The VOID Mag Özel Sayı 1

THE VOID MAG üç mimarlık öğrencisinin bildiklerini, gördüklerini, okuduklarını, beğendiklerini, beğenmediklerini “neden paylaşmıyoruz?” düşüncesiyle, bir A3 kağıdı ve bir kaç üçgenle başlattıkları bir platformdur. Bu yolda onlara eşlik eden, THE VOID MAG’i dolduran ve taşıran, artık bir A3e sığdıramayan ekibiyle yayın hayatına dijital ortamda devam ediyor.

“Boşluk, yokluk, hiçlik” anlamına gelen the VOID, kendimize hayal kurabileceğimiz, düşüneceğimiz, eleştireceğimiz ve paylaşacağımız bir boşluk yaratma fikriyle ismini aldı.

Bu baskıda dijital platformumuz olan thevoidmag.com da ki içeriklerin bir seçkisini bulacaksınız..

Daha çok yazmak, daha çok okumak ve daha çok üretmek için,

THE VOID MAG ekibi

1

•ekip• A

Ahmet Kılınç Aylin Aşır Aysu Gürman Aslı Gürcan Atacan Okumuş

F

B

Begüm Balaban Begüm Sarı Behice Özer Beyza Şener

G

Gökçe Naz Soysal

K

L

P

R

Ü

V

Kübra Sönmez

Pınar Oktar

C Ç

Çağrım Koçer

H

I

Hazal Gürgöze

M N

D

Damla Sert Defne Işıklı Didem Zeynep Ödemiş Dilara Özlü Doruk Atay

İ

İlayda Genç İpek Akın İpek Deniz Alpdoğan İrem Baz İrem Sümer

O

Melis Acar Melis Bolat Melis Küçüktunç Merve Işık Merve Şanlı Meycan Yeğin

Nilay Karaköy

Oğuzhan Zeytinoğlu

S

Ş

T

Y

Z

Sezen Baygün

Yağmur Bektaş Yağmur Burhan

2

E

Elif Ezel Özenir Elif Ezgi Öztürk Elif Görkem Köse Emre Kazandere Ersan İlktan Ezgi Samancı

J Ö

Özgü Özcan

U

Ufuk Uğurlar

54 56 58 60 62 64 66

Tahrif Ersan İlktan

Sevmek Güzel Meslek Melis Bolat

Barn:Eat.Drink.Design.

Aslı Gürcan

Romanlarda Mekan Kavramı Damla Sert Dilara Özlü

Mimari İletişim Teknikleri ve Yöntemleri Ufuk Uğurlar Aylin Aşır

Kentte Kentli Olmak İrem Sümer Begüm Sarı

Kunduradan Dizi Setine Elif Ezel Özenir

36 38 46 48 50 52

Mimarlığın Edebiyata İzdüşümü Aysu Gürman Aylin Aşır

Mimarlar Neden Siyah Giyer Yağmur Burhan ,Begüm Sarı

Kariyer Planlaması: Çizim Programları İpek Akın Ahmet Kılınç

Ada Melis Acar Didem Zeynep Ödemiş

Bir Beyaz şehir “Kars” irem Baz Beyza Şener Elif Ezgi Öztürk

Cinnah 19 Aysu Gürman Ezgi Samancı

22 24 28 30 32 34 Avrupa’da Bir Gezgin Mimar Adayı İpek Akın Nilay Karaköy

Bir Yazar, Bir Roman, Bir Şehir; Albert Camus, Veba, Oran.

Behice Özer

Ulaşım Mekânları: Ankara Metrosuna Bakış Özgü Özcan Kübra Sönmez

Yangın Merdivenleri Melis Acar Kübra Sönmez

Yakın Gelecekte Bir Tutam Yeşile, Bir Yudum Sua Muhtaç Kalacağız İrem Baz Nilay Karaköy Doruk Atay

Mekân ve Toplumsal Cinsiyet İpek Deniz Alpdoğan

4 10 14 16 18 20 Gelecek Kaygısı Merve Işık Elif Ezgi Öztürk

Gerçek Salt Defne Işıklı Didem Zeynep Ödemiş

Mimarlık Eğitiminde Teknoloji İkilemi İlayda Genç Elif Ezgi Öztürk

Yıkılmışız Büsbütün Merve Şanlı Gökçe Naz Soysal

Kent Belleği: Ankara Londra Melis Küçüktunç Çağrım Koçer

Bullets Clouds Lost on you Oğuzhan Zeytinoğlu

• i ç e r i k•

BULLETS CLOUDS LOST ON YOU OĞUZHAN ZEYTINOĞLU

5

6

7

8

KENTSEL BELLEK: “ANKARA” yazı: MELİS KÜÇÜKTUNÇ- Görsel: ÇAĞRIM KOÇER

10

11

MELİS KÜÇÜKTUNÇ-ÇAĞRIM KOÇER

12

13

Yıkılmışız Büsbütün yazı: MERVE ŞANLI-görsel: GÖKÇE NAZ SOYSAL

Toplumun geçmişini anlatan önemli kalıntılar olma özelliğini kimlik bilmiş tarihi yapıların, insanoğlunun dahi önüne geçemediği depremlerin etkisiyle yok olmaları gerçeği ile karşı karşıyayız. Özellikle tarihi yapıların yoğunlukta olduğu İtalya, son zamanlarda bu etkiye daha da maruz kalmaktadır. İlk başta 24 Ağustos’ta kendisini gösteren ve üç yüz kişinin ölümüne sebep olan Amatrice depreminde bir sürü kilise,anıt ve bina harabeye dönmüştür; şehir merkezi yerle bir olmuştur.

Mimarı Giovanni dell’Amatrice olan ve 1428’de inşa edilen Roman Katolik Saint Agostino Kilisesi’nde de büyük bir hasar ile karşı karşıya kalınmıştır. Yan cephesiyle birlikte 1930’larda eklenen yuvarlak, desenli ve renkli olan kilise mimarisinin kendisine özgü bir motifi olan gül penceresi de depremin yıkıcı etkisine direnemeyip çöken kısımlar arasındadır.

Fakat 13. yüzyılda inşa edilen saat kulesi şaşırtıcı bir biçimde ayakta kalan nadir yapılardan birisi olmayı başarmıştır. Enkazlar arasında dikilen bu saat kulesinin tam da depremin başladığı sıralarda akrep ve yelkovanının durduğu gözlemlenmiştir. İkonik bir imaj haline gelen bu saat kulesi, depremin sarsıcı etkileri yaşanırken zamanın durduğunu gözler önüne seren çok gerçekçi bir örnek olmaktadır. Kasaba

duvarlarının bile tuzla buz olmasıyla birlikte şehrin artık eskisi gibi olamayacağı gerçekliği ile erimeye yüz tutmuş bir kentin hikâyesidir Amatrice.

En son alınan darbe de 30 Ekim’de Norcia’yı vuran deprem olmuştur.

Kritik yerleşme bölgelerinin tahliye edilmesi sayesinde can kaybı olmamasına rağmen tarihi binaların yok olmasının önüne geçilememiştir. Zeminin yetmiş santimetreye kadar çöktüğü depremde, şehri çevreleyen tarihi Roma şehir duvarından geriye bir eser kalmamıştır.

Bununla birlikte, şehirdeki Gotik ve Barok kiliseleri de ciddi bir hasara uğramıştır.

Norcia depremi bir önceki depremden sağ kurtulan yapıları da beraberinde yok olmaya mahkûm bırakmıştır.

Norcia kasabasındaki 14.

Yüzyıl sonlarına doğru inşa edilen ve yerel halk için ruhani önemi olan tarihi St. Benedict Bazilikası, antik Roma ön cephesi dışında tamamen çökmüştür. St. Benedict ve St. Scholastica’nın doğduğu ev üzerine kurulan bu kilisenin içerisindeki sanat eserleri, bina ile birlikte sonsuzluğa karışmıştır. Bu eserler arasında 1621’de tamamlanmış olan Filippo Napoletano’nun “St Benedict and Totila” tablosu ve Romalı ressam Vincenzo Manetti’nin 1600’lerin sonuna doğru tamamladığı “Madonna ve Norcia Saints” tablosu da yer almaktadır.

14

Tahribe uğrayan başka bir tarihi yapı ise 15. Yüzyıl freskleri ile özdeşleşmiş olan St. Mary Argentea Katedrali, geriye çatlak cepheleri dışında sadece toz ve enkaz yığınları bırakmıştır.

Deprem gibi doğal afetler sonucu ciddi bir kimlik deformasyonu söz konusudur Norcia’da. Geçmişin izlerini günümüze taşıyan tarihi binalar yapı olmanın ötesinde kent belleği olma özelliğini de taşımakla yükümlüdür.

Son zamanlarda İtalya ile gündemde olmasının yanı sıra dünyanın genelinde de karşılaşılabileceğimiz bu felaketlere bina deyip geçmemeliyiz. Tarihi yapılar ile kültürel mirasların varlığı söz konusudur. Yetkililerin de bu bilince sahip olup gerekli önlemleri alıp bu tür tarihi dokuda önemi olan yapıların korunmasına yönelik çalışmaların gerçekleşmesi için ortam yaratmaları insanlık adına da yararı olan uğraşlardır.

15

16

MIMARLIK EĞITIMINDE TEKNOLOJI İKILEMI YAZI: ILAYDA GENÇ-GÖRSEL:ELIF EZGI ÖZTÜRK

Mimarlık, eğitim serüvenine yeni başladığım, belki de hala yabancı olduğum bir konu.

Başlamadan önce akıllarda oluşan birçok soru var. Bunlardan biri, belki en sık sorulanı: ‘Çizimimin iyi olması gerekir mi?’. Bunu yönelten birçok öğrenci adayının aldığı cevap hemen hemen aynıdır. Çağımızın getirisi, birçok konuda hayatımızda yer alan ‘bilgisayar’ konuya dâhil oluyor bu kısımda. Peki, günlük hayatımızda sık sık yardımını aldığımız bu cihaz mimarlıkta gerçekten işimizi kolaylaştırıyor mu?

Mimarlık eğitiminin ilk yılından itibaren yeni bir dil girer hayatımıza. Fikirlerimizi, yaptıklarımızı, kendimizi anlatırız bu yeni dille. Öğrenmek başta baya meşakkatli görünür bize, zorlanırız. Fakat sonrasında yavaş yavaş hayatımıza alırız bu dili ve kendimize göre yönlendirmeye başlarız, hatta dili aktardığımız ortam bile farklılık gösterebilir, bu yazıda asıl parmak basmak istenen konu budur. Kimileri bir fareden yardım alır bu dili konuşmak için, karşılarında bir ekran vardır. Bu bilgisayar monitörlerinin, insan ve projesi arasında bir duvar olduğunu düşünürüm zaman zaman.

Ona dokunmamızı, kendimizden bir şeyler katmamızı engelleyen bir eleman gibi görünür gözüme. Başkaları için ise sadece

parmakları arasına iliştirilmiş bir kalem yeter, kendilerini anlatmak için. Onları yönlendiren, düşünceler ve fikirlerdir. Bu aşamada kendi kendime düşünüyorum. Neden mimari çizimlerde bilgisayar kullanımı daha çok tercih ediliyor? Bunun sebebi zaman olsa gerek, bir de el çiziminin daha zor, uğraştırıcı olması. Kısacası bilgisayar her açıdan kullanım kolaylığı sağlıyor. Ama benim düşüncem bilgisayar ortamının insanın yaratıcılığını kısıtladığı yönünde.

Evet, belki kâğıt üzerine çizim yapmak, her detayı tek tek işlemek için daha fazla zaman ayırmak, kalem lekeleriyle uğraşmak gerekiyor olabilir, zorlanıyor, hatta bazen gözlerimiz yoruluyor da olabilir ama yine de projeyi geliştirmek için, fikirlerimizi özgürce aktarabilmek için elde çalışmanın daha faydalı bir yöntem olduğunu düşünüyorum.

Bilgisayarla saniyeler içinde ‘oluşan’ bir çizginin ne kadar önemli olduğunu fark edemeyebiliriz ama bunu elimizle yaparken her bir çizginin değerini, projede yarattığı farklılığı, etkiyi daha iyi kavrayabiliriz. Bu da projeye kendimizi daha iyi vermemizi sağlar.

Ancak bize zaten yabancı olan bir ekrana bakarken projemizi gerçekten ne kadar benimseyebiliriz ki?

17

18

Gerçek Salt YAZI: DEFNE IŞIKLI-GÖRSEL: DIDEM ZEYNEP ÖDEMIŞ

İstanbul’da kurulmuş bir kültür kurumu olan Salt, sergilerin düzenlendiği, söyleşilerin ve konferansların yapıldığı, filmlerin gösterildiği, performans ve atölye çalışmaların yer aldığı çeşitli kamu programlarına ev sahipliği yapar.

Salt’ a müze demek de mümkündür; çünkü çeşitli koleksiyon ve arşivlerin bulunduğu bu kurum, sanatı/sanatçıyı destekler, araştırmacıları/araştırmacı projeleri teşvik eder ve ortaya çıkan çalışmaları göğsünü gere gere bütün dünyaya sunar. İstanbul’da, İstiklal Caddesinde bulunan Salt Beyoğlu, eski bir yapının içinde katlarda farklılaşan sergi alanlarından oluşur.

En üst katında ise donanımlı bir kitapevi ve yanında keyifli, sıcacık bir kış bahçesi bulunur. Salt Galata ise Bankalar Caddesi üstünde görkemli bir yapıya sahiptir. Ferah bir kütüphanesi ve rahat çalışma alanları bulundururken bir yandan da Osmanlı Bankası Müzesi’ni bünyesinde bulundurur.

Kentimizde bulunan Salt, tarihsel ve mimari şölenin bulunduğu “Eski Ankara”nın, nam-ı diğer Ulus’un göbeğinde bulunur. Cumhuriyet mimarisini yansıtan binaların arasında bulunan Salt Ulus, açıldığı günden beri Ankara’nın önemli kültür merkezlerinden biri haline gelmiş; birçok sergiye, oturuma, söyleşiye, araştırmaya ve daha nicelerine ev sahipliği yapmıştır. Bir önceki sayımızda da Ulus ve çevresinin tarihi dokusundan bahsetmiştik ve gezmeniz için bir rota önermiştik; malum güzelliklerden kopamıyoruz. Eğer Ulus taraflarını keşfetmeye hala bir yolculuğa çıkmadıysanız, listenize Salt Ulus’u da mutlaka ekleyin.

Bu ay Salt Ulus, adeta film severlerin ayı desek yeridir; gerçekleşecek film gösterimlerini takviminize eklemenizi öneririz.

Uzun perşembeler geri dönüyor; 9 Şubat “Kahire Yolu”, 16 Şubat “Şehrin Üzerindeki Eller” ve 23 Şubat’ta “Güeros” filmlerini iş/okul çıkışı Salt Ulus’un yolunu tutun ve saat 19:00 da izleme fırsatı yakalayın. “Yuvarlanıp Gidiyoruz” adıyla eski programlardan düzenlenen bu gösterim serisi, toplum hayatını ve değişimini konu alan üç filmi izleyici ile buluşturmayı amaçlıyor. Farklı dönemlerde ve dünyanın başka şehirlerinde, kentin karmaşasında sürüklenen insanların yaşam zorluklarına değinen bu filmler aynı zamanda bu insanların sahip olduğu değişim potansiyellerine odaklanıyor.

Kahire Yolu: Taşıt trafiği kaotik olan Kahire’yi anlatan belgesel film, “sokak” kavramından yola çıkaran kenti, toplumun kimliğini ve geçmişini irdeliyor. Şehrin Üzerinde Eller: 1963 yılında Venedik Film Festivali’nde Altın Aslan ödülünü kazanan film hem belediye meclis üyesi olan hem de gayrimenkul yatırımcısı olan bir adamın, işçi mahallelerinden birinde bir binanın çökmesi ardından başlatılan soruşturmaya sürüklenmesini konu alıyor.

