար փոխանցեց ՀՕՄ-ի կեդրոնական վարչութեան։ Ընկերուհի Լուսին Ժամկոչեանի փոխանցմամբ՝ օժանդակութիւնները համակարգելու եւ աշխատանքները ի գործ դնելու համար՝ ՀՅԴ Գանատայի կեդրոնական կոմիտէի առաջարկով, ՀՕՄ-ի շրջանային վարչութենէն եւ գործակից միութիւններէն ներկայացուցիչներով կազմուեցաւ 25-30 հոգինոց յանձնախումբ մը, որուն անդրանիկ ժողովը տեղի ունեցաւ 27 հոկտեմբերին։ «Ժողովի ընթացքին շատ դիպուկ գաղափարներ ի յայտ եկան՝ հանգանակային արշաւը իր նպատակին հասցնելու ուղղութեամբ։ Նախ՝ որոշուեցաւ դրամահաւաքի թիրախը 500 000 գանատական տոլարի բարձրացնել եւ այս նպատակին հասնելու համար դիմել թէ՛ հայ, եւ թէ՛ օտար անհատներու, ընկերութիւններու ու կազմակերպութիւններու», նշեց ան: Երկրորդ ծրագիրը՝ բոլոր կազմակերպութիւններուն եւ գաղութի անհատներուն ղրկել ե- նամակներ, որով պիտի խնդրուի դրամական օժանդակութիւն կատարել։ Երրորդը՝ առցանց աճուրդ մը կազմակերպել դեկտեմբերի ընթացքին եւ այս նպատակով նուիրատուներու արժէքաւոր իրերու վաճառքէն գոյացած հասոյթը յատկացնել տեղահան մեր քոյրեղբայրներուն։ Այս ժողովէն շաբաթ մը չանցած առցանց աճուրդի նորակազմ ենթայանձնախումբը օրինակելի պարտաճանաչութեամբ գործի լծուեցաւ եւ 500 նուէրներ հաւաքելու ծանր աշխատանքին կողքին ընկերային ցանցերու վրայ լայն քարոզարշաւի մը ձեռնարկեց: «Այսօր մեզմէ ոեւէ անհատ կրնայ helpartsakh.ca այցելելով կարելիութիւն ունենալ ծանօթանալու աճուրդի դրուած առարկաներուն կամ ծառայութիւններուն մասին եւ նոյնիսկ առիթ կ’ունենայ իր նուիրելիք առարկային մասին տեղեկություններ զետեղել հոն տեղադրուած ցանկերուն մէջ», յայտնեց ընկերուհին։ Զրոյցի ընթացքին ընկերուհին տեղեկացուց, թէ հանգանակուած գումարները պիտի յատկացուին արցախահայութեան վարձակալած բնակարաններուն վարձքերը մուծելուն, իրենց անմիջական պէտքերը հոգալուն եւ սնունդը ապահովելուն։ Գանատայի տարածքին հաւաքուած գումարը, ՀՕՄ-ի կեդրոնական վարչութեան միջոցաւ, պիտի փոխանցուի Հայաստանի միաւորին, զոր շաբաթներէ ի վեր սնունդ եւ առողջապահական իրերով լի տուփեր, վերմակներ, ձմեռնային հագուստ եւ այլազան իրեր կը մատուցէ գաղթական արցախահայութեան։ Ընկերուհին տեղեկացուց նաեւ որ կան երկարաժամկէտ ծրագիրներ, որոնք արդէն սկսած են մշակուիլ կազմուած յանձնախումբի մը աշխատանքներով՝ արցախահայութեան գործ հայթայթելու եւ ապահով կեանք մը ստեղծելու ուղղութեամբ, որպէսզի ո՛չ միայն անոնք արժանավայել կեանք մը ունենան, այլ՝ անոնց զաւակները կարենան մանկապարտէզ, դպրոց եւ
համալսարան յաճախել։ Ան տեղեկացուց, որ նպատակ կայ մանկապարտէզ հիմնելու Հայաստանի մէջ, նման՝ Արցախի ՀՕՄ-ի հիմնած «Սօսէ» մանկապարտէզներուն: Ընկերուհի Լուսին Ժամկոչեան Փալանճեան այսօրուան ծրագիրներուն մասին խօսելով ըսաւ. «Օգնութիւնը երկարաժամկէտ է, կարիքները բազմաթիւ են եւ բազմազան ու նոյնիսկ մեր կարողութենէն վեր, սակայն մեր կարելիութեան սահմաններուն մէջ պիտի աշխատինք ու ճիգ պիտի չխնայենք… Շարունակական աշխատանք է մեր կատարածը, սակայն մինչեւ ե՞րբ … չենք գիտեր: Աստուած տայ, որ պայմանները փոխուին եւ Արցախի տեղահան եղած ընտանիքները հրաշքով մը արժանավայել կեանքի մը արժանանան»: Ան զրոյցի վերջաւորութեան շնորհակալութիւն յայտնեց բոլոր անոնց, որոնք իրենց բաժինը կը բերեն տարուած լուրջ աշխատանքին յաջողութիւնը ապահովելու համար։ , «Բախտաւոր ենք, որ մեր շուրջը ունինք առատաձեռն նուիրատուներ, երիտասարդ եւ կարող ընկերուհիներ, սքանչելի ՀՕՄ-ուհիներ եւ ընկերներ, որոնք կարճ միջոցի մը ընթացքին մեղուաջան աշխատանքով կազմակերպեցին օժանդակութեան գործընթացը։ Վստահ եմ, որ շնորհիւ գանատահայ, ինչպէս նաեւ օտար գանատացիներու օժանդակութեամբ պիտի իրականացնենք մեր նպատակը եւ հասնինք մեր թիրախին», յոյս յայտնեց ընկերուհին։
ն ՛ւ ի թ ւ ո ր դ Ուշա Attention! Մի՛ մոռնաք մինչեւ իւրաքանչիւր ամսուան 15-ը ուղարկել թերթին մէջ լոյս տեսնելիք ձեր յօդուածները, ծանուցումները, յայտարարութիւնները, կամ սիրելիներու մահազդները։ Չմոռնաք զանոնք ղրկել info@torontohye.ca ե-հասցէին մինչեւ վերջաժամկէտը, որպէսզի անոնք ներառուին մեր յաջորդ թիւին մէջ։ Համայնքին հետ կիսուելու հնարաւորութիւնը մի՛ փախցնէք։
The 15th of every month is the deadline for submitting your newspaper articles, advertisements, classified ads, announcements, or obituaries. Make sure to send in your submissions to info@torontohye.ca before the deadline to ensure they are included in the upcoming edition. Don’t miss out on the opportunity to share your message with the community!
