Medisch dossier 1810 december 2016

Jaargang 18 N o10 december 2016

Pijnstillers Tikkende tijdbom

Los nummer E 7,50

Goede ogen Het nut van supplementen

Hap, slik, astma weg Voedingstips bij chronische longklachten

Misselijkheid Gember of medicijnen

2

Medisch Dossier | December 2016

4

|||inhoud|||

4

10 12 17

|||colofon|||

16

Over Medisch Dossier Medisch Dossier is de Nederlandse vertaling en bewerking van het Britse maandblad What Doctors Don’t Tell You. Hiermee bieden we onafhankelijke informatie over zowel de risico’s en gevaren van medicijnen en behandelingen als over de beloften van mogelijke alternatieven.

Ons doel: patiënten stimuleren hun gezondheid meer in eigen hand te nemen. Medisch Dossier verzet zich niet tegen de reguliere geneeskunde, maar stimuleert de samenwerking tussen artsen en patiënten. Toonaangevende medische vaktijdschriften vormen de bron van onze artikelen, zodat alle informatie is gebaseerd op gevestigd wetenschappelijk onderzoek.

De redactie van What Doctors Don’t Tell You bevindt zich in Engeland; Medisch Dossier verzorgt de Nederlandse vertaling, bewerking en administratie.

Hoofdredactie: Bryan Hubbard en Lynne McTaggart Coördinatie: Els Kwaks en Sabina Knezevic Vertaling: Taalpraktijk Mieke Prins Vormgeving: Saskia Geleedts Drukwerk: Print Consult Redactieraad internationaal: Dr. John Mansfield, Dr. Leo Galland, Dr. Alan Franklin, Dr. Patrick Kingsley, Dr. Jean Monro, Dr. J. Anthony Morris, Annemarie Colbin, Anne Gaskell (La Leche League), Janet Balaskas, Dr. J. Levenson, Dr. Ellen Grant, Dr. Melvyn Wehrbach, Dr. Michel Odent, Dr. Keith Mumby, Dr. J. Wright,

12 17 18

Voeding tegen astma De meeste astmapatiënten gebruiken inhalers of steroïden om hun aandoening onder controle te houden. Maar volgens arts en voedingsdeskundige Leo Galland kunt u met een aantal eenvoudige voedingsmiddelen en supplementen voorgoed een einde maken aan uw piepende ademhaling.

nieuws Kanker hangt samen met immuunsysteem; Walnoten houden darmen gezond; Koffie helpt niet meer na drie slapeloze nachten; Langer leven door ‘slecht’ cholesterol; Klassieke muziek verlaagt cholesterol en hartslag.

pijnstillers: een tikkende tijdbom Hoewel iedereen wel een doosje pijnstillers achter de hand heeft voor allerhande kwalen, weten veel mensen niet dat sommige van die pillen levensgevaarlijk kunnen zijn.

Een scherpe blik Wilt u goed kunnen blijven zien als u ouder wordt? Vertrouw dan op antioxidanten.

Gember of medicijnen tegen de misselijkheid?

Helpt gember net zo goed tegen misselijkheid en braken als een anti-braakmiddel?

Prof. Gordon Stewart, Dr. Vickie Rippere, Dr. Anthony Newburry, Sally Bunday Abonnementen Een jaarabonnement op Medisch Dossier (tien nummers) kost € 68,25 en geeft u onbeperkt toegang tot het digitale archief op www.medischdossier.org.

Abonnementen kunnen op elk moment ingaan.

Indien drie maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch verlengd. Adreswijzigingen en opzeggingen kunnen uitsluitend schriftelijk of per e-mail worden doorge­geven. Nieuwe abonnees ontvangen binnen vier weken na aanvraag hun eerste nummer.

Adreswijzigingen graag vier weken van tevoren doorgeven per post of e-mail.

Medisch Dossier behoudt zich het recht voor een keer per jaar een prijsindexatie toe te passen. Wij nemen uw gegevens op in een gegevensbestand. Deze gegevens worden gebruikt voor de met u gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementen­administratie van de uitgeverij. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of het doen van aanbiedingen van Medisch Dossier of van door ons zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Mocht u hiertegen bezwaar hebben, stelt u ons hiervan dan per post of via e-mail op de hoogte.

Abonneeservice Postbus 105, 2400 AC Alphen aan den Rijn Tel. 0172 476085 medischdossier@spabonneeservice.nl www.medischdossier.org/abonneeservice

Archief De eerste editie van Medisch Dossier verscheen in 1999. Via www.medischdossier.org kunt u oude nummers voor vijf euro exclusief verzendkosten per stuk nabestellen. Wanneer u abonnee bent, heeft u via uw abonneecode gratis toegang tot het digitale archief, dat al het gepubliceerde materiaal vanaf 2004 bevat.

Disclaimer Hoewel aan de voorbereiding van deze uitgave alle zorg is besteed, kan de uitgever niet verantwoordelijk worden gehouden voor eventuele schade of leed, veroorzaakt door behandelingen, advies of informatie gepubliceerd in dit nummer. Alvorens een behandeling te ondergaan is het raadzaam om een specialist te raadplegen. © Medisch Dossier. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar worden gemaakt zonder toestemming van de uitgever.

Deze nieuwsbrief wordt uitgebracht onder licentie van WDDTY Publishing Ltd (UK). Alle rechten op het gelicentieerde materiaal behoren toe aan WDDTY Publishing Ltd. Het materiaal mag niet worden gereproduceerd, als geheel of in delen, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van WDDTY Publishing Ltd. De naam What Doctors Don’t tell You is eigendom van WDDTY Publishing Ltd.

Naar adem snakken Veel mensen snakken naar adem. Wereldwijd lijden 300 miljoen mensen aan astma, in Nederland zijn dat er ongeveer een half miljoen.

Wat betreft de oorzaak van deze epidemie wijst de conventionele geneeskunde ondubbelzinnig naar pollen en andere irriterende stoffen in de lucht, zoals huidschilfers van huisdieren en uitwerpselen van huismijt. Maar waar artsen zich niet altijd van bewust zijn, is het feit dat de helft van de astmagevallen wordt veroorzaakt door voedselovergevoeligheid. Uit een onderzoek dat in 2008 in The Journal of the American Medical Association werd gepubliceerd, bleek dat het aantal voedselallergieën bij kinderen 20 procent hoger lag dan tien jaar daarvoor, en dat minstens vier procent van alle kinderen en pubers er last van had.

Kinderen met een allergie hebben twee keer zo vaak astma. Dat betekent dat bijna een derde van de kinderen met een voedselallergie ook ademhalingsproblemen heeft. En kinderen met astma én een voedselallergie hebben meer kans op een anafylactische shock: een ernstige allergische reactie op voedsel, die zelfs tot de dood kan leiden.

Er zijn veel bekende boosdoeners die een astma-aanval kunnen uitlokken: zuivelproducten, tarwe, soja, chocola, geraffineerde suikers, aardappels en andere groenten uit de nachtschadefamilie. Maar er zijn steeds meer aanwijzingen dat astma ook het gevolg kan zijn van iets wat je niet hebt gegeten.

Aangezien meer dan 70 procent van onze immuuncellen zich in het spijsverteringskanaal bevindt, is er een direct verband tussen onze darmen en ons immuunsysteem. Dat betekent dat onze weerstand sterk afhankelijk is van de voedingsmiddelen die we wel of niet binnenkrijgen, en ook van de gezondheid van ons spijsverteringskanaal.

De afgelopen jaren ontdekte men dat sommige voedingsmiddelen een ontstekingsreactie kunnen oproepen, terwijl andere die juist kunnen remmen.

Onlangs werd dit inzicht ondersteund door nieuw onderzoek, waaruit bleek dat fastfood een belangrijke oorzaak is van astma, eczeem, een constant verstopte neus of juist een loopneus.

Onderzoekers van de Internationale Studie naar Astma en Allergie bij Kinderen (ISAAC) ondervroegen een half miljoen kinderen. Ze ontdekten dat tieners die minstens drie keer per week fastfood eten 39 procent meer kans hebben op ernstige astma; bij schoolkinderen is dat 27 procent.

De onderzoekers denken dat de transvetten in het fastfood de boosdoener zijn. Deze ‘geharde’ of ‘gehydrogeneerde’ vetten worden gebruikt om bewerkte voedingsmiddelen langer houdbaar te maken.

We wisten al dat transvetten onze gezondheid schaden, en nu heeft de ISAAC laten zien dat ze de belangrijkste factor in onze voeding zijn voor het krijgen van astma.

Voedingsdeskundige en arts Leo Galland ontdekte dat astmatici minder antioxidanten in hun bloed hebben, zoals de vitaminen A, C en E. Hoe minder antioxidanten, hoe erger de astma. Ook hebben ze vaak een tekort aan essentiële vetzuren, en inderdaad blijkt visolie te helpen tegen allergische reacties bij astmapatiënten.

In ons hoofdartikel leest u hoe Galland door het dieet van zijn patiënten aan te passen, het tij wist te keren. Hier blijkt opnieuw dat u zelfs de meest ernstige aandoeningen kunt bestrijden door uw lichaam het juiste gereedschap te geven waarmee het zichzelf kan genezen.

Lynne McTaggart en Bryan Hubbard

3

|||van||de||hoofdredactie|||

Medisch Dossier | December 2016

4

Medisch Dossier | December 2016

|||DOSSIER:|alternatieven||| |||Door:||Kate|montana|||

Voeding tegen astma De meeste astmapatiĂŤnten gebruiken inhalers of steroĂŻden om hun aandoening onder controle te houden. Maar volgens arts en voedingsdeskundige Leo Galland kunt u met een aantal eenvoudige voedingsmiddelen en supplementen voorgoed een einde maken aan uw piepende ademhaling.

Medisch Dossier | December 2016

A

stma is een wereldwijde epidemie: er zijn meer dan 300 miljoen astmapatiënten op de wereld. In het Verenigd Koninkrijk hebben 5,4 miljoen mensen deze ziekte, in Nederland ruim 475.000 (cijfers uit 2011). Astma komt meer voor dan ooit tevoren: 9 procent van de volwassen Nederlanders zegt ooit astma te hebben gehad.1 In 50 tot 80 procent van alle gevallen wordt astma door een allergie veroorzaakt.2 Het gaat daarbij niet alleen om allergie voor stoffen in de lucht, zoals stof, mijten, huidschilfers van dieren, schimmels en pollen, maar ook – in 10 tot 50 procent van de gevallen – om voedselallergie.3 Er is de laatste tien jaar veel onderzoek gedaan naar de rol van allerlei voedingsmiddelen en supplementen, zoals antioxidanten, bij het voorkomen of behandelen van astma. De bevindingen zijn opmerkelijk: • Mensen met astma hebben minder antioxidanten zoals vitamine A, C en E in hun bloed.4 Hoe groter het tekort aan deze belangrijke voedingsmiddelen, hoe ernstiger de astma.5 • Bij mensen die meer antioxidanten uit groenten en fruit binnenkrijgen, komt astma minder voor dan bij mensen met een typisch westers eetpatroon, met weinig groenten en fruit. Uit een groot Fins onderzoek bleek dat astma eerder ontstaat en ernstiger is naarmate er minder flavonoïden in de voeding zitten. Dit zijn antioxidanten die veel in groenten en fruit voorkomen.6 De oorzaak van dit verband tussen een tekort aan antioxidanten en astma is nog onduidelijk. Komt het doordat bij astma meer vrije zuurstofradicalen (reactieve zuurstofverbindingen) aanwezig zijn, die antioxidanten vernietigen? (zie kader op blz. 6) Of doordat mensen met astma toch al een slechter eetpatroon hebben? In beide gevallen kan het eten van voedsel dat antioxidanten bevat u helpen om kortademigheid te voorkomen of te behandelen.