Güeros: Okudukları üniversitedeki öğrenciler greve gidince kendilerini boşlukta bulan iki arkadaşın çıkacakları gizemli ve beklenmedik sonuçlar doğuran yolculuklarını ele alır.

Salt Beyoğlu, Salt Galata ve Salt Ulus hakkında daha detaylı bilgi almak ve gelecek programları takip edebilmek için saltonline. org internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.

19

GELECEK KAYGISI YAZI: MERVE IŞIK-GÖRSEL: ELIF EZGI ÖZTÜRK

Daha dün gibi bölüme başladığım ilk gün. İhtiyaç listesini kapan soluğu kırtasiyede alıyor, son kalan paralel cetvel hangimizin olacak diye heyecanlanıyorduk, tıpkı ilkokula yeni başlayan küçük bir çocuk gibi. İlk derste işlenen ve daha sonrasında vazgeçilmezlerimizden biri olacak ‘abstract’ kelimesini anlamaya çalışırken yaşadığımız şaşkınlık görülmeye değerdi.

Maketler, çizimler, ödevler, jüriler, ufak el kesikleri, kahveler, uykusuzluklar ve bolca gözyaşıyla birinci sınıfı tamamlamış olduk.

Kimimiz birinci sınıfının yazında bir şeyler öğrenmek amacıyla mimarlık ofislerinde, kimimiz ‘hep elde çizecek değiliz ya şu Autocad de neymiş’ diyerek, çuvalla para dökülen teknik eğitim kurslarında yazını geçirirken, kimimiz de deniz, kum ve güneş üçlüsünün keyfini çıkarmıştı. İkinci sınıf bu sefer bambaşka heyecanlarla başladı diyebiliriz. Soyut kavramlar somutlaşmaya başladığında ortaya çıkan ürünlerle adeta gurur duyup, onları çocuğumuz gibi sahiplenmiştik. İkinci sınıfın yazında hepimiz şantiye stajıyla profesyonel hayata ilk adımlarımızı attık. Heyecanlıydık, mutluyduk en önemlisi de umutluyduk.

Ancak profesyonel hayat hiç o kadar da tozpembe değildi. Dövizin aniden şaha kalkması ekonomide tsunami etkileri yaratmasına sebep olurken bu durumdan herkes nasibini yavaş yavaş alıyordu. Her

geçen gün iflas bayrağını çeken şirketler, inşaatlarını durduran firmalar, birer birer çalışanlarının işlerine son verirken bizler de hayallerimizin gerçekliğini düşünmeye başlar olduk. Belki de hiçbirimiz bu güne kadar Türkiye gerçeği ile hayallerini kıyaslamamıştı. Bu yüzdendi aniden gelen gelecek kaygısı. Yeni mezun olmuş ve olacak bizler daha şimdiden iş kaygısı içine düştük. Bununla birlikte dövizin attığı depar yurt dışına yapılan mimari geziler ve yüksek lisans hayallerimizin önüne geçti. Ekonomik kriz bir yana, bizlerin kendimizi nasıl geliştirmeliyiz diye düşünmemiz gerektiği zamanlarda bugün de eve sağ salim nasıl giderim derdine düşmüş olmamız içler acısı doğrusu. Bir sergiye, açılışa, konsere giderken iki kere düşünmek zorunda kalıyoruz. Ülkemizde yaşanan patlamalar, saldırılar ülkemize maddi ve manevi olarak zarar vermekte.

Tozpembe, ışıl ışıl olan gelecek planlarımız artık gri. Ancak, Ata’mın da dediği gibi “Geleceğin ümidi, ışıklı çiçekleri onlardır.

Bütün ümidim gençliktedir. “ Bizler ümidimizi yitirmemeliyiz ki yarınlar umudunu yitirmesin, bizler ümidimizi yitirmeyelim ki gelecek bizimle birlikte ışıldasın...

20

21

MEKÂN ve TOPLUMSAL CİNSİYET yazı: İPEK DENİZ ALPOĞAN

Kent mekânlarının gelişiminde toplumun, iktidarın ve geleneksel normların etkisi büyüktür.

Kentin yaşam alanları üretilirken mimar, mekânın toplumsal yaşamı beslemesi ve yönlendirmesi kaygısını taşır. Kent mekânlarının toplumla ilişkisini tanımlarken şüphesiz mekânın ulaşılabilirliği üzerine durulmalıdır. Burada ‘ulaşılabilirlik’ somut anlamıyla değil, bireylerin aktivitelerine imkân sağlaması anlamıyla kullanılmaktadır. Kentsel mekânların en önemli niteliği özel mekânın aksine herkes için erişilebilir olmasıdır.

Toplumsal cinsiyetin mekânı yapılandırması, kentsel mekânların üretim amacıyla çelişmektedir.

Kentsel mekânlar erkek egemenliğiyle, özel mekânlar ise daha çok kadınlarla ilişkilendirilmektedir. Diğer bir deyişle toplum tarafından belirlenen cinsiyet rolleri mekân algısına yansımakta, toplumsal cinsiyet çıkarları söz konusu olmaktadır.

Kadının parkta tek başına dolaşması, gece sokağa tek başına çıkması güvenli değildir; bu güvensizlik erkek cinsiyetinin egemenliğinden kaynaklanmaktadır. Kadın, en özel mekânı olan bedeni üzerine dahi erkek cinsiyetinin fiziksel şiddetinin yanı sıra sözlü şiddetine de maruz kalmaktadır. Kadın kentsel mekândan dışlanmakta ve özel mekânlara itilmektedir. Kadının ev için yapılan aktivitelere yönlendirilmesi durumu, toplum ve iktidarın kadının ‘anne’ sıfatını ‘insan’ sıfatının önünde kullanmasıyla da desteklenmektedir.

Kentsel mekânların insan ve toplum davranışları üzerinde etkisi önemlidir. Erkeğin kentin içinde belki de en uğrak mekânı olan kahvehaneler, mekâna cinsiyetin nasıl kazandırıldığının en önemli örneklerindendir.

Kadının ulaşılabilirliği görünmez tabularla engellenmiştir. Öyle ki, kadının bir diğer kentsel mekân olan sokakta yürürken dönüp bu mekâna (kahvehane) bakması bile hoş karşılanmayabilir. Kahvehaneleri küçük ölçekte düşündüğümüzde bu ölçekteki bir mekânda erkeğin sahip olduğu egemenlik sokağa kadar taşar ve böylece büyük ölçek kazanır.

Peki, erkek cinsiyetini mekân üzerinde egemen gören ve onları kadın cinsiyetinden üstün kılan düşüncenin savunması nedir? Kadını özel mekânlar için yeterli ancak kentsel mekânlar için yetersiz gören algı neye dayanmaktadır? Gezi parkı olaylarından hatırladığımız, parktaki yıkımı engellemek ve kentsel mekânı korumak için kendini öne atan ‘Kırmızılı Kadın’, ‘Siyahlı Kadın’, ‘Kadın’ portreleri kadının mekân üzerindeki yeterliliğini kanıtlamaya yetmektedir. Düşünülenin ve uygulananın aksine hiçbir bireyin mekân üzerinde yetersizliği söz konusu değildir.

Mekânın toplumsal cinsiyetçi algıyla yeniden yorumlanmasını engellemek adına mimarın tavrı şüphesiz ki mekân kurgusundan okunmalıdır. Buna 1927’de sosyal konutlarda Avustralyalı mimar Margarete Scütte-Lihotzk tarafından tasarlanan Frankfurt mutfağı örnek gösterilebilir. Frankfurt mutfağı kadının mutfakta geçirdiği zamanı azaltarak, kadını kent yaşamına yönlendirme amacıyla alışılanın aksine çok daha küçük boyutlarda tasarlanmıştı. Aradan neredeyse bir yüzyıl geçmişken mimardan beklenen, tasarım sürecinde, Lihotzk’un yaptığı gibi, mekân için olduğu kadar toplum için de kaygıya düşmesidir.

23

Son yıllarda giderek artan plansız kentleşme ve plansız endüstrileşmeyle beraber doğaya verdiğimiz zararın haddi hesabı yok. Her yere kurulmaya çalışılan sanayi tesisleri, turizm adı altında ormanları katlederek yapılan oteller, doğal alanlarda kontrolsüz ve plansız yapılaşma… Bazı kesimlerin çıkarları uğruna inatla görmezden geldiği en önemli şey: Doğa insana değil, insan doğaya muhtaçtır.

Doğa bizsiz var olmaya devam edebilir, hatta çok daha güzel devam eder; ama biz doğa olmadan devam edemeyiz. Kestiğimiz ve yaktığımız ağaçlar olmadan, kirlettiğimiz denizler olmadan, bilinçsizce katlettiğimiz canlılar olmadan biz diye bir şey de olmayacaktır.

Sel felaketleriyle gündemden düşmeyen Karadeniz Sahil Yolu, orman yangınının ardından ağaçların yerine yapılan otelle adından oldukça söz ettiren Güvercinlik Koyu ve bu olayın bir benzerinin yaşanmasından korktuğumuz Sürmene yangını ve sondaj çalışmalarıyla delik deşik olmuş ve yapılması planlanan yeni otellerle gündemde olan Kaz Dağları... Ülkece geldiğimiz vahim noktanın kısa bir özeti gibi hepsi.

‘Mavi ile yeşilin buluştuğu yerdir; Karadeniz.’

Daha doğrusu eskiden öyleymiş. Artık ne mavi yeşille, ne insan mavi ve yeşille buluşabiliyor.

Nedeni ise Samsun’dan Sarp’a kadar uzanan altı yüz kilometrelik Karadeniz Sahil Yolu (D010). 1980’lerden beri devamlı tartışma konusu olan karayolu hala gündemdeki yerini koruyor. Peki, sık sık gündeme gelmesinin nedeni projenin başarılı olması mı? Dünya çapında duyulması mı? Yoksa doğa dostu bir sahil yolu olması mı? Maalesef hiçbiri değil.

Bu yolda her sene en ufak bir yağışta sel felaketi yaşanıyor. Karadeniz’in 7-8 metrelik hırçın dalgalarına dayanamayan yol çöküyor.

Taşıtlara, çevredeki ev ve dükkânlara ciddi anlamda maddi zarar veriyor. Çünkü daha önce Trabzon şehrinin içinden geçen karayolunun tamamı sonradan deniz doldurularak kıyıya alındı. Başta çoğu insana masum bir hizmetmiş gibi görünse de, domino taşı gibi birçok etken birbirini tetikleyerek tahmin edilenden çok daha kötü sonuçlara yol açtı. İnsanlarla deniz arasına giren bu asfalt yığını, bir süre sonra denize ulaşmak isteyen insanların, yolun kuzeyinde düzensiz yapılaşmaya gitmesine neden oldu. Zamanla bu yapılaşma sahilleri kirletti. Bir diğer önemli sonucu ise, Trabzon kentini tamamen perdeleyerek rüzgâr akışını kesti. Doğal akış kesilince de Karadeniz gibi bir yerde hava kirliliği görülmeye başlandı. Geç de olsa insanlar bunun pek de masum bir hizmet

YAKIN GELECEKTE BİR TUT YEŞİLE, BIR YUDUM SUYA MUHTAÇ KALACAĞIZ YAZI: İREM BAZ- GÖRSEL: NİLAY KARAKÖY-DORUK ATAY

24

TAM

olmadığını anladı. Sahile inmek istediler, inecek yer yok. Denize girelim deseler, plajlar yok. Geçiminin büyük bir bölümünü balıkçılıktan sağlayan Karadenizlinin balık tutacak alanı bile yok. Gerçi artık tutacak balık da yok.

Denizin ciddi bir bölümü doldurulduğu için, kıyıda yaşayan canlı türlerinin de hayatlarını elinden aldık. Yaşam alanı bulamayan bu canlıların nüfusunda değişmeler yaşandı.

Bunu takiben bu canlılarla beslenen diğer türlerin de hayatı tehlikeye girdi. Bu şekilde kıyı bölgesine yapılan müdahaleler nedeniyle çevre dengesi altüst oldu. Durmadan acımasızca mahvettiğimiz doğa ise her sene intikamını almaya devam ediyor. Dalgaların on metreyi bulması sonucu sahil yolunun istinat duvarını sık sık yıkarak yolun çökmesine yol açmakta, bunun sonucunda da sel ve heyelan görülmektedir.

Doğu Karadeniz’de son 26 yılda kayıtlara geçen sel ve heyelan felaketlerinde 323 kişi hayatını kaybetti. Felaketin seneler içinde artmasının nedeni ise dominonun bir diğer taşı olan ormanların yok olması. Her sene ‘nasıl çıktığını anlamadığımız’ orman yangıları giderek artmakta. Akdeniz’in makisinin, Ege’nin ormanlarının yanmasına, sonrasında ağaçlandırma sözünün verilmesine ve birkaç sene sonra da imara açılıp oteller 25

yapılmasına alışmışız. Ama Karadeniz gibi bir doğa harikasına sahipken, onu korumak yerine geçtiğimiz günlerde benzer şekilde yine göz göre göre kül olmasını izledik.

Yeşilliğin içinde kapkara bir leke olarak kalan Trabzon Sürmene’de çıkan orman yangınında yirmi hektarlık alanın zarar gördüğü belirtildi.

Bizleri yangın kadar, yangının çıkış nedeni ve hepimizin aklında soru işareti olarak kalan, yanan alana ne olacağı konusu endişelendirdi. Bu endişenin bu kadar güçlü olmasının nedeni ise Güvercinlik Koyu’nu da benzer şekilde kaybetmemiz. Muğla’nın Milas ilçesinde 2007 yılında çıkan orman yangınında iki yüz otuz sekiz hektarlık alan kül olmuştu. Yanan alanın imara açılmasının söz konusu olmadığı ve ağaçlandırılacağı söylendikten birkaç sene sonra otel inşaatlarına başlandı. Yakılmasının ayıbı yetmemiş olacak ki, üstüne bir de denize yapılan kaçak dolgu, kat yüksekliğinin fazla olması gibi diğer tartışmalar da gündeme geldi. Ne yazık ki, bu süreçte hukuk bile işlemedi ve rant uğruna ormanla beraber geleceğimiz de ateşe atıldı. Şimdi nefes alan ve nefes aldıran bir koy yerine, yeşilin ve mavinin arasına set olan dört yüz kilometrelik sahil bandına konumlandırılan beton yığınları yer alıyor. Yapılan şey için ormanın içinde

turizm değil denilse de bu ormanı tüketen turizmdir. Gelecek günlerde Sürmene’de de, Güvercinlik’te olduğu gibi bir yatırım yapılıp yapılmayacağı, yangının çıkış nedenini aydınlatacaktır. Ülkemizin otel inşaatı sevdası elbette bunlarla sınırlı değil. Uluslararası kuruluşların tescil ettiği ama ülkemiz kuruluşlarının koruma alanından çıkardığı Kaz Dağları da artık sanayi ve turizm alanına dönüştü. Homeros’un İlyada Destanı’nda ‘Bin pınarlı İda’ diye söz ettiği Kaz Dağları, dünyanın en çok oksijen üreten ormanlarından biri. Dünyada sadece burada yaşayan türler de mevcut. Yani sahip olduğumuz en değerli, hatta altından bile değerli olması gereken hazinemiz. Fakat senelerdir altın madeni ve taş ocakları faaliyetleriyle delik deşik edilen bu tabiat, artık otellerle de yavaş yavaş kaybolmaya başlayacak. Koruma altından kalkmasıyla, kitle turizmi adı altından otel yapılaşmasına açıldı. Yine yeşili ve içinde yaşayan canlıları hiçe sayarak para uğruna doğayı sattık. İlerleyen yıllarda da yeni otel zincirlerinin bölgeye akın edeceğinden korkuluyor.

