Overdragen - Jaaroverzicht 2020 van de RAV Brabant MWN

OVERDRAGEN

Jaaroverzicht 2020 // Een uitgave van Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West-Noord

2020

Overzicht van een bewogen jaar > Hoe het begon in Brabant > Ervaringen van medewerkers > Mijlpalen, feiten en cijfers > Recente ontwikkelingen > Blik op de toekomst

Ambulancezorg vanuit het hart

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

1

Inhoudsopgave Voorwoord (O)verdragen is de titel van dit jaarverslag en beschrijft in één woord hoe onze organisatie het afgelopen jaar ervaren heeft. Directeur Ger Jacobs geeft een toelichting.  Pagina 6

Covid-19 in Brabant Hoe een onbekend virus uit Azië onze provincie in het voorjaar overspoelde en wat dit vroeg van onze RAV.  Pagina 8

De eerste patiënt in Nederland Ambulanceverpleegkundige Vincent van der Dussen bereidde zich voor op de consequenties van het virus voor zijn werk, toen hij hulp verleende aan wat later 'patiënt nul' bleek te zijn.  Pagina 10

Het belang van beschermingsmiddelen Herman Schlepers, adviseur bedrijfsvoering en specialist logistiek, hield zich bezig met de inkoop en distributie van noodzakelijke beschermingsmiddelen die in het voorjaar schaars waren.  Pagina 12

De kracht van communicatie Linda Toet is als communicatieadviseur verantwoordelijk voor het informeren van alle betrokkenen tijdens de crisis, intern en extern.  Pagina 14

Wist je dat?

Feiten, cijfers en bijzondere weetjes over het verloop van de crisis en de gevolgen voor de RAV.  Pagina 16

Meldkamer, spin in het web Medisch manager Harm van de Pas is verantwoordelijk voor het medisch beleid op onze meldkamers in Bergen op Zoom en Den Bosch. Covid-19 vroeg om een andere werkwijze.  Pagina 18

Een langdurige crisis Lianne van Driel is als staffunctionaris Crisisbeheersing verantwoordelijk voor de crisisorganisatie die non-stop functioneerde.  Pagina 20

2

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Wat collega’s ervaren Onze RAV telt bijna 650 medewerkers. Elk met hun eigen ervaringen en bijzondere gebeurtenissen. We vroegen een aantal collega's om deze met ons te delen.  Pagina 6

Oog voor het welzijn van medewerkers Als Arbo-adviseur was Leon de Bree continu bezig met het goed informeren over en monitoren van de lichamelijke en geestelijke gesteldheid van alle collega’s.  Pagina 24

Tijdlijn Dit uitgebreide overzicht beschrijft welke stappen de RAV in 2020 ondernam om de continuïteit van zorg te borgen. Van een virus ver weg en 'patiënt nul' tot aan het verschijnen van dit jaardocument en de belangrijkste genomen maatregelen in Nederland.  Pagina 26-31

Spreiding van Covid-patiënten Luc Matthijs, data business analist, maakte op basis van veel data berekeningen voor het verplaatsen van patiënten vanuit ziekenhuizen in Brabant naar andere delen van het land.  Pagina 32

Samenwerking binnen de zorgketen Om als ambulancezorg goed aangesloten te zijn op de rest van de zorgketen, was Björn Gadet een vaste waarde binnen het regionaal overleg acute zorg. Ook was hij voorzitter van het crisisbeleidsteam.  Pagina 34

Recente ontwikkelingen In december zaten we nog volop in de tweede golf. Hoe is de situatie nu, vergeleken met het voorjaar?  Pagina 36

Blik op de toekomst In dit laatste hoofdstuk kijken we naar de tijd die voor ons ligt en beschrijven we welke invloed de Covid-crisis had op het individu, de organisatie en de maatschappij.  Pagina 38

Colofon Redactie en interviews Fotografie Illustraties Vormgeving en begeleiding Drukwerk

: Bas Brinkman, Linda Toet, Gezie Pelkmans, Kim Burgers, Ger Jacobs, Tomas Snels : Frank van Delft, ETZ Fotografie & Film (Maria van der Heijden, Ellen den Ouden), Bernhoven, Amphia, Beeld Werkt : Joris Hoogendoorn : Tomas Concept & Creation : Groels

©2021 RAV Brabant Midden-West-Noord, ravbrabantmwn.nl

3

4

27/02/2020 Onze RAV vervoert de eerste Covid-19 patiënt naar het ziekenhuis in Tilburg Ambulancezorg vanuit het hart

5

6

Voorwoord Het thema voor het jaarverslag van 2020 is (O)verdragen. Misschien een bijzondere titel voor een jaarverslag, maar 2020 was dan ook een bijzonder jaar. De snelheid en het gemak waarmee Covid-19 werd overgedragen van dier op mens en later van mens op mens is zelden eerder vertoond. Dit geldt ook voor de maatschappelijke ontwrichting die deze pandemie wereldwijd veroorzaakte. Na 2020 kijken wij terug op een wereld voor en na Covid-19.

Ondanks alles heeft deze crisis ons ook een aantal positieve lessen geleerd. Wereldwijd beseft men dat transparantie en samenwerking een noodzakelijke voorwaarde is voor de succesvolle bestrijding van dergelijke pandemieën. Daarnaast hebben wij, in een land waarin wij zoveel vrijheid gewend waren, leren verdragen, en leren omgaan met meer of minder vergaande beperkingen.

In de zorg leerden wij dat de keten letterlijk zo sterk is als de zwakste schakel. Samenwerken en oog hebben voor elkaars problemen en deze in gezamenlijkheid oplossen, droegen er mede toe bij dat het zwartste scenario geen werkelijkheid werd.

Terugkijkend op het afgelopen jaar hebben we geschiedenis geschreven. Denk aan de Frontberichten tijdens de eerste golf, waarin zorgmedewerkers uit alle geledingen hun ervaringen deelden met het grote publiek. Hierdoor werd de (emotionele) belasting, maar ook de enorme veerkracht van de mensen in de zorg om deze crisis te verdragen, voor iedereen duidelijk zichtbaar.

Ook bij de tweede golf, die voor iedereen sneller kwam dan verwacht, zag je dat opnieuw.

De mensen zijn moe, het ziekteverzuim is hoger dan normaal, maar toch staan de medewerkers er weer. Het is logisch dat we ons soms ergeren als mensen zich minder goed aan de regels houden of Covid-19 afdoen als 'een griepje'. Maar iedereen is keihard aan het werk zonder te klagen.

Heel bijzonder om dat mee te maken. Ik ben er dan ook trots op om onderdeel te zijn van de ambulancezorg, wiens voornaamste taak het is om de patiënt zo goed en veilig mogelijk over te dragen binnen de zorgketen.

In dit magazine leest u hoe wij in het bijzondere afgelopen jaar omgingen met het verdragen van Covid-19.

Ger Jacobs, directeur

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

7

Covid-19 in Brabant Het Wuhan-virus. Het leek zo ver weg. Maar toen men ook in Noord-Italië besmettingen ontdekte, en weer wat later in een Oostenrijks wintersportgebied, kwam de dreiging letterlijk dichterbij. De voorbereidingen binnen onze RAV waren toen al in volle gang.

Want wat als…?

27 februari 2020: minister Bruins kreeg tijdens een televisie-uitzending het befaamde briefje in zijn hand gedrukt. De eerste bewezen besmette patiënt in Nederland was een feit. In een ziekenhuis in Tilburg. Door een van onze ambulances vervoerd.

