Medisch dossier 18/01 maart 2016

Jaargang 18 N o 1 maart 2016

Magnesium

Wondermiddel voor het hart

Los nummer E 7,50

Placebo

Beter dan psychofarmaca

Afvallen

Waarom bibberen helpt

VLEES DE voor- en nadelen

Bekentenissen van een voormalig veganist

2

Medisch Dossier | maart 2016

4

|||inhoud|||

4

10

|||colofon|||

16

18

Over Medisch Dossier Medisch Dossier is de Nederlandse vertaling en bewerking van het Britse maandblad What Doctors Don’t Tell You. Hiermee bieden we onafhankelijke informatie over zowel de risico’s en gevaren van medicijnen en behandelingen als over de beloften van mogelijke alternatieven.

Ons doel: patiënten stimuleren hun gezondheid meer in eigen hand te nemen. Medisch Dossier verzet zich niet tegen de reguliere geneeskunde, maar stimuleert de samenwerking tussen artsen en patiënten. Toonaangevende medische vaktijdschriften vormen de bron van onze artikelen, zodat alle informatie is gebaseerd op gevestigd wetenschappelijk onderzoek.

De redactie van Medisch Dossier bevindt zich in Engeland; Uitgeverij The Optimist BV verzorgt ­uitsluitend de Nederlandse vertaling en administratie. De redactie is in het Engels bereikbaar via www.wddty.com Hoofdredactie: Bryan Hubbard en Lynne McTaggart Coördinatie: Els Kwaks Vertaling: Taalpraktijk Mieke Prins Artdirector: Carl de Vaal Vormgeving: Saskia Geleedts Uitgever: Ode Management BV Drukwerk: Print Consult Redactieraad internationaal: Dr. John Mansfield, Dr. Leo Galland, Dr. Alan Franklin, Dr. Patrick Kingsley, Dr. Jean Monro, Dr. J. Anthony Morris, Annemarie Colbin, Anne Gaskell (La Leche

12 12 16 18

Niet langer veganist Kevin Gianni was een pleitbezorger van zijn gezonde, veganistische raw food-dieet. Toen ontdekte hij dat dit dieet tot voedingstekorten kan leiden. Een relaas over de voor- en nadelen van vlees.

Nieuws MS-patiënt gebaat bij vitamine D; groene bladgroenten verlagen kans op glaucoom; meditatie tegen chemobrein; het risico van antidepressivum bij zwangerschap; weinig vezels? Weinig nachtrust!; en meer.

Magnesium voor uw hart

Magnesium, een veelzijdige mineraal, behandelt hart- en vaatziekten beter dan pillen.

Psychiatrische ziekten Psychofarmaca zijn gevaarlijk, mogelijk zelfs doodsoorzaak nummer drie. Bovendien werken ze niet beter dan placebo’s.

U wilt afvallen?

Vijftien minuten lang hevig bibberen heeft hetzelfde effect op ons als een uur conditietraining.

League), Janet Balaskas, Dr. J. Levenson, Dr. Ellen Grant, Dr. Melvyn Wehrbach, Dr. Michel Odent, Dr. Keith Mumby, Dr. J. Wright, Prof. Gordon Stewart, Dr. Vickie Rippere, Dr. Anthony Newburry, Sally Bunday

Abonneeservice Postbus 105, 2400 AC Alphen aan den Rijn Tel. 0172 476085 medischdossier@spabonneeservice.nl www.medischdossier.org/abonneeservice

Redactieraad Nederland: Jan C. van Beek, arts en manueel geneeskundige, Robert K.T.H. Trossèl, arts.

Archief De eerste editie van Medisch Dossier verscheen in 1999. Via www.medischdossier.org kunt u oude nummers voor vijf euro exclusief verzendkosten per stuk nabestellen. Wanneer u abonnee bent, heeft u via uw abonneecode gratis toegang tot het digitale archief, dat al het gepubliceerde materiaal vanaf 2004 bevat.

Abonnementen Een jaarabonnement op Medisch Dossier (tien nummers) kost € 68,25 en geeft u onbeperkt toegang tot het digitale archief op www.medischdossier.org.