Ne yazık ki bu konuda ülkemizdeki örnek sayıları sınırsız. Doğayla alıp veremediğimiz bu kavgada kaybeden her zaman biz olacağız. Doğayı şehirlere adapte etmek

yerine, şehirleri doğayla nasıl bir bütün haline getirebiliriz diye düşünmemiz gerekmekte. Her ne kadar anlamakta zorlansak da doğa bizim düşmanımız değil. Ormanlar, denizler, buralarda yaşayan canlılar bizden ayrı var olan ve bizden daha az değerli olan şeyler değil. Bazı kesimlerin menfaati uğruna, daha çok para uğruna gözümüzü kırpmadan harcayabileceğimiz önemsiz bir şey de değil. Doğaya verdiğimiz en ufak zarar bile bize misliyle geri dönecektir, dönüyor da. Mevsimlerin dönüşümü, yağışlardaki düzensizlik, sıcaklık artışları, doğal afetlerdeki artış, canlı türlerinin yok olması ve daha sıralanabilecek birçok olumsuzluğun nedeni biziz. Biz doğadan çok kendimize zarar veriyoruz. Korkarım ki bu durum da artık geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açıyor.

Doğa intikamını fazlasıyla geri alıyor. Yakın gelecekte bir tutam yeşile, bir yudum suya muhtaç kalacağız. İşte o zaman bizi ne orman manzaralı binalar ne de denize sıfır oteller kurtarabilecek.

http://www.ntv.com.tr/turkiye/bodrumda-cevre-cinayeti,vDkVhV8l0UG_ dbD9h1nlkQ http://www.arkitera.com/haber/28241/surmene-de-yanan-ne_

26

27

yangın merdİVENLERİ YAZI: MELİS ACAR- GÖRSEL: KÜBRA SÖNMEZ

Takvime bak. 29 Kasım. Facebook’a tıkla. Bugün kim nerede?

Aylin konsere gitmiş. Geç. Mert kahvaltısını paylaşmış. Kime ne. Deniz yine siyasilere sesleniyor.

Saçmalık. Başparmağınla hayali sayfaları kaydır, kaydır, kaydır. Ve dur.

Yangın. Ne olmuş? Küçük çocuklar. Hayır…

Katliam. Sessizlik.

Düşün. İnkâr et. Üzül. Sinirlen. Delir. İsyan et!

Ama sonra sus… Neden? Yayın yasağı geldi.

Düşün. Evet. Böyle olmamalıydı! Evet! İhmal…

Evet…

Aylin bir şarkı daha paylaşmış. Hayır, bu önemsiz.

Mert kahve içiyor. Hayır, sırası değil. Deniz Amerika’ya yerleşmeye karar vermiş.Hayır, ama…

Unut.

Ansiklopedi kavramının tarihi çok eskilere dayansa da bizim alıştığımız geniş kapsamlı, sistematik bilgi içerikli ansiklopediler 18.yüzyılın ürünüdür. Eskiden içinden itinayla bilgi topladığımız bu çok kapsamlı sözlükler süs niyetine rafları doldururken, internet çağı bizlere 21.yüzyılın nimeti Vikipedi’yi sunmuştur. İşte tam bu noktada oldukça konudan bağımsız başlayan bu giriş paragrafı anlam kazanmaya başlayacaktır. Kardashian ailesi adlı kategori altında bizlere on bir farklı sayfa sunan Vikipedi, yangın merdivenleri hakkında tek bir sayfa barındırmamaktadır. Bu içeriğin eksikliği milletimin insanlarının duyarsızlığından başka bir şey değildir.

Belki bir başka yazı buradan sonra insan, teknoloji ve yozlaşma hakkında süregelebilir, ancak bu yazı tabii ki mimarlığa doğru yönelecektir. Vikipedi’nin değil belki ama ‘unutkan’ insanlarımın ayıbını örtmek bu sefer de bu yazının borcu olsun.

‘Yangın merdiveni nedir’in anlamı, yangın ve merdiven kavramlarına değinerek netleşir. Yangın bir doğal afettir çünkü yangına neden olan insanoğlu, doğayı afete çeviren varlıktır. Yangın nedenleri ihmal, bilgisizlik, kaza ve sabotajdır. Yok etmekten haz alan insanoğlunun bir tasarımı olan merdiven ise masum bir mimari elemandır. Merdiven, hareketin, geçiciliğin ve yönelmenin hükmettiği bir mekândır. Bu iki kavram, yangın ve merdiven, nedense bir araya geldiklerinde istenmeyen bir tasarım ögesini oluşturmaktadır. “Bir de yangın merdiveni mi çizeceğiz şimdi” demeyen mimar

kalmamıştır ama günün sonunda hepimiz biliyoruz ki o merdiveni çizmeye ihtiyaç vardır. Hatta o merdivene açılan kilitsiz kapılara da ihtiyaç vardır, ama burası ayrı konu girmeyelim değil mi?

Yangın durumunda dolaşım yangın merdiveninden sağlanır. Bu dolaşım hem bina içindeki insanların tahliyesini, hem de itfaiyenin yangına müdahale amaçlı içeri girmesini kapsamaktadır. Bir bina için yangından korunma anlamında en önemli unsurlar, yeterli sayıda çıkış temin edilmesi, kaçış yollarının planlanması ve merdiven ve asansör alanlarının yangını diğer katlara sıçratmayacak şekilde tasarlanmış olmasıdır. Kaçış yollarının yetersizliği sebebiyle binanın duman içinde kalması birçok kez nice canları yakmıştır. “Yangınlarda, ölüm ve yaralanmaların büyük çoğunluğu, binanın yangın güvenliğine uygun olarak tasarlanmaması nedeniyle olmaktadır.” İşte bu tür cümleleri alıntılamak zorunda kalmamak için önem vermeliyiz yangın güvenliğine.

Biraz neşelenelim. Yangın merdivenlerinin varlığı ne kadar zorunluluk olarak görülse de tasarımın bir parçasıdır. Yangın yönetmeliğinin koyduğu onlarca kurala karşın on binlerce tasarım şekli vardır. Bunların en baskın karakterli olanları cepheye bağlanan spiral merdivenlerdir. Bu tasarımın artık çok nadir durumlarda kullanılmasına izin verilmektedir. Günümüz modern mimarisinin gökdelen tipi binalarında ise genellikle ana dolaşım asansörlerle sağlanmakta, ek olarak yangın merdiveni dışında dolaşım elemanı eklenmemektedir. Şimdi biraz gerçeklere geri dönelim. Günümüz modern Türkiye kentlerinde, tasarım binalara bile yansımazken yangın merdivenleri ise sadece zar zor bir iki kurala uymaktadır. Bundandır ki cepheye bağlı spiral merdivenler olmaması gerekirken olmayı, işe yaraması gereken yerde işe yaramamayı başarmaktadır.

Başlangıcı, olabilecek en dolambaçlı şekilde yapan bu yazı, olabilecek en basmakalıp cümleyle sonlanacaktır: Zaman her şeyin ilacıdır.

Ama hayır biz unutmayacağız.

Biz, mimarlar, bunun bir daha yaşanmaması için çalışacağız.

28

ULAŞIM MEKÂNLARI - Ankara Metrosuna Bakış YAZI: ÖZGÜ ÖZCAN - GÖRSEL: KÜBRA SÖNMEZ

İnsanoğlu hayvanlardan farklı olarak, dünyaya geldikleri zaman onları karşılayacak, yeri geldiğinde yuva olacak mekânlara ya da doğaya sahip değildir. Hayvanlar kendi adapte oldukları doğaya, yuvalarına gözlerini açarken, insanlar kendi barınaklarını, sığınaklarını, yuvalarını ve daha büyük ölçekte kendi ‘doğalarını’ kendileri yaratırlar. Bu yüzden hayvanlardan farklı olarak, başka doğalara kolayca adapte olabilirler. Dünyayı mesken tutarlar; fakat asla sahibi olamazlar. Kısacası; insanoğlu kendine yaşayabileceği bir alan yaratmak için doğayı yaşayış şekline uygun bir şekilde, kendi estetik ve deneyimsel algısına göre düzenler, dönüştürür, yorumlar. Bu noktada sahneye mimarlık disiplini ve mimarlık algısının nasıl bir eyleme dönüştüğü girer. Peki ya mimarlık gerçekten nedir? Hangi ürün mimari ürün kategorisine girer? Hangi kavramın tartışılması, yorumlanması mimarlık disiplinini meşgul eder? Benim naçizane tanımım, mimarlık insan davranışının ve tavrının yaşadığı yere, yeryüzüne ve dünyaya mukabele etmesidir. Yaşamın ve yaşamanın bir çeşit yoludur. Bu nedenle mimarlık, sadece üretip sunmaktan çok daha fazlasıdır.

Daha derinine inecek olursak, yaşam tarzının, tecrübe edilen ve öğrenilen kültürün bir çeşit dışa vurumudur. İnsanoğlu, dünya üzerinde kendine bir yer bulduğu zamandan itibaren mimarlık ile birebir diyalog halindedir. Hatta öyledir ki, mimarlık geçmişi insanoğlunun geçmişi kadar eskiye dayanır. Bu nedenle, mimarlık ve insanlık tarihi arasında oldukça yakın ve etkileşimli bir ilişki vardır. Birbirini etkileyen bu sürekli devinim, zaman içinde kendini yeni olgulara, sınıflandırmalara, kavramlara ve sanayi devrimi gibi gelişmelerin kendi doğasında getirdiği yeni doğumlara bırakmıştır. Kullanım amacını ifade etmek mekânlara tanım ve kimlik kazandırmıştır. İnsanın yalnız kalmanın güçlü sesini dinlediği kişisel

mekânlar mimari kimliğini tarihte ilk bulan olmuştur.

Arkasından, bir araya gelmenin neşesi olan ortak mekânlar, soluğun kesildiği anda yeni bir soluk olan yeşil mekânlar, bütün kentlinin bir araya gelip, bir arada olmanın keyfini içten içe yaşatan kent meydanları, yeri geldiğinde kucaklayıp saran, yeri geldiğinde kuvvetli bir güç olup ulaşmak istenen yere iten ulaşım mekânları takip etmiştir. İnsan zihninin tarihte kazandığı, kendi serüveni için oldukça büyük bir zafer olarak sayılan sanayi devrimi bir devri kapatıp yeni bir devir açmanın yanı sıra, hayatı kontrol ve organize eden, yaşama ve disiplinlere yeni bir bakış getiren olgu olmuştur. Birçok disiplini etkilediği gibi, toplum ve bireyleri, onların yaşama şekillerini, mimarinin sınırlarını ve mimaride kullanılan malzemeleri değiştirmesi vesilesiyle, mimarlık disiplinini de yakından etkilemiştir. Sanayi devrimiyle gelen çelik ve buhar gücünün kullanım yoğunluğu, insanoğlunun en iyiye ulaşma heyecanı, toplumun kolay ve iyileştirilmiş mekân arayışı ulaşım mekânlarını, başta raylı sistem olmak üzere tren ve metro mekânlarını doğurmuştur.

Tanım olarak metro; büyükşehirlerde semtler arasında işleyen, ulaşımı yerin altından sağlayan tren, yeraltı treni olarak tanımlanır. Gelişen veya gelişmiş kentlerde metro, toplumun birbirini tanıması ve bir araya gelmesi için oldukça hayati bir rol oynar. Kimlik olarak, birbiriyle ilişiği olamayan büyük kitlelerin bir araya gelme şansı bulduğu, birlikte bekleyip birlikte seyahat ettiği kamusal bir kent mekânıdır. Peki ya her kentte metro bu kadar naif mi düşünülmüştür?

Ulaşım mekânları serisinden metro mekânını incelerken, Ankara metrosunun ve uygulanışının, bahsedilen ve beklenen mimari algıdan uzakta, sadece yapılmak için organize edilmiş, herhangi deneyimsel mimari algıyı ve hissi barındırmayan bir kaygıyla yapıldığını gözlemekten, bir Ankara kentlisi olarak büyük bir üzüntü duyarak 30

bahsetmek isterim. Yapıldığı tarih itibariyle, Ankara gibi bir kent için oldukça geç kalınmış bir ulaşım mekânıdır. Fakat bu geç kalınmışlık, önünde oldukça kuvvetli ve başarılı öncüllerden ilham yerine kendi kalıbında olduğu gibi kalmıştır.

Neredeyse milenyum çağında yapılan Ankara metrosu şuan ki haliyle bile, 1863 yılında yapılan Londra metrosundan ya da 1931’lerde iç mimarisi de göz önünde tutularak yapılan ve hatta turizm geliri kazandıran Moskova metrosundan fikir ve anlayış olarak oldukça uzakta sayabileceğimiz bir metro mekânıdır. Ankara metrosu, ilk olarak 30 Ağustos 1996 tarihinde AŞTİ-Dikimevi güzergâhında, sonrasında 28 Aralık 1997’de Kızılay Batıkent güzergâhında faaliyete geçmiştir.

Daha sonra, 12 Şubat 2014 tarihinde Batıkent OSB-Törekent hattı, 13 Mart 2014 tarihinde Kızılay Koru hattı, 5 Ocak 2017 tarihinde ise AKM-Keçiören hattı hizmete açılmıştır. Beş hat kullanımı olan Ankara metrosu buna rağmen sadece 42 istasyona sahiptir. Hat yoğunluğu

düşünülerek, sahip olunun istasyon sayısı ve diğer ulaşım araçlarının metro mekânlarına yeterli desteği saylayamaması, Ankara metrosunun yapımında düşünülen tek bir amacı da layıkıyla yerine getiremediği kolayca tecrübe edilebilinir.

Metro mekânı da mimarlık disiplinin tartışma konusu olduğu için sadece iki noktayı birbirine bağlayan bir mekân olarak düşünülmesi oldukça yanlıştır. Her mimari mekân gibi metro mekânının da kendisine özgü kimliği olması gerekir. Ankara metrosunda bu kimliği daha önce yapılmasına rağmen Ankaray’da daha çok hissediyoruz. Çevresinden aldığı girdiye göre, yeri geldiğinde yükselen ve genişleyen, yeri geldiğinde şeffaflaşan ve yeri geldiğinde insanlara hız kazandırmak için kabuğuna çekilen, çevresiyle ilişiği daha çok kesilen farklı tipolojilerde mekânlarla karşılaşmak daha mümkün. Fakat bunlara rağmen, Ankara’da metroyu mimarlık disipliniyle ilişkilendirmek hala çok güç…

31

BIR YAZAR, BIR ROMAN, BIR ŞEHIR ALBERT CAMUS, VEBA, ORAN YAZI/GÖRSEL: BEHİCE ÖZER

‘’… AMA, NEYDI VEBA? -YALNIZCA YAŞAMIN KENDISI, O KADAR…’’ (S. 301)

Albert Camus’nün 1947’de yazdığı bu roman Cezayirin Oran şehrinde geçer. Olayların meydana geldiği zaman kitapta 194- şeklinde belirtilmiştir. Camus’nün diğer eserlerinde olduğu gibi çocukluğunu geçirdiği Cezayir arkaplanında yeşeren insan hayatının anlamsızlığı bu romanın da belkemiğini oluşturur; ancak bu romanda diğer eserlerinde olmayan bir istisna mevcuttur. Veba yalnızca insan hayatının anlamsızlığı için bir alegori olmakla kalmaz, hapsedilmişlik imgesi için de sağlam bir temel oluşturur. Sanıyorum romanın yazıldığı yıllarda Fransa’nın Nazi kuşatması altında oluşu romandaki hapsedilme olgusunun bu denli baskın olmasını açıklar.

Romanda, veba insanın ölüme karşı acizliğini gözler önüne sererken, Oran şehri sakinlerini de gündeliğe hapseder. Böylece absürt gündeliğin gizinden çıkıp; romandaki tüm gerçekliğin üstünü örter. Ana kahraman Dr. Bernard Rieux, tanrılar tarafından devasa büyüklükte bir kayayı bir dağın tepesine çıkarıp elinden kaçırmakla ve bu döngüyü sonsuzluk boyunca sürdürmekle cezalandırılan Sisifos benzeri bir karakterdir. Rieux, vebayı kesin bir şekilde yenemeyeceğini bilmesine rağmen, roman boyunca vebayla savaşmayı sürdürür.

Romanın açılışı Oran şehrinin tasviriyle başlar. Oran; gri, banal, önemli hiçbir şeyin olmadığı boğucu bir şehirdir. ‘’ Kentin kendisi de, itiraf etmek gerekir, çirkindir. Dingin görünümlü bu kenti başka onca ticaret kentinden farklı kılan şeyin ne olduğunu ayırt etmek için biraz zaman gerekir. Örneğin, ne bir kanat çarpışının ne de bir yaprak hışırtısının duyulduğu, güvercini olmayan, ağaçsız ve bahçesiz bir kent, tam anlamıyla yansız bir yer nasıl düşünülür? Mevsimlerin değişimi ancak göğe bakılarak anlaşılır. ilkbahar yalnızca havanın niteliğinin değişmesinden ya da sokak satıcılarının banliyölerden getirdikleri çiçek sepetleriyle kendini duyurur ; çarşı pazarda satılan bir ilkbahardır bu. Yazın, güneş fazla kuru evleri kavurur ve duvarları gri bir külle örter ; o zaman artık kapalı kepenklerin gölgesinden başka yerde yaşanmaz. Sonbaharda, tersine çamur tufanı olur. Güzel günler yalnızca kışın yaşanır. ’’ (s. 13) Eserin genel atmosferi Camus’nün Cezayir’deki hayatından izler taşır. Kuzey güneşinin yakıcı ışığı altında kaynayan Cezayir, insanı gündelik hayatın gerçekliğinden koparıp, bir bulanıklık çemberine hapseder. Bu tam olarak Camus’nün ‘öğle düşüncesi’ diye adlandırdığı şeydir; sıcaklığın içinde, imgelerin aşırı aydınlığında kaybolan gerçekliğin ardından varoluşumuzun absürtlüğü belirir. Bize, sınırsız evrenin köşesinde, dönen bir kayanın üzerine inşaa edilmiş ve edilecek olan her

şeyin günün birinde geri dönülemez bir şekilde yok olacağını, insan ırkı olarak varolmak için koparttığımız bu büyük yaygaranın evrenin sonsuz boşluğu tarafından yutulacağını hatırlatır. Işıktan kamaşan gözlerimizi kırpıp gerçekliğe geri döndüğümüzde artık absürt bizimledir, tıpkı yenildikten sonra bile eşyalara, elbiselere ve evlere sinen veba mikrobu gibi, yalnızca dönüşü için bir sonraki anı kollamaktadır.

Veba imgesi roman ilerledikçe ölümün yerini alırken, insanları da gerçekliklerinden söküp atarak arafa bırakır.

Sokaklar, sergi salonları, eğlence yerleri… Vebanın yayıldığı her yer topluma ait olmaktan çıkar. Ölüm şehri parsellerken, insanlara kalan tek mekân ; veba oraya ulaşana dek kendi bedenleri olur. Çevresini saran ölüme karşı gündelik rutinini gerçekleştirmeye çalışan insan yaşayan biri olmaz artık, araftadır. Bir zamanlar şehir sakinlerinin tüm banallığına rağmen ‘ev’ olarak benimsedikleri yer veba salgınıyla birlikte kapıların kapanmasıyla hem gerçek anlamıyla hem de alegorik olarak bir hapishane haline gelir. Bu absürt banallığın içinde kent sakinleri alışagelmiş yaşamlarını kaybederler.

Vebanın son bulacağı zaman belirsizdir, son bulup bulmayacağı da. Şehir sakinlerinin bir sevdiklerinin veya kendilerinin vebaya yakalanması her an onlarla birlikte yaşayan bir olasılıktır. Akıllarında bir gelecek olmadan şimdiyi yaşamaya çalışan insanların geçmişleri de şimdinin durağanlığında yok olur. ‘’İşte o zaman bir kırlangıcın uçuşu, bir gün batımının pembe rengi ya da güneşin bazen ıssız sokaklara bıraktığı şu tuhaf ışıklar gibi açık olmayan işaretler ve şaşkınlığa iten bildirilerin yol açtığı rahatsızlıklarını geliştiriyorlardı. Fazlasıyla gerçeğe yakın düşlerini okşamakta ve bir ışığın, iki-üç tepenin, gözde bir ağacın ve kadın yüzlerinin, onlar için yeri tutulamaz bir ortam yarattığı bir toprak parçasının imgelerini tüm güçleriyle izlemekte inat ederek, insanı her zaman, her şeyden kurtarabilecek dış dünyaya gözlerini kapıyorlardı’’(s. 79) Her ne kadar karanlık bir atmosfere sahip olsa da, Camus, romanı varoluşumuz hakkındaki fikirleriyle aydınlatır. Yaşam bir vebadır ve kurbanları hiçliğin sonsuz döngüsüne hapsolmuştur. Fakat tam da burada Camus, bizlere insanın nedensiz varoluşundan doğan parıltıyı sunar.

Camus’ye göre, sonsuzluk boyunca anlamsız bir döngüye hapsolmuş da olsa, Sisifos mutludur.

32

33

AVRUPA’DA BİR GEZGİN MİMAR ADAYI YAZI: İPEK AKIN- GÖRSEL: NİLAY KARAKÖY

Mimar, mekânı tasarlarken bununla birlikte deneyimi de tasarlar. Mimarlık, fonksiyonun talep ettiği ve gerektirdiği mekânı üretirken bir yandan da yeni mekânlar ve deneyimler de üretir. En ayrıntılı edebi tasvirler bile bire bir deneyimin tadını veremez ve yerini tutamazken, bir mimarın ya da mimarlık öğrencisinin görsel arşivinin çok güçlü olmasının yanında deneyimsel arşivinin de güçlü olması gereklidir. Bunun için de tek yol olabildiğince gezmek ve görmektir; bir turist gibi değil, bir mimarlık öğrencisi olarak gezmektir. On ay içinde kıtasal Avrupa’da yirmi iki ülke gezmek gibi çok özel bir fırsat elde etmiş biri olarak, bu yazım kendi deneyimlerimden yola çıkarak Interrail ve benzeri uzun seyahatlerin mimari bir gezme-görme-deneyimleme aracı olarak nasıl kullanılabileceği ile ilgili. Çok uzaklara gitmeden, Avrupa’da çok gelişmiş tren ağı ve diğer ulaşım sistemleri sayesinde gezmek çok kolay. Biletlerde öğrencilere uygun fiyatlar ve Interrail biletleri gibi tek biletle birden çok seyahate izin veren teklifler sayesinde çok makul bütçelerle de bunu gerçekleştirmek mümkün.

Biz mimarlık öğrencileri için zaten her yeni yer ve deneyim çok önemli birikimler, buna bir de zaten bildiğimiz çalıştığımız ya da çalışacağımız yerleri deneyimlemek de eklenince hem mesleki anlamda hem de hayat tecrübesi anlamında bize çok şey kazandırıyor. Interrail gibi uzun soluklu ya da daha kısa süreli başka geziler, bir mimarlık öğrencisi tarafından kolayca bir avantaja çevrilip, mimarlığı ve kentleri deneyimlemek adına çok verimli rotalar çizilerek yapılabilinir. Gidilen her yerdeki atmosferden bir parça alıp kendi tecrübe arşivimize ekleyebiliriz, eklemeliyiz.

Interrail yaparak gezmenin en önemli avantajlarından biri, Avrupa şehirlerinin çok büyük bir kısmının tren istasyonlarını merkeze alarak planlanmış olmaları; bu sayede yeni bir şehirde ilk nefesinizi gar binasında alıyorsunuz ve bu yapılar da aslında şehrin mimarisi ile ilgili ipuçları vermeye başlıyorlar. Çok iyi bir planlamayla, bütçesi ve rotası belli ya da bütçesi ve rotası yoldayken çizilen geziler planlanabilir. Ucuz hostellerde, pahalı otellerde kalabilir ya da birinin kanepesine misafir olabiliriz, uçakla, trenle otobüsle ya da otostopla oradan oraya dolaşabiliriz, sokak yemeklerini ya da iyi restoran menülerini yiyecek olabiliriz ama buradaki en önemli şey ne yaptığımız değil, onu yapıyor olmamız. Hayatlarımızın günlük rutininden çıkmış yeni bir yerde bir şeyler yapıyor olmamız.

Başkasının objektifinden çekilmiş görüntülerden, başkasının dilinden yazılmış betimlemelerden çok daha farklı, özel ve özneldir kendi deneyimlerimiz.

Yağmurlu bir günde Villa Savoye’u gezmeyi, Eiffel kulesinin tam merkezinden yukarı bakmayı, Oslo Opera Binasının çatısında Noel zamanına özel geleneksel sıcak şarap ‘glogg’ yudumlamanın tadını başkasının deneyimini dinleyerek yaşamak imkânsızdı benim için.

34

Internet imajlarından ezberlediğimiz görüntünün yanı sıra kadraja girmeyenleri de görmeyi sağlar kişisel tecrübe, Pompidou’ya bir de arkadan bakmayı, Kunsthaus’un en özel “nozül” penceresinden şehrin saat kulesini görmeyi, Black Diamond kütüphanesinin adını nereden aldığını bir akşamüstü önünden tekne ile geçerken gerçekten anlamayı kişisel deneyimden başka bir şey veremez.

Mimarın tasarladığı deneyimden başka bir de potansiyelini yarattığı ama planlamadığı aktivitelere de yer sahipliği yapar mekânlar. Sizce Nicolo Salvi, ünlü Trevi çeşmesini tasarlarken yüzlerce yıl sonra bir günde binlerce insanın Roma’ya tekrar gelmeyi dileyerek içine para atacaklarını düşünmüş

müydü? Haussmann, Paris’i yeniden planlarken de Champs-Élysées ekseninin uzayıp yeni bir şehre dönüşeceğini tahmin etmemiş olsa gerek. Mimariyi daha da anlamlı kılan kullanıcısının nasıl kullandığı ve nasıl kullanabileceği ile de ilgilidir. Zamanla hayat tarzlarımız da evrilirken daha sabit bir yaşam çizgisini takip eden yapıların adaptasyonu, yeni deneyimlere ev sahipliği yapma potansiyeliyle ve kullanıcının onu nasıl yaşadığıyla ilgilidir.

Uzun lafın kısası, mimarlığı yaşamak en az mimarlığı okumak ve çalışmak kadar önemlidir; mimarlığı yaşamanın yolu da gezmek, görmek ve deneyimlemekten geçer. Anlatılmaz yaşanır derler ya, işte mimarlık da dinlenilmez yaşanır.

35

CİNNAH 19 YAZI: AYSU GÜRMAN - GÖRSEL: EZGİ SAMANCI

Ankara Kuğulu Park’tan Atakule’ye uzanan oldukça dik bir yokuş olan Cinnah Caddesi üzerindeki Mimar Nejat Ersin tarafından tasarlanan 19 numaralı apartman.

Cinnah 19 apartmanıyla ilk tanışmam, mimarlık eğitimime yeni başladığım günlerde yapıda bulunan Mimarlar Derneği 1927’de düzenlenen bölüm içi tanışma kokteyli ile oldu. O zamanlar Cinnah 19’un önümdeki dört sene boyunca teslimlerimden vakit buldukça salı akşamları yapılan sunum ve sohbetler için uğrayacağım bir yer olduğunu bilmiyordum. Süreç içerisinde her gittiğimde oluşmaya ve gelişmeye başlayan mimari düşüncelerimle yapının mimarisini ve konumlanışını yavaş yavaş deneyimleyerek öğrendim.

Apartmanın bulunduğu konumda kentli için oluşturduğu cepheler, yapının mimari özellikleri ve programı hakkında deneyimsel fikirler üretmektedir: Cadde üzerindeki diğer yapılardan farklı olarak kısa cephesiyle caddeye dik konumlanan Cinnah 19, yokuş boyunca hızlı akan trafiğin yardığı caddenin sağ ve sol tarafına dizilmiş evler arasında dikkat çekmektedir. Bu cephede dikey olarak yerleştirilen ve merdiven boşluğuna denk gelen ışık kırıcılar ile birimlere ait pencereler, cephedeki oranları okutmaktadır. Ayrıca, yapının en üst katına yerleştirilen teras da batı cephesinden görülmektedir.

Kuzey cepheye yansıtılan bütün içerisindeki bireysel birimler, Kuğulu Park tarafından gelen kentliyi karşılar. Bu birimler, aynı zamanda yapının yan apartmanla arasında oluşturduğu, kendisine ait bahçeye bakmaktadır. Dikdörtgen prizma halindeki yapının yatayda ve dikeyde eşit bölünmesiyle oluşturulan birimlerin kuzey cephesinde boydan boya cam kullanılmıştır.

Cepheden okunulduğu üzere iki katlı olarak çalışan birimlerin balkonları da bu cephede bulunmaktadır.

Yapının güney cephesine ise yatayda beş gruba ayrılmış ışık kırıcılar yerleştirilmiştir. Işık kırıcıların bütünü oluşturmak için bir araya geliş şekilleri incelendiğinde, temel grubun dört tuğladan oluştuğu görülmektedir. Dikdörtgen şeklindeki dört tuğla tam ortalarında kare boşluk oluşturarak yan yana dizilmektedir. Böylelikle cephede oluşturulan dizilim ve yerleşim, iç içe geçmiş bir örüntü oluşturmuştur. Yapı içerisinde bu cephe, ortak dolaşım koridoruyla birlikte çalışmaktadır.

Işık kırıcıların baktığı ortak dolaşım koridoru, iç ve dış mekân arasında birbirine dokunan esnek bir mekân tanımlamaktadır. Bireysel birimlere giriş, bu esnek mekândan sağlanmaktadır. Yapıda bu şekilde tanımlanan esneklik kavramının, yapıya aynı zamanda geçirgenlik kimliği de kazandırdığını düşünüyorum. Işık kırıcıların arasından süzülen ışığın, deneyimsel açıdan koridorda yarattığı atmosfer bu kavramlar üzerinden açıklanabilir.

Cephelerin birbiriyle olan ilişkileri okunduğunda algısal biçimde oluşan görsel kompozisyonun parça-bütün ilişkisi ile kurulduğu görülmektedir; kuzey cephenin cam kullanımı ve balkon yerleşimi ile ilişkisi, güney cephenin tuğlalarla ilişkisi sonucu oluşan örüntü… Her bir eleman ve bu elemanların oluşturduğu cepheler, fonksiyon ve doku ile doğrudan ilişki kurarak kendini ifade etmesiyle farklı bir görsel anlam taşımaktadır.

Cinnah 19, zemini boşaltılması ve en üst kata bir teras yapılması ile kullanıcıların gün içerisinde bir araya gelebileceği ortak kullanım alanları içermektedir. Tanımlanan ortak kullanım alanları, yapı programında güncelliğini koruyamamış ve yapı içerisinde kullanılmayan alanlara dönüşmüştür. Apartman sakinleriyle yaptığım sohbetten edindiğim bilgiye göre bu durumun en gerçekçi nedeninin yapıda gün geçtikçe sayısı artan iş yerleri olduğu söylenebilir.

36

Görülmektedir ki, yapı yıllar önce kullanıcılarına sunmayı hedeflediği ortak kullanım oluşturma fikri ile çağdaş bir mimarlık anlayışında tasarlanmıştır.

Günümüz mimarlık anlayışında da hala tasarlanan avlu, teras ve bahçelerle kullanıcı için ortak kullanım alanları yaratma fikri kendini göstermekte fakat şehir insanı bireyselliğini yaratarak kendi dünyasında yaşamayı tercih etmektedir.