Eet groen (en rood, en oranje)!

In een artikel in The American Journal of Clinical Nutrition beschrijven Australische wetenschappers dat een groep volwassenen met astma in twee groepen werd verdeeld. Eén groep kreeg een dieet dat rijk was aan antioxidanten, met vijf porties groenten en twee porties fruit per dag. De andere groep kreeg een dieet met weinig antioxidanten, met slechts twee porties groenten en één portie fruit per dag.

Na twee weken werd een ademtest uitgevoerd. De mensen die veel antioxidanten kregen, bleken een betere longfunctie te hebben dan degenen die weinig antioxidanten kregen. Na 14 weken hadden degenen die weinig antioxidanten kregen niet alleen een slechtere longfunctie, maar ook hogere gehaltes CRP (Creactieve proteïne) in hun bloed.

CRP is belangrijk voor het aantonen van ontstekingen in het lichaam.7 Vervolgens voegden de wetenschappers alleen twee glazen tomatensap per dag toe aan het dieet met weinig antioxidanten. Dit leidde tot een verlaging van het aantal ontstekingen in de longen.8 Tomaten vormen een uitstekende bron van carotenoïden en vitamine C. Bij de astmapatiënten die extra tomatensap kregen, was het aantal witte bloedcellen in de slijmvliezen lager (dus er waren minder ontstekingen) dan bij degenen die alleen het dieet met weinig antioxidanten kregen.

Tomatensap alleen gaf geen verbetering van de luchtstroom in de longen.

Het dieet met veel antioxidanten was daarvoor effectiever dan tomatensap.

Het goede type vitamine E Een andere factor bij het ontstaan van astma is een teveel aan één type en een tekort aan een ander type vitamine E. Deze vitamine is waarschijnlijk het meest bekende antioxidant in onze voeding. In de natuur komt vitamine E in acht vormen voor. In onze weefsels vinden we hoofdzakelijk twee van die vormen: alfa-tocoferol en gammatocoferol.

Deze twee vormen bestrijden ont-

stekingen elk op een andere manier. Uit onderzoek blijkt dat gamma-tocoferol een unieke, gunstige werking kan hebben bij acute ontstekingen door bacteriën, rook of ozon.9 Onderzoekers aan de Northwestern Universiteit in Chicago hebben aangetoond dat gamma-tocoferol de overgevoeligheid van de luchtwegen en het aantrekken van bepaalde ontstekingscellen naar het longweefsel verhoogt. Alfa-tocoferol doet juist het tegenovergestelde.10 Toen een ander team aan dezelfde universiteit een onderzoek deed onder 4526 astmapatiënten, vonden zij dat hogere gehaltes gamma-tocoferol in het bloed samengingen met een slechtere longfunctie, terwijl hogere gehaltes alfatocoferol juist samengingen met een betere longfunctie.

Hun conclusie was dat alfa-tocoferol bij chronische allergische astma een ontstekingsremmende werking heeft en overgevoeligheid van de luchtwegen blokkeert, terwijl gamma-tocoferol ontstekingen bevordert, overgevoeligheid van de luchtwegen verhoogt en bovendien de gunstige werking van alfa-tocoferol verstoort.12 In verscheidene andere onderzoeken zijn bij astmapatiënten verlaagde bloedwaarden voor alfa-tocoferol gevonden.13 De onderzoekers in Chicago denken dat de verklaring hiervoor gezocht moet worden in het feit dat deze twee vormen van vitamine E tegengestelde effecten hebben op een bepaald enzym (PKCalfa), dat bij ontstekingen ontstekingscellen naar de weefsels stuurt.14 PKCalfa bevordert ontstekingen bij astma en versterkt veranderingen in de structuur van de luchtwegen die bij astma ontstaan.15 In longen van allergische muizen heeft alfa-tocoferol een remmende, en gamma-tocoferol een stimulerende werking op de activiteit van PKC-alfa.

Een onderzoek aan de Vanderbilt Universiteit in Nashville ondersteunt de theorie van de onderzoekers in Chicago.

Drieëndertig patiënten met allergische astma kregen vier maanden lang natuurlijk alfa-tocoferol.16 De onder-

5

6

Medisch Dossier | December 2016

|||DOSSIER:|alternatieven|||

Vrije zuurstofradicalen en astma In de longen van alle astmapatiënten komen vrije zuurstofradicalen voor, waardoor astma verergert.1 Uw lichaam gebruikt zuurstof als brandstof voor energie en om gevaarlijke bacteriën te vernietigen. Dat proces, oxidatie genoemd, is te vergelijken met een gecontroleerd vuurtje, zoals in een verbrandingsmotor. Uw lichaam heeft ook een verdedigingssysteem met antioxidanten, dat het vuur onder controle houdt en ervoor zorgt dat het uw eigen cellen niet beschadigt.

Vrije zuurstofradicalen ontstaan bij een verstoring van het evenwicht tussen deze twee essentiële processen, oxidatie en anti-oxidatie. Omdat alle zuurstof in uw weefsels het lichaam binnenkomt via de ademhaling, zijn uw longen extra vatbaar voor vrije zuurstofradicalen, en er is niets dat die kwetsbaarheid meer verergert dan ontsteking.

Het is aangetoond dat vrije zuurstofradicalen de spiertjes in de luchtpijp laten samentrekken, overprikkeling van de luchtwegen veroorzaken en de uitscheiding van slijm verhogen.2 Luchtvervuiling is een belangrijke factor bij het ontstaan en het verergeren van astma; het kan bij iedereen vrije zuurstofradicalen laten ontstaan, maar recent onderzoek heeft laten zien dat astmapatiënten een overmatige ontstekingsreactie krijgen door vrije zuurstofradicalen die door luchtvervuiling zijn ontstaan.3 Dit betekent dat het van essentieel belang is dat astmapatiënten zo min mogelijk worden blootgesteld aan luchtvervuiling en in het bijzonder aan sigarettenrook.

Sigarettenrook bevat meer dan 4700 chemische stoffen, en daarbij zeer hoge concentraties oxidanten (10 triljoen moleculen per inhalering). Sommige van deze stoffen komen vast te zitten in de cellen in de wand van de luchtwegen. Daar blijven ze schade aanrichten, ook lange tijd nadat de rook verdwenen is.4 1 Ann Am Thorac Soc, 2013; 10 Suppl: S150–7 2 Mol Immunol, 2013; 56: 57–63 3 Curr Opin Allergy Clin Immunol, 2012; 12: 133–9 4 Environ Health Perspect, 1985; 64: 111–26; Free Radic Biol Med, 1989; 7: 9–15

zoekers gebruikten ‘dalfa-tocoferol’, een vorm van alfa-tocoferol uit een natuurlijke bron, die via het voedsel werd toegediend, en niet de synthetische vorm ‘dl-alfa-tocoferol’ die in veel voedingssupplementen wordt gebruikt. Dit onderscheid is belangrijk, omdat alleen d-alfa-tocoferol de normale werking van vitamine E heeft.

Het effect van de toevoeging was dat het gehalte alfa-tocoferol in het bloed steeg en het gehalte gamma-tocoferol daalde. Naast deze verandering in vitamine E daalden de gehaltes van allergi-

sche mediatoren (stoffen die vrijkomen bij een allergische reactie) en van stoffen die wijzen op vrije zuurstofradicalen in de longen. De gevoeligheid van de luchtwegen voor methacholine, een stof die de luchtwegen doet samentrekken, was ook lager.

In de afgelopen 40 jaar is de hoeveelheid gamma-tocoferol in ons voedsel en in babyvoeding gestegen. Dit komt vooral doordat er meer soja-olie wordt gebruikt waar veel gammatocoferol in zit.17 Andere plantaardige oliën, zoals olijfolie, bevatten nauwelijks

gamma-tocoferol.

Aangezien in veel vitamine Esupple­menten soja-olie wordt gebruikt, kunnen deze supplementen (zelfs als er alfa-tocoferol op het etiket staat) verborgen bronnen van gamma-tocoferol zijn.

In klinische onderzoeken met lage doses vitamine E (meestal in de vorm van alfa-tocoferol) zijn wisselende resultaten gezien. De meeste winst lijkt te behalen bij mensen die worden blootgesteld aan luchtvervuiling zoals ozon en zwaveldioxide. Onder die omstandigheden lijkt vitamine E de toename van ontstekingen van de luchtwegen als gevolg van luchtvervuiling tegen te gaan.18 Al deze onderzoeken wijzen erop dat vitamine E door astmapatiënten niet zomaar als voedingssupplement gebruikt mag worden. Een apart vitamine E-supplement met hoge dosering kan oxidatie bevorderen in plaats van tegengaan, en zo het ontstaan van vrije zuurstofradicalen bevorderen.19 Het kan ook de hoeveelheid coenzym Q10 in het bloed verlagen.

Co-enzym Q10 is essentieel voor goed werkende cellen. In een Europees onderzoek werd bij astmapatiënten aanzienlijk minder co-enzym Q10 in het bloed gevonden.20 Astmapatiënten die steroïden gebruikten en supplementen met co-enzym Q10 kregen, hadden daarna aanzienlijk minder steroïden nodig.21 Het komt dus hierop neer: als u astma hebt, moet u goed opletten welk type vitamine E-supplement u gebruikt.

Kies voor het natuurlijke d-alfa-tocoferol met een basis zonder soja en gebruik het supplement als onderdeel van een dieet met antioxidanten. Neem indien nodig ook co-enzym Q10.

De kracht van visolie Behalve antioxidanten hebben ook vetten in onze voeding invloed op de kans om astma te krijgen. Als u besluit andere vetsoorten te gaan gebruiken, kan dat grote invloed hebben op astma.

Sommige bewerkte vetten, de zogeheten transvetten, hebben een andere structuur dan natuurlijke vetten. Transvetzuren (bouwstenen van transvetten) worden geproduceerd door meervoudig onverzadigde vetzuren een

Medisch Dossier | December 2016

Mensen met astma hebben minder antioxidanten zoals vitamine A, C en E in hun bloed bepaalde bewerking (hydrogenering of harding) te laten ondergaan. De voedselindustrie doet dit om de houdbaarheid van producten te verlengen. Dit proces vindt ook in de natuur plaats, in de pens van runderen. Daarom zitten er in rundvlees en melk ook kleine hoeveelheden transvetzuren.