Abonnementen kunnen op elk moment ingaan.

Indien drie maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch verlengd. Adreswijzigingen en opzeggingen kunnen uitsluitend schriftelijk of per e-mail worden doorge­geven. Nieuwe abonnees ontvangen binnen vier weken na aanvraag hun eerste nummer.

Adreswijzigingen graag vier weken van tevoren doorgeven per post of e-mail.

Uitgeverij The Optimist BV behoudt zich het recht voor een keer per jaar een prijsindexatie toe te passen.

Wij nemen uw gegevens op in een gegevensbestand.

Deze gegevens worden gebruikt voor de met u gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementen­ administratie van de uitgeverij. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of het doen van aanbiedingen van Uitgeverij The Optimist BV of van door ons zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Mocht u hiertegen bezwaar hebben, stelt u ons hiervan dan per post of via e-mail op de hoogte.

Disclaimer Hoewel aan de voorbereiding van deze uitgave alle zorg is besteed, kan de uitgever niet verantwoordelijk worden gehouden voor eventuele schade of leed, veroorzaakt door behandelingen, advies of informatie gepubliceerd in dit nummer. Alvorens een behandeling te ondergaan is het raadzaam om een specialist te raadplegen. © Ode Management BV. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar worden gemaakt zonder toestemming van de uitgever.

Deze nieuwsbrief wordt uitgebracht onder licentie van WDDTY Publishing Ltd (UK). Alle rechten op het gelicentieerde materiaal behoren toe aan WDDTY Publishing Ltd. Het materiaal mag niet worden gereproduceerd, als geheel of in delen, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van WDDTY Publishing Ltd. De naam What Doctors Don’t tell You is eigendom van WDDTY Publishing Ltd.

Wat voor de één werkt…

Aan het begin van de twintigste eeuw reisde de briljante wetenschapper Weston Price de wereld over, op zoek naar inheemse volkeren, om dat ene dieet te vinden dat de sleutel vormde tot een krachtige gezondheid. Wat hij uiteindelijk ontdekte, was dat zo’n one-size-fits-all-dieet niet bestaat.

Zo leefden de Masai op een dieet van enkel eiwitten – voornamelijk vlees, bloed en melk – met daarin soms wel 300 gram vet per dag. Net als de Inuit in Alaska, waar het vetrijke dieet van vis en spek nauwelijks fruit en groenten bevatte.

De Aboriginals daarentegen hadden een dieet met veel koolhydraten en eiwitten, maar uitzonderlijk weinig vet. Hun buren, de Maori, aten een eiwitrijk, koolhydraatarm dieet, voornamelijk bestaand uit vis, kelp (zeewier) en wortelgewassen. ZuidEuropeanen waren vaak overgevoelig voor lactose (melksuiker), terwijl de Samburu’s in Oost-Afrika erin slaagden dagelijks zo’n tien liter volle melk achterover te slaan.

Eigenlijk gebruikte elke cultuur wat in een bepaald seizoen voorhanden was als energiebron, en dat voedsel werd uiteindelijk een genetische blauwdruk voor dat volk. Eiwitten en koolhydraten hielden elkaar in elk voedingspatroon in balans, en de hoeveelheid van beide was afhankelijk van het genetische materiaal van de bevolking.

Twee onconventionele diëtisten, William Kelley en George Watson, hebben allebei vernieuwende ideeën gelanceerd op het gebied van individuele voedingsbehoeften. Kelley ontwikkelde de theorie dat het autonome zenuwstelsel niet alleen een ‘duw-en-trek’element bezat – een sympathisch systeem dat organen en klieren aan het werk zet die energie gebruiken, en een parasympathisch deel dat energie bespaart en het lichaam herstelt – maar dat ook een van de twee altijd domineert.