CASSANDRA HEALTH CENTRE ARMENIAN MEDICAL CENTRE & PHARMACY Dr. Rupert Abdalian Gastroenteology
Dr. Mari Marinosyan Family Physician
Dr. Omayma Fouda Family Physician
Dr. I. Manhas Family Physician
Dr. Virgil Huang Pediatrician
Dr. M. Seifollahi Family Physician
Dr. M. Teitelbaum Family Physician
Physioworx Physiotherapy
Vartan (PharmD, RPh), Sarkis (BScPhm, RPh) & Maral Balian (PharmD, RPh)
Դեղագիրներու պատրաստութիւն՝ շաբաթական յատուկ տուփերու մէջ: Արեան ճնշման քննութիւն եւ հետեւողականութիւն՝ անվճար: Շաքարախտի քննութիւն: Դեղերը իրենց հասցէներուն առաքելու անվճար սպասարկութիւն: Տարեցներու 10% զեղչ: Կը յարգենք եւ սիրով կը կատարենք բոլոր ապահովագրական ընկերութիւններու պայմանները: Same day Clinic բաց է շաբաթը 5 օր: Կրնաք բժիշկներու ժամադրութիւն ստանալ եւ տեսնուիլ նո՛յն օրը, հեռաձայնելով՝ 416-331-9111
SAME DAY CLINIC ONSITE Call for an appointment 416-331-9111 Դիմեցէք մեզի եւ պիտի դառնաք մեր մնայուն յաճախորդը 2030 Victoria Park Ave. (south of Ellesmere) North York, ON M1R 1V2
Tel: 416-449-2040 Fax: 416-449-2048
12
ԺԸ տարի թիւ 11 [196] ◆ Դեկտեմբեր 2023
ԶՐՈՅՑ
CONVERSATION
«Եթէ կեանքիդ մէջ փոփոխութիւն կ’ուզես, եկո՛ւր Հայաստան» զրոյց՝ թորոնթոհայ Քրիստափոր Ժոլիի հետ հնարաւորութիւն կու տայ Հայաստան ապրելու։ Հայաստանը շատ առաւելութիւններ «Հայաստան ապրելու մասին ունի, ինչպէս՝ մշակոյթ, մաքուր օդ, զրոյցը վարեց՝ Սալբի լաւ ուտելիք, մաքուր բնակչութիւնը, կրնամ ըսել՝ «Չեմ ուզեր` այս Սաղտըճեանը հետաքրքրական տեղեր եւ զուարճալի .
Շատ ուրախալի է, որ սփիւռքահայեր կը հաստատուին Հայաստան, մանաւանդ երիտասարդներ, որոնք իրենց ապագան կը տեսնեն Հայրենիքի մէջ։ Թորոնթոհայ Քրիստափոր Ժոլին երկու տարի առաջ տեղափոխուած է Հայաստան։ Ան խորհուրդ կու տայ երիտասարդ սփիւռքահայերուն գալ եւ նոր փորձառութիւններ ունենալ հոս։ Հայաստանի ներկայ դժուար կացութիւնը չի յուսահատեցներ զինք, ընդհակառակը՝ ան հոս երջանիկ կը զգայ ինքզինք։ «Թորոնթոհայ»-ը զրոյց մը ունեցաւ Քրիստափորին հետ ծանօթանալու անոր՝ Հայաստան ապրելու փորձառութեան մասին։ Սալբի Սաղտըճեան - Ե՞րբ եկաք Հայաստան եւ ինչո՞վ կը զբաղիք հոս։ Քրիստափոր Ժոլի - Օգոստոս 2021-ին «Դէպի Հայք» (Birthright Armenia) ծրագրով կամաւոր աշխատելու եկայ մէկ տարուան համար։ Շատ հաճելի ժամանակ էր ինծի համար․ գտայ լաւ ընկերներ, կրցայ ծանօթանալ տարբեր մարդոց՝ աշխարհի չորս կողմէն, նոր բաներ սորվիլ, տարբեր տեղեր տեսնել։ Իսկապէս շատ լաւ զգացի այստեղ, քան՝ Գանատայի մէջ։ Գանատան ունի ե՛ւ լաւ ե՛ւ վատ կողմեր․ այնտեղ կրնաս լաւ աշխատիլ եւ բարձր աշխատավարձք ստանալ, բայց հոն ամէն ինչ թանկ է, աշխատանքային կեանքը դժուար է, եւ՝ ամէն տեղ հեռու։ Գանատայի մէջ ըրած աշխատանքս ինծի համար ճիշդ աշխատանք չէր։ Խումբը լաւ էր, աշխատողներու հետ լաւ յարաբերութիւններ ունէի, բայց ինծի համար ճիշդ աշխատանք չէր։ Այստեղի համար կրնամ ըսել՝ «Չեմ ուզեր` այս երազը աւարտի»։ Ուրախ եմ, որ հոս կը գտնուիմ։ Երանի՜ աւելի կանուխ եկած ըլլայի, բայց համաճարակի եւ աշխատանքի պատճառով յետաձգուեցաւ գալս։ Չորս ամիս Երեւանի մէջ աշխատելէ ետք, տեղափոխուեցայ Գիւմրի, ուր իբրեւ «Էքսել»-ի ուսուցիչ նախ աշխատեցայ «Նոր լոյս» հիմնադրամին, ապա՝ Գիւմրիի երիտասարդական պալատին մէջ։ Շատ լաւ ժամանակ էր, կամաւորներու հետ ծանօթացայ, լաւ ընկերներ ձեռք բերի։ Կամաւորական աշխատանքս աւարտելէ ետք, դիմեցի «իԳործ» (iGorts) ծրագրին եւ ընդունուելով աշխատեցայ Հայաստանի վիճակագրական կոմիտէին մէջ՝ մէկ տարուան համար։ Հետաքրքրական ժամանակ էր, կրցայ շատ բաներ սորվիլ եւ ընել։ Հիմա գանատական ընկերութեան մը մէջ առցանց կ’աշխատիմ։ Կրնամ գանատականով (խմբ. Գանատական տոլարով ) վճարուիլ եւ ծախսել Հայաստանի մէջ։ Այս մէկը ինծի
երազը աւարտի»։ Ուրախ եմ, որ հոս կը գտնուիմ»։
գործունէութիւններ։ Թերութիւններէն մէկը այն է, որ աշխատավարձերը շատ քիչ են, իսկ տան վարձքերը՝ շատ բարձր։ Իմ կարծիքով՝ պատճառը պահանջարկին շատ ըլլալն է, իսկ տուները՝ քիչ։ Ռուսերու գալով՝ Երեւանի մէջ տան վարձքերը շատ-շատ թանկացան։ Կը տեսնեմ ինչպէս տունի վարձքը կը բարձրանայ Երեւանին մէջ, երբ ունինք գեղեցիկ քաղաքներ, ինչպէս՝ Գիւմրի, Վանաձոր, Իջեւան եւ այլ քաղաքներ, ուր կրնանք ապրիլ։ Մարզերը աւելի սիրոյ պէտք ունին, քան՝ Երեւանը։ Երեւանը լաւ տեղ է, բայց արդէն բաւարար սէր կը ստանայ, բայց մարզերուն պէտք է սէր տալ, աւելի աշխատանք, աշխատատեղեր, բաներ, որոնք երիտասարդութիւնը պահէ այնտեղ։
ՍՍ - Կը կարօտնա՞ք Թորոնթօն։ ՔԺ - Կը կարօտնամ ծնողքս, ընտանիքս, հարազատներս, ընկերներս, տարբեր տեղեր, ինչպէս Թիմ Հորթընզ, Սթարպաքս, Սի Էն աշտարակը, տեղեր, ուր nostalgia (խմբ․ կարօտախտ) ունիմ։ Համեմատած Հայաստանի՝ Գանատայի թրանզիթ համակարգը եւ առողջապահական կառուցուածքը գնահատելի են։ Բժշկութիւնը Գանատայի քաղաքացիին համար անվճար է: Այստեղ բժիշկները լաւ են եւ հոգատար, բայց սպասելը երկար է, ինչպէս նաեւ՝ բժշկական ծառայութիւնը վճարովի, որ այստեղի համար թանկ է։ Դրամատնային համակարգը բաւական լաւ եւ արդիւնաւէտ Հայաստանի մէջ, այնքան չէ որքան Գանատայինը, բայց ընդհանուր առմամբ լաւ է։ Տոկոսադրոյքը այստեղ աւելի բարձր է, քան Գանատայի մէջ՝ բարձր վտանգի եւ բարձր վարձատրութեան պատճառով։ Գանատայի մէջ երթեւեկութիւնը նոյնպէս հարց է, երկար տարածութիւններ պիտի անցնիս․ ես, օրինակ, երբ նոր սկսայ գործի, օրը երեք ժամ կը տրամադրէի գործի երթալու եւ վերադառնալու տուն, հոս՝ կեդրոնը տասնհինգ վայրկեանէն կը հասնիս մէկ կողմէն միւսը։ Գանատայի մէջ դժուար է ժամադրուիլը (dating), այստեղ մէկու մը հետ ծանօթանալը շատ հեշտ է, ինիսուն տոկոսը հայ են (ատիկա մամայիս համար շատ լաւ է-կը խնդայ), հայկական պար, մշակոյթ կայ, զորս չկան Գանատայի մէջ։