In een wereldwijd uitgevoerd onderzoek onder een half miljoen kinderen bleek dat het eten van meer transvetzu-

ren de belangrijkste factor in de voeding was bij het ontstaan van astma.22 In een wat kleiner Europees onderzoek werd ontdekt dat het eten van margarine, een belangrijke bron van transvetzuren, de kans om astma te krijgen bij volwassenen verhoogt.23 Uw lichaam is wel in staat om zelf verzadigde en enkelvoudig onverzadigde vetzuren te maken, maar dat geldt niet voor de belangrijkste meervoudig onverzadigde vetzuren. Dit worden essentiële vetzuren genoemd. Ze worden op basis van hun chemische structuur in twee groepen ingedeeld, omega 6- en omega 3-vetzuren.

Een van de belangrijkste bronnen van vrije zuurstofradicalen bij astmapatiënten is het enzym NOX (NADPHoxidase). Dit enzym, dat voorkomt in mestcellen en witte bloedcellen, ver-

oorzaakt ontsteking en de vorming van vrije zuurstofradicalen.

In pollen zit ook een vorm van NOX. Daarom kan astma verergeren door hoge concentraties pollen in de lucht, zelfs bij mensen die niet allergisch zijn voor pollen.

In een onderzoek van de Italiaanse Universiteit van Lecce werd gevonden dat flavonoïden in groenten, fruit, kruiden en specerijen overmatige activiteit van het enzym NOX kunnen remmen.

Ook omega 3-vetzuren in visolie kunnen overmatige activiteit van NOX remmen.24 Dit kan verklaren waarom er zoveel klinische onderzoeken zijn die gunstige effecten met omega 3-supplementen bij astmapatiënten beschrijven.25 Visolie lijkt vooral allergische reacties bij astmapatiënten goed te onder-

Allergie opgelost met andere olie Als u de aanbevelingen hieronder opvolgt, eet u de vetten die het beste zijn voor uw gezondheid. Als u allergisch bent voor een van de keuzes hieronder, sla die dan over en kies iets anders.

Eet voldoende voedingsmiddelen met omega 3-vetzuren. De belangrijkste soort omega 3 in planten is ALA (alfa-linoleenzuur). In vis zitten twee andere omega 3-vetzuren: EPA en DHA. Uw lichaam kan EPA en DHA in beperkte mate omzetten in ALA. Alle soorten omega 3 zijn goed voor onze gezondheid.

Goede bronnen van ALA zijn: zaden, bijvoorbeeld chiazaad, vlaszaad, hennepzaad en sabja-zaad (zoete basilicum); walnoten (met walnotenolie kun je een smakelijke dressing maken); en groene bladgroenten zoals spinazie en kool (deze groenten bevatten weinig vetten, maar zijn een uitstekende bron voor omega 3-vetzuren als je ze regelmatig eet).

Eet tweemaal per week vis die rijk is aan omega 3-vetzuren, behalve uiteraard wanneer u allergisch bent voor vis. Goede bronnen van EPA en DHA zijn: zalm, sardientjes, forel, makreel, haring en ansjovis.

Let op: tonijn bevat veel kwik omdat het een grote roofvis is, dus eet niet vaker dan eenmaal per maand tonijn.

Eet zo min mogelijk voedsel dat is gemaakt met geharde (gehydrogeneerde) of gedeeltelijk geharde plantaardige olie, zoals veel margarines en bakpro-

ducten. Let op: vertrouw het nooit als op een etiket staat: ‘nul transvetten’ of ‘vrij van transvetten’, want fabrikanten mogen dit claimen als er minder dan 500 milligram transvetten per portie in een product zitten. Door een portie klein genoeg te maken, kunnen fabrikanten bij veel voedingsmiddelen beweren dat deze giftige vetten er niet inzitten.

Gebruik zo veel mogelijk extra vierge olijfolie en zo min mogelijk olie met veel omega 6-vetzuren zoals maïsolie, saffloerolie (distelzaadolie), zonnebloemolie en sojaolie.

Overweeg het gebruik van supplementen met omega 3-vetzuren. Astmapatiënten die in onderzoeken visolie gebruikten, konden gemakkelijker ademhalen1 en hadden duidelijk minder astmasymptomen en overgevoeligheid van de luchtwegen.2 In andere onderzoeken waren verbeteringen al binnen een maand merkbaar.3 1 Int Arch Allergy Appl Immunol, 1991; 95: 156–7 2 Eur Respir J, 2000; 16: 861–5 3 Int Arch Allergy Immunol, 2009; 148: 321–9; Respiration, 1998; 65: 265–9; Am Rev RespirDis, 1989; 139: 1395–400

7

8

Medisch Dossier | December 2016

|||DOSSIER:|alternatieven|||

Wei-eiwit: een nieuw wondermiddel Glutathion is de rockster onder de antioxidanten. Het is een teamspeler, die de werking van vitamine C, vitamine E en selenium in het lichaam ondersteunt, maar vooral ook een belangrijke rol speelt bij het onderhouden van de gezondheid van uw longen, neus en bijholtes. Het is in feite het belangrijkste antioxidant in de luchtwegen. Uit veel onderzoeken blijkt dat glutathion voor mensen met neusallergie en problemen met de bijholtes weleens even belangrijk kon zijn als voor astmapatiënten.

In het neusslijmvlies van mensen met chronische ontsteking van de bijholtes zit maar half zoveel glutathion als bij mensen zonder bijholteontsteking.1 Hoe ernstiger de ontsteking, hoe minder glutathion.2 In wei-eiwit zit het aminozuur cysteïne, een van de bouwstenen waaruit uw lichaam glutathion maakt. De vorming van glutathion is afhankelijk van de beschikbaarheid van voldoende cysteïne.

In een Canadees onderzoek kregen gezonde jonge volwassenen 30 tot 45 gram weieiwit per dag. Dit zorgde voor een duidelijke verhoging van de hoeveelheid glutathion in de witte bloedcellen, waardoor deze veel beter infecties konden bestrijden.3 Volwassenen met inspanningsastma die vier weken lang 30 gram rauw wei-eiwit per dag kregen, hadden daarna minder ademhalingsproblemen na inspanning.4 Dus als u geen koemelkallergie hebt (dan kunt u ook niet tegen wei-eiwit), kunnen supplementen met wei-eiwit en een dieet met veel fruit en groenten die rijk zijn aan antioxidanten, u helpen uw astma onder controle te houden.

1 Arch Otolaryngol Head Neck Surg, 1997; 123: 201–4 2 Clin Biochem, 2002; 35: 369–75 3 Int J Food Sci Nutr, 2007; 58: 429–36 4 Med Sci Sports Exerc, 2005; 37: 1468–73

drukken. Uit een 20 jaar durend onderzoek onder Amerikanen van 18 tot 30 jaar bleek dat een voedingspatroon met weinig omega 3-vetzuren uit vis de kans op het ontstaan van astma meer dan verdubbelde. Hoe minder omega 3-vetzuren werden gegeten, hoe erger de astma was.26 Bij patiënten met inspanningsastma werden vergelijkbare resultaten gevonden. Toen Amerikaanse onderzoekers omega 3-vetzuren uit visolie gaven

aan patiënten van wie de astma steeds verergerde bij lichamelijke inspanning, bleek dat visolie hielp om inspanningsastma te voorkomen. Bovendien hadden deze patiënten binnen drie weken minder ontstekingen in de luchtpijp en hadden ze minder vaak een luchtwegverwijder nodig.27 In een Deens onderzoek kregen zwangere vrouwen omega 3-vetzuren uit visolie, vanaf 30 weken zwangerschap tot aan de bevalling. Zestien

jaar later bleken de kinderen van deze vrouwen 87 procent minder vaak astma te hebben dan kinderen uit de controlegroep.28 In 1986 heb ik een artikel gepubliceerd waarin ik uitleg dat mensen met allergieën meer essentiële vetzuren nodig hebben, omdat hun cellen deze stoffen niet goed kunnen benutten.29 Essentiële vetzuren moeten we uit ons voedsel halen. Hoewel zowel planten als dieren bronnen kunnen zijn van omega 6- of omega 3-vetzuren, zijn de essentiële vetzuren uit dierlijk voedsel doorgaans meer onverzadigd dan die uit planten.

Er is zoveel aandacht voor omega 3-vetzuren omdat ze vaak ontstekingsremmend werken. De effecten van de meest voorkomende groep essentiële vetzuren, de omega 6-vetzuren, zijn niet zo duidelijk: deze stoffen kunnen ontstekingen zowel bevorderen als remmen.

Bepaalde omega 6-vetzuren kunnen wel goed zijn voor astmapatiënten, vooral wanneer ze in de juiste verhouding tot omega 3-vetzuren worden ingenomen. Mijn ervaring is dat het om het evenwicht gaat. Meer is niet noodzakelijk beter.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw deed ik onderzoek samen met een pionier in het onderzoek naar essentiële vetzuren, David Horrobin, en een professor in allergie en immunologie, Ross Rocklin. In dit onderzoek werd bevestigd dat mensen met allergieën een probleem kunnen hebben met hun omega 6-stofwisseling. Dit wijst erop dat sommige mensen met allergieën speciale supplementen met omega 6-vetzuren nodig kunnen hebben om het juiste evenwicht te bereiken.30 Daarnaast hebben onderzoekers aan een andere Amerikaanse universiteit ontdekt dat astma bij sommige patiënten juist verslechterde bij hoge doses omega 3-vetzuren.31 Er is een verband gevonden tussen meer omega 3-vetzuren in het dieet en een afname van ontstekingen in de totale bevolking. Dit geldt ook voor astmapatiënten: meer omega 3-vetzuren in de voeding leiden tot minder ontstekingen en betere controle van astma. Als er echter veel omega 6-vetzuren in de

Medisch Dossier | December 2016

Bij mensen die meer antioxidanten uit groenten en fruit binnenkrijgen, komt astma minder voor dan bij mensen met een typisch westers eetpatroon, met weinig groenten en fruit voeding zitten in verhouding tot omega 3-vetzuren, leidt dat tot een slechtere controle van astma.32 De oplossing zou kunnen zijn om omega 3-vetzuren te combineren met een uniek omega 6-vetzuur met ontstekingsremmende werking: GLA (gammalinoleenzuur). Dit vetzuur komt voor in teunisbloemolie, zwartebessenzaadolie en borageolie. Kinderen die borstvoeding krijgen, krijgen GLA via de moedermelk. GLA kan helpen om de problemen met de omega 6-stofwisseling die mijn collega’s en ik bij mensen met allergieën hebben ontdekt, tegen te gaan.

Andere onderzoeken ondersteunen dit. Patiënten met allergische astma kregen vier weken lang een vloeibaar mengsel van GLA (750 milligram per dag) en een gezuiverd omega 3-vetzuur, EPA (500 milligram per dag). Hierdoor vormden de witte bloedcellen aanzienlijk minder leukotriënen (stoffen die ontstekingen bevorderen en astma verergeren). Ook verminderden de astmasymptomen en hadden patiënten minder luchtwegverwijders nodig dan patiënten die een placebo kregen.33 De kleine beestjes in uw lichaam Uw darmflora kan een enorme impact hebben op het ontstaan van allergie.

Zoals het regenwoud wordt aangetast door een afname van de biodiversiteit, zo wordt de kans op het ontstaan van allergie groter bij een verminderde diversiteit van micro-organismen in de darmen. Dit komt waarschijnlijk doordat beschermende immuunreacties zwakker worden.34 De juiste probiotica kan mensen met allergieën of astma dus mogelijk helpen.