Watson daarentegen merkte dat mensen verschilden wat betreft het tempo van hun stofwisseling: de snelheid waarmee hun lichaam voedsel in energie omzet. Kelley erkende verder dat voedingsstoffen zeer uiteenlopende effecten hebben op de twee onderdelen van het zenuwstelsel. Calcium voedt bijvoorbeeld het sympathische zenuwstelsel, maar onderdrukt het parasympathische systeem.

William Wolcott, een student van Kelley, voegde iets toe aan het nieuwe paradigma. Hij ontdekte dat voedsel vaak een heel andere uitwerking heeft op mensen met verschillend stofwisselingstypen.

Het hangt ervan af of iemands lichaam geneigd is energie te verbranden of juist op te slaan. Wat voor de een gezond is, is voor de ander gif.

Waar het om gaat is dat uw stofwisseling beïnvloed wordt door de hoeveelheid en het soort macronutriënt (eiwitten, vetten en koolhydraten) dat u dagelijks eet. De ene mens verbrandt meer koolhydraten, de ander kan haast geen vet verteren, enzovoorts.

In deze editie is ons hoofdartikel geschreven door iemand die ervan overtuigd was dat hij heel gezond at. Kevin Gianni, die fervent voorstander was van raw food en veganisme, kwam tot de ontdekking dat het beter was om weer vlees te gaan eten. Dat werkte voor hem. Maar voordat u meteen naar de slager rent: dat wil niet zeggen dat het voor u ook werkt. Lees eerst het hoofdartikel en verdiep u in de voor- en nadelen van dierlijke voedingsmiddelen.

Lynne McTaggart en Bryan Hubbard

3

|||van||de||hoofdredactie|||

Medisch Dossier | maart 2016

4

Medisch Dossier | maart 2016

|||VOEDING||| |||Door:|kevin|GIANNi|||

Waarom ik niet langer Kevin Gianni was vroeger een veganist die de wereld rondreisde om mensen te vertellen over zijn gezonde, veganistische raw food-dieet.

Totdat hij ontdekte dat dit dieet tot voedingstekorten kan leiden en misschien niet altijd voor iedereen even gezond is. Een relaas over de voor- en nadelen van vlees.

I

n de zes jaar dat ik veganist was, ben ik nooit een militant bestrijder geweest van mensen die dieren aten. Maar ik maakte wel duidelijk dat hun biefstukje afkomstig was van wat ooit een levend dier was, met gevoelens, zintuigen en hersenen. Een dier dat at, sliep en met zijn vrienden speelde op de boerderij.

Als ik ergens een presentatie gaf, verkondigde ik dat iemand die op verantwoorde wijze dieren wilde eten, minstens één keer van dichtbij moest hebben gezien hoe een dier in vlees verandert. Toekijken als een dier geplukt of geslacht wordt, en als zijn ingewanden eruit worden gehaald. Naar mijn idee zou iemand die dat gezien had, minder – of helemaal geen – vlees gaan eten: een overwinning voor mij en mijn veganistische zaak.

Ik begon met veganistisch eten nadat ik gelezen had hoe gezond dat was. In tegenstelling tot veel andere veganisten, deed ik het niet omwille van de dieren. Die dierenliefde kwam pas later. Wat mij ervan overtuigde dat de veganistische ideologie de beste was van alle theorieën over eten, waren de vele onderzoeken en ook de getuigenverklaringen van patiënten die genezen waren door veganistisch te gaan eten. De verhalen van holistische artsen zoals Alan Goldhamer en Gabriel Cousens, de ervaringen van schrijfster en kankeroverlever Kris Carr en de inzichten van voedingsdeskundigen als Vesanto Melina en Brenda Davis, de auteurs van Vegetarisch eten. Voor mij was dit allemaal bewijs dat je datgene moest eten wat onder aan de voedselketen staat.

Maar als veganisme het beste was van alle diëten, hoe kon het dan dat ik zoveel hoorde over een tekort aan voedingsstoffen bij mensen die al langere tijd veganist waren? Susan Schenck, auteur van The live food factor, een populair boek in de raw veganbeweging, stelde zichzelf ook die vraag. Ondanks haar enthousiasme voor het dieet kreeg ze langzaam maar zeker de indruk dat veganisme haar gezondheid ondermijnde. Ze kreeg last van een opgeblazen gevoel, een tekort aan vitamine B12 en D, en geheugenverlies.