Քրիսը՝ հայրենիքին մէջ (լուսանկարը տրամադրած է Քրիս Ժոլին)
ՍՍ - Երջանի՞կ էք հոս։ ՔԺ - Ինչպէս նշեցի, ես չէի ուզեր, որ երազանքը վերջ գտնէ, բայց իրականութիւնը, ի վերջոյ, եկաւ, եւ ես տակաւին կ’ընդունիմ Հայաստանի իրականութիւնը, թերութիւնները, խնդիրները եւ ամէն ինչը: Երբեմն ինծի կը հարցնեն․«Ինչո՞ւ
13
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
CONVERSATION
ԶՐՈՅՑ որոշեցիր տեղափոխուիլ այստեղ»: Միակ յստակ պատասխանը, որ կրնամ տալ, հետեւեալն է․ «Ես այստեղ ինծի աւելի լաւ կը զգամ»: Շատ մարդիկ կ’որոշեն մեկնիլ աւելի բարեբեր վայրեր, երբ կը զգան, որ չեն կրնար իրենց կեանքը ստեղծել իրենց հայրենիքին մէջ: Անոնք կը հեռանան տարբեր պատճառներով. բարգաւաճում, անվտանգութիւն, նոր կեանք, այնտեղ անոնք իրենց աւելի լաւ կը զգան եւ այլ պատճառներ։ Երջանկութիւնը, սակայն, չես կրնար գտնել զուտ այլ տեղ տեղափոխուելով: Անիկա այն ընկերներն են, որոնք ձեռք կը բերես, աշխատանքն է, որը կ’աշխատիս, սէրը, որ կ’արտայայտես, փորձառութիւնները, որոնք կ’ապրիս, անիկա այն կեանքն է, որ դուն կը ստեղծես շուրջդ: Ես ունիմ հիանալի ընկերներ եւ հիանալի ընտանիք Գանատայի մէջ, բայց ես չկրցայ իմ աշխատանքային կեանքս ստեղծել հոն։ Հաճելիօրէն, ես յաջողութեամբ կերտեցի իմ կեանքը Հայաստանի մէջ: Ես ունիմ հիանալի ընկերներ, հիանալի աշխատանք և հնարաւոր ապագայ Հայաստանի մէջ: ՍՍ - Արցախի վերջին ցաւալի դէպքերը բոլորս ցնցեցին։ Ի՞նչ կ’ըսէք այդ ուղղութեամբ։ Արցախի հետ պատահածը կը յուսահատեցնէ՞ ձեզ։ ՔԺ - Կը կարծեմ՝ բոլորս ալ կը յիշենք, թէ ուր էինք, երբ 9 նոյեմբեր 2020-ին յայտարարուեցաւ հրադադարը։ Օրուան վերջը ես աշխատանքի էի։ Մինչ Արցախի անձնատուութիւնը եւ գրաւումը, ես կը կարծէի, որ մենք աւելի ուժեղ ենք, շատ աւելի արագ եւ պատրաստ կ’ըլլանք պայքարելու
այն ամէնուն համար, ինչը դեռ մնացած է Արցախէն։ Սակայն այդպէս չեղաւ։ Շատերը կը տեսնեն, թէ ինչ կը կատարուի եւ կը յուսահատին այն ամենէն, ինչ տեղի ունեցաւ: Առաւել եւս, որ կը քննարկուի «խաղաղութեան պայմանագիր»-ը։ Նոյն այս պահուն թուրքերը կը տենչան Սիւնիքի մարզին, եթէ ոչ ամբողջ Հայաստանին։ Խաղաղութեան իրենց սահմանումը Հայաստանի լիակատար բռնակցումն է, եւ ատոր համար կանգ չեն առներ։ Մենք պէտք է յոյսը պահենք, որպէսզի պահպանենք մեր անկախութիւնը, ազատութիւնը։ Մենք պէտք է կռուինք յանուն Հայաստանի․ բանակը կը պաշտպանէ մեր երկիրը, մենք ալ ինչով կրնանք օգնենք բանակին. Եթէ յոյսը կորսնցնենք, ամէն ինչ կը կորսնցնենք։ Եթէ բոլորը հաւատան, որ թուրքերը ամէն ինչ պիտի գրաւեն, բոլորը պիտի լքեն Հայաստանը, իսկ Հայաստանը կը մնայ թուրքերուն։ Ահա թէ ինչու հաւատալը ամենակարեւորն է աշխարհասփիւռ հայութեան եւ յատկապէս Հայաստանի եւ Արցախի համար։ Առանց ատոր բոլորս պիտի կորսուինք։ Անդրադառնալով Հայաստանի արտագաղթի խնդրին, շատ մը հայեր կը լքեն Հայաստանը բարգաւաճման համար եւ մեղադրելի չէ։ Աշխատավարձերը ցած են, վարձավճարներն ու հարկերը՝ բարձր։ Հայաստանի մէջ միջին ամսական աշխատավարձը 235 576 դրամ է։ Այլեւս ոչ ոք կրնայ ինքնուրոյն վճարել վարձքը։ Մեր բոլոր խնդիրներուն լուծումը կու գայ այն բանէն, որ Հայաստանի մէջ մարդիկ
նորարարական լուծումներ առաջարկեն եւ իրականացնեն այդ լուծումները, մնալով Հայաստան, շփուելով կառավարութեան հետ եւ անկէ հաշուետուութիւն պահանջեն: Կառավարութիւնը կը ցանկայ, որ մարդիկ անտարբեր ըլլան. Սակայն, մեզի պէտք է, որ անոնք պատասխանատուութեան ենթարկուին: Մենք պէտք է պատրաստ ըլլանք թշնամիներու յաջորդ յարձակումներուն։ Ազրպէյճանը խաղաղութիւն չ’ուզեր եւ երբեք խաղաղութիւն չէ ուզած. Անոնք մահ կ’ուզեն։ Անոնք կ’ուզեն կործանել Հայաստանը, որովհետեւ իրենց քարոզ չութիւնը ատիկա ցոյց կու տայ։ Այս պատճառով միակ բանը, որ կրնանք ընել, յաջորդ պատերազմին նախապատրաստուիլն է։ ՍՍ - Հայաստան գալու խորհուրդ կու տա՞ք սփիւռքահայ երիտասարդներուն, մանաւանդ ներկայ դժուար ժամանակաշրջանին։ ՔԺ - Այո՛, հաստա՛տ, որովհետեւ Հայաստանը հայ երիտասարդներուն աւելի պէտք ունի քան՝ ուրիշ երկիր։ Սփիւռքին դեռ պէտք ունինք, մեծ աշխատանք պէտք է ընենք՝ Գանատայի, Ամերիկայի, Ֆրանսայի, Ռուսաստանի, Լիբանանի եւ այլ երկիրներու մէջ՝ ի նպաստ Հայաստանի: Խորհուրդ կու տամ՝ եթէ երիտասարդ ես եւ չես գիտեր ինչ ընել, եկո՛ւր կամաւոր, մէկ տարի աշխատիր՝ հասկնալու,թէ ի՛նչ կ’ուզես, եթէ կը փնտռես ասպարէզի փոփոխութիւն, եկո՛ւր Հայաստան։ Եթէ կեանքիդ մէջ փոփոխութեան կարիքը ունիս, եկո՛ւր Հայաստան եւ գտի՛ր այդ փոփոխութիւնը, որ կը ցանկաս ըլլայ:
Egoyan’s ‘Seven Veils’ ... ← 3
Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիք ... ← 1
the charismatic Kev Orkian. "Ararat Uncovered" is the follow-up to the successful "Armenia Uncovered." In it, Kev sets his sights on a life goal--conquering Mount Ararat. The Pomegranate Film Festival, founded in 2006 by the Toronto Klatsor chapter of the Hamazkayin Armenian Educational and Cultural Society, has grown into a unique community event celebrating Armenian-inspired cinema. As the 16th edition of the festival comes to a close, POM has once again demonstrated its commitment to showcasing the vibrant Armenian film industry while supporting the urgent needs of Artsakh refugees in Armenia. Throughout the festival, POM organizers expressed their anticipation of continuing the tradition of celebrating Armenian culture through film and nurturing the talents of the Armenian film community in the years to come.