Als er ergens in het lichaam een ontsteking zit, ontstaat daaromheen een omgeving waarin micro-organismen kunnen groeien, die verdere ontste-

king bevorderen. Deze toestand wordt ‘disbiose’ genoemd. Vanuit de microorganismen gezien, is dit heel logisch.

Ontstekingen zijn goed voor ze, dus bevorderen ze die. Het is niet belangrijk of micro-organismen het probleem in eerste instantie zelf hebben veroorzaakt, al snel vormen ze zelf het probleem.

Als u een huisdier hebt, verandert de ecologie van uw huis en van uw lichaam. Gezinnen met huisdieren hebben een grotere kans dat zij dezelfde micro-organismen in hun lichaam hebben, waarschijnlijk omdat iedereen datzelfde huisdier aait. De diversiteit van micro-organismen in hun lichaam is waarschijnlijk groter. Het hebben van een huisdier maakt ook dat er andere micro-organismen in huisstof voorkomen.

Onderzoekers van de Universiteit van Californië in San Francisco stelden muizen bloot aan huisstof uit het huis van een familie met een hond, en uit het huis van een familie zonder huisdieren. Vervolgens probeerden zij om allergische astma te veroorzaken door de muizen gevoelig te maken voor kakkerlakken en kippeneiwit.

Muizen die stof uit het huis met een hond hadden gegeten, kregen geen allergie. Toen hun darmflora werd onderzocht, bleek dat zij een veel grotere diversiteit aan bacteriën hadden dan muizen die het stof uit de huizen zonder huisdieren hadden gegeten. Met name één bacteriesoort, Lactobacillus johnsonii, was opvallend veel aanwezig in de muizen die resistent waren tegen allergie. Toen de wetenschappers L. johnsonii aan een nieuwe groep muizen gaven, bleek dat ene probioticum de muizen te beschermen tegen het ontstaan van allergische astma.35 Onderzoek bij mensen wijst erop dat probiotica met bepaalde stammen

van Lactobacillus en bifidobacteriën nuttig kunnen zijn voor patiënten met allergische astma, om ontstekingen en symptomen tegen te gaan.

Zo gaf stam A5 van L. gasseri, die acht weken lang aan kinderen in Taiwan werd toegediend, een aanzienlijke verbetering van alle onderzochte resultaten: longfunctie, astmasymptomen en de aanwezigheid van stoffen in het bloed die als maat voor ontstekingen worden gebruikt.36 U haalt waarschijnlijk nóg meer voordeel uit deze supplementen als u ook de andere adviezen van Leo Gailand opvolgt. Meer hierover leest u in het boek The allergy sollution van Leo en Jonathan Gailand. Daarin vindt u hun volledige programma om allergie tegen te gaan.

1 www.volksgezondheidenzorg.info (21 oktober

2016) 2 J Cell Biol, 2014; 205: 621–31 3 Prim Care Respir J, 2009; 18: 258–65 4 Altern Med Rev, 2012; 17: 42–56 5 Br J Nutr, 2010; 103: 735–41 6 Am J Clin Nutr, 2002; 76: 560–8 7 Am J Clin Nutr, 2012; 96: 534–43 8 Free Radic Res, 2008; 42: 94–102 9 Free Radic Biol Med, 2008; 45: 40–9; Free Radic Biol Med, 2008; 45: 425–33; Toxicol Pathol, 2009; 37: 481–91 10 J Immunol, 2009; 182: 4395–405 11 Respir Res, 2014; 15: 31 12 Endocr Metab Immune Disord Drug Targets, 2010; 10: 348–66 13 Turk J Pediatr, 2000; 42: 17–21; Lancet, 1999; 354: 482–3 14 Biochem J, 2012; 441: 189–98 15 Exp Lung Res, 2010; 36: 201–10 16 Allergy, 2012; 67: 676–82 17 Am J Respir Crit Care Med, 2013; 188: 279–84 18 Am J Respir Crit Care Med, 2002; 166: 703–9 19 BioDrugs, 2006; 20: 271–3 20 Allergy, 2002; 57: 811–4 21 Biofactors, 2005; 25: 235–40 22 Lancet, 1999; 353: 2040–1; Respir Res, 2010; 11: 8 23 Eur J Clin Nutr, 2005; 59: 8–15 24 Am J Physiol Heart Circ Physiol, 2007; 293: H2344–54 25 Inflammation, 2001; 25: 17–23 26 Am J Clin Nutr, 2013; 97: 173–8 27 Chest, 2006; 129: 39–49 28 Am J Clin Nutr, 2008; 88: 167–75 29 J Am Coll Nutr, 1986; 5: 213–28 30 Lipids, 1986; 21: 17–20 31 Am J Clin Nutr, 1997; 65: 1011–7 32 Nutr Clin Pract, 2010; 25: 634–40 33 Curr Med Res Opin, 2008; 24: 559–67 34 Curr Opin Clin Nutr Metab Care, 2014; 17: 261–6 35 Proc Natl Acad Sci U S A, 2014; 111: 805–10 36 Pediatr Pulmonol, 2010; 45: 1111–20

9

10

Medisch Dossier | December 2016

|||nieuws|||

Langer leven door ‘slecht’ cholesterol

Klassieke muziek verlaagt cholesterol en hartslag Naar klassieke muziek luisteren is niet alleen ontspannend, maar het heeft ook invloed op het vetgehalte – zoals cholesterol – in ons bloed. De muziek verlaagt bovendien ons hartritme en het is een effectieve behandeling van hoge bloeddruk, blijkt uit nieuw onderzoek.

Het slechte nieuws is dat het luisteren naar de muziek van Abba niet dezelfde gunstige uitwerking had. Die zag je alleen bij deelnemers die 25 minuten naar de muziek van Mozart of Strauss, de ‘koning van de wals’, luisterden.

Onderzoekers van de Duitse Ruhr-universiteit Bochum vergeleken de effecten van klassieke muziek met die van popmuziek en van stilte bij een groep van 120 deelnemers. De helft luisterde naar muziek – een deel naar klassieke muziek en een ander deel naar Abba – en de andere helft van de deelnemers bracht 25 minuten in stilte door.

Hun bloeddruk, hartslag en vetgehalte in het bloed werden vooraf en na afloop gemeten. De stiltegroep had na afloop ook een lager vetgehalte, maar de verlaging was veel opvallender bij degenen die naar klassieke muziek hadden geluisterd.

Opvallend was dat de verandering bij mannen groter was dan bij vrouwen; die reageerden dus sterker op de klassieke muziek.

Bron: Deutsches Arzteblatt International, 2016; 113: 347

Het ‘slechte’ LDL-cholesterol – waarvoor cholesterolverlagers worden geslikt – is als u ouder wordt juist goed voor u. Vanaf uw zestigste levensjaar helpt een hoger cholesterolgehalte u zelfs langer te leven, blijkt uit nieuw onderzoek.

Zestigplussers met veel LDL-cholesterol in hun bloed lopen minder kans een fatale aandoening te ontwikkelen. Daarbij kunt u denken aan kanker, aan long- en spijsverteringsproblemen, maar ook aan hart- en vaatziekten, waarvan altijd wordt beweerd dat ze nou juist door LDL worden veroorzaakt.

Dat komt doordat de geneeskunde de functie van LDL (low-density lipoprotein) verkeerd uitlegt. LDL is geen vet waarmee onze bloedvaten dichtslibben, maar blijkt micro-organismen te bestrijden die deze dodelijke ziekten kunnen veroorzaken, aldus een groep van zeventien wetenschappers uit verschillende medische en academische instituten, waaronder de medische faculteit van Harvard.

Ze onderzochten het sterftecijfer en cholesterolgehalte van 68.096 zestigplussers en ontdekten dat 80 procent van degenen die het langst leefden, ook het meeste LDL in hun bloed hadden. Omgekeerd hadden degenen met het minste cholesterol veel meer kans vroegtijdig te overlijden.

De onderzoekers zeggen dat er weliswaar een verband is tussen enerzijds het totale cholesterolgehalte (zowel LDL- als HDL-cholesterol) en anderzijds hart- en vaatziekten bij jongere mensen. Maar dat kantelt als iemand de leeftijd van 60 jaar bereikt: ongeveer de leeftijd waarop het volksgezondheidsbeleid voorschrijft om met statines (cholesterolverlagers) te beginnen om ons tegen hartziekte te beschermen.

Bron: BMJ Open, 2016; 6: e010401

Medisch Dossier | December 2016

Koffie helpt niet meer na drie slapeloze nachten

voor de derde nacht op rij slecht geslapen hebt.

Die helpt dan niet meer.

Koffie verbetert onze prestaties aanzienlijk als we twee nachten achter elkaar niet goed geslapen hebben, zeggen wetenschappers van het Walter Reed Onderzoeksinstituut van het U hebt slecht geslapen, dus neemt u ‘s morgens Amerikaanse leger. Maar de voordelen van twee ‘shots’ van 200 mg cafeïne per dag (gelijk aan een kop koffie. De volgende nacht gebeurt heteen kop sterke koffie) zijn op de derde dag zelfde, en de nacht daarna opnieuw… Maar na die derde nacht slecht slapen verdwijnt de stimu- verdwenen.

Onderzoekers ontdekten de afnemende lerende werking van koffie.

Wetenschappers hebben ontdekt dat cafeïne werking van cafeïne toen ze die testten bij een groep van 48 vrijwilligers. Ze verhinderden het vermogen verliest om ons een opkikker te geven als we drie opeenvolgende nachten minder de deelnemers gedurende vijf opeenvolgende nachten langer dan vijf uur per nacht te slapen. dan vijf uur per nacht slapen. Met andere woorDaarna kregen die dagelijks twee porties den, verwacht niet te veel van uw koffie als u al

cafeïne of een placebo, waarna gemeten werd hoe ze functioneerden en hoe alert ze waren.

Bron: Proceedings of the 30th anniversary meeting of the Associated Professional Sleep Societies, 13 juni 2016

Kanker hangt samen met immuunsysteem Walnoten houden darmen gezond Veel ziekten blijken in de darmen te beginnen, en het dagelijks eten van walnoten helpt de darmen gezond te houden. Deze ‘supernoot’ kan misschien zelfs dikkedarmkanker voorkomen, zo wijst nieuw onderzoek uit.

Het eten van ongeveer 30 gram walnoten per dag kan de kans op deze soort kanker met meer dan 200 procent verkleinen, aldus onderzoekers van de Universiteit van Connecticut.

Daarnaast fungeert de noot als een natuurlijk probioticum dat de dikke darm gezond houdt.

Walnoten bevatten meer meervoudig onverzadigde vetten dan alle andere noten, en ze hebben het hoogste percentage omega 3- en omega 6-vetzuren. Verder zijn ze rijk aan vitamine E, die kanker tegengaat.

De onderzoekers zeggen dat een walnoot meer is dan de som van zijn delen, met zijn kankerbestrijdende eigenschappen die specifiek gericht zijn op colonkanker, de op twee na meest voorkomende kankersoort.

Uit eerder onderzoek is gebleken dat walnoten ons ook beschermen tegen hartziekte, diabetes en neurologische aandoeningen.