Op zeker moment vergat ze zelfs het telefoonnummer van haar man: toen besefte ze dat ze vlees nodig had.

Het duurde niet lang voordat ze een boek schreef over haar nieuw opgedane ervaringen, met de toepasselijke titel Beyond broccoli.

Doen mensen zoals Susan en ik het veganistisch dieet onrecht aan? Of past het dieet op de lange duur inderdaad niet goed bij ons DNA? Ik ben ervan overtuigd dat de twijfel die ik ervaar een van de redenen is waarom Amerikanen zo geobsedeerd zijn door vlees.

Volgens de VN eet de gemiddelde Amerikaan 122,5 kilo vlees per jaar.1 Dat is veel. Alleen Luxemburgers consumeren meer vlees per hoofd van de bevolking.

Aangezien vlees lekker smaakt en rijk is aan eiwitten, is het logisch dat we er meer van willen eten, en dat gaat ten koste van de hoeveelheid plantaardig voedsel die we consumeren. Een in de pan gebakken, doorregen riblapje is nou eenmaal aantrekkelijker dan rauwe, zouteloze, kale kool.

Bovendien zijn we nooit echte vegetariërs geweest.

We eten al vlees sinds de mensheid bestaat. Dat is geen hoopvolle informatie voor de dierenbescherming en haar aanhangers. Het doet vermoeden dat er iets is dat tussen veganisme en de gulzige Amerikaanse vleesobsessie ligt: dierlijke voedingsmiddelen zijn een onmisbaar onderdeel van ons menu.

Volgens een artikel van het Nature Education Knowledge Project was ‘de eerste belangrijke, evolutionaire verandering in het dieet van de mens de opname van vlees en merg van grote dieren, minstens 2,6 miljoen jaar geleden.’ Het bewijs daarvoor zijn sporen van slacht op fossiele beenderen.2 Dus voor onze evolutie, fysiologie en mens zijn is vlees waarschijnlijk net zo belangrijk als seks, water en lucht.

Chris Kresser, auteur van de bestseller Your personal paleo code, zegt dat er inmiddels heel wat onderzoek is dat erop wijst dat het eten van vlees ons in eerste instantie tot mens heeft gemaakt. ‘Voordat we vlees gingen eten, moesten we de hele dag plantaardig materiaal eten om in onze energiebehoefte te voorzien. Vlees is echter een zeer geconcentreerde voedingsbron, rijk aan voedingsstoffen, die ons in staat stelt sneller meer voedingsmiddelen binnen te krijgen.

Dat heeft ervoor gezorgd dat onze hersenen groter konden worden én het gaf ons de tijd om andere din-

Medisch Dossier | maart 2016

een veganist ben

5

6

Medisch Dossier | maart 2016

|||VOEDING|||

We raakten helemaal de weg kwijt toen we besloten om dieren eten voor te schotelen dat ze in de natuur nooit zouden eten gen te doen dan de hele dag op planten kauwen, wat veel primaten doen. Die eten acht tot negen uur per dag om hun lichaam op gewicht te houden en in hun energiebehoefte te voorzien, aangezien hun voeding geen hoge voedingsstoffendichtheid heeft.’

Wat echter lastiger is om vast te stellen, is de hoeveelheid vlees die we nodig hebben. Bij inheemse volkeren varieert de hoeveelheid vlees die ze eten enorm, afhankelijk van factoren zoals klimaat en beschikbaarheid. Onder jager-verzamelaars heb je de Inuit in Noord-Canada, bij wie het menu voor meer dan 90 procent uit dierlijke voedingsmiddelen bestaat, terwijl dat bij de San in zuidelijk Afrika nog geen 10 procent is. Als we uitgaan van grote verschillen in de vleesconsumptie bij onze vroege voorouders, lijkt het erop dat we ons kunnen aanpassen aan verschillende hoeveelheden vlees op ons bord.

