Wademecum+magazynowania

Marek Różycki

Vademecum magazynowania chemikaliów Podręcznik Praktyczny

Patner wydania

Wydawca: Redakcja www.Towary-Niebezpieczne.pl

www.topserw.com.pl

INFOLINIA: 0 801 000 501

www.topserw.com.pl

INFOLINIA: 0 801 000 501

www.topserw.com.pl

INFOLINIA: 0 801 000 501

Marek RóŜycki

VADEMECUM MAGAZYNOWANIA CHEMIKALIÓW Podręcznik Praktyczny

Redakcja �Towary Niebezpieczne” Mikołów 2009-2010

6

ISBN 978-83-61251-08-8 Wydanie 1 Nakład 2 000 sztuk W wydawnictwie wykorzystano grafiki Sewera Salomona oraz zdjęcia firmy Topserw i materiały kwartalnika �Towary Niebezpieczne” Wydawca: Redakcja Towary Niebezpieczne www.towary-niebezpieczne.pl 43-190 Mikołów, Rybnicka 43 Tel./ fax. 032 2263 998 Mail: redakcja@towary-niebezpieczne.pl Nota prawna: Zawarte w broszurze zalecenia są wynikiem doświadczeń autora. W ich opracowaniu wykorzystano przepisy oraz wyniki badan i obserwacji. Zalecenia oraz sugestie nie są wykładnią prawa i powinna być traktowana jako materiał poglądowy.

W wydawnictwie wykorzystano grafiki udostępnione przez firmę Topserw.

www.towary-niebezpieczne.pl

SPIS TREŚCI Spis treści ……………………………………………………………………………………………………….

Wstęp…………………………………………………………………………………………………………….

Definicje …………………………………………………………………………………………………………..

Zezwolenia szczególne…………………………………………………………………………………………

Szkolenia i wymagania wobec magazynierów……………………………………………………………….

Magazynowanie – obowiązki pracodawcy……………………………………………………………………

Kilka uwag praktycznych……………………………………………………………………………………….

Magazynowanie dla „nie magazynierów” – jakie mam obowiązki w przypadku składowania chemii w celach produkcyjnych?.............................

Przepisy szczególne – związane z poszczególnymi branŜami i produktami …………………………….

Procesy galwanizacyjne ……………………………………………………………………………………….

Stosowanie cyjanków…………………………………………………………………………………………..

Stosowanie rtęci………………………………………………………………………………………………...

Paliwa w opakowaniach ……………………………………………………………………………………….

Magazynowanie gazów w butlach – gazy palne (paliwa) ………………………………………………….

Materiały wybuchowe – materiały pirotechniczne (sztuczne ognie)……………………………………….

Tworzywa sztuczne………………………………………………………………………………………………

Przemysł gumowy……………………………………………………………………………………………….. Środki Ochrony Roślin…………………………………………………………………………………………..

Nadtlenki organiczne…………………………………………………………………………………………….

Produkty Medyczne………………………………………………………………………………………………

Gazy Techniczne…………………………………………………………………………………………………

Azbest……………………………………………………………………………………………………………..

Odpady niebezpieczne ………………………………………………………………………………………….

Aerozole……………………………………………………………………………………………………………

Zapalniczki…………………………………………………………………………………………………………

Farby i lakiery……………………………………………………………………………………………………...

Akumulatory i baterie……………………………………………………………………………………………..

Oleje przepracowane……………………………………………………………………………………………..

Magazyn dla magazynierów……………………………………………………………………………………...

Regały………………………………………………………………………………………………………………

Podstawowe zasady składowania towarów w magazynach………………………………………………….

Zabezpieczenie regałów przed uszkodzeniem - odbojniki……………………………………………………

Przykłady dobrych praktyk magazynowych…………………………………………………………………..…

Magazyn jako obiekt budowlany…………………………………………………………………………………

Magazyn w świetle obowiązków z zakresu ochrony przeciwpoŜarowej…………………………………….

Magazyn jako zakład zwiększonego i duŜego ryzyka wystąpienia powaŜnej awarii przemysłowej………

Propozycje rozwiązań w zakresie magazynowania łącznego…………………………………………………

Ryzyka związane z magazynowaniem chemii…………………………………………………………………..

Co jest czym? ………………………………………………………………………………………………………

Co się moŜe wydarzyć? ……………………………………………………………………………………………

Alfabetyczny wykaz haseł …………………………………………………………………………………………

www.towary-niebezpieczne.pl

1 3 5 7 9 10 28 36 38 38 38 39 39 40 41 43 43 44 45 51 52 54 55 55 56 56 56 57 59 61 63 63 66 68 70 79 84 87 87 90 92

1

2

PODZIĘKOWANIA Niniejsza pozycja nie powstałaby bez wielu osób. Dziękuję klientom naszego Zespołu Doradców ds.

Bezpieczeństwa oraz czytelnikom kwartalnika „Towary Niebezpieczne” za pomysły w zakresie treści i konsultacje praktyczne. Specjalnie wyróŜnić naleŜy jednak następujące osoby: Pana Andrzeja Szmida – za pomoc w składzie i druku. Pana Sewera Salomona za udostę pnienie grafiki. Pana Mirosław Kiziuka – dyrektora zarządzającego firmy Topserw Stanisław Echilczuk, Mirosław Kuziuk sp z j. za pomoc i udostępnienie materiałów. Pana Krzysztofa Kociołka ze Szkoły Aspirantów PSP w Krakowie (moim zdaniem najlepszego specjalisty w zakresie problematyki przeciwpoŜarowej).

Wielkie podziękowania składam teŜ mojej rodzinie a w szczególności Ŝonie Marcie. Bez jej cierpliwości i pomocy praca ta nie ujrzałaby światła dziennego.

Marek RóŜycki Autor

www.towary-niebezpieczne.pl

Wstęp

Magazynowanie jest niezbędnym procesem w kaŜdej organizacji. O problemach w tej dziedzinie Ŝycia firmy dowiadujemy się jednak dopiero, gdy coś pójdzie �nie tak”, lub gdy dojdzie do awarii. Zwiększająca się ilość pytań oraz zainteresowanie tematem magazynowania wśród czytelników kwartalnika �Towary Niebezpieczne” zachęciły redakcję, której mam przyjemność przewodniczyć, do spisania zgłaszanych problemów oraz poszukania wzorcowych rozwiązań. Pierwszą próbę usystematyzowania wiedzy w obszarze magazynowania chemikaliów podjąłem publikując na początku roku 2009, jako dodatek do naszego kwartalnika, broszurę o tytule �Magazynowanie Towarów Niebezpiecznych i Chemikaliów”. Spotkała się ona z tak dobrym przyjęciem, Ŝe postanowiłem dogłębnie przedstawić temat magazynowania chemikaliów.

Zajmując się tematyką magazynowania produktów chemicznych od 2003 r. wiele razy spotykałem się z dość uproszczonym podejściem do zagadnienia. Jednym z przykładów takiego podejścia moŜe być powszechne uŜywanie zwrotu �magazyn ADR”, jako określenie magazynu, w którym składowane są chemikalia wypełniające definicję towarów niebezpiecznych w transporcie. Dalszą konsekwencją tak przyjętego uproszczenia jest adresowanie wszelkich pytań w zakresie magazynowania do doradcy ds. bezpieczeństwa w transporcie zgodnie z przepisami ADR (transport drogowy) lub RID (transport kolejowy). Funkcja takiego doradcy ds. bezpieczeństwa została jednak wyraźnie opisana w umowach międzynarodowych oraz przepisach krajowych. Jego funkcją nie jest doradzanie w zakresie magazynowania, lecz transportu. Jak jednak wielu uwaŜa – skoro magazynuję towary niebezpieczne w transporcie to doradca musi wiedzieć …. Często nie wie, ale zaleca rozwiązania bardziej właściwe w transporcie niŜ w magazynowaniu. Jest to �jakieś” rozwiązanie. Sprawa jest jednak bardziej skomplikowana.

Polskie prawo nie jest zbyt precyzyjne w zakresie magazynowania. MoŜna twierdzić, Ŝe to źle, jednak … dzięki temu osoba znająca przepisy moŜe więcej, niŜ w innych krajach. Nie mamy przepisów, które zbyt wiele nakazują. Nie ma ogólnych przepisów, które jasno mówią ile towarów moŜna magazynować w danym budynku. NaleŜy stosować �ogólne zasady bezpieczeństwa wyraŜone w odpowiednich przepisach”. Mało jednak osób wie, o co tak naprawdę chodzi…

W podejmowaniu decyzji magazynowych naleŜy zachować umiar i zasady dobrej praktyki. Chemia i poŜar nie umieją czytać i raczej nie będą stosowały się do magicznych formuł zaklinania w postaci najlepszych instrukcji czy teŜ oznaczeń informacyjnych. Jeśli załoŜymy, Ŝe nie będzie poŜaru, gdyŜ w ciągu ostatniego roku nic się nie spaliło, twierdzenie takie będzie oparte na lichych podstawach. KaŜdy, kto prowadzi magazyn, powinien przeanalizować moŜliwe zagroŜenia i przeciwdziałać im w sposób skuteczny. Polskie prawo zdaje się popierać tezę, Ŝe do czasu, do którego jest dobrze - to jest dobrze. Jeśli jednak coś się wydarzy …. to prokurator poszuka winnego. A taki zawsze się znajdzie … Podstawowym zarzutem będzie niezachowanie naleŜytej staranności.

Osiągnięcie wymaganego poziomu bezpieczeństwa jest moŜliwe tylko poprzez wprowadzenie dobrowolnych ograniczeń przez uŜytkowników magazynu. Ograniczenia te będą związane z kosztami. Przygotowując opracowanie dokonałem analizy rynku. Dostosowanie �zwykłego” magazynu do magazynowania chemii związane jest z kosztami rzędu od czterystu tysięcy do miliona dolarów amerykańskich na kaŜdy tysiąc metrów kwadratowych powierzchni. Usługa magazynowania chemii musi być zatem droŜsza… nie wszyscy jednak to rozumieją. Bardzo często właściciele produktów i producenci nie zwracają uwagi na �takie drobiazgi” jak bezpieczeństwo i zlecają magazynowanie tym, którzy zadeklarują najniŜszą cenę. Cena jednak nie zawsze czyni cuda a Ŝycie weryfikuje przyjęte załoŜenia. Do pierwszej katastrofy lub wypadku rzeczywiście moŜemy nie spotkać się z problemami, ale co będzie później? Czy koszty zniszczeń i straty nie będą większe niŜ potencjalne wydatki na dostosowanie magazynu? Mam zatem nadzieję, Ŝe niniejsze wydawnictwo pomoŜe w podejmowaniu właściwych decyzji.

Przedstawiono w nim najczęstsze problemy oraz wzorcowe sposoby ich rozwiązania.

Jeśli lektura wydawnictwa wzbudzi Państwa pytania proszę o ich przesłanie na adres redakcji kwartalnika �Towary Niebezpieczne”. Na pewno nie zostawimy ich bez odpowiedzi.

Marek RóŜycki

www.towary-niebezpieczne.pl

3

4

www.towary-niebezpieczne.pl

Definicje Magazynowanie, składowanie, gromadzenie to słowa, które często są stosowane zamiennie. Analizując akty prawne moŜemy dojść do wniosku, Ŝe z kilkoma wyjątkami ustawodawca nie przykłada wagi do dokładnego znaczenia uŜytego zwrotu.

Problemem jest jednak te kilka wyjątków ….

Podobnie jak ustawodawca uwaŜamy, Ŝe nazwa ma w praktyce magazynowej drugorzędne znaczenie, a waŜny jest cel czynności, którą wykonujemy. Trzeba być zatem świadomym znaczenia jakie nadajemy naszym słowom. Postanowiliśmy przyjąć w niniejszej pracy zasadę nazywania wszystkiego �magazynowaniem”. Jeśli jednak zgodnie z prawem wymagana będzie inna nazwa, podamy ją w nawiasie.

Jak rozumiemy poszczególne pojęcia?

Przechowywanie - to uchronienie czegoś przed zepsuciem, zniszczeniem, zaginięciem itp. przez umieszczenie w odpowiednich warunkach.

Operacja magazynowa to kaŜda operacja związana z towarem, jakie ma miejsce w magazynie

Rzut oka w przeszłość - rynna ładunkowa działająca na zasadzie cięŜkości w składach Trafford Park przed rokiem 1919. Źródło: Brysson Cunningham �Ładunki Portowe”

Składowanie to przechowywanie materiałów, substancji szkodliwych w takich warunkach, by nie zagraŜały ludziom i środowisku naturalnemu. Pojęcie to często pojawia się w kontekście przepisów celno – podatkowych.

Magazynowanie – to proces przechowywania czegoś w imieniu swoim, lub na czyjeś zlecenie polegający na składowaniu lub przechowywaniu w odpowiednich warunkach. MoŜemy dokonywać operacji magazynowych dla swoich potrzeb (np. w celach produkcyjnych) lub świadczyć usługę związaną z przechowywaniem towarów będących własnością innych lub w celu poddania ich operacjom transportowym.

Warto zatem przypomnieć kilka występujących w przepisach dopuszczalnych form magazynowania: Magazynowanie w górotworze (składowanie) określane jako bezzbiornikowe magazynowania substancji. Polega na bezpośrednim składowaniu materiałów pod ziemią bez specjalnych konstrukcji. Ma zastosowanie przede wszystkim do składowania materiałów wybuchowych w praktyce zakładów górniczych oraz odpadów w górotworze, w tym podziemnych wyrobiskach górniczych.

Magazynowanie w obiektach budowlanych (wiata, hala, budynek oraz instalacjach i zbiornikach). Najprostszy sposób magazynowania.

Magazynowanie na placach składowych – dotyczy zwykle towarów drobnicowych lub �luzem”, jak np. węgiel, ziemia, piasek, itp.

Magazynowanie w silosach – pojęcie uŜywane głównie w kontekście pasz, materiałów budowlanych sypkich oraz … w technice wojskowej (magazynowanie rakiet balistycznych z głowicami atomowymi). Ta forma magazynowania moŜe być związana z umoŜliwieniem powstania procesu technologicznego (np. zakiszania lub fermentacji).

Magazynowanie w przenośnych jednostkach niestacjonarnych (np. szafach celowych (np. ognioodpornych) lub kontenerach) – sposób magazynowania nie wymieniany przez polskie prawo.

Magazynowanie w cysternach – związane z tymczasowym charakterem operacji. Polega na przechowywaniu towarów w jednostkach transportowych (cysternach dopuszczonych do przewozu) lub urządzeniach.

Magazynowanie tymczasowe – w obiektach budowlanych (budynkach i budowlach) i urządzeniach (np. kontenerach), a takŜe w jednostkach transportowych.

Uwaga 1. Pojęcie tymczasowego składowania pojawia się w ustawie z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego. Forma ta dopuszczona jest w przypadku konieczności prowadzenia prac przy uŜyciu materiałów wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego poza terenem przedsiębiorstwa lub jednostki naukowej.

Materiały takie mogą być magazynowane w tymczasowym magazynie zlokalizowanym w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludzi, mienia i środowiska oraz zabezpieczonym przed dostępem osób nieupowaŜnionych.

www.towary-niebezpieczne.pl

5

Uwaga 2. Pojęcie tymczasowego składowania związane jest z umową ADR (ADR 1.2.1). W tym kontekście rozumiane jest ono jako przewóz. Musi być jednak spełnionych kilka warunków: 1. operacja występuje między operacjami transportowymi, związana jest ze zmianą rodzaju lub środka transportu (przeładunek); 2. mogą być okazane na Ŝądanie dokumenty przewozowe, w których wskazane jest miejsce wydania i miejsce odbioru; 3. sztuki przesyłki i cysterny nie będą otwierane w czasie takiego składowania, z wyjątkiem przypadków, gdy były kontrolowane przez właściwe władze.

Krótkotrwałe składowanie związane ze zmianami jednostki transportowej moŜe być traktowane jako przewóz.

Mają zatem zastosowanie regulacje umowy ADR w zakresie zakazów ładowania razem oraz zalecenia w zakresie bezpieczeństwa.

Warto takŜe przytoczyć kilka definicji związanych z chemikaliami.

6

Czynnik chemiczny – będzie to kaŜdy pierwiastek lub związek chemiczny, w postaci własnej lub w mieszaninie, w stanie, w jakim występuje w przyrodzie, lub w stanie, w jakim jest wytwarzany, stosowany lub uwalniany w środowisku pracy, w tym podczas usuwania go w postaci odpadów, w trakcie kaŜdej pracy, niezaleŜnie od faktu, czy jest albo nie jest wytwarzany celowo lub jest albo nie jest wprowadzany do obrotu.

ZagroŜenie czynnikiem chemicznym – to swoista właściwość czynnika chemicznego mogącą potencjalnie spowodować szkodę.

Ryzyko zawodowe stwarzane przez czynnik chemiczny - prawdopodobieństwo (moŜliwość) wystąpienia potencjalnej szkody zdrowotnej w warunkach stosowania czynnika chemicznego lub naraŜenia na czynnik chemiczny w miejscu pracy.

Praca z udziałem czynnika chemicznego - kaŜda praca, w której stosuje się lub zamierza się stosować czynnik chemiczny, w jakimkolwiek procesie, łącznie z jego wytwarzaniem, wszelkimi manipulacjami, przechowywaniem, transportem oraz usuwaniem w postaci odpadów i procesami przeróbki odpadów, a takŜe wszelką działalność, która wynika z takiej pracy.

www.towary-niebezpieczne.pl

Zezwolenia szczególne Niektóre operacje magazynowe będą wymagały dodatkowych dopuszczeń oraz spełnienia dodatkowych wymagań wynikających z przepisów szczególnych, regulujących dany rodzaj aktywności. Pamiętajmy, Ŝe produkty chemiczne mogą podlegać pod nadzór celny, być farmaceutykami czy środkami ochrony roślin. Spełnienie norm szczegółowych dla danej branŜy nie zwalnia z obowiązku zabezpieczenia ludzi i środowiska przed działaniem chemii. Zwracamy uwagę na najwaŜniejsze regulacje.

Cło i podatki Towary wprowadzane na teren Unii Europejskiej mogą podlegać obowiązkowi uiszczenia cła. W przepisach celnych istnieje pojęcie �składu celnego” oraz magazynu �czasowego składowania”. Są to miejsca pod szczególnym dozorem od strony celno – podatkowej. Nie ma znaczenia, jakie będą to towary. Prowadzenie takiego magazynu wymaga uzyskania od naczelnika urzędu celnego właściwego ze względu na przewidywaną lokalizację magazynu pozwolenia.

Szczegóły reguluje rozporządzenie ministra finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie magazynów czasowego składowania (Dz. Nr 89, poz. 847). Zgodnie z § 7. 1. tego aktu towary mogą być składowane w magazynie, jeŜeli magazyn posiada odpowiednie warunki techniczne i jest przystosowany do przechowywania tego rodzaju towarów.

Farmacja Prawo farmaceutyczne przewiduje specjalne wymogi dla podmiotów zajmujących się operacjami produktami farmaceutycznymi.

Hurtownia farmaceutyczna Prowadzenie hurtowni wymaga zezwolenia wydanego przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego.

W przypadku hurtowni produktów leczniczych weterynaryjnych decyzję wydaje Główny Lekarz Weterynarii.

Do obowiązków przedsiębiorcy prowadzącego działalność polegającą na prowadzeniu hurtowni farmaceutycznej naleŜy przestrzeganie �Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej”, które określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie procedur Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej. Hurtownia farmaceutyczna składa się co najmniej z komory przyjęć, pomieszczenia magazynowego, pomieszczenia ekspedycyjnego oraz pomieszczenia administracyjnego i socjalnego; komora przyjęć i pomieszczenie ekspedycyjne muszą posiadać odrębne wejścia (§ 2. 1). Podobnie posiadanie zezwolenia jest wymagane przy prowadzeniu punktu aptecznego. Wymagania szczegółowe dla magazynów produktów farmaceutycznych opisano na stronie 51. Środki Ochrony Roślin Działalność gospodarcza w zakresie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.) i wymaga wpisu do odpowiedniego rejestru, prowadzonego przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Zgodnie z ustawą z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (art. 64 ust. 1), �konfekcjonowanie środków ochrony roślin” rozumiane jest jako przepakowywanie ich z większych opakowań do mniejszych, natomiast obrót określono jako składanie ofert albo zawieranie umów sprzedaŜy lub innych umów mających na celu zbycie środków ochrony roślin, a takŜe wprowadzanie ich na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Z tego względu, podmioty świadczące usługi w zakresie magazynowania środków ochrony roślin nie podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru działalności regulowanej, jeŜeli magazynowanie tych środków nie jest związane z prowadzeniem przez te podmioty konfekcjonowania lub obrotu tymi środkami. NaleŜy równieŜ zaznaczyć, Ŝe stosownie do art. 65 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie roślin, obowiązek wskazania miejsca przechowywania konfekcjonowanych lub wprowadzanych do obrotu środków ochrony roślin ciąŜy na podmiocie wykonującym działalność regulowaną w tym zakresie.

Wymagania szczegółowe dla magazynów środków ochrony roślin, w którym wykonywane są operacje konfekcjonowania opisano na stronie 44.

www.towary-niebezpieczne.pl

7

Materiały wybuchowe Będziemy mieli tu do czynienia z trzema przypadkami: 1. materiały wybuchowe przeznaczone do uŜytku cywilnego z wyłączeniem amunicji, wyrobów pirotechnicznych oraz materiałów niebezpiecznych klasy 4.1 ADR; 2. amunicja; 3. materiały pirotechniczne.

W pierwszym przypadku wymagane jest posiadanie następujących uprawnień dopuszczających poszczególne podmioty do wykonywania operacji związanych z materiałami wybuchowymi przeznaczonymi do uŜytku cywilnego: • Koncesja na sprzedaŜ materiałów wybuchowych (art. 8.1 ustawy o Materiałach wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego). Nabywanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego jest dozwolone od przedsiębiorcy posiadającego koncesję na wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi.

• Pozwolenie na nabywanie i przechowywanie materiałów wybuchowych (art. 9.1 ww. ustawy). Podstawowy obowiązkiem uŜytkownika materiałów jest dysponowanie pozwoleniem na nabywanie i przechowywanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego przez wojewodę lub właściwy organ nadzoru górniczego. Dodatkowo, art. 31 ww ustawy nakłada zarówno na odbiorcę jak i przewoźnika obowiązek przechowywania zgody na przewóz materiałów niebezpiecznych przez okres nie krótszy niŜ ten, na jaki została ona wydana. Tak sformułowany zapis nakłada na odbiorcę obowiązek posiadania kopii zgody wydanej przewoźnikowi.

• Zgoda na przemieszczanie materiałów wybuchowych (art. 24.1 ww. ustawy) wydawana na okres jednego roku. Pod pojęciem przemieszczanie rozumiemy zmianę właściciela, a nie operacje transportowe. Odbiorca materiałów wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego i przewoŜący te materiały są obowiązani przechowywać zgodę przez okres nie krótszy niŜ ten, na który została ona wydana.

Uwaga!

Przedsiębiorca moŜe nabywać, przechowywać lub uŜywać materiały wybuchowe przeznaczone do uŜytku cywilnego bez uzyskania pozwolenia, jeŜeli: 1) posiada koncesję na wytwarzanie lub obrót materiałami wybuchowymi, 2) rodzaj nabywanych, przechowywanych lub uŜywanych materiałów wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego odpowiada rodzajowi materiałów określonych w koncesji, 3) posiada pomieszczenia magazynowe spełniające wymagania określone w przepisach, 4) zatrudnia osoby spełniające wymagania, w zakresie dostępu do materiałów wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego.

8

O terminie podjęcia działalności w zakresie nabywania, przechowywania lub uŜywania materiałów wybuchowych przeznaczonych do uŜytku cywilnego, przedsiębiorca jest zobowiązany pisemnie wojewodę właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy. Do zawiadomienia dołącza się opinię potwierdzającą moŜliwość spełnienia warunków określonych w przepisach. Opinia powinna zawierać ocenę bezpieczeństwa procesów technologicznych przewidywanych do realizacji oraz występujących w tych procesach surowców, produktów i gotowych wyrobów, a takŜe ocenę bezpieczeństwa urządzeń technologicznych.

Zasady wydawania i cofania pozwoleń na nabywanie oraz przechowywanie amunicji określają przepisy ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji.

Odpady Problem składowania odpadów związany jest z czasowym gromadzeniem wytwarzanych odpadów w celu ich dalszego przekazania lub z przetwarzaniem / unieszkodliwianiem odpadów.

Wytwarzający odpady niebezpieczne w ilości powyŜej 0,1 Mg rocznie, (zarówno prowadzący instalację jak i nieprowadzący jej) jest zobowiązany uzyskać decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Elementem wniosku o wydanie decyzji jest opisanie sposobów i metod gromadzenia odpadów.

UWAGA! O ile firma posiadająca zezwolenie na transport odpadów nie musi posiadać zezwolenia na ich zbieranie, o tyle w momencie konieczności ich czasowego magazynowania zezwolenie na magazynowanie jest wymagane.

Przetwarzający odpady. Definicje magazynowania reguluje ustawa o odpadach z dnia 27.04.2001 (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), która określa tą nazwą czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwieniem. Magazynowanie musi być ograniczone w czasie. Odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwiania mogą być magazynowane maksymalnie do 3 lat, natomiast odpady przeznaczone do składowania nie dłuŜej niŜ 1 rok.

Wykonywanie takiej czynności wymaga uzyskania zezwolenia i uzgodnienia planu gospodarki odpadami (art. 26 ustawy o odpadach). Dodatkowo ustawa wymienia składowanie jako jedną z metod unieszkodliwiania odpadów. MoŜe się ono odbywać poprzez składowanie przez głębokie zatłaczanie (np. zatłaczanie odpadów, które moŜna pompować) (kod D3) lub składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na składowiskach odpadów innych niŜ niebezpieczne (kod D5) oraz składowanie odpadów w pojemnikach w ziemi (np. w kopalni) (kod D12).

www.towary-niebezpieczne.pl

Szkolenia i wymagania wobec magazynierów Magazynier jest pracownikiem magazynu i wykonuje wszystkie czynności związane z jego działalnością, tj. przyjmuje, przechowuje i wydaje przedmioty, materiały i surowce. Z tego względu podlega regulacjom kodeksu pracy oraz wymaganiom związanym z zapewnieniem warunków BHP i PPOś. Podstawą zatrudniania magazyniera moŜe być umowa o pracę lub umowa cywilno – prawna (np. zlecenie). Zdarza się takŜe, Ŝe w przypadku korzystania z agencji pracy tymczasowej magazynier jest pracownikiem w innym przedsiębiorstwie niŜ wykonuje prace. W takim wypadku wymagane jest koordynowanie zagadnień BHP oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu szkolenia. PoniŜej prezentujemy zestawienie najwaŜniejszych norm.

Szkolenie pracownika Pracownik zobowiązany jest do ukończenia całego szeregu szkoleń.

Szkolenie wstępne Ma miejsce w przypadku zatrudnienia.

Obejmuje: InstruktaŜ ogólny, trwający 3 godziny.

Powinien on zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a takŜe z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

InstruktaŜ ogólny prowadzi pracownik słuŜby bezpieczeństwa i higieny pracy lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej słuŜby albo pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktaŜu.

InstruktaŜ stanowiskowy, trwający do 8 godzin.

Czas trwania instruktaŜu stanowiskowego powinien być uzaleŜniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego staŜu pracy oraz rodzaju pracy i zagroŜeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.

UWAGA! InstruktaŜ przeprowadza się u osób nowo zatrudnianych oraz zmieniających stanowisko oraz w przypadku zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Tematyka i czas trwania instruktaŜu stanowiskowego powinny być uzaleŜnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian.

Powinien on zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagroŜeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

InstruktaŜ stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeŜeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktaŜu stanowiskowego.

Szkolenie okresowe Przeprowadza się w formie instruktaŜu, nie rzadziej niŜ raz na 3 lata, a na stanowiskach, na których występują szczególnie duŜe zagroŜenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, nie rzadziej niŜ raz w roku. Pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach, biorąc pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych stanowiskach.

Pierwsze szkolenie okresowe magazynierów przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy.

Ze szkolenia okresowego moŜe być zwolniona osoba, która przedłoŜy aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego lub odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku naleŜącym do innej grupy stanowisk, jeŜeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy.

Szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Egzamin przeprowadza organizator szkolenia. Szkolenie okresowe prowadzą uprawnione jednostki.

Szkolenie związane z operacjami transportowymi towarów niebezpiecznych Zgodnie z brzmieniem przepisów umowy ADR (1.3.1) osoby inne niŜ kierowcy, które są niezobowiązane do posiadania zaświadczenia ADR, zatrudnione przy przewozie towarów niebezpiecznych lub czynnościach związanych z tym przewozem, w tym przy załadunku lub rozładunku, powinny zostać przeszkolone w zakresie odpowiednim do odpowiedzialności i obowiązków. Koszty szkolenia pokrywa zatrudniający.

Inne szkolenia Magazynier moŜe być zobowiązany do posiadania takŜe i innych uprawnień zwianych z obsługą urządzeń (np. wózków widłowych czy teŜ urządzeń ciśnieniowych) lub specyfiką magazynowanych towarów (np. materiały wybuchowe).

www.towary-niebezpieczne.pl

9

Magazynowanie – obowiązki pracodawcy Polskie przepisy nie są zbyt precyzyjne w zakresie magazynowania. Nie oznacza to, Ŝe przepisy są złe. Ich ogólne sformułowanie wymaga, by prowadzący działalność magazynową ponosili odpowiedzialność za skutki swoich działań. Prawo ochrony środowiska (art.6) wymaga, by podejmujący działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, podejmowali działania mające na celu zapobieŜeniu takiemu oddziaływaniu. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie moŜliwe środki zapobiegawcze. NaleŜy zatem dokładać naleŜytych starań, by w wyniku wykonywanych operacji nie doszło do zagroŜenia bezpieczeństwa oraz pogorszenia stanu środowiska. PoniŜsza analiza ma na celu podsumowanie podstawowych obowiązków wynikających z przepisów.

ABC pracodawcy Podstawowym wymaganiem jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. PoniŜsza tabela zestawia najwaŜniejsze wymagania i obowiązki dla magazynów.

Zestawiliśmy je w kolejności wynikającej z przepisów: Przepis § 4.1 § 6.1 § 6.4 § 4.3 § 4.4 § 6.5 § 11. § 12. § 15.4 § 16.2

10

§ 17 § 22.

§ 32.2 § 62. 1 § 66 § 68.1

§ 70.2 § 71 § 69.2 § 75.1

Regulacja Obowiązek oznaczenia dróg komunikacyjnych i transportowych.

Obowiązek oznaczenia znakami bezpieczeństwa.

Obowiązek oznaczenia stromizn i stopni.

Wymagana utwardzona nawierzchnia odpowiednia do składowanych materiałów.

Wymaganie, by drogi, przejścia oraz place manewrowe, postojowe i składowe posiadały urządzenia lub inne rozwiązania techniczne zapewniające odprowadzanie wód opadowych.

Obowiązek stosowanie barierek lub ograniczników na drogach, gdy istnieje ryzyko wtargnięcia pieszych.

Obowiązek wyposaŜenia w urządzenia zapobiegające zanieczyszczeniu lub skaŜeniu - powietrza, gruntu oraz wód.

Wymagane zabezpieczenie przed gromadzeniem się ładunków i wyładowaniami elektryczności statycznej.

Jeśli istnieje niebezpieczeństwo wybuchu – istnieje obowiązek, by konstrukcje budowlane spełniały wymagania dla takiego zagroŜenia.

W pomieszczeniach, w których mogą wystąpić mieszaniny wybuchowe palnych par, pyłów lub gazów z powietrzem, wymaga się, by powierzchnie podłóg były wykonane z materiału niepowodującego iskrzenia mechanicznego lub wyładowań elektrostatycznych.

W pomieszczeniach magazynowych i na drogach znajdujących się w obiektach budowlanych naleŜy umieścić informacje o dopuszczalnym obciąŜeniu stropów Drzwi rozsuwane muszą być wyposaŜone w urządzenia zapobiegające ich wypadnięciu z prowadnic.

Drzwi i bramy otwierające się do góry muszą być wyposaŜone w urządzenia zapobiegające ich przypadkowemu opadaniu. Wrota bram powinny być wyposaŜone w urządzenia zapobiegające ich przypadkowemu zamknięciu.

W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń tych substancji.

Obowiązek eliminowania transportu ręcznego.

Obowiązek opracowanie zasad ruchu na drogach wewnątrzzakładowych, zgodnych z przepisami prawa o ruchu drogowym.

Towary powinny być magazynowane w pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczonych.

Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i właściwości składowanych w nich materiałów.

Przy składowaniu materiałów naleŜy: 1) określić dla kaŜdego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczalną wysokość składowania; 2) zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciąŜenia urządzeń przeznaczonych do składowania (regałów, podestów itp.); 3) zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowania i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obciąŜenia podłóg i stropów, na których odbywa się składowanie; 4) wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obciąŜeniu podłóg, stropów i urządzeń przeznaczonych do składowania.

Przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały o największej masie powinny być składowane na najniŜszych półkach regałów.

Przedmioty, których wymiary, kształt i masa decydują o ich indywidualnym sposobie składowania, powinny być ustawiane lub układane stabilnie, z uwzględnieniem połoŜenia ich środka cięŜkości, tak aby zapobiec ich wywróceniu się lub spadnięciu.

Szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowanych środków transportowych oraz powinna umoŜliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami.

Przy składowaniu materiałów pylących luzem naleŜy zapewnić szczelne ogrodzenie co najmniej do

www.towary-niebezpieczne.pl

§ 76.

wysokości 0,5 m ponad wysokość składowanego materiału.

Przy składowaniu materiałów skłonnych do samozapalenia się naleŜy je zabezpieczyć przed samozapłonem, a w szczególności ograniczyć wysokość składowania, stosować kominy wentylacyjne oraz przesypywać lub często przerzucać hałdy i zwały.

Poza wymienionymi obowiązkami warto zwrócić uwagę na jeszcze kilka waŜnych regulacji.

Prace szczególnie niebezpieczne, czyli prace o zwiększonym zagroŜeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne. Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu takich prac oraz powinien określić szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy ich wykonywaniu.

Przechowywanie materiałów ciekłych w stałych zbiornikach. NaleŜy stosować odpowiednie zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości zbiornika w razie jego uszkodzenia, jak np. wanny, rynny, koryta, zbiorniki rezerwowe z systemem ostrzegania.

Pakowanie, składowanie, załadunek i transport materiałów niebezpiecznych z innymi materiałami stwarzającymi dodatkowe zagroŜenie na skutek wzajemnego oddziaływania tych materiałów w przypadku uszkodzenia opakowania jest niedopuszczalne.

W magazynach powinny być wywieszone instrukcje określające sposób składowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych; z treścią instrukcji naleŜy zapoznać pracowników zatrudnionych przy tych pracach. Instrukcje powinny takŜe przewidywać sytuacje awaryjne. Sposób składowania powinien: • zapewniać zachowanie temperatur, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem stosownie do rodzaju materiałów niebezpiecznych i ich właściwości; • przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania materiałów; • ograniczenie ilości jednocześnie składowanych materiałów do ilości dopuszczalnej dla danego materiału i danego pomieszczenia; przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych materiałów; • zachowanie dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich stosowania; rozmieszczenie materiałów w sposób umoŜliwiający prowadzenie kontroli składowania i składowanych materiałów.

W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mogą wydzielać się substancje toksyczne lub palne, w ilościach mogących stworzyć zagroŜenie wybuchem, pracodawca powinien zapewnić awaryjną wentylację wyciągową uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczeń - zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną do przeznaczenia pomieszczeń zgodnie z właściwymi przepisami i polskimi normami.

Przeładunek materiałów niebezpiecznych powinien odbywać się w miejscu do tego przystosowanym, przy wykorzystaniu odpowiednich do tego celu urządzeń oraz środków ochrony zbiorowej i indywidualnej chroniących przed zagroŜeniami i skutkami zagroŜeń, szczególnie pochodzących od elektryczności statycznej oraz występujących przy przelewaniu cieczy.

JeŜeli podczas procesów pracy występuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami Ŝrącymi lub zapalenia odzieŜy na pracowniku - nie dalej niŜ 20 m w linii poziomej od stanowisk, na których wykonywane są te procesy powinny być zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia całego ciała oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu. Natryski takie powinny, w razie potrzeby, umoŜliwiać ich natychmiastowe uruchomienie samoczynne lub w inny sposób - z uwzględnieniem ograniczonej sprawności osób z nich korzystających. Natryski powinny być zasilane wodą nieogrzewaną i działać niezawodnie bez względu na warunki atmosferyczne.

Zaopatrzenie w wodę Ilość wody do celów higienicznych przypadająca dziennie na kaŜdego pracownika jednocześnie zatrudnionego nie moŜe być mniejsza niŜ: 1) 120 l - przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi, trującymi lub zakaźnymi albo powodującymi silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l w przypadku korzystania z natrysków; 2) 90 l - przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub wymagających zapewnienia naleŜytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l w przypadku korzystania z natrysków; 3) 30 l - przy pracach pozostałych.

NiezaleŜnie od ilości wody dla potrzeb higienicznych naleŜy zapewnić wodę niezbędną do utrzymania czystości pomieszczeń i terenu zakładu pracy w ilości co najmniej 1,5 l na dobę na kaŜdy metr kwadratowy powierzchni podłogi, wymagającej zmywania, oraz co najmniej 2,5 l na dobę na kaŜdy metr kwadratowy powierzchni terenu poza budynkami, wymagającej polewania (tereny zielone, utwardzone ulice, place itp.).

Chemia na pokładzie - czyli rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i . higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych.

Zgodnie z definicjami rozporządzenia, praca z udziałem chemikaliów jest to takŜe czynności manipulowania, przechowywania i transportu. Pracodawca jest obowiązany do ustalenia, czy w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagroŜenie oraz do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynnik chemiczny.

www.towary-niebezpieczne.pl

11

Wymagana jest ocena przeprowadzona w formie pisemnej. Zapisy rozporządzenia są co prawda adresowane do firm produkcyjnych, lecz pamiętajmy, Ŝe proces magazynowania został uznany za proces zrównany z innymi procesami produkcyjnymi.

Ocena ryzyka związana z występowaniem w magazynie chemikaliów (§ 3. 1.)

W ocenie ryzyka zawodowego pracodawca jest obowiązany uwzględnić: 1) niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego; 2) otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagroŜenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki, o których mowa w odrębnych przepisach; 3) rodzaj, poziom i czas trwania naraŜenia; 4) wartości najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń w środowisku pracy, jeŜeli zostały ustalone; 5) wartości dopuszczalnych stęŜeń w materiale biologicznym, jeŜeli zostały ustalone; 6) efekty działań zapobiegawczych; 7) wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeŜeli została przeprowadzona; 8) warunki pracy przy uŜytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.

Pracodawca jest obowiązany do uzyskania dodatkowej informacji od dostawcy czynnika chemicznego lub z innych dostępnych mu źródeł, jeŜeli jest to niezbędne w celu dokonania oceny ryzyka zawodowego. W tych przypadkach, gdy występuje naraŜenie na kilka czynników chemicznych, naleŜy ocenić ryzyko stwarzane przez wszystkie czynniki chemiczne łącznie.

Ocena ryzyka zawodowego musi zawierać ocenę takŜe tych rodzajów prac, w czasie których moŜe wystąpić istotny wzrost naraŜenia, w szczególności: 1) podczas remontów i napraw urządzeń; 2) innych działań, które mogą mieć szkodliwy wpływ na bezpieczeństwo lub zdrowie pracowników, takŜe w tych przypadkach, gdy podjęto wszelkie niezbędne środki zapobiegawcze. NaleŜy uwzględnić takŜe zagroŜenia wynikające z postępowań awaryjnych.

Ocena ryzyka jest aktualizowana po zmianach związanych ze składem produktu, przepisami lub postępem technologicznym, jeŜeli zostanie uzupełniona wiedza o oddziaływaniu czynnika na zdrowie ludzi. MoŜe zostać zaktualizowana takŜe po zgłoszeniu wniosku przez lekarza prowadzącego profilaktyczną opiekę zdrowotną, w przypadkach uzasadnionych oceną zdrowia pracowników.

12

Ocena ryzyka wystąpienia awarii chemicznej w magazynie będzie podstawowym dokumentem decydującym o działaniach podejmowanych przez pracodawcę. Powinien on na podstawie kart charakterystyki ocenić moŜliwe zagroŜenia, prawdopodobieństwa uwolnienia się materiałów w procesach magazynowych i na tej podstawie wdroŜyć wymagane procedury bezpieczeństwa.

Zasady eliminacji ryzyka Główną zasadą obowiązującą pracodawcę jest eliminowanie czynników chemicznych, które mogą szkodliwie oddziaływać na ludzi lub środowisko. NaleŜy zastąpić je w procesach produkcyjnych ich bezpieczniejszymi odpowiednikami. Pozostałe ryzyka wynikające z pracy z czynnikiem chemicznym naleŜy eliminować lub ograniczać do minimum zgodnie z ogólnymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. NaleŜy w tym celu: 1) właściwie projektować i organizować pracę; 2) dostarczać odpowiednie wyposaŜenie dla prac z czynnikami chemicznymi; 3) zmniejszyć do minimum liczbę pracowników naraŜonych lub tych, którzy mogą być naraŜeni na czynniki chemiczne w miejscu pracy; 4) zmniejszać do minimum czas i poziom naraŜenia na czynnik chemiczny; 5) stosować odpowiednią higienę miejsca pracy; 6) stosować właściwe procedury pracy, w tym procedury lub instrukcje bezpiecznego obchodzenia się z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagroŜenie i odpadami zawierającymi taki czynnik oraz procedury ich przechowywania i transportu w miejscu pracy; 7) właściwe stosowanie urządzeń i sprzętu w pracach z czynnikiem chemicznym, zapewniające bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników.

www.towary-niebezpieczne.pl

Przykład praktyczny – zapisy z karty charakterystyki produktu chemicznego

/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/ 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ/PREPARATEM I JEJ/JEGO MAGAZYNOWANIE Postępowanie z preparatem Zasady bezpiecznego postępowania Wytyczne ochrony przeciwpoŜarowej

: :

Stosować zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Zapewnić odpowiednią wentylację szczególnie w pomieszczeniach zamkniętych. Unikać kontaktu ze skórą i oczami.

Brak specjalnych wymagań dotyczących środków ochrony przeciwpoŜarowej.

Zapewnić wystarczającą ilość powietrza i/lub wentylację w miejscu pracy.

Magazynowanie Wymagania względem pomieszczeń i pojemników magazynowych Wytyczne składowania

:

Stabilność w trakcie składowania Temperatura magazynowania Czas składowania

Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty. Przechowywać w chłodnym miejscu.

Chronić przed zamarznieciem.

Nie przechowywać w pobliŜu źródeł zapłonu i bezpośredniego działania słońca. Nie przechowywać wraz z kwasami i materiałami alkaicznymi. Chronić przed kontaktem z wodą.

: :

< 25 °C 3 miesiące

:

/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/\/ Przykład praktyczny – zapewnienie właściwego sposobu magazynowania Zastosowanie szaf gwarantujących spełnienie głównych zasad bezpieczeństwa.

13

Z oferty Topserw

Z oferty Topserw

Zastosowanie szaf umoŜliwia uniknięcie moŜliwości powstania wybuchu lub poŜaru, poprzez moŜliwość zamknięcia szafy oraz jej uziemienie moŜna wyeliminować moŜliwość powstania źródła zapłonu, które mogą spowodować poŜar lub wybuch.

Umieszczenie szaf w odpowiednich miejscach pozwala stworzyć warunki optymalne dla materiałów chemicznie niestabilnych.

Urządzenia są równieŜ zabezpieczone przed ewentualnym rozprzestrzenianiem się zagroŜeń w przypadku wycieku.

Wszystkie działania i środki słuŜące wyeliminowaniu ryzyka zawodowego lub jego ograniczeniu do minimum w przypadkach, gdy moŜliwe jest powstanie awarii lub wycieku, podejmuje się w następującej kolejności poprzez: do środowiska pracy 1) wyeliminowanie uwalniania stwarzającego zagroŜenie czynnika chemicznego poprzez właściwe projektowanie procesów pracy i kontrolę techniczną oraz stosowanie odpowiedniego wyposaŜenia i materiałów; 2) ograniczenie uwalniania do środowiska pracy stwarzającego zagroŜenie czynnika chemicznego poprzez właściwe projektowanie i właściwą organizację procesów pracy, stosowanie odpowiedniego wyposaŜenia i materiałów oraz systematyczne kontrole stanu bezpieczeństwa i higieny pracy ze szczególnym uwzględnieniem organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych oraz ustalenie sposobów rejestracji nieprawidłowości i metod ich usuwania;

Sterowanie instalacją detekcji gazu w magazynie Przykład zastosowania środków ochrony zbiorowej

www.towary-niebezpieczne.pl

3) stosowanie środków ochrony zbiorowej u źródła powstawania zagroŜenia, takich jak na przykład odpowiednia wentylacja, i odpowiednie działania organizacyjne; 4) stosowanie środków ochrony indywidualnej jeŜeli zagroŜeniu nie moŜna przeciwdziałać w inny sposób.

Zacytujmy rozporządzenie: § 10. 1. Pracodawca zapewni ochronę pracowników przed zagroŜeniami wynikającymi z fizykochemicznych właściwości czynnika chemicznego, podejmując, na podstawie wyników oceny ryzyka zawodowego, techniczne lub organizacyjne działania i środki zmierzające do bezpiecznego stosowania czynnika chemicznego stwarzającego zagroŜenie.

W procesach magazynowych moŜna zalecić kilka podstawowych zasad, mających zastosowanie przy zapewnieniu bezpieczeństwa. Podajemy je w kolejności, w której powinny być one stosowane.

1) Unikaj moŜliwości powstania wybuchu lub poŜaru Pracodawca powinien zapobiegać obecności w miejscu pracy substancji palnych w stęŜeniu stwarzającym zagroŜenie lub substancji chemicznie niestabilnych, w ilościach stwarzających zagroŜenie wybuchem lub poŜarem.

2) Usuwaj źródła zapłonu Pracodawca powinien eliminować źródła zapłonu, które mogą spowodować poŜar lub wybuch, oraz wyeliminować warunki, które mogą powodować, Ŝe substancje chemicznie niestabilne mogą wywołać szkodliwe skutki fizyczne.

3) Zadbaj o nierozprzestrzenianie się zagroŜeń – czyli Zabudowany w regale czujnik stęŜenia par palnych uszczelnij magazyn na okoliczność awarii lub wypadku NaleŜy dąŜyć do ograniczenia skutków dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w przypadku poŜaru lub wybuchu substancji palnych, substancji chemicznie niestabilnych lub ich mieszanin.

14

Procedury Pracodawca zobowiązany jest określić i wdroŜyć procedury działania celem zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Powinny one obejmować ćwiczenia ratownicze powtarzane okresowo, zapewnienie odpowiednich środków i urządzeń ratowniczych oraz zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym.

Gdy procedury zawiodą i będziemy mieli do czynienia z wypadkiem lub awarią, pracodawca natychmiast poinformuje o tym pracowników i podejmie działania w celu ograniczenia skutków tych zdarzeń. Dodatkowo w obszarze, w którym wystąpił wypadek lub awaria, naleŜy niezwłocznie przejrzeć procedury oraz wprowadzić procedury dopuszczające do pracy tylko pracowników niezbędnych ze względów technologicznych i upowaŜnionych.

Uwarunkowania szczegółowe - ołów w miejscu pracy W przypadku naraŜenia pracowników na ołów i jego związki nieorganiczne, w ramach kontroli stanu zdrowia, obowiązkowy jest monitoring biologiczny obejmujący pomiar stęŜenia ołowiu we krwi (PbB) z zastosowaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej lub metody dającej równowaŜne wyniki. Dopuszczalne stęŜenie ołowiu w materiale biologicznym dla ołowiu wynosi 50 g Pb/100 ml krwi.

www.towary-niebezpieczne.pl

Przykłady rozwiązań w praktyce magazynowej Obowiązek oznaczenia dróg komunikacyjnych i transportowych Oznaczenia powinny być czytelne i zrozumiałe dla pracowników oraz poruszających się na terenie magazynu osób. Drogi powinny być na stałe oznaczone barwą bezpieczeństwa.

W zaleŜności od rodzaju stosowanego transportu - w zakładzie pracy powinny być stosowane znaki i sygnały uŜywane w transporcie drogowym, kolejowym, śródlądowym, morskim i powietrznym.

Znaki powinny być okresowo przeglądane na okoliczność ich odpowiedniości. Przy ustalaniu stref składowania czy pól odkładczych najlepiej skonsultować się z pracownikami. Celem oznaczeń jest przeciwdziałanie kolizji osób z wózkami oraz uregulowanie przebiegów pracowników.

Przytoczmy przepisy Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. §12. 1. Miejsca w zakładzie pracy, do których pracownicy mają dostęp podczas pracy, a w których istnieje ryzyko kolizji z przeszkodami, upadku lub spadania przedmiotów, powinny być oznakowane skośnymi pasami - na przemian Ŝółtymi i czarnymi lub czerwonymi i białymi.

2. Wymiary oznaczenia, o którym mowa w ust. 1, powinny być odpowiednie do rozmiaru przeszkody lub niebezpiecznego miejsca.

3. śółte i czarne lub białe i czerwone pasy powinny być narysowane pod kątem około 45° i powinny mie ć zbliŜone wymiary. § 13. 1. Drogi w budynkach powinny być wyraźnie wyznaczone za pomocą ciągłych pasów o dobrze widocznej barwie (z uwzględnieniem barwy podłoŜa) - najlepiej Ŝółtej lub białej.

2. Rozmieszczenie pasów wyznaczających drogi powinno uwzględniać niezbędną (bezpieczną) odległość między pojazdami i jakąkolwiek przeszkodą mogącą znajdować się w pobliŜu oraz między pieszymi i pojazdami.

3. Przepis ust. 1 dotyczy równieŜ stałych dróg na zewnątrz budynków, o ile drogi te nie są otoczone odpowiednimi barierami lub chodnikami.

www.towary-niebezpieczne.pl

15

Bardzo dobra praktyka …

polega na zastosowaniu jako oznaczenia dróg specjalnego profilu wzmacnianego włóknem szklanym, wykonanym w technologii prasowania ciągłego.

Posiada kontrastowy kolor oraz nawiercone otwory montaŜowe. Krawędzie listwy łagodnie schodzą do podłoŜa, przez co zredukowano do minimum moŜliwość potknięcia o nią. Nie wymaga specjalnego przygotowania podłoŜa i pozwala uniknąć problemów z zabezpieczeniem świeŜo malowanych linii.

Listwa ma szerokość 50 mm.

Lista DuraLine Z oferty Topserw

Stworzona w celu zaoferowania nowego i trwałego rozwiązania w zakresie oznakowania liniowego. Wyznacza wewnątrz hal produkcyjnych strefy bezpieczeństwa dla pieszych.

16

www.towary-niebezpieczne.pl

Obowiązek oznaczenia znakami bezpieczeństwa Stosowane znaki i sygnały powinny być odpowiednio czytelne, widoczne i słyszalne. Ich czytelność, widoczność i słyszalność nie moŜe być zmniejszana przede wszystkim przez: 1.

jednoczesne stosowanie znaków lub sygnałów tego samego rodzaju. W szczególności naleŜy unikać: • umieszczania zbyt wielu znaków lub sygnałów blisko siebie, • jednoczesnego stosowania dwóch sygnałów świetlnych, które łatwo mogą być pomylone, • stosowania sygnału świetlnego blisko innego źródła światła, • uŜywania jednocześnie dwóch sygnałów dźwiękowych, • stosowania sygnałów dźwiękowych przy zbyt duŜym natęŜeniu hałasu tła (otoczenia),

2.

3.

4.

zastosowanie nieodpowiedniego wzoru znaku, niewystarczającą liczbę znaków lub sygnałów oraz ich nieodpowiednie umiejscowienie, niewystarczającą dbałość o stan techniczny lub prawidłowe funkcjonowanie urządzeń sygnalizacyjnych.

Znaki bezpieczeństwa i urządzenia sygnalizacyjne powinny być sprawdzane, czyszczone i konserwowane w regularnych odstępach czasu oraz, w zaleŜności od potrzeb, naprawiane i wymieniane tak, aby zapewnić spełnianie przez nie funkcji informacyjnej i sygnalizacyjnej. Liczba i umiejscowienie znaków bezpieczeństwa i urządzeń sygnalizacyjnych powinna być uzaleŜniona od wielkości terenu, na którym są stosowane, oraz od rodzajów i poziomu występujących zagroŜeń.

Wszelkie znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne powinny być stosowane jako znaki stałe. Miejsca, w których istnieje ryzyko upadku lub kolizji z przeszkodami, powinny być na stałe oznaczone barwą bezpieczeństwa lub znakiem bezpieczeństwa.

Dokładniejsze zasady stosowania oznaczeń podają normy: PN-ISO 3864-1:2006, PN-ISO 7010:2006 Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa.

PN-92/N-01256/02 Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja.

PN-92/N-01256/03 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona i higiena pracy.

PN-N-01256.05:1998 Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach poŜarowych.

PN-N-01256-01:1992 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpoŜarowa.

Zgodnie z tymi dokumentami określony jest umiejscowienie znaków. Umieszczamy je: na ścianach – od 150 cm do 200 cm od podłogi, zawieszone – powyŜej 200 cm od podłogi.

Nisko umieszczone znaki ewakuacyjne powinny być usytuowane – nie wyŜej niŜ 40 cm od podłogi.

Uwaga praktyczna Współczesna technologia pozwala na dostosowanie oznaczeń do kaŜdej sytuacji. Drukarki termotransferowe pozwalają na tworzenie wymaganych znaków. Dzięki takiemu urządzeniu moŜna drukować znaki i inne oznaczenia w rozdzielczości 300 dpi w kolorach odpowiadających kolorom BHP.

Na zdjęciu produkt firmy BRADY o maksymalnej szerokości wydruku wielokolorowego do 250 mm.

Drukarka ta moŜe pracować samodzielnie lub być podłączona do komputera. (z oferty Topserw)

www.towary-niebezpieczne.pl

17

Zestawienie znaków Zestawienie prezentuje najwaŜniejsze znaki dopuszczone w normach oraz ich warianty, które moŜna spotkać w magazynach.

Prezentacja graficzna

Znaczenie znaku

Znaczenie znaku

Palenie tytoniu zabronione

Niebezpieczeństwo poŜaru - materiały łatwopalne

Zakaz uŜywania otwartego ognia - palenie zabronione

18

Materiały utleniające

Zakaz gaszenia wodą

Niebezpieczeństwo wybuchu - materiały wybuchowe

Nie zastawiać

Niebezpieczeństwo poŜaru

Uruchamianie klap dymnych

Uwaga! Gaz płynny produkt łatwopalny

Hydrant zewnętrzny

Materiały utleniające

Zestaw sprzętu poŜarowego

Niebezpieczeństwo wybuchu - materiały wybuchowe

Sprzęt przeciwpoŜarowy

Droga poŜarowa

lub Sprzęt gaśniczy

Hydrant wewnętrzny lub

Telefon do uŜycia w stanie zagroŜenia

Przyłącze półstałego urządzenia gaśniczego

Telefon alarmowy

www.towary-niebezpieczne.pl

Prezentacja graficzna

Prezentacja graficzna

Znaczenie znaku

Znaczenie znaku

Alarmowy sygnalizator akustyczny

Kurek główny instalacji gazowej

Prezentacja graficzna

Drabina wewnętrzna Suchy pion Drabina poŜarowa

Kierunek do miejsca rozmieszczenia sprzętu poŜarowego lub urządzenia ostrzegawczego

PrzeciwpoŜarowy zbiornik wodny

PrzeciwpoŜarowe stanowisko czerpania wody

Uruchamianie ręczne

Drzwi przeciwpoŜarowe.

Zamykać! Kierunek drogi ewakuacyjnej w lewo

Dźwig przeciwpoŜarowy

Drzwi przeciwpoŜarowe.

Zamykać! Kierunek drogi ewakuacyjnej w prawo;

Otwieranie klap przeciwpoŜarowych

PrzeciwpoŜarowy wyłącznik prądu

Wyłącznik prądu

Przycisk alarmowy

Tablica rozdzielcza

www.towary-niebezpieczne.pl

19

Obowiązek oznaczenia stromizn i stopni oraz miejsc niebezpiecznych Wszelkie miejsca, które mogą stwarzać zagroŜenie dla komunikacji wewnętrznej powinny być oznaczone.

Dobra praktyka obejmuje, poza oznaczeniem, takŜe ustawienie barier zapobiegających zniszczeniu wraŜliwych elementów infrastruktury magazynu lub miejsc niebezpiecznych. Na przykładzie obok prezentujemy zabezpieczenie otworu bramy poŜarowej. Zastosowano oznaczoną (barwy ostrzegawcze) barierkę, która ma uniemoŜliwić naruszenie krawędzi bramy.

Oprowadzenie wód opadowych.

Wymaganie jest, by drogi, przejścia oraz place manewrowe, postojowe i składowe posiadały urządzenia lub inne rozwiązania techniczne zapewniające odprowadzanie wód opadowych. Podczas wyboru rozwiązania naleŜy uwzględnić moŜliwość powstania wycieku oraz szkodliwych wód gaśniczych, i jeśli taka sytuacja ma miejsce przygotować moŜliwość ich zebrania.

Pamiętajmy, Ŝe separatory stosowane w kanalizacji deszczowej zwykle mają na celu przeciwdziałanie przedostaniu się do środowiska olejów i materiałów ropopochodnych. Nie zatrzymują one chemii.

20

Na przykładzie obok zaprezentowano zabezpieczenie hali poprzez system poprzecznych kanałów odprowadzających wodę do zbiornika. Podczas projektowania takiego rozwiązania waŜne jest zapewnienie odpowiedniego wyprofilowania nawierzchni w sposób uniemoŜliwiający powstanie kałuŜ bez moŜliwości odcieku.

System odprowadzenia wód powinien być zabezpieczony przed uszkodzeniami wynikającymi z eksploatacji powierzchni przez pojazdy.

www.towary-niebezpieczne.pl

Przykład zastosowania uszczelnionego zbiornika na wody odpadowe. W przypadku wyposaŜenia go w uszczelniania oraz śluzę moŜe on słuŜyć takŜe jako zbiornik wód gaśniczych.

Dobierając pojemność zbiornika oraz uszczelnienia naleŜy przeprowadzić wyliczenie ilości wód, które mogą być zrzucane do tak przygotowanego zbiornika. Podstawowym celem jest zabezpieczenie środowiska przed przedostaniem się szkodliwych produktów chemicznych.

Obowiązek wyposaŜenia w urządzenia zapobiegające zanieczyszczeniu lub skaŜeniu - powietrza, gruntu oraz wód.

Szczególnie wraŜliwym elementem konstrukcyjnym magazynu są łączenia ścian z podłogą oraz bramy.

Powinny one być skonstruowane w sposób pozwalający na uzyskanie szczelności w przypadku awarii.

Sposób wypoziomowania podłogi, wyposaŜenie magazynu w podłogowe pojemniki awaryjne mogą doskonale pomóc w wypełnieniu tego obowiązku. Jeśli ze względów konstrukcyjnych nie jest moŜliwym zabezpieczenie szczelności magazynu moŜna zastosować rozwiązania przenośne wymienione poniŜej.

Na zdjęciu: Przykład litego łączenia ścian z podłoŜem. Ściana do wysokości ok. 90 cm jest wykonana z betonu.

www.towary-niebezpieczne.pl

21

Przykład wypoziomowania podłogi w magazynie odpadów.

22

Przykład wanny bezodciekowej w podłoŜu.

www.towary-niebezpieczne.pl

23 Przykład zabezpieczenia bram. Zastosowano kątowniki stalowe oraz deski z uszczelnieniem.

Rozwiązania przenośne.

JeŜeli w wyniku przeprowadzonej analizy ryzyka ilość chemikaliów, która moŜe się uwolnić w sytuacji awaryjnej jest ograniczona, moŜna zastosować przenośne wanny i zbiorniki mające na celu przechwycenie wyciekającej zawartości lub / i zamknięcie uszkodzonego pojemnika.

Palety i wanny wychwytowe mogą słuŜyć zarówno jako zabezpieczenie przestrzeni roboczych jak i urządzenia bezpieczeństwa na wypadek rozszczelnienia.

Z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

Zabezpieczenie elektrostatyczne W przypadku magazynowania materiałów łatwopalnych, mogących stworzyć atmosferę wybuchowa lub gdy jest to wskazane w kartach charakterystyki, magazyn powinien być zabezpieczony przed moŜliwością powstania wyładowań elektrostatycznych.

W przypadku magazynowania materiałów w ograniczonych ilościach (np. dla potrzeb produkcji) najlepszym zabezpieczeniem będą uziemione szafy.

W pozostałych przypadkach naleŜy zalecić uziemianie regałów oraz wykonywanie posadzek w wersji odprowadzającej ładunki lub nie przewodzące ich (np. przez stosowanie odpowiednich farb).

W przypadku, gdy w magazynie moŜe powstać atmosfera wybuchowa moŜe okazać się koniecznym stosowanie wózków widłowych wykonanych w wersji antywybuchowej (zgodnie z dyrektywą ATEX).

Zabezpieczenie pracowników Pracodawca ma obowiązek zapewnić sprawnie funkcjonujący system udzielania pierwszej pomocy. JeŜeli podczas procesów pracy występuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami Ŝrącymi lub zapalenia odzieŜy na pracowniku - nie dalej niŜ 20 m w linii poziomej od stanowisk, na których wykonywane są te procesy, powinny być zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia całego ciała oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu.

Natryski takie powinny, w razie potrzeby, umoŜliwiać ich natychmiastowe uruchomienie samoczynne lub w inny sposób - z uwzględnieniem ograniczonej sprawności osób z nich korzystających.

Natryski powinny być zasilane wodą nieogrzewaną i działać niezawodnie bez względu na warunki atmosferyczne.

24

Na zdjęciu po lewej: Szafa zabezpieczająca ognioodporna Classic SL ML1, 90 min z oferty Topserw

Myjki awaryjne do oczu i twarzy powinny spełniać wymagania normy europejskiej PN-EN 15154.

Strumień wodny podawany przez wylewki powinien sięgać minimum do wysokości 100 mm i moŜe sięgać maksimum do wysokości 300 mm, mierzonej od środka wylewki do miejsca, w którym zaczyna opadać.

Obserwacje medyczne wskazują, Ŝe w przypadku oczu naraŜonych na szkodliwe działanie substancji chemicznych naleŜy do ich spłukiwania podawać wodę o letniej temperaturze. Udowodniono, Ŝe woda o temperaturze przekraczającej 37°C jest szkodliwa dla oczu i moŜe przyspieszyć oddziaływanie substancji chemicznej na oczy i skórę. Natomiast temperatura 15°C jest najniŜszą dopuszczalną temperaturą letniej wody.

Na zdjęciu myjka do oczu i twarzy HAWS z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

Przechowywanie materiałów ciekłych w stałych zbiornikach. NaleŜy stosować odpowiednie zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości zbiornika w razie jego uszkodzenia, jak np. wanny, rynny, koryta, zbiorniki rezerwowe z systemem ostrzegania.

UWAGA! Pamiętajmy o właściwościach materiałów, które mogą się wydostać z magazynowanych opakowań!

25

Na zdjęciach – wanny wychwytowe z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

W magazynach powinny być wywieszone instrukcje określające sposób składowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych; z treścią instrukcji naleŜy zapoznać pracowników zatrudnionych przy tych pracach. Instrukcje powinny takŜe przewidywać sytuacje awaryjne. Sposób składowania powinien: • • •

•

zapewniać zachowanie temperatur, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem stosownie do rodzaju materiałów niebezpiecznych i ich właściwości; przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania materiałów; ograniczenie ilości jednocześnie składowanych materiałów do ilości dopuszczalnej dla danego materiału i danego pomieszczenia; przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych materiałów; zachowanie dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich stosowania; rozmieszczenie materiałów w sposób umoŜliwiający prowadzenie kontroli składowania i składowanych materiałów

26

W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mogą wydzielać się substancje toksyczne lub palne, w ilościach mogących stworzyć zagroŜenie wybuchem, pracodawca powinien zapewnić awaryjną wentylację wyciągową uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczeń zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną do przeznaczenia pomieszczeń zgodnie z właściwymi przepisami i Polskimi Normami. Miejsce pobierania powietrza z magazynu powinno uwzględniać właściwości składowanych materiałów oraz przewidywane scenariusze zdarzeń awaryjnych.

www.towary-niebezpieczne.pl

JeŜeli podczas procesów pracy występuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami Ŝrącymi lub zapalenia odzieŜy na pracowniku - nie dalej niŜ 20 m w linii poziomej od stanowisk, na których wykonywane są te procesy powinny być zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia całego ciała oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu. Natryski takie powinny, w razie potrzeby, umoŜliwiać ich natychmiastowe uruchomienie samoczynne lub w inny sposób - z uwzględnieniem ograniczonej sprawności osób z nich korzystających. Natryski powinny być zasilane wodą nieogrzewaną i działać niezawodnie bez względu na warunki atmosferyczne.

Zgodnie z normą PN EN 15154 woda dostarczana przez natrysk awaryjny powinna mieć stałą prędkość przepływu, zgodną z krajowymi przepisami, przy ciśnieniu określonym przez producenta. Ciśnienie wody jest podawane i mierzone w miejscu, gdzie natrysk jest podłączony do instalacji wodnej.

Natrysk awaryjny powinien być zdolny do dostarczania wody w określonej ilości przez minimum 15 minut. Przyjmuje się, Ŝe właściwa prędkość wypływu wody wynosi 60 l/min. Optymalna temperatura wody powinna wynosić nie wiecej niŜ 37 °C. O ile zimna woda zapewnia natychmiastowe schłodzenie ciała po oparzeniach lub zetknięciu z substancjami chemicznymi, to jej długotrwałe oddziaływanie na ciało powoduje obniŜenie jego temperatury i moŜe prowadzić do zbyt wczesnego zaprzestania korzystania z urządzenia pierwszej pomocy. Najnowsze informacje wskazują, Ŝe temperatura 15°C jest najni Ŝszą dopuszczalną temperaturą letniej wody, nie wywołującą hipotermii u uŜytkownika urządzenia.

