17
7.2 Verlicht despotisme
bron 26
Door de verovering van Silezië en de toevoeging van Poolse gebieden aan Pruisen kwam een groot aantal rooms-katholieken binnen het rijk van Frederik II. In 1773 gaf hij de rooms-katholieken toestemming centraal in Berlijn de Sint-Hedwigkathedraal (het gebouw met de koepel) te bouwen. Frederik II stelde het bouwterrein en een gedeelte van het bouwmateriaal ter beschikking.
c Beschrijf kort welk economisch belang de vorsten op het oog hebben. d Leg uit op welke manier ze door hun opstelling hun rijk bij elkaar houden. e Trek een beargumenteerde conclusie: Wat zal bij de verlicht despoot het zwaarst hebben gewogen? Opdracht 6 gebeurtenis, verschijnsel, ontwikkeling Godsdienstvrijheid en verdraagzaamheid waren ook al vóór de Verlichting onderwerp van discussie, zowel bij vorsten als bij de onderdanen. a Hoe stond Lodewijk XIV tegenover mensen die niet roomskatholiek waren? b Waarom zou hij zo gedacht hebben? c Beantwoord dezelfde vragen voor Filips II, koning van Spanje en heer der Nederlanden. d Beredeneer voor welke van de nu behandelde vorsten: Filips II, Lodewijk XIV, Frederik I van Pruisen en Jozef II van Oostenrijk de politieke en economische gevolgen het gunstigste en voor welke ze het slechtst uitpakten? Behandel elke vorst en maak een rangorde van slecht naar gunstig. Opdracht 7 continuïteit en discontinuïteit a Hoe veranderde het denken van Frederik de Grote over oorlog? b Verschilt hij daarin uiteindelijk van zijn vader en van de absolute vorsten? c Beoordeel of hij in dit opzicht principieel verlicht was.
Opdracht 8 examenopdracht De Pruisische koning Frederik de Grote wordt beschouwd als een voorbeeld van een verlicht absoluut vorst. Aan hem wordt de uitspraak toegeschreven “Alles voor het volk, maar niets door het volk”. Deze uitspraak wordt vaak gebruikt om te laten zien dat ‘verlichte’ vorsten niet alle ideeën van de Verlichting overnamen. Noem het idee dat zij meestal niet overnamen en verklaar dit. Opdracht 9 samenvatting Expert, placemat Enkele vorsten: Maria Theresia en Jozef II van Oostenrijk, tsarina Catharina II van Rusland, koning Gustaaf III van Zweden . In groepjes van vier onderzoekt iedere leerling de betekenis van één van de genoemde personen. Maak daarna samen een placemat waarin je de andere groepsleden over de onderzochte persoon informeert. Daarna beoordelen jullie samen welke vorst het meest een verlicht despoot was. Let daarbij zowel op ‘verlicht’ als op ‘despoot’. Tenslotte formuleren jullie een antwoord op de onderzoeksvraag: Was in het Ancien Régime het verlicht despotisme een goed alternatief voor het absolutisme?
Kennis: 1a, 2b, 2c, 3a, 5a, 5c, 6a Begrip: 1b, 1c, 2a, 2d, 3b, 4a, 5d, 6b, 6c, 8 Toepassing: 2d, 5b, 7a, 7c Analyse: 3c, 4b, 4c, 4d, 5e, 6a, 7b, 9