Ռատիօ ֆիլհարմոնիքի, Օրքեսթրա Նաշընըլ տէ Ֆրանսի, Լոնտոնի, Սիտնէյի եւ Մելպուրնի սիմֆոնիք նուագախումբերու հետ։ Սերգէյ Խաչատրեան ֆիլհարմոնիք նուագախումբի յայտագրի ընթացքին երաժշտասէրները հմայեց իր ջութակի կատարումներով՝ ստանալով բուռն ծափահարութիւններ: Միջնարարէն ետք, յայտագրի երկրորդ մասը նուիրուած էր տաղանդաւոր արուեստագէտ Սերգէյ Ռախմանինովի։ Ռախմանինով ծնած է Ռուսիա (1873-1943), ան համարուած է իր օրերու լաւագոյն դաշնակահարներէն մէկը, եղած է յօրինող, նաեւ ռուսական դասական երաժշտութեան ռոմանթիզմի վերջին մեծ ներկայացուցիչներէն մէկը։ Ռուսական յեղափոխութենէն ետք, 1918-ին, իր ընտանիքով վերջնականապէս փոխադրուած է Նիւ Եորք եւ մինչեւ իր մահը գործունէութիւնը շարունակած է որպէս դաշնակահար Ամերիկայի եւ Եւրոպայի մէջ։ Այս բաժնին մէջ ֆիլհարմոնիք նուագախումբը ներկայացուց՝ Ռահմանինովի «Սիմֆոնի թիւ-երկու Է-Մայնըր, օփ. 27» քոնչերթոն։ Ռահմանինովի դաշնակի այս երկրորդ քոնչերթոն
արուեստագէտին գոյատեւման պատմութիւնն է։ Ռահմանինով իր հոգեկան ընկճուած յուսահատ վիճակին ուրիշ բուժման ելք չէր տեսներ, այնպէս որ այս քոնչերթոն ձօնեց զինք դարմանող ախտաբուժագէտին: Նուագախումբը հոյակապ հնչեղութեամբ ներկայացուց երեք սուիթներէ բաղկացած ստեղծագործութիւնը։ Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիք նուագախումբը այս բացառիկ համերգի աւարտին, երաժշտասէրներու կողմէ երկարատեւ ջերմ ծափահարութիւններու արժանացաւ։ Համերգի ամենէն յատկանշական կողմը այն էր եւ յատուկ գնահատանքի արժանի էր խմբավար Էտուարտ Թոփճեանը։ Ան աւելի քան երկու ժամ տեւած ելոյթի ընթացքին առանց իր առջեւ նոթա ունենալու նուագախումբը ղեկավարեց։ Որպէս «պիսի» կտոր Արամ Խաչատուրեանիի լաւագոյն եւ սիրուած ամենայայտնի ստեղծագործութիւններէն «Դիմակահանդէսի» վալսով երեկոն հասաւ իր աւարտին։ Ներկաներ յոտնկայս եւ ոգեւորիչ ու խլացուցիչ ծափահարութիւններով գնահատեցին խմբավարը եւ բոլոր արուեստագէտները։
14
ԺԸ տարի թիւ 11 [196] ◆ Դեկտեմբեր 2023
ԱՐՈՒԵՍՏ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ
ARTS & CULTURE
ձախէն աջ՝ Արթուն Միսքճեան, Լին Անոյշ Իշնար եւ Կարպիս Շահսուվար (լուսանկարը տրամադրած է Լին Անոյշ Իշնարը)
Երիտասարդ հայ արուեստագէտներու բացառիկ ելոյթը «Աղա Խան»-ի մէջ Յարութիւն Դերձակեան Քաղաքիս քաջածանօթ երեք արժանաւոր հայ երիտասարդ արուեստագէտներ հանդէս եկան կիրակի, 5 նոյեմբեր 2023-ին, յետմիջօրէին ժամը 2-ին Թորոնթոյի «Աղա Խան» թանգարանի գեղեցիկ սրահին մէջ։ Սրահը լեցուն էր օտարներու կողքին, մասնաւորաբար, հայ երաժշտասէրներու ընտրեալ հոծ բազմութեամբ մը, որոնք եկած էին երիտասարդները քաջալերելու եւ անոն արուեստը վայելելու։ Երիտասարդներու կատարումները երաժշտական վայելքի անմոռանալի պահեր ապրեցուցին ներկաներուն։ «Տիվայն տրիմզ» (Աստուածային երազներ) կոչուած այս ձեռնարկին իրենց մասնակցութիւնը բերին սիրուած օփերայի երգչուհի, քոլորաթուրա սոփրանօ Լին Անոյշ Իշնար, որ Թորոնթօ ֆիլհարմոնիք նուագախումբի, օփերայի ընկերութեան եւ Սինֆոնիա Թորոնթօ սենեկային նուագախումբերու ելոյթներուն մէջ յաջող ելոյթներ ունեցած է։ Նախկին Պոլսահայ, այժմ թորոնթոբնակ, բոլորին ծանօթ տաղանդաւոր դաշնակահար Արթուն Միսքճեան Գանատայի, Ամերիկա Միացեալ Նահանգներու, Իտալիոյ, Սպանիոյ, Մեքսիքայի եւ Թուրքիոյ մէջ իր ներկայացուցած բացառիկ համերգներով եւ իր վերամշակումներով բոլորին ուշադրութիւնը գրաւած արժանաւոր արուեստագէտ մըն է։ Պոլսահայ ընտանիքի զաւակ, սաքսոֆոնիստ Կարպիս Շահսուվար, Թորոնթոյի երաժշտասէրներուն համար յայտնութիւն մը եղաւ սաքսոֆոնի գեղեցիկ կատարումով։ Ան շրջանաւարտ եղած է Համպըր քոլէճի ճազային կատարողական ծրագրէն, մասնակցած է Թորոնթոյի մէջ զանազան փառատօններու որպէս ճազի երաժիշտ, ներկայիս երաժշտութեան ուսուցիչ է եւ նաեւ՝ փողային երաժշտական գործիքներու հմուտ արուեստագէտ մը։ Ճազ, պար, դասական եւ հայերէն կատարումներէ բաղկացած յայտագիրը սկսելէն առաջ սոփրանօ Լին Ա. Իշնար ներկայացուած կտորներուն մասին հակիրճ տեղեկութիւններ փոխանցեց եւ առաջին առթիւ հանդէս եկաւ եւ մեկնաբանեց Իրվինկ Պերլինի «Ռիչինկ ֆոր տը մուն» կտորը։ Այս գործին վերամշակումը կատարուած էր Սերուժ Գրաճեանի եւ Արթուն Միսքճեանի կողմէ։ Այնուհետեւ երգչուհին իրարյաջորդ կերպով մեկնաբանեց բոլորին կողմէ քաջածանօթ եւ
սիրուած ֆրանսերէն կտորներ, ինչպէս՝ «Սու լէօ սիէլ տը Փարի», «Լա վի ան ռոզ», «Աբրէ էն ռեւ», «Պեսամէ մուչօ», որոնք մեներգեց իր հրապուրիչ ձայնով եւ իւրայատուկ բարձրորակ արուեստով՝ արժանանալով բոլորին ջերմ գնահատանքին։ Ապա Կոմիտաս վարդապետի «Վաղարշապատ» պարը դաշնակահար Արթուն Միսքճեանի կողմէ գեղեցիկ կերպով մեկնաբանուեցաւ։ Յաջորդեց Համբարձում Պէրպէրեանի «Անոր» կտորը, որ ներկայացուեցաւ սոփրանօ Լին Ա. Իշնարի եւ դաշնակահար Արթուն Միսքճեանի կողմէ։ Երեք արուեստագէտները այս անգամ բեմ բարձրացան եւ մեկնաբանեցին Խաչատուր Աւետիսեանի «Որտեղ գտնեմ քեզ» կտորը։ Առաջին բաժնի վերջին ստեղծագործութիւնը Շարլ Ազնաւուրի» նշանաւոր «Լա պոհեմ»-ը բացառիկ գեղեցկութեամբ եւ հոյակապ կերպով ներկայացուցին Արթուն Միսքճեան եւ Կարպիս Շահսուվար, որոնք արժանացան բուռն ծափահարութիւններու։ Միջնարարէ ետք, երեք արուեստագէտները կրկին բեմ բարձրանալով մեկնաբանեցին Քուրթ Վէիլի «Եուքալի» դասական