Na zdjęciu Urządzenie łączone - myjka do oczu i twarzy, natrysk (prysznic) bezpieczeństwa, model 8300AXION z oferty Topserw .

www.towary-niebezpieczne.pl

27

Kilka uwag praktycznych

Prowadzący magazyn powinien przewidzieć moŜliwe zagroŜenia oraz przeciwdziałać ich rozprzestrzenianiu się. Rozmawiając z prowadzącymi magazyny, zarówno dla potrzeb produkcyjnych jak i usługowo, bardzo często zgłaszane są problemy przedstawione poniŜej. Koszt przygotowania magazynu do składowania chemii moŜe się moŜe być zmniejszony, jeśli zastosujemy środki gwarantujące bezpieczeństwo.

Coś moŜe wybuchnąć lub się zapalić W przypadku produktów chemicznych musimy oddzielić magazynowanie produktów łatwopalnych od chemicznych. Oto kilka sugestii, z jakiego powodu: Materiały PALNE mogą: •

•

zapalić się od źródła zapłonu (iskra, wyładowanie elektrostatyczne, ciepło, itp). Z tego względu naleŜy przeciwdziałać takiej moŜliwości (np. uziemienie regałów, wprowadzenie ). w trakcie poŜaru mogą zapalić się znajdujące w pobliŜu materiały palne. Z tego względu naleŜy unikać składowania materiałów łatwopalnych na paletach drewnianych

28

Systemy palet z tworzywa pozwalają nie tylko na zmniejszenie wartości obciąŜenia ogniowego składowanych towarów, lecz mogą takŜe słuŜyć jako doskonałe środki zapobiegania wyciekom.

Palety (wanny) wychwytowe, ociekowe z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

Pamiętajmy, Ŝe materiały PALNE mogą tworzy z powietrzem pary palne, które w najbardziej niesprzyjających warunkach mogą spowodować powstanie atmosfery wybuchowej. NaleŜy zalecić, by materiały takie były składowane w wydzielonych przestrzeniach lub obiektach budowlanych. Jeśli ze względów produkcyjnych i ograniczenie miejsca nie jest moŜliwym wydzielenie przestrzeni, doskonałym rozwiązaniem są szafy ognioodporne. Szafy zabezpieczające spełniają jednocześnie kilka waŜnych zadań.

• Pierwszym i najwaŜniejszym jest zapewnienie ognioodpornego pomieszczenia zamkniętego do przechowywania pojemników z płynami łatwo palnymi, co przyczynia się do ochrony ludzi i mienia przed groźnymi skutkami poŜaru.

• Szafy ułatwiają oznaczenie, uporządkowanie i rozdzielenie niebezpiecznych płynów.

• Często mogą być ustawione w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca uŜycia ich zawartości, co pozwala na wyeliminowanie częstego przynoszenia niebezpiecznych płynów z magazynu centralnego.

• W celu zapewnienia czytelnej identyfikacji zawartości szafy oznaczane są widoczną naklejką ostrzegawczą: �Łatwo palne - nie zbliŜać się z ogniem". Naklejki powinny być odblaskowe, co zapewnia dodatkowe zabezpieczenie w sytuacjach awaryjnych. Po oświetleniu naklejki latarką w warunkach zadymienia lub awarii oświetlenia, pracownicy lub interweniujący straŜacy szybko orientują się co do miejsca przechowywania niebezpiecznych materiałów.

• Ostatnią funkcją szafy zabezpieczającej jest zapewnienie ochrony ich groźnej potencjalnie zawartości przed uŜyciem przez osoby do tego nieupowaŜnione.

Polskie przepisy nie określają wymagań dla szaf. Podamy zatem dla porównania wymagania konstrukcyjne szaf zabezpieczających zamieszczone w rozdziale 30 przepisów amerykańskich NFPA, Płyny łatwo palne i zapalne, oraz w innych przepisach międzynarodowych (OSHA). Szafy te muszą posiadać podwójne ściany wykonane z blachy stalowej 1 mm z izolacyjną pustką powietrzną o szerokości 38 mm od góry, od dołu, z boków i w drzwiach szafy. Dodatkowe wymagania określają, Ŝe wszystkie spoiny muszą być spawane, nitowane lub uszczelniane innymi, równie skutecznymi metodami, oraz Ŝe drzwi muszą być wyposaŜone w trzypunktowy system zamkowy. Próg drzwi powinien być uniesiony na wysokość co najmniej 51 mm nad dno szafy, a na drzwiach powinna znaleźć się naklejka �Łatwo palne - nie zbliŜać się z ogniem". Szafa jest uwaŜana za bezpieczną jeśli jej konstrukcja zapewnia ograniczenie temperatury wewnętrznej do nie więcej niŜ 163°C w przypadku wystawienia szafy na działanie 10-minutowej próby ogniowej zgodnie z określoną przez przepisy NFPA 251 standardową krzywą przebiegu temperatury względem czasu.

Wentylacja Szafy zabezpieczające powinny być wyposaŜone w otwory wentylacyjne z wbudowanymi pułapkami przeciwogniowymi z korkami, zwykle umieszczone po bokach szafy: jeden znajduje się wysoko, a drugi nisko. Przepisy NFPA 30 nie wymagają jednak wentylacji szafy dla celów ochrony przeciwpoŜarowej. Przepisy mówią natomiast, Ŝe w przypadku braku wentylacji otwory wentylacyjne naleŜy zamknąć dostarczonymi w komplecie korkami. NaleŜy takŜe dodać, Ŝe w przypadku stosowania wentylacji jej przewody powinny być poprowadzone bezpośrednio na zewnątrz budynku, ale w taki sposób, aby nie wpływały niekorzystnie na funkcjonowanie szafy i były zgodne z wymaganiami właściwych instytucji nadzorczych.

Zabezpieczenie sejsmiczne W regionach, gdzie zdarzają się trzęsienia ziemi lub po prostu dla poprawy stabilności szafy, oferowany jest zestaw wsporników mocujących szafę do podłogi lub ściany. Stosowany zestaw wsporników nie moŜe wymagać wiercenia w szafie, poniewaŜ naruszyłoby to warunki szczelności jej podwójnych ścianek, które zapewniają ochronę przeciwpoŜarową.

Uziemienie W celu zabezpieczenia przed powstaniem wyładowań elektrostatycznych stalowe szafy zabezpieczające mogą być wyposaŜone w złącze do uziemienia. Zwykle znajduje się ono u dołu prawej ścianki szafy. Przy przechowywaniu płynów łatwo palnych zawsze zalecane jest uziemienie szafy, o ile jest to tylko moŜliwe. Bezwzględnie konieczne jest uziemienie szafy oraz wykonanie połączeń wyrównawczych w przypadku wykonywania przy pojemnikach znajdujących się w szafie czynności wymagających przelewania płynów, np. pompowanie z beczki do pojemników lub wlewanie zuŜytych płynów do beczki przez lejek.

www.towary-niebezpieczne.pl

29

Elementy decydujące o bezpieczeństwie szafy 1. Podwójne ściany z blachy stalowej 1 mm z izolacyjną pustką powietrzną o szerokości 38, zapewniające odporność na wypadek poŜaru.

2. Całkowicie spawana konstrukcja zapewnia długotrwałe zachowanie geometrii szafy, zwiększa bezpieczeństwo w razie poŜaru dzięki redukcji szczelin powietrznych.

3. Silnie odblaskowa naklejka �Łatwo palne - nie zbliŜać się z ogniem" ostrzega o zawartości szafy i poprawia jej widoczność po oświetleniu latarką w sytuacji zadymienia w czasie poŜaru. Dolna naklejka odblaskowa ostrzega straŜaków w przypadku unoszącego się wyŜej zadymienia ograniczającego widoczność.

4. Zaokrąglone naroŜniki drzwi zmniejszają ryzyko przypadkowego zaczepienia.

5. W szafach z drzwiami wyposaŜonymi w samozamykacz, drzwi utrzymywane są w pozycji otwartej przez łącznik topliwy.

W przypadku poŜaru łącznik topi się w temperaturze 74°C, co powoduje automatyczne zamk nięcie drzwi dla ochrony zawartości szafy. Szafy dwudrzwiowe są tak zbudowane, by drzwi zamykały się samoczynnie w prawidłowej kolejności.

6. Trzypunktowy system sworzni zamkowych ze stali nierdzewnej zapewnia łatwe, bezpieczne w razie awarii, pewne zamknięcie drzwi oraz posiada wysoką odporność na ciepło.

7. Zagłębiona w drzwiach szafy klamka zmniejsza ryzyko zaczepienia przez przechodzących ludzi i pozwala na załoŜenie kłódki lub zamknięcie kluczem, aby chronić zawartość przed dostępem osób nieupowaŜnionych.

8. Półki są lekko pochylone, aby kierować groźne wycieki do tyłu i na dół szafy do szczelnej misy zbiorczej. Półki mają bezpieczną nośność dopuszczalną 159 kg i odpowiadają normom ANSI. 9. Spawane haki półek zatrzaskują się na miejscu, aby zapewnić stabilność i bezpieczeństwo dla ustawionych na półkach pojemników oraz pozwalają na regulację wysokości ustawienia półek co 76 mm..

10. Złącze uziemienia pozwala na podłączenie przewodu antystatycznego dla uziemienia szafy. Opcjonalne wsporniki sejsmiczne umoŜliwiają przymocowanie szafy do podłoŜa lub ściany, zapewniając jej wyŜszą stabilność i odporność na wstrząsy.

11. Dwa otwory wentylacyjne z pułapkami przeciwogniowymi, zamykane korkami.

12. Szczelna misa zbiorcza o głębokości 51 mm pozwala na gromadzenie wyciekających niebezpiecznych płynów.

13. Regulowane nóŜki umoŜliwiają wypoziomowanie szafy na nierównych powierzchniach.

30

Szafa zgodna z wymogami OSHA 29 CFR 1910.106 i NFPA 30, rozdział 9.5 Sprawdzone i zatwierdzone przez Factory Global pod względem bezpieczeństwa poŜarowego.

Opracowano na przykładzie produktu Szafa zabezpieczająca Uniwersalna na materiały łatwopalne, model 170 l

www.towary-niebezpieczne.pl

Szafy mogą być takŜe uŜyte w celu zabezpieczenia poszczególnych opakowań.

Przykład zastosowania szafy zabezpieczającej ognioodpornej 90 min zgodnej z normą EN14470, model Classic Vario XL z oferty Topserw do dozowania chemikaliów.

31

Szafa zabezpieczająca ognioodporna 90 min. zgodna z normą EN 14470, model FLOW XL uŜyta do zabezpieczenia bębna 200 l z oferty Topserw. Gwarantuje bezpieczne magazynowanie w pozycji, w celu redukcji zagroŜenia poŜarowego, ochrony personelu i mienia.

Zastosowanie szafy wpływa na poprawę wydajności pracy poprzez umoŜliwienie przechowywania rozpuszczalników w pobliŜu miejsca ich uŜytkowania. Zwiększa bezpieczeństwo dzięki moŜliwości zamknięcia szafy na zamek lub kłódkę. Podczas akcji ratowniczych ostrzega straŜaków o lokalizacji niebezpiecznych płynów, aby odpowiednio obchodzić się z nimi w razie poŜaru. Odblaskowe naklejki ostrzegawcze pozwalają na szybkie dostrzeŜenie punktów zagroŜenia w warunkach ciemności lub zadymienia. Konstrukcja szafy wykonana z dwuwarstwowej blachy stalowej, w technice spawania i nie zawiera elementów nitowych.

www.towary-niebezpieczne.pl

Musimy zapewnić bezpieczne warunki magazynowania, a nie mamy gdzie …

32

W takim przypadku najwłaściwszym rozwiązaniem wydaje się być zastosowanie �kontenera”, czyli przenośnego magazynu o odpowiedniej wytrzymałości. Na początku warto jednak zastanowić się nad tym, czym jest ów �kontener”. Interesujące jest zdefiniowanie, jakie przepisy mają zastosowanie wobec takiego �kontenera”, a przede wszystkim musimy określić czy jest to obiekt budowlany. Przytoczmy definicje. Obiekt budowlany (art. 3 Prawa Budowlanego) to budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowla stanowiąca całość techniczno-uŜytkową wraz z instalacjami i urządzeniami lub obiekt małej architektury.

Co jest czym?

Budynek – to taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Budowla to obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, estakady, tunele, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a takŜe części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość uŜytkową. Obiekt małej architektury to niewielki obiekt, a w szczególności kultu religijnego (kapliczki, krzyŜe przydroŜne, figury), posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej oraz uŜytkowe słuŜące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku (piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki). Nasz �kontener” nie jest zatem obiektem budynkiem ani obiektem małej architektury. W kontekście �budowli” pojawia się co prawda zwrot �urządzenia techniczne”, lecz pojecie �urządzenia” (zgodnie ze słonikiem języka polskiego PWN) to «mechanizm lub zespół mechanizmów, słuŜący do wykonania określonych czynności». Nasz �kontener” nie będzie zatem takŜe urządzeniem technicznym. W celu dochowania naleŜytej staranności warto przytoczyć normy graniczne dla obiektów budowlanych, które nie wymagają uzyskiwania pozwolenia 2 na budowę. Dokument ten nie jest wymagany dla parterowych budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 35 m , przy rozpiętości konstrukcji nie większej niŜ 4,80 m, suszarni kontenerowych o 2 powierzchni zabudowy do 21 m oraz naziemnych silosów na materiały sypkie o 3 pojemności do 30 m i wysokości nie większej niŜ 4,50 m. Zgodnie z tymi normami moŜna postawić tezę, Ŝe obiekt o 3 wielkości do 30 (35) m oraz o wysokości nie większej niŜ 4,5 m nawet gdy zostanie zakwalifikowany jako obiekt budowlany, nie będzie wymagał pozwolenia na budowę. A zatem moŜna postawić tezę, Ŝe w zasadzie dowolnie moŜna go ustawiać na terenie. Warto jednak pamiętać o zachowaniu odległości od dróg i innych obiektów oraz zaleceń instrukcji bezpieczeństwa poŜarowego.

Przed podjęciem decyzji o umiejscowieniu warto teŜ przejrzeć decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeŜeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Zwyczajowo �kontenery” umiejscawia się na zewnątrz budynków, choć nie jest wykluczonym umiejscawianie ich wewnątrz. Pełnią w takim przypadku rolę zamkniętego, wydzielonego �pokoju”.

Niestacjonarny magazyn chemiczny SAFE CENTER Z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

Wątpliwość w zakresie ochrony środowiska …

Magazyn, zgodnie z prawem ochrony środowiska jest uznany za �instalację”. W przypadku, gdy magazynowane ilości przekraczają limity określone dla Zakładu Zwiększonego Ryzyka (ZDR) lub Zakładu DuŜego Ryzyka (ZDR) powaŜnej awarii chemicznej wymagane jest zgłoszenie magazynu do Państwowej StraŜy PoŜarnej oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Zgodnie z art. 3 wspomnianej ustawy przez instalację rozumie się: a) stacjonarne urządzenie techniczne; b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i połoŜonych na terenie jednego zakładu, c) budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja moŜe spowodować emisję.

Jak wykazano powyŜej �kontener” magazynowy nie jest budowlą ani stacjonarnym urządzeniem techniczny. CzyŜby zatem magazyn w postaci kontenera nie był �instalacją” i pozwalał na nie wliczanie magazynowanych ilości do podanych limitów?

Magazyny niestacjonarne mogą być teŜ doskonałym rozwiązaniem dla magazynów butli z gazami.

33

Kontener na butle gazowe

Z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

Gdy coś moŜe zatruć, być Ŝrące lub zanieczyścić środowisko …

Materiały TRUJĄCE z zasady powinny być przechowywane w miejscach gwarantujących trudny dostęp dla osób postronnych oraz łatwe poradzenie sobie z ewentualnym wyciekiem. W przypadku rozszczelnienia waŜnym będzie takŜe ograniczenie skutków poprzez zminimalizowanie przestrzeni, w której materiał toksyczny będzie mógł oddziaływać na ludzi i środowisko.

Optymalnym rozwiązaniem w praktyce produkcyjnej i laboratoryjnej są wszelkiego rodzaju szafy i pojemniki. Dobierając szafę lub pojemnik powinniśmy zwrócić uwagę na kilka waŜnych spraw.

•

•

Stosujmy zasady składowania oddzielnego. Wyczytamy je z kart charakterystyki. Pozwoli to uniknąć emisji toksycznych gazów oraz rozdzielić substancje chemiczne, które nie mogą być przechowywane razem.

Zwróćmy uwagę na materiał konstrukcyjny szafy. Nie bez znaczenia jest sposób reagowania substancji chemicznej z materiałem konstrukcyjnym szafy. Na przykład, w przypadku kwasów niepalnych i płynów korozyjnych materiałem konstrukcyjnym musi być polietylen lub laminat drewniany.

JednakŜe do mniej agresywnych płynów korozyjnych, które posiadają cechy palności, zaleca się zastosowanie szafy wykonanej ze stali odpornej na chemikalia z półkami wyposaŜonym we wkładki z polietylenu. Szafy wykonane ze stali są odpowiednie do przechowywania płynów łatwo palnych, a wybór odpowiedniego koloru pozwala na prawidłowe organizowanie i segregowanie róŜnych rodzajów płynów. JeŜeli przepisy nie określają koloru szafy, zaleca się stosowanie do zwyczajowo przyjętej kolorystyki.

34

• • • • • • •

•

•

śółty do płynów łatwo palnych Czerwony do farb, barwników i innych płynów zapalnych Niebieski do płynów korozyjnych Zielony do pestycydów i insektycydów Srebrny lub neutralny do wyposaŜenia laboratoriów Biały lub szary do odpadów lub schowków stojących na zewnątrz

Kryteria konstrukcji szafy muszą odpowiadać wymaganiom podanym przez NFPA i OSHA. W niektórych rejonach, gdzie wymaga się stosowania do Międzynarodowych Przepisów PrzeciwpoŜarowych (IFC) lub przepisów NFPA 1, stosuje się jednolite przepisy przeciwpoŜarowe (UFC), które wymagają, aby drzwi do szafy, w której przechowywane są płyny łatwopalne, były dobrze zamocowane i wyposaŜone w automat samozamykający.

Szafy zabezpieczające oferowane są zazwyczaj w formie jednodrzwiowej i dwudrzwiowej: z zamknięciem ręcznym lub automatycznym. Ekonomiczna wersja z drzwiami zamykanymi ręcznie pozwala na ich otwarcie pod kątem 180° i wymaga ręcznego zamknięcia drzwi. W wersji z drzwiami zamykanymi automatycznie odpowiedni mechanizm po zwolnieniu zamyka drzwi. Łączniki topliwe utrzymują drzwi w pozycji otwartej, ale na wypadek poŜaru, przy przypadkowym pozostawieniu drzwi otwartych, łączniki w temperaturze 74°C ulegaj ą stopieniu i drzwi automatycznie zamykają się.

W niektórych krajach przepisy przeciwpoŜarowe wymagają stosowania szaf z drzwiami samozamykającymi się. Drzwi samozamykające pozwalają na uniknięcie ryzyka �czynnika ludzkiego", czyli ewentualnego zapomnienia zamknięcia drzwi szafy. Jest to więc wersja zalecana przy konstruowaniu dobrego programu bezpieczeństwa ogólnego dla całego zakładu.

www.towary-niebezpieczne.pl

Materiały śRĄCE mogą działać szkodliwie na niektóre materiały. Przede wszystkim w kontakcie z metalami mogą powodować powstanie gazów palnych. Do magazynowania kwasów oraz prowadzenia postępowań awaryjnych powinny być uŜywane urządzenia wykonane ze stali kwasoodpornej lub tworzywa.

Materiały SZKODLIWE DLA ŚRODOWISKA musimy zabezpieczać przed wypływem czy wysypaniem. Wymóg ten będzie szczególnie waŜny przy odpadach, jak np. oleje przepracowane.

Rozwiązanie problemu przemieszczania, zabezpieczenia i ustawienia bębnów z chemikaliami.

Bęben jest zabezpieczony przy pomocy paska, co pozwala ustawić go w dogodnej pozycji.

Z oferty Topserw

Gdy jednak coś się rozleje …

Kilka uwag o sorbentach Materiałem sorpcyjnym moŜe być piasek, ziemia okrzemkowa, trociny lub inny materiał chłonny. Dobry sorbent pochłania wodę, oleje, płyny przemysłowe, produkty ropopochodne i chemikalia. MoŜe być uŜywany zarówno do wiązania rozlanych kałuŜ jak i zatrzymywania wycieków spod maszyn, nieszczelnych pojemników i przewodów hydraulicznych oraz rozlewów zagraŜających bezpieczeństwu na stanowiskach roboczych.

Najbezpieczniejszym sposobem poradzenia sobie z wyciekiem jest sorbent w postaci maty wykonany z polipropylenu. Pozwala nie tylko związać materiał, lecz takŜe w łatwy sposób usunąć go po wykonaniu pracy.

Sorbent to najprostszy i najtańszy system do usuwania wszelkiego typu wycieków i rozlewów.

Przystępując do unieszkodliwiania rozlanych materiałów pamiętajmy o konieczności stosowania ochron. KaŜda praca związana z usuwaniem awarii wymaga co najmniej dwóch pracowników.

Wiązanie rozlanego oleju przy pomocy sorbentu polipropylenowego w formie maty.

Na zdjęciu MGP102 Sorbent Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

35

Magazynowanie dla �nie magazynierów” – jakie mam obowiązki w przypadku składowania chemii w celach produkcyjnych?

Problem magazynowania nie jest związany tylko z usługą magazynowania, lecz bardzo często jest wpleciony w procesy produkcyjne. Dokonaliśmy zatem przeglądu aktów prawnych związanych z ogólnie pojętym BHP, by zdefiniować najwaŜniejsze wskazówki.

Zalecenie ogólne Analizując przepisy spotkamy zaledwie kilka szczegółowych regulacji odnośnie magazynowania w konkretnych przypadkach.

Najczęściej spotykamy się z zapisem o obowiązku stosowania �ogólnych norm w zakresie bezpieczeństwa”. Postanowiliśmy zatem przejrzeć prawo, by ułatwić właściwe zarządzanie operacjami magazynowymi jako procesami pomocniczymi przy operacjach produkcyjnych. Ogólne obowiązki w zakresie magazynowania i procedur magazynowych zestawiamy poniŜej.

•

36

• • • • •

Podstawą jest przeprowadzenie oceny ryzyka związanego z występowaniem w miejscu pracy chemikaliów. Na podstawie wiedzy przedsiębiorstwa oraz zapisów z kart charakterystyki naleŜy zdefiniować moŜliwe scenariusze zagroŜeń oraz wdroŜyć działania mające na celu przeciwdziałanie awariom i wypadkom.

Magazynowanie materiałów chemicznych musi odbywać się w miejscach do tego przeznaczonych. Jeśli nie ma moŜliwości wydzielenia przestrzeni, moŜna stosować odpowiednie szafy.

Przygotowywanie chemikaliów, w szczególności mieszanie, przelewanie i innego rodzaju czynności, przy których wydzielają się pary, gazy i pyły, powinno odbywać się w wydzielonych pomieszczeniach pracy, w urządzeniach zhermetyzowanych.

W pomieszczeniach produkcyjnych, magazynowych lub laboratoryjnych, w których powstaje stłuczka szklana, umieszcza się pojemniki do jej gromadzenia, wykonane z materiału nieaŜurowego.

Pomieszczenia produkcyjne i magazynowe wyposaŜa się w oświetlenie awaryjne z niezaleŜnym źródłem zasilania, włączające się automatycznie w przypadku wyłączenia dopływu energii elektrycznej.

Organizując ręczne prace transportowe, naleŜy brać pod uwagę konieczność unikania ręcznego przemieszczania przedmiotów. Organizacja i metody prac związanych z ręcznym przemieszczaniem materiałów mogących stwarzać zagroŜenia w związku z ich właściwościami (Ŝrących, trujących, pylących) powinny eliminować lub ograniczać te zagroŜenia.

• Niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materiałów ciekłych - gorących, Ŝrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia, których masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 25 kg. Balony szklane z kwasami lub innymi cieczami Ŝrącymi powinny być przewoŜone na specjalnych wózkach. W wyjątkowych przypadkach balony takie mogą być przenoszone przez dwóch pracowników w odpowiednio wytrzymałych koszach z uchwytami.

• Przedmioty nieporęczne lub trudne do uchwycenia i utrzymania powinien być przemieszczany przy uŜyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego, nieograniczającego pola widzenia, zapewniającego bezpieczeństwo podczas prac.

www.towary-niebezpieczne.pl

Ze względów technologicznych optymalnym rozwiązaniem moŜe okazać się stosowanie szaf i pojemników przeznaczonych do magazynowania odpowiednich chemikaliów.

Dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku po terenie płaskim o twardej nawierzchni, łącznie z masą wózka, nie moŜe przekraczać: 1) 350 kg - na wózku 2-kołowym, 2) 450 kg - na wózku 3- lub 4-kołowym.

• •

Przy przemieszczaniu ładunku na wózku po pochyleniach większych niŜ 5 % masa ładunku, łącznie z masą wózka, nie moŜe przekraczać: 1) 250 kg - na wózku 2-kołowym, 2) 350 kg - na wózku 3- lub 4-kołowym.

Pamiętaj!

Przepisy nie zastąpią myślenia.

Pracodawca musi przewidzieć, co moŜe się wydarzyć i wyposaŜyć magazyn co najmniej w następujące elementy: • • • • • •

Wanny lub zbiorniki awaryjne.

(Jeśli jest to moŜliwe i wskazane) środki do uszczelniania opakowań.

Zestawy odpowiednich materiałów sorpcyjnych.

Zestaw ochron osobistych do zastosowania w przypadkach awaryjnych.

Gdy istnieje moŜliwość oblania się pracownika – prysznice awaryjne oraz płuczki do oczu.

Sprzęt poŜarowy.

NaleŜy unikać zbędnego przenoszenia. Jeśli korzystamy z produktów chemicznych w miejscu pracy, właściwszym rozwiązaniem będzie zastosowanie specjalistycznych szaf czy pojemników w pobliŜu miejsca pracy.

Miejsce zamontowania sprzętu powinien określić nie tylko projektant, ale takŜe i osoby, które będą z niego korzystały.

KaŜdy sprzęt awaryjny moŜe zostać uŜyty, a zatem naleŜy sprawdzać, czy jest to moŜliwe. Dla przykładu – jeśli rozwaŜamy zainstalowanie prysznicy awaryjnych to pracownik powinien do nich dotrzeć z poziomu podłogi bez konieczności wykonywania akrobatycznych ruchów ….

www.towary-niebezpieczne.pl

37

Przepisy szczególne – związane z poszczególnymi branŜami i produktami

W analizie pominęliśmy branŜe, które wymagają specjalnych dopuszczeń i zezwoleń (np. materiały wybuchowe do zastosowań profesjonalnych) oraz problematykę magazynowania produktów w cysternach i zbiornikach naziemnych lub podziemnych.

Przeglądając przepisy wybraliśmy tylko te, które w sposób bezpośredni odnoszą się do zagadnień magazynowania. W nawiasach podajemy dla kaŜdej z branŜ artykuły z poszczególnych aktów prawnych.

Procesy galwanizacyjne

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych.

Wymagania w zakresie pomieszczeń (§ 4. 1.) Ściany, sufity i podłogi muszą być odporne na oddziaływanie substancji i kąpieli galwanicznych stosowanych w procesie galwanotechnicznym, nienasiąkliwe i łatwo zmywalne. Nie mogą mieć pęknięć i innych uszkodzeń, a miejsca połączeń, w szczególności ścian z podłogą, muszą być wykonane w sposób ograniczający gromadzenie się zanieczyszczeń i ułatwiający ich usuwanie oraz zapobiegający przenikaniu substancji i preparatów stosowanych w procesie galwanotechnicznym do elementów konstrukcyjnych budynku.

Pozostałe elementy budowlane oraz wyposaŜenie pomieszczeń muszą być odporne lub zabezpieczone przed niszczącym oddziaływaniem substancji i preparatów stosowanych w procesach galwanotechnicznych.

38

Wymagania dla magazynu (§ 20. 1.)

Substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne stosowane w procesie galwanotechnicznym przechowuje się w magazynie wyposaŜonym w: 1) instalację wodno-odpływową umoŜliwiającą mycie pomieszczeń i wyposaŜenia magazynu; 2) drzwi otwierane na zewnątrz magazynu, wyposaŜone w zamknięcie otwierane przez dwóch niezaleŜnych pracowników; 3) informację zakazującą wstępu osobom nieupowaŜnionym.

Przed otwarciem magazynu naleŜy włączyć wentylację mechaniczną. Wejście do magazynu moŜe nastąpić po wyposaŜeniu pracowników w odpowiednie ochrony osobiste i po zapewnieniu asekuracji.

Wskazówki w zakresie instrukcji i procedur Pobieranie z magazynu cyjanków oraz innych substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych stanowiących szczególne zagroŜenie dla zdrowia i Ŝycia musi być wykonywane przez co najmniej dwie osoby. KaŜdorazowe pobranie tych substancji i preparatów naleŜy odnotować w określonym przez pracodawcę, odpowiednio zabezpieczonym, systemie rejestracji.

Podczas pobierania, dostarczania lub wykonywania w magazynie innych prac z udziałem substancji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych naleŜy stosować, w zaleŜności od stopnia zagroŜenia, odpowiednie środki zabezpieczające, w tym środki ochrony indywidualnej.

JeŜeli stęŜone kwasy lub ługi nie są przechowywane w oryginalnych opakowaniach, to naleŜy je przechowywać w zamkniętych pojemnikach napełnionych nie więcej niŜ do 90 % ich pojemności.

Naczynia szklane o pojemności powyŜej 5 litrów, w których przechowuje się substancje lub preparaty, umieszcza się w odpowiednio wytrzymałych opakowaniach ochronnych z uchwytami.

Stosowanie cyjanków

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 marca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac z uŜyciem cyjanków do obróbki cieplnej metali, ich roztworów i mieszanin.

Wymagania dla magazynów (§ 3.)

Pomieszczenia, w których przechowuje się cyjanki o wadze powyŜej 10 kg, powinny być wyposaŜone w: 1) oddzielne wejście oddzielone od pomieszczeń higieniczno-sanitarnych; 2) okratowane okna; 3) podłogę nienasiąkliwą, zmywalną, o nachyleniu w kierunku kratek ściekowych; 4) ogrzewanie; 5) urządzenia do neutralizacji ścieków; 6) bieŜącą wodę; 7) urządzenia mechanicznej wentylacji z włącznikami umieszczonymi na zewnątrz tych pomieszczeń.

Powierzchnie ścian i sufitów powinny być gładkie i umoŜliwiające ich zmywanie, a zetknięcia ścian z podłogą i sufitem zaokrąglone.

www.towary-niebezpieczne.pl

Wskazówki w zakresie instrukcji i procedur Cyjanki o wadze do 10 kg powinny być przechowywane w metalowych szafach lub skrzyniach, umieszczonych w pomieszczeniach wyposaŜonych w mechaniczną wentylację. W pomieszczeniach tych powierzchnie podłóg, ścian i sufitów powinny być gładkie i umoŜliwiające ich zmywanie, a zetknięcia ścian z podłogą i sufitem - zaokrąglone. Powierzchnie ścianek metalowych szaf lub skrzyń powinny być zmywalne.

Niedozwolone jest: 1) przechowywanie cyjanków razem z kwasami; 2) wyposaŜanie pomieszczenia, magazynowego w drewniane regały.

Do pomieszczeń, w których są przechowywane cyjanki, powinny mieć dostęp wyłącznie osoby upowaŜnione przez pracodawcę.

Przechowywanie cyjanków powinno odbywać się w opakowaniach fabrycznych lub w trwale oznaczonych pojemnikach.

Prace w pomieszczeniach, w których są składowane cyjanki, powinny być wykonywane przez co najmniej dwóch pracowników w obecności kierownika składu, przy czym pracownicy mogą wejść do składu dopiero po upływie 10 minut od chwili uruchomienia mechanicznej wentylacji.

Wymagane jest prowadzenie ewidencji przychodu i rozchodu cyjanków, której i zasady kontroli tej ewidencji ustala pracodawca.

Przychód i rozchód cyjanków powinien być prowadzony w księdze z numerowanymi stronami, przesznurowanej i opatrzonej specjalną pieczęcią. Ewidencja przychodu i rozchodu cyjanków powinna być prowadzona na bieŜąco a pracodawca kontroluje co najmniej raz na miesiąc, czy dane zawarte w księgach odpowiadają rzeczywistemu stanowi ilości cyjanków.

W pomieszczeniach sąsiadujących z pomieszczeniami, w których jest wykonywana praca z uŜyciem cyjanków, powinny znajdować się punkty pierwszej pomocy zaopatrzone w niezbędne leki i odtrutki do udzielenia pierwszej pomocy na wypadek zatrucia cyjankami oraz butle z tlenem dla celów ratunkowych.

Stosowanie rtęci

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 marca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas stosowania rtęci i jej związków.

Wymagania dla magazynowania (§ 4) Rtęć przechowuje się w szczelnie zamykanych pojemnikach.

W pojemnikach na rtęci powinna znajdować się warstwa wody o wysokości co najmniej 3 cm.

Paliwa w opakowaniach

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosięŜne słuŜące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie W jakim zakresie będzie to rozporządzenie miało zastosowanie do magazynów paliw w opakowaniach?