Maar wij zijn niet meer hetzelfde als die oermens. Onze hedendaagse manier van vlees eten begon ergens tussen 8000 en 6000 v. Chr., toen jagerverzamelaars plaatsmaakten voor landbouwers, en geiten de eerste dieren werden die we fokten.3 Het probleem is dat onze obsessie voor vlees de overhand

heeft gekregen. We namen de verkeerde afslag toen we besloten dieren uit hun natuurlijke omgeving te halen en ze in steeds kleinere ruimtes op te sluiten. En we raakten helemaal de weg kwijt toen we besloten om ze eten voor te schotelen dat ze in de natuur nooit zouden eten, allemaal om ze vet te mesten. Toen zelfs dat niet genoeg was, pompten we ze vol groeihormonen, om er vervolgens achter te komen dat ze antibiotica nodig hadden omdat ze ziek werden door al dat onnatuurlijke voedsel en die extra hormonen [zie kadertekst].

Dat is onze moderne vleesindustrie: afschuwelijk, wreed en ongezond voor zowel dier als mens.

Vlees is geen vlees meer Commercieel gefokte dieren zijn constant ziek.

Volgens de Organic Consumers Association, een non-profitorganisatie die zich inzet voor duurzaam, eerlijk en gezond voedsel, heeft 80 procent van de Amerikaanse varkens een longontsteking op het moment van slachting.4 En in The omnivore’s dilemma schrijft Michael Pollan dat 30 procent van het Amerikaanse vee bij slachting een abces in de lever heeft, een aanwijzing dat het bloed van het dier geïnfecteerd is.5 Van dit soort vlees, afkomstig van dieren die vergeven zijn van hormonen en ziekten, worden we ziek als we het eten. Niet van het vlees van dieren die leven en eten zoals de natuur dat bedoeld heeft. Een goede aanwijzing is de hoeveelheid omega 3 die in het vlees aanwezig is. Omega 3 is een essentieel vetzuur, dat de gezondheid van de cellen bevordert, de celmembranen versterkt en ontstekingen in het lichaam tegengaat. Ons lichaam maakt zelf geen omega 3; we kunnen deze stof alleen uit onze voeding halen.

Belangrijke leveranciers zijn vis, noten en vlees. Maar niet al het vlees bevat evenveel van deze essentiële voedingsstoffen.

Onderzoekers van het Noord-Ierse Centrum voor voeding en gezondheid van de Universiteit van Ulster ontdekten dat mensen die vlees aten van met gras gevoerde dieren, meer omega 3 in hun lichaam hadden dan degenen die vlees aten van commercieel gefokte dieren, die ‘krachtvoer’ kregen: een mengsel van vetten, oliën, granen, ruwvoer en de bijproducten van onze voedselverwerking.6 Een literatuuronderzoek uit 2010 door landbouwspecialisten in Californië liet zien dat het vlees van bepaalde runderrassen 2 tot 5 keer zoveel omega 3 bevat wanneer de dieren gras te eten krijgen in plaats van granen.7 Denk u eens in: dat is voedsel dat 2 tot 5 keer zo gezond is en waarvan ook de ontstekingsremmende werking 2 tot 5 keer zo hoog ligt. Dat vegetariërs het eten van dieren demoniseren is dus deels gerechtvaardigd: het meeste vlees dat Amerikanen en

Medisch Dossier | maart 2016

Europeanen eten is slecht. Maar een bieflapje of lamskoteletje van een dier dat gras heeft gegeten is heel veel gezonder dan het commercieel geproduceerde vlees.

En hoe zit het met varkens, kippen en vis? Over de hele linie geldt dat elk dier dat in gevangenschap wordt grootgebracht bepaalde voedingstekorten heeft.

Kippen lijden vaak aan het zogeheten cage layer fatigue, een aandoening waarbij stress door te krappe behuizing en een gebrek aan calcium hun poten verzwakt, waardoor ze door hun poten zakken.8 Maar bijvoorbeeld wilde varkens wroeten met hun snuit in de aarde, waar ze ijzer en sporenelementen vinden.

Dat lukt ze niet in gevangenschap, dus geven varkensfokkers de dieren mineraalsupplementen. Soms is dat onvoldoende.

Waarom zouden we vlees eten?

Schrijver Chris Kresser geeft vijf redenen waarom het eten van dieren ons gezonder kan maken: het bevat verteerbaar eiwit, actieve vitamine A, vitamine B12, ijzer en omega 3-vetzuren. Hij gebruikt de PDCAASschaal (Protein Digestibility Corrected Amino Acids) om te beoordelen hoeveel essentiële aminozuren een bepaalde eiwitbron bevat. Kresser vertelt: ‘Dierlijke eiwitten zijn wat dat betreft meestal van hogere kwaliteit dan plantaardige eiwitten. Deze indexering is uniek omdat er niet alleen gekeken wordt naar wat er in het voedsel zit, maar naar wat er verteerd en in het lichaam opgenomen wordt. Studies die de PDCAASschaal gebruiken, laten zien dat vrijwel alle dierlijke eiwitten een hogere biologische beschikbaarheid hebben (er komen meer voedingsstoffen in het lichaam terecht) en beter worden opgenomen dan plantaardige eiwitten.’

De eiwitverteerbaarheidschaal loopt van 0 tot 1,0.

De hoogste score is de beste door het lichaam te verteren en op te nemen bron van eiwit [zie kadertekst].

‘Het is vrij duidelijk,’ zegt Kresser. ‘Als je zoekt naar verteerbare eiwitten, dan vind je die bij dieren.’

Maar even voor al mijn veganistische vrienden, van wie het bloed inmiddels kookt: dit betekent helemaal niet dat we al onze eiwitten uit dieren moeten halen. Het betekent alleen maar dat dieren een goed verteerbare eiwitbron vormen. Dat heeft deels bijgedragen aan ons vermogen om als soort goed te gedijen.

Een veganistisch dieet kan echter wel een probleem vormen voor mensen met bepaalde genetische variaties. ‘Sommige genmutaties beïnvloeden ons vermogen om minder actieve vormen van bepaalde voedingsstoffen uit plantaardige voeding om te zetten in actievere vormen,’ legt Kresser uit. Als uw lichaam bijvoorbeeld bètacaroteen niet kan omzetten in actieve vitamine A, krijgt u uiteindelijk een tekort. Dat kan nare gevolgen hebben, zoals slecht zien in het donker, een droge huid, die ruw en vlekkerig is, en het ergste van alles: een zwak immuunsysteem.

Kresser ontdekte dat velen van ons met hetzelfde probleem kampen: darmen die niet goed in staat

Hoe verteerbaar zijn onze eiwitbronnen?

Hier zijn een paar eiwitbronnen, samen met hun score op de PDCAASschaal. Deze score zegt iets over de hoeveelheid essentiële aminozuren die een eiwit bevat en over hoe goed die verteerd worden. 0 is de laagste score, 1,0 de hoogste. De eiwitbron die ons lichaam het beste kan verteren en absorberen, krijgt de hoogste score krijgt.

dierlijk

plantaardig

Melkproducten 1,0 Eieren 1,0 Magere kip 1,0

Sojabonen 0,91

Kalkoen 0,97 Vis 0,96 Rundvlees 0,92

Kikkererwten 0,78 Zwarte bonen 0,75 Meeste groenten 0,73 Linzen 0,52 Volkorenmeel 0,42

Tarwegluten 0,25

7

8

Medisch Dossier | maart 2016

|||VOEDING|||

Wat zit er in uw vlees?

Als u een riblapje bij de slager koopt, zit er geen lijst met ingrediënten op geplakt, zoals bij een pak cornflakes of een blik soep. U denkt dat wat u koopt alleen vlees is, maar vaak is dat niet het geval. Tenzij het vee met gras is gevoerd of het vlees biologisch is, bevat veel rund-, kippen- en varkensvlees allerlei stoffen die gebruikt zijn om de dieren vet te mesten en te voorkomