je als je vijf jaar op een stuk grond woonde de wettelijke eigenaar zou worden - is afgeblazen. Dit soort gebeurtenissen zijn het resultaat van nationale en internationale politieke druk, juridische stappen op nationaal en internationaal niveau en massale mobilisaties en de reactie van de internationale gemeenschap daarop. Het is inspirerend om te zien hoe zo, ondanks geweld, mensen dingen voor elkaar krijgen. Op slag dood “Een mooi voorbeeld van hoe Colombianen toch normale levensomstandigheden proberen te scheppen is de leefgemeenschap San Jose de Apartadó. Dit is een groep van 1200 mensen die in dorpjes bij de grens met Panama wonen. Zij hebben in
Moeder Brigida en haar dochter Elisenia (15), vermoord door het Colombiaanse leger
Moritz, 2007 1997 gezegd: ‘Wij willen niets meer te maken hebben met het conflict. Niemand met wapens mag ons grondgebied binnentreden. We geven geen informatie aan guerrilla, paramilitairen of het leger.’ Intern functioneert de leefgemeenschap goed, maar van buitenaf worden ze continue bedreigd door andere spelers, die ze ervan beschuldigen een bepaalde kant te kiezen. De eerste keer dat ik voor Peace Brigades mensen moest begeleiden, ging ik daar heen. Het was kerst 2005 en er was een groot feest. Op eerste kerstdag viel er een bom op het huis van een meisje, wier moeder dichtbij onze organisatie staat. Het meisje was op slag dood. Ik heb veel contact met de moeder gehad, ben op de begrafenis geweest. Alle kinderen wilden het dode meisje zien. Al dat verdriet, om daar een positie in te nemen, dat is moeilijk. Hoe mensen met dat soort ervaringen om proberen te gaan? Sommigen gaan heel veel bier drinken. Daar kan ik geen mening over hebben, mensen hebben soms zoveel meegemaakt
dat het niet te bevatten is. Ook omdat het vaak gaat om een combinatie van ervaringen, die door één iemand zijn beleefd; een vader is vermoord en een broer vermist, terwijl een aantal schoolvrienden gevangen zitten. Een goede vriend van ons is een half jaar geleden verdwenen, vorige week heb ik gehoord dat hij vermoord is. Dat is raar, het voelt ver weg en doet me nog geen pijn. Toch is het in momenten van stilte en reflectie moeilijk om de emoties van binnen niet te voelen. Natuur, ruimte, dat helpt. We hebben een hond, die zorgt voor veel afleiding. Of we bezoeken een vriend die op een boerderijtje woont, dan gaan we samen aardappels oogsten. Een beetje simpel misschien, maar het helpt wel. Een collega van mij was slachtoffer geworden van geweld. Paramilitairen hadden hem opgewacht en zijn keel doorgesneden. Daarna hebben ze hem nog een paar keer gestoken en wat kogels door zijn lichaam geschoten, om hem voor dood achter te laten. Maar dat was hij niet, hij werd gevonden en weer opgelapt. Hij was wel verlamd geraakt. Toen is hij arepa’s [Colombiaanse tortilla’s, red.] gaan verkopen om wat geld te verdienen. Dat is zijn redding geweest; door het kneden van het deeg, waarbij hij zijn hele lichaam fanatiek gebruikte, is hij weer gezond geworden. Sommige mensen geven bakken met geld uit aan fysiotherapie, maar je kunt dus ook gewoon arepa’s gaan verkopen. De Colombiaanse schrijver Gabriel García Márquez schreef veel vanuit het magisch realisme; het is echt, maar het is ook vreemd. Volgens mij is dat hoe Colombia in elkaar zit. Er is een heleboel geweld, maar aan de andere kant kun je leven putten uit brood kneden.”
“Aardappels oogsten helpt tegen de emoties”
tijdschrift cul 2009-2010 - jaargang 17 - nummer 4
9