Bu noktada ‘apartman’, ‘şehir insanı olarak tanımlanan apartman sakinleri’ ve ‘barınma ihtiyacı’ ifadelerinin potansiyelini sorgulamak gerekir: Apartmanlar, belki de en genel tanımıyla birbirinden farklı insanları, temel ihtiyacı olan barınma ihtiyacını karşılamak amacıyla bir araya getiren yapılardır. Bu yapılar, kişilerin barınma ihtiyacını karşılarken insanların bir araya gelmesini sağlayacak ortak kullanım alanları ile apartman sakinleri için keyifli zaman geçirecek sosyal hayat sunma potansiyeline sahiptir.

Apartman sakinlerinin, yoğun hayat temposunda çevresinden kendini soyutlayıp komşuluk

kavramını yok etmesi, aynı apartmanda yaşadığı insanlarla sadece apartman toplantılarında bir araya gelmesi, hem mimarlığın hem de bireylerin içe dönüklüğünün modern yaşamda bir sonucu olarak ele alınabilir. Mekânların sürekliliği her ne kadar kullanıcılara bağlı da olsa mimarlık potansiyel alanlar sunabilir. Böylece tanımlanan ortak mekânlar, apartman sakinlerinin bir araya gelmesine, paylaşım arttırarak sosyalleşmesine olanak sağlar.

Binanın yönelimi, bütün içinde her bir elemanın düzeni, elemanlar arasındaki ilişki, bütünden elde edilen konut birimleri, ortak kullanım alanı yaratma fikri, doku niteliği, geçirgenlik, esneklik ve ışığın kullanımı gibi ifadelerin, Cinnah 19’un kendi hikâyesini, cephelerinden kentliye anlatmasını sağladığını düşünüyorum.

37

Bir Beyaz Şehir: Kars YAZI: İrem Baz - GÖRSEL: Beyza Şener - Elif Ezgi Öztürk

“

“

ÖYLE GÜZEL Kİ ÖLÜRÜM ARTIK BEYAZ UYKUSUZ UZAKTA KARS ÇOCUKLARIN DA KARS’I ÖLÜLERI YAĞAN KARDA DONMUŞ GÖZLERİMİN ARASI…

38

39

Cemal Süreya’nın dizelerinde anlattığı gibi, beyaz uykusuz ve uzakta bir şehir Kars. Tüm şehri kaplayan karın sessizliği, dinginliği insanın içine sonsuzluk hissiyle birlikte huzur veriyor.

Yılın neredeyse sekiz ayını, insanların kat kat kıyafetlerinin, atkı ve şapkalarının içinde, elleri ceplerinde gezdiği uçsuz bucaksız karlar diyarı Kars, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, sokakları tarih kokan, mimarisiyle büyüleyen bir şehir.

Rus ve Baltık etkisini bolca gördüğümüz, topraklarında acıların da zaferlerin de ortak olduğu çok kültürlü ve kökenli bu beyaz şehrin isminin nereden geldiğine dair birkaç rivayet mevcut.

Kaşgarlı Mahmut eserlerinde ‘Kars’ kelimesini, deve ve koyun yününden yapılan elbise olarak nitelendirmiş. Başka bir kaynakta ise kelimenin Kafkas Dağları’nın kuzeyinden gelen Bulgar Türklerinin Velentur boyunun Karsak Oymağı’ndan geldiği rivayet edilir.

Ayrıca Kars’ın Ermenistan-Gürcistan yolu üzerinde bulunması nedeniyle Gürcüce ‘Kari’ (kapı) kelimesi ile alâkalı Kariskalaki (kapı şehri) ifadesinden geldiği de söylenmektedir.

Kars sınırdaki stratejik konumu dolayısıyla sürekli savaşlar görmüştür. Medeniyetin ilk izleri Urartular tarafında atılmış. 10. yy’da Ermeniler tarafından ‘Binbir Kiliseli Şehir Ani’ inşa edilmiş ve Anadolu’nun en zengin ve etkileyici kenti olarak anılmıştır. Sonrasında sırasıyla, Selçuklular, Gürcüler, Saltukoğulları ve Moğolların hâkimiyeti altında kalmıştır. 1500’lü yıllarda ise Osmanlı hâkimiyetine geçmiştir. Paşalar şehri olan Kars’ı en çok etkileyen dönem ise 1877-78 Osmanlı Rus savaşları sonucunda, 1878-1918 yılları arasındaki 40 senelik Rus hâkimiyeti dönemidir. O dönemde Çarlık Rusyası için büyük öneme sahiptir Kars. Rusların şehri askeri üs olarak kullanmalarının yanında şehirde yaptıkları görkemli binalarla da bunu kanıtlamışlardır.

Aynı zamanda ızgara planlı yeni bir kent imar ederek caddeleri birbirini dik kesecek şekilde yeniden tasarlamışlardır. Bu sayede şehirdeki mimari doku o dönemlerde şekillenmeye başlamıştır. 1918 başında ise Osmanlı’ya yenilen Rusya, Brest-litovsk Antlaşması ile Kars’ı Osmanlıya bırakmıştır. Hemen ardından bölge başka bir savaşla kısa süreliğine İngilizlerin himayesine girse de, 1920’de Kazım Karabekir Kars’ı geri almıştır.

Bu kadar çok medeniyetle buluşan Kars’ın mimarisi de elbette buna göre şekillenmiş. Ruslar şehre hâkim olduğu sürede Hollanda’dan mimar ve mühendisler getirterek Baltık mimarisi eserlerini şehre kazandırmışlardır. Binaların çoğu L ve U formunda tasarlanmış olup tek ve iki katlı, nadiren de üç katlıdır. Binaların asıl büyüleyen özellikleri ise binalarda kullanılan bölgeye özgü bazalt taşlarıdır. Bazalt taşı, Ağrı dağının eteklerinden çıkan volkanik bir taş türüdür.

Binaların dış cephelerinde ise çoğunlukla kabartma bordürlere ve rölyeflere yer verilmiştir.

40

41

42

Kars Çayı kıyısında yer alan ve bugün Cheltikov Otel olarak kullanımda olan, eski Konservatuar Binası veya Hekimevi diye de anılan taş bina dönemin en gösterişli eserlerindendir. Rus Cheltikov ailesi için inşa edilmiş, sonrasında hükümete verilen bina, konservatuar ve opera binası olarak kullanılmıştır. Rusların Kars’ı terk etmesiyle de Hekimevi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Binanın dış cephesi Barok mimari tarzında sütunlar ve rölyeflerle süslenmiştir. Bina 2011 yılında otel olarak hizmete açılmıştır.

Binaların içine baktığımızda ise farklı bir detay ilginizi çekebilir. Yılın büyük bir bölümünü kara kış altında geçiren Kars için, hâliyle ısıtma sistemi de farklı düşünülmüş. Binalar Ruslardan kalma ‘peç’ adı verilen şömine sistemi ile ısınıyor. Peç, odalarda bulunan şömineden çıkan havanın, binanın duvarları arasında kalan boşlukta dolaşarak ısıtılmasını sağlıyor. Özellikle tarihi binalarda bu sistemi görmek mümkün.

Baltık mimari tarzında yapılmış adı çok sık duyulan bir diğer eser ise Vali Konağı’dır.

1921 Kars Antlaşması’nın imzalandığı konak, cumhuriyetin ilanından sonra Vali Konağı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bina tek katlı olup, yine L planlıdır. Vali Konağı’ndan sonra, bulunduğu caddenin en güzel köşesi olmasını sağlayan Defterdarlık Binası karşılar sizi. Hazan sarısı rengi taşlarıyla şehre en çok yakışan yapılardan biridir.

Merkezden biraz uzaklaşıp, Kars’ın Ocaklı Köyü’nde yer alan Binbir Kiliseli Şehir olarak bahsettiğim Ani kentindeyiz. Ermeniler tarafında inşa edilen Ani tarihi kentine verilen isimden de anlaşılacağı üzere kentte birçok önemli kilise mevcut. Bembeyaz karların arasından yükselen yapılar şehre mistik bir hava verip, dinginliğiyle büyülüyor. Bulunduğu konumun önemi ise Arpaçay kıyısına kurulmuş olması. Bu nehir bugün Ermenistan ile Türkiye arasında doğal bir sınır görevi görüyor. Yani Ani’den baktığınızda Ermenistan’ı görmeniz mümkün. Ani’nin, en büyük ve en önemli yapısı ise Ani Katedrali. Sonsuz beyaz boşlukta tüm zarafetiyle yükselen katedralin mimarı Ortaçağ Ermenistan ustalarından Trdat Mendet. Katedral diğer yapılar gibi tamamen taştan yapılmış. Katedralin yakınlarında, kazı sonucu ortaya çıkarılan ve iki yanında dükkânların olduğu bir ortaçağ caddesi mevcut.

Anadolu’ya açılan bir kapı olarak görülen Kars’ta daha birçok tarihi bina, camii, kilise ve köprü var. Her medeniyet onunla kendinden bir parçasını paylaşmış ve beyaz şehri tamamlamış. Bir gün yolunuz düşerse bu beyaz şehre, önce durup şehrin sonsuzluğunu dinleyin. Gökyüzünden aşağı süzülerek inen kristallere dokunun ve şehirdeki ışıltısını izleyin. Semaverde demlenen çaylar, sobalarda kızaran kestaneler, kızaklarla neşeyle kayan çocuklar ısıtsın içinizi. Anılarınızda Orhan Pamuk’un Kar romanındaki cümleleri canlansın. Ve şehre bir sonraki gelişinizi sabırsızlıkla bekleyin.

43

“

“

…NASIL OLSA YINE BIR GÜN DÖNERIZ BU YOLLARDAN GERI SENIN BIR ELINDE BIR MENDIL ÖBÜRÜNDE KUŞ SESLERI

Cemal Süreya, Kars

44

Faydalanılan linkler Akyüz, J., “16. ve 19. Yüzyıllar Arasında Kars Tarihi”, Kars Beyaz Uykusuz Uzakta, İstanbul 2006, s.77-93.

Brumfield, W.C., A History of Russian Architecture, Cambridge 1993 Çiftçi, A., Kars’ta Rus İşgali Dönemi (1878-1919) Konut Mimarisi (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2000.

Tüysüz, C., “Doğunun Uygar Kenti Kars”, Kars Beyaz Uykusuz Uzakta, İstanbul 2006, s.31-73.

45

ADA YAZI: MELİS ACAR- GÖRSEL: DİDEM ZEYNEP ÖDEMİŞ

Ada: dört tarafı denizle kaplı bir toprak parçası.

Toprak parçası: yüzyıllardır insanoğlunun yarattığı bir kavga.

Kavga: fikir özgürlüğüne karşı yürütülen bir cahillik.

Cahillik: kendi geçmişini bilmeyen bir kadının göz koyduğu bir ada.

Ada: ...

Belki de tarih gerçekten tekerrürden ibarettir. Öteki Osmanlı Tarihin toplumsal bellekteki en büyük klişelerinden biri başarısızlıkları yok saymaktır. Cumhuriyet tarihinin getirdiği “ötekileştirme” sendromu en çok Osmanlı dönemini vurmuştur.

Yıkılmaya yüz tutan bir Osmanlı Devleti bellekte her zaman kötülenmeye mahkûm edilmiştir. Devletin son padişahları da bu durumdan nasiplerini almışlardır. Abdülaziz ve II. Abdülhamit de bu padişahlardan ikisidir.

Borç Sarkis Balyan Sultan Abdülaziz döneminin en ünlü mimarlarından biridir; hatta Ser Mimar-ı Devlet (imparatorluk başmimarı) ünvanına layık görülmüştür. Yapılan onlarca saraydan sonra devlet resmi iflasını açıklamak zorunda kalmış, Abdülaziz ise tahttan indirilmiştir. V. Murad tahta geçse de akli dengesi yerinde olmadığı için kısa sürede yönetimden alınmıştır. Tahta geçen II. Abdülhamid, amcasından kalan tüm borçları ödeyeceğine söz vermiştir. Sarkis Balyan’a yaptırtılan birçok sarayın borcu Kuruçeşme adası karşılığında kapatılmıştır.

III. Napolyon Osmanlı, tarihinin en geniş topraklarına sahip bir imparatorluk olduğunda bile oldukça kendi içine kapanıktı. Fetih sebebi dışında başka bir ülkeye kültürel bir gezi niyetiyle giden ilk padişah Sultan Abdülaziz olmuştur. III. Napolyon’un özel davetlisi olarak Paris’te düzenlenen 1867 Universal Expo’ya katılan Abdülaziz, yabancılar arasında büyük ilgi uyandırmıştır.

Cahil, aşırı dindar ve gösteriş budalası olarak bilinen Osmanlı imajı (oryantalizmden kısa bir seçki) Abdülaziz’le kırılmıştır.

Oldukça kültürlü, sade giyinimli, hoş sohbet sultan Expodaki bin bir farklı kültürel aktiviteye katılmıştır. Avrupa’nın “hasta adamının” düşünülenin aksine hala ayakta olduğunun kanıtı Abdülaziz olmuştur.

Aşk Acısı Sarkis Balyan’ın adayla ilgili ilk düşüncesi buraya kendi inşaat şirketi için kullanılacak kömür ve taş depoları ve bir fabrika yapmak olmuştur. Ancak, denizi kirletmesi ihtimaliyle izin verilmeyen bu projeden kısa zamanda vazgeçmek zorunda kalmıştır. Çok sevdiği karısını erken yaşta kaybeden Sarkis Balyan gözden uzak bir yerde yalnız yaşama fikriyle kendine verilen adada en sonunda bir konak inşa etmeye karar vermiştir. Balyan konağı sayesinde Kuruçeşme adası sanatçıların, alimlerin ve yazarların buluşma noktası haline gelmiştir. Sarkis Balyan’ın ölümünden sonra ada varisler tarafından kullanılmamıştır. Biriken vergi borçları yüzünden devlet tarafından el konulan ada bakımsızlıktan harabe haline gelmiştir. Cumhuriyet döneminde kömür deposu ve gemi yakıt deposu olarak kullanılmış, nihayetinde 1940larda açılan davalarla varislere geri verilmiştir. Ada, 1957 yılında 150 bin liraya Galatasaray Spor Kulübüne satılmıştır.

Sherlock Holmes II. Abdülhamid, amcasından biraz daha farklıdır. Dindarlığıyla ve monarşi tutkusuyla bilinen Abdülhamid’in göz ardı edilen karakterinin arkasında bir kitap tutkunu yatmaktadır. Dedektif romanlarına hayranlığı sebebiyle Sherlock Holmes serisini Osmanlıca çevirttiren padişahın, zengin bir kütüphanesi olduğu söylenmektedir. Modern matbaaları Osmanlı’ya getiren ve birçok önemli eserin basılmasına öncü olan da Abdülhamid’den başkası değildir. Muntazam çalışma disiplininin yanı sıra marangozluk hobisiyle de bilinmektedir.

Ayrıca, tiyatro ve operaya da özel bir ilgi duymaktadır.

Zamanında yapılan sayısız yol, çeşme, park ve binalar incelendiğinden görülen şudur ki Abdülhamid hep gelişim odaklı bir padişahtır. Sadece İstanbul’da 200 tane olan modern ilkokulların sayısını 9bine çıkartmıştır. Halen hizmet veren Şişli Etfal Hastanesi’ni kurmuştur; Sirkeci ve Haydarpaşa garını yaptırtmıştır. İlk rakı ve bira fabrikasını açan kişi de bahsettiğimiz Sultan Abdülhamit’tir. Hamidiye suyunun isminin de Abdülhamit’ten geldiği de oldukça bilinen bir gerçektir.

Ada Ne komiktir ki ötekileştirdiğimiz bu Osmanlı’yı görmezden gelip, şanlı Osmanlı’nın mirası güçlü bir Türkiye inşa etmeye çalışıyoruz. Kitap okuyan padişahlardan, tek adamcı cahil torunlara kalmak ne acı, ne utanç vericidir. Kısacası, bahtsız bir ada anlam yoksunu bir kavganın sebebi olmuştur. Gerçeği bilen sadece tarihin kendisidir.

47

KARIYER PLANLAMASI: ÇIZIM PROGRAMLARI YAZI: İPEK AKIN-GÖRSEL: AHMET KILINÇ

Mimarlık pratiğinde fikirler ve tasarımlar ancak görselleşebildiklerinde anlam kazanırlar.

Teknolojiyle birlikte mimari ifade teknikleri de git gide gelişirken çeşitli çizim ve modelleme programları da mimarlık mesleğinin vazgeçilmez parçalarına dönüştü. Bu programlar çizim işlerini hızlandırmakla kalmayıp el ile çizilemeyeni de saniyeler içinde üretme potansiyelleri ile yeni ufuklar açtılar ve hatta yeni tasarım teknikleri de ürettiler. Çağdaş mimarlık pratiğinin işleyiş sürecinde önemli bir çark olarak yerini bulan bu programlara hâkimiyet, mimarlar ve tasarımcılar için de önemli bir avantaj ve güce dönüştü.

Bu programların işlevlerini 2 boyutlu çizim, 3 boyutlu modelleme, gerçekçi malzeme ve ışıklandırma teknikleriyle 3 boyutlu modelleri işlemek (yani render), ve bunların sunumu, birleştirmesi ve ileri görsel işleme (örneğin Photoshop) olarak 4’e ayırabiliriz. Bu aşamaların tasarım sürecinde birbirini takip etmek zorunda olmadığını, çeşitli evrelerin birbirine geri besleme yapabileceğini ya da aynı anda ilerleyebileceğini unutmamak gerekir. Ayrıca çizim, modelleme/görselleştirme becerileri de tasarım yetileriyle aynı şey değildir.

Mimarlık eğitimi de bu programların meslek hayatındaki önemi ve yerinin farkında. Kimi mimarlık okulu bu programları müfredatına eklemişken kimi okullar da öğrencilerin bu alandaki yetilerini kendilerinin geliştirmelerini bekliyor. Bilgisayar yazılımları her ne kadar mimarlık mesleği için önemli bir yerde olsa da özellikle eğitimin ilk yıllarındaki öğrenciler için potansiyel bir tehlikeye de sahipler.

Bu tehlike, programlarda hazır verilen tasarım araçlarının öğrencinin yaratıcılığını kısıtlayarak potansiyelini düşürmesi. Sadece eğitimciler değil, mimarlık öğrencileri ve mimarlar da bu tehlikenin farkında olmalı buna göre hareket etmeli.

ve bu değişim, sonuç bizi tatmin edene kadar devam etti. Bilgisayar destekli tasarımda (CAD) kullandığımız yazılımlarla aldığımız sonuçlar benzer olsa da tasarım süreci farklı işliyor. Her programın kendi dilinden konuşma gerekliliği ve araçların amaca yönelik kullanılması kararın önceden verilmiş olmasını gerektiriyor. Bu durumda tasarımın çizim süreciyle ilişkisi de çizerken tasarlamaktan farklılaşmış oluyor.

Piyasadaki mimari yazılımlar gün geçtikçe artıyor ve liste giderek uzarken mimarlık ofisleri de program becerileri konusunda seçici davranıyor. Bu seçicilik ofisten ofise değişirken uluslararası bağlamda da değişiyor. AutoCAD, Rhinoceros, 3ds Max, Revit (BIM), ArchiCAD (BIM), gibi programlar artık her mimarın bilmesi gereken programlar olarak yerlerini almışken öğrenilen her program mimarlık kariyeri için bir adım öne geçiriyor. Bazı ofisler artık sadece BIM (Building Information Modelling), Türkçeleşmiş haliyle yapı bilgi modellemesi programları ile çalışıyor, bu programların özelliği diğerlerinden farklı olarak geometrik bilgiye ek olarak zaman, maliyet, mekânsal ilişkiler, coğrafi bilgi, ışık analizleri, malzeme bilgisi, statik hesap vb. çok katmanlı bir bilgi ağını da barındırması. Vectorworks programı da BIM programlarından başka bir tanesi. Bu programlar hem iki boyutta hem üç boyutta çalışmaya imkân sağlayan programlar ve hatta ışık ve malzeme bilgisi atayarak gerçekçi görüntüler de oluşturma özelliğine sahipler ya da bu işe yarayan V-Ray gibi eklentilerle birlikte çalışabiliyorlar. Modelleme ve gerçekçi görüntü elde etme konusunda Autodesk’in 3ds Max programı da akla ilk gelen programlardan.

Eğitimimize kalem ile düşünerek başladık, elimizin her hareketi ve her çizgimiz ile tasarımımız değişti

48

Hem öğrenciler hem de profesyoneller tarafından sıklıkla kullanılan, kullanımı basit ve pratik başka bir program da adını çok duyduğumuz SketchUp. SU programa iyi hâkim olunduğu takdirde profesyonel görünen sonuçlar elde edilebilen bir program ve bu programın eklentilerinden biri pek duyulmamış olan Kerkythea. Bu eklentinin gerçekçi görüntü elde etme konusunda eğitim sürecinde çok kullandığım bir program olduğunu söyleyebilirim.

Sadece malzeme atayıp “render alma” işlemini yapan programlardan bir başkası olan Lumion, kısa animasyonlar da yapmamıza imkân sağlıyor.

Yazının başında bahsettiğim gibi zamanla programlar geliştikçe yeni tasarım teknikleri de gelişmiş oldu. Bilgisayar destekli tasarımla önü açılan parametrik tasarım (çeşitli veri ve değişkenlere bağlı şekillenen tasarım) kâğıt üzerinde kalemle yapabileceğimizden daha karmaşık bir süreç. Bir Rhinoceros eklentisi olan Grasshopper programı parametrik tasarım için bir grafik algoritma editörü. Alışıldık mimari programlardan farklı bir ara yüzle çalışıyor: tasarım süreci bir elektrik devresinin elemanlarını birbirlerine bağlıyormuş gibi gerçekleşiyor.

Hepimizin bildiği gibi mimarlar, mimari tasarımdan farklı olarak logo tasarımı, ürün tasarımı, grafik tasarım gibi farklı tasarım dallarıyla birlikte fotoğrafçılık ya da yayın çıkarma gibi pek çok farklı şeyle de ilgileniyor. Bu alanlarda da bir adım öne geçmek için Adobe programlarından Photoshop, Illustrator, Indesign gibi programlarda bilgi sahibi olmak da bizi bir adım daha ileri götürüyor.

Sonuç olarak hem meslek hayatındaki rekabet hem de farklı ilgi alanlarında bir kariyer için program bilgi ve becerisi tasarım becerilerini de destekleyerek kalabalıktan ayrılmak için önemli bir etken haline geldi. Kimi ofisler bu konuda çok seçici davranırken kimi durumlarda da herkesin bilmediğini bilmek yarışmada öne çıkarıyor. Hem mimarlık adına hem de başka tasarım dallarında program bilgisi önemli bir yer tutuyor.

49

50

MIMARLAR NEDEN SIYAH GIYER? YAZI: YAĞMUR BURHAN- GÖRSEL: BEGÜM SARI

Gün geçmiyor ki mimarlık dünyasında bu konuyla ilgili bir yazı yazılmasın: Mimarlar neden siyah giyer? Siz okurlarımıza bunun cevabını bildiğimi söylemeyi çok isterdim ancak yazımın başında belirtmeliyim ki kesin olarak bunu bilmiyorum, bilinebileceğini de düşünmüyorum. Ancak sizinle paylaşmak istediğim, kendime ait birkaç gözlem ve hislerim var bu yazıyı da bu yüzden yazmak istedim. Bu konuyu düşünmeye başladığımda aklıma gelen ikinci soru komedyenlerin neden siyah giyindiği üzerineydi. Bambaşka iki meslek grubu olmalarına rağmen giyim kodları nasıl aynı olabiliyordu? Yoksa bu meslekler arasında bir bağ bulunabilir miydi veya bu bağ sorgulanırken neden siyah giydikleri sorusuna bir cevap getirilebilir miydi? Böyle soru ve düşünce karmaşaları arasında ilk sağlam olarak ‘Evet, bu doğru olabilir’ dediğim düşünce, mimarların ve komedyenlerin giyimlerinin asgari ilgi çekicilikte olması ve yaptıkları işin gerisinde durmaları gerektiğiydi. Mimarlar aslında projeleriyle, ortaya çıkarttıkları ürünle varlar. Komedyenler de konuştuklarıyla, espirileriyle sahnede kendilerini var ediyorlar. Bu iki konunun da aslında kendi fizikleri veya kişiliklerinden çok ortaya çıkarıdıkları ürünlerle yaşayan meslek grupları olmalarıyla ilgisi var. Mimarlık dünyasına küçük de olsa bir adım atan öğrencilerin çoğunda da bu gözlenebiliyor.

Belki de bu yüzden üniversitelerde tüm bölümlerin arasında bir özellikleri var siyah kıyafetleri ve ellerinde bembeyaz paftalarıyla mimarlar. Ve konunun ilginç tarafı, mimarlık öğrencileri bile farketmeden bu siyah giyinme dalgasından etkileniyor. Sanki görünmez bir çekim, jüri günleri veya özel günlerde (burada jüri elbette özel günlerden ayrılır çünkü o çok özel bir gündür) bütün mimarlık öğrencilerini siyah giyinmeye davet eder. Bir kez daha düşününce bu davet belki de jüri günlerine özeldir, karanlık tarafa davet... “Come to the dark side” Konudan dağılmadan aslında siyah rengi ile ilgili de birkaç maddeye değinmek istiyorum.

Genel kanının aksine, siyah rengi karamsarlığı ve kötülüğü çağrıştırmıyor, aksine asaletin ve üstünlüğün göstergesi. Hem göze çarpmayıp, göz almayıp hem de asil başka bir renk düşünemiyorum. Siyah için aynı zamanda kusurları kapatmasıyla ilgili birçok şey söylenir, malum fazla kilolarını saklamak isteyen herkes siyah rengine başvurur. Belki de mimarlar da proje stresiyle aldığı fazla kilolarını saklamak için siyah rengine başvuruyorlardır. Şaka bir yana, siyah renginin kusurları kapatması aslında belki de görünüşünüzü geri plana alarak mümkün olduğunca konuştuklarınızla ve ortaya çıkardığınız ürünlerle yaşamanız için bir adım oluyordur. Elbette burada renkli giyinen mimarlar projelerin önüne geçmeye çalışıyor demek değil ancak bunu bir duruş olarak değerlendirebiliriz. Aslında sade giyinen mimarlar da renkli de olsa aynı amaç doğrultusunda davranıyor olabilir, kendilerini geri planda, ürünlerini ön planda tutmak.

Bir başka düşüncem ise bunun bir duruş olmasıyla alakalı. Her konuda olduğu gibi belki moda anlayışlarıyla da farklı dünya görüşlerini sergilemek isteyen mimarlar olabilir.

Tüm farklı renkler ve tarzlara karşı sadeliği tercih etmek, neden olmasın? Açıkçası en içime sinen ve en kendime yakın hissettiğim sebep bu. Farklılığı renklerde aramak değil de düşüncelerde aramak ve bu arayış içinde mümkün olduğunca minimal ve sakin görünmek. Yıllardır konuşulmasına rağmen çözülemeyen bu sorunun belki de tek bir cevabı yoktur, birçok sebebi vardır ve mimardan mimara, kişiden kişiye değişiyordur.

Bu bir felsefe de olabilir, yalnızca bir içgüdü de olabilir ama değişmeyen tek şey birçok mimarın siyah giydiği ve kimsenin de bu gizemi tam olarak çözemediğidir.

51

MİMARLIĞIN EDEBİYATA İZDÜŞÜMÜ YAZI: AYSU GÜRMAN- GÖRSEL: AYLİN AŞIR

“Yaşlı kadın arkasındaki yalıyı göstererek, “Ben burada doğdum, hayatım boyunca burada yaşadım,” diyordu. “Gidecek başka yerim yok benim.” (Livaneli, 10) Yıllar sonra doğup büyüdüğümüz evin karşısına geçip baktığımızda, o evde kendimize ait bir şeyler buluruz. Gidecek yerimizin olmadığı, dönüp dolaşıp kendimizi bulduğumuz yerdir orası. Hayatımız boyunca bizim için anlamlı mekânlar yaratmaya çalışır, bu mekânlara derin duygularla bağlanırız.

Başımızı sokacak bir çatı oluşturmak için çalışıp çabalarız; bu dertle birçok insanın hayatına karışırız, birçok hikâye duyarız, yaşarız…

Edebiyat ve mimarlık ilişkisiyle ilgili ilk düşüncelerim, 2016 yılında TEDÜ Tasarım Günleri’nde düzenlenen Aslı Alp’in yürütücülüğünü yaptığı “Edebiyat ve Mimarlık” atölyesi ile oluştu. Verilen paragraflardan seçtiğimiz bir cümleyle ilgili olarak anahtar kelimeler ürettik, bu anahtar kelimeler ışığında artık malzemelerden maketler yaptık. Yapılan maketin bir mekân tanımlaması gerekmiyordu fakat seçilen cümlenin yarattığı hissi yansıtması gerekiyordu.Bir yazarın okuyucuda yaratmak istediği duygu ile mimarların kullanıcıya sunduğu deneyim arasında benzer noktalar olduğunu keşfettim.

Okuduğumuz yapıtlarda her karakterin bir hikâyesi oluyor; kişilik özellikleri, mesleği, sevdikleri, maddi durumu… Yazar, yarattığı karakterlerini, belirli bir yapılı çevrenin içinde anlatıyor. Bu yapılı çevre bazen bir şehir betimlemesi, bazen bir semt özdeşleşmesi, bazen bir konut tipi bütünleşmesi ya da yaşadığı odanın içindeki bir nesneyle izlekleşmesi olarak okuyucuya sunuluyor.

Böylelikle edebiyatta, mimarlık alanın izdüşümü hissedilir hale geliyor. Mimari tasarım derslerinde, tasarıma başlamadan önce yapılar için oluşturduğumuz senaryoları hatırlıyorum; yapının fonksiyonuna bağlı olarak düşündüğümüz kullanıcı türleri ve mekânsal özellikler, bu kullanıcıların günlük rutinleri ile oluşturulan farklı dolaşım aksları, bu aks süresince sunulan sosyal deneyim ve ilişkiler…

Görülmektedir ki, her iki alanda da karakter ve mekân kendine ait bilgiyi birbirine aktararak özdeşleşme sağlıyor.

Edebiyat ve mimarlık üzerine düşünürken, okumaya başladığım Livaneli’nin Leyla’nın

Evi yapıtında da bahsettiğim ilişkilerin bağlantısını kurdum. Yapıtta, İstanbul Anadolu Yakası’ndaki sahil yolu üzerinde ailesinden kalan yalının bahçesindeki küçük evde (müştemilat) yaşayan Büyük Hanım’ın, yalının yeni sahiplerinin onu evinden atmasıyla başka hayatlara karışmasını anlatmaktadır. Büyük Hanım’ın iki gün boyunca üzerinde oturarak beklediği bavul, aklıma Cermodern’de Mekân Atölye III: İçine Çekildiğim Dünya adlı sergideki Uğur Bişirici’nin Bavul adlı çalışmasını getiriyor. Çalışmada bavullar içleri demir ve çimento dolu bir şekilde sergileniyordu. Yeni hayatın, kararların temelini yansıtan demir ve çimentolar… Bavul, içinde yaşadığın ve kendini ait hissettiğin evde; kendine aitleri içine koyarak evini sığdırdığın, yeni hayatına eşlik eden nesneden evin oluveriyor bir anda.

