‘Goede lessen ontwerpen maakt het beroep van leraar juist zo mooi!’ Myriam Lieskamp is auteur van de boeken Professionele leergemeenschap in het onderwijs en Vertrouwen verbinden vakmanschap en beleidsadviseur bij CNV Onderwijs. ‘Bij onderzoekend leren koppel je als leerkracht een bepaald probleem aan een onderzoeks cyclus van zeven stappen die de leerlingen stapsgewijs doorlopen. Het is belangrijk dat je als docent de probleem stelling goed definieert zodat leerlingen echt onderzoeken wat je wilt dat ze onderzoeken. In de laatste fase presenteren de leerlingen hun onderzoeksresultaten. In het primair onderwijs gaat het om simpele vraagstukken, in het voortgezet onderwijs en mbo zijn de vraagstukken ingewikkelder. Onderzoekend leren is één van de vele leerstrategieën die je kunt inzetten om leerlingen gemotiveerd te laten leren. Basis blijft: wat is het leerdoel en welke didactische
strategie past daar het beste bij? Werken met leerdoelen is de sleutel tot het behalen van goede leerresultaten. Vanuit leerdoelen, goed geformuleerd in de taal van de leerlingen, gaan leraren, liefst samen, op zoek naar een passende didactische werkvorm, uitdagende leeromgeving en een lesorganisatie die alle leerlingen actief laat leren. Leraren kunnen kiezen of zij de leerlingen actief begeleiden of leerlingen juist zelfstandig een probleem laten oplossen. Aan het eind van de les of lessen checkt de leraar altijd of de gestelde leerdoelen zijn behaald en wat de leerling heeft geleerd van de gehanteerde leerstrategie. De leraar maakt daarbij gebruik van feedback, feedup en feedforward. Wat heb je gedaan? Wat wilde je bereiken? Wat moet je nog doen om dat te bereiken? Goede lessen ontwerpen en zorgen dat de leerlingen de gestelde leerdoelen behalen, maakt het beroep van leraar juist zo mooi.’
‘Als onderwijs niet sprankelt, werkt het niet’ Hans van Rijn is onderwijsadviseur, (team)coach en ontwikkelaar bij de Lerende School. ‘Onderzoekend leren begint met een nieuwsgierige leerkracht die betrokkenheid van leerlingen observeert en nagaat wat de impact is van de manier van leren. Hoeveel kinderen doen mee op ‘niveautje intens’? Doen ze mee vanuit een interesse die van binnenuit komt? Het gaat om het kijken naar de koppies van de kinderen. Daar begint onderzoekend leren en dat zouden leerkrachten om te beginnen nog veel meer kunnen doen. We zitten in onderwijsland nog teveel in standje ‘volgen’: je moet dit, je moet dat. Daarmee spoelen we een hoop kwaliteit weg. Te vaak gaat het nog over controle en afrekenen. Dat heeft niets te maken met onderzoekend leren. Leren raakt fundamenteel je hele zijn, het is een wezenlijke eigenschap van geluk. Het gaat in de eerste plaats om houding en impact. Ook de zwakste leerling moet stralen. Als onderwijs niet sprankelt, werkt het niet. Om het potentieel van leerlingen echt te zien, heb je meerdere soorten data nodig. We moeten niet alleen kijken naar outputgetallen, maar ook naar het proces, het welbevinden en de betrokkenheid. We zijn geconditioneerd om louter cognitief te denken. Ik ben voor systeemdenken: je kunt dingen niet
geïsoleerd bekijken. Om dat te bereiken moeten we naar een cultuur van durf en ons niet meer bang laten maken door cijfertjes. Denk potentieelgericht, niet opbrengstgericht. Hoe sluit dat wat je doet aan bij wat we weten over hoe kinderen leren en ontwikkelen? Je laat je nooit meer gek maken wanneer je werkt vanuit kennis daarover. Kortom, als didactiek pedagogiek niet volgt, is alle geblaat over kwaliteit niet meer dan holle frases. Onderzoekend leren wordt kansrijk in een cultuur van durf. Daar gaan cijfers voor jou werken in plaats van andersom.’ Onderwijsacademie De Onderwijsacademie bruist van de sessies, onder andere over dit onderwerp.
Hal 8 (vo) Onderzoekend leren - de zoektocht naar een succesvolle implementatie Do 26 jan 10.30 – 11.15 uur
Hal
10 (mbo)
Onderzoekend leren Di 24 jan 10.30 – 11.15 uur
Do 26 jan 10.30 – 11.15 uur
Het vakmanschap van de toekomst Wo 25 jan 13.30 – 14.15 uur
Za 28 jan 13.30 – 14.15 uur NOT MAGAZINE 37