Vanaf dat moment bevonden we ons in een voortrazende trein. Het vroeg veel van onze organisatie en van al onze medewerkers: snel schakelen, een lange adem hebben in een onzekere periode met een onbekende looptijd. We startten de crisisorganisatie, pasten bestaande werkwijzen aan en checkten processen. Ook zochten we de samenwerking met onze ketenpartners binnen het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) om de crisis samen zo goed mogelijk het hoofd te bieden.

We informeerden onze medewerkers dagelijks over deze situatie. Al snel verschoof de focus naar hun welzijn. Zij bevonden zich ineens in een situatie die niemand eerder had meegemaakt, door een onzichtbaar virus met een onvoorspelbaar verloop. Patiënten die van het ene op het andere moment doodziek werden. Het sociale leven dat bijna helemaal stil kwam te liggen door de lockdown, terwijl de druk op de zorg alleen maar hoger werd.

Kinderen moesten thuis opgevangen worden, de eerste collega’s werden ziek. Dan waren er nog de wekelijkse persconferenties die we nauwlettend in de gaten hielden omdat ons beleid daarop gebaseerd was. Tel daarbij op het continu dragen van een volledig beschermend pak (zeker in de warme zomer geen pretje). Het volledig schoonmaken van de ambulance na elke hulpverlening.

En de onzekerheid die af en toe de kop op stak door het steeds maar werken met patiënten die vermoedelijk of bewezen besmet waren.

Maar misschien nog wel het vervelendste was het gemis van het echte contact met de patiënt en de familie. Het was moeilijk communiceren door het mondmasker en de bril. De expressie in het gezicht viel grotendeels weg. De patiënt niet mogen aanraken, zelfs niet als een troostende aanraking zo nodig was. En de familie mocht niet mee met de ambulance naar het ziekenhuis om het risico op besmetting zo klein mogelijk te houden. Daartegenover stonden het medeleven van de maatschappij, het applaus voor de zorg en alle kleine en grote blijken van waardering die we mochten ontvangen van burgers, instanties en bedrijven. De dankbaarheid van de patiënten en hun familie. Dit was werkelijk hartverwarmend en gaf ons kracht om door te gaan.

8

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

+3

25/03/2020 Extra ambulances ingezet voor oplopend aantal ritten

Ambulancezorg vanuit het hart

9

10

Het zekere voor het onzekere  AAN HET WOORD

Vincent van der Dussen, Ambulanceverpleegkundige

Vincent – Rapid responder, Officier van Dienst Geneeskundig en ambulanceverpleegkundige – vervoerde in de nacht van 26 op 27 februari 2020 Covid-19 ‘patiënt nul ’. ‘Onze voorbereidingen,’ vertelt Vincent, ‘begonnen eind januari met een informele verkenning – draaiboeken bekijken, voorbereidingen bepalen, extra materialen aanschaffen. Ik weet dat ik in die tijd ook een viroloog sprak, gewoon om kennis op te doen.’

26 februari 2020, vier over elf in de avond. Een rit naar Loon op Zand. Onderweg, in contact met de meldkamer, lijken de klachten niet tekenend voor Covid-19. ‘De casusdefinitie was nog gericht op een aantal kleine dorpsgemeenschappen in Italië. Hoewel de man in Noord-Italië was geweest, was hij niet precies in dit gebied geweest. We gingen ter plaatse het gesprek aan.

Wel op een afstandje, maar nog zonder beschermingsmiddelen.’

Het zekere voor het onzekere Dat gesprekje is genoeg voor Vincent en zijn collega om het zekere voor het onzekere te nemen.

Ze trekken persoonlijke beschermingsmiddelen aan en nemen de man mee naar het ziekenhuis.

‘Ik belde het ziekenhuis met de melding dat ik dacht dat dit ‘er eentje’ was. Het was allemaal nog onwennig, zoeken naar de juiste manier. Voor ons, en ook voor het ziekenhuis. Om half een ’s nachts brachten we de man daar binnen. Later hoorde ik dat het inderdaad Covid-19 was.

De eerste in Nederland. Vanaf dat moment ging het alarm aan.’

"Veel is goed gegaan. We hebben veel geleerd en nog te leren. Dat is onderdeel van een gezonde organisatie.

Het leren van deze crisis en het voorbereiden op de volgende is van groot belang voor een organisatie als de onze."

Gezien de snel toenemende druk en vele vragen, werkt Vincent met verschillende betrokkenen aan manieren om de werkafspraken te handhaven, de discipline erin te krijgen, en zorgen van collega’s te behandelen. En toch, in al die onrust: ‘We zaten aan de veilige kant. Dat was een goed begin.

De beschermingsmiddelen en duidelijke, complete protocollen. Daarom hadden we binnen onze organisatie in brandhaard Brabant in het begin weinig besmettingen.’ Het is ook de periode van het collectieve hart onder de riem. Vincent is er genuanceerd over: ‘Het is hartverwarmend, op het moment welgemeend en fijn om zo gewaardeerd te worden. Tegelijkertijd is de waarde tijdelijk.

En wisselvallig. We weten ook wat de keerzijde ervan is.’

Een menselijker gezicht In de tweede golf krijgt de crisis een ander, menselijker, gezicht. ‘Ik volg nog steeds de vakliteratuur.

De druk op de organisatie is anders geworden. Er zijn nog wel wat aanpassingen in het crisisbeleid – we dragen op dit moment ook mondkapjes op de posten bijvoorbeeld. Maar nu gaat het erom mensen gezond te houden en paraatheid te garanderen. De collega’s op kantoor werken weer vanuit huis. We kunnen sneller testen. We hopen ook deze golf onder controle te krijgen.’

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

11

12

De crisismachine functioneert  AAN HET WOORD

Herman Schlepers, Adviseur Bedrijfsvoering

Herman, adviseur bedrijfsvoering, manager en specialist logistiek met veertig jaar ervaring, maakte de praktische kant van Covid-19 mee. Met een aantal ‘op het randje’-momenten. Maar vooral veel rust, richting en overzicht. Herman ziet zijn werk als de begeleider van twee processen: personeel en materiaal. Beide hebben invloed op de paraatheid van de organisatie, het welzijn en de rust waarmee mensen hun werk kunnen doen.

Over het personeel vertelt Herman, ‘Het zijn stuk voor stuk professionals: iedereen op de ambulance loopt altijd een risico, Covid-19 of niet. Daarom doen we er alles aan om elke handeling en elk proces zo veilig mogelijk te maken. Daar werk je mee.

Je vertrouwt het proces. Bij een pandemie kan dat vertrouwen ineens wegvallen. Als er een collega echt ziek wordt en op de intensive care komt. Dan verandert alles onmiddellijk. In de eerste en tweede golf werden collega's ziek en zijn opgenomen in het ziekenhuis. Gelukkig hebben we de rust, de ervaring en het overzicht om daar goede begeleiding aan te geven.’

Vijfhonderd pakketten per dag Naast de medewerker zijn de materialen een kritisch onderdeel van goed-je-werk-kunnen-doen.

‘Je kunt de verschillende materialen die we nodig hebben in deze Covid-situatie op twee handen tellen: schoonmaak, maskers, schorten, handschoenen, enzovoort. Met het uitbreken van een pandemie schakelt iedereen zo snel mogelijk. De druk op de producenten neemt toe. Het is soms een gevecht om aan materiaal te komen. Doordat we voorin het traject zaten en snel handelden, konden we altijd vanuit voorraadpositie werken – op het hoogtepunt verzetten we vijfhonderd pakketten per dag. En bouwden we een voorraad op van tweeduizend pakketten. Tijdens de piek was dat genoeg voor vier dagen. In een aantal weken hadden we een goed geoliede, vernieuwde logistiek opgetuigd, die nu – in lichtere vorm – nog steeds zijn werk doet. Op de meest intensieve dagen werkten acht medewerkers aan de inpakstraat en vier namen de distributie voor hun rekening.’

Natuurlijk zijn er genoeg kantje-boord-momenten geweest. De (disposable) materialen die tijdens Covid-19 zo waardevol waren en zijn, worden direct aangekocht in de markt. Er zijn niet altijd contracten waarop je terug kunt vallen. Dus moet je druk uitvoeren op de contacten die je hebt.

En dat kan soms best even spannend zijn. ‘Het is ook een kwestie van logisch nadenken. Het gaat niet om veel verschillende materialen. Dus als je een paar pallets met handschoenen kunt aankopen: dan doe je dat en voer je de actie snel uit om niet achter het net te vissen. Goed om je heen kijken, boerenverstand gebruiken, en dan handelen. En niet vergeten te improviseren. Dat hebben we eigenlijk maar een paar keer hoeven doen. Eind maart bijvoorbeeld kon de producent van overalls niet meer leveren. De horeca lag toen stil en had nog wel schorten op voorraad – die viruswerend waren. Dus kochten we onmiddellijk tienduizend schorten op.’

Als Herman het omschrijft, klinkt het bijzonder, intens, en ook als ‘gewoon je werk’. ‘Wat kan ik zeggen, de crisismachine functioneert. Het is ons beroep.’

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

13

De kracht van communicatie Linda, communicatieadviseur, herinnert zich het allemaal nog goed. ‘Het begon, sluimerend, in januari. De eerste voorbereidingen, de berichten op intranet, het tevoorschijn halen van de protocollen, het crisiscommunicatiehandboek. Het waren de eerste stappen.’

Nadat in de nacht van 26 op 27 februari de eerste Covid-19-patiënt wordt vervoerd, gaat het snel. ‘We hadden gezien hoe het in Italië ging. Dus kwam het crisisbeleidsteam dagelijks bij elkaar.

Het is continu schakelen in een ongrijpbare stroom. Dus je moet prioriteiten stellen. We besloten onze communicatie volledig te richten op onze patiënten en collega’s.’

AAN HET WOORD 

Linda Toet, Communicatieadviseur

Eerst de feiten Linda werd begin maart ziek. Of het Covid-19 was weet ze niet, ze is er niet voor getest.

Toen ze weer aan het werk was, bleek de vraag om goede informatie constant te zijn. ‘We startten een liveblog met onder meer een sectie veelgestelde vragen en goede verwijzingen naar bijvoorbeeld het RIVM. Op het hoogtepunt hadden we hier vijfhonderd lezers per dag.’

"We zetten onze schouders eronder en geloven in de kracht van communicatie."

Naast werken met de beschikbare draaiboeken en protocollen was het ook pionieren. Van communicatie over het contact met een patiënt (op de meldkamer, onderweg en bij de patiënt) tot informatie over wat je wel en niet moet doen, handhygiëne, en hoe je de omgeving schoonhoudt. Linda verzorgt grote delen van de communicatie en beheert het management over die communicatie.

Dan de emotie Het vervoeren van Covid-19 patiënten is zwaar werk. ‘Tijdens de lockdown gebeurde er weinig anders dan Covid-19 patiënten vervoeren. Er was nauwelijks een sociaal leven, mensen aarzelden om 112 te bellen. En al die Covid-19 patiënten waren ernstig ziek. Op het randje van de dood, in ademnood. Zonder wat ‘lichtvoetiger’ ritjes tussendoor. Dan kan goede communicatie alle verschil maken. Van films vanuit de directie tot iets extra’s op de posten, een kaartje in de bus, elke week iets. Ook de steun vanuit de samenleving deed veel. Een hart onder de riem. Het helpt.’

Ondertussen werkt het kantoorpersoneel dan vanuit huis. De eerste ongemakken en onwennigheid komt men wel te boven. Maar mensen missen verbinding. ‘We zetten op intranet Samen Thuis op. Daar kunnen medewerkers verhalen delen. Over hoe het is om thuis te zitten, wat er allemaal speelt, hoe je omgaat met de verdeling werk en privé. De teammanagers, het Team Collegiale Opvang en de organisatie DOEN die vierentwintig uur per dag bereikbaar zijn als mensen willen praten; we zijn er vooral voor elkaar.’

De kracht van communicatie In de tweede golf is de directe druk minder. Het crisisbeleidsteam komt nog steeds samen.

Nu wekelijks in plaats van dagelijks. ‘Het komt vooral dichterbij nu. Er zijn inmiddels al zo’n vijfentachtig medewerkers positief getest. Er is meer ziekteverzuim. Het kantoor zit weer thuis.

Dus: hoe houden we die verbinding, hoe blijven we elkaar in de gaten houden? We zetten onze schouders eronder en geloven in de helende kracht van communicatie.’

14

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

15

'Wist je dat' in Brabant!

?

Bijzondere wetenswaardigheden die zich in 2020 voordeden.

Stijging gemiddelde ritduur Door Covid-19 is de gemiddelde ritduur toegenomen. Van 53:35 minuten in 2019 naar 55:26 minuten in 2020. We hadden minder ritten, maar waren langer onderweg. Omdat we crisisprotocollen op de meldkamers hanteerden, langere wachttijden bij de SEH's hadden.

Bij elke rit beschermingsmiddelen moesten worden aan- en uitgetrokken en ambulances na elke rit werden schoongemaakt en gelucht.

Daarnaast was er door het verhoogde ziekteverzuim minder personeel beschikbaar. Hierdoor kwamen er soms noodgedwongen diensten te vervallen en moest het ritaanbod met minder ambulanceteams worden weggereden.

1000 liter

desinfectiemiddel gebruikt

Mondmaskers De chirurgische mondmaskers werden heel veel gebruikt. Dat zijn de platte, papieren mondmaskers die veel mensen ook in de supermarkt en de trein dragen. In 2020 verbruikte onze RAV om en nabij 132.000 mondmaskers. Zou je deze allemaal naast elkaar op de grond leggen, dan kun je er 8,5 tennisbaan mee bedekken of een half voetbalveld.

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) Onze RAV gebruikte in het afgelopen jaar ongeveer 35.000 maal een beschermende uitrusting. Een set van deze PBM (persoonlijke beschermingsmiddelen) bestaat uit een overall of schort, FFP1-masker, haarnetje, spatbril, schoenhoezen en handschoenen. Dat is genoeg om alle supporters in een uitverkocht PSV-stadion mee aan te kleden!

16

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Ambulance hulpverleningen Het aantal ambulancehulpverleningen dat onze RAV in dit crisisjaar uitvoerde met Covid-19 of een verdenking daarvan betrof ongeveer 11.000 patiënten. Procentueel gezien was dat 9% van het totaal aantal ambulancehulpverleningen in 2020. Dit is ongeveer net zo veel als alle inwoners van de gemeente Boekel. Van deze patiënten werd 74% naar de SEH van het ziekenhuis gebracht, 11% betrof overplaatsingen en 10% werd niet vervoerd maar kon thuis blijven met een verwijzing naar de huisarts.

Daling reguliere zorg

Op 25 maart vervoerden we vanuit het RCPS

100 patiënten naar ziekenhuizen elders in Nederland.

Het aantal ambulancehulpverleningen dat niet gerelateerd was aan Covid-19 zakte dit jaar fors in. In 2019 werden er circa 130.000 ambulancehulpverleningen uitgevoerd, in 2020 waren er dat in totaal 124.000. Als we hier de (verdachte) Covid-19-ritten afhalen blijven er 113.000 over. Dat is dus een daling van niet-Covid-gerelateerde ritten van 13%.

Waar dat precies aan ligt weten we niet, maar het is wel een landelijke trend. Het vermoeden bestaat dat mensen terughoudend zijn geweest met het melden van klachten vanwege angst om in het ziekenhuis te belanden, en daar Covid-19 op te lopen. En mogelijk wilden zij de zorg en de hulpdiensten niet onnodig belasten in deze zware tijden.

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Aantal positief geteste collega’s

92 17

18

De tweede golf was zwaarder dan de eerste  AAN HET WOORD

Harm van de Pas, Medisch Manager

Harm is als medisch manager ambulancezorg verantwoordelijk voor de ambulancezorg.

Van protocollen tot klachtenafhandeling, van calamiteiten tot scholing – vooral van de meldkamer. Als er, laat in december 2019, een virus uitbreekt, denkt hij: ‘Oeh, dit kan er wel eens eentje zijn.’

Dan begint ook direct de voorbereiding. Voor Harm betekent dat protocollen controleren en bijwerken – zowel op de ambulance als voor de meldkamer. Er is een pandemieprotocol.

Dat protocol geeft antwoord op de vraag: ‘Wat als het zorgsysteem overweldigd wordt? Als ziekenhuizen overvol zijn, er veel meldingen zijn, en grote hoeveelheden patiënten?’ ‘Fase één hoort bij het Hulpmiddel Bewaking Uitbraak Infectie. Dit geeft een waarschuwing als een patiënt aan de casusdefinitie voldoet. Het ambulanceteam weet dan dat het met beschermingsmiddelen naar binnen moet. In fase twee vult het pandemieprotocol aan. Dit protocol is erop gericht om te kunnen bepalen óf en welke ambulance-eenheid wordt gestuurd bij patiënten met een mogelijk pandemische infectie. Dat is rampgeneeskundige zorg; om zo lang mogelijk ambulancezorg voor zoveel mogelijk mensen in stand te kunnen houden.’

Dicht op de bal spelen Het duurde al met al een maand om alle protocollen up-to-date te krijgen. Genoeg goede voorbereiding om met een gerust hart op vakantie te gaan. ‘Dus ja, ik zat op 27 februari in Curaçao. En ik zag daar de beelden van de minister die dat briefje in de handen geduwd kreeg.

Natuurlijk in Tilburg, in mijn ziekenhuis, waar ik ook als arts op de spoedeisende hulp werk.

"Wanneer is het veilig genoeg?

Wanneer vraag je er niet meer als eerste naar? Het heeft allemaal te maken met de veiligheid van onze medewerkers."

Terug van vakantie was het druk. Er gebeurde veel, het gebeurde snel, en er waren continu wijzigingen.

‘Dat betekende dat we dicht op de bal moesten spelen.

Ook omdat we hier in Brabant de eerste waren, was het nog echt even zoeken. Ook met het RIVM, die vrij vlot de huisartsen en ziekenhuizen in beeld kreeg maar voor de ambulance aparte aandacht nodig had. Toen we eenmaal goed op het netvlies van het RIVM zaten, konden we het systeem van werkafspraken goed en definitief uitrollen.’

Wanneer zet je het protocol weer ‘uit’?

Als de druk vanaf mei vermindert, worden de pandemieprotocollen weer ‘uitgezet’. ‘Dat was veel moeilijker, vond ik, dan het aanzetten. We doen het in samenspraak en onder aanvoering van de burgemeester. Maar wanneer is het veilig genoeg? Wanneer vraag je er niet meer als eerste naar?

Het heeft allemaal te maken met de veiligheid van onze medewerkers.’

Bij de onvermijdelijke tweede golf kan het zonder het pandemieprotocol, protocol 36. ’Maar die tweede golf was wel zwaarder dan de eerste. Dat komt doordat er veel meer druk was om de reguliere zorg op peil te houden bij ons en in ziekenhuizen. Als zorgverleners in de keten konden we daardoor (figuurlijk) minder schouder aan schouder staan.’ Harm ziet dat daar de winst zit.

‘We hebben het met elkaar gedaan. In het zorgsysteem. We hebben elkaar gevonden en geholpen.

Daardoor kennen we elkaar beter. We weten wat de ander nodig heeft. En dat als we horen dat iets niet kan, dat het dan ook echt niet kan. Het systeem werkt erg goed en we hebben nu gezien dat er heel veel meer mogelijk is.’

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

19

20

Voorbereiding maakt alle verschil  AAN HET WOORD

Lianne van Driel, Adviseur Crisisbeheersing

Lianne is strategisch adviseur crisisbeheersing en algemeen commandant geneeskundige zorg. Lianne bedenkt, beheert en onderhoudt de systemen die de continuïteit van het werk moeten waarborgen. Dat gaat zowel over Business Continuity Management als extern gerichte, opgeschaalde situaties, waarbij samenwerking met ketenpartners essentieel is – ook onder extreme omstandigheden.’

‘Het is mijn werk – en het is altijd een beetje een gevecht. Want moet je nu echt zo veel aan voorbereiding doen? We investeren erin. Vorig jaar stond helemaal in het teken van terrorisme.

Met als afsluiting een oefening van het uitbreken van een virus, een outbreak. Dat was in november, een maand voordat Covid-19 in Wuhan de kop opstak. Terugkijkend ben ik zo blij met wat we toen gedaan hebben. Ik weet dat het opzetten van crisisbeheersing vraagt om doorpakken en onder de aandacht houden. Voor iedereen. Het moet helemaal ingericht worden, het moet ontwikkeld worden, geëvalueerd en continu verbeterd. Het vraagt veel, en je voelt niet direct precies waarvoor je het doet.’

De machine komt op gang Vanaf januari bereidde Lianne zich met collega’s voor. ‘Begin maart kwam het crisisbeleidsteam voor het eerst bij elkaar. En dan merk je dat al dat oefenen het team ruimte geeft. Soms moesten we letterlijk elk uur essentiële keuzes maken. Dan geeft de structuur houvast. Beeld vormen, beoordelen, besluiten – keer op keer, in een enorm hoog tempo.’

Die maanden zette het crisisbeleidsteam alle maatregelen in die tijdens de voorbereidingen ontwikkeld waren. Alle neventaken werden gestopt om paraatheid te kunnen garanderen.

Sterker nog, er werden meer ambulances ingezet. De organisatie werd ‘lean & agile’ teruggezet in haar kerntaken.

Een kritisch moment Een van de meest intense momenten was vlak voordat Brabant patiënten naar andere ziekenhuizen ging uitrijden. ‘Het werd elke dag krapper. Ziekenhuizen belden ons persoonlijk. Maar uitplaatsing is geen gemakkelijk traject. Dus ondanks de rap toenemende krapte, wilden ziekenhuizen hun eigen patiënten houden. Tot we wisten: dit kan geen dag langer meer duren. Dat is letterlijk vierentwintig uur later – toch wel met de vuist op tafel – besproken. En diezelfde avond kwam er een bus uit Groningen.’

Team Corona, non-stop Vanaf maart is Lianne onophoudelijk in ‘Team Corona’ gebleven. Ze bereidde ook de tweede golf voor. ‘Het is anders nu. Een crisis in stilte. Het komt dichterbij en er is minder aandacht. We zijn – en dat is ook echt anders – niet meer de enige regio in Nederland. We zitten weer zo dicht tegen een volledig crisisprogramma aan dat we alles uit de kast hebben getrokken. De bedreiging voor paraatheid komt voort uit uitval van personeel. Er zijn zorgen om de vitaliteit van de medewerkers.