Büyük Hanım karakteri betimlenirken ayrılmak zorunda kaldığı evin ve geçici süreliğine sığındığı bahçıvanın oğlu Yusuf’un Cihangir’deki evinin mekânsal özellikleri, güçlendirici bir unsur olarak kullanılmıştır. Bir paşa torunu olan Büyük Hanım’ın evi, onun yetiştirilme şekline uygun deniz kenarındaki ahşap bir yalının yasemin kokulu bahçesindeki küçük ev. Yusuf’un eviyse Cihangir’de beş katlı ve eski bir apartman dairesi. Bu apartman ve daire anlatılırken girişinde ağzına kadar dolup taşmış çöp bidonlarından, loş ve pis merdivenlerden, rahatsız edici kokulardan bahsedilmiştir. Farklı hayatlara, figürlere ait farklı mekânlar dikkat çekmektedir. Yapıtta eski yapıları günümüze taşıma üzerine mimarlık izdüşümü arandığında, Büyük Hanım’ın oturduğu yalıyı alan yeni sahiplerin yalıda yapmaya karar verdiği yenileme çalışmaları satır aralarında yer alıyor. Yalıda, yalının yeni sahibinin tercihiyle Amerikan mimarlar ve ustalar tarafından yenileme çalışmaları yapılmaktadır. Bu satır arası çıkarılan detaylar eski-yeni değerine verilen yaklaşım üzerine düşündürtüyor. Kimlik değişimi sorunsalının, koruma ve onarma yerine günün modasına veya kullanıcının isteklerine yönelik yapılan değişiklikler ile ortaya çıkışını hatırlatıyor.

Sonuç olarak, mimarlık ve edebiyat alanları, barınma ihtiyacı, karakter-mekân özdeşlemesi ve yaşanılan yere bağlılık kavramlarıyla birbirinin içine saklanır, karışır.

52

53

KUNDURADAN DIZI SETINE YAZI/GÖRSEL: ELİF EZEL ÖZENİR

İnsanoğlu olarak, bir türlü kurtulamadığımız özelliklerimizden birisi de, değişim korkumuzdur.

Bir şeylerin değişmesini istemeyiz; ürkeriz, geriye dönük yaşamaya eğilimliyizdir bu yüzden.

Geçmişte yaşamaya yatkınızdır geleceği inşa etmeye çalışmaktansa. Tarihimiz bize bunu defalarca kanıtladı ama buna rağmen değişime karşı verdiğimiz nafile savaş çağlardır sürmüyor mu? Mimarlık tarihi, müzik tarihi, hatta aslında insanlık tarihi, evrimimizden başka bir şey değildir. Biyolojik evrimin temeli, hayatta kalmaya dayanır. Evrim kavramı da daha genel olarak dönüşümle temellenir diyebiliriz.

Bu yüzden değişimimiz ve dönüşümümüz asla sonlanmaz. Varoluşumuzun temel ilkesine karşı bir savaş vermek anlamsız değil midir?

Mimari, eski çağlardan beri bir toplumu, yaşamı, dönüşüm sürecini en detaylı, en açık şekilde ortaya koyan öznelerden biri olmuştur.

Bir şehre şöyle bir göz atmak, var oluşunun ilk aşamalarından itibaren geçirdiği hemen hemen her dönüşümü anlamak için yeterlidir.

Bir sanat eseri nasıl sanatçısını anlatırsa, şehirlerimiz de bizlere bizi anlatır, bizi yansıtır; şehre yaptıklarımız, kendimize ve birbirimize yaptıklarımızdan neredeyse farksızdır. Bir şehir bize geçmişimizi, şimdimizi ve gelecekte görebileceklerimizi gösterir. Bizi yönlendirir, bizi dönüştürür, bizden de aynısını bekler.

Dolayısıyla, tıpkı bir insan gibi, değişmeyen bir şehir, çürümekte olan bir şehir demektir. Şehir, biziz.

Geçmişinden öğrenmek ve bugüne adapte olmak yerine geçmişte yaşamayı tercih eden topluluk ve insanlar, katılaşır, yozlaşır, yolunu kaybeder, yiter. Bu toplumların şehirlerine de aynı tutumla yaklaşacaklarını göz önünde bulundurduğumuz zaman, şehrin de onlarla birlikte çürüyeceğini ve yozlaşacağını görmemek mümkün değildir. Bir şehir, geçmişi zaten çoktan yaşadığımızın, şimdinin de hali hazırda içinde olduğumuzun en canlı, en gerçek ve en göz ardı edilemez kanıtı değil midir? Adolf Loos’un çığır açan manifestosu Ornament and Crime’da anlatmak istediği temel şeylerden biri de şudur: eskinin mimarisini

taklit ederken ne eskinin ‘güzelliğini’ ve kendi zamanındaki güncelliği ve işlevini yakalamak, ne de şimdiye bir katkıda bulunmasını sağlamak mümkündür. Kendi yapıldığı zamanın toplumunu yansıtan mimariyi, müziği, resmi veya herhangi bir şeyi taklit etmek, bizi geçmişle şimdi arasındaki bir kafese kapatıp gerçekçi olmayan fikir ve hayallerle karanlığın içinde kaybolmaya mahkûm eder. Oysaki geçmişimizi tanımak ve ondan öğrendiklerimizle şimdimizi geleceğe taşımaktır bizi çağdaş insan yapacak olan. İnsan, biyolojik olarak olduğu kadar sosyolojik olarak da evrimine aralıksız devam eder.

Bir toplum, her şeyiyle bir bütündür, her şey birbiriyle bağlantılıdır. Bir insan bedeninde nasıl patolojik sıkıntılar birbirinin belirtisi, sebebi, artçısı olursa, bir toplumda da her şey birbiriyle ilintilidir. En ufak toplum kesiti, bilmemiz gereken her şeyi gözler önüne serer. Haliyle, mimarimiz ve şehirlerimiz de tüm bu evrimin bir parçası olarak bizleri yansıtır.

Değişim, biziz.

Peki, şehrimizi de kendimiz gibi ileriye taşımaktan başka çaremiz var mıdır? Elbette hayır derim ben. Şehirlerimiz geçmişin mimarisiyle beslendi çoktan, şehirlerimiz artık Mimar Sinan taklidi camiler istemez, kervansaraylardan artık develer geçmeyecektir, o halde bunları taklit etmeye gerek yoktur. Onları geçmişe terk etmek de elbette bir seçenek değildir. O halde ne yapmalı?

Geçmişten kalan mirasımıza bakmak, onu gözetmek ve korumak gerek elbette. Şehirlerimiz ve mimarimiz tüm bu mirasın yaşayan, inşa edilmiş belgesi. Fakat bunları korumak adına yapılabilecek tek bir şeyin olduğunu da düşünmek bizi bir yere ulaştırmayacaktır, çünkü değişimden kaçmaya çalışmanın bir başka türüdür bu tutum da. Örneğin eski mimari yapıların tamamını müzeye dönüştürme fikri, daha söyler söylemez anlamsız geliyor insana, öyle değil mi? Mesela madem geçmişin mirasını yaşatmak istiyoruz, o halde neden şimdimize uyarlamayalım bu mirasın bir kısmını? Bakın nereye atlıyorum şimdi...

54

Beykoz Kundura Fabrikası, kaderine terk edilmiş, yıkılmaya bırakılmış hazinelerden yalnızca biriydi, ta ki birileri değişimden korkmayıp, geçmişi yaşatmanın geçmişte yaşamak olmadığına, geçmişin mirasının günümüzde başka bir biçimde hayat bulabileceğine karar verene kadar!

Beykoz Kundura Fabrikası, İstanbul’da, Beykoz’da yer alan, kendi deyimleriyle “Osmanlı’dan Cumhuriyet Dönemi’ne kalmış olan endüstriyel kültür mirasını en önemli örneklerinden biri; bu coğrafyanın kundura sanayisine dair ilk damarı” aslında. Senelerce içindeki farklı yapılarla farklı görevler görmüş olan bu hazine, 2005 yılında harabeye dönmüş bir haldeyken yeniden keşfedilmiş.

Beykoz Kundura’nın bu hali birçok sanatçıya ilham kaynağı olduktan sonra, eski fabrika bir dizi film fabrikasına dönüştürülmüş. Devasa arazisinin içinde Türkiye dizi-film sektörünün kalbi olan setler yer alıyor. Eski bir Sırp Evi, yenilenme sonrasında dört odalı tematik bir butik otel olarak hizmet veriyor sanatçılara.

Hala yenilenme sürecinde olan diğer yapılarsa eskiden gördükleri işlevden tamamen sıyrılıyorlar, fabrikanın en değerli binaları olarak nitelendirilen Kazan Dairesi, şu anda şehrin en nitelikli kültür-sanat merkezine dönüştürülme aşamasında. Birçok mimar, mühendis, tarihçi ve uzman, titizlikle bu proje üstünde çalışıyor.

Yapılara, özlerine dokunulmadan, orijinal doku korunarak yepyeni işlevler kazandırılıyor.

Böylece Beykoz Kundura geçmişin mirasını şimdinin potansiyeli için kullanarak, geleceğe hayat veriyor.

Yaşam, biziz.

Bizler insanız, dolayısıyla yarattığımız her şey insanlığımızın izlerini taşıyor kaçınılmaz olarak.

Bizler nasıl değişiyorsak, şehirlerimiz, mimarimiz, kültürümüz de evriliyor, dönüşüyor. Değişmeyen, gelişmeyen bir insanın da, bir toplumun da çürümesi ve yitmesi kaçınılmazdır. Bu durumda şehirlerimiz de, mimarimiz de, kültürümüz de bizden farksızdır, değişmeden, evrilmeden var olamazlar. Kendimizi, toplumlarımızı ileriye taşımak durumundayız. Değişim de bizim bu

bitmeyen yoldaki aracımız. Tam da bu yüzden değişimin önüne geçmeye çalışmamıza gerek yok sadece onu doğru yönlendirmeye ihtiyacımız var. Değişimden korkmamak, geleceğe açılan kapımız.

Gelecek, biziz.

55

56

KENTTE KENTLI OLMAK YAZI: İREM SÜMER- GÖRSEL:BEGÜM SARI

İsterdim ki mimarlık üzerine daha umut dolu, daha ilham veren konularda yazabileyim ama ülkemizde ve dünyada yaşanan bunca kötü olay karşısında belki biraz dertleşmek, belki de biraz sitem etmek istedim, çünkü şu günlerde hangimiz geleceğimiz için kaygılanmıyoruz ki?

Gelecek demişken, geleceğin sadece akademik başarı ve kariyer planlamasına dayandırıldığı bir eğitim sisteminde de ‘Mimarlık öğrenimi görmek istiyorum’ değil de ‘Mimarlık eğitimi almak, mimar olmak istiyorum’ kararını verebilmek de tabi ki aynı değil. Benim mimar olmak istememin en temelinde yatan sebep, insana verilmesi gereken değer ve insanın hayat kalitesini arttırmaya yönelik bir arayıştı.

Mimarlık, elbette insanın var oluşundan bu yana hayatta kalabilmek için barınma ihtiyacını karşılamanın en ilkel arayışından bugüne evrilen, başta doğanın dikte ettiği ile başa çıkma ya da ona adapte olma çabasıyken bugün de özünde tüm farklılık ve çeşitliliklerle zenginleştirmeye çalışılan, yine bir hayatta kalma çabası aslında. Öyle ki aslında mimarlık eğitimimiz boyunca da tartıştığımız tüm bu ‘mekân’ kavramı daha kaliteli mekânlar yani daha yaşanabilir, daha kaliteli bir hayat, daha mutlu bireyler için değil de neden hele ki

hayatı zorlaştıran bunca etken varken? Bu nedenle de mimar olmayı istemek bana göre üzerinize almayı kabul ettiğiniz ciddi bir sosyal sorumluluk, etrafınızda olan bitene kayıtsız kalamayacağınız.

Her ne kadar günlük hayatta siyasetle politikayı iç içe kullansak da, etimolojik kökeni Yunanca ‘polis’ yani ‘kent’ kökenine dayanan politika, bu açıdan bakıldığında da insandan olduğu gibi mimariden de bağımsız düşünülemez. Yani politika özünde kentten doğan, kenti oluşturan kentliler ve kentin kendisi olsa da ne yazık ki günümüzde izlenen politikalar mimariyi adeta siyasetin aracı haline getiriyor.

Dahası tamamen rantlaşma odaklı ve insan hayatını hiçe sayarak izlenen bu politikalar, bir sonuç olarak değil de bir süreç olarak her geçen gün hayatımızı daha da katlanılmaz kılıyor.

Biz ‘kentliler’ her birimiz bambaşka bireyler olsak da, aynı kentleri, ortak bir hayatı paylaşanlarız ya da kent tüm bu farklılık ve çeşitliliklerin zenginleştirdiği bir oluşum olmayı hak ediyorken, bunu paylaşamayanlarız. Peki, bunca çabaya rağmen, huzur ve barış ortamı içinde ‘insanca’ yaşamak varken, neyi neden paylaşamıyoruz?

57

58

MİMARİ İLETİŞİM YÖNTEMLERİ VE ELEMANLARI YAZI: UFUK UĞURLAR- GÖRSEL: AYLİN AŞIR

İletişim varoluştan beri insanların birbirine duygu, düşünce, bilgi vb. şeyleri herhangi bir biçimde veya yolla aktarılmasını temel almıştır. Mimarlık da bu amaç doğrultusunda benliğine yön vermiş alanlardan biridir. Tasarımcıların istenileni kullanıcıya ulaştırması mimarlığın iletişim ile olan bağının kuvvetliliğini gösterir. Bu sebeple mimarlığı başlı başına bir iletişim aracı olarak değerlendirebiliriz. Fakat mimarlık çok geniş bir kitleye hitap ettiği için kendi içinde de çeşitli tekniklere sahiptir. Daha önceki yazılarımda da değindiğim gibi bu teknikler kendi içinde farklı özellikler ve gelişmeler barındırır. Mimari iletişim yöntemlerini ve elemanlarını basit anlamda sınıflandırmak istersek, görsel ve fiziksel açıdan inceleyebiliriz. Bu yazıda farklı mimari iletişim yöntemlerin hangi zamanlarda iyi işlediğini, ne kadar doğru kullanıldığını değerlendireceğim.

Mimari iletişim yöntemleri denince akla gelen ilk şey çizim olacaktır. Yapılan tasarımın özelliklerini anlatmanın en yaratıcı şekli olan çizimler, içinde bin bir türlü farklı eleman barındırmasıyla da ön plana çıkmaktadır.

Tasarımcı aklındaki fikirleri bireylere aktarırken sözlü anlatımını çizimleriyle destekleyici hale getirip, dinleyici zihninde daha nesnel şeyler canlandırabilir. Eğer ki tasarlama süreci geçmiş ve artık bitmiş ya da bitmeye yakın bir çalışma üzerinde sunum yapılıyorsa, teknik çizim kullanımı yapılan iş hakkında en detaylı bilgiyi verecek olan bir yöntemdir. Bir yapının, binanın ayrıntılı bir şekilde cephe, kesit gibi çizimlerinin kullanılması tasarım bilgisinin aktarılmasında çok faydalı olacaktır. Günümüzde mimari iletişim bağlamında yapılan her türlü veri aktarımında teknik çizim kullanımı oldukça doğru ve yerinde kullanılıyor.

Mimari iletişimde güçlü bir yeri olan çizimlerin bir diğer alt başlığı ise diyagramlar ve karalamalar olacaktır.

Tasarımcı zihnini en doğal haliyle yansıtan karalamalar ve beraberinde oluşturulan diyagramlar bir işin arkasında yatan en sade düşünceleri çok kuvvetli bir şekilde gözler önüne serer. Bu yüzden mimari süreçte mutlaka kullanılması gereken ve paylaşılmaktan kaçınılmaması gereken önemli elemanlardan biri olarak değerlendirmek lazım diyagramlar ve karalamaları. Bunlardan farklı olarak son zamanlarda daha revaçta olan kolajlar ise mimari iletişimde önemli bir yer ediniyor. Yapılan tasarımın vurgulanmak istenen özellikleri kolaj tekniği kullanılarak verimli bir şekilde başkalarına aktarılabilir. Bu günlerde teknik çizimler ile bir arada kullanılabilen kolajlar iletişimde yaratıcı ve yenilikçi bir yöntem olarak göze çarpıyor. Mimari iletişim yöntemleri başlığında çizimin yeri vurgularken en dikkat çekici olan bilgisayar programlarını da atlamamak gerekir. Günümüzde hızla gelişen teknolojiyle birlikte mimarlıkta ve iletişiminde kullanılan bilgisayar programları yaygınlaşmıştır. Yapılan

tasarımın başkasına iletilmesinde bilgisayar programları üç boyutlu görsel ürünler üretmektedir. Bu sebeple oldukça kullanışlı ve verimli olduğu aşikâr fakat bu amaçta oluşturulan programlar çok doğru kullanılması gereken bir elemanlardır. Çünkü üretilen bilgisayar programları bir tasarım aracı değil gelişmiş bir iletişim aracıdır. Eğer iletişim ve tasarım arasındaki ince denge doğru kurulabilirse, sürekli bir gelişim içinde olan bilgisayar programları mimari iletişimde hatta genel olarak mimarlık alanında çok verimli elemanlar olacaktır. Çizimlerin mimari iletişimdeki büyük görevini vurguladıktan sonra bir o kadar güçlü ve net bir iletişim yöntemi olan maketlere değinmek istiyorum. Maketler yapılan tasarımın 3 boyutlu haliyle elle tutulabilir olmasından anlaşılma seviyesini yüksek noktalara taşıyabiliyor. Karmaşık ya da zorlu bir projenin aktarımında çizimlerin bile yetersiz konumda kaldığı bir anda maket kullanımı insanlara çok yardımcı olur. Maket yapılırken kullanılabilecek sayısızca farklı malzeme olması projenin dikkat çekici noktalarının vurgulanmasında olumlu bir fayda sağlar. Mimari iletişim göz önüne alındığında maketler, çizimlerle birlikte birbirini tamamlayıcı bir rol oynamaya devam edecek ve mimarlık alanında her zaman varlığını sürdürecek bir yöntem olarak kalacaktır.

Mimari iletişimde yerinin fazla olmadığını düşündüğüm bir diğer yöntem var ki o da yazılı metinlerin kullanımı. Şu gerçeği unutmamak gerekir; bir tasarım asla tek başına bir metin olarak başkalarına doğru bir biçimde aktarılamaz.

Ama dilimizdeki zengin anlatım özelliklerini kullanarak yapılan iş çok farklı bakış açılarından kişilere aktarılabilir.

Mimari alanda yapılan tasarımların sosyokültürel bağlamda olan ilişkileri yazılı anlatımlarla süslenebilir. Oluşturulan bu iletişim ortamı yapılan tartışmalarla da güçlü bir hal alır.

Tartışmalar, fikir alışverişleri mimarlık alanındaki iletişimin en faydalı parçalarından biridir. Bu yüzden tasarımcıların günümüzde kullanımı pek yaygın olmayan yazılı metinler ile sözlü anlatımları harmanlayarak daha yüksek seviyeli bir iletişime ortam hazırlamaları gerektiğini düşünüyorum.

Konuyu kapatacak olan paragrafı bağlarken şunu tekrar vurgulamak istiyorum: Mimarlık başlı başına bir iletişim aracıdır. Mimarlık, temelinde yatan ana amaçları koruduğu sürece iletişim her daim var olacaktır. Bu iletişim yöntemleri, teknikleri gelişen dünyada zamanla değişmeye devam edecektir. Ama şu da bir gerçek ki mimari iletişimde çizimin ve maketin yeri uzun zamanlar boyunca temeli sarsılamayacak durumda kalacaktır. Yazılı ve sözlü anlatımlarla bu süreç zenginleştirildiği sürece mimari iletişim her zaman güçlü olacaktır.

59

ROMANLARDA MEKÂN KAVRAMI YAZI: DAMLA SERT - GÖRSEL: DİLARA ÖZLÜ

Şüphesiz bir romanı okurken mekân kavramının bilincinde olmak insana çok şey katıyor.

Mekân kavramının yalnız betimlemelerde değil, doğrudan edebi yapıtların olay örgüsünde de önemli rol aldığını söyleyebiliriz. Edebiyat, herkesin ilgi alanı olmayabilir ya da kitap okumak herkese aynı zevki vermeyebilir fakat okumak, hayatın görmezden gelinemeyecek bir parçasını oluşturuyor. Hayatımız boyunca ister keyif alarak olsun ister keyif almadan illa ki bir yerlerde okumaya ihtiyaç duyuyoruz. Mimaride de aynı şekilde. İlgilenmiyorum deyip kenara çekilmek mümkün değil; çünkü her yerde. Genel görüşün aksine mimarlık, bir uygulama alanı değildir.

Bizim onu keşfetmemizle güzelleşecek her şeydir.

Bu noktada edebiyat ve mimarinin pek çok ortak noktası olduğunu söyleyebiliriz. Her mimari yapının bir hikâyesi olduğu gibi her edebi yapıtın temelinde mimari bir fikir yatar.

Her birey, şartlar ne olursa olsun belli bir mekânda yaşar. Buna bağlı olarak yaşadığı olaylar da bu mekân sınırları içinde gerçekleşir. İnsandan bir şeyler anlatma amacı güden bütün edebi eserlerin en az bir gerçek ya da bir hayali mekâna ihtiyacı vardır. Bu nedenle mekân, edebi eserlerin kurgusu üzerinde önemli bir yere sahiptir.

Mekândan bağımsız ortaya konulan bir eser henüz yoktur; olması da düşünülemez. Bazı eserler masalsı yapılarından dolayı mekândan bağımsız görünseler bile soyut bir mekâna sahiptirler.

Olay ve şahısların betimlenmesinde genellikle aracı olan mekân, eserlerde farklı amaçlar ve üsluplarla kullanılabilir. Yazarların sanata ve edebiyata yaklaşımları birbirinden farklı olduğu için mekân unsurundan da farklı yararlanırlar.

Fiziki çevreye önem veren yazarlar genellikle olayın gerçeğe yakın bir şekilde gerçekleştiğini göstermek isterler. Bu nedenle dış çevrenin ayrıntılı biçimde betimlenmesi, realist romanlarda son derece önemlidir. Yazarların üsluplarına göre

değişen mekân kavramı, aynı roman içinde de farklı işlevlere sahip olabilir. Karakteri hem fiziki, hem de psikolojik açıdan betimleyen mekân, olayların kurgusunu açıklamada da rol oynar.

Mekânın sembolik bir işlevi de olabilir. Mekân, ne kadar bir aracı olarak görünse de, karakterler kadar önemli olduğu, eseri yönlendirecek kadar güçlü bir yapıya sahip olduğu örnekler de vardır edebiyatımızda. Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanındaki “Anadolu” ve Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu’ndaki “hastane” bunlara örnek olarak verilebilir.

Bir mekân açık veya kapalı olabilir. Bu da yazarın olay kurgusuna göre değişebilen başka bir detaydır. Genellikle açık mekânlar ülke, şehir, deniz, dağ veya park olabilirken, kapalı mekânlar ev, oda, hastane, araba olabilir. Kiralık Konak’ta mekân kapalı iken, Efruz Bey’de açık mekân söz konusudur. Aynı zamanda bir mekân dar ya da geniş olabilir. Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın eserlerinde sadece İstanbul anlatıldığı için mekâna dar diyebiliriz. Buna karşılık, Reşat Nuri Güntekin’in eserlerinde bunun gibi bir kısıtlama olmadığı için mekân geniştir.

Edebiyattan Esinlenen Bazı Önemli Yapılar Yazıya “Her mimari yapının bir hikâyesi olduğu gibi her edebi yapıtın temelinde bir mimari fikir yatar.” diyerek başlamıştık. Hikâyesinde edebiyattan izler bulabileceğimiz pek çok tasarım vardır dünya üzerinde. Bu yapılar bazen bir kitaptan, bazen bir romandaki kahramandan esinlenirler. Bu esinlenmeyi Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi’yle gerek fikir açısından gerekse mekân açısından kolayca açıklamak mümkündür.

Masumiyet Müzesi, Orhan Pamuk Yazdığı kitapları pek çok dile çevrilen ve dünyaca bilinen Orhan Pamuk’un eseri olan 60

Masumiyet Müzesi, Orhan Pamuk’un hem yazdığı bir roman hem de inşa ettiği bir müzedir. Pamuk, romanı yazarken, sergilenecek eşyaları düşünerek ve yavaş yavaş toplamaya başlayarak yazar.

Romanda, Kemal’in Füsun’a olan takıntılı aşkı anlatılır. Bu takıntı dolayısıyla Kemal, Füsun’un dokunduğu eşyaları toplamakla kalmaz, Füsun’un ailesinin oturduğu evi satın alır. Topladığı eşyaları bu evde saklamaya başlayan Kemal, Füsun’a olan aşkını yavaş yavaş müzeleştirmeye başlar. Orhan Pamuk, romanından yola çıkarak İstanbul Çukurcuma’da bir müze açar. Objelerle ruhu olan bir mekân yaratılmıştır bu müzede. Bir kitaptan esinlenerek yapılan ilk müzedir. Her bir karesinde değerli anılar taşıyan bu müzenin en çok ilgi çektiği nokta, romanın kahramanı Füsun’un içtiği 4213 sigara izmaritinin tarihleri sıralanarak ve günün hissettirdiklerinin teker teker yazılarak oluşturulduğu etkileyici duvardır. Müzedeki objeler, insanlara anıları hatırlatarak zamanı mekâna çevirmeye yetecek nitelikte. Orhan Pamuk, müze fikrini şu sözleriyle açıklar: “Bir yandan da Kemal’in Füsun için kurduğu müzeyi, ben Çukurcuma’da kuruyorum. Bu karara vardıktan sonra, bundan dokuz yıl evvel Çukurcuma’da bir bina satın aldım. Sonra o binayı bir müze mekânı haline getirdim. Sonra da kendimi Kemal gibi hissederek eşyalar toplamaya başladım ve romanımı da zaman zaman bu eşyalar üzerinden anlattım.”.

El Castell, Ricardo Bofill Ricardo Bofill tarafından 1968’de inşa edilmiştir.

Barselona’da yer alan yapı, adını Franz Kafka’nın Şato adlı romanından almıştır.

Villa Peet, Studio Klink Studio Klink tarafından tasarlanan ev, Hollanda’da bulunuyor. Yapı, Lewis Carroll tarafından yazılan Alice Harikalar Diyarı’ndan esinlenerek dizayn edilmiştir. Türkçe karşılık olarak “Tavşan Evi” tercih edilmiştir. Bunun nedeni ise tavşan deliğinin ardında yeni dünyalar barındırmasıdır.

Martha’s Vineyard’daki Ev, Steven Holl Steven Holl tarafından tasarlanan Martha’s Vineyard’daki ev, Moby Dick’ten esinlenerek tasarlanmıştır. Herman Melville, kitabında bir Kızılderili kabilesinden söz eder. Bu evin tasarımı, kabilenin barınak oluşturma yönteminden esinlenilmiştir.

61

BARN: EAT. DRINK. DESIGN YAZI: ASLI GÜRCAN

Yıllar içinde kahve kültürünü arttıran, memur kenti olarak anılan Ankara’mız bu sefer de çok yeni olan alışılmışın dışında bir mekânla karşımıza çıkıyor: “Barn: Eat. Drink. Design”. Aslında bir iç mimarlık ofisi olarak açılan Barn Interior Architecture & Design Shop, kafe ile birleşmesi sonucu çok farklı bir deneyim yaratıyor. En ilginç özelliklerinden biri ise dükkân içerisinde oturduğunuz masa ya da duvardaki tablo gibi eşyaları beğenirseniz, satın alabilirsiniz.

Kafe kısmında ise kahve dışında yurt dışında çok popüler olan Smoothie bowlları ve Protein Shakeler taze ve doğal bir şekilde hazırlanıyor. Eğer vegan yaşam tarzını benimsemiş biri iseniz ya da sadece sağlıklı ve doyurucu bir seçenek arıyorsanız bu mekân tam size göre. Matcha (Japon toz haline getirilmiş yeşil çay) kullanımı ise ne kadar yurt dışında popüler olsa da özellikle tatlı yapımında, Türkiye’de az kullanıldığından dolayı oldukça ilgi çekiyor ve deneme isteği uyandırıyor.

Cam ile ayrılmış olan açık ve rahat ofis ortamı, çalışan iç mimarların yaratıcılıklarını arttırdığı gibi ilham arayan kişiler için de unutulmaz bir deneyim olma potansiyelini taşıyor. Eğer yolunuz düşmüşse, tasarımınızı geliştirmek için sıcak ve yaratıcı bir ortam arıyorsanız ya da leziz Smoothie bowllarının tadına bakmak istiyorsanız mutlaka uğramayı unutmayın.

Adres: Angora Bulvari, Beysupark Sitesi No: 209/24, 06810 Ankara

62

63

64

SEVMEK GÜZEL MESLEK YAZI: MELİS BOLAT

1911 yılında dünyaya gözlerini açan Bedri Rahmi Eyüboğlu, Türkiye’nin unutulmaz şair ve ressamlarından biridir. Bedri Rahmi, altmış dört yıllık yaşamına sanatın birçok dalını sığdırmayı başarmış ve ardında paha biçilemez değerde olan eserler bırakmıştır. Bir sanatçının birçok dalda başarılı olabileceğini kanıtlayan nadir kişilerdendir. Özellikle vitray, seramik, gravür ve hat sanatlarında Batı’dan esinlenerek çalışmıştır. Yazdığı şiirlerde ise genelde insan sevgisi, yaşama bağlılık gibi temalara yer vermiştir. Şiirlerinde kullandığı masalsı anlatım ise masallardan esinlendiğinin bir göstergesi olarak yorumlanmaktadır. Bedri Rahmi bir şiirinde; Sevmek, Güzel meslek, Ama zor..

Can dayanıyor Dayanmasına, Ama yürek, Gitti gidecek...

Diye getiriyor kelimeleri yan yana. Bu dizeler Cer Modern’deki bir sergide can buluyor. Bedri Rahminin Anadolu’dan başlayıp Paris ve İstanbul’a uzanan sanat yolculuğu sanatseverlerle buluşuyor. Bu sergi, sanatçının ilk eserinden son eserine kadar çalışma hayatının her dönemini

kapsıyor. Serginin en önemli özelliklerinden biri ise bugüne kadar yapılmış en kapsamlı Bedri Rahmi Eyüboğlu retrospektif sergisi olması. Bazı eserleri ilk defa sevenlerinin karşısına bu sergide çıkacaktır. 7 Nisan tarihinde başlayan bu sergi 30 Temmuz’a kadar Cer Modern’de sanatseverlere sunulacak.

Resimlerinde Doğu motifleri ile batı tarzını harmanlayan Eyüpoğlu, ortaya çok keyifli ve farklı bir deneyim koyuyor. Tek bir tür ile çalışmayarak bir sürü akımdan eserler bulunduran bu sergi sanata ve sanatçının hayatına farklı yönlerden bakmamıza olanak sağlıyor. Çünkü sanatçının yaşadığı her olay, kavuşamadığı bir sevdiği olması, ya da çalıştığı yerdeki mozaiklerden etkilenmesi, benekli çalışmalarını ve çokça kullandığı kadın figürlerini ortaya çıkarmıştır.

Ona göre sanat, gördüğünü çizmek değil, düşündüğünü çizmektir.

Sergi, Eyüpoğlu’nun tüm sanat hayatını bir şerit gibi gözler önüne seriyor. Sanatın en önemli tarafı evrensel olması ise, bir olayı çerçevelemek yerine duygularını ve düşünceleri katarak soyut anlamlar taşımasını sağladığı bu sergide Eyüpoğlu, sanatla alakası olan ve olmayan herkes için farklı bir deneyim sunuyor.

65

TAHRİF ERSAN İLKTAN

67

68

69

70

71