Rozporządzenie dzieli paliwa na trzy klasy w zaleŜności od temperatury zapłonu: • do I klasy - ropę naftową i produkty naftowe o temperaturze zapłonu do 294,15 K (21 °C); • do II klasy - produkty naftowe o temperaturze zapłonu od 294,15 K (21 °C) do 328,15 K (55 °C); • do III klasy - produkty naftowe o temperaturze zapłonu od 328,15 K (55 °C) do 373,15 K (100 °C).

Wymagania dla magazynów opakowań (§ 31.)

Produkty naftowe wszystkich klas przechowywane w opakowaniach jednostkowych, w szczególności takich jak: bębny, pojemniki lub kanistry, mogą być składowane w wydzielonych pomieszczeniach magazynowych, a produkty naftowe III klasy takŜe pod wiatami lub na otwartych placach składowych.

3

Produkty naftowe I i II klasy przechowywane w opakowaniach jednostkowych, w ilości nieprzekraczającej 20 m mogą być składowane w specjalnie wydzielonych pomieszczeniach magazynowych spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie przeciwpoŜarowej.

www.towary-niebezpieczne.pl

39

Opakowania na stacjach paliw (§ 105) W pomieszczeniach magazynowych pawilonu stacji paliw płynnych dopuszcza się przechowywanie cieczy palnych o temperaturze zapłonu: • •

3

328,15 K (55 °C) i ni Ŝszej w szczelnie zamkniętych opakowaniach o pojemności do 1 dm i łącznej ich pojemności do 3 50 dm ; powyŜej 328,15 K (55 °C) w opakowaniach konfekcjonowanych w ilościach bez ograniczeń.

Magazynowanie gazów w butlach – gazy palne (paliwa) Magazynowanie gazu płynnego (paliwa) w butlach

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosięŜne słuŜące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie.

40

Wymagania dla magazynów (§ 80, 81).

Butle z gazem płynnym mogą być składowane na utwardzonych placach otwartych, pod zadaszeniem lub w budynkach przystosowanych do tego celu. Na placach otwartych butle z gazem płynnym niebędące w paletach powinny być składowane w oddzielnych stosach, oddalonych od siebie co najmniej o 1,5 m.

Masa gazu płynnego w stosie nie moŜe przekraczać 5.500 kg. Na placach otwartych butle z gazem płynnym składowane w paletach lub w kontenerach o konstrukcji aŜurowej powinny być składowane w oddzielnych stosach, oddalonych od siebie co najmniej o 2,5 m, przy czym masa gazu płynnego składowanego w stosie nie moŜe przekraczać łącznie 15.000 kg. Składowisko butli na placu otwartym nie moŜe być usytuowane poniŜej poziomu terenu, jego podłoŜe powinno być utwardzone, a takŜe wolne od zagłębień i studzienek kanalizacyjnych, wodociągowych i ciepłowniczych oraz otworów do pomieszczeń z podłogą poniŜej poziomu terenu na odległość określoną w załączniku do rozporządzenia dla magazynów butli na placu otwartym lub pod zadaszeniem.

Magazyn, w którym są składowane butle z gazem płynnym powinien być parterowy z otworami wywiewnymi zlokalizowanymi na wysokości nie większej niŜ 0,15 m nad poziomem podłogi.

Wskazówki w zakresie instrukcji i procedur Butli przeznaczonych do napełniania gazem płynnym nie wolno uŜywać i przechowywać w warunkach wpływających ujemnie na ich wytrzymałość.

W magazynach, w których składowane są butle z gazem płynnym o łącznej masie powyŜej 1.350 kg, butle pełne i puste zawierające tylko fazę gazową powinny być składowane oddzielnie w miejscach oznakowanych.

Miejsca parkowania i postoju pojazdów i naczep załadowanych butlami z gazem płynnym powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa przewidziane dla magazynów na placach otwartych. Łączna masa gazu płynnego w butlach, która moŜe być magazynowana w pomieszczeniach, nie powinna przekraczać 5.500 kg.

Wymagania w zakresie bezpieczeństwa W zaleŜności od masy składowanego gazu płynnego, wyposaŜa się w gaśnice proszkowe o masie 9 kg w ilości: a) 1 gaśnica - w przypadku składowanego gazu płynnego o masie do 440 kg, b) 2 gaśnice - w przypadku składowanego gazu płynnego o masie od 441 kg do 5.500 kg oraz dodatkowo jedną gaśnicę na kaŜde 10.000 kg masy składowanego gazu płynnego powyŜej 5.500 kg.

Dopuszcza się stosowanie 2 gaśnic śniegowych CO2 o masie 5 kg kaŜda zamiast gaśnicy proszkowej o masie 9 kg. W przypadku, gdy w magazynie składowane są butle z gazem płynnym o masie powyŜej 440 kg, do celów przeciwpoŜarowych powinny być stosowane hydranty zewnętrzne o następującej wydajności: 3 1) 10 dm /s - w przypadku masy składowanego gazu płynnego do 25.000 kg; 3 2) 20 dm /s - powyŜej wielkości masy składowanego gazu płynnego określonej powyŜej.

Odległość magazynu butli z gazem płynnym od budynków mieszkalnych, budynków zamieszkania zbiorowego oraz obiektów uŜyteczności publicznej powinna wynosić co najmniej 30 m.

www.towary-niebezpieczne.pl

Materiały wybuchowe – materiały pirotechniczne (sztuczne ognie)

Podstaw prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych Wymagania dla magazynów (§ 42) Pomieszczenia zakładów pracy, w których prowadzony jest obrót wyrobami pirotechnicznymi widowiskowymi, dzieli się na pomieszczenia: 1) sklepowe - przeznaczone do realizacji bezpośredniej sprzedaŜy; 2) zaplecza - przeznaczone do przechowywania ilości wyrobów pirotechnicznych widowiskowych zapewniających ciągłość sprzedaŜy; 3) magazynowe - pomieszczenia przystosowane do składowania wyrobów pirotechnicznych widowiskowych o masie brutto ponad 1.000 kg nieprzerwanie przez okres co najmniej 90 dni w roku.

Pomieszczenia sklepowe i zaplecza moŜna lokalizować w obiektach przeznaczonych na cele handlowe, pod warunkiem spełnienia następujących wymagań: • temperatura w pomieszczeniach przy pomiarze na wysokości 1 m od podłogi nie przekracza 30 °C (303 K) i zainstalowane są środki techniczne gwarantujące spełnienie tego wymogu; • są wyposaŜone w podręczny sprzęt gaśniczy dostosowany do zagroŜenia stwarzanego przez przechowywane wyroby; • przechowywane wyroby pirotechniczne posiadają zabezpieczenie przed powstawaniem w nich niekorzystnych przemian chemicznych lub fizycznych, mogących powodować zwiększenie wraŜliwości materiału na bodźce, pogorszenie trwałości chemicznej oraz powodujących inicjację wybuchu lub zapłon; • posiadają konstrukcję zabezpieczającą przechowywane materiały przed kradzieŜą oraz dostępem nieuprawnionych osób; • posiadają system wentylacji wyciągowej; • posiadają ochronę przed wyładowaniami atmosferycznymi, zgodną z wymaganiami Polskiej Normy dotyczącej zabezpieczeń przed wyładowaniami atmosferycznymi; • urządzenia i instalacje elektryczne odpowiadają wymaganiom stawianym urządzeniom instalowanym w miejscach zagroŜonych poŜarem zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy dotyczącej instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych, zapewniających bezpieczeństwo; • elementy i przewody grzewcze w pomieszczeniach są rozmieszczone przynajmniej w odległości 1 m od opakowań zawierających wyroby pirotechniczne, a ich temperatura nie przekracza 120 °C (393 K); • drzwi ewakuacyjne otwierają się na zewnątrz pomieszczenia i posiadają zamki rolkowe, działające w wyniku pchnięcia lub rozsuwają się na zewnątrz; • okna słuŜące za wyjścia awaryjne otwierają się na zewnątrz, natomiast otwory okienne posiadają wymiary co najmniej 0,75 m x 0,75 m; • wymiary wewnętrzne pomieszczeń zapewniają bezpieczne operowanie opakowaniami składowanych wyrobów oraz swobodne poruszanie się osób kupujących i personelu; • półki, regały i inne wyposaŜenie pomieszczeń są wykonane z materiałów trudno palnych, uniemoŜliwiających w czasie poŜaru tworzenie toksycznych związków, zagraŜających zdrowiu lub Ŝyciu ludzi.

UWAGA W związku z przewidywanym stopniem zniszczeń w przypadku wybuchu lub spalenia materiału wybuchowego obiekty, w których znajdują się materiały wybuchowe, zalicza się do kategorii �MW1" lub �MW2". Wokół obiektów zaliczonych do kategorii MW1 lub MW2 naleŜy wyznaczyć i oznaczyć strefę ochrony obiektu. Zasięg strefy ochrony obiektu ustala pracodawca w zaleŜności od kategorii zagroŜenia obiektu wybuchem lub spaleniem materiału wybuchowego. Strefa taka powinna być odrębną strefą poŜarową. W strefie ochrony pracodawca nie powinien dopuścić do: 1) uŜywania otwartego ognia; 2) palenia tytoniu; 3) prowadzenia prac spawalniczych; 4) prowadzenia innych prac mogących stworzyć warunki dla zapłonu lub wybuchu zgromadzonych wyrobów pirotechnicznych; 5) gromadzenia i przechowywania materiałów palnych innych niŜ wynikające z wyposaŜenia obiektu handlowego.

JeŜeli pomieszczenia sklepowe i zaplecza, stanowiące fragment obiektów handlowych nie są pomieszczeniami wydzielonymi, wówczas w bezpośrednim ich otoczeniu nie naleŜy przechowywać substancji łatwo palnych lub butli zawierających gaz pod ciśnieniem.

www.towary-niebezpieczne.pl

41

Wskazówki w zakresie instrukcji i procedur Z zastrzeŜeniem do pomieszczeń magazynowych, w pomieszczeniach sklepowych i pomieszczeniach zaplecza mogą znajdować się wyłącznie wyroby pirotechniczne widowiskowe, oznaczone kodem klasyfikacyjnym 1.4 G i 1.4 S. W pomieszczeniach sklepowych oraz w pomieszczeniach zaplecza mogą być przechowywane wyroby oznaczone kodem klasyfikacyjnym 1.1 G, 1.2 G i 1.3 G w opakowaniach jednostkowych, bądź w opakowaniach kartonowych lub tekturowych o masie brutto co najwyŜej 50 kg, jeŜeli ilość mieszaniny pirotechnicznej w jednostkowym wyrobie nie przekracza w: 1) rakietach - 100 g, w tym mieszaniny wywołującej efekt pirotechniczny do 70 g; 2) moździerzach - 40 g; 3) petardach - 5 g; 4) strzelającym konfetti - 10 mg; 5) ogniach bengalskich - 2.500 g; 6) bateriach - 500 g, nie więcej jednak niŜ do 40 g w pojedynczym wystrzale; 7) innych wyrobach - 50 g w pojedynczym wystrzale.

W takim przypadku wyroby te traktuje się jak wyroby pirotechniczne widowiskowe oznaczone kodem klasyfikacyjnym 1.4 G. Wyroby pirotechniczne widowiskowe mogą być przechowywane w pomieszczeniach sklepowych i pomieszczeniach zaplecza w ilościach brutto podanych w poniŜszej tabeli: Klasyfikacja wyrobu pirotechnicznego Pomieszczenie sklepowe Pomieszczenie zaplecza 1.4 S 1.000 kg 1.000 kg 1.4 G 1.000 kg 1.000 kg Szczegółowe wymagania w stosunku do pomieszczeń magazynowych, o których określają przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 października 2002 r. w sprawie pomieszczeń magazynowych i obiektów do przechowywania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

42

Pracodawca prowadzący obrót wyrobami pirotechnicznymi, w tym o przeznaczeniu widowiskowym, powinien zapewnić bezpieczeństwo ludzi, mienia i środowiska, a w szczególności: 1) przechowywać wyroby pirotechniczne właściwie opakowane i oznakowane, w ustalonych terminach waŜności; 2) opracować i posiadać aktualną instrukcję przechowywania wyrobów pirotechnicznych, obejmującą zasady ich utylizacji, oraz instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dla wszystkich stanowisk pracy; 3) zapewniać przestrzeganie instrukcji magazynowania wyrobów pirotechnicznych oraz instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy na wszystkich stanowiskach pracy; 4) zapewniać bezpieczny transport wewnątrzzakładowy wyrobów pirotechnicznych; 5) zapewniać ochronę wyrobów pirotechnicznych przed kradzieŜą oraz dostępem osób nieupowaŜnionych; 6) w pomieszczeniach, w których znajdują się wyroby pirotechniczne, nie przechowywać materiałów, narzędzi oraz wyposaŜenia innego niŜ określone w instrukcji przechowywania; 7) wykluczyć moŜliwość wpływu na wyroby pirotechniczne bodźców mogących spowodować wybuch lub zapłon; 8) w pomieszczeniach sklepowych i pomieszczeniach zaplecza prowadzić wyłącznie prace związane z przeznaczeniem tych pomieszczeń; 9) prace mogące doprowadzić do ogrzewania i zapłonu wyrobów pirotechnicznych, w szczególności prace remontowe pomieszczeń, prowadzić wyłącznie po usunięciu wyrobów pirotechnicznych z tych pomieszczeń oraz po potwierdzeniu na piśmie przez upowaŜnioną przez pracodawcę osobę, Ŝe wyroby zostały usunięte; 10) w razie uszkodzenia opakowania rozsypaną zawartość zbierać i neutralizować we właściwy sposób, zgodnie z obowiązującą instrukcją magazynowania; 11) urządzenia elektryczne, sygnalizacyjne, odgromowe oraz inne instalacje znajdujące się w pomieszczeniach i obiektach poddawać kontroli przed dopuszczeniem do eksploatacji, a następnie, raz w roku kontrolować, dokumentując wyniki kontroli pisemnym protokołem; 12) opakowania lub pojemniki z wyrobami pirotechnicznymi przechowywać na półkach, regałach lub w miejscach do tego przeznaczonych oraz układać w sposób uniemoŜliwiający ich przypadkowe przemieszczanie się, przewracanie lub deformowanie pod wpływem nadmiernego cięŜaru, z zachowaniem moŜliwości ich przemieszczania zgodnie z potrzebami; 13) w przypadku powstania zagroŜenia spowodowanego zainicjowaniem przechowywanych wyrobów pirotechnicznych działać zgodnie z instrukcją postępowania w sytuacji awaryjnej; 14) w pomieszczeniach, w których znajdują się wyroby pirotechniczne, nie uŜywać otwartego ognia.

Pracodawca prowadzący obrót wyrobami pirotechnicznymi, w tym o przeznaczeniu widowiskowym, powinien opracować instrukcję postępowania w sytuacji awaryjnej i organizacji akcji ratowniczej, określającą: 1) rodzaj i skalę zagroŜeń; 2) sposób postępowania w przypadku awarii i sposób organizacji akcji ratowniczej, ze wskazaniem lokalizacji stosowanych środków gaśniczych; 3) zasady oraz miejsce ewakuacji ludzi; 4) sposób powiadamiania straŜy poŜarnej, policji lub innych jednostek ratowniczych; 5) sposoby zabezpieczenia miejsca awarii, likwidacji bezpośrednich skutków oraz metody przeciwdziałania rozszerzaniu się skutków awarii.

W pomieszczeniach sklepowych i na zapleczu transport wyrobów pirotechnicznych moŜe odbywać się przy uŜyciu wózków obsługiwanych ręcznie.

www.towary-niebezpieczne.pl

Tworzywa sztuczne Wzorcowy sposób magazynowania substancji toksycznych, Ŝywic i pozostałych chemikaliów w zamkniętych metalowych pojemnikach na wydzielonym placu Z oferty Topserw

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych.

Wymagania dla magazynu (§ 20) Magazynowanie substancji toksycznych, Ŝywic poliestrowych, polichlorku winylu i innych surowców wykorzystywanych do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych powinno odbywać się: 1) w pomieszczeniach murowanych, o wymaganej wentylacji i odpowiedniej odporności ogniowej konstrukcji, zgodnie z odrębnymi przepisami, lub 2) w zamkniętych metalowych pojemnikach składowanych na wydzielonym placu zakładu, zabezpieczonych przed działaniem promieni słonecznych.

Przemysł gumowy

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 października 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów gumowych.

Wymagania w zakresie magazynowania (§ 2) W pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych, w których odbywa się proces przygotowania roztworów i następuje technologiczne ich zastosowanie, niedopuszczalne jest stosowanie ognia otwartego, palenie tytoniu oraz uŜywanie narzędzi iskrzących i odzieŜy elektryzującej się, nieposiadającej atestu dopuszczającego do stosowania w przestrzeniach zagroŜonych wybuchem. Obiekty i pomieszczenia magazynowe, muszą być wyposaŜone w instalacje i urządzenia techniczne zapewniające właściwe i bezpieczne warunki składowania surowców i komponentów do produkcji wyrobów gumowych, zgodnie z odrębnymi przepisami Pomieszczenia magazynowe cieczy łatwo palnych muszą być wyposaŜone w: 1) instalację elektryczną spełniającą wymagania ochrony przeciwwybuchowej, 2) instalację wentylacyjną, 3) środki gaśnicze i czujniki alarmowe.

Wskazówki w zakresie instrukcji i procedur Kleje, roztwory mieszanek gumowych, rozpuszczalniki, lakiery i inne ciecze palne w ilościach większych od 1.000 litrów naleŜy przechowywać w oddzielnych obiektach oddalonych co najmniej o 15 m od innych obiektów lub przechowywać w wydzielonych pomieszczeniach spełniających wymagania ochrony przeciwpoŜarowej i przeciwwybuchowej.

Kauczuki naleŜy składować w paletach skrzyniowych. Palety skrzyniowe zawierające kauczuk w kostkach moŜna ustawiać najwyŜej do trzech warstw. W przypadku składowania kauczuku w kostkach bezpośrednio na podłodze, moŜna je układać najwyŜej do pięciu warstw, a w workach - do dwóch warstw. Kauczuk naleŜy składować w pomieszczeniu o temperaturze nieprzekraczającej 303 K (30°C), z dala od źródła ciepła i miejsc bezpośrednio naraŜonych na działanie promieni słonecznych.

Transport kauczuku z miejsc jego składowania do działów produkcyjnych powinien być zmechanizowany.

Sadze techniczne naleŜy składować w silosach wyposaŜonych w urządzenia do mechanicznego lub pneumatycznego przemieszczania sadzy. MoŜne je układać w paletach najwyŜej do siedmiu warstw lub w workach w pozycji leŜącej na suchym podłoŜu w taki sposób, aby nie ulegały one rozsuwaniu, deformacji lub uszkodzeniu podczas składowania. Podczas formowania warstw, powinna być zachowana odległość co najmniej 0,6 m od źródła ciepła.

Siarkę i inne komponenty chemiczne do produkcji wyrobów gumowych naleŜy przechowywać w oddzielnych pomieszczeniach i na wydzielonych polach magazynowych. Worki z siarką lub komponentami chemicznymi naleŜy układać w warstwach do wysokości nie wyŜszej niŜ 1,5 m, oddalonych co najmniej o 0,75 m od źródła ciepła i instalacji wodnokanalizacyjnej.

Podczas układania warstw z worków zawierających surowce i komponenty chemiczne worki naleŜy układać w sposób uniemoŜliwiający rozsuwanie się lub deformowanie warstw.

www.towary-niebezpieczne.pl

43

Składowanie i transport substancji o właściwościach silnie utleniających (nadtlenki organiczne, azotany, azotyny i inne) powinny odbywać się według zasad określonych przez ich producentów. Środki porotwórcze naleŜy składować w pomieszczeniach suchych i chłodnych, wyposaŜonych w wentylację wywiewną, zabezpieczonych przed naświetleniem słonecznym, w odległości co najmniej 2 m od źródła ciepła i substancji o właściwościach silnie utleniających i innych mogących wywoływać reakcję rozkładu tych środków.

W pokrywach opakowań środków porotwórczych powinny znajdować się otwory odprowadzające substancje lotne, jeŜeli przechowywanie nie odbywa się w oryginalnych opakowaniach producenta.

Zmiękczacze ciekłe i plastyfikatory stosowane do produkcji mieszanek gumowych naleŜy składować w zbiornikach wyposaŜonych w instalacje przesyłowe zapewniające pełne zmechanizowanie prac przy ich dystrybucji. Towary składowane w beczkach naleŜy przechowywać w wyodrębnionych do tego celu pomieszczeniach lub pod wiatami spełniającymi wymagania jak dla pomieszczeń magazynowych materiałów palnych.

Składowanie i przechowywanie lateksów moŜe odbywać się w pojemnikach dostarczonych przez producenta lub specjalnych do tego celu przeznaczonych zbiornikach. Zbiorniki powinny posiadać otwory lub kanały do odprowadzania lotnych substancji wydzielających się podczas składowania lateksu. Dopuszczalna wysokość składowania w pojemnikach dostarczonych przez producenta najwyŜej do trzech warstw, pod warunkiem oddzielenia ich przekładkami drewnianymi. Lateks naleŜy transportować w pojemnikach producenta lub specjalnie do tego celu przystosowanych zbiornikach.

Benzynę ekstrakcyjną i rozpuszczalniki organiczne naleŜy przechowywać w magazynach cieczy palnych według wymagań określonych w odrębnych przepisach. Niedopuszczalne jest przewoŜenie oraz przechowywanie benzyny i rozpuszczalników organicznych razem z materiałami wybuchowymi, utleniającymi lub podtrzymującymi palenie.

Zalecenia w zakresie bezpieczeństwa W pomieszczeniach magazynowych, w których odbywa się proces przygotowania roztworów i następuje technologiczne ich zastosowanie, niedopuszczalne jest stosowanie ognia otwartego, palenie tytoniu oraz uŜywanie narzędzi iskrzących i odzieŜy elektryzującej się, nieposiadającej atestu dopuszczającego do stosowania w przestrzeniach zagroŜonych wybuchem.

Środki ochrony roślin

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych.

44

Wymagania dla magazynu (§ 7, 8, 9) Na drzwiach zewnętrznych magazynu umieszcza się napis odpowiedni do magazynowanych środków: 1) �MAGAZYN ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN l NAWOZÓW” albo 2) �MAGAZYN ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN”, albo 3) �MAGAZYN NAWOZÓW”.

Magazyn powinien być wyposaŜony w: 1) system wentylacji: a) awaryjnej - uruchamiany z zewnątrz i od wewnątrz magazynu, zapewniający co najmniej 10-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny, b) ciągłej - uruchamiany z zewnątrz magazynu, godzinę przed rozpoczęciem pracy, zapewniający co najmniej 3-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny, 2) okna z szybami ograniczającymi oddziaływanie promieni słonecznych, 3) instalację elektryczną gazoszczelną i pyłoszczelną, 4) oddzielną bezodpływową kanalizację, wyposaŜoną w urządzenia słuŜące do neutralizacji powstałych ścieków, 5) środki ochrony indywidualnej w zaleŜności od występujących zagroŜeń, 6) apteczki zawierające środki do udzielania pierwszej pomocy w przypadku zatrucia środkami ochrony roślin lub nawozami.

W magazynie w widocznym miejscu umieszcza się: 1) wykaz przechowywanych w nim środków ochrony roślin lub nawozów, 2) instrukcję bezpieczeństwa i higieny pracy uwzględniającą zasady składowania środków ochrony roślin i nawozów, 3) numery telefonów najbliŜszego centrum powiadamiania ratunkowego lub zakładu opieki zdrowotnej.

Magazyn wyposaŜa się w posadzki z materiałów niepalnych, łatwo zmywalnych, ograniczających poślizg oraz odpornych na uderzenia i działanie substancji Ŝrących.

W magazynie wyodrębnia się zamykane pomieszczenia słuŜące do: 1) przechowywania środków ochrony roślin zaliczanych do bardzo toksycznych i toksycznych, 2) gromadzenia niepełnowartościowych środków ochrony roślin, pustych opakowań po tych środkach lub nawozach oraz zanieczyszczonych środkami ochrony roślin lub nawozami środków ochrony indywidualnej przeznaczonych do likwidacji.

Magazyn wyposaŜa się w sprzęt i urządzenia do składowania, przemieszczania i spiętrzania środków ochrony roślin lub nawozów oraz w przyrządy do pomiaru temperatury i wilgotności w magazynie.

www.towary-niebezpieczne.pl

Wskazówki w zakresie instrukcji i procedur Drzwi magazynu oraz drzwi pomieszczeń wewnątrz magazynu zamyka się przy kaŜdym wejściu i wyjściu. Przed wejściem pracownika do pomieszczeń z materiałami trującymi, niepełnowartościowymi lub pustymi opakowaniami, włącza się na co najmniej 5 minut system wentylacji awaryjnej, niezaleŜnie od systemu wentylacji ciągłej. Środki ochrony roślin przechowuje się w oryginalnych opakowaniach oraz grupuje według ich przeznaczenia i toksyczności.

W magazynie niedopuszczalne jest palenie tytoniu i spoŜywanie posiłków oraz przechowywanie: 1) artykułów Ŝywnościowych i leków, 2) pasz dla zwierząt, 3) nasion i zbóŜ niezaprawionych środkami ochrony roślin, 4) przedmiotów osobistego uŜytku, 5) materiałów pędnych i łatwo palnych.

Niedopuszczalne jest składowanie saletry amonowej razem z innymi nawozami.

Załadunku i wyładunku środków ochrony roślin lub nawozów dokonuje się w taki sposób, aby nie uszkodzić ich opakowań. Środki ochrony roślin lub nawozy transportowane z magazynu na miejsce ich stosowania zabezpiecza się przed działaniem czynników atmosferycznych oraz przed pyleniem, rozsypaniem lub wylaniem, a w szczególności - przed bezpośrednim kontaktem z pracownikami.

Niedopuszczalne jest przewoŜenie ludzi, zwierząt, materiałów pojazdem lub sprzętem, na którym znajdują się środki ochrony roślin, nawozy lub opakowania po nich.

Uwagi w zakresie bezpieczeństwa W razie rozlania lub rozsypania środków ochrony roślin lub nawozów w czasie transportu usuwa się je z podłoŜa, a skaŜone miejsce spłukuje wodą lub przekopuje. Zgodnie z zaleceniami kart charakterystyki naleŜy zapobiegać przedostaniu się takich materiałów do środowiska.

Nadtlenki organiczne

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 1 marca 1995 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, stosowaniu, magazynowaniu i transporcie wewnątrzzakładowym nadtlenków organicznych.

Uwagi o magazynowanym towarze: Nadtlenki to substancje organiczne zawierające w cząstce ugrupowanie - O - O -, mogące rozkładać się samoprzyspieszająco z wydzieleniem ciepła w normalnej lub podwyŜszonej temperaturze. Rozkład moŜe przebiegać wybuchowo, z wydzieleniem palnych i szkodliwych dla zdrowia par i gazów. Ze względu na zagroŜenie wybuchowe nadtlenki dzieli się na typy określone poniŜej: • Typ A - obejmuje wszystkie formulacje nadtlenków, które mogą detonować lub ulegać szybkiej deflagracji.

• Typ B - obejmuje wszystkie formulacje nadtlenków mających właściwości wybuchowe, które w opakowaniach nie ulegają ani detonacji, ani szybkiej deflagracji, ale są podatne na wybuch termiczny.

• Typ C - obejmuje wszystkie formulacje nadtlenków mających właściwości wybuchowe, które w opakowaniach nie wykazują podatności na detonację, szybką deflagrację i nie są podatne na wybuch termiczny.

• Typ D - obejmuje trzy rodzaje formulacji nadtlenków, które w badaniach laboratoryjnych: - częściowo detonują, ale nie ulegają szybkiej deflagracji i nie wykazują gwałtownych objawów reakcji podczas ogrzewania pod zamknięciem; - wcale nie detonują, ulegają powolnej deflagracji i nie wykazują gwałtownych objawów reakcji podczas ogrzewania pod zamknięciem; - wcale nie detonują i nie ulegają deflagracji i wykazują umiarkowane objawy reakcji podczas ogrzewania pod zamknięciem.

www.towary-niebezpieczne.pl

45

• • •

Typ E - obejmuje wszystkie formulacje nadtlenków, które w badaniach laboratoryjnych ani nie detonują, ani nie ulegają deflagracji, a ogrzewane pod zamknięciem wykazują słabe objawy reakcji lub nie wykazują jej wcale.

Typ F - obejmuje wszystkie formulacje nadtlenków, które w badaniach laboratoryjnych nie detonują w stanie rozdrobnionym, ani nie ulegają deflagracji, a ogrzewane wykazują tylko słabe objawy reakcji lub jej brak. Formulacje tego typu nie są stabilne termicznie lub zawierają jako środek odczulający rozcieńczalniki inne niŜ typu A. Typ G - obejmuje wszystkie formulacje nadtlenków organicznych, które w badaniach laboratoryjnych nie detonują w stanie rozdrobnionym, ani nie ulegają deflagracji, a ogrzewane pod zamknięciem nie wykazują Ŝadnych objawów ani skłonności do wybuchu. Takie formulacje są stabilne termicznie (TSR [temperatura samoprzyspieszajacego się o rozkładu] powyŜej 50 C) i zawierają jako środek odczulający rozcieńczalnik typu A.

Objaśnienie: 1) Przez odczulenie nadtlenków naleŜy rozumieć wprowadzenie do nich ciekłych rozcieńczalników organicznych, stałych materiałów organicznych albo wody w celu obniŜenia stęŜenia nadtlenku, aby w razie wycieku nie osiągnęło ono poziomu niebezpiecznego.

2) Przez rozcieńczalnik typu A naleŜy rozumieć ciekły materiał organiczny zgodny z ciekłym nadtlenkiem o temperaturze o wrzenia nie niŜszej niŜ 150 C. Magazyny nadtlenków, ze względów bezpieczeństwa, powinny być usytuowane w bezpiecznej odległości od innych obiektów.

Wymagania zestawia tabela.

50.000

34 23 25 31 35 50 43 51 39 42 47 59 86 66 63 51 51 55 72 110 78

32 23 24 30 34 50 42 51 36 38 44 53 80 62 64 46 47 55 67 100 72

25 18 19 23 26 39 33 40 28 30 34 42 63 49 45 36 36 43 52 78 56

1/3

Obwałowany

10.000

43 30 32 40 45 65 55 70 50 53 60 73 109 85 89 64 65 77 92 138 100

Nie obwałowany

5000

Obwałowany

1000

Ogrodzenie zewnętrzne Budynki i hale produkcyjne Parki zbiornikowe i wolno stojące instalacje Budynki administracyjne i socjalne Drogi i koleje publiczne Osiedla Pojedyncze budynki mieszkalne Ogrodzenie zewnętrzne Budynki i hale produkcyjne Parki zbiornikowe i wolno stojące instalacje Budynki administracyjne i socjalne Drogi i koleje publiczne Osiedla Pojedyncze budynki mieszkalne Ogrodzenie zewnętrzne Budynki i hale produkcyjne Parki zbiornikowe i wolno stojące instalacje Budynki administracyjne i socjalne Drogi i koleje publiczne Osiedla Pojedyncze budynki mieszkalne Ogrodzenie zewnętrzne Budynki i hale produkcyjne Parki zbiornikowe i wolno stojące instalacje Budynki administracyjne i socjalne Drogi i koleje publiczne Osiedla Pojedyncze budynki mieszkalne

Nie obwałowany

46

Nazwa obiektu

Obwałowany

Ilość magazynowana (kg)

I grupa II grupa III grupa A,B,C D E,F,G MW1 MW2 MW3 Odległość w metrach Nie obwałowany

Grupy niebezpieczeństwa Typ nadtlenku Kwalifikacja zagroŜenia wybuchem

27 19 20 25 28 42 35 38 27 29 33 40 60 47 45 33 33 39 47 69 51 45 33 33 39 47 69 51

21 15 16 19 22 33 27 30 21 23 26 31 47 37 35 26 26 30 37 54 40 35 26 26 30 37 54 40

Odległości bezpieczeństwa dla obiektów wymienionych w tabeli ustala się według równania E = K • M , przy czym: 1) E - oznacza odległość w metrach wymienioną w tabeli, 2) K - oznacza współczynnik liczbowy, którego wartości określa tabela poniŜej, 3) M - oznacza masę nadtlenku znajdującego się w magazynie w kilogramach.

www.towary-niebezpieczne.pl

Wartość współczynnika "k" dla określenia minimalnych odległości pomiędzy budynkami i pomieszczeniami, w których znajdują się nadtlenki, dla róŜnych rozwiązań budowlanych Dla nadtlenków I i II grupy niebezpieczeństwa Rodzaj budynku - nie obwałowany - ze ścianą wytłumiającąpoŜar - ze ścianą oddzielenia przeciwpoŜarowego - obwałowany - zasypany ziemią

4,4 2,5 1,7

ze ścianą wytłumiającą poŜar 2,0 1,7 1,4

ze ścianą oddzielenia przeciwpoŜarowego 1,7 1,4 1,25

2,5 1,4

1,7 1,25

1,4 1,0

nie obwałowany

Dla nadtlenków III grupy niebezpieczeństwa Rodzaj budynku nie obwałowany - nie obwałowany 1,47 - obwałowany 0,83 - zasypany ziemią 0,47

obwałowany 0,66 0,66 0,4

2,0 2,0 1,4

zasypany ziemią 1,4 1,25 1,0

2,0 1,25

1,25 0,8

obwałowany

zasypany ziemią 0,47 0,4 0,26

Zasady wyznaczania w obiektach stref zagroŜenia wybuchem mieszanin materiałów palnych z powietrzem do odpowiedniej kategorii zagroŜenia wybuchem określają przepisy przeciwpoŜarowe.

Kierownik zakładu pracy dokonuje zakwalifikowania magazynów do kategorii zagroŜenia wybuchem MW 1 i MW 2. Jeśli ma to miejsce, to wokół kaŜdego obiektu zakwalifikowanego do kategorii zagroŜenia wybuchem MW 1 lub MW 2 kierownik zakładu pracy wyznacza strefę ochronną na terenie naleŜącym do tego zakładu pracy. Na obszarze strefy ochronnej nie wolno budować dróg, z wyjątkiem dróg prowadzących do tych obiektów, przechowywania i gromadzenia materiałów palnych, uŜywania i przechowywania materiałów mogących zainicjować wybuch lub zapalenie, uŜywania otwartego ognia, przebywania osób nie związanych z realizacją zadań wynikających z funkcji obiektu. Wszystkie prace remontowe i spawalnicze powinny być prowadzone w sposób uniemoŜliwiający zainicjowanie poŜaru lub wybuchu.

Wymagania dla pomieszczeń magazynowych Nadtlenki mogą być magazynowane w następujących magazynach: • Magazyn izolowany moŜe się mieścić wyłącznie w odrębnym budynku. Jest to wolno stojący obiekt jednokondygnacyjny, bez podpiwniczenia i poddasza, jednokomorowy lub wielokomorowy. Komory powinny być rozmieszczone szeregowo, a wszystkie drzwi komór powinny być usytuowane z tej samej strony. Rozmieszczenie dwuszeregowe jest dopuszczalne w magazynie, w którym są cztery komory stykające się jedną ze ścian bocznych i ścianą tylną (przeciwległą do drzwi). Powierzchnie odciąŜające mogą być wówczas usytuowane tylko na drugiej ścianie bocznej kaŜdej komory. Magazyn izolowany powinien być, zaleŜnie od projektowanego obładowania, zlokalizowany z zachowaniem odległości bezpieczeństwa ustalonych według równania określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia, z uwzględnieniem współczynników liczbowych "K", określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

• Magazyn oddzielony moŜe się mieścić w budynku magazynowym o zróŜnicowanym przeznaczeniu i powinien być oddzielony od reszty obiektu elementami oddzieleń przeciwpoŜarowych. W magazynie oddzielonym moŜna przechowywać nadtlenki III grupy niebezpieczeństwa oraz I i II grupy niebezpieczeństwa, w ilościach określonych poniŜej: o w I grupie niebezpieczeństwa 50 kg, o w II grupie niebezpieczeństwa 200 kg, o w III grupie niebezpieczeństwa 400 kg, W powyŜszych przypadkach zachowanie odległości bezpieczeństwa nie są wymagane. Dotyczy to równieŜ magazynów podręcznych i nawaŜalni.

www.towary-niebezpieczne.pl

47

Chłodzenie w magazynie podręcznym nadtlenków

•

Magazyn podręczny jest wydzielonym pomieszczeniem w budynku produkcyjnym na potrzeby krótkotrwałego składowania nadtlenków zuŜywanych w bieŜącej produkcji. Nadtlenki znajdujące się w magazynach podręcznych powinny być zuŜyte w ciągu jednej zmiany.

Nadtlenki musza być chronione przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych, wszelkich źródeł ciepła i umieszczone w wentylowanych pomieszczeniach. Dopuszcza się maksymalne poziomy temperatury roboczej i alarmowej podczas magazynowania i transportu nadtlenków na podstawie ich temperatury samoprzyspieszającego się rozkładu według poniŜszej tabeli.

Temperatura Samoprzyspieszajacego się Rozkłądu o poniŜej 20 C o o 20 C do 35 C o powyŜej 35 C

Temperatura robocza (kontrolowana)

Temperatura alarmowa

o

o

20 C poniŜej TSR o 15 C poniŜej TSR o 10 C poniŜej TSR

10 C poniŜej TSR o 10 C poniŜej TSR o 5 C poniŜej TSR

Objaśnienia: 1) temperatura samoprzyspieszającego się rozkładu, zwana TSR - najniŜsza temperatura, przy której moŜe rozpocząć się samorzutny rozkład nadtlenku znajdującego się w opakowaniu, 2) temperatura robocza - najwyŜsza temperatura, przy której nadtlenek moŜe być bezpiecznie przechowywany i transportowany, 3) temperatura alarmowa - temperatura, przy której powinny rozpocząć się działania ratownicze uniemoŜliwiające osiągnięcie przez nadtlenek temperatury samoprzyspieszającego się rozkładu.

Klasę odporności ogniowej obiektów, w których znajdują się nadtlenki, z wyłączeniem magazynów podręcznych oraz klasę odporności ogniowej elementów budowlanych tych obiektów zestawiono poniŜej.

48

Grupa niebezpieczeństwa

Przeznaczenie obiektu

I i II III

magazyn magazyn

Klasa odporności ogniowej obiektu

głównych elementów

ścian działowych

A D

4 0,5

1 N

stropodachu jako powierzchni zwykłego odciąŜającej 0,5 1 0,25 0,5

Maksymalna masa nadtlenków magazynowanych w jednej komorze nie moŜe przekroczyć: 1) 1000 kg nadtlenków I grupy niebezpieczeństwa, 2) 2500 kg nadtlenków II grupy niebezpieczeństwa, 3) 5000 kg nadtlenków III grupy niebezpieczeństwa.

Budynki i pomieszczenia, w których znajdują się nadtlenki, powinny być wyposaŜone w powierzchnie odciąŜające (ściany, dach 2 lub przepony). Stropodach, jako powierzchnia odciąŜająca, nie powinien waŜyć więcej niŜ 75 kg/m . Nie dopuszcza się lokalizacji drzwi w ścianach odciąŜających. Minimalną powierzchnię odciąŜającą określa poniŜsza tabela: 2

3

Kubatura pomieszczeń: wskaźnik powierzchni odciąŜających m /m dla nadtlenków I i II grupy niebezpieczeństwa 3 m I grupa niebezpieczeństwa II grupa niebezpieczeństwa powyŜej 600 0,06 0,065 powyŜej 500 do 600 0,065 0,065 powyŜej 200 do 500 0,15 0,1 poniŜej 200 0,2 0,15 Do powierzchni odciąŜających zalicza się równieŜ okna oraz drzwi łatwo otwierające się na zewnątrz.

Dachy budynków i pomieszczeń powinny być wykonane z płyt bezodłamkowych, natomiast ich ściany powinny być wykonane z materiałów niepalnych, przy czym jedna ze ścian lub dach bądź ich odpowiednia część powinny stanowić powierzchnię odciąŜającą. Powierzchnia odciąŜająca nie powinna być skierowana w stronę stanowisk pracy, obiektów socjalnych i mieszkalnych. W halach produkcyjnych, między reaktorami a powierzchnią odciąŜającą, nie powinno znajdować się Ŝadne urządzenie, które mogłoby spowodować dodatkowe zagroŜenie w przypadku niebezpiecznego rozkładu nadtlenków. Jeśli powierzchnię odciąŜającą stanowią okna, powinny one być na zewnątrz zabezpieczone siatką chroniącą przed odłamkami, umieszczoną w odległości 1 m od okna. Dla budynków i pomieszczeń, w których znajdują się nadtlenki III grupy niebezpieczeństwa, powierzchnie odciąŜające nie są wymagane.

W magazynach wielokomorowych ściany boczne i działowe powinny wystawać ponad dach na wysokość co najmniej 0,3 m, jeśli powierzchnią odciąŜającą jest dach lub wystawać przed ścianę odciąŜającą na odległość 1,0 m na całej wysokości.

W magazynach, w których znajdują się nadtlenki I i II grupy niebezpieczeństwa, od strony ściany odciąŜającej powinien być usypany wał ziemny o wysokości nie mniejszej niŜ wysokość budynku magazynowego, tak aby stopa wału oddalona była od o budynku od 1 do 3 metrów. Kąt między podstawą a tworzącą wału powinien wynosić 40±5 . Wały ziemne mogą być podparte murem do 1/3 ich wysokości jednostronnie lub dwustronnie. Powierzchnie wałów ziemnych powinny być uodpornione na erozję

www.towary-niebezpieczne.pl

o

powietrzną i wodną. W przypadku komór w magazynach dla nadtlenków o TSR poniŜej 20 C powinny być stosowane przedsionki.

Teren ze zlokalizowanymi na nim magazynami, w których przechowywane są nadtlenki, powinien być ogrodzony. W odległości 20 m od obrysu tych obiektów teren nie powinien być zadrzewiony i nie moŜe zarastać krzewami, wysoką trawą lub chwastami.

Ogrodzenie powinno zabezpieczać teren przed wstępem osób postronnych, mieć wysokość 2,5 m i być oświetlone na całej długości oraz posiadać dwie bramy, w tym jedną słuŜącą do stałego uŜytkowania, a drugą awaryjną usytuowaną z przeciwnej strony. Droga dojazdowa i główne ciągi dla pieszych, usytuowane w obrębie strefy ochronnej, nie powinny przebiegać od strony powierzchni odciąŜających i powierzchni groŜących zawaleniem w razie wybuchu. Droga dojazdowa, jeŜeli nie jest drogą przelotową, powinna być zakończona pętlą lub placem manewrowym o wymiarach 20x20 m albo innym rozwiązaniem równorzędnym. Drogi dojazdowe i ciągi dla pieszych powinny być utwardzone, nie pylące i dające się łatwo spłukiwać.

Wymagania w zakresie magazynowania Zabronione jest przechowywanie nadtlenków w jednym pomieszczeniu z innymi materiałami. Opakowania z nadtlenkami naleŜy składować w jednej warstwie, rzędami. Odległość pomiędzy opakowaniami powinna wynosić: 1) co najmniej 5 cm, jeŜeli dno opakowania ma kształt prostokątny lub kwadratowy, 2) co najmniej 2 cm, jeŜeli dno opakowania ma kształt okrągły lub owalny.

Dopuszcza się składowanie nadtlenków na regałach z zachowaniem następujących warunków: 1) w pionie rozmieszczone mogą być tylko opakowania z tym samym nadtlenkiem, 2) półki regału powinny być wykonane w postaci kratownic, przy czym najwyŜsza półka powinna znajdować się na wysokości 150 cm, 3) regały przeznaczone do składowania opakowań z ciekłymi nadtlenkami powinny mieć zainstalowane, w odległości 10 cm pod kaŜdą półką, tace z tworzywa sztucznego.

4) regały nie powinny zawierać elementów drewnianych i palnych.

W magazynie lub w komorze magazynowej poszczególne partie nadtlenków naleŜy rozdzielić i oznakować datą przyjęcia. Do przetwórstwa naleŜy wydawać zawsze opakowania najstarsze.

Niedozwolone jest magazynowanie nadtlenków z uszkodzonymi opakowaniami.

W pomieszczeniach magazynów nie wolno otwierać opakowań z nadtlenkami, poza przypadkami pobierania próbek przez kontrolę techniczną.

W przypadku hermetycznie zamkniętych opakowań z nadtlenkami, potrzebę i częstotliwość ich odpowietrzania reguluje instrukcja magazynowa.

Zabrania się stosowania palet drewnianych do składowania nadtlenków.

Dopuszcza się piętrzenie opakowań z nadtlenkami III grupy niebezpieczeństwa będącymi w stanie stałym, zgodnie z instrukcją producenta.

W kaŜdym pomieszczeniu, w którym znajdują się nadtlenki i utrzymuje się o temperatura powyŜej 0 C, powinna znajdować się instalacja wodociągowa zawierająca wodę pitną. W skład instalacji wodociągowej wchodzą natryski bezpieczeństwa, umywalki oraz urządzenia do przepłukiwania oczu.

Do pomieszczeń, w których znajdują się nadtlenki i w których utrzymuje się o temperatura poniŜej 0 C, instalacja wodociągowa, powinna znajdować się w o najbliŜszym pomieszczeniu, w którym utrzymuje się temperatura powyŜej 0 C, jednak oddalonym nie więcej niŜ o 10 m.

Na zewnątrz pomieszczeń produkcyjnych i magazynowych, w których znajdują się nadtlenki, powinien znajdować się kryty zbiornik ściekowy do gromadzenia rozlanych cieczy i dokonywania ich neutralizacji przed odprowadzeniem do ogólnej sieci kanalizacyjnej lub wywiezieniem. Zbiorniki ściekowe oraz zbiorniki słuŜące do awaryjnego opróŜnienia instalacji technologicznej powinny być zlokalizowane na terenie ogrodzonym, w odległości co najmniej 8 m od hali produkcyjnej i 12 m od drogi dojazdowej.

Pojemność zbiornika, powinna być równa iloczynowi powierzchni największej komory i 0,5 m wysokości zalania. Zbiorniki takie powinny być połączone z kratkami ściekowymi w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych kanałami ściekowymi o spadkach wykluczających moŜliwość osadzania się nadtlenków. Kanały ściekowe powinny być regularnie płukane, nie rzadziej niŜ raz na tydzień.

Pomieszczenia, w których znajdują się nadtlenki, powinny mieć wentylację naturalną wszędzie tam, gdzie to moŜliwe z uwagi na wymaganą temperaturę roboczą pomieszczenia, z wyłączeniem magazynów, w których przechowuje się nadtlenki w o temperaturze poniŜej 0 C. W pomieszczeniach, w których istnieje moŜliwość przeschnięcia nadtlenków, powinien być zastosowany, zgodnie z instrukcją technologiczną, nawiew nawilŜanego powietrza i pomiar jego wilgotności.

W pomieszczeniach, w których znajdują się nadtlenki I i II grupy niebezpieczeństwa, naleŜy instalować wyłączniki główne, bezpieczniki, mufy kablowe i gniazda wtykowe wyłącznie poza tymi pomieszczeniami. Lampy elektryczne naleŜy instalować w ścianach za hermetycznym oszkleniem typu antisol. Dostęp do tych lamp powinien być moŜliwy tylko z zewnątrz. Jeśli zaistnieje

www.towary-niebezpieczne.pl

49

potrzeba zainstalowania wyłączników, silników i lamp wewnątrz pomieszczeń z nadtlenkami, to powinny to być urządzenia typu Exe dla I i II grupy niebezpieczeństwa i o stopniu ochrony IP56 dla I grupy, IP54 dla II grupy oraz IP44 dla III grupy niebezpieczeństwa. Klasę temperaturową i podgrupę urządzeń określa się tylko w przypadku urządzeń produkcyjnych, w których obok nadtlenków występują inne substancje. Kable i przewody elektryczne powinny być odporne na przewidywane wpływy chemiczne, termiczne i mechaniczne otoczenia. Zewnętrzne ich powłoki i otuliny powinny być niepalne. Przejścia kabli przez ściany powinny być uszczelnione. NaleŜy stosować środki chroniące przed elektrycznością statyczną lub urządzenia odprowadzające elektryczność statyczną. Urządzenia odgromowe naleŜy instalować w halach produkcyjnych oraz w magazynach zgodnie z Polską Normą.

Wewnątrz komór magazynowych oraz w reaktorach do wytwarzania nadtlenków powinny być zainstalowane czujniki temperatury wskazujące na tablicy pomiarowej pomiar i rejestrację temperatur oraz sygnalizujące za pomocą sygnalizacji świetlnej i akustycznej temperatury alarmowe i krytyczne. Czujniki zainstalowane wewnątrz komór magazynowych powinny podawać impulsy sterujące urządzeniami wentylacyjno-klimatyzacyjnymi, zraszaczowymi, zalewowymi, a czujniki temperatury zainstalowane w reaktorach do wytwarzania nadtlenków - impulsy sterujące dodatkowym chłodzeniem bądź, w sytuacjach awaryjnych, opróŜnieniem aparatów. Dodatkowo reaktory naleŜy wyposaŜyć w regulatory przepływu i poziomu pH. W pomieszczeniach, w których znajdują się nadtlenki, w miejscach bezpiecznych i łatwo dostępnych dla obsługi powinny być zainstalowane aparaty telefoniczne słuŜące do alarmowania.

Wewnątrz magazynów i hal produkcyjnych naleŜy stosować automatyczne stałe instalacje gaśnicze (zraszaczowe).

W pomieszczeniach niskotemperaturowych naleŜy stosować do gaszenia dwutlenek węgla lub azotu. W komorach o 2 powierzchni większej niŜ 54 m sieć zraszaczową moŜna instalować w postaci oddzielnych sekcji, a uruchomienie całej sieci powinno następować oddzielnym impulsem ręcznym. W halach produkcyjnych naleŜy stosować instalacje zraszaczowe oraz podręczny sprzęt gaśniczy. Na zewnątrz hal produkcyjnych oraz magazynów powinny być zlokalizowane hydranty zewnętrzne, zgodnie z wymaganiami Polskich Norm.

3 JeŜeli gęstość nadtlenku jest niŜsza od 1 g/cm , powinno się stosować stałe instalacje gaśnicze z dwutlenkiem węgla typu W oraz P lub stałe instalacje gaśnicze z ciekłym azotem.

50

Jako podręczny sprzęt gaśniczy naleŜy stosować agregaty i gaśnice śniegowe oraz gaśnice proszkowe.

Pracodawca jest zobowiązany do zaopatrywania pracowników zatrudnionych przy produkcji i magazynowaniu nadtlenków w podstawowy zestaw odzieŜy roboczej i ochronnej składający się z:

www.towary-niebezpieczne.pl

obuwia na spodach prądoprzewodzących do pracy przy nadtlenkach I i II grupy niebezpieczeństwa lub na spodach gumowych przy nadtlenkach III grupy niebezpieczeństwa, • bielizny i ubrań nie elektryzujących się, • szczelnych okularów lub odchylnej zasłony przeciwodpryskowej, • rękawic wykonanych z gumy lub z polichlorku winylu, • fartucha niepalnego, • nakrycia głowy.

OdzieŜ powinna być prana nie rzadziej niŜ co 1 miesiąc, a w razie oblania lub skaŜenia - natychmiast. Sprzęt ochrony indywidualnej powinien być konserwowany zgodnie z zaleceniami producenta.

•

We wszystkich pomieszczeniach, gdzie znajdują się nadtlenki, obowiązuje zakaz palenia tytoniu oraz posługiwania się otwartym ogniem.

Uwaga!

Zgodnie z § 36. rozporządzenia nie dotyczy ono lokalizacji obiektów stałych, w których wytwarza się, przetwarza, obrabia, magazynuje lub transportuje nadtlenki organiczne, nie odpowiadających jego przepisom, jeŜeli zostały wybudowane zgodnie z przepisami obowiązującymi w czasie ich wznoszenia, a ich stan techniczny nie zagraŜa bezpieczeństwu ludzi i mienia oraz nie nastąpiła zmiana ich przeznaczenia.

Produkty medyczne Część produktów medycznych, ze względu na wypełnienie granic kryteriów jest uznana za produkty niebezpieczne. Z tego w względu naleŜy przytoczyć podstawowe regulacje w tym zakresie. Kwestie magazynowania produktów farmaceutycznych reguluje Dobra Praktyka Dystrybucyjna wprowadzona w formie rozporządzenia Ministra Zdrowia.

Wymagania w zakresie magazynu Hurtownia farmaceutyczna składa się co najmniej z komory przyjęć, pomieszczenia magazynowego, pomieszczenia ekspedycyjnego oraz pomieszczenia administracyjnego i socjalnego; komora przyjęć i pomieszczenie ekspedycyjne muszą posiadać odrębne wejścia. Przewiduje się ciągi komunikacyjne, takie jak korytarze i przejścia pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami hurtowni, odpowiednie do charakteru wykonywanych zadań.

Pomieszczenia magazynowe hurtowni farmaceutycznej i ich otoczenie utrzymuje się w czystości oraz zapewnia skuteczne izolowanie od warunków zewnętrznych, w szczególności powierzchnia, kubatura oraz wyposaŜenie pomieszczeń muszą być dostosowane do prowadzonego asortymentu, a takŜe odpowiednio wyposaŜone w: 1) urządzenia wentylacyjne, 2) urządzenia termoregulacyjne, 3) legalizowane przyrządy umoŜliwiające całodobową kontrolę oraz rejestrację temperatury i wilgotności, aby temperatura we wszystkich częściach pomieszczeń była zgodna z warunkami przechowywania produktów leczniczych określonymi przez podmiot odpowiedzialny lub w odpowiedniej farmakopei.

Względna wilgotność w pomieszczeniach utrzymujących temperaturę pokojową nie moŜe przekraczać 70%.

Przedsiębiorca prowadzący hurtownię farmaceutyczną przechowuje rejestr obejmujący wpisy pomiaru temperatury i wilgotności za dany rok kalendarzowy, przez okres 12 miesięcy, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, którego wpisy dotyczą.

Wymagania w zakresie elementów budowlanych 1) ściany, podłogi i sufity pomieszczeń muszą być gładkie, bez uszkodzeń, niepylące i łatwe do mycia i czyszczenia, a w razie potrzeby do dezynfekcji, 2) powierzchnia i wyposaŜenie magazynowe muszą być wolne od odpadków, kurzu i szkodników oraz zapewniać: a. zabezpieczenie produktów leczniczych przed zanieczyszczeniami organicznymi oraz uszkodzeniami mechanicznymi, a takŜe przed mikroorganizmami i szkodnikami, b. warunki uniemoŜliwiające wzajemne skaŜenie produktów leczniczych, c. warunki uniemoŜliwiające dostęp do produktów leczniczych osobom nieupowaŜnionym.

www.towary-niebezpieczne.pl

51

Produkty lecznicze przechowuje się zgodnie z następującymi zasadami: 1)

produkty lecznicze przechowuje się w oryginalnych opakowaniach zbiorczych lub jednostkowych, w warunkach określonych przez podmiot odpowiedzialny,

2)

substancje farmaceutyczne bardzo silnie działające, przeznaczone do sporządzania leków recepturowych lub aptecznych przechowuje się w wydzielonych pomieszczeniach, miejscach lub w oddzielnych szafach odpowiednio zabezpieczonych. Jeśli będą to chemikalia stwarzające zagroŜenie, to naleŜy przeciwdziałać moŜliwości powstania zagroŜenia wynikającego z właściwości tych substancji.

3)

produkty lecznicze będące produktami silnie wonnymi, materiałami łatwopalnymi, Ŝrącymi lub cuchnącymi, przechowuje się w wydzielonych pomieszczeniach lub miejscach,

4) środki odurzające i substancje psychotropowe przechowuje się zgodnie z odrębnymi przepisami, 5) opakowania zawierające produkty lecznicze przechowuje się w odległości minimum 50 cm od urządzeń grzewczych i sufitu oraz 10 cm od ścian i podłogi.

Prowadzący hurtownie zobowiązany jest do wdroŜenia procedur określających czynności naleŜących do pracownika przyjmującego i wydającego produkty oraz postępowania dotyczącego produktów leczniczych nieodpowiadających wymaganiom jakościowym, w tym zwróconych lub wycofanych z obrotu.

Gazy techniczne

52

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz uŜywaniu i magazynowaniu karbidu.

www.towary-niebezpieczne.pl

Wymagania w zakresie magazynu (§ 11) Zbiorniki przenośne napełnione gazami oraz opróŜnione z gazów powinny być magazynowane oddzielnie w oznakowanych pomieszczeniach lub miejscach składowych w następujący sposób: • • •

na otwartej przestrzeni w paletach - pojemnikach o aŜurowej konstrukcji. pod zadaszeniem; w wydzielonym pomieszczeniu.

Niedopuszczalne jest magazynowanie zbiorników przenośnych w piwnicach, na klatkach schodowych, na korytarzach, w wąskich dziedzińcach, w przejściach dla pieszych i przejazdach, a takŜe w ich pobliŜu, w garaŜach pojazdów, w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz na podestach roboczych urządzeń i innych instalacji.

W ogrzewanych pomieszczeniach do magazynowania zbiorników przenośnych grzejniki powinny być zasilane wodą lub parą wodną pochodzącą z zewnętrznych źródeł.

Odległość zbiorników przenośnych od czynnych grzejników powinna wynosić co najmniej 1,0 mm, a w przypadku zastosowania osłon termicznych odległośc ta moŜe być zmniejszona do nie mniej niŜ 0,1 m.

Uwaga szczególna: Zbiorniki przenośne mogą być pozostawione w miejscu pracy po uprzednim zamknięciu zaworów głównych i zabezpieczeniu ich przed osobami nieupowaŜnionymi.

Warunkiem jest jednak zabezpieczenie ich przed przypadkowym przewróceniem.

Zalecenia w zakresie instrukcji Niedopuszczalne jest, aby zbiorniki przenośne były: • rzucane; • toczone po podłodze w pozycji leŜącej z wyjątkiem beczek ciśnieniowych z obręczami do toczenia; • uderzane metalowymi przedmiotami; uŜywane do innych celów niŜ te, do których zostały zaprojektowane; • poddane usuwaniu korozji z zewnętrznych powierzchni, jeŜeli są napełnione gazem; • poddawane bezpośredniemu działaniu ognia.

Niedopuszczalne jest przetaczanie gazów ze zbiorników przenośnych do innych zbiorników przenośnych poza zakładem napełniającym.

Niedopuszczalne jest otwieranie niepołączonych z instalacją odbiorczą zaworów słuŜących do opróŜniania zbiorników przenośnych zawierających gazy palne lub toksyczne.

Zbiorniki przenośne przeznaczone w szczególności do przechowywania tlenu i mieszanin tlenu z innymi gazami powinny być w sposób szczególny chronione przed kontaktem z tłuszczami i smarami lub z substancjami palnymi.

Zawory zamykające zbiorników przenośnych powinny być skutecznie zabezpieczone kołpakiem, kołnierzem lub konstrukcją osłaniającą przed uszkodzeniem, które mogłoby spowodować wydostanie się gazu ze zbiornika Wymagania odnośnie specjalnych materiałów Acetylen - zbiorniki przenośne o pojemności powyŜej 1 litra powinny być magazynowane i uŜytkowane wyłącznie w pozycji stojącej.

Karbid - powinno się przechowywać w suchych i wodoszczelnych pojemnikach z hermetycznym zamknięciem, w miejscu Czujnik systemu detekcji gazu dwutlenku węgla uniemoŜliwiającym kontakt pojemnika z wodą. Niedopuszczalne jest (CO2) w magazynie gazów przechowywanie pojemników z karbidem na przejściach i przejazdach dróg transportu wewnętrznego, na klatkach schodowych, na korytarzach pomieszczeń produkcyjnych i socjalnych, w piwnicach, w miejscach ogólnie dostępnych, w pomieszczeniu przeznaczonym dla ludzi, z materiałami stwarzającymi zagroŜenie wybuchem

www.towary-niebezpieczne.pl

53

oraz z materiałami palnymi i innymi stwarzającymi zagroŜenie oddziaływania na siebie lub materiał, z którego wykonany jest pojemnik.

Podczas magazynowania i transportu pojemniki na karbid powinny być szczelnie zamknięte, chronione przed wilgocią, z wyjątkiem pojemników specjalnych na karbid oraz chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Azbest

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. sposobów i warunków bezpiecznego uŜytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest.

w sprawie

Wymagania w zakresie magazynowania Azbest magazynowany jest przede wszystkim jako odpad. Pomieszczenia w zakładzie lub warsztacie zamkniętym, w którym prowadzona jest działalność w kontakcie z wyrobami zawierającymi azbest, powinny zostać odpowiednio oznakowane, a takŜe powinna zostać umieszczona w widocznym miejscu instrukcja bezpiecznego postępowania i ochrony przed naraŜeniem na pył azbestowy.

Obowiązek składowania wszystkich zdemontowanych wyrobów oraz ich części w opakowaniach, w osobnym pomieszczeniu zabezpieczonym przed dostępem osób niepowołanych. (§ 5.3) Materiały te powinny być opakowane w folię o grubości nie mniejszej niŜ 0,2 mm i oznakowane zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia. Po zakończeniu prac miejsca składowania odpadów naleŜy oczyścić z ewentualnych pozostałości azbestu.

Opis zagroŜenia: Pojęciem �azbest” określamy grupę minerałów krzemianowych tworzących włókna. Ich klasyfikację techniczną oparto na długościach i średnicach wiązek włókien. Długość wiązek wynosi od dziesiętnych części milimetra do 100 mm. Azbest jest przyczyną pylicy azbestowej i międzybłoniaka opłucnej. Najbardziej niebezpieczne są włókna długie (>5 m) i cienkie (do 0,01 m). Szkodliwe działanie azbestu polega na przenikaniu do dolnych dróg oddechowych, gdzie następnie wbijają się do płuca i ze względu na swe rozmiary pozostają i w wyniku wieloletniego draŜnienia komórek wywołują zmiany chorobowe.

54

Wymagania dla opakowań: Opakowania zawierające azbest powinny być wykonane w sposób eliminujący emisję włókien azbestowych do powietrza przez: 3 1) szczelne opakowanie w folię polietylenową wyrobów i odpadów o gęstości objętościowej większej niŜ 1.000 kg/m , 2) umieszczenie w workach z folii polietylenowej i szczelne zamknięcie pyłu azbestowego oraz wyrobów i odpadów o gęstości 3 objętościowej mniejszej niŜ 1.000 kg/m , a następnie umieszczenie worków w opakowaniu zbiorczym z folii, lub przez zestalenie tych wyrobów przy uŜyciu cementu i po utwardzeniu szczelne opakowanie w folię polietylenową, 3) utrzymywanie w czasie pakowania wyrobów i odpadów zawierających azbest w stanie wilgotnym (§ 7. 1. ) Oznaczenie: Oznakowanie opakowań powinno mieć formę etykiety, trwale przytwierdzonej do opakowania, lub bezpośredniego nadruku na opakowaniu. Wyroby nie opakowane, zawierające azbest, powinny mieć oznakowanie w formie etykiety, trwale przytwierdzonej do wyrobu, lub bezpośredniego nadruku na wyrobie. Etykiety i napisy na nich zamieszczone oraz nadruki powinny być trwałe (nie ulegające zniszczeniu, zwłaszcza pod wpływem warunków atmosferycznych i czynników mechanicznych).

Oznakowanie powinno spełniać następujące wymagania:

3.

4.

5.

1.

wysokość znaku powinna wynosić co najmniej 5 cm, a szerokość co najmniej 3 cm,

2.

górna część powinna zawierać białą literę "a" na czarnym tle; dolna część powinna zawierać czytelny napis koloru białego lub czarnego na czerwonym tle, o treści "UWAGA! ZAWIERA AZBEST! Wdychanie pyłu azbestu stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia! Postępuj zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy!",

jeŜeli produkt zawiera krokidolit, wyrazy "ZAWIERA AZBEST!" naleŜy zastąpić wyrazami "ZAWIERA AZBEST KROKIDOLIT! ", jeŜeli oznaczenie jest w formie nadruku bezpośrednio na produkcie, wystarczające jest oznaczenie jednokolorowe na kontrastującym kolorze tła, oznakowanie odpadów róŜni się od oznakowania wyrobów.

Zaprezentowany wzór oznaczenia jest zgodny z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia.

www.towary-niebezpieczne.pl

Odpady niebezpieczne Definicje magazynowania reguluje ustawa o odpadach, która określa tą nazwą czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem odzyskiem lub unieszkodliwieniem. Odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwiania mogą być magazynowane maksymalnie do 3 lat, natomiast odpady przeznaczone do składowania nie dłuŜej niŜ 1 rok.

Generalną zasadą jest gromadzenie odpadów w sposób uniemoŜliwiający zanieczyszczenie środowiska oraz stworzenie zagroŜeń. Szczegóły postępowania poda nam karta charakterystyki.

55

Generalną zasadą jest nie mieszanie odpadów. MoŜna to jednak robić, jeśli powstający w ten sposób odpad będzie mniej niebezpieczny. Magazynowanie odpadów naleŜy wykonać w odpowiednio przystosowanych pojemnikach.

Dokładny sposób powinien być opisany w planie gospodarki odpadami. Często odpady są gromadzone w opakowaniach przekazywanych do transportu i z tego względu naleŜy rozwaŜyć spełnienie wymagań umowy ADR w tym zakresie.

Uwarunkowania szczególne związane z pakowaniem odpadów w procesie przygotowywania ich do transportu Aerozole Aerozole odpadowe przewoŜone w celu napraw lub utylizacji nie muszą być zabezpieczone przed przypadkowym rozładowaniem pod warunkiem, Ŝe podjęto odpowiednie środki zapobiegające przed niebezpiecznym wzrostem ciśnienia i uwolnieniem niebezpiecznej zawartości. Opakowania powinny uniemoŜliwiać wyciek cieczy podczas przewozu, np. przez zastosowanie materiału absorpcyjnego. Powinno teŜ być odpowiednio odpowietrzane w celu zapobieŜenia powstawania atmosfery zapalnej i wzrostu ciśnienia.

Aerozole pakujemy w odpowiednie (certyfikowane ze względów transportowych) opakowania zewnętrzne. NaleŜy stosować opakowania zewnętrzne wykonane z odpowiedniego materiału, o wystarczającej wytrzymałości, zaprojektowane z uwzględnieniem pojemności opakowania i jego przeznaczenia. Aerozole nieszczelne lub powaŜnie zdeformowane powinny być przewoŜone w opakowaniach awaryjnych pod warunkiem, Ŝe podjęto odpowiednie środki zapobiegające przed niebezpiecznym wzrostem ciśnienia.

www.towary-niebezpieczne.pl

Zapalniczki

ZuŜyte zapalniczki nie muszą być zabezpieczone przed przypadkowym zadziałaniem pod warunkiem, Ŝe podjęto środki zapobiegające niebezpiecznemu wzrostowi w nich ciśnienia i wytworzeniu atmosfery niebezpiecznej. ZuŜyte zapalniczki, oprócz nieszczelnych i silnie zdeformowanych powinny być pakowane w opakowania zewnętrzne wykonane z odpowiedniego materiału, o wystarczającej wytrzymałości, zaprojektowane z uwzględnieniem pojemności opakowania i jego przeznaczenia. Konstrukcja opakowania oraz zastosowane środki powinny uniemoŜliwiać wyciek cieczy podczas przewozu, np. przez zastosowanie materiału absorpcyjnego. Opakowanie powinno teŜ być odpowiednio odpowietrzane w celu zapobieŜenia powstawania atmosfery zapalnej i wzrostu ciśnienia.

Ponadto powinny być spełnione następujące przepisy: - powinny być stosowane tylko opakowania sztywne o pojemności maksymalnej 60 litrów; - opakowania powinny być napełnione wodą lub innym odpowiednim materiałem ochronnym w celu uniknięcia zapłonu; - w normalnych warunkach przewozu wszystkie urządzenia zapalające w zapalniczkach, powinny być pokryte materiałem ochronnym; - opakowania powinny być odpowiednio wentylowane w celu zapobieŜenia tworzeniu atmosfery wybuchowej i wzrostowi ciśnienia; - sztuki przesyłki powinny być przewoŜone tylko w pojazdach wentylowanych lub odkrytych lub w kontenerach.

Nieszczelne lub silnie zdeformowane zapalniczki, powinny być przewoŜone w opakowaniach awaryjnych pod warunkiem, Ŝe podjęto odpowiednie środki w celu zapobieŜenia niebezpiecznemu wzrostowi ciśnienia.

Farby i lakiery

56

Odpady zawierające pozostałości opakowań oraz zestalone lub ciekłe pozostałości farb mogą być pakowane i przewoŜone na następujących warunkach: (a) odpady mogą być pakowane zgodnie w certyfikowane opakowania dla towarów niebezpiecznych (b) odpady mogą być pakowane w DPPL elastyczne typów 13H3, 13H4 i 13H5 umieszczone w opakowaniach zbiorczych o pełnych ścianach; (c) badanie opakowań i DPPL określonych pod (a) i (b) moŜe być przeprowadzone zgodnie z odpowiednimi wymaganiami działów 6.1 lub 6.5 ADR - dla materiałów stałych, na poziomie II grupy pakowania. Badania powinny być przeprowadzone na opakowaniach i DPPL, napełnionych reprezentatywną próbką odpadów, przygotowanych jak do przewozu; (d) dopuszcza się przewóz luzem w pojazdach krytych opończą, kontenerach zamkniętych lub duŜych kontenerach krytych opończą, o ile pojazdy te i kontenery mają pełne ściany. Skrzynia pojazdu i kontener powinny być szczelne lub uszczelnione, np. poprzez zastosowanie odpowiedniej i dostatecznie wytrzymałej wykładziny wewnętrznej; (e) jeŜeli odpad przewoŜony jest na warunkach określonych w niniejszym przepisie, to powinien być on opisany w dokumencie przewozowym zgodnie z 5.4.1.1.3 w następujący sposób: �ODPAD, UN 1263 FARBA, 3, II".

Akumulatory i baterie

Akumulatory Warunkiem zwolnienia akumulatorów spod restrykcji przepisów ADR jest zastosowanie się do następujących zaleceń: - ich obudowy nie są uszkodzone; - są zamocowane w taki sposób, np. poprzez spiętrzenie na paletach; aby nic mogła wyciekać ich zawartość oraz aby nie mogły zsunąć się, upaść lub ulec uszkodzeniu; - nie mają pozostałości materiałów kwaśnych lub alkalicznych na zewnętrznych powierzchniach; - są zabezpieczone przed zwarciem.

Określenie �Akumulatory zuŜyte" oznacza akumulatory przewoŜone w celu recyklingu po zakończeniu ich normalnego uŜytkowania.

Baterie i akumulatory litowe ZuŜyte baterie i akumulatory litowe o masie brutto nie większej niŜ 500 g brutto kaŜda, zebrane i zgłoszone do przewozu w celu usunięcia, przewoŜone pomiędzy punktem zbiorczym a miejscem wstępnej przeróbki razem z innymi bateriami i akumulatorami, nie podlegają pod działanie innych przepisów ADR, jeŜeli spełniają następujące warunki: - zapewniono opakowania spełniające wymagania wytrzymałościowe na poziomie II grupy pakowania.

- jeŜeli ogniwa i akumulatory pakowane są razem z urządzeniami, to powinny być zapakowane w tekturowe opakowania wewnętrzne, spełniające wymagania wytrzymałościowe na poziomie II grupy pakowania.

- jeŜeli ogniwa lub akumulatory naleŜące do klasy 9 znajdują się w urządzeniach, to urządzenia te powinny być zapakowane w mocne opakowania zewnętrzne w sposób uniemoŜliwiający ich przypadkowe zadziałanie podczas przewozu.

Ponadto, akumulatory w mocnej, odpornej na uderzenia obudowie zewnętrznej, o masie brutto 12 kg i większej i zestawy takich akumulatorów, mogą być pakowane w mocne opakowania zewnętrzne, w obudowach ochronnych (np. w klatkach całkowicie zamkniętych lub wykonanych z listew drewnianych), bez opakowania lub na paletach. Akumulatory powinny być zabezpieczone przed niezamierzonym przemieszczeniem, a bieguny akumulatorów nie powinny być obciąŜane przez znajdujące się na nich przedmioty. Akumulatory powinny być zabezpieczone przed zwarciem. (ii) jeŜeli w tym miejscu zapewniony jest system zachowania jakości w taki sposób, Ŝe całkowita liczba baterii i akumulatorów litowych na jednostkę transportową nie przekracza 333 kg; (iii) sztuki przesyłki powinny być zaopatrzone w napis �ZUśYTE BATERIE LITOWE".

www.towary-niebezpieczne.pl

Oleje przepracowane

Podstawa prawna : Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi.

Rozporządzenie określa szczegółowy sposób postępowania z olejami odpadowymi, polegający na zbieraniu lub magazynowaniu.

Zasady magazynowania (§ 2-3) Oleje odpadowe zbiera się i magazynuje selektywnie według wymagań wynikających ze sposobu ich przemysłowego wykorzystania lub unieszkodliwiania. Podczas zbierania i magazynowania olejów odpadowych jest niedopuszczalne ich mieszanie z innymi odpadami i substancjami, w tym zwłaszcza z odpadami stałymi, odpadami PCB, olejem napędowym, olejem opałowym, płynami chłodniczymi, płynami hamulcowymi oraz innymi substancjami i preparatami chemicznymi niebędącymi olejami; dopuszcza się mieszanie róŜnych rodzajów olejów odpadowych, jeŜeli nie wpłynie to Przykład zastosowania palet wychwytowych jako negatywnie na proces ich odzysku lub unieszkodliwiania. zabezpieczenia miejsca gromadzenia i Oleje odpadowe zbiera się do szczelnych pojemników, magazynowania olejów.

Z oferty Topserw wykonanych z materiałów trudno palnych, odpornych na działanie olejów odpadowych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposaŜonych w szczelne zamknięcia, zabezpieczonych przed stłuczeniem. Na pojemnikach umieszcza się w miejscu widocznym: 1) napis "OLEJ ODPADOWY"; 2) informację o kodzie lub kodach odpadu wynikającą z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206); 3) oznakowanie wymagane przepisami szczególnymi, dotyczącymi transportu odpadów niebezpiecznych.

Na pojemnikach przeznaczonych do zbierania i magazynowania olejów odpadowych od indywidualnych posiadaczy, ustawianych w miejscach publicznych, umieszcza się dodatkowo informację o sposobie eksploatacji pojemnika oraz dane o jego właścicielu. JeŜeli olej podczas uŜytkowania miał lub mógł mieć styczność z substancją niebezpieczną, w jej postaci własnej lub jako składnik preparatu, na pojemniku umieszcza się informację o zanieczyszczeniu lub moŜliwości zanieczyszczenia oleju odpadowego tą substancją. Pojemniki do zbierania olejów odpadowych mogą być stosowane w rotacji pomiędzy wytwórcą odpadu a ich kolejnym posiadaczem, miejscem odzysku albo unieszkodliwiania.

Wymagania dla magazynu (§ 4.)

Oleje odpadowe magazynuje się w miejscach utwardzonych, zabezpieczonych przed zanieczyszczeniami gruntu i opadami atmosferycznymi, wyposaŜonych w urządzenia lub środki do zbierania wycieków tych odpadów. Urządzenia te dostosowuje się do ilości magazynowanych olejów odpadowych. W miejscach magazynowania olejów odpadowych dostęp do nich, w celu opróŜnienia lub wymiany pojemnika, jest ograniczony do właścicieli pojemników lub przedsiębiorców zajmujących się gospodarowaniem tymi olejami odpadowymi.

KaŜdy wyciek oleju powinien być unieszkodliwiony.

Doskonale nadają się do tego sorbenty Z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

57

58

www.towary-niebezpieczne.pl

Magazyn dla magazynierów Celem tej części jest zwrócenie uwagi na najwaŜniejsze elementy wynikające z �profesjonalnego” magazynowania.

Zalecenia w zakresie przygotowania magazynów Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

Art. 6 1. Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu.

2. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie moŜliwe środki zapobiegawcze.

Pomijając kwestie formalne, czyli posiadanie zgody na uŜywanie magazynu jako magazynu chemicznego, wymagane jest wykazanie się przezornością i przewidywaniem zanim wprowadzimy do naszych obiektów chemię. Chemia nie będzie się z nami konsultowała i jeśli zaakceptujemy określone ryzyko wystąpienia awarii musimy być przygotowani na skutki wydarzeń awaryjnych. Wprowadzenie produktów chemicznych do magazynu lub zwiększanie ilości juŜ magazynowanej chemii nie moŜe odbywać się bez stosownych analiz i przygotowań. PoniŜej podsumowane zostały dotychczasowe doświadczenia w zakresie przygotowania powierzchni magazynowych. W większości przypadków przepisy nie wskazują konkretnych sposobów postępowania. Uwzględniając dopuszczalne ryzyko oraz moŜliwe zdarzenia naleŜy podjąć racjonalne decyzje.

Warunki minimalne (stan podstawowy).

Warunek Cel Szczelność magazynu Zapewnienie wyciekowi

przeciwdziałania

DrenaŜ i uszczelnienia

ZapobieŜenie przedostania się pozostałości środków gaśniczych oraz odpadów poakcyjnych do środowiska

Izolacja podłoŜa pod posadzką

Zagwarantowanie, Ŝe w przypadku pęknięcia płyt posadzki lub ich odkształcenia skutki ew. rozszczelnienia nie przedostaną się poniŜej fundamentów).

Odprowadzenie wód opadowych.

Odprowadzenie wód opadowych

Posadzka odporna magazynowane chemikalia

na

Konstrukcja ścian

Wprowadzenie sekcji na pojemniki uszkodzone

Zapewnienie warunków bezpieczeństwa oraz unikanie gromadzenia ładunków elektrostatycznych Przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się poŜaru Minimalizowanie zagroŜeń związanych z rozprzestrzenianiem się skutków rozszczelnienia.

www.towary-niebezpieczne.pl

MoŜliwe warianty rozwiązań • Kanalizacja bezodpływowa pozwalając na gromadzenie w przypadku awarii cieczy bez moŜliwości przedostania się jej do środowiska (kanalizacja awaryjna, bezodpływowa).

• Zastosowanie zbiorników awaryjnych (palet odciekowych).

• Zastosowanie opakowań awaryjnych.

• Uszczelnienie krawędzi styku ścian z podłoŜem.

• Wyprofilowanie posadzki.

• Zastosowanie ścian łączonych trwale z podłoŜem.

• Kanalizacja bezodpływowa lub połączona ze zbiornikiem retencyjnym.

• Zastosowanie izolacji (geowłóknina).

• Środki odpowiednie do ryzyka zgodnie z wynikiem analizy ryzyka.

• Zastosowanie odprowadzeń poziomych oraz wyprofilowanie przestrzeni parkingu.

• Poniesienie ramp.

Uwaga! Wody powinny być odprowadzane do zbiornika lub odpowiedniego separatora • Zastosowanie farb i pokryć odpowiednich do magazynowanych produktów.

• Zastosowanie materiałów dla budynków w odpowiedniej klasie energetycznej (patrz strona 70).

• Wprowadzenie sekcji lub stref.

• Opakowania awaryjne.

• Szafy / kontenery.

59

60

Warunek Ogrzewanie

Cel Zapewnienie warunków pracy.

Zapewnienie odpowiednich warunków magazynowania.

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

Klapy oddymiające

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

Zastosowani przegród przeciw dymowych Rampy oraz drzwi ewakuacyjne posiadają zabezpieczenia na wypadek rozszczelnienia lub poŜaru.

Przed bramami (przejazdami) oraz przed rampami umieszczono odboje lub / i ograniczniki sygnalizacyjne.

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

Minimalizowanie moŜliwości przedostania się pozostałości środków gaśniczych do środowiska.

Wentylacja

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

Zapewnienie odpowiednich warunków.

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

Wentylacja zgodnie z normami. W przypadku, gdy mogą powstać pary kwaśne lub zasadowe naleŜy stosować materiały konstrukcyjne odporne na kwasy.

Wentylacja zgodnie z normami

Monitoring stęŜeń

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

Zastosowanie środków odpowiednich dla zagroŜeń.

W magazynie zapewniono system pryszniców awaryjnych lub płuczek do oczu z odprowadzeniem niezaleŜnym wody (do pojemników niepołączonych z kanalizacją.

Akumulatorownia posiada system monitoringu stęŜeń oraz niezaleŜna wentylację.

System wykrywania i informowania o poŜarze oraz odpowiednia infrastruktura

Ochrona zdrowia i Ŝycia pracowników.

Zastosowanie środków odpowiednich dla zagroŜeń.

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

NaleŜy uwzględnić zalecenia producentów baterii oraz aparatów do ładowania.

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

NaleŜy zastosować odpowiednie instalacje, z niezaleŜnym zasilaniem, zbiorniki wody, zbiornik dostojnik na wody lub odpowiednie dla systemów gaszenia gazami).

Wentylacja awaryjna

Magazyn posiada wszelkie instalacje elektryczne i awaryjne wykonane w wersji przeciwwybuchowej (EX).

Zapewnienie materiałów sorpcyjnych.

ZapobieŜenie zniszczeniu infrastruktury.

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych.

Minimalizowanie zagroŜeń poŜarowych oraz skaŜenie środowiska.

www.towary-niebezpieczne.pl

MoŜliwe warianty rozwiązań • Ogrzewanie bez odkrytych elementów grzewczych (np. wodne).

• Ogrzewanie gazowe osłonięte z systemem czujników gazu oraz moŜliwością zastąpienia gazu palnego w przypadku rozszczelnienia gazami obojętnymi lub system detekcji gazu powiązanym ze sterowaniem instalacją.

Uwaga! Klapy dymowe powinny być sytuowane pomiędzy regałami w sposób uniemoŜliwiający ogrzewanie wnętrza przez słońce. Nie powinny one obejmować więcej niŜ 10% • Wyprofilowanie posadzek • Zastosowanie listew awaryjnych • Zastosowanie słupków, krawęŜników lun odbojów.

Zastosowanie przenośnych lub stacjonarnych rozwiązań gwarantujących dostępność środków sorpcyjnych oraz moŜliwość ich gromadzenia po uŜyciu.

Regały

Zgodnie z wytycznymi FEM (Federation Europeene de la Manutention) przyjmuje się nazewnictwa w konstrukcji regałów wskazane na grafie obok. KaŜda instalacja standardowych regałów paletowych składa się z dwóch podstawowych elementów: BELEK - zawierających belkę, zaczep belki i zawleczkę zabezpieczającą.

RAM - zawierających słupy, stęŜenia i stopki.

Oznaczenie regałów KaŜdy z regałów oraz przęseł musi mieć określone parametry w zakresie wytrzymałości przęsła oraz regału.

Zabezpieczanie regałów KaŜdy z regałów w miejscu mocowania z podłoŜem, które moŜe zostać uszkodzone przez transport wewnętrzny powinien być zabezpieczony odbojnikami.

Przeglądy regałów Wymagane jest dokonywanie regularnych przeglądów okresowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan regałów i sposób ich uŜytkowania. Przegląd musi być przeprowadzany przez osobę z dostateczną znajomością konstrukcyjnych właściwości regałów. Przeglądy powinny odbywać się w następującym harmonogramie: Kontrola codzienna Kontrole te powinny być przeprowadzane przez personel obsługujący regały podczas codziennej pracy. Jest to ocena wizualna. W przypadku zauwaŜenia uszkodzenia mechanicznego konstrukcji regału, naleŜy to natychmiast zgłosić do osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo w magazynie. Kontrola powinna takŜe ujawniać palety uszkodzone.

Kontrola cotygodniowa Kontrola polegająca na wzrokowym sprawdzeniu konstrukcji regałów od poziomu posadzki przez ich całą wysokość oraz zaklasyfikowaniu wykrytych braków i uszkodzeń w konstrukcji do odpowiednich grup ryzyka.

Przykład oznaczenie parametrów regału

Kontrola roczna Kontrola specjalistyczna przez wykwalifikowany personel. Podczas tej kontroli sprawdzany jest kompletność instalacji regałowej, stan techniczny instalacji oraz stan techniczny systemu zabezpieczeń instalacji (osłony słupów, ram, itp.).

Grupy ryzyka Jako dobre rozwiązanie moŜna zasugerować kodyfikację barwną (np. – �zielona”, pomarańczowa, czerwona) Oznaczenie polega na barwnym naniesieniu znaków na uszkodzonym elemencie w celu jego łatwiejszej identyfikacji.

Ustalamy trzy kategorie uszkodzeń według grup ryzyka; zielonej, pomarańczowej lub czerwonej.

GRUPA ZIELONA Uszkodzenia niewielkie, wymagające okresowej kontroli ich stanu.

GRUPA POMARAŃCZOWA Uszkodzenia powaŜne, wymagające pilnej reakcji.

GRUPA CZERWONA Bardzo powaŜne uszkodzenia wymagające natychmiastowej reakcji.

www.towary-niebezpieczne.pl

61

Metody prowadzenia kontroli • W przypadku widocznego uszkodzenia belki naleŜy niezwłocznie odciąŜyć dany poziom i wymienić belkę.

• Gdy słup regału jest widocznie uszkodzony, nie moŜna uŜywać kolumn regałowych po obu stronach słupa.

NaleŜy wyjąć składowane w nich palety. Wyjątkowo dozwolone jest uŜytkowanie tych kolumn, ale z obciąŜeniem tylko do 70% obciąŜenia dopuszczonego przed uszkodzeniem (1/1,5 = 0,67; 1/1,43 = 0,70).

• Uszkodzony słup musi zostać jak najszybciej wymieniony lub w odpowiedni sposób naprawiony.

Zawleczki zabezpieczające Brakujące naleŜy niezwłocznie uzupełnić, a źle zamontowane zamontować poprawnie. Prawidłowo załoŜona zawleczka powinna przechodzić przez otwór w zaczepie i przez górną część otworu w słupie. W przypadku jakiegokolwiek uszkodzenia zawleczki (pęknięcie, wygięcie, itp.), naleŜy ją niezwłocznie zastąpić nową.

Uszkodzony otwór w słupie: W przypadku poderwania belki (np. przez wózek) z załoŜoną zawleczką, moŜe nastąpić uszkodzenie otworu w słupie.

JeŜeli to nastąpiło, naleŜy zmienić lokalizację belki w ten sposób, aby ponownie załoŜona zawleczka była mocowana do nieuszkodzonego otworu słupa.

Zaczep belki W przypadku jakiegokolwiek uszkodzenia naleŜy niezwłocznie wymienić całą belkę. JeŜeli wraz z zaczepem zostały uszkodzone otwory w słupie, nie naleŜy ich juŜ uŜywać do mocowania nowej belki.

Spaw: W przypadku zauwaŜenia jakiegokolwiek uszkodzenia spoiny (peknięcie, wybrzuszenie), naleŜy niezwłocznie wymienić całą belkę.

62

Profil belki W przypadku jakiegokolwiek uszkodzenia, które spowodowało zmianę kształtu profilu belki, naleŜy niezwłocznie wymienić całą belkę.

JeŜeli pionowe ugięcie belki jest większe niŜ L/200 (L-długość belki mierzona pomiędzy wewnętrznymi powierzchniami słupów) oznacza to, Ŝe belka jest przeciąŜona. NaleŜy niezwłocznie zdjąć z belki obciąŜenie i sprawdzić na tablicy obciąŜeniowej dopuszczalne, maksymalne obciąŜenie.

JeŜeli belka pozostaje trwale wygięta po zdjęciu z niej obciąŜenia oznacza to, Ŝe została ona w znacznym stopniu przeciąŜona. Tolerancja prostoliniowości dla belek wynosi 0,001. JeŜeli więc rozładowana belka pozostaje wygięta w kierunku poziomym lub pionowym, bardziej niŜ o L / 1000, naleŜy ją wymienić.

Metody pomiaru Sposób pomiaru uszkodzeń – prezentacja graficzna • 1000 mm odcinek stalowego kształtownika jest dostawiany do płaskiej powierzchni słupa, od wklęsłej strony uszkodzenia, w ten sposób, Ŝe wgniecenie jest równo oddalone od obu jego końców.

• Maksymalne dopuszczalne wygięcie słupa od strony składowania palet, wynosi 5mm.

• Maksymalne dopuszczalne wygięcie słupa od czoła regału wynosi 3mm.

• W przypadku uszkodzenia słupa z obu kierunków, kaŜde uszkodzenie naleŜy rozpatrywać oddzielnie według powyŜszych limitów.

• Dla stęŜeń, niezaleŜnie od kierunku, maksymalnie dopuszczalne wygięcie wynosi 10mm. JeŜeli stęŜenie jest krótsze niŜ 1000 mm naleŜy stosować pomiar uproszczony, opisany powyŜej. Źródło: FEM

www.towary-niebezpieczne.pl

Podstawowe zasady składowania towarów w magazynach Pracodawca powinien określić zasady składowania dla kaŜdego rodzaju magazynowanego towaru a w szczególności sposób i dopuszczalną wysokość składowania. Podczas magazynowania towarów w regałach szczegóły układania towarów reguluje instrukcja uŜywania regału, jednak moŜna polecić kilka podstawowych zasad związanych z układaniem ładunków.

63

Towary układamy równomiernie, z zachowaniem odległości pozwalających na swobodne manipulowanie towarem.

Zabezpieczenie regałów przed uszkodzeniem - odbojniki Kolumny, słupki oraz regały znajdujące się w pobliŜu dróg komunikacyjnych bardzo często są uszkadzane. NaleŜy zatem zalecić ochronę wraŜliwych elementów regałów przed zadrapaniem, wgnieceniem, wygięciem i skrzywieniem wskutek wielokrotnego uderzania w niego przez pojazdy transportu przemysłowego. Ochrona powinna pochłaniać energię zderzenia. W tym zakresie preferowane powinny być ochrony, które po zamortyzowaniu wracają do pierwotnego kształtu. Zastosowany materiał nie powinien przewodzić prądu elektrycznego oraz być odporny na substancje chemiczne i działanie wody. Ochrony powinny być teŜ dobrze widoczne.

www.towary-niebezpieczne.pl

Odboje ochronne wykonane z drewna osadzonego w kotwach stalowych.

64

Odboje ochronne z materiałów pochłaniających energię.

Z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

65

Osłony Rack Sentry® zastosowane jako odboje ochraniające regały przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Z oferty Topserw

www.towary-niebezpieczne.pl

Przykłady dobrych praktyk magazynowych

Zastosowanie litych półek w regałach pozwala na zapobieŜenie wypadkom, które mogą powstać na skutek zmieszania się materiałów składowanych w bezpośredniej bliskości.

WyposaŜenie poszczególnych poziomów w instalacje tryskaczowe umoŜliwi skuteczne gaszenie poŜaru w miejscu jego powstania.

66

Przykład zastosowania siatek do oddzielania aerozoli palnych składowanych w magazynie.

www.towary-niebezpieczne.pl

Przykład zastosowania kurtyn dymowych po sufitem hali.

67

Zbiorniki wody dla celów poŜarowych przy magazynie

www.towary-niebezpieczne.pl

Magazyn jako obiekt budowlany Magazyn jest obiektem budowlanym. Teza ta jest na tyle oczywista, Ŝe większość uŜytkowników nie zastanawia się nad nią i po prostu korzysta z obiektu. JednakŜe zgodnie z prawem budowlanym (art.5.2), obiekt budowlany naleŜy uŜytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w naleŜytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości uŜytkowych i sprawności technicznej.

Co mi grozi za uŜywanie magazynu niezgodnie z przeznaczeniem?

Sprawę reguluje art. 91a Prawa budowlanego. Zgodnie z nim, kto nie spełnia obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w naleŜytym stanie technicznym, uŜytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami lub nie zapewnia bezpieczeństwa uŜytkowania obiektu budowlanego, podlega grzywnie nie mniejszej niŜ 100 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

W przypadku obiektów nowych wszystko opiera się na projekcie budowlanym. Obiekty istniejące wymagają niejednokrotnie dostosowania.

W magazynie nie dopuszczonym do magazynowania chemii nie powinna ona być składowana.

68

RozwaŜając dostosowanie budynku do składowania chemii moŜna zalecić następujące kroki: 1. Określ, co zamierzasz składować.

W dalszej części opracowania znajdują się wskazówki związane z niektórymi branŜami i rodzajami materiałów.

2. Wykonaj inwentaryzację stanu budynku oraz instalacji. Pomocne moŜe okazać się zatrudnienie osoby z uprawnieniami budowlanymi.

3. Sprawdź plan zagospodarowania przestrzennego miejsca, w którym znajduje się magazyn. Pozwoli to na uniknięcie wielu �niespodzianek” związanych z odmowami wydawanymi przez urzędy po wykonaniu prac.

UWAGA! Brak planu zagospodarowania przestrzennego nie przesądza o braku moŜliwości zlokalizowania magazynu z chemią. Będzie to raczej niedogodność, która moŜe skutkować problemami przy odbiorze budynku lub protestami sąsiadów… W takim przypadku najlepiej jest wystąpić o wydanie decyzji określającej warunki zabudowy. Z decyzji dowiemy się, czy planowana przez nas inwestycja jest w ogóle dopuszczalna, a takŜe jakie są warunki dotyczące kształtowania ładu przestrzennego i w jaki sposób musimy się zaopatrywać w wodę, energię, jak odprowadzać ścieki, jak zapewnić dostęp do drogi itp.

4. ZłóŜ wniosek o zmianę sposobu uŜytkowania obiektu. MoŜe okazać się, Ŝe organ nadzoru nałoŜy dodatkowe obowiązki. MoŜe okazać się, Ŝe na niektóre prace wymagane będzie zgłoszenie prac budowlanych lub uzyskanie pozwolenia na budowę.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 Prawa Budowlanego roboty budowlane moŜna rozpocząć na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Od tej zasady istnieją wyjątki. Jest to przede wszystkim wymóg uzyskania zgłoszenia (art.

30). Pozwolenia na budowę wymagają przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko. W przypadku

www.towary-niebezpieczne.pl

jakichkolwiek wątpliwości, czy planowane prace wymagają pozwolenia na budowę czy teŜ zgłoszenia - informacje moŜna uzyskać we właściwym organie administracji architektoniczno - budowlanej (u starosty lub wojewody).

Pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego moŜe być wydane po uprzednim przeprowadzeniu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów (uzgodnienie, wyraŜenie zgody lub opinii powinny nastąpić w terminie 14 dni od dnia przedstawienia proponowanych rozwiązań). Niezajęcie przez organ stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeŜeń do przedstawionych rozwiązań. Nie dotyczy to przypadków, w których stanowisko powinno być wyraŜone w drodze decyzji, oraz uzgodnienia i opiniowania przeprowadzanego w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz wyraŜeniu zgody przez ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej - w przypadku budowy gazociągów o zasięgu krajowym lub jeŜeli budowa ta wynika z umów międzynarodowych (art. 32 ust. 1 pkt 1-3 ustawy - Prawo budowlane).

UWAGI: W przypadku niespełnienia wszystkich wymagań, inwestor moŜe otrzymać decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę. Inwestorowi przysługuje prawo odwołania się od otrzymanej decyzji do organu administracji architektoniczno - budowlanej wyŜszego stopnia - najczęściej wojewody (w przypadku pozwoleń na budowę, które wydaje wojewoda - na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy - Prawo budowlane - organem wyŜszego stopnia jest Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego).

Zgłoszenia właściwemu organowi dozoru wymaga wykonywanie robót budowlanych związanych ze zmianą sposobu uŜytkowania magazynu polegających na:

 remoncie istniejących obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych, z wyjątkiem obiektów wpisanych do rejestru zabytków;

 utwardzeniu powierzchni gruntu na działkach budowlanych;  wykonywaniu urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, z wyjątkiem:

a. ziemnych stawów hodowlanych, b. urządzeń melioracji wodnych szczegółowych usytuowanych w granicach parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin;  wykonywaniu ujęć wód śródlądowych powierzchniowych o wydajności poniŜej 50 m3/h oraz obudowy ujęć wód podziemnych;  przebudowie sieci elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych.

5. Teraz moŜesz przystąpić do prac remontowych i budowlanych (jeśli są one wymagane) lub uŜywania obiektu.

6. Jeśli wymagane jest dokonanie zgłoszenia wykonania prac, po ich zakończeniu naleŜy dopełnić tego obowiązku.

7. Pozostaje jeszcze dokonanie korekty zgłoszeń do innych organów (PIP, SANEPID) oraz zaktualizowanie instrukcji bezpieczeństwa poŜarowego.

www.towary-niebezpieczne.pl

69

Magazyn w świetle obowiązków z zakresu ochrony przeciwpoŜarowej Zgodnie z przepisami ustaw ochrona przeciwpoŜarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę Ŝycia, zdrowia, mienia lub środowiska przed poŜarem, klęską Ŝywiołową lub innym miejscowym zagroŜeniem poprzez: • zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się poŜaru, klęski Ŝywiołowej lub innego miejscowego zagroŜenia, • zapewnienie sił i środków do zwalczania poŜaru, klęski Ŝywiołowej lub innego miejscowego zagroŜenia, • prowadzenie działań ratowniczych.

W praktyce magazynowej zalecenia te są realizowane w kilku elementach.

1.

2.

3.

4.

Konstrukcja magazynu powinna spełniać wymagania odnośnie odporności (wytrzymałości) ogniowej odpowiednio do planowanych zagroŜeń.

W magazynie naleŜy ustalić strefy poŜarowe – czyli części budynku, które zostaną oddzielone od innych elementami oddzielenia przeciwpoŜarowego.

NaleŜy zapewnić odpowiednie instalacje gaśnicze oraz przygotować zakład do prowadzenia akcji gaśniczych.

NaleŜy opracować i wdroŜyć procedury postępowania na wypadek poŜaru.

Ku przestrodze!

Pamiętaj, Ŝe poŜar nie umie czytać! Jeśli wybuchnie, to zatrzyma go tylko dobrze poprowadzona akcja gaśnicza lub wypalenie się magazynu….

70

STREFA PRODUKTÓW ŁATWOPALNYCH

Na zdjęciu preznetujemy przykład �Ŝyczeniowego zaklinania poŜaru”.

W magazynie wyznaczamy strefę przy pomocy ….. kartek powieszonych na regałach. Teraz juŜ poŜar będzie wiedział, Ŝe tych regałów nie naleŜy spalać…. Wyznaczenie stref powinno odbywać się z zachowaniem przepisów oraz zasad przeciwpoŜarowych. Samo oznaczenie regałów nie jest wystarczające.

Jeśli chcemy bezpiecznie magazynować chemię musimy pamiętać, Ŝe materiały łatwopalne mogą stworzyć natychmiastowe, powaŜne zagroŜenie.

Wymagania dla budynków

W celu określenia wymagań technicznych i uŜytkowych wprowadzono następujący podział budynków na grupy wysokości: 1) niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie, 2) średniowysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie, 3) wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie, 4) wysokościowe (WW) - powyŜej 55 m nad poziomem terenu.

Magazyny zwykle naleŜą do budynków niskich lub średniowysokich.

Budynki oraz ich części, stanowiące jednocześnie odrębne strefy poŜarowe z uwagi na ich przeznaczenie i sposób uŜytkowania, podzielono na: 1) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i uŜyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagroŜenia ludzi: ZL, 2) produkcyjne i magazynowe: PM, 3) inwentarskie (słuŜące do hodowli inwentarza): IN.

www.towary-niebezpieczne.pl

Magazyny naleŜą do grupy PM. Klasa odporności poŜarowej budynku PM Przepisy z zakresu ochrony przeciwpoŜarowej ustanawiają pięć klas odporności poŜarowej budynków lub ich części "A", "B", "C", "D" i "E", przy czym dla budynków magazynowych (PM) wymagana klasa odporności poŜarowej uzaleŜniona jest od wysokości tego budynku oraz od gęstości planowanego obciąŜenia ogniowego, co przedstawione zostało w poniŜej tabeli.

Budynek o jednej Budynek wielokondygnacyjny Maksymalna gęstość kondygnacji obciąŜenia ogniowego niski średniowysoki wysoki wysokościowy nadziemnej (bez strefy poŜarowej w ograniczenia budynku 2 (N) (SW) (W) (WW) wysokości) Q [MJ/m ] 1 2 3 4 5 6 Q ≤ 500 "E" "D" "C" "B" "B" 500 < Q ≤ 1000 "D" "D" "C" "B" "B" 1.000 < Q ≤ 2000 "C" "C" "C" "B" "B" * * 2.000 < Q ≤ 4000 "B" "B" "B" * * Q > 4000 "A" "A" "A" * - Zgodnie z § 228 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. nr 75 poz. 690 z późn. zm.) nie mogą występować takie budynki.

Ustalona klasa odporności ogniowej związana jest z zapewnieniem odpowiedniej odporności ogniowej elementów konstrukcyjnych.

Klasa Klasa odporności ogniowej elementów budynku odporności poŜarowej główna konstrukcja konstrukcja ściana ściana przekrycie 1) strop 1),2) 1) 3) budynku nośna dachu zewnętrzna wewnętrzna dachu 1 2 3 4 5 6 7 "A" R 240 R 30 R E I 120 E I 120 E I 60 E 30 4) "B" R 120 R 30 R E I 60 E I 60 E I 30 E 30 4) "C" R 60 R 15 R E I 60 E I 30 E I 15 E 15 "D" R 30 (-) R E I 30 E I 30 (-) (-) "E" (-) (-) (-) (-) (-) (-) Oznaczenia w tabeli: R - nośność ogniowa (w minutach), określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą zasad ustalania klas odporności ogniowej elementów budynku, E - szczelność ogniowa (w minutach), określona jw., I - izolacyjność ogniowa (w minutach), określona jw., (-) - nie stawia się wymagań.

1) JeŜeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać takŜe kryteria nośności ogniowej (R) odpowiednio do wymagań zawartych w kol. 2 i 3 dla danej klasy odporności poŜarowej budynku.

2) Klasa odporności ogniowej dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem.

3) Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z zastrzeŜeniem § 218 warunków technicznych), jeśli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niŜ 20% jej powierzchni.

4) Dla ścian komór zsypu wymaga się E I 60, a dla drzwi komór zsypu - E I 30.

Przepisy określają takŜe wymaganą klasę odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpoŜarowego oraz zamknięć znajdujących się w nich otworów. Dane zestawiono w tabelach na następnej stronie.

www.towary-niebezpieczne.pl

71

Klasa odporności ogniowej elementów oddzielenia drzwi z przedsionka przeciwpoŜarowego przeciwpoŜarowego drzwi przeciwpoŜarowych lub innych zamknięć ścian i stropów, z na korytarz i na klatkę przeciwpoŜarowych wyjątkiem stropów stropów w ZL do * schodową ) w ZL pomieszczenia 1 2 3 4 5 6 "A" R E I 240 R E I 120 E I 120 E I 60 E 60 "B" i "C" R E I 120 R E I 60 E I 60 E I 30 E 30 "D" i "E" R E I 60 R E I 30 E I 30 E I 15 E 15 *) Dopuszcza się osadzenie tych drzwi w ścianie o klasie odporności ogniowej, określonej dla drzwi w kolumnie 6, znajdującej się między przedsionkiem a klatką schodową Klasa odporności poŜarowej budynku

Przepisy przeciwpoŜarowe dopuszczają takŜe wypełnienie otworów materiałem przepuszczającym światło, takim jak luksfery, cegła szklana lub inne przeszklenie w ścianach oddzielenia przeciwpoŜarowego, jeŜeli powierzchnia wypełnionych otworów nie przekracza 10% powierzchni ściany, przy czym klasa odporności ogniowej wypełnień nie powinna być niŜsza niŜ określona w tabeli podanej poniŜej.

Wymagana klasa odporności ogniowej ściany oddzielenia przeciwpoŜarowego 1 R E I 240 R E I 120 R E I 60

72

Klasa odporności ogniowej wypełnienia otworu w ścianie przepuszczającego światło będącej obudową drogi innej ewakuacyjnej 2 3 E I 120 E 120 E I 60 E 60 E I 30 E 30

W przypadku, gdy stosowana technologia transportu (np. podajniki taśmowe) wymaga wykonania w ścianach oddzieleń przeciwpoŜarowych otworów technologicznych, a ich zamknięcie jest niemoŜliwe, to w warunkach zagroŜenia poŜarem (np. po zadziałaniu systemu wykrywczo-alarmowego) otwór taki powinien zostać automatycznie zamknięty przez drzwi przeciwpoŜarowe (przesuwne lub zamykane). Przed zamknięciem drzwi naleŜy się upewnić, Ŝe na linii zamykania nie znajduje się jakikolwiek element mogący te drzwi zablokować (pozostawiwszy otwór dla poŜaru). Dopuszczone jest takŜe stosowanie w strefach poŜarowych PM niezamykanego otworu w ścianie oddzielenia przeciwpoŜarowego, słuŜącego przeprowadzeniu urządzeń technologicznych, w postaci tunelu o długości co najmniej 4 m chronionego na całej długości stałym urządzeniem gaśniczym zraszaczowym, obudowanego ścianami i stropem z materiałów niepalnych o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 60. Pomieszczenia połączone tunelem powinny być zabezpieczone przed przepływem nim dymu, w przypadku poŜaru, z jednego pomieszczenia do drugiego.

Co to jest gęstość obciąŜenia ogniowego?

Zgodnie z normą PN-B-02852 gęstość obciąŜenia ogniowego to energia cieplna, wyraŜona w megadŜulach, która moŜe powstać przy spaleniu materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu, strefie poŜarowej lub składowisku materiałów starych przypadająca na jednostkę powierzchni tego obiektu, wyraŜona w metrach kwadratowych. Odpowiednie wyliczenie wartości pozwala na dobór warunków magazynu (wymagania dla klas odporności ogniowej) oraz ustalenie przewidywanego czasu trwania poŜaru. Ten parametr pozwala na optymalny dobór instalacji i zabezpieczeń poŜarowych. Przykładowe wartości ciepła spalania dla wybranych materiałów zestawiono w tabeli poniŜej. Przy obliczaniu gęstości obciąŜenia ogniowego naleŜy uwzględnić materiały palne składowane, wytwarzane, przerabiane lub transportowane w sposób ciągły, znajdujące się w danym pomieszczeniu, strefie poŜarowej lub składowisku. Gęstość obciąŜenia ogniowego powinna być obliczana przy załoŜeniu, Ŝe wszystkie materiały znajdujące się w danym pomieszczeniu, strefie poŜarowej lub składowisku są równomiernie rozmieszczone na powierzchni rzutu pomieszczenia, strefy poŜarowej lub składowiska.

www.towary-niebezpieczne.pl

Gęstość obciąŜenia ogniowego Qd w megadŜulach na metr kwadratowy naleŜy obliczać według wzoru:

w którym: n - liczba rodzajów materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu, strefie poŜarowej lub składowisku.

G/- masa poszczególnych materiałów, w kilogramach.

F • powierzchnia rzutu poziomego pomieszczenia, strefy poŜarowej lub składowiska, w metrach kwadratowych, Qc r ciepło spalania poszczególnych materiałów, w megadŜulach na kilogram, W przypadku, gdy strefa poŜarowa składa się z wielu pomieszczeń gęstość obciąŜenia ogniowego strefy poŜarowej oblicza się według wzoru:

w którym: '" Q<ii - gęstość obciąŜenia ogniowego poszczególnych pomieszczeń, w megadŜulach na metr kwadratowy, F* - powierzchnia poszczególnych pomieszczeń strefy poŜarowej, w metrach kwadratowych.

Nie kaŜdy materiał palny przyjmowany jest w 100% masy.

Nie wliczamy materiałów - zanurzonych w wodzie i roztworach wodnych, - o zawartości wody ponad 60 %, W 10% masy przyjmujemy: - papier w rolach o średnicy co najmniej 0,5 m i długości co najmniej l m, - papier w belach o wymiarach co najmniej 0,20 m x l m x l m, - drewno okrągłe o średnicy co najmniej 0,2 m, - węgiel kamienny i koks w pryzmach i zwałach o wysokości co najmniej l m, - zboŜe, wysłodki buraczane itp. w stosach i pryzmach wysokości powyŜej l m, - płyty drewnopochodne, ułoŜone w stosy ściśle, bez przekładek, o wymiarach stosów l m x l m x l m, - zboŜe w zasiekach i komorach wykonanych z materiałów niepalnych, - mroŜonki owocowo-warzywne w kartonach, workach papierowych, foliowych itp., złoŜone na paletach drewnianych, w tym foliowanych, — przetwory owocowo-warzywne w puszkach, słoikach, butelkach, na paletach drewnianych (w tym foliowanych), w skrzynkach drewnianych, plastikowych, kartonach, — napoje niegazowane i gazowane, składowane jako wyrób gotowy na paletach drewnianych (w tym foliowanych), w skrzynkach drewnianych, plastikowych, kartonach.

W 20 % masy przyjmujemy — zboŜe, cukier, mąka, kasze itp. w workach ułoŜonych w stosy, warstwy itp.; ograniczenie to nie dotyczy nasion oleistych, — papa smołowa i asfaltowa w rolkach, — papier w procesach poligraficznych prasowany w ściśle ukształtowane paczki półproduktu (krudy) oraz jako produkt gotowy po obróbce introligatorskiej, w pełnopaletowych ładunkach o masie ponad 400 kg.

Wartości liczbowe ciepła spalania wybranych materiałów.

www.towary-niebezpieczne.pl

73

Rodzaj materiału

74

Qc Ciepło spalania w MJ/kg

Aceton Acetylen Acetyloaminobenzen Akryl Aldehyd octowy Alkohole: allilowy amylowy benzylowy butylowy cetylowy etylowy metylowy propylowy izopropylowy Aluminium (proszek, folie) Amoniak Antracen Benzen Benzoesan sodowy Benzotriazol Benzyna (średnio) Bezwodnik flalowy Bitum Bromek etylu Butan Butylen Drewno (zawartość wilgoci do 12 %) Drewno (zawartość wilgoci >12 %) Dwusiarczek węgla Epoksydy Eter dwuetylowy Eter dwumetylowy Fenol Fenolo-formaldehyd Fosfor Gliceryna Glukoza Grafit Heksan Kalafonia Kamfen Kamfora

31 50 31 28 26 38 32 33 36 62 30 23 34 31 31 17 40 44 22 28 47 26 35 13 46 49 18 15 23 34 38 32 32 29 23 18 15 33 48 38 44 38

Rodzaj materiału

Qc Ciepło spalania w MJ/kg

Ksylen Kwasy: Adypinowy Benzoesowy Cytrynowy Mrówkowy Mlekowy Nikotynowy Octowy Oleinowy palmitynowy Magnez Melamina Metan Miedź (proszek) Mocznik Nitrobenzen Nitroceluloza Oktan Nitrofenol Papier Parafina Pentan Polichlorek winylu Poliester Poliester, wzmacniany włóknem Polietylen i wyroby (PE) Polipropylen (PP) Poliuretany (PU) Poliwęglany (PC) Potas Produkty naftowe (średnio) Propan Ropa naftowa Siarka sproszkowana Siarkowodór Sód Stearyna Szmaty (średnio) Tlenek węgla Toluen Wodór śywica melaminowa śywice karbamidowe

43 27 0 15 22 15 39 40 40 3 28 17 57 2 17 25 11 48 21 16 62 49 21 31 21 42 43 25 29 5 44 46 41 9 26 9 39 19 10 42 143 18 17

W przypadku materiałów, dla których norma nie podaje parametrów ciepła spalania, naleŜy przyjmować wartości ciepła spalania określone na podstawie badań. Wartość natęŜenie obciąŜenia ogniowego pozwala na określenie przewidywalnego czasu trwania poŜaru. Orientacyjne wartości przedstawiono na wykresie.

www.towary-niebezpieczne.pl

Strefa poŜarowa Pod pojęciem strefy poŜarowej rozumie się budynek albo jego część oddzieloną od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia przeciwpoŜarowego (ścianami, stropami, drzwiami...) lub pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niŜ dopuszczalne odległości od innych budynków. Częścią budynku stanowiącą osobna strefę poŜarową jest takŜe jego kondygnacja, pod warunkiem, Ŝe klatki schodowe i szyby dźwigowe w tym budynku są obudowane i zamykane drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 30, a klatka schodowa lub szyb windy wyposaŜone są w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub słuŜące do usuwania dymu.

Powierzchnia strefy poŜarowej jest obliczana jako powierzchnia wewnętrzna budynku lub jego części, przy czym wlicza się do niej takŜe powierzchnię antresoli. Dopuszczalne wielkości powierzchni stref poŜarowych dla budynków magazynowych przedstawione zostały w tabeli poniŜej.

2

Rodzaj stref poŜarowych 1 Strefy poŜarowe z pomieszczeniem zagroŜonym wybuchem Strefy poŜarowe pozostałe

Dopuszczalna powierzchnia strefy poŜarowej w [m ] Gęstość obciąŜenia w budynku wielokondygnacyjnym w budynku o jednej kondygnacji ogniowego niskim i wysokim i 2 nadziemnej (bez ograniczenia Q [MJ/m ] średniowysokim wysokościowym wysokości) (N) i (SW) (W) i (WW) 2 3 4 5 * * Q > 4000 1000 * * 2000 < Q Ł 4000 2000 * 1000 < Q Ł 2000 4000 1000 500 < Q Ł 1000 6000 2000 500 Q Ł 500 8000 3000 1000 * Q > 4000 2000 1000 * 2000 < Q Ł 4000 4000 2000 1000 < Q Ł 2000 8000 4000 1000 500 < Q Ł 1000 15000 8000 2500 Q Ł 500 20000 10000 5000 * Nie dopuszcza się takich przypadków

Strefy poŜarowe usytuowane w podziemnej części budynków nie powinny przekraczać 50% powierzchni określonych w tabeli powyŜej.

www.towary-niebezpieczne.pl

75

Dopuszcza się powiększenie powierzchni stref poŜarowych w porównaniu do danych z tabeli pod warunkiem zastosowania: 1) stałych urządzeń gaśniczych wodnych - o 100%, 2) samoczynnych urządzeń oddymiających - o 50%.

Przy jednoczesnym stosowaniu urządzeń wymienionych powyŜej dopuszcza się powiększenie stref poŜarowych o 150%.

W budynku jednokondygnacyjnym lub na ostatniej kondygnacji budynku wielokondygnacyjnego wielkości stref poŜarowych PM, z wyjątkiem garaŜy, moŜna powiększyć o 100%, jeŜeli budynek nie zawiera pomieszczenia zagroŜonego wybuchem i jest wykonany z elementów nierozprzestrzeniających ognia oraz zastosowano samoczynne urządzenia oddymiające. W budynku jednokondygnacyjnym wielkości stref poŜarowych PM, z wyjątkiem garaŜu, nie ogranicza się, pod warunkiem zastosowania stałych urządzeń gaśniczych wodnych i samoczynnych urządzeń oddymiających.

Uwaga praktyczna.

Zgodnie z par.215 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, moŜna obniŜyć klasę odporności poŜarowej budynku do klasy �E” w budynkach wyposaŜonych w stałe urządzenia gaśnicze wodne, z wyjątkiem budynków ZL II oraz wielokondygnacyjnych budynków wysokich (W) i wysokościowych (WW).

Zgodnie z par. 216 p.2 ww aktu prawnego elementy takiego budynku, powinny być nierozprzestrzeniające ognia. W magazynie muszą być spełnione wymagania w zakresie wymiarów oraz oznakowane drogi

ewakuacyjne

Wniosek: W przypadku budynków magazynowych przyjęcie klasy �E” odporności poŜarowej budynku jest 2 niezaleŜne od obciąŜenia ogniowego – moŜe pozostać ono nadal > 4000 MJ/m

76

Zaopatrzenie w wodę Woda dla obiektów budowlanych produkcyjnych i magazynowych, w ilości wymaganej do celów przeciwpoŜarowych, powinna być dostępna z urządzeń słuŜących do jej dostarczania do celów bytowo-gospodarczych i technologicznych lub z innych zasobów wody słuŜących do tego celu. W przypadku gdy w obiektach budowlanych produkcyjnych i magazynowych urządzenia i zasoby wody nie zapewniają wymaganej ilości do celów przeciwpoŜarowych, wykorzystuje się urządzenia słuŜące do dostarczania wody do jednostek osadniczych lub uzupełniające źródła wody: 3 studni o wydajności nie mniejszej niŜ 10 dm /s; punktu czerpania wody przy naturalnym lub sztucznym zbiorniku wodnym o pojemności zapewniającej odpowiedni zapas wody, albo na cieku wodnym o stałym przepływie wody nie 3 mniejszym niŜ 20 dm /s przy najniŜszym stanie wód; lub przeciwpoŜarowego zbiornika wodnego spełniającego wymagania Polskiej Normy.

Wymaganą ilość wody do celów przeciwpoŜarowych dla obiektów budowlanych produkcyjnych i magazynowych, z wyjątkiem: − stacji paliw i stacji gazu płynnego. − zbiorników z gazami palnymi i cieczami o temperaturze zapłonu do 373,15 K (100°C) nieb ędącymi produktami naftowymi oraz dla zbiorników z produktami naftowymi o temperaturze zapłonu od 334,15 K (61°C) do 373,15 K (100°C), z wyj ątkiem podgrzanych powyŜej temperatury zapłonu, − zbiorników z produktami naftowymi, z wyjątkiem występujących na stacjach paliw i stacjach gazu, − urządzeń technologicznych oraz składów i magazynów z gazami palnymi i cieczami o temperaturze zapłonu do 373,15 K (100°C), zlokalizowanych poza budynkami , − silosów, komór i zasobników ze stałymi sypkimi materiałami palnymi oraz dla zbiorników z cieczami palnymi o temperaturze zapłonu powyŜej 373,15 K (100°C), słuŜącą do zewnętrznego gaszenia poŜaru, określa się, biorąc pod uwagę tę strefę poŜarową, dla której jest ona największa, zgodnie z tabelą podaną poniŜej:

www.towary-niebezpieczne.pl

Lp. 1 2 3 4 5 6

Gęstość obciąŜenia ogniowego, 2 [MJ/m ] powyŜej

do 200 500 1.000 2.000 4.000

powyŜej do

10 200 10 500 10 1.000 10 2.000 20 4.000 20 3 * Dla garaŜy otwartych nie więcej niŜ 20 dm /s

Powierzchnia strefy poŜarowej, m 500 1.000 2.000 3.000 500 1.000 2.000 3.000 4.000 3 wydajność wodociągu, [dm /s] * 10 10 10 15 10 10 20 20 10 20 20 30 20 20 30 30 20 30 30 40 30 30 40 40

2

4.000 5.000

5.000

15 30 30 40 40 50

20 30 40 40 50 60

Wymagana ilość wody do celów przeciwpoŜarowych dla zbiorników z gazami palnymi i cieczami o temperaturze zapłonu do 373,15 K (100°C) nieb ędącymi produktami naftowymi oraz dla zbiorników z produktami naftowymi o temperaturze zapłonu od 334,15 K (61°C) do 373,15 K (100°C), z wyj ątkiem podgrzanych powyŜej temperatury zapłonu, słuŜąca do zewnętrznego gaszenia poŜaru Zbiorniki (z wyłączeniem podziemnych i przenośnych) z cieczami palnymi z gazami palnymi Lp. pojemność ogólna pojemność ogólna 3 3 3 3 [m ] ]m ] wydajność wodociągu [dm /s] wydajność wodociągu [dm /s] powyŜej do powyŜej do 1 200 1000 10 10000 10 2 1000 5000 15 10000 100000 15 3 5000 30000 20 100000 20 4 30000 100000 25 5 100000 200000 30 6 200000 40 Wymaganą ilość wody do celów przeciwpoŜarowych dla urządzeń technologicznych oraz składów i magazynów z gazami palnymi i cieczami o temperaturze zapłonu do 373,15 K (100°C), zlokalizowanych poza budynkami, słuŜącą do zewnętrznego gaszenia poŜaru, określa tabela poniŜej.

Lp. 1 2 3 4

Urządzenia technologiczne oraz składy i magazyny z gazami palnymi i cieczami o temperaturze zapłonu do 373,15 K (100°C) 2 zajmowana powierzchnia [m ] 3 wydajność wodociągu [dm /s] powyŜej do 500 10 500 1.000 20 1.000 2.000 30 2.000 40

Wymagana ilość wody do celów przeciwpoŜarowych dla silosów, komór i zasobników ze stałymi sypkimi materiałami 3 palnymi oraz dla zbiorników z cieczami palnymi o temperaturze zapłonu powyŜej 373,15 K (100°C) wynosi 10 dm /s.

KaŜdy obiekt magazynowy naleŜy wyposaŜyć w Instrukcję Postępowania w Przypadku PoŜaru. Instrukcja powinna być wywieszona w obiekcie. NaleŜy zapoznać z nią pracowników.

www.towary-niebezpieczne.pl

77

Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagroŜeniem poŜarowym lub innym miejscowym zagroŜeniem.

Właściciel, zarządca lub uŜytkownik budynku, obiektu lub terenu, zapewniając jego ochronę przeciwpoŜarową, obowiązany jest w szczególności: • • • • • • •

przestrzegać przeciwpoŜarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, wyposaŜyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt poŜarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach, zapewnić konserwację i naprawy sprzętu oraz urządzeń poŜarniczych i ratowniczych, zgodnie z zasadami i wymaganiami gwarantującymi sprawne i niezawodne ich funkcjonowanie, zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie bezpieczeństwo i moŜliwość ewakuacji, przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej, zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpoŜarowymi, ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania poŜaru, klęski Ŝywiołowej lub innego miejscowego zagroŜenia.

Obowiązek spełnienia wymagań ochrony przeciwpoŜarowej ciąŜy takŜe na wytwórcy maszyn, urządzeń i innych wyrobów oraz nabywcy licencji zagranicznych lub maszyn, urządzeń i innych wyrobów pochodzących z importu, jak równieŜ na uŜytkowniku maszyn, urządzeń i innych wyrobów.

78

www.towary-niebezpieczne.pl

Magazyn jako zakład zwiększonego i duŜego ryzyka wystąpienia powaŜnej awarii przemysłowej Magazyn w rozumieniu prawa ochrony środowiska jest uwaŜany za instalację, z której mogą wydostać się czynniki chemiczne powodując powstanie zagroŜenia. Przepisy określają ilości chemikaliów, których obecność w magazynie stwarza ryzyko wystąpienia awarii. Ze względu na ilość składowanej chemii magazyn moŜe zostać zaliczony jako • Zakład Zwiększonego Ryzyka wystąpienia powaŜnej awarii przemysłowej (ZZR) lub • Zakład DuŜego Ryzyka wystąpienia powaŜnej awarii przemysłowej (ZDR) Zakwalifikowanie jako zakład o ryzyku wystąpienia awarii nakłada na prowadzącego magazyn następujące obowiązki: Kwalifikacja zakładu Zgłoszenie Program Zapobiegania Awariom Raport o bezpieczeństwie Wewnętrzny plan operacyjnoratowniczy Uwagi

ZZR ZDR Wymagane na 30 dni przed Wymagane na 30 dni przed uruchomieniem uruchomieniem nowego zakładu lub do nowego zakładu lub 3 miesięcy od daty 3 miesięcy od daty zaliczenia zaliczenia istniejącego zakładu jako ZDR istniejącego zakładu Wymagany Wymagany Wymagany Wymagany.

Dokumenty przedkłada się Powiatowemu Komendantowi StraŜy PoŜarnej oraz WIOŚ

Dokumenty przedkłada się do Komendy Wojewódzkiej PSP oraz (za wyjątkiem wewnętrznego planu operacyjnoratowniczego) do WIOŚ

W Programie Zapobiegania Awariom (PZA) operator zakładu musi wykazać, Ŝe oceniono prawdopodobieństwo zagroŜenia awarią, opracowano zasady zapobiegania oraz zwalczania skutków awarii, a takŜe sposoby ograniczenia skutków awarii dla ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia i system bezpieczeństwa gwarantujący ochronę ludzi i środowiska. NaleŜy określić częstotliwość przeprowadzania analiz PZA w celu oceny jego aktualności i skuteczności. W Raporcie o Bezpieczeństwie, (RoB) w części opisowej podane są informacje o lokalizacji zakładu, jego działalności oraz prowadzonych procesach technologicznych i substancjach niebezpiecznych znajdujących się w instalacjach. Dokument ten powstaje w oparciu o Karty Charakterystyki magazynowanych produktów. W RoB przedstawiane są takŜe źródła emisji, określa moŜliwe i reprezentatywne scenariusze awarii, a takŜe wyznacza ich zasięgi oraz skutki dla ludzi i środowiska. Raport kończy informacja o zastosowanych systemach zapobiegania awariom oraz minimalizujących ich skutki, a takŜe sposobach alarmowania oraz działań ratowniczych. W Planach Operacyjno-Ratowniczych (POR) powinny znajdować się plany wewnętrzne dotyczące działań ograniczających skutków awarii, a takŜe procedury prowadzenia działań ratowniczych na terenie zakładu i procedury postępowania poawaryjnego. Częścią POR są takŜe plany zewnętrzne wskazujące osoby upowaŜnione do uruchamiania procedur ratowniczych, wykaz sił i środków słuŜb ratowniczych i wspomagających, biorących udział w akcjach ratowniczych i usuwania skutków awarii, procedury powiadamiania ludności i właściwych organów administracji o zagroŜeniu awarią lub jej wystąpieniu, procedury ewakuacji ludności, organizacje pomocy medycznej dla poszkodowanych, postępowanie w przypadku wystąpienia transgranicznych skutków awarii i procedury postępowania poawaryjnego.

Wykaz ilości substancji kwalifikujących magazyn jako ZDR lub ZZR Ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o duŜym ryzyku, naleŜy odnosić zarówno do warunków normalnej pracy zakładu, jak i takich, w których przewiduje się moŜliwość wystąpienia substancji niebezpiecznej, w szczególności podczas awarii przemysłowej. Substancje wymieniono w tabelach umieszczonych poniŜej.

Podczas analiz naleŜy uwzględniać zarówno te substancje, które występują poprzez wprowadzenie ich do magazynu jak i te, które mogą powstać w wyniku awarii.

www.towary-niebezpieczne.pl

79

Tabela 1. Określone substancje niebezpieczne, których występowanie kwalifikuje zakład jako ZZR lub ZDR Ilość substancji niebezpiecznej Numer CAS decydująca o zaliczeniu (Chemical do zakładu o: Abstract Lp. Substancje lub grupy substancji duŜym Sernice) zwiększonym ryzyku ryzyku [Mg] [Mg] 1

2

4

5

6484-52-2

5.000

10.000

2

Azotan amonu (w bryłkach pokrytych ziemia okrzemkową)

6484-52-2

1.250

5.000

3 Azotan amonu technicznego

6484-52-2

350

2.500

5 Azotan potasu (nawozy zawierające azotan w postaci bryłek granulatu)

7757-79-1

5.000

10.000

1

2

4 Azotan amonu (�poza specyfikacją”)

6 Azotan potasu (nawozy zawierające azotan w postaci krystalicznej) 7 Pentatlenek arsenu, kwas arsenowy(V) i/lub jego sole 8 Tritlenek arsenu, kwas arsenowy(III) i/lub jego sole 9 Brom

10 Chlor

Związki niklu w postaci pyłu 11 (tlenek niklu, ditlenek niklu, tritlenek diniklu, siarczek niklu, disiarczek niklu)

80

3

Azotan amonu 1 (nawozy zdolne do samopodtrzymującego się rozkładu)

6484-52-2

7757-79-1

7726-95-6

7782-50-5

151-56-4

14 Formaldehyd (> 90 %)

50-00-0

15 Wodór

16 Chlorowodór (skroplony gaz) Skrajnie łatwo palne gazy skroplone 18 (w tym skroplone węglowodory lekkie z przerobu ropy naftowej) i gaz ziemny

20

10

5.000 0,1

100

25

10

20

5

50

7782-41-4

10

1333-74-0

5

7647-01-0

17 Związki ołowioorganiczne

1.250

50

1

12 Etylenoimina 13 Fluor

10

25

20 50

250

5

50

50

200

19 Acetylen

74-86-2

5

50

21 Tlenek propylenu

75-56-9

5

50

20 Tlenek etylenu

75-21-8

22 Metanol

67-56-1

4,4'-Metylenobis(2-chloroanilina) 23 i/lub jej sole

5 500

50 5.000 0,01

24 Izocyjanian metylu

624-83-9

26 Diizocyjanian toluenu

91-08-7

25 Tlen

27 Dichlorek karbonylu (fosgen) 28 Triwodorek arsenu (arsyna)

7782-44-7

200

75-44-5

0,3

7784-42-1

29 Triwodorek fosforu (fosfina)

7803-51-2

30 Dichlorek siarki

10

0,2 0,2

10545-99-0 1

31 Tritlenek siarki

Polichlorowane dibenzofurany i polichlorowane dibenzodioksyny 32 (z włączeniem TCDD - 2,3,7,8-tetra-chlorodibenzoparadioksyny), z uwzględnieniem współczynnika równowaŜności F

www.towary-niebezpieczne.pl

7446-11-9

15

0,15

2.000 100

0,75 1 1 1

75 0,001

(objaśnienie 9 i tabela 3)

Lp.

Substancje lub grupy substancji

1

2

Numer CAS (Chemical Abstract Service)

Następujące rakotwórcze substancje w stęŜeniach przekraczających 5 %: 4-aminobifenyl i/lub jego sole, chlorek benzylidenu, benzydyna i/lub jej sole, eter bis(chlorometylowy), eter chlorometylometylowy, 1,2dibromoetan, siarczan dietylu, siarczan dimetylu, chlorek 33 dimetylokarbamoilowy, 1,2-dibromo-3-chloropropan, 1,2dimetylohydrazyna, dimetylonitrozoamina, heksametylo-fosforotriamid, hydrazyna, 2-naftyloamina i/lub jej sole, 4-nitrobifenyl i 1,3propanosulton, Produkty destylacji ropy naftowej: a) benzyny i benzyny cięŜkie, b) nafty (w tym paliwa do silników odrzutowych), 34 c) oleje gazowe (w tym oleje napędowe do silników wysokopręŜnych, oleje opałowe lekkie i technologiczne strumienie mieszanin olejów gazowych)

Ilość substancji niebezpiecznej decydująca o zaliczeniu do zakładu o:

duŜym ryzyku [Mg]

zwiększonym ryzyku [Mg]

3

4

5

0,5

2

2.500

25.000

Tabela 2. Kategorie substancji niebezpiecznych niewymienionych w tabeli 1

Kategorie substancji niebezpiecznych

Ilość substancji niebezpiecznej decydująca o zaliczeniu do zakładu o: zwiększonym ryzyku [Mg]

duŜym ryzyku [Mg]

R26 – działa bardzo toksycznie w przypadku kontaktu z drogami oddechowymi, R27 – działa bardzo toksycznie w przypadku kontaktu ze skórą, R28 – działa bardzo toksycznie w przypadku spoŜycia

5

20

R23 – działa toksycznie w przypadku kontaktu z drogami oddechowymi, R24 – działa toksycznie w przypadku kontaktu ze skórą, R25 – działa toksycznie w przypadku spoŜycia

50

200

R7 – moŜe spowodować poŜar, R8 – kontakt z materiałami palnymi moŜe spowodować poŜar, R9 – wybucha po zmieszaniu z materiałem łatwo palnym

50

200

50

200

10

50

5.000

50.000

1

1. Substancje bardzo toksyczne, charakteryzowane określeniem rodzaju zagroŜenia:

2

3

2. Substancje toksyczne, charakteryzowane określeniem rodzaju zagroŜenia:

3. Substancje utleniające, charakteryzowane określeniem rodzaju zagroŜenia:

4. Substancje wybuchowe (objaśnienie 7.1) podklasa 1.4

5. Substancje wybuchowe (objaśnienie 7.1) podklasy 1.1, 1.2, 1.3, 1.5 i 1.6 lub charakteryzowane określeniem rodzaju zagroŜenia: R2 - zagroŜenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, oddziaływania ognia lub innych źródeł zapłonu, lub R3 - skrajne zagroŜenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, oddziaływania ognia lub innych źródeł zapłonu

6. Substancje łatwo palne (R10)

www.towary-niebezpieczne.pl

81

7a. Wysoce łatwo palne ciecze (R17)

Kategorie substancji niebezpiecznych

7b. Substancje wysoce łatwo palne (R11)

1

50

200

zwiększonym ryzyku [Mg]

duŜym ryzyku [Mg]

5.000

50.000

100

200

200

500

100

500

50

200

Ilość substancji niebezpiecznej decydująca o zaliczeniu do zakładu o:

2

8. Substancje skrajnie łatwo palne (R12)

9. Substancje niebezpieczne dla środowiska, charakteryzowane określeniem rodzaju zagroŜenia: R50 – działa bardzo toksycznie na organizmy wodne (z włączeniem R50/53 – działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; moŜe wywoływać długo utrzymujące się zmiany w środowisku wodnym), R51/53 – działa toksycznie na organizmy wodne; moŜe wywoływać długo utrzymujące się szkodliwe zmiany w środowisku wodnym

10. Substancje niebezpieczne dla ludzi i środowiska z innych względów, charakteryzowane określeniem rodzaju zagroŜenia: R14 – reaguje gwałtownie z wodą (włączając w to R14/15 – reaguje gwałtownie z wodą, wyzwalając wysoce łatwo palne gazy), R29 – w kontakcie z wodą wyzwala toksyczne gazy

10

3

50

Procedura sumowania

W przypadku, gdy znajdujące się w zakładzie poszczególne substancje niebezpieczne nie występują w ilościach wyŜszych lub równych odpowiednim wartościom progowym Qx (kolumny 4 lub 5 tabeli 1, lub kolumny 2 lub 3 tabeli 2), powinna być zastosowana zasada sumowania.

82

1. Zaliczenie zakładu do zakładu o duŜym ryzyku (ZDR) następuje wtedy, jeŜeli Σqx/QDx ≥ 1 gdzie: qx – ilości substancji niebezpiecznych (lub kategorii substancji niebezpiecznych) odpowiadających tabeli 1 lub 2, QDx – odpowiednie ilości (wartości progowe Qx) określone w kolumnie 5 tabeli 1, lub w kolumnie 3 tabeli 2.

2. Zaliczenie zakładu do zakładu o zwiększonym ryzyku (ZZR) następuje wtedy, jeŜeli Σqx/QZx ≥ 1 gdzie: qx – ilości substancji niebezpiecznych (lub kategorii substancji niebezpiecznych) odpowiadających tabeli 1 lub 2, QZx – odpowiednie ilości (wartości progowe Qx) określone w kolumnie 4 tabeli 1, lub w kolumnie 2 tabeli 2.

Zasada sumowania ma zastosowanie dla oceny zagroŜeń związanych z toksycznością, palnością i ekotoksycznością substancji niebezpiecznych. Z tego względu stosuje się ją trzykrotnie: 1)

Σ qx/Qx dla substancji i preparatów wymienionych w tabeli 1 i sklasyfikowanych jako toksyczne (T) lub bardzo toksyczne (T+), razem z substancjami i preparatami kategorii 1 lub 2 (tzn. teŜ toksyczne (T) i bardzo toksyczne (T+)),

2)

Σ qx/Qx dla substancji i preparatów wymienionych w tabeli 1 i sklasyfikowanych jako utleniające (O), wybuchowe (E), łatwo palne (R10), wysoce łatwo palne (F) lub skrajnie łatwo palne (F+), razem z substancjami i preparatami kategorii 3, 4, 5, 6, 7a, 7b lub 8 (tzn. teŜ te same rodzaje substancji, czyli utleniające (O), wybuchowe (E), łatwo palne (R10), wysoce łatwo palne (F) i skrajnie łatwo palne (F+)),

www.towary-niebezpieczne.pl

3)

Σ qx/Qx dla substancji i preparatów niebezpiecznych dla środowiska, spełniających warunki dla kategorii 9 (R50) lub 9 (R51/53), teŜ z obu tabel, tzn. umieszczone w tabeli 1, posiadające klasyfikację R50 lub R51/53, oraz odpowiadające kategorii 9 tabeli 2.

Zaliczenie zakładu do zakładu o zwiększonym ryzyku albo o duŜym ryzyku następuje, jeŜeli którakolwiek z sum jest większa, lub równa 1.

Z powyŜszego wynika, Ŝe: 

naleŜy odrębnie sumować ilorazy qx/Qx dla wszystkich substancji toksycznych (T) i bardzo toksycznych, ale sumowanie ma być łączne dla substancji T oraz T+ z obu tabel i dla obu rodzajów, tzn. T i T+;



naleŜy odrębnie sumować ilorazy qx/Qx dla wszystkich substancji utleniających (O), wybuchowych (E), łatwo palnych (R10), wysoce łatwo palnych (F) lub skrajnie łatwo palnych (F+), ale łącznie dla tych wszystkich substancji z obu tabel;



naleŜy odrębnie sumować ilorazy qx/Qx dla wszystkich substancji niebezpiecznych dla środowiska, tzn. substancji R50 i R51/53; �łącznie” odnosi się do tego, Ŝe sumujemy razem substancje R50 i R51/53 z obu tabel.

PRZYKŁAD Ustalamy ilości magazynowanych substancji. Przy poszczególnych grupach podano w nawiasach limity dla ZZR i ZDR. W magazynie stwierdzono następujące ilości chemikaliów: 1)

Grupa 2. Substancje toksyczne (50/200): Planowana maksymalna ilość – 11 000 kg Mamy 11 ton toksycznych. Jest to ilość mniejsza, niŜ wartości progowe (50 t dla ZDR i 200 t dla ZZR) i nie mamy więcej substancji bardzo toksycznych i toksycznych, które naleŜałoby łącznie sumować, gdyŜ substancje wymienione w Tabeli 1 - nie występują, substancji bardzo toksycznych (grupa 1) – BRAK.

2)

Powinniśmy zsumować qx/Qx dla substancji sklasyfikowanych jako utleniające (O), wybuchowe (E), łatwo palne (R10), wysoce łatwo palne (F) lub skrajnie łatwo palne (F+), tzn. substancji klas (grup): 3, 4, 5, 6, 7a, 7b i 8.

W rozpatrywanym przypadku mamy następującą sytuację: Substancje wymienione w Tabeli 1 - nie występują Grupa 3. Substancje utleniające (50/200): Planowana maksymalna ilość – 60 000 kg = 60 t Grupa 4. Substancje wybuchowe podklasa 1.4 (50/200): Planowana maksymalna ilość: BRAK Grupa 5. Substancje wybuchowe podklasy 1.1, 1.2, 1.3, 1.5 i 1.6 (10/50): Planowana maksymalna ilość: BRAK Grupa 6. Substancje łatwo palne (5000/50000): Planowana maksymalna ilość – 700 000 kg = 700 t Grupa 7a. Wysoce łatwo palne ciecze (50/200): Planowana maksymalna ilość – BRAK Grupa 7b. Substancje wysoce łatwo palne (5000/50000): Planowana maksymalna ilość – 400 000 kg = 400 t Grupa 8. Substancje skrajnie łatwo palne (10/50): Planowana maksymalna ilość – BRAK Czyli sumujemy: Dla przypadku ZDR: 60/200 (grupa 3) + 700/50 000 (grupa 6) + 400/50 000 (grupa 7b) = 0,3 + 0,014 + 0,008 = 0,322 tzn. zakład nie kwalifikuje się do kategorii ZDR. Dla przypadku ZZR: 60/50 (grupa 3) + 700/5000 (grupa 6) + 400/5000 (grupa 7b) = 1,2 + 0,14 + 0,08 = 1,42 tzn. zakład kwalifikuje się do kategorii ZZR!

www.towary-niebezpieczne.pl

83

Propozycje rozwiązań w zakresie magazynowania łącznego KaŜdy uŜytkownik magazynu musi świadomie podjąć decyzję o tym co, jak, gdzie i w jakiej ilości moŜe być składowane w magazynie. Decyzje te powinny być podejmowane na podstawie konkretnych załoŜeń. PoniŜsze załoŜenia opierają się na analizie wypadków i zdarzeń w praktyce magazynowej. Ma on charakter propozycji. Do jego opracowania przyjęte zostały cztery główne załoŜenia.

ZałoŜenie pierwsze WaŜne jest określenie czasu składowania. Zgodnie z przepisami transportowymi (ADR) krótkotrwałe składowanie towarów niebezpiecznych, występujące między operacjami transportowymi, związane ze zmianą rodzaju lub środka transportu (przeładunek) jest traktowany jak przewóz. Ma to zastosowanie pod warunkiem, Ŝe mogą być okazane na Ŝądanie dokumenty przewozowe, w których wskazane jest miejsce wydania i miejsce odbioru oraz pod warunkiem, Ŝe sztuki przesyłki nie były otwierane w czasie takiego składowania, z wyjątkiem przypadków, gdy były kontrolowane przez właściwe władze.

ZałoŜenie drugie Do określenia moŜliwości składowania materiałów przyjęto przede wszystkim oznaczenia zagroŜeń związanych z transportem. Jest to o tyle właściwe, Ŝe specyfika przepisów transportowych związana jest z bezpośrednim i natychmiastowym zagroŜeniem (np. wybuch, palność itp.).

W przypadku, gdy dany materiał jest niebezpieczny z kilku względów – np. jest zapalny i trujący w przepisach transportowych, przyjęto kryteria pozwalające na ustalenie hierarchii zagroŜenia. Koncentrujemy się zatem na sprawach najwaŜniejszych i kwalifikujemy materiały do magazynowania zgodnie z oznaczeniami. ZałoŜenie to pozwala podejmować decyzje nawet w przypadku niepełnej dokumentacji….

84

ZałoŜenie trzecie Do reakcji chemicznych moŜe dojść, gdy materiały będą miały moŜliwość reagowania ze sobą. Materiał moŜe wylać się na inny lub zostać zmieszany. Z tego względu powstało kilka zaleceń w zakresie składowania wyraŜonych następującymi oznaczeniami: 1 – �daleko od “ – z zachowaniem odstępu co najmniej 3 m 2 – �oddzielone od“ – ustawienie co najmniej na następnym polu 3 – �oddzielone – poprzez przestrzeń lub sekcje” – z zachowaniem co najmniej odstępu jednej palety 4 – �oddzielone na całej długości poprzez umieszczenie w niezaleŜnym magazynie lub oddzielonym pomieszczeniu” Znaczenie powyŜszych kodów zobrazowano na grafie obok.

Zalecenie te nie będą miały jednak zastosowania do materiałów wybuchowych. W takich przypadkach stosujemy rozwiązania indywidualne.

www.towary-niebezpieczne.pl

Uwagi szczególne - Składowanie materiałów wybuchowych (klasa 1 ADR) Grupa zgodności A B C D Oznaczenie Opis A Inicjujący X B Inicjujący bez zabezpieczeń X 6 C Miotający lub deflagrujący X X 6 D Wtórnie detonujący X X 6 6 Zawierający wtórnie detonujący materiał bez środka X X E inicjującego Zawierający wtórnie detonujący materiał wybuchowy F z własnym środkiem inicjującym 1 1 G Pirotechniczny X X H Zawierający materiał wybuchowy i biały fosfor J Zawierający materiał wybuchowy i łatwo zapalny Zawierający materiał wybuchowy i trujący środek K chemiczny Zawierający materiał wybuchowy o szczególnym L zagroŜeniu 4 4 N Skrajnie niewraŜliwe X X Zapakowany lub zbudowany, aby jakiekolwiek X X X niebezpieczne następstwa przypadkowego S zadziałania ograniczały się do przestrzeni wewnętrznej sztuki przesyłki

E

F

6

G

H

J

K

L

1

X 6 X X

N

4

X 1 X 1 X

X 4 X 4 X

X 1

X

S X X X X X

X

X

X

X X X X

X 2

X 4

X X

3

X

X

X

X

X

X 5 X

5

X X

Objaśnienia: �X“ oznacza, Ŝe materiały mogą być magazynowane razem w tej samej sekcji lub pomieszczeniu.

Uwagi: Magazynowanie razem materiałów moŜe powodować konieczność zmiany klasyfikacji magazynowanego towaru.

PoniŜsze uwagi mogą pomóc w podejmowaniu decyzji. Ze względu na specyficzne właściwości materiałów wybuchowych część uwag dotyczy wyłącznie przedmiotów zawierających materiały wybuchowe. Uwagi mają zastosowanie w przypadku ich przypisania do konkretnego przypadku.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Przedmioty z materiałami wybuchowymi grupy zgodności G (za wyjątkiem sztucznych ogni oraz materiałów, dla których przypisano szczególne warunki) mogą być składowane razem z przedmiotami grupy zgodności C, D i E pod warunkiem, Ŝe nie będą składowane z innymi materiałami wybuchowymi.

Materiały i przedmioty o grupie zgodności L moŜe być składowana tylko i wyłącznie z materiałami o tej samej grupie zgodności.

RóŜne materiały i przedmioty podklasy 1.6 i grupie zgodności N mogą być składowane razem tylko , gdy wykluczono moŜliwość powstania detonacji.

W przypadku składowania przedmiotów o grupie zgodności N z przedmiotami lub materiałami grupy zgodności C, D lub E materiały o grupie zgodności N powinny być traktowane jako naleŜące do grupy zgodności D. W przypadku składowania przedmiotów o grupie zgodności N razem z materiałami lub przedmiotami o grupie zgodności S naleŜy całość traktować jako naleŜące do grupy zgodności N KaŜda kombinacja przedmiotów o grupie zgodności C, D i E powinna być traktowania jako przedmioty o grupie zgodności E. Przy składowaniu materiałów lub przedmiotów o grupie zgodności C i D naleŜy rozwaŜyć moŜliwość zamiany klasyfikacji,

www.towary-niebezpieczne.pl

85

ZałoŜenie czwarte NaleŜy stosować ogólne (zdroworozsądkowe) zasady gwarantujące bezpieczeństwo, a przede wszystkim: 1. Materiały chłonące zapachy nie powinny być składowane razem z materiałami emitującymi zapach.

2. Materiały stałe układamy nad sypkimi.

3. Materiały lekkie układamy na twardych.

4. Podczas składowania uwzględniamy środek cięŜkości ładunku.

Zestawienie moŜliwych wariantów składowania razem dla towarów niebezpiecznych oraz chemikaliów.

Klasa / Grupa Opis

Materiały wybuchowe podklasy 1.1, 1.2, 1.5 Przedmioty wybuchowe podklasy 1.3, 1,6 Przedmioty wybuchowe podklasy 1.4 Gazy palne Gazy niepalne, nietoksyczne Gazy toksyczne Materiały ciekłe zapalne

86Materiały stałe zapalne

wraz z materiałami samoreaktywnymi i wybuchowymi stałymi odczulonymi Materiały samozapalne

Materiały reagujące niebezpiecznie z wodą Materiały utleniające Nadtlenki organiczne Materiały trujące Materiały Ŝrące Materiały o pozostałych zagroŜeniach w tym materiały szkodliwe dla środowiska

ADR

1.1 1.2 1.5 1.3 1.6 1.4

Poz osta łe

2.1 2.2 2.3 3 4.1

4.2 4.3 5.1 5.2 6.1 8 9

F F+

F F+ F F+ O T T+ C Xn Xi

1.1 1.2 1.5

1.3 1.6

*

*

*

4

2

*

*

*

4

*

*

*

4

4

2

2

2

1.4

2.1

2.2

2.3

3

4.1

4.2

4.3

5.1

5.2

6.1

8

9

F F+

F F+

F F+

T T+

C

X n Xi

2

4

4

4

4

4

4

2

4

X

2

2

4

3

3

4

4

4

2

2

X

2

1

1

2

2

2

2

2

2

X

2

X

2

X

X

X

2

1

2

X

2

2

X

1

X

1

X

X

X

1

X

1

X

X

1

X

X

X

2

1

X

X

X

2

X

2

X

X

2

X

X

X

4

4

2

2

1

2

X

X

2

1

2

2

X

X

X

4

3

2

1

X

X

X

X

1

X

1

2

X

1

X

4

3

2

2

1

2

2

1

X

1

2

2

1

1

X

4

4

2

X

X

X

1

X

1

X

2

2

X

1

X

4 4

4 4

2 2

2 2

X 1

X 2

2 2

1 2

2 2

2 2

X 2

2 X

1 1

2 2

X X

2

2

X

X

X

X

X

X

1

X

1

1

X

X

X

4

2

2

1

X

X

X

1

1

1

2

2

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

O

Oznaczenie zastosowanych kodów: 1 – �daleko od “ 2 – �oddzielone od“ 3 – �oddzielone – poprzez przestrzeń lub sekcje” 4 – �oddzielone na całej długości poprzez umieszczenie w niezaleŜnym magazynie lub oddzielonym pomieszczeniu” X – oznacza dopuszczone składowanie razem * – uwagi szczególne (patrz tabela na stronie 85)

www.towary-niebezpieczne.pl

Ryzyka chemii Ryzykazwiązane związanezzmagazynowaniem magazynowaniem chemii CoCo jest czym? jest czym?

ZagroŜenia poprzez ich ich oznaczenie. oznaczenie.Dla Dlapotrzeb potrzeb ZagroŜeniawynikające wynikającez z właściwości właściwości chemikaliów chemikaliów są są identyfikowane identyfikowane poprzez praktycznych pominięto materiały ich składowanie składowaniewymaga wymagaspełnienia spełnienia odrębnych norm. praktycznych pominięto materiałyzakaźne zakaźnei iradioaktywne, radioaktywne, gdyŜ gdyŜ ich odrębnych norm.

UŜytkownik magazynu systemami oznaczeń, oznaczeń,które którewwsyntetyczny syntetyczny sposób UŜytkownik magazynumoŜe moŜespotkać spotkaćsię się zz co co najmniej najmniej trzema trzema systemami sposób zaprezentowano chemicznego (ustawa (ustawa oopreparatach preparatachi substancjach i substancjach zaprezentowanoponiŜej. poniŜej.Pierwszy Pierwszyzz nich nich wynika wynika zz prawa prawa chemicznego chemicznych), drugi wynika procesuharmonizacji harmonizacjioznaczeń oznaczeńi klasyfikacji i klasyfikacji (GHS). chemicznych), drugi wynikaz zpodejmowanych podejmowanychobecnie obecnie w w Europie Europie procesu (GHS).

Trzeci system związany jest Trzeci system związany jestz zklasyfikacją klasyfikacjątransportową. transportową.

UWAGI UWAGI Materiały i przedmioty wybuchowe Materiały i przedmioty wybuchowe Wybuch masowy Wybuch masowy Rozrzut Rozrzut PoŜar i małe zagroŜenie wybuchem i PoŜar i małe zagroŜenie wybuchem i rozrzutem rozrzutem Małe zagroŜenie wybuchem przypadku Małe zagroŜenie wybuchem przypadku zapalenia zapalenia Materiał wybuchowy mało wraŜliwy Materiał wybuchowy mało wraŜliwy Przedmioty wybuchowe skrajnie niewraŜliwe Przedmioty wybuchowe skrajnie niewraŜliwe Gazy palne Gazy palne

Gazy niepalne, nietrujące

Gazy niepalne, nietrujące

Przepisy prawa prawa chemicznego chemicznego Przepisy Oznaczenie Znak GHS Oznaczenie Znak GHS literowe literowe Obowiązujedo doroku roku 2015 2015 Wprowadzany Obowiązuje Wprowadzanyod od 2012 r.

2012 r.

Przepisy transportowe Przepisy transportowe Klasa NrNr nalepki Klasa nalepki ADR ADR

1.1 1.1 1.2 1.2 1.3 1.3 1

E E

1.4 1.4

1

1.5 1.5 1.6 1.6 2.1 2.1

F F

A

2.2

A

2.2

2

2 Gazy trujące

Gazy trujące

Ciecz zapalna

Ciecz zapalna

T

2.3

T

2.3

F

3

F

3

3

3

www.towary-niebezpieczne.pl

Wzór Wzór

87

Przepisy prawa chemicznego Oznaczenie Znak GHS literowe UWAGI

Obowiązuje do roku 2015

Materiał stały zapalny

*

Klasa ADR

Wprowadzany od 2012 r.

Przepisy transportowe Nr nalepki

4.1

4.1 Materiał samoreaktywny

*

*

*

Materiał wybuchowy stały, odczulony Materiał samozapalny

* *

* *

* *

4.2 4.2

Materiały, które w kontakcie z wodą wydzielają gazy palne

*

*

*

4.3 4.3

Materiały utleniające

5.1

O

88

5.1

Nadtlenki organiczne

*

*

*

Dla nadtlenków organicznych nalepka 5.2. z opisem �stara” moŜe być uŜywana do 31.12.2010 r.

5.2 nowa

5.2

www.towary-niebezpieczne.pl

5.2 Stara

Materiały trujące

Przepisy prawa chemicznego Oznaczenie Znak GHS literowe

T T+

Klasa ADR

Przepisy transportowe Nr nalepki

6.1

Materiały Ŝrące

C 8

Materiały szkodliwe dla środowiska

N

9

9

89

Materiały o pozostałych zagroŜeniach w transporcie 9

Materiały szkodliwe

Xn

Materiały draŜniące

Xi

*

*

*

*

*

*

*

*

Materiały działające szkodliwie na zdrowie *

*

Objaśnienia: *) oznaczenia zgodnie z pozostałymi właściwościami.

Uwagi Dla materiałów wybuchowych (kasa 1 ADR): * Miejsce na wpisanie grupy zgodności; nie naleŜy wypełniać w przypadku, gdy skłonność do wybuchu jest zagroŜeniem dodatkowym. ** Miejsce na wpisanie podklasy; nie naleŜy wypełniać w przypadku, gdy skłonność do wybuchu jest zagroŜeniem dodatkowym.

www.towary-niebezpieczne.pl

Co się moŜe wydarzyć?

Do oceny ryzyka stwarzanego przez instalacje magazynowe moŜna zastosować co najmniej kilka metod. Jedną z bardziej rozpowszechnionych w analizach zagroŜeń związanych z instalacjami jest �Studium zagroŜeń i zdolności operacyjnych” (Hazard and Operability Study �HAZOP”). Jest to strukturalna metoda identyfikacji potencjalnych zagroŜeń występujących w procesach przemysłowych. Polega na systematycznym przeglądzie załoŜeń projektowych i procesu technologicznego po kątem mogących się pojawić odchyleń parametrów. W badaniach HAZOP wykorzystywany jest zestaw słów kluczowych i moŜliwych odchyleń w aspekcie moŜliwych zmian (oddziaływania) na przebieg procesu technologicznego. Podstawowym celem analizy HAZOP jest określenie prawdopodobnych zdarzeń niebezpiecznych, czyli stwarzających zagroŜenia dla bezpieczeństwa technicznego instalacji lub Ŝycia ludzkiego oraz środowiska naturalnego. Analiza HAZOP pomaga równieŜ w identyfikacji problemów technicznych mogących spowodować obniŜenie efektywności procesu lub spadek wydajności produkcji. Jest to jedna z metod wspomagających analizę ryzyka wymaganą dla obwodów automatyki zabezpieczeniowej, projektowanych zgodnie z normami PN-EN IEC 61508 oraz PN-EN IEC 61511.

Analiza HAZOP definiuje kilka podstawowych: -

90

intencja – to prawidłowe warunki pracy węzłów systemu; węzeł – to punkt diagramu procesowego, w którym analizowane są moŜliwe odchylenia parametrów procesowych; parametr – to czynnik określający fizyczne warunki procesu lub daną sytuację; słowa przewodnie – to pojedyncze słowa lub frazy uŜywane do określania intencji i towarzyszących im parametrów słuŜące do wykrywania odchyleń; odchylenie – to rozbieŜność pomiędzy intencjami a stanem faktycznym.

Analiza HAZOP polega na poszukiwaniu odchyleń od zamierzeń projektowych. Odchylenia od zamierzeń projektowych są generowane przez zastosowanie słów przewodnich w opisie parametrów procesu we wszystkich węzłach systemu. Dla kaŜdego odchylenia identyfikuje się wszystkie wiarygodne przyczyny i znaczące skutki zdarzeń będących ich efektem. PoniŜej zaprezentowana została analiza przeprowadzona w oparciu o zagroŜenia, które mogą pojawić się w magazynie produktów chemicznych. Przy prawie kaŜdym zdarzeniu moŜliwe skutki to wyciek, uwolnienie się produktów niebezpiecznych (łatwo palnych, Ŝrących, toksycznych, niebezpiecznych dla środowiska), powstanie zagroŜenia miejscowego dla zdrowia ludzi znajdujących się w pobliŜu, a takŜe moŜliwość powstania poŜaru w obecności źródła zapłonu. W wyniku zdarzenia moŜliwe jest takŜe zniszczenie infrastruktury magazynu oraz spowodowanie zanieczyszczenia środowiska.

Odchylenie Rozszczelnienie opakowania, wydostanie się zawartości, wyciek, uszkodzenie mechaniczne.

Przyczyna Upadek palety z regału lub wypadnięcie opakowań z palety podczas załadowania lub rozładowania w wyniku błędu kierowcy wózka widłowego (brak wyszkolenia, niewłaściwa ocena odległości).

Upadek palety z regału podczas załadowania lub rozładowania w wyniku przesunięcia wózka widłowego lub awarii podnośnika.

Upadek palety z regału na skutek złego rozmieszczenia opakowań na palecie.

Stosowane środki bezpieczeństwa Kontrola palet przed wpuszczeniem do magazynu.

Wózki uŜytkowane wyłącznie przez upowaŜnionych pracowników.

Kierowcy wózków są odpowiednio przeszkoleni. Wiedza jest sprawdzana przed dopuszczeniem do pracy.

Zapewnienie odpowiedniego oświetlenia hal magazynowych.

Instalacja wentylacyjna: grawitacyjna oraz wymuszona mechaniczna (ciągła i awaryjna).

Instalacja przeciwpoŜarowa.

Ograniczenie maksymalnej wagi palet poniŜej dopuszczalnego obciąŜenia podnośnika.

Wózki widłowe poddawane są regularnym przeglądom przez wyspecjalizowane firmy. Obowiązek przeglądów bieŜących (codziennych) spoczywa na kierowcach.

Dokumentuje się codzienne przeglądy wózków.

Dobre warunki techniczne nawierzchni w magazynach zapewnione przez okresowe kontrole i niezbędne naprawy.

WdroŜenie instrukcji określającej zasady prawidłowego sposobu umieszczania opakowań na paletach (cięŜkie na dole) i zabezpieczania przed ich przemieszczaniem .

www.towary-niebezpieczne.pl

Upadek opakowań na skutek uszkodzenia konstrukcji regału (oddziaływanie substancji Ŝrących, utleniających, zmęczenie materiału, przeciąŜenie, uderzenie wózkiem widłowym, zawalenie się konstrukcji dachu).

Upadek palety podczas załadunku lub rozładunku cięŜarówek przy uŜyciu wózka widłowego na rampie rozładowczej w wyniku błędu kierowcy (np. niewłaściwa ocena odległości przy niedostatecznym oświetleniu stanowiska pracy).

Upadek palety podczas załadunku lub rozładunku cięŜarówek przy uŜyciu wózka widłowego na rampie rozładowczej w wyniku poruszenia się cięŜarówki w czasie operacji.

Uderzenie wózka widłowego w znajdujące się na terenie hali opakowanie w wyniku błędu kierowcy (nadmierna prędkość, utrata panowania), awarii wózka, przeszkody lub uszkodzenia nawierzchni hali magazynowej.

Uszkodzenie opakowania lub palety zawierającej opakowania w wyniku zamierzonego działania osób postronnych (sabotaŜ).

Uszkodzenie konstrukcji palety z opakowaniami i podczas magazynowania na regałach wysokiego składowania w wyniku złego rozmieszczenia opakowań na palecie (przeciąŜenie) lub niewłaściwego materiału uŜytego do konstrukcji palet.

Uszkodzenie opakowania w wyniku samoistnej awarii zamknięcia.

Regały wysokiego składowania wykonane zgodnie z wymaganiami norm konstrukcyjnych, charakteryzujące się odpowiednio duŜą wytrzymałością na obciąŜenia.

Regały są dobrze wypoziomowane oraz zakotwiczone.

Okresowe kontrole stanu technicznego regałów.

Przestrzeganie dopuszczalnych limitów obciąŜenia regałów wysokiego składowania.

Prawidłowy sposób umieszczania palet na regałach.

Zapewnienie oświetlenia miejsc rozładunku (oświetlenie cięŜarówek).

Wprowadzenie obowiązku klinowania kół cięŜarówek podczas załadunku/rozładunku.

Wprowadzenie nakazu wyłączania silników cięŜarówek podczas załadunku/rozładunku.

Właściwe utrzymanie stanu nawierzchni placu – odśnieŜanie i odladzanie w warunkach zimowych).

Obowiązek przeglądów bieŜących (codziennych) spoczywa na operatorach Dobre warunki techniczne nawierzchni w magazynach zapewnione przez okresowe kontrole i niezbędne naprawy.

Zapewnienie wolnych (nie zastawionych) dróg komunikacyjnych dla przejazdu wózków.

Całodobowa kontrola wstępu na teren zakładu.

Instalacja alarmowa antywłamaniowa z sygnalizacją dźwiękową i powiadomieniem pracownika ochrony / portierni.

Kontrole jakości palet, niezwłoczne usuwanie palet wadliwych.

Ograniczenie maksymalnego obciąŜenia palet.

MoŜliwość zastosowania podpór w przypadku uszkodzenia palety znajdującej się na regale wysokiego składowania.

Kontrole regałów pod kątem ewentualnych wycieków z opakowań.

Kontrola opakowań jednostkowych pod kątem stopnia ochrony zawartości.

Kontrole regałów pod kątem ewentualnych wycieków z opakowań.

W kaŜdym z przypadków do dyspozycji powinno być wyposaŜenie awaryjne oraz środki sorbcyjne.

www.towary-niebezpieczne.pl

91

Alfabetyczny wykaz haseł

92

Zagadnienie Aerozole Aerozole Akumulator Azbest Bateria Budynek wymagania PPOZ Butle Cło Cyjanki DrenaŜ Farby i lakiery (odpad) Galwanizacja Gazy Gęstość obciąŜenia ogniowego Guma (produkcje) HAZOP Instrukcje Inwentaryzacja budynku Izolacja Klapy oddymiające Klasa odporności ogniowej Klasyfikacja Kontener Magazynowanie Magazynowanie łączne Materiały palne Materiały palne Materiały szkodliwe dla środowiska Materiały trujące Materiały wybuchowe Myjki awaryjne Nadtlenki organiczne Obiekt budowlany Odbojniki Odpady Odprowadzenie wód odpadowych Ogrzewanie Oleje przepracowane Oznaczenie dróg komunikacyjnych Oznaczenie stromizn Paliwa Plan Operacyjno – Ratowniczy Plan zagospodarowania przestrzennego

Strona 55 66 56 54 56 70 40 7 38 59 56 38 52 71, 72 43 90 26 68 59 60, 67 71 87 32 4 84 28 35 35 34 8, 41 24, 37 45 68 63 8, 55 20, 59 60 57 15 20 39 79 68

Zagadnienie PowaŜna Awaria Przemysłowa Prace szczególnie niebezpieczne Pracodawca obowiązki Procedury Produkty farmaceutyczne Program Zapobiegania Awariom Prysznice Przechowywanie Przegrody przeciwdymowe Raport o bezpieczeństwie Regał – kontrola Regał – uszkodzenia Regał - zasady składowania Regały Rozwiązania przenośne Rtęć Ryzyko Ryzyko – ocena Ryzyko - zasady eliminacji Składowanie Sorbent Środki Ochrony Roślin Strefa poŜarowa – wielkość Szafa Szczelność Szkolenie Sztuczne ognie Ściany Średni czas trwania poŜaru Tworzywa sztuczne Uszczelnienia Uziemienie Wentylacja Wniosek o zmianę sposobu zagospodarowania Zabezpieczenia sejsmiczne Zabezpieczenia elektrostatyczne Zaopatrzenie w wodę Zapalniczki Zbiornik PPOZ ZDR Znaki bezpieczeństwa ZZR

www.sklep-kierowcy.pl

www.towary-niebezpieczne.pl

Strona 79 11 10 14 7, 51 79 24, 27 4 60 79 61 62 63 61 23 39 87 12 12 4, 36 35 7, 44 75 30 59 9 41 59 75 43 59 29 29, 60 68 29 24 11 56 67 79 17 79

www.topserw.com.pl

INFOLINIA: 0 801 000 501

www.topserw.com.pl

INFOLINIA: 0 801 000 501

www.topserw.com.pl

INFOLINIA: 0 801 000 501

www.topserw.com.pl

INFOLINIA: 0 801 000 501

1

1.4

1.5

1.6

1

1

1

2

2

2

3

4

5.1

5.2

5.2

4

4

Poprzedni wzór nalepki może być używany do 31 grudnia 2010 r.

Uwaga! Nalepki z polskimi opisami mogą być stosowane do dnia 31 grudnia 2010 r.

RADIOACTIVE I CONTENTS .....................

AKTIVITY ................

RADIOACTIVE II

RADIOACTIVE III

TRANSPORT INDEX

TRANSPORT INDEX

CONTENTS .....................

AKTIVITY ................

CONTENTS .....................

AKTIVITY ................

RADIOACTIVE

7 Ryba i Drzewo

Przewóz akumulatorów

Nazywam się Radek Porada zachęcam do zapoznania się również z naszymi katalogami: • Bezpieczna praca • Bezpieczne narzędzia i latarki • Bezpieczna obsługa i składowanie • Bezpieczny ruch • System znakowania i identyfikacji • System smarowania Oil Safe • Pierwsza pomoc

TOPSERW Stanisław Echilczuk, Mirosław Kuziuk Spółka Jawna 05-220 Zielonka, ul. Marecka 66

ODDZIAŁ POŁUDNIE 43-300 Bielsko-Biała ul. Warszawska 153/210

ODDZIAŁ CENTRUM 05-220 Zielonka ul. Marecka 66

ODDZIAŁ PÓŁNOC 81-035 Gdynia ul. B. Krzywoustego 12/5

TEL

TEL

TEL

TEL

+48 22 771 04 56 +48 22 761 11 80 FAX +48 22 771 93 80 info@topserw.com.pl

+48 33 810 14 82 +48 33 810 14 92 FAX +48 33 829 48 27 poludnie@topserw.com.pl

+48 22 771 94 22 +48 22 771 94 25 FAX +48 22 771 94 66 centrum@topserw.com.pl

+48 58 622 33 53 +48 58 622 33 56 FAX +48 58 664 22 28 polnoc@topserw.com.pl

ISO 9001:2001