կտորը, որուն յաջորդեց Ռոբերտ Ամիրխանեանի ստեղծագործութիւններէն «Դու՝ ինչպէս մի աստղ», «Կարմիր ծաղիկ մը գարունի» եւ «Երազ իմ երկիր հայրենի» երգերը։ Երկու երաժիշտ արուեստագէտներ այս բաժնին մէջ ներկայացուցին Առնօ Պապաճանեանի «Էլեգիա» կտորը։ Ապա երեքը միասնաբար ներկայացուցին նաեւ Լէոնարտ Պէրնշթայնի դասական «Տրիմ ուիթ մի»-ն։ Որպէս վերջին երգ ներկայացուեցաւ Առնօ Բաբաջանեանի «Չքնաղ երազ»-ը։ Աւարտին արուեստագէտները ստացան գեղեցիկ ծաղկեփունջեր։ Որպէս պիսի կտոր «Ազգ Փառապանծ»-ի երգեցողութեամբ եւ երաժշտասէրներու մասնակցութեամբ վերջացաւ յայտագիրը։ Ներկաներուն հրճուանքը իր գագաթնակէտին հասած էր, մեծ խանդավառութեամբ յոտնկայս որոտընդոստ ծափահարութիւններով գնահատեցին արուեստագէտները, որոնք անմոռանալի օր մը ապրեցուցին Թորոնթոյի հասարակութեան։ Վարձքը կատար բոլորին։
15
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
ԱՐՈՒԵՍՏ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ
ARTS & CULTURE
Amy Kazandjian's 'We Are Our Mountains' exhibition is a vibrant tribute to Armenian heritage and resilience By Rupen Janbazian Berlin, Germany – In a world where cultural heritage and identity are constantly threatened, Toronto-born Amy Kazandjian's art has been a vibrant tribute to Armenian heritage and resilience. Her recent exhibition, "We Are Our Mountains," which ran from Nov. 10 to 17 in Berlin, captivated audiences with its colorful and powerful representation of Armenian culture. "We Are Our Mountains" was not just an art exhibition; it was a poignant statement inspired by the native Armenian population's recent exile from their generational and indigenous lands of Artsakh. “The mountains and sacred heritage sites of Artsakh have always been an integral part of Armenian identity, representing a connection to our roots and standing as a testament to our existence,” Kazandjian told Torontohye in an exclusive interview. However, with the ongoing conf lict and displacement, the question arose: When all is erased, what shares the truth of their existence? Kazandjian's artwork in this exhibition served as a powerful response to this question. Her pieces were adorned with celebrated Armenian symbols, yet, according to her, they speak “to a global collective pain shared by marginalized groups worldwide.” But beyond the pain, her art also looked toward hope
for the future, offering a vision of resilience and determination. One of the unique aspects of this exhibition was its exploration of the digital experience surrounding war in an era marked by collective struggles. In a world where information is selectively favoured or silenced by algorithms, Kazandjian used her personal Instagram captions to bring attention to the attacks on her community. These captions, though shadow-banned from the feed, were shared urgently alongside her artwork, creating a powerful contrast that underscored the ongoing tragedy. Kazandjian's journey as an artist has been deeply intertwined with her Armenian heritage. Born and raised in Toronto, she now resides in Berlin, where her colorful modern designs draw inspiration from her roots, incorporating elements such as pomegranates, sacred mountains, and traditional Armenian motifs. Through her work, she explores themes of erasure, diaspora, and homeland, connecting with her Armenian community both in Berlin and online. Amy has a rich history of creative projects that celebrate her heritage. She has worked as the Creative and Cultural Director for "The Nightingale of a Thousand Songs" with the Canadian Children's Opera Company, demonstrating her commitment to preserving Armenian culture even while working on diverse projects. Additionally, her illustrations have graced the covers and pages of children's books, incorporating Armenian iconography and landscapes to provide comfort and cultural connection to Armenian
children of all ages. In "We Are Our Mountains," Kazandjian's artwork was a vibrant representation of the resilience and determination of the Armenian community. “What was exciting to see was that this exhibit invited nonArmenians to engage with the topic of war and the events that transpired in the last two months through the colorful themes and descriptions, making it a truly inclusive and educational experience,” she explained. As Amy's exhibition "We Are Our Mountains'' concluded on Nov. 17, it left a lasting impact on all who had the privilege to view her artwork. It serves as a reminder of the power of art to tell stories, raise awareness, and highlight the strength of marginalized communities in the face of adversity. Kazandjian's dedication to her Armenian heritage and her commitment to cultural preservation is evident in every brushstroke, making her an artist worth celebrating. *** All photos are courtesy of Amy Kazandjian. To learn more about Amy or to purchase or commission her art, visit linktr.ee/ Amykazn. Amy. Amy also offers an online watercolour course through the Teachable platform.
