Voorbeeld De oudere dame die zelf haar schoenen niet kan aandoen, kan zichzelf nog wel douchen. Maar dat gaat niet zo makkelijk: ze is bang om te vallen. De ondersteuning die de verpleegkundige in die situatie biedt kan verschillende dingen inhouden: ze loopt mee naar de douche, helpt haar met haar kousen en schoenen, stimuleert haar om zelf de overige kleding uit te doen en blijft in de buurt als de vrouw onder de douche staat. Ze geeft haar een compliment als ze klaar is.
zelfcontrole
coaching
Bij het begeleiden richt je je op het vergroten van de onafhankelijkheid en de zelfcontrole van de zorgvrager. Voor begeleiden kies je als de zorgvrager in principe in staat is handelingen zelf uit te voeren, maar er om welke reden dan ook (tijdelijk) niet toe komt om het ook werkelijk te doen of om het te doen zoals het moet. Onzekerheid, angst, tegenzin of onkunde kunnen oorzaken zijn van dit onvermogen. Overigens blijft de begeleiding vaak niet beperkt tot de zorgvrager, maar strekt zich uit tot de sociale omgeving van de zorgvrager: mantelzorgers, familie en vrienden van de zorgvrager kunnen ook behoefte hebben aan begeleiding, bijvoorbeeld bij de verzorging van de zorgvrager. Begeleiden is vrijwel synoniem met coachen. John Whitmore, een belangrijke auteur over coaching, geeft als definitie: coachen is iemands potentiĂŤle kwaliteiten vrijmaken, zodat hij zo goed mogelijk presteert (Whitmore, 2000). Door begeleiding of coaching leren mensen hun capaciteiten beter kennen en gebruiken. Begeleiding of coaching betekent niet de problemen voor de zorgvrager oplossen. Het betekent wel de zorgvrager zodanig ondersteunen dat hij zijn eigen problemen op kan lossen. De Scheveningse oma uit de inleiding wist natuurlijk zelf ook wel dat haar klederdracht zwaar was, maar was zich niet bewust van de problemen die dat opleverde. Ze wilde er in eerste instantie niet aan dat die klederdracht haar revalidatie belemmerde. De verpleegkundige hielp haar haar tegenzin te overwinnen en inzicht te krijgen in de situatie. Maar de keuze, de uiteindelijke beslissing, was aan oma. Als het mogelijk is, staat de eigen verantwoordelijkheid van de zorgvrager voorop. Als de zorgvrager ernstig dementeert of een ernstige verstandelijke beperking heeft, ligt de zaak natuurlijk anders. Vaak heeft dan een familielid de juridische verantwoordelijkheid voor de zorgvrager.
1.1.1 Het beoogde zorgresultaat Er zijn verschillende manieren waarop je iemand kunt begeleiden, zoals advies geven, complimenten maken, met iemand meegaan en afspraken maken. Welke activiteit je kiest, is afhankelijk van een aantal zaken, zoals het beoogde zorgresultaat en de specifieke situatie van de zorgvrager. Als het mogelijk is, bepaalt de zorgvrager het beoogde zorgresultaat samen met de verpleegkundige. Soms
10
9006924442_bw.indd 10
Thema 1
18-03-10 08:33