De kankerbestrijdende kwaliteiten van de noot zijn momenteel alleen waargenomen bij proeven op muizen, maar de onderzoekers denken dat deze gunstige uitkomsten ook bij mensen herhaald kunnen worden. De muizen die een equivalent van 30 gram walnoten per dag kregen, hadden 2,3 keer minder tumoren dan de muizen die geen walnoten kregen.

Bron: Cancer Prevention Research, 2016; doi: 10.1158/1940-6207.CAPR16-0026

In de geneeskunde raakt men er langzaam maar zeker van doordrongen dat kanker vaak het gevolg is van een verzwakt immuunsysteem. Het is dus misschien niet zo’n goed idee om dat nog verder te verzwakken door chemo. Uit verschillende nieuwe studies is gebleken dat kanker inderdaad vaker voorkomt bij mensen bij wie het immuunsysteem slecht functioneert. Daarom is er een nieuwe benadering: immunotherapie. Het resultaat daarvan is verbazingwekkend: twee keer zoveel overlevenden.

Bij immunotherapie wordt gewerkt met een nieuw soort medicijnen die gebruikmaken van de genezende kracht van het immuunsysteem. Door de therapie is het aantal overlevenden onder mensen met gevorderde, agressieve hoofden halskankers die niet op conventionele behandelingen reageerden, verdubbeld.

De nieuwe behandeling is zo succesvol dat de onderzoekers eerder met de trial zijn gestopt, zodat ze degenen die een placebo kregen ook immunotherapie konden geven. Bij de studie waren 361 patiënten betrokken die niet op chemotherapie reageerden. Ze hadden allemaal een uitgezaaide vorm van hoofdhalsplaveiselcarcinoom: een snelgroeiende en vaak dodelijke soort kanker.

Na 12 maanden immunotherapie was 36 procent van de patiënten nog in leven. Ter vergelijking: bij degenen die chemotherapie kregen, was dat slechts 17 procent. Ook verdubbelde het aantal patiënten bij wie de tumoren slonken en de kanker zich niet uitzaaide.

Helaas is de therapie niet voor iedereen weggelegd. Een ‘aanzienlijk deel’, namelijk 14 tot 25 procent van de longkankerpatiënten, heeft een auto-immuunziekte, waardoor ze niet in aanmerking komen voor immunotherapie. De behandeling zou voor hen toxisch zijn.

In een aparte studie ontdekten onderzoekers dat kanker veel vaker voorkomt bij mensen met een verstoord immuunsysteem. Het aantal kankergevallen lag 42 procent hoger bij mensen die in het Amerikaanse Immuundeficiëntienetwerk (USIDNET) staan geregistreerd: een netwerk dat de gezondheid bijhoudt van patiënten van wie bekend is dat ze een verstoord immuunsysteem hebben. Onder de geregistreerden kwam het vaakst lymfoom of lymfeklierkanker voor: er waren onder hen tien keer zoveel mannen en acht keer zoveel vrouwen met lymfeklierkanker dan onder de rest van de bevolking.

Bron immunotherapie: Proceedings of the American Association for Cancer Research, Chicago, 6 juni 2016; longkanker: UT Southwestern Medical Centre website; immuunsysteem: website of Roswell Park Cancer Institute

11

12

Medisch Dossier | December 2016

|||reportage||| ||||Door:|celeste|mcgovern||||

Pijnstillers: een tikkende tijdbom Hoewel iedereen wel een doosje pijnstillers achter de hand heeft voor allerhande kwalen, weten veel mensen niet dat sommige van die pillen levensgevaarlijk kunnen zijn.

T

oen Aaron Marino een eigen fitnesscentrum was begonnen, kreeg hij spanningshoofdpijn.

Hij weet die aan de druk van het runnen van een eigen zaak. Elke ochtend als hij op weg ging naar zijn werk, had hij last van een dof gebonk onder in zijn schedel. Dan nam hij zijn toevlucht tot een van de meest populaire, vrij verkrijgbare pijnstillers: ibuprofen. Hij spoelde twee tabletten weg met zwarte koffie en de pijn verdween al snel.

Het slikken van ibuprofen – een niet-steroïdale ontstekingsremmer ofwel NSAID – was zo effectief dat het een gewoonte voor hem werd, zijn

reflex op pijn. Hij nam ze drie tot vijf keer per week zonder er verder bij stil te staan.

‘Ik wist wel dat er een risico aan verbonden was,’ zegt Marino. Hij had het etiket gelezen, maar hij dacht dat de waarschuwing gold voor mensen die meer dan twee pillen per dag slikten.

Hij was een dertiger in de bloei van zijn leven, en eigenaar van een fitnesscentrum, hij zag geen reden om zich druk te maken over een pijnstiller die in grote aantallen in de schappen van de supermarkt lag. En bovendien: het werkte.

Maar nadat hij drie jaar lang ibuprofen had geslikt, zag hij op een dag dat zijn ontlasting gitzwart was. Een

paar dagen later werd hij duizelig als hij opstond, en zijn vrienden zeiden dat hij bleek zag. Hij googelde zijn klachten en ontdekte dat zijn ‘teerachtige’ ontlasting een aanwijzing was voor een bloeding in het bovenste deel van het maagdarmkanaal. Hij ging naar zijn huisarts en die verwees hem meteen door naar het ziekenhuis voor een bloedtransfusie en een operatie aan een geperforeerde dunne darm.

‘Als ik een paar dagen langer had gewacht, was ik er niet meer geweest,’ aldus Marino. Dat is niet overdreven: jaarlijks worden alleen al in de VS meer dan 100.000 mensen in het ziekenhuis opgenomen met zweren en bloedingen in het spijsverteringskanaal als gevolg van

Medisch Dossier | December 2016

NSAID-gebruik, en velen overlijden eraan.

Stille epidemie In 1999 noemde het New England Journal of Medicine deze door NSAID veroorzaakte maagdarmproblemen een ‘stille epidemie’ die jaarlijks het leven kostte aan minstens 16.500 reumapatiënten en andere Amerikanen die NSAID’s kregen voorgeschreven – dus de vrij verkrijgbare pillen niet meegerekend. Het artikel meldde ook dat bijna 75 procent van de ondervraagden die regelmatig NSAID’s slikten, ‘zich niet bewust was van of zich geen zorgen maakte over mogelijke maagdarmcomplicaties.’

Twee derde van de regelmatige gebruikers gaf aan dat ze voordat er ernstige complicaties zouden optreden, waarschuwingssignalen zouden verwachten. Maar meer dan 80 procent van de patiënten met ernstige maagdarmcomplicaties merkt niets voor het te laat is.

Het sterftecijfer als gevolg van NSAID’s wordt door het Amerikaanse College voor Gastro-enterologie inmiddels lager ingeschat: tussen de 7000 en 10.000 per jaar in de VS. Ook Duitse onderzoekers hebben het risico berekend: als u twee maanden een NSAID gebruikt, is de kans dat u aan een maagdarmbloeding overlijdt al 1:1220. Dat lijkt weinig, maar is relatief gevaarlijker dan een paar honderd keer bungeejumpen, aldus de onderzoekers.1 Bij langer gebruik stijgen de risico’s snel.

Hartinfarct en beroerte Zweren en bloedingen in het maagdarmkanaal vormen slechts een deel van de problemen. NSAID’s kunnen ook hartinfarcten en beroertes veroorzaken, een bijwerking die inmiddels bij artsen bekend is. Maar deze potentiële gevaren en de moedwillige pogingen van de fabrikanten om ze te verdoezelen, kwamen pas in de rechtbank aan het licht, toen het middel Vioxx (rofecoxib) van producent Merck van de markt werd gehaald nadat naar schatting 120.000 mensen aan het gebruik ervan waren overleden.

En de slachtpartij door NSAID’s is nog niet voorbij. Na een inventarisatie van nieuwe informatie over stoffen als ibuprofen, naproxen en diclofenac achtte de FDA, de Amerikaanse toezichthouder op medicijnen, het noodzakelijk

om een nieuwe waarschuwing op het etiket te zetten. Ibuprofen, naproxen en diclofenac verhogen namelijk al in de eerste week van gebruik de kans op hartfalen en beroerte, en bij langer gebruik en hogere doseringen neemt die kans verder toe.

Vroeger werd gedacht dat alleen mensen met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten gevaar liepen om deze bijwerkingen van NSAID’s te ondervinden. Maar de nieuwe waarschuwing van de FDA maakt duidelijk dat mensen die geen hartproblemen hebben, ook gevaar lopen en dat bijwerkingen onverwachts kunnen optreden.

NSAID’s vormen vooral een gevaar voor hartpatiënten na een eerste hartinfarct. ‘Mensen die een ziekte van de kransslagaders hebben en een hartinfarct hebben gehad, lopen bij de eerste tablet al meer gevaar dan anderen, en dat wordt niet minder, ook niet een jaar of zelfs vijf jaar na een hartinfarct,’ aldus Gary Kaplan van de medische faculteit van de Georgetown Universiteit, auteur van Total recovery: solving the mystery of chronic pain and depression (Michael Joseph, 2014).

De nieuwe waarschuwing van de FDA komt dus nog bij de waarschuwing voor maagdarmbloedingen. Gebruikers van NSAID’s werden namelijk al gewaarschuwd voor zweren, bloedingen of gaten in de maag of darmen, die ‘op elk moment tijdens de behandeling kunnen ontstaan, zonder waarschuwingssymptomen, en die tot de dood kunnen leiden.’ Er wordt nog aan toegevoegd dat het risico stijgt naarmate u de NSAID langer slikt, u ouder wordt, een slechte gezondheid hebt, of drie of meer alcoholconsumpties per dag gebruikt.

Onwetendheid over het aantasten van de maag- en darmwand door NSAID’s blijkt nog net zo wijdverbreid als ten tijde van het artikel in het New England Journal of Medicine. In 2010 onderzocht de FDA of ongeletterdheid onder ouderen de onderliggende oorzaak kon zijn van de onbekendheid met de risico’s van NSAID-gebruik. Dat was niet het geval.

Op Nederlandse websites wordt wel gewaarschuwd tegen de bijwerkingen, maar die waarschuwing geldt daar vooral voor mensen boven de 60 of voor patiënten die al darm-, hart-, vaat- of nierproblemen hebben. En de websites melden niet dat de bijwerkingen zeer plotseling kunnen optreden.

Andere gevaren De risico’s van maagdarmbloedingen en hart- en vaatproblemen zijn inmiddels onderzocht, maar is er nog meer aan de hand. In 2005 haalde Pfizer zijn NSAID valdecoxib van de Amerikaanse markt, niet alleen vanwege de grote risico’s op hart- en vaatziekten, maar ook omdat het ernstige huidreacties veroorzaakte.

Twee jaar later haalden Engeland en Australië de NSAID lumiracoxib van de markt, toen ze ontdekten dat sommige patiënten er ernstige leverschade door hadden opgelopen. Maar bijvoorbeeld diclofenac, waarvan is vastgesteld dat

Diclofenac, waarvan is vastgesteld dat het net zo gevaarlijk is als Vioxx, wordt nog steeds volop geslikt en is in lage doseringen zelfs gewoon bij de drogist verkrijgbaar het net zo gevaarlijk is als Vioxx, wordt nog steeds volop geslikt en is in lage doseringen zelfs gewoon bij de drogist verkrijgbaar.