16
ԺԸ տարի թիւ 11 [196] ◆ Դեկտեմբեր 2023
ԿԱՐԾԻՔ
Ինչպէ՞ս պաշտպանուիլ կրիփէն, պաղառութենէն եւ թագաժահրէն Բէկի Աւընեան Պապօղլեան Օնթարիոյի մէջ աշունէն ձմեռ երկարող ժամանակաշրջանը՝ պաղառութիւն (common cold), կրիփ (influenza, flu) եւ շնչառական հիւանդութիւններ պատճառող եղանակ է։ Անոնք կրնան երբեմն երկարիլ մինչեւ գարուն: Կրիփը, պաղառութիւնը կամ COVID-19 թագաժահրը կրնան յոգնածութեան նման մեղմ ախտանիշներ ի յայտ բերել, իսկ որոշ պարագաներուն՝ կրնան յառաջացնել այնպիսի սաստիկ ախտանիշներ եւ բարդութիւններ , որոնք երբեմն կրնան նոյնիսկ մահ պատճառել: Հետեւաբար, պատուաստուիլը՝ մարմինը հիւանդութիւններու դէմ պաշտպանելու պարզ, ապահով եւ արդիւնաւէտ միջոցն է:
Պատուաստներու տեսակները, ժամանակամիջոցները եւ տարիքային սահմանափակումները Կրիփի պատուաստ
● FluLaval Tetra, Fluzone® QIV, Fluzone® QIV-HD, Fluad® TIV-adj․ ○ Իւրաքանչիւր անձ, վեց ամսական տարիքէն սկսեալ, տարին մէկ անգամ կրնայ կրիփի պատուաստ ստանալ, որովհետեւ կրիփի ժահրերը անընդհատ կը փոխուին, հետեւաբար, իւրաքանչիւր տարուան հետ ժահրերուն դէմ պայքարող ազդեցիկ պատուաստը կը վերանորոգուի (տուեալ եղանակին շրջանառուող ժահրի տեսակին համապատասխան)։
OPINION գործածելէ ետք արագօրէն թափել ու անմիջապէս լուալ ձեռքերը: ● Խուսափիլ աչքերուն, քիթին, բերանին կամ երեսին դպնալէ, մանաւանդ երբ չէք օճառուած: ● Բարեւելու ժամանակ խուսափիլ ուղղակի շփումներէ․ ձեռնուիլ, համբուրուիլ եւ կամ ողջագուրուիլ: ● Խճողուած վայրերու մէջ դիմակը ճիշդ ձեւով գործածել, դիմակը պէտք է ծածկէ մեր քիթն ու բերան՝ հասնելով մինչեւ կզակը:
Ի՞նչ ընել կրիփի ախտանշանները զգալու պարագային
● Տունը մնալ՝ վարակիչ հիւանդութեան տարածումը նուազեցնելու համար: ● Շնչառական հիւանդութեան ախտանիշները նկատելու պարագային տնային քննութիւնը կատարել (Rapid Antigen Test-ի միջոցաւ) եւ ըստ այնմ՝ շարունակել հետապնդումը, որպէսզի բժիշկը կողմնորոշուի յաջորդ պատուաստումը կատարելու ուղղութեամբ:
Օժանդակող կեդրոններ
Յաւելեալ խորհրդատուութեան համար կարելի է. ● Հեռաձայնել 811 կամ առցանց զրուցելու հնարաւորութեամբ կապուիլ բուժքոյրին ու խօսիլ անոր հետ: ● Ձեզ մտահոգող հարցումները ambassador@schcontario.ca հասցէին ուղղել ե-նամակով: ● Այցելել Թորոնթոյի բժշկական կեդրոններ: ● en.soht.ca/resources/ կայքէջը այցելելով՝ գտնել պատուաստի, ախտաճանաչման եւ բուժման գործօն կեդրոններու հասցէները: ● Հեռաձայնով խօսիլ շնչառական հիւանդութիւններու մասնագէտ VaxFacts+ Doctor բժիշկին հետ shn.ca/vaxfacts/ կայքէջէն ժամադրութիւն առնելէ ետք:
COVID-19-ի պատուաստ
● Monovalent Pediatric Pfizer (XBB)**- Monovalent Pfizer or Moderna(XBB)** Bivalent Pfizer BioNTech- Bivalent Moderna Spikevax- Novavax (Nuvaxovid)4 ○ Իւրաքանչիւր անձ, վեց ամսական տարիքէն սկսեալ, կրնայ COVID-19-ի պատուաստ ստանալ (եթէ նուազագոյնը վեց ամիս անցած է COVID-19-ի վերջին պատուաստումին կամ COVID-19 վարակով հիւանդանալուն): ○ COVID-19-ի պատուաստը կը պաշտպանէ անհատը ծանր վարակէն, ինչպէս նաեւ վարակի երկարատեւ ախտանիշներէն, որոնք կրնան շաբաթներ կամ ամիսներ տեւել։
Կրիփի եւ COVID-19 միաժամանակ պատուաստներ
● Իւրաքանչիւր անձ, վեց ամսական տարիքէն սկսեալ, ըստ փոքրիկի ծնողքին կամ մեծահասակի փափաքին՝ կրնայ երկուքը միաժամանակ (կրիփի եւ COVID-19 պատուաստները) ստանալ, մէկը՝ աջ, իսկ միւսը՝ ձախ թեւին վրայ: ● Յղիները, ստնտու մայրերը, տարեցները, եւ կամ սրտի, թոքի, շաքարախտի ու բարձր ճնշումի հարցեր ունեցողները, ինչպէս նաեւ մարմինի տկար դիմադրողականութիւն ունեցողները իրենց բժիշկի խորհրդատուութեան դիմելով կրնան պատուաստ ստանալ:
Կանխազգուշացման միջոցներ
Ունինք ամէնօրեայ կանխազգուշացման միջոցներ, որոնք մեզ եւ մեր շրջապատը կը պաշտպանեն վարակներէ. այդ միջոցները հետեւեալներն են՝ ● Ձեռքերը օճառով լուալ կէս վայրկեան տեւողութեամբ (ձեռքին բոլոր կողմերը, մատները, ափը եւ դաստակը շփելով ): Անհրաժեշտ է լուացուիլ հասարակական վայրերու մէջ գտնուելու պարագային, տարբեր առարկաներու դպնալէ, փոխադրամիջոցներու եւ վերելակի մէջ գտնուելէ ետք, ուտելէ առաջ եւ յետոյ, ինչպէս նաեւ որեւէ աշխատանք կատարելէ ետք: ● Հազալու կամ փռնգտալու ժամանակ. ○ Բերանը եւ քիթը ծածկել բազուկով՝ նուազեցնելու եւ կամ կանխելու համար հազի ու փռնգտուքի արտաքսումներու տարածումը: ○ Նախընտրելի է թուղթէ թաշկինակ գործածել, իսկ թաշկինակը
METRAS
SHIPPING & FORWARDING INC. 2175 Sheppard Ave. E. Suite 215 Toronto ON Tel.: 416-497-0377 Fax: 416-497-0783 info@metrasshipping.com www.metrasshipping.com
Your Most Reliable Transportation Partner To/From Armenia & Worldwide • Ocean, Air & Land International Transportation • Door to Door Services Available • 20', 40', LCL and Break-Bulk • Insurance Coverage • Export Documentation, Letters of Credit Handling and Banking Negotiations • Dedicated Agency Network Worldwide
17
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
OPINION
ԿԱՐԾԻՔ
My name is Sarkis By Herag Hamboyan My father was a stereotypical immigrant. He had to work hard to fit in. He had to work hard to make ends meet. He wanted to prove that not only could he survive living in this new world, but he could excel in it. And he had the audacity and the tenacity to remain true to his cultural background. When Sarkis Hamboyan immigrated to Toronto from Cyprus, he needed to find work to support his young family. He found a job filing papers at the Ontario Ministry of Health. When he walked in on his first day, they asked him his name: “Sarkis”, he said. “What? Circus??” they asked. “My name is Sarkis,” he responded calmly. “Don’t you have an English name?” they asked. “No, my name is Sarkis,” he stated again. “Don’t you have a nickname?” they asked. “No, my name is Sarkis,” he replied. Weeks passed, and no one called him by name, causing him to feel downhearted. Finally, to his delight, they began addressing him as “Sarkis.” Sure, it’s an unusual name in this part of the world, but it’s not terribly difficult to say in English. One of the many reasons Canada is such a great country is its cultural diversity and the fact that we are taught to embrace our ethnic roots. My dad was certainly proud of his Armenian heritage and proud of his adoptive country. Canada was his happy place, especially Antigonish, Nova Scotia, where he focussed on his career as a librarian. He loved his job. He also enjoyed coaching soccer and table tennis. During his 25-year stint, he worked two full-time jobs: At the high school by day and at the university at night and on weekends. He missed just one day of work during those 25 years because of an injury he sustained in a car accident. When he retired, he moved to Oakville, Ontario. He focused on his passions: music, the Church, family, and friends. He made many contributions to the Armenian communities of Nova Scotia and Ontario. He helped establish an Armenian cultural association and a Saturday school, edited books, gave talks, and took charge of the musical component at churches. He also conducted a choir that performed Armenian folk songs, many of them composed by his hero, Komitas. His peers highly respected him, and became a mentor for many individuals who benefited from his knowledge and wisdom. He was proud of his many achievements in life. Pride is a funny thing. It helps push us to do our very best. Interestingly, the large amount of pride my father possessed was coupled with humility. Now, there’s an odd couple: pride and humility. He would beam with pride at his accomplishments
The late Sarkis Hamboyan (Photo courtesy of the Hamboyan family) as an educator and choir conductor but also feel uncomfortable with praise. My father taught me the importance of hard work, thoughtful planning, and perseverance, not by lecturing but by example. He was an educator by trade but a mentor at heart. Because of this harmonious balance, my sister and I were free to make smart choices in life. He felt the utmost pride and joy when he was with his wife, son, daughter, and eight grandchildren. When he informed us of his guarded prognosis after being diagnosed with cancer that was slowly creeping its way through his body, we felt profound sorrow and despair. But he accepted it with grace and dignity. And he somehow transferred that feeling of composed acceptance to us. He knew that his life had been a meaningful journey and that he was ready to disembark. He felt deeply satisfied and immensely proud of his legacy. Soon after he passed away, I decided to embark on a journey I knew would make my father incredibly proud: to climb to the summit of Mount Ararat, the most important symbol for Armenians. It certainly is a beautiful mountain rising majestically more than 5,000 metres above sea level. And its image is on a wall of most Armenian family homes, including ours. Climbing Mount Ararat took three days and was one of the most challenging endeavors of my life. I discovered the true meaning of audacity and tenacity as I pushed myself to the top. As I took my final step onto the summit, I looked up into the sky and said, “Hi, dad. We did it!” It wasn’t a solo
expedition. He was with me the whole time. It was a proud and important moment in my life, realizing that those who departed are still with us—watching our every move—and part of who we are. My dad was always a proud man. And his name is Sarkis.
Թորոնթոյի Ս. Աստուածածին ...
←7
կ՚ընդունի իր հինգերորդ հովիւը՝ տէր Գեղարդ ծ․ վարդապետը, որ իր կարգին կը ծաղկեցնէ եկեղեցւոյ կեանքն ու մթնոլորտը։ Ան, երկու տարուան հովուութեան ընթացքին, վառած է Ս. գիրքի բազմաթիւ սերտողութիւններ եւ վերաշխուժացուցած է Քրիստոնէական դաստիարակութեան յանձնախումբը։ 2019-ին թեմիս բարեջան առաջնորդտէր Բաբգէն արք. Չարեանի տնօրէնութեամբ եւ օրհնութեամբ, տէր Վարդան ծվ․ Թաշճեանն ու տէր Տաթեւ աւ․ քհն․ Միքայէլեանը զոյգ հովիւք կը կարգուին եկեղեցւոյ։ Սոյն հովիւները մինչեւ այսօր ամենայն բծախնդրութեամբ եւ նուիրուածութեամբ կը կատարեն իրենց վստահուած եկեղեցւոյ ու գաղութին հովուութեան հոգեւոր ծառայութիւնը։
18
ԺԸ տարի թիւ 11 [196] ◆ Դեկտեմբեր 2023
ԱՅԼԱԶԱՆ Խմբագրութեան կողմէ «Թորոնթոհայ»-ը պատասխանատու չէ իր էջերուն մէջ լոյս տեսած ծանուցումներու բովանդակութեան: Հրատարակութեան մէջի ներկայացուած կարծիքներն ու տեսակէտները հեղինակներունն են. «Թորոնթոհայ»-ի խմբագրութիւնը անպայման չի բաժներ զանոնք: Հրատարակութեան մասնակի կամ ամբողջական վերարտադրութիւնը առանց հրատարակիչին կամ խմբագիրին գրաւոր արտօնութեան արգիլուած է: Մեզի յղուած բոլոր թղթակցութիւններն ու այլ գրութիւնները ենթակայ են որոշ խմբագրութեան:
ն ի յ ա ն Լե կան ա ցը կ յ հա անո հ ո խ
an] [veg
Բաղադրութիւնը • 1/2 կեղեւահան գարի (pearl barley) • 1/4 գաւաթ ծիրանի չիր, մանրուած • 1/4 դեղին չամիչ • 3/4 գաւաթ շաքար • 2 ճաշի դգալ վարդի ջուր • 10-էն 10,5 գաւաթ ջուր (կամ աւելի, եթէ անհրաժեշտ ըլլայ) • կասիա • նուշ եւ նռան հատիկներով` զարդարանքի համար
Պատրաստութեան եղանակը Մէկ գիշեր առաջ գարին լաւ լուալ եւ լեցնել եօթը գաւաթ ջուրով կաթսայի մէջ, եռացնել, հանել վրայի փրփուրը, կրակը մարել, կափարիչը փակել, ամբողջ գիշերը ձգել, որ թրջուի։ Առաւօտեան թէյնիկի մէջ ջուրը եռացնել եւ ձգել մէկ կողմ, անհրաժեշտութեան պարագային օգտագործելու համար: Ծիրանն ու չամիչը թրջել տաք ջուրի մէջ։ Կրկին եռացնել թրջուած գարին: Երբ ան եռայ, վերցնել փրփուրները եւ իջեցնել կրակը միջինէն ցած աստիճանի վրայ: Եփել մօտ յիսուն վայրկեան՝ երբեմն խառնելով։ Քսան վայրկեան եփելէն ետք, գետնախնձորի ճմլիչով կարելի եղածին չափ ճզմել գարին, դարձեալ աւելցնել 1 գաւաթ եռացրած ջուր։ Յիսուն վայրկեանէն քանի մը վայրկեան առաջ չորցնել չիրերը աւելցնել կաթսային մէջ եւս մէկ գաւաթ ջուրի հետ: Եռացնել եւս երեսուն վայրկեան՝ երբեմն խառնելով։ Անհրաժեշտութեան պարագային աւելցնել կրկին մէկէն մէկուկէս գաւաթ եռացրած ջուր (աւելի շատ ջուր պէտք է, եթէ սկսի կպչիլ կաթսային տակը կամ ապուրը շատ թանձրանայ): Աւելցնել շաքարը և եռացնել եւս տասը վայրկեան՝ աւելի յաճախ, բայց մեղմօրէն խառնելով: Անջատել կրակը և աւելցնել վարդի ջուրը։ Հանել կրակէն, փակել կաթսան և ձգել հինգ վայրկեան: Տեղափոխել մեծ ամանի մը մէջ (կամ լեցնել առանձին ամաններու մէջ) եւ ձգել, որ ամբողջովին պաղի: Պաղելէն անմիջապէս ետք մատուցել կամ դնել սառնարանը, որպէսզի յետոյ վայելել: Մատուցելու ժամանակ վրան ցանել կասիա եւ նուշ, կամ նռան հատիկներ եւ նուշ։
Senior problem:
At a Ch ristmas gath er ing in a spacious di ni ng ha ll, the nu mber of boys in at tend ance is six tim es that of gi rls . If four boys and fo ur gi rls decide to lea ve the ha ll, the remai ni ng guests wi ll find that there ar e now ten times as many boys as gi rls in the ha ll. Ca n you determ ine the tota l nu mber of boys and gi rls who in itial ly at tended th is fest iv e Ch ristmas pa rt y?
Answers
Sr. prob.: 63 people
Imag ine you have a ma p of Ar menia where each cen timetre measu red on the map corresponds to a rea l-w orld distance of six ty kilom eters. Now, let ’s say you wa nt to fig ure out how ma ny mi llimetr es on the map represent a rea l-world distance of 282,0 00 me tres. Ca n you deter mi ne th is length on the map in mi limetres?
(8-10 հոգիի համար)
Jr. Prob.: 47 mm ;
Junior problem:
Corner
Անուշապուր
Անուշապուրը միշտ կ’ուտեն Նոր տարիին՝ տարին քաղցրով սկսելու համար։ Ան նաեւ կը յայտնուի այլ յատուկ առիթներու կամ մեծ հաւաքոյթներու ժամանակ, քանի որ սիրուած է, բայց Ամանորին ան պարտադիր է: Քանի որ դուք կ’օգտագործէք ընդամէնը կէս բաժակ հացահատիկ, բայց կը ստանաք այդքան մեծ քանակութեամբ աղանդեր, անուշապուրը կապուած է բարգաւաճման և բախտի հետ: Ան կը պահանջէ ուշադրութիւն և համբերութիւն, բայց յաջողութիւններով լի տարին արժէ այդ ջանքը։
From the editor Torontohye does not necessarily endorse or evaluate the products, services, or companies advertised. The opinions expressed in this publication are those of the authors. They do not purport to reflect the opinions or views of Torontohye. The reproduction of the material contained in this publication may be made only with the written permission of the publisher or editor. All submissions are subject to editing for space, style, and clarity.
A rmen’s Math
ETC.
19
Vol. 18, No. 11 [196] ◆ December 2023
ԱՅԼԱԶԱՆ Հորիզոնական 4. (գոյ.) թիկնոց, վրայի հագուստ, ժակեթ 7. (գոյ.) դրան, պատուհանի կամ բեմի ծածկ, սրահակ 9. (գոյ.) ժամացոյց նորոգող կամ շինող 11. (յատուկ անուն) Գանատահայ յայտնի բեմադրիչ. ____ Էկոյեան 12. (գոյ.) գլխու ծածկոյթ 13. (յատուկ անուն) Մեր քաղաքը 15. (բայ) լուացուիլ, բաղնիք առնել 19. (գոյ.) նշենիի պտուղ 20. (յատուկ անուն) Հայաստանի մայրաքաղաքը 21. (գոյ.) արցունք, հեկեկանք, կոծ 22. (գոյ.) շարժապատկերի ժապաւէն
չ ա Խ բառ
sw Cros
ETC. ord
յաջողութի՜ւն
Ուղղահայեաց 1. (գոյ.) ժողովուրդի բարքերու եւ արուեստի ինքնաստեղծ աւանդութիւն 2. (գոյ.) ձայնը զօրացնող գործիք 3. (յատուկ անուն) պետութիւն՝ Ասիոյ (Միջին Արեւելքի) մէջ. մայրաքաղաքը՝ Դամասկոս 5. (գոյ.) ընկոյզի ձեւով պտուղ, կասկ, կաստանայ, քէստէնէ, մաշկամիրգ 6. (գոյ.) պարկ, փոքր (քսակ), (հովիւի) մախաղ 8. (յատուկ անուն) Թորոնթոյի նշանաւոր սրահներէն, ուր Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիք նուագախումբը վերջերս ելոյթ ունեցաւ 10. (յատուկ անուն) ամերիկահայ բեմադրիչ, կը համարուի 20-րդ դարու աշխարհի մեծագոյն թատերական եւ ֆիլմի բեմադրիչներէն մէկը. Ռուբէն _________ 14. (գոյ.) նռնենիի պտուղ 16. (յատ. անուն) հայ միջնադարեան հոգեւորական, քրիստոնեայ աստուածաբան, բանաստեղծ, երաժիշտ եւ փիլիսոփայ. Գրիգոր ________ 17. (գոյ.) ձեռք եւ մատ պահող ծածկոյթ, թաթպան (խոշոր) 18. (բայ.) ընթանալ, երթալ, յաջողիլ
Դեկտեմբեր 2023-ի խաչբառի պատասխանները
Զուլա
առան
ձ
լին
նատա (հայե ռը րէն su doku)
«Թորոնթոհայ»-ը Գանատայի միակ հայկական ամսագիրն է. ծանուցումներու համար գրեցէ՛ք՝ ads@torontohye.ca ե-հասցէին:
To advertise in Canada’s only Armenian monthly newspaper, email ads@torontohye.ca!