En mensen worden ziek, Covid-19. Op de piek van de tweede golf tien tot twaalf besmettingen per week.’

Terugkijkend is Lianne tevreden. Zij en haar team coördineerden het beleid tijdens de crisis.

De organisatie is nooit in gevaar gekomen. Ze hielpen bij het inrichten van het regionale platform.

Ze gaven vorm aan HR- en bevoorradingsvraagstukken. Veel vanuit het gedane voorwerk. En veel op maat. Want, ‘Een langdurige crisis kun je niet oefenen.’

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

21

SJEF

Meldkamercentralist

"

Ik vond het heftig om mee te maken. Zeker in het voorjaar, waarin ik me soms afvroeg of er ook nog mensen waren met een andere aandoening dan Corona.

Wat mij vooral bijbleef, was een melding van een man die het ontzettend benauwd had en gewoon niet de kracht had om zijn vrouw, die net als hij coronapositief was, tilassistentie te verlenen. Hij schaamde zich dat hij daarvoor 112 belde.

Maar het afgelopen jaar was voor mij ook een tijd van grote saamhorigheid.

"

ALEX

Ambulanceverpleegkundige

"

Ik heb veel leed gezien bij patiënten en hun naasten. Het was vooral pittig als we de mensen thuis afscheid moesten laten nemen. Eén keer maakte ik mee dat een patiënt zo snel achteruit ging dat we niet anders konden dan in de ambulance te starten met reanimeren.

"

Wat collega's ervaren Onze RAV telt bijna 650 medewerkers. Elk met hun eigen ervaringen en bijzondere gebeurtenissen. Een aantal collega’s hebben we gevraagd om deze met ons te delen.

KIM

Communitymanager

"

Ik vind de term 'golf' heel toepasselijk. Je zag hem aankomen en je wist dat het je ging overspoelen. Een tijd waarin we allemaal aan de buis gekluisterd zaten om te luisteren naar de minister-president. Gesloten scholen, winkelstraten en kantoren zorgden voor lege straten, onwerkelijke beelden. Maar samen thuis herontdekten we bordspelletjes en puzzels en pakten we vaker de telefoon om met vrienden en kennissen bij te praten.

LEON

"

ambulancechauffeur

"

Er was nog weinig bekend over het virus, dat maakte het wel spannend.

Hoe veilig waren wij? Zouden we het mee naar huis nemen? Dat ene telefoontje, ergens in de eerste weken, vergeet ik nooit. Ik was (minimaal beschermd) in contact geweest met een patiënt die later positief bleek te zijn. Toch wel spannend om af te wachten of je zelf klachten krijgt.

"

22

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

RONALD

Ambulanceverpleegkundige

"

Terugkijkend op het voorjaar was het een hele zware tijd. We vervoerden veel zieke patiënten; ook sommige collega’s werden ongerust. Ik herinner me een spoedoverplaatsing waarbij de patiënt zó ontzettend bang was; dat maakte diepe indruk op mij. Het lijkt wel of de patiënten nu minder ziek zijn dan in de eerste golf.

"

HENK

Teammanager

"

Brabant was het epicentrum tijdens de eerste golf. Het was een race tegen de klok om ons voor te bereiden op wat op ons af zou komen.

Ik ben oprecht trots dat we dit samen hebben kunnen opvangen en weten om te buigen tot een acceptabele situatie.

BAS-MARTIJN

"

Ambulanceverpleegkundige

"

Door mijn combi-functie op de spoedeisende hulp heb ik het verloop gezien van dit verraderlijke virus.

Normaal pratende patiënten met een onbegrijpelijk laag zuurstofgehalte in het bloed. Sommigen werden heel snel zo ziek dat zij 30 minuten later geïntubeerd werden.

Of zelfs al overleden waren voordat de familie in het ziekenhuis was aangekomen. Zo onwerkelijk.

"

RONNY

Ambulancechauffeur

"

De eerste golf… het is ons allemaal overkomen. Wie had verwacht dat het zoveel effect zou hebben, op alles en iedereen. We hebben met zijn allen hard gewerkt en stonden voor onze patiënten klaar, waar we konden. In het begin miste ik nog wel duidelijke informatie en beschermende middelen. In de tweede golf werden we goed op de hoogte gehouden van allerlei ontwikkelingen.

ARIE

"

"

Ambulancechauffeur

Een paar keer heb ik een echtpaar moeten vervoeren. Er staan dan twee ambulances voor de deur, vier mensen in pakken. Een echtpaar dat behoorlijk ziek is en uit elkaar wordt gehaald. De angst over de afloop is zo goed voelbaar.

Non-verbale communicatie, die altijd zo belangrijk is, is bijna onmogelijk door de beschermende kleding. In deze situaties had ik als hulpverlener het gevoel dat ik onvoldoende kon bijdragen om mensen te troosten.

Ook al wist ik dat het op dat moment gewoon niet anders kon.

"

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

23

24

We houden elkaars welzijn goed in de gaten  AAN HET WOORD

Leon de Bree, Arbo Adviseur

Voor Leon, HR Adviseur Arbo en Verzuim, werd de Covid-19 pandemie in januari al concreet. ‘Naar aanleiding van de Mexicaanse griep in 2009 stelden we een continuïteitsplan op rondom de vraag: ‘Wat doe je bij grootschalige uitval van personeel?’

Sindsdien evalueren we het plan periodiek en stellen bij waar nodig. Omdat we het plan nog niet zo lang geleden geoefend hadden, kon het crisisbeleidsteam snel operationeel worden. Iedereen wist precies wat zijn of haar rol was.

De draaiboeken beschrijven scenario’s bij toenemende uitval van personeel. Tot tien procent uitval kan de organisatie opvangen door bijvoorbeeld nevenactiviteiten te laten vervallen. Wordt het meer, dan staakt de RAV Brabant Midden-West-Noord ook activiteiten zoals scholingen – om de paraatheid in stand te houden. Dit gebeurde in de eerste golf van de pandemie.

Voorraden en informatie Naast de uitdagingen in voorraden, is er in die eerste golf vooral behoefte aan informatie.

‘Een van de zwaartepunten voor HR Arbo en Verzuim betrof de advisering rondom persoonlijke beschermingsmiddelen. Wanneer welke mondmaskers, spatbrillen en overalls? Hoe zit het met desinfectiemiddelen? We wilden goede informatie verstrekken én juiste materialen inkopen.

Dat waren soms intense telefoongesprekken. Ik zat naast Herman aan de telefoon leveranciers te pushen voor materialen. We namen samen besluiten over bestellingen van grote voorraden in een seconde. We moesten wel, je kunt je mensen niet zonder materialen laten zitten.’

Als crisisorganisatie heeft RAV Brabant Midden-West-Noord een bijzondere plek in de samenleving. Terwijl het land in lockdown gaat, blijft het voor honderd procent operationeel.

Dat kan mensen onzeker maken, in hun werk, maar ook naar het thuisfront. ‘Dus ja, veel bellen, mailen en Whatsappen.

Ik heb goede steun gehad vanuit de ketenpartners. Met name de Arbodienst was een dagelijks contactpunt voor me.’

"We wilden goede informatie verstrekken én juiste materialen inkopen.

Dat waren soms intense telefoongesprekken."

Je controleert elkaar In elke fase houden de deelnemers van het crisisbeleidsteam elkaars gezondheid en welzijn goed in de gaten. ‘In het begin zit je dagelijks met het crisisteam, soms twee keer per dag. Ook in het weekend. Het is belangrijk dat je scherp blijft omdat er belangrijke keuzes gemaakt moeten worden. Mijn collega, Corine, en ik deelden onze rol in het crisisteam. Wat is de agenda van het crisisbeleidsteam? Bij wie passen de onderwerpen het beste? Achteraf brachten we elkaar op de hoogte en verdeelden we onze actiepunten. Daardoor zaten we altijd op de juiste ‘vlieghoogte’ om deel te nemen aan een volgende bijeenkomst van het crisisteam.’

Zoals veel collega’s kon Leon in de zomervakantie even tot rust komen. Bij terugkomst was men in voorbereiding op de tweede golf. ‘Deze tweede golf heeft andere uitdagingen. Nu is het de zorg om de vitaliteit en duurzame inzetbaarheid van de medewerkers. Het langdurig ziekteverzuim als gevolg van Covid-19, de revalidatie en reïntegratie van medewerkers. Het was een heftige periode, er is extra beroep gedaan op heel veel medewerkers. Vooral ook parttime medewerkers. We gaan nu de begeleiding na langdurige psychische belasting verder vormgeven. Het vitaliteitsplan uitwerken en omzetten in concrete acties. Dat is een zinvol traject om te begeleiden.’

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

25

Terugblik op de Corona-ontwikkelingen 20/01/2020

Januari

Corona in China. Nederland gaat naar hoogste niveau van waakzaamheid Covid-19 is meldingsplichtige infectieziekte A

2020

Februari

03/03/2020 Ons Crisisbeleidsteam (CBT) komt voor het eerst bijeen aan de hand van de crisisstructuur en heeft dagelijks overleg

20/01/2020 RAV bereidt zich voor op mogelijke crisis

02/03/2020 Sluiting van diverse IC's van ziekenhuizen

CODE ORANJE

02/03/2020

06/03/2020

Start dagelijks liveblog op intranet

Continuïteitsplan opgesteld.

We gaan over op het dragen van pakket persoonlijke beschermingsmiddelen

06/03/2020 Eerste patiënt in Nederland overlijdt aan Corona

PLAN

12/03/2020 Persconferentie Scholen en deel horeca gaan dicht.

Ambulance en meldkamer zijn expliciet genoemd als cruciale beroepen. Zorgen over IC's: uitbreiding aantal bedden is noodzakelijk

08/03/2020

08/03/2020

Er worden speciale maatregelen afgekondigd in Brabant

De eerste medewerker van onze RAV wordt positief getest op Corona

13/03/2020

12/03/2020

Inrichten eigen 'distributiestraat' voor maken en verdelen van pakketten met persoonlijke beschermingsmiddelen

Ook onze kantoormedewerkers werken vanaf nu thuis

13/03/2020 Deelname aan evenementen & scholingen binnen en buiten Nederland wordt afgezegd.

Zo ook onze open dag van de vernieuwde ambulancepost in Ulvenhout

26

14/03/2020 Tweede medewerker binnen onze organisatie is positief getest

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Ambulancezorg vanuit het hart

27/02/2020

27/02/2020

Eerste Coronapatiënt Bekend wordt dat de eerste Coronapatiënt in Nederland uit Loon op Zand komt

Onze RAV vervoert de patiënt naar het ziekenhuis in Tilburg

20/02/2020

28/02/2020

20 tot en met 23 februari Carnaval in Brabant

We scherpen de hygiënerichtlijnen aan: handen wassen, desinfectie, speciale middelen voor schoonmaak ambulance.

Maart

01/03/2020 Triageprotocol wordt opgesteld voor medewerkers met gezondheidsklachten

09/03/2020 Nederland stopt met handen schudden

09/03/2020 Aangepast Covid-protocol met aanpassing voor de situatie in Brabant. Familie van patiënt mag niet meer mee met de ambulance

10/03/2020 Grote evenementen en betaald voetbal in Brabant worden afgelast

CODE ROOD

12/03/2020

11/03/2020

Persconferentie Alle evenementen worden afgelast in Nederland en er wordt zoveel mogelijk vanuit huis gewerkt

Start Continuïteitsplan fase 1 Stopzetten alle nevenactiviteiten behalve Functionaris Kindermishandeling & huiselijk geweld

16/03/2020

16/03/2020

TV-toespraak van minister-president

Externe stages zijn gestopt Bij een patiënt met (verdenking) corona blijft interne stagiaire in de ambulance of op de post om besmetting zoveel mogelijk te voorkomen

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

10/03/2020 We stoppen met dagstagiaires

27

Terugblik op de Corona-ontwikkelingen 19/03/2020

17/03/2020

Coronateam van verpleegkundig specialisten biedt ondersteuning aan huisartsen

Directe Inzet Ambulance (DIA) wordt stopgezet

17/03/2020

19/03/2020

Klappen voor de zorg en nog veel meer blijken van waardering van burgers en bedrijven

Verpleeghuizen sluiten hun deuren

07/04/2020 Samen Thuis platform voor thuiswerkend kantoorpersoneel gelanceerd

CODE ORANJE

13/04/2020

08/04/2020

Code oranje crisisteam schaalt af en draagt taken over aan MT

Aangepaste reanimatierichtlijnen voor patiënten vanaf 18 jaar

14/04/2020

15/04/2020 Herstelfase is opgestart

12/05/2020

141 patiënten zijn thuis bezocht door het Coronateam

Spelregels voor terugkeer naar kantoor per 1 september

21/04/2020 Pandemieprotocol opgeheven op de meldkamer ambulancezorg; DIA gaat weer van start

PLAN

13/05/2020

11/05/2020

22 collega's zijn tot nu toe positief getest

Monitoring stand van zaken twee keer per week

Juni

01/06/2020 Horeca opent weer de deuren, net als bioscopen en theaters

28

01/06/2020 Mondkapje verplicht in het openbaar vervoer

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Ambulancezorg vanuit het hart

22/03/2020

25/03/2020

Regionaal Actiecentrum opgericht voor het verplaatsen van patiënten

Extra ambulances ingezet voor oplopend aantal ritten

+3

24/03/2020

25/03/2020

Reanimatiebeleid buiten het ziekenhuis wordt aangepast

100 patiënten op één dag verplaatst naar andere ziekenhuizen vanuit Regionaal Centrum Patiënten Spreiding

April

06/04/2020

01/04/2020

29/03/2020

Testen GGD van zorgpersoneel met voorrang

IC-bedden aantal verdubbeld

Overdracht werkzaamheden van RCPS naar landelijk centrum patiëntenspreiding

Mei MEI

21/04/2020 Landelijke maatregelen verlengd tot 20 mei

27/04/2020

01/05/2020

Ambulancepodcast twee collega's vertellen over hun werk

Opleiding tot ambulanceverpleegkundige en rijtrainingen gaan weer beginnen

TRAINING

06/05/2020 Evaluatie van de crisisorganisatie om hiervan te leren

02/05/2020 Familie van patiënt mag weer meerijden met de ambulance

?

03/06/2020 Liveblog stopt met dagelijks nieuws voor medewerkers

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

08/06/2020 600 medewerkers ontvangen een vragenlijst over ervaringen crisis

29

Terugblik op de Corona-ontwikkelingen 01/07/2020

22/06/2020 Reanimatiebeleid terug naar normale richtlijnen

Testen personeel door GGD in plaats van Arbodienst

Juli

01/07/2020 Versoepeling maatregelen door het kabinet

23/09/2020 Regionaal Actiecentrum opnieuw in werking

AFSPRAAK TEST

09/10/2020

28/09/2020 Thuiswerken blijft de norm

Meldersinstructies aangepast bij 112-melding reanimatie

21/09/2020 Versneld testen voor zorgpersoneel met uitslag binnen 48 uur

Oktober

02/10/2020

10/10/2020

Nieuwe maatregelen mondkapje verplicht tijdens alle hulpverleningen

Speciale ambulance voor vervoer van IC-patiënten

December

30

17/11/2020

14/11/2020

Aantal besmettingen daalt terug naar gedeeltelijke lockdown

Flyer uitdelen aan familie van patiënt die niet mee mag met de ambulance

01/12/2020

14/12/2020

75 medewerkers zijn positief getest

Lockdown afgekondigd door minister-president

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Ambulancezorg vanuit het hart

18/08/2020 Meldkamer gebruikt hulpmiddel Bewaking Uitbraak Infectie door toename 112-meldingen

Augustus CODE GROEN

15/07/2020

06/08/2020

Code groen situatie min of meer terug naar normaal

Stijging aantal besmettingen

September SCHEMA

15/09/2020

24/08/2020

Stroomschema voor medewerkers wat te doen bij klachten of risico besmetting

Crisisteam komt weer wekelijks bij elkaar

CODE ORANJE

13/10/2020

16/10/2020

Mondkapje verplicht op alle ambulanceposten

Opschalen naar code oranje

17/10/2020 Directe Inzet Ambulance (DIA) per direct opgeschort

November

03/11/2020

27/10/2020

Video-update verschijnt wekelijks met de laatste informatie

17% Coronaritten van het totale ritaanbod

CODE ORANJE

16/12/2020 Crisisbeleidsteam blijft volledig opgeschaald

2021

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Januari

05/01/2021 Jaarverslag Corona verschijnt

31

32

Goed inrichten, bijhouden en analyseren  AAN HET WOORD

Luc Matthijs, Data-analist

Luc is data-analist. Hij berekent de paraatheid van RAV en begeleidt de implementatie van het roosterpakket. In januari en februari was Luc vooral bezig met het voorbereiden van zijn HBO afstudeeronderzoek. ‘Dat ging meteen aan de kant. Het opzetten, inrichten, beheren en analyseren van crisisdata was het enige waar ik mee bezig was.’ Dan, met een lach, ‘Oh, ik ben wel afgestudeerd, maar dan helemaal op de gebeurtenissen in IT tijdens Covid-19.’

Vanaf de eerste patiënt op 27 februari kijkt Luc wat hij kan doen. ‘Welke data hebben we nodig? Wat moeten we aanpassen? Welke informatie is interessant om te weten in bijvoorbeeld het digitaal ritformulier? Waar halen we patiënten op, waar brengen we ze naartoe? Hoeveel mannen, vrouwen en op welk moment van de dag? Al die informatie kunnen we inzetten voor het orkestreren van de paraatheid. Dat gaf het crisisbeleidsteam extra inzicht om op te sturen.

Gevoel, intuïtie en ervaring zijn ongelofelijk belangrijk, maar je moet het verhaal langs de data kunnen leggen.’

Een snapshot van elke dag Maart, april, mei, de crisis komt in een stroomversnelling. De organisatie schaalt intern op.

Het CBT en het Regionale Centrum willen, om overplaatsingen te regelen, weten: ‘Wanneer is het druk?’ Dat blijkt een van die punten waar informatie een uitkomst biedt. ‘Met de data kan ik het onderbuikgevoel visualiseren. Bijvoorbeeld over de aanloop en het verloop van de patiënten per dag. We kunnen met de informatie uit de ambulance in de ochtend vertellen wat het verloop van de vorige dag was. Tot op de minuut. Een snapshot van de afgelopen 24 uur.’ Uit Lucs gegevens bleek dat het zwaartepunt voor de ambulance in de late middag en de avond zat.

Dus daar werden, om paraatheid te garanderen, de roosters op ingericht.

"Data zegt niet zoveel.

Het gaat om de informatie die je er van maakt."

Data is een kwestie van goed inrichten, bijhouden en analyseren. Ook op weg naar de tweede golf. ‘Dat was een andere crisis. In de eerste golf was er heel veel energie. Dat adrenaline-crisisgevoel. In de tweede golf komt het dichter bij, mensen worden er privé mee geconfronteerd. Ondanks dat we veel meer grip hebben op de situatie, is het toch weer nodig om scherp op onze eigen paraatheid te zijn. We moeten stijgend ziekteverzuim compenseren. Nu kijken we elke drie dagen naar de schema’s en de data en passen we daarop aan.’

Het gaat om de informatie Luc schreef zijn HBO afstudeeronderzoek over de afgelopen periode. Dus, wat waren de leerpunten? ‘De kracht zit hem in het in verbinding blijven en praten over wat we zien. En dan handelen op basis van je meemaakt, met een meetinstrument dat past bij de ervaring die je hebt.

Data zeggen niet zoveel. Het gaat om de informatie die je er van maakt. Oh, en hoe belangrijk het is om een kans te krijgen. Ik ben heel dankbaar naar iedereen die mij de kans heeft gegeven om te doen wat ik gedaan heb.’

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

33

Actieve rol in ketensamenwerking Björn is er, als manager ambulancezorg, verantwoordelijk voor dat de operatie ‘doet wat ze moet doen’. Het functioneren van de ambulancezorg, zowel rijdienst als meldkamers.

Als direct leidinggevende zet hij zich in om bijna zeshonderd medewerkers in hun kracht te laten staan. Met twintig jaar ervaring in de wereld van de hulpdiensten en crisismanagement heeft hij al wel het een en ander meegemaakt.

34

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

 AAN HET WOORD

Björn Gadet, Manager Ambulancezorg en voorzitter Crisisteam

‘Het begin van Covid-19 was heel onwerkelijk. Het is een crisis die je in de buitenwereld niet ziet.

Het was stralend weer. Onbewolkt in alle opzichten. Natuurlijk hadden we een goed voorbereide crisisorganisatie, maar toch, tot die eerste patiënt was het vooral ‘stil’. Ik heb de avond na dat eerste vervoer de ambulancemedewerkers gebeld. Om hun verhaal te horen, en om de werking van de protocollen bij deze eerste patiënt te checken.’

De stilte is voorbij Björn besluit om het crisisbeleidsteam van de RAV te activeren. Dat team zit bijna direct dagelijks om de tafel – zeven dagen in de week. ‘We zagen aankomen dat de ziekenhuizen vol zouden lopen en overplaatsen van patiënten noodzakelijk zou worden. En dat onze eigen paraatheid onder druk zou komen te staan. We moesten veel organiseren en aanpassen terwijl de acute ambulancezorg ook gewoon doorgaat.’ Daar is de RAV in de eerste golf ongeveer zes weken lang fulltime mee bezig geweest.

Naast zijn werk binnen de RAV had Björn samen met ketenpartners een actieve rol in de opbouw en het vervullen van het technisch voorzitterschap van het Regionaal Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding Brabant. ‘Het was een kwestie van tijd voordat overplaatsingen noodzakelijk zouden zijn.

Op een vrijdagmiddag bedachten we met ketenpartners van het Regionaal Overleg Acute Zorg hoe we tijdig vraag en aanbod op een andere manier konden matchen om sneller en meer overplaatsingen van patiënten tussen ziekenhuizen mogelijk te maken. Op zaterdagochtend werkten we de plannen uit, onder meer met defensie. Met ’rapid prototyping’ hadden we binnen vierentwintig uur het alternatieve systeem om over te plaatsen voor Brabant op orde. En op zondag konden we honderd patiënten overplaatsen. Iets om trots op te zijn!’

Een knappe prestatie Vanaf dat moment neemt het Brabants Coördinatiecentrum tachtig procent van de overplaatsingen voor haar rekening. In contact met de rest van Nederland gaat het daar dan ook leven. ‘Het is mooi om te zien hoe in zo’n korte tijd het multidisciplinaire team Regionaal Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding Brabant tot aansprekende resultaten is gekomen in goede samenwerking met ziekenhuizen in Brabant en de rest van Nederland.’

Na een korte zomervakantie pakt Björn de draad weer op, op weg naar de tweede golf. ‘We hebben meteen geëvalueerd. De voorraden zijn goed op orde. De protocollen zijn bekend.

De tweede golf is anders dan de eerste. Nu kijken we vooral naar ons eigen personeel. Daar neemt de druk toe. Er is meer ziekteverzuim, meer uitval. Dat maakt het in deze fase wel spannend.

Aan de ene kant, ‘hoe hou je de paraatheid overeind?’ En aan de andere kant, ‘hoe zorg je goed voor je mensen?’ Dat zal het komende half jaar veel aandacht krijgen.’

"We hadden binnen vierentwintig uur het alternatieve systeem om over te plaatsen voor Brabant op orde.

Een dag later konden we honderd patiënten overplaatsen."

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

35

Recente ontwikkelingen Op het moment dat dit jaarverslag verschijnt, zitten we helaas midden in de tweede golf.

Half december was het aantal besmettingen zo drastisch gestegen, dat de regering niet anders kon dan alsnog, vlak voor de feestdagen, een nieuwe lockdownperiode afkondigen.

Wie had dat gedacht, nadat in de zomer Covid op zijn retour leek.

De zomerperiode betekende voor onze organisatie dat we grotendeels konden terugkeren naar de bestaande werkwijze op de ambulance en de meldkamer. Er waren veel minder Covid-patiënten, en doordat de lockdown was opgeheven kwam het dagelijks leven weer op gang. Naar het werk, weer sporten, de kinderen konden de laatste maand voor de zomervakantie weer echt naar school.

Dat weer op gang komen van de samenleving zorgde ook voor een gevarieerder aanbod patiënten.

Tegelijkertijd hielden we ernstig rekening met een tweede golf. Helaas kwam die sneller dan verwacht, in augustus liepen de cijfers toch weer op. Het verschil met de eerste golf is wel duidelijk zichtbaar. Het virus was niet meer zo onbekend als voorheen. En we waren beter voorbereid; waar nodig voerden we direct een pakket met maatregelen in die we in het voorjaar ook hadden. Door het actieve testbeleid werden we wel geconfronteerd met meer collega’s die Covid-besmet waren en dus tijdelijk niet konden werken. Dit zorgde voor een flinke druk op ons rooster, en daarmee ook op onze medewerkers en de te leveren ambulancezorg.

Anders dan in het voorjaar was er minder duidelijk één piek te zien in het aantal besmettingen en ziekenhuisopnamen maar houdt het hoge aantal nu veel langer aan. Laten we hopen dat de besmettingscijfers door de lockdown weer dalen. En dat we in de toekomst een derde golf kunnen voorkomen, of in ieder geval de impact op de maatschappij zo klein mogelijk kunnen houden. Dat biedt het zorgpersoneel, waaronder onze ambulancehulpverleners, de mogelijkheid om bij te komen van een intensief jaar.

Terugkijkend op 2020 kunnen we gelukkig stellen dat de ambulancezorg nooit echt in het gedrang gekomen is. Door samen de schouders eronder te zetten, en flexibel en waar nodig creatief te zijn, ontvingen onze patiënten het afgelopen jaar de hoogwaardige zorg die zij altijd van ons mogen verwachten.

36

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

14/12/2020 Lockdown afgekondigd door minister-president

Ambulancezorg vanuit het hart

37

Blik op de toekomst Het jaar 2020 kunnen we zien als een kantelpunt in de geschiedenis. Voor onze RAV en de ambulancesector, maar ook voor de maatschappij en eigenlijk voor de hele wereld.

Binnen onze RAV zal een aantal zaken blijvend veranderen. We zullen bijvoorbeeld anders omgaan met de werkplek. Meer plaats- en tijdongebonden. Onze collega’s van staf, management en bedrijfsondersteuning hebben ervaren dat het noodgedwongen thuiswerken ook veel voordelen heeft. In de toekomst zal dat waarschijnlijk ook zo blijven. De sociale contacten vinden vooral plaats in onze gebouwen, maar het werk gebeurt grotendeels thuis. We zien dat nu al door het gemak waarmee online wordt vergaderd, getraind, en geïnformeerd.

Wij zijn positief verrast door de mooie reacties die we kregen op de positie van de ambulancesector tijdens de crisis. Ook al zijn we een kleine speler in de gezondheidszorg, we lieten zien dat we er een essentieel onderdeel van zijn. We handelden daadkrachtig, pakten door en organiseerden zaken. We waren goed voorbereid. En we keken vooral naar de mogelijkheden, en niet naar de beperkingen. Dat zorgde er bijvoorbeeld voor dat we vanuit het Regionaal Patiënten Coördinatiecentrum op één dag een ongekend aantal van honderd patiënten konden uitplaatsen naar andere ziekenhuizen.

38

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

Dat deden we samen met onderaannemers en de collega-RAV’s; denk aan de ambulancebus uit Groningen en een colonne aan ambulances uit Friesland. Deze daadkracht zette ons als sector op de kaart. Voor de buitenwereld is nu duidelijker zichtbaar waar de ambulancesector voor staat.

Covid legde bloot dat, hoe goed we in Nederland ook georganiseerd zijn, er toch zwakkere plekken zitten in de zorgketen. Juist daarom is het extra belangrijk om goed samen te werken, om elkaar te versterken en gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen. Dit afgelopen jaar is een katalysator voor intensievere samenwerking in de keten. We kunnen ook niet meer om zorgcoördinatie heen: de zorg rondom de patiënt optimaal afstemmen. Dit is ook te zien in de inzet van verpleegkundig specialisten in het primaire proces. In Tilburg draaide afgelopen jaar een pilot. Tijdens Covid is het team vooral ingezet als visiteteam, naast het visiteteam dat de huisarts(enpost) heeft. Dit zorgde voor ontlasting van de huisartsenzorg en voorkwam onnodige presentaties in het ziekenhuis. In de toekomst zal de inzet van verpleegkundig specialisten alleen maar toenemen. In 2021 mag elke RAV onder een aantal voorwaarden hiermee starten. Voor de ambulancesector betekent dit dat de focus meer op het verlenen van zorg komt te liggen en minder op vervoer.

In de eerste maanden van 2021 start naar verwachting de zo gewenste vaccinatie tegen Covid-19.

Laten we hopen dat veel mensen zich laten vaccineren. Dat geldt zeker ook voor zorgmedewerkers, om zichzelf en hun patiënten te beschermen. Zodat we samen werken aan het opbouwen van immuniteit en het bestrijden van het virus dat de wereld in 2020 volledig op zijn kop zette.

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar

39

RAV Brabant Midden-West-Noord Gruttostraat 14 5212 VM ‘s-Hertogenbosch 085-0442200 www.ravbrabantmwn.nl

Ambulancezorg vanuit het hart

40

OVERDRAGEN // 2020 - Overzicht van een bewogen jaar