Ook het risico van NSAID’s voor de nieren is welbekend. Een recente overzichtsstudie heeft bevestigd dat het gebruik van NSAID’s de kans op acute nierschade significant verhoogt.2 Het gebruik van de pijnstillers is ook in verband gebracht met gehoorverlies.3 En hoewel de bevindingen voor de gevaren tijdens de zwangerschap niet eensluidend zijn, concluderen sommige onderzoekers dat er NSAID’s zijn die een ‘spontane abortus’ kunnen veroorzaken.4 Meer pijn Ironisch genoeg kan langdurig gebruik van NSAID’s, doordat ze ingrijpen in de natuurlijke pijnstilling van ons eigen lichaam, de pijn juist in stand houden in plaats van verminderen. Dat is precies wat er bij Marino gebeurde.

Toen hij vanwege zijn darmproblemen stopte met de NSAID’s, merkte hij dat de hoofdpijn – waarvoor hij ze was gaan slikken – binnen een week was verdwenen.

‘NSAID’s zijn niet echt verslavend, maar je kunt er wel afhankelijk van worden,’ legt pijndeskundige Kaplan

13

14

Medisch Dossier | December 2016

|||gezin|&|gezondheid|||

uit. ‘Regelmatig gebruik van NSAID’s en paracetamol (drie of meer keer per week) kunnen het pijnstillende systeem van ons eigen lichaam onderdrukken.

Het gevolg daarvan is het zogeheten reboundeffect: als u met de medicatie stopt, krijgt u meer pijn omdat het lichaamseigen systeem is onderdrukt.

Na een tijdje zal uw eigen systeem weer gaan werken en verdwijnt de pijn. Dit probleem is veel beschreven bij mensen met chronische hoofdpijn. Soms hoeven ze alleen maar te stoppen met het slikken van NSAID’s of paracetamol, dan zorgt hun lichaam binnen een paar weken dat de hoofdpijn overgaat.’

Ook bij reumatische pijn doen NSAID’s niets om de onderliggende aandoening tegen te gaan. Artsen weten dat ze de pijn alleen op korte termijn verlichten. Maar uit nieuw onderzoek blijkt dat het gebruik van een NSAID de reuma op de lange termijn zelfs kan verergeren. Onderzoekers van de Johns Hopkins Universiteit vergeleken mensen met een versleten knie die pijnstillers slikten (twee derde nam een NSAID) met mensen met een vergelijkbare aandoening die dat niet deden. Ze werden drie jaar lang gevolgd. Bij degenen die pijnstillers slikten, gebeurde het vaker dat hun knie-artrose zichtbaar erger was geworden op de röntgenfoto’s.

Ze hadden bovendien vaker een knievervangende operatie nodig vergeleken met degenen die geen pijnstillers slikten.5

Schandalen rond COX-2-remmers Om pijn en ontsteking tegen te gaan en tegelijk het COX-1 te sparen, en zodoende ook het maagslijmvlies, werden er COX-2-selectieve NSAID’s ontwikkeld (zie kadertekst). De eerste COX2remmers waren Vioxx (rofecoxib) van Merck en Celebrex (celecoxib) van Pfizer.

Ze kwamen in 1999 op de markt en werden al snel een kassucces. In het eerste jaar schreven artsen er meer dan 100 miljoen recepten voor uit, en beide fabrikanten streken miljarden dollars op.

Maar tienduizenden gebruikers overleden aan hartinfarcten en beroertes.

Merck en Pfizer hadden met de gegevens geknoeid en de gevaren van de medicijnen opzettelijk achtergehouden.

Nadat Vioxx in 2004 van de markt werd gehaald kwamen alle details daarover in talloze rechtszaken aan het licht.

‘Het schandaal van de COX-2remmers is echt gigantisch,’ zegt Peter Gøtzsche, internist en oprichter van de Deense Cochrane Collaboration, in zijn boek Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad (Lemniscaat, 2015). ‘De medicijnen werden goedgekeurd op basis van kortdurende, kleine trials, die niet naar cardiovasculaire schade keken bij patiënten met weinig kans op zulke aandoeningen, terwijl bijna de helft van de echte reumapatiënten behalve reuma ook een cardiovasculaire aandoening heeft.’

Gøtzsche vertelt hoe werknemers van Merck opzettelijk gegevens manipuleerden. Ze dikten niet alleen de voordelen

Waarom COX-remmers uw maagdarmkanaal beschadigen

Cyclo-oxygenase (afgekort COX) is een enzym dat prostaglandinen maakt, die op hun beurt een rol spelen bij ontsteking, koorts en pijn. NSAID’s zouden deze COX-enzymen blokkeren en zo de prostaglandinenproductie verminderen en dus de ontsteking remmen.

Er zijn twee soorten COX-enzymen: COX-1 en COX-2. COX-1 zorgt voor de ‘huishouding’ van gewone weefsels en speelt een belangrijke rol in de bescherming van organen zoals de nieren, en van de binnenbekleding van ons spijsverteringskanaal. Ze zorgen er onder andere voor dat we niet elke keer dat we iets eten onze maag verteren. Daarom brengen NSAID’s de slijmvliezen van ons spijsverteringskanaal in gevaar.

‘Veel mensen denken bij NSAID’s aan maagzweren, maar bij 75 procent van de mensen die ze slikken, gaat het om zweren in de dunne darm,’ legt Kaplan uit. ‘De dunne darm besluit welke voedingsstoffen in ons lichaam worden opgenomen en welke via de ontlasting ons lichaam moeten verlaten. Als dat filter door NSAID’s beschadigd raakt, kan ons lichaam stoffen opnemen die normaal gesproken afgevoerd zouden worden. Dat verhoogt het risico op allergische reacties en voedselovergevoeligheid.’

Een ander probleem van NSAID’s is dat ze ons microbioom beschadigen: het ecosysteem van microben die van invloed zijn op onze totale gezondheid.

‘Door het verstoren van de darmflora krijgt onkruid de kans. Dat kan onze gezondheid schaden, net zoals onkruid in onze tuin de planten en bloemen overwoekeren die we eigenlijk willen laten bloeien,’ aldus Kaplan.

van Vioxx aan, maar gaven zelfs een tijdschrift uit met artikelen die zogenaamd door collega’s waren getoetst (de peer review), om zo positief nieuws over Vioxx te verspreiden.6 Ze lieten bovendien de gegevens over verhoogde aantallen hartinfarcten en beroertes achterwege. Daarmee wachtten ze tot 2006: twee jaar nadat het medicijn van de markt was gehaald. En toen ze die gegevens eindelijk publiceerden hadden ze de gegevens verdraaid. Ze verzuimden bijvoorbeeld drie hartinfarcten tijdens een klinische trial te melden, en noemden de doodsoorzaak ‘onbekend’.

Maar voor de meeste Amerikanen bleef de ware omvang van Mercks fraude verborgen. De media besteedden weinig aandacht aan de uitspraak in een van de rechtszaken, dat Mercks manier van handelen ‘kwaadwillig, tiranniek en schandelijk’ was.

In 2009 doken in een Australische zaak nog andere details op, zoals interne emails van Merck met de namen van invloedrijke artsen en onderzoekers die zich zorgen maakten over de risico’s. Uit de e-mails wordt duidelijk hoe Merck probeerde deze ‘kwaadsprekers’ te ‘neutraliseren’ en ‘in diskrediet te brengen’. Neutralisatie wilde men bereiken door de lange lijst op te stellen met ‘mogelijkheden’ die het bedrijf had, zoals ‘onderzoek’, ‘bijeenkomsten van specialisten’, ‘scholing van wetenschappers’ en ‘subsidies voor de medische faculteit’. Als deze tactieken mislukten, traden er plannen in werking om de kwaadsprekers verdacht te maken, maar die plannen werden niet via de e-mail besproken.

Gøtzsche beschrijft ook hoe fabrikant Pfizer van Celebrex op gelijksoortige wijze gegevens verfraaide om het medicijn beter te kunnen verkopen.

Pfizers grootste onderzoek was ‘frauduleus’, en de schrijvers ervan waren ofwel werknemers van het bedrijf of door hen betaalde specialisten.

Toen Vioxx van de markt werd gehaald, greep Pfizer die gelegenheid aan om zijn eigen medicijn te promoten. Een dag erna schreef het bedrijf aan Deense artsen dat meer dan 50 miljoen mensen over de hele wereld celecoxib gebruikten en dat het bedrijf klinische studies had geanalyseerd van meer dan 400.000 patiënten.

‘Dat schreven ze; ik denk dat ze 40.000 bedoelden,’ aldus Gøtzsche.

Medisch Dossier | December 2016

‘Volgens het bedrijf hadden die studies geen enkele aanwijzing opgeleverd dat celecoxib de kans op cardiovasculaire aandoeningen verhoogde. De boete voor deze verkeerde informatie: 2000 dollar.’

In werkelijkheid verhogen alle COX2-remmers de kans op een hartinfarct of beroerte. Celecoxib (Pfizer) en etori-

coxib (Merck) zijn nog steeds verkrijgbaar, terwijl ze dezelfde cardiovasculaire risico’s hebben als Vioxx.

Zoals Gøtzsche zegt: ‘Het NSAIDverhaal illustreert dat de regelgevende instanties steeds weer bereid zijn de fabrikanten het voordeel van de wetenschappelijke twijfel te geven, in plaats van de patiënten.’

1 Z Rheumatol, 2001; 60: 288 2 Eur J Intern Med, 2015; 26: 285-91 3 Am J Med, 2010; 123: 231–7; Am J Epidemiol,

2012; 176: 544-54 4 CMAJ, 2011; 183: 1713-20 5 Osteoarthritis Cartilage, 2016; 24: 597-604 6 www.shiftfrequency.com/medical-censorship of-natural-health/

De Big Five

Net als andere medicijnen zijn deze pijnstillers geen van alle echt veilig. Hieronder vindt u de vijf bekendste categorieën, gerangschikt naar hun risico’s.

Medicijn

Opioïden

Opiumalkaloïden: morfine en codeïne.

Synthetische opiaatagonisten: methadon, oxycodon, pethidine, tramadol, hydrocodon, e.a.

Oorspronkelijk voor postoperatieve pijn en pijn bij kanker, maar tegenwoordig vaak voorgeschreven bij chronische pijn.

NSAID’s

Bij chronische pijn en ontsteking, van reuma tot menstruatiepijn. Bekend zijn ibuprofen, naproxen, diclofenac.

Aspirine

Standaardpijnstiller. De stof acetylsalicylzuur wordt ook vaak in lage dosering (30 tot 80 mg) voorgeschreven als antistollingsmiddel tegen hart- en herseninfarct.

Werkingsmechanisme

Bijwerkingen

Opioïden bezetten bepaalde pijnreceptoren in het centrale zenuwstelsel. Een van deze receptoren, de µ-receptor, hangt samen met euforie, afhankelijkheid (binnen 2 tot 10 dagen) en onderdrukking van de ademhaling (die tot de dood kan leiden).

Behalve de hiernaast genoemde, een groot aantal ongewenste effecten: sedering, misselijkheid, braken, obstipatie, galsteenkoliek, onderkoeling, lage bloeddruk en hartslag, jeuk, huiduitslag.

Hoeveelheid verslavingen is zorgwekkend.1

Verstoort cyclo-oxygenase, waardoor de hoeveelheid prostaglandinen daalt, die bijdragen aan pijn, koorts en ontsteking.

Hart- en vaatziekten, maag-en dunnedarmzweren, maagdarmbloedingen, nierbeschadiging, trombose, duizeligheid, hoofdpijn, huiduitslag, oorsuizen, slechter horen.

Wordt ook wel NSAID genoemd, omdat het een lichte COX-2-remmer is.

Maagdarmzweren en maagdarmbloedingen, chronische darmontstekingen, vergrote kans op fataal hartinfarct.2 Gebruik dit medicijn nooit als pijnstiller als u het al als bloedverdunner gebruikt.

Antidepressiva en anti-epileptica Amitriptyline verbetert de stemming en vermindert angst, maar werkt ook tegen pijnklachten.

Wordt voorgeschreven bij zenuwpijn, spierpijn door fibromyalgie en migraine.

Gabapentine wordt gebruikt bij zenuwpijn.

Paracetamol

Pijnstillend en koortsverlagend.

Werkt in op pijnsignalen door het verminderen van zenuwprikkels.

Amitriptyline: sufheid, duizeligheid, hartkloppingen, droge mond, obstipatie, gewichtstoename, misselijkheid, minder zin in seks, verwardheid, hartritmestoornissen.

Gabapentine: slaperigheid, bewegingsstoornissen, duizeligheid, keelpijn, maagdarmklachten, wazig zien, geheugenproblemen en zelfmoordgedachten.

Werkt waarschijnlijk door de prostaglandineproductie te verlagen, maar langs andere weg dan NSAID.

Bij langdurig gebruik of hoge dosering: leverschade, nierschade en bloedafwijkingen.

Neem nooit paracetamol in combinatie met alcohol of andere medicatie.

1 BMJ, 2011; 343: d5142 2 Presentatie door Carl Orr op het jaarlijkse congres van de European League Against Rheumatism, 14 juni 2013, Madrid

Beniewd naar de alternatieven?

Lees verder op pagina 16

15

16

Medisch Dossier | December 2016

|||gezin|&|gezondheid|||

Wat zijn de alternatieven?

Naar schatting hebben meer dan 2 miljoen volwassenen in Nederland chronische pijn. Dus de hamvraag is: welke andere mogelijkheden hebben zij om de pijn tegen te gaan?

Acute pijn

Bij acute spierpijn adviseert Gary Kaplan ijs, hoog leggen en rust, eventueel een spierontspanner.

Na de eerste 24 uur van de acute blessure: pas warmte toe.

Het homeopathische combinatiepreparaat Traumeel, verkrijgbaar in tabletvorm, crème of gel, geeft pijnverlichting, net als bromelaïne (zie verderop).

Chronische pijn

Bij chronische pijn gaat het eigenlijk om een ontsteking, en daarom besteedt Kaplan als hij patiënten met pijn behandelt eerst aandacht aan hun dieet. Zijn adviezen: Stop met alle vette en gefrituurde voedingsmiddelen, geraffineerde suikers en stimulerende middelen als koffie en thee.

Start met een ontstekingsremmend dieet: neem bruine rijst, vis, kip, verse groente en fruit. Vermijd gluten, sojamelk en melkproducten.

Sommige mensen met artrose merken dat ze er baat bij hebben geen nachtschade te eten, zoals tomaat, aubergine en paprika. Probeer het een maand en kijk of het helpt.

Gebruik omega 3 tegen reuma. Deze essentiële vetzuren heeft uw lichaam nodig om ontsteking te bestrijden, dus ook artrose en reumatoïde artritis.

Glucosamine blijkt ook te helpen bij reuma, want het levert de grondstoffen voor kraakbeen en synoviaal gewrichtsvocht. Uit een studie onder patiënten met matige tot ernstige heup- en knieartrose bleek dat 1500 mg glucosaminesulfaat en 200 mg omega 3 beter hielp tegen de pijn en ochtendstijfheid dan alleen glucosamine.1 Gebruik kurkuma, de knalgele wortel uit de gemberfamilie. Er zijn honderden studies die een verband aantonen tussen het actieve ingrediënt curcumine en ontstekingsrem-

mende activiteit. Het blijkt ook als een COX-2remmer te fungeren, maar zonder de bijwerkingen van medicijnen als Vioxx en Celebrex.

Een curcumine-extract met een hoge biologische beschikbaarheid (d.w.z. beter door het lichaam kan worden opgenomen) werkte zelfs beter tegen de symptomen van reumatoïde artritis – zoals gevoelige en gezwollen gewrichten – dan NSAID’s. De deelnemers die alleen curcumine slikten en geen diclofenac ondervonden de grootste verbetering. De kurkuma had helemaal geen bijwerkingen, terwijl sommige deelnemers moesten stoppen vanwege de bijwerkingen van de NSAID.2 Een aminozuur met ontstekingsremmende eigenschappen die goed zijn onderzocht is N-acetylcysteïne. En onlangs ontdekten wetenschappers in een kleine voorstudie dat de stof ook pijn verlicht. Het kan dus ook een goede behandeling zijn voor chronische ontstekingspijn.3 Bingkersen en frambozen zijn voorbeelden van natuurlijke COX-remmers.

Volgens een onderzoek bevat dit fruit bepaalde antioxidanten en anthocyanen waarmee ze de activiteit van COX-1 en COX-2 net zo goed kunnen remmen als ibuprofen en naproxen.4 Ananas bevat bromelaïne, een enzym dat ontstekingen vermindert.

Dat gebeurt doordat het COX-2 op natuurlijke wijze blokkeert.5 Het is verkrijgbaar als supplement dat gewonnen wordt uit de steel van de ananas, die de hoogste concentratie bromelaïne bevat.

Pijnboomschorsextract of Pycnogenol is ook een natuurlijke COX-remmer, blijkt uit tientallen onderzoeken. Het blijkt werkzaam tegen verschillende ontstekingsziekten, waaronder de pijn bij artrose. In een onderzoek kregen 100 patiënten drie maanden lang 150 mg Pycnogenol per dag. Ze voelden een ‘significante pijnvermindering’ en hadden minder NSAID’s nodig vergeleken met degenen die een placebo kregen. Die laatste groep ondervond geen verbetering en ging juist meer NSAID’s gebruiken.6 U kunt ook magnesiumsupplementen gebruiken.

Spiertrekkingen, -kramp,

-spanning en pijn zijn bekende signalen dat u een tekort hebt aan dit mineraal. Daarom is het geen wonder dat artsen die pijn behandelen, zoals Kaplan, patiënten met chronische pijn adviseren magnesiumsupplementen te slikken. Als u eenmaal een magnesiumtekort hebt, is het erg lastig dit via uw voeding aan te vullen. Ook het lokaal aanbrengen van magnesiumolie blijkt binnen enkele minuten gewrichtspijn aanzienlijk te kunnen verlichten.

In een onderzoek kregen patiënten na een hartoperatie via hun infuus magnesium toegediend. Ze hadden net zoveel pijn, maar bleken veel minder morfine nodig te hebben.7 Cayennezalf of capsaïcinecrème (met minimaal 0,075 procent capsaïcine), gewonnen uit Spaanse pepers, verlichten pijn door vermindering van de pijntransmitter ‘substantie P’: een stof die een rol speelt bij het doorgeven van pijnsignalen. Ze zijn vrij verkrijgbaar.8 De middelen kunnen wel huidirritatie geven. Was na het gebruik zorgvuldig uw handen en wrijf niet in uw ogen.

Cruciaal om pijn de baas te worden is slaap, dus alles wat bijdraagt aan een goede nachtrust helpt waarschijnlijk ook tegen pijn.

Daarbij kunt u denken aan meditatie, yoga, lichaamsbeweging en rekoefeningen, maar ook massage, acupunctuur en andere therapieën.

1 2 3 4 5 6 7 8

Adv Ther, 2009; 26: 858-71 Phytother Res, 2012; 26: 1719-25 Mol Pain, 2015; 11: 14 Phytomedicine, 2001; 8: 362-9 Cancer Lett, 2009; 282: 167-76 Phytother Res, 2008; 22: 1087-92 J Cardiothorac Vasc Anesth, 2007; 21: 827-31 http://umm.edu/health/medical/altmed/herb/ cayenne

|||vraag|&|antwoord||| |||Door:|harald|gaier|||

Een scherpe blik Vraag: Ik ben borduurster van beroep, dus een goed gezichtsvermogen is heel belangrijk voor me. Maar nu ik 56 ben, merk ik dat het steeds moeilijker wordt de draad door de naald te halen, dat kleuren minder helder lijken en dat ik last heb van felle lampen en schittering. Mijn optometrist zegt dat mijn problemen samenhangen met het ouder worden en dat ik ze moet leren accepteren. Maar dat kan ik niet; ik ben voor mijn inkomen afhankelijk van scherpe ogen. Kunt u me helpen?- A.P. Antwoord: U kunt proberen uw gezichtsvermogen te behouden of zelfs te verbeteren door ervoor te zorgen dat u voldoende carotenoïden binnenkrijgt.

Deze plantaardige kleurstoffen zitten vooral in groene bladgroenten en felgekleurd fruit. Ze kunnen helpen de vrije radicalen, die onvermijdelijk ontstaan als er licht door ons netvlies valt en die ons gezichtsvermogen beschadigen, te neutraliseren.

Volgens wetenschappers van Harvard is blauw licht – zoals zonlicht, ledlicht en tl-licht – het gevaarlijkst voor het netvlies. Ook computerschermen, tablets en smartphones geven blauw licht.

Van carotenoïden – met name luteïne, mesozeaxanthine en zeaxanthine – weten we dat ze de ogen tegen dit soort schade beschermen. We hebben voldoende van deze drie carotenoïden nodig om de macula (de gele vlek in het netvlies waarmee we details zien) gezond te houden. En als u ouder wordt hebt u meer kans op een tekort daaraan.1 Studies naar zicht Onderzoek laat zien dat luteïne en zeaxanthine leeftijdsgebonden maculadegeneratie (AMD) kunnen helpen voorkomen. Bij AMD gaat het vermogen van de macula achteruit, waardoor u in het centrale deel van uw gezichtsveld minder goed gaat zien. Dat deel hebt u nodig bij activiteiten als lezen, autorijden en… borduren. Deze carotenoïden lijken de dichtheid van het maculapigment (de stof die de gele vlek kleurt) te verbeteren. Daardoor worden details scherper, kleuren helderder en hebt u minder last van schittering en fel licht.2 Maar ook mesozeaxanthine is

belangrijk. In een onderzoek bleek het macula alléén aanzienlijk te verbeteren bij degenen die zowel luteïne, als zeaxanthine en mesozeaxanthine namen.3 En onderzoekers ontdekten ook dat de concentraties luteïne en zeaxanthine in de macula hoger zijn als ook mesozeaxanthine wordt geslikt.4 De drie carotenoïden blijken licht met een korte golflengte (zoals violet en blauw) weg te filteren, waardoor de gebruikelijke vorming van vrije radicalen uitblijft of vermindert. En de combinatie van alle drie lijkt beter te werken dan slechts een van de drie.5 Handige supplementen Het is lastig om via uw voeding genoeg van deze carotenoïden binnen te krijgen.

Medisch Dossier | December 2016

Wilt u goed kunnen blijven zien als u ouder wordt? Vertrouw dan op antioxidanten.

Mesozeaxanthine zit bovendien niet in voedsel, maar wordt in ons netvlies uit luteïne gemaakt. Supplementen zijn een oplossing voor dit probleem, maar zorg er wel voor dat het product dat u kiest voldoende van elke voedingsstof bevat. Veel populaire oogsupplementen bevatten slechts kleine hoeveelheden luteïne en zeaxanthine, en helemaal geen mesozeaxanthine.

Doorgaans wordt voor een klinisch optimale gezondheid van de ogen een dagelijkse dosering aanbevolen van 15 mg luteïne, 10 mg mesozeaxanthine en 2 mg zeaxanthine.

1 Eye [Lond], 2013; 27: 899-905; Exp Eye Res,

2000; 71: 239-45 2 Bull Soc Belge Ophtalmol, 2006; 301: 15-22 3 Exp Eye Res, 2012; 101: 9-15 4 Invest Ophthalmol Vis Sci, 2011; 52: 9207-17 5 J Ophthalmol, 2015; 2015: 865 vier vrienden 179

Andere supplementen voor goed zicht

Blauwe bosbes Een extract van de Vaccinium myrtillus blijkt de abnormale vorming van nieuwe bloedvaten (angiogenese) in het netvlies te remmen. Angiogenese is onderdeel van veel oogziekten, waaronder glaucoom, leeftijdsgebonden maculadegeneratie en oogafwijkingen bij diabetes.1 Het extract kan in combinatie met vitamine E zelfs progressieve myopie (bijziendheid) stabiliseren.2 Pycnogenol en druivenpitextract Pycnogenol, een naturlijk extract dat gewonnen wordt uit de schors van een specifieke Franse pijnboom, en druivenpitextract bevatten beide vitamine C-achtige antioxidanten, zoals bioflavonoïden, fenolzuren en proanthocyanidinen. Ze bleken het gezichtsvermogen bij slecht licht én na verblindend licht aanzienlijk te verbeteren.3 Ginkgo biloba Bij ouderen bij wie de bloedstroom naar het hoofd onvoldoende is kan dit kruid de bloedtoevoer naar de ogen verbeteren. Dit kan langdurige verbeteringen geven bij mensen met gezichtsveldproblemen, en de gevoeligheid van het netvlies verhogen.4 Het kan een goed idee zijn om een combinatiepreparaat te gebruiken met veel antioxidanten die de gezondheid van uw ogen bevorderen.

1 Evid Based Complement Alternat Med, 2010; 7: 47-56 2 Klin Monbl Augenheilkd, 1977; 171: 616-9 3 J Fr Ophtalmol, 1988; 11: 453-60 4 Klin Monbl Augenheilkd, 1991; 199: 432-8

17

16 18

Medisch Dossier | December 2016

|||medicijnen|versus|moeder|natuur||| |||Door:|joanna|evans|||

Gember of medicijnen tegen de misselijkheid?

Helpt gember net zo goed tegen misselijkheid en braken als een anti-braakmiddel?

G

ember is een van de populairste natuurlijke middelen tegen misselijkheid. We kennen het in de vorm van gemberthee, -snoepjes, -siroop, -koekjes of -supplementen. Maar werkt het ook? En hoe goed werkt gember vergeleken met anti-emetica: medicijnen tegen misselijkheid en braken? Laten we eens naar het bewijs kijken.

Ochtendmisselijkheid Er is veel bewijs dat gember helpt tegen misselijkheid en braken bij zwangerschap. Daarom wordt het zowel door alternatieve als conventionele artsen aanbevolen.

In een trial ervoer 77 procent van de vrouwen die gembersiroop kregen (4 maal daags 1 eetlepel in een glas water) een aanmerkelijke vermindering van hun misselijkheid. In de placebogroep was dat slechts 20 procent. En zes dagen na aanvang van de behandeling waren er in de gembergroep meer dan drie keer zoveel vrouwen die niet meer braakten als in de placebogroep.1 In een andere placebogecontroleerde studie bleek het eten van gemberkoekjes een goede remedie om zwangerschapsmisselijkheid te verlichten. Het hielp ook tegen braken, zij het in mindere mate.2 Het gebruik van gember is zelfs vergeleken met het slikken van gangbare medicijnen tegen misselijkheid en braken bij zwangerschap, zoals dimenhydrinaat en metoclopramide (Primperan). In een proef bij 170 zwangere vrouwen door het Thaise Thammasat Universiteitsziekenhuis in Bangkok bleek twee maal daags 50 mg gember net zo goed te werken als dimenhydrinaat. Maar gember had minder bijwerkingen, zoals bijvoorbeeld sufheid.3 In een andere studie leek gember minder effectief dan metoclopramide, maar het scheelde weinig. ‘Het kan een goed alternatief zijn voor metoclopramide,’ concludeerden de onderzoekers.

Er is ook een aantal overzichtsstudies uitgevoerd waarin alle uitkomsten uit studies over gember tegen misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap werden getoetst. De ene analyse concludeerde dat het wel tegen misselijkheid hielp, maar minder tegen braken.4 Een andere analyse meldde dat gember aanzienlijk effectiever was dan een placebo als het ging om de

frequentie van braken en de hevigheid van de misselijkheid.5 Reisziekte Er is minder onderzoek gedaan naar gember tegen reisziekte, maar uit een studie bleek dat het beter hielp dan dimenhydrinaat. De conclusie uit een vervolgstudie was dat 1 gram gember bij marinecadetten hielp om de ernst van zeeziekte op volle zee te verminderen, hoewel de resultaten statistisch niet significant waren.6 Ander onderzoek wijst echter uit dat gember bij reisziekte niet beter werkt dan een placebo.7 Postoperatieve misselijkheid Bij misselijkheid en braken na een operatie is de uitkomst duidelijker. In een kwalitatief goed uitgevoerd onderzoek bij 60 vrouwen, na een grote gynaecologische ingreep, waren er minder gevallen van misselijkheid bij degenen die gemberwortel kregen dan in de placebogroep. Het kruid werkte even goed als metoclopramide.8 Ook in een andere studie bleek gember net zo werkzaam als metoclopramide tegen postoperatieve misselijkheid en braken. De studie betrof 120 vrouwen die een dag werden opgenomen voor een gynaecologische operatie. Beide middelen werkten beter dan een placebo.9 Volgens een analyse van alle studies tot nog toe is een dosis van minimaal 1 gram gember ‘effectiever dan een placebo om postoperatieve misselijkheid en braken te voorkomen.’10 Misselijkheid door chemotherapie Gember lijkt ook veelbelovend tegen misselijkheid en braken bij chemotherapie, hoewel het onderzoek hiernaar uiteenlopende resultaten laat zien. In een literatuurstudie van de Universiteit van Queensland in Australië lieten drie trials positieve effecten van gember zien; uit twee trials kwam een voorkeur voor gember naar voren, maar onder voorbehoud; bij twee andere trials was de conclusie dat gember niet effectief was tegen misselijkheid bij chemo.11 Veiligheid en bijwerkingen Dat er goede ervaringen zijn met gember in de strijd tegen de verschillende soorten misselijkheid en braken is goed nieuws voor iedereen die de bijwerkin-

Medisch Dossier | December 2016

gen van conventionele anti-emetica liever vermijdt.

Gember blijkt over het algemeen veilig. Bijwerkingen zijn zeldzaam, maar er kunnen milde spijsverteringsklachten optreden, zoals zuurbranden en diarree.6 Antihistaminica zoals dimenhydrinaat kunnen zowel slaperigheid veroorzaken als een droge mond en wazig zien. En dopamine-antagonisten als metoclopramide kunnen veel ernstigere bijwerkingen hebben, waaronder tardieve dyskinesie: een slecht te behandelen, vaak ongeneeslijke neurologische aandoening die zich kenmerkt door onwillekeurige bewegingen van gezicht en ledematen.12 In 2009 dwong de Amerikaanse FDA de fabrikanten van metoclopramide zelfs om de gebruikers via een etiket te waarschuwen voor het gevaar op tardieve dyskinesie bij chronisch gebruik of hoge doseringen.13 Wat de veiligheid tijdens de zwangerschap betreft: bij metoclopramide is er geen bewijs voor schade aan de foetus.14 Verschillende wetenschappelijke studies hebben gember veilig bevonden voor gebruik tijdens de zwangerschap. Bij een van de onderzoeken waren 68.500 zwangere vrouwen betrokken, van wie er meer dan 1000 gember hadden gekregen.15 Twee kleinschalige onderzoeken ontdekten weliswaar een miniem, niet significant hoger risico op een kleinere of doodgeboren baby bij vrouwen die meldden tijdens hun zwangerschap gember te hebben gebruikt.16 Maar de studies kenden een aantal beperkingen die van invloed konden zijn, zoals uiteenlopende doseringen en het mogelijke gebruik van andere medicatie Uiteindelijk is men het erover eens

dat gember veilig is tijdens de zwangerschap, zolang de dosering niet hoger is dan 1 tot 1,5 gram verdeeld over de dag.17 Moraal van het verhaal Gember blijkt in verschillende vormen een effectief, natuurlijk alternatief voor misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap, na een operatie en mogelijk ook bij reisziekte en chemotherapie. Als het om de dosering gaat, doet u er verstandig aan een bevoegd kruidenarts te raadplegen, die u op basis van uw persoonlijke omstandigheden kan adviseren.

Mocht u zich toch zorgen maken over de veiligheid van gember tijdens de zwangerschap, dan is vitamine B6 een goed alternatief. Ook kunt u vaker kleinere porties nemen.

1 Altern Ther Health Med, 2002; 8: 89-91 2 Acta Med Iranica, 2009; 47: 51-6 3 J Med Assoc Thai, 2007; 90: 1703-9 4 Nutr J, 2014; 13: 20 5 Women Birth, 2013; 26: e26-30 6 Am Fam Physician, 2007; 75: 1689-91 7 Clin Res Pr Drug Regul Aff, 1988; 6: 129-36 8 Anaesthesia, 1990; 45: 669-71 9 Anaesthesia, 1993; 48: 715-7 10 Am J Obstet Gynecol, 2006; 194: 95-9 11 Nutr Rev, 2013; 71: 245-54 12 Am Fam Physician, 2004; 69: 1169-74 13 www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm149533.htm 14 Am Fam Physician, 2003; 68: 121-8 15 Eur J Clin Pharmacol, 2013; 69: 269-77 16 Am J Obstet Gynecol, 2003; 189: 1374-7; J Obstet Gynaecol, 2015; 35: 125-30 17 Med Herbalism, 1991; 3: 7; www.drweil.com/drw/u/QAA400749/Avoid-Ginger-

While-Pregnant.html

19

Uhhh... Uhhh... Uhhh... dze... dze... dze... bluhh... bluhh... bluhh...

Scheve mond?

Verwarde spraak?

Lamme arm?

Herkent u één van deze signalen? Sla direct alarm.

Bel  om hersenbeschadiging te voorkomen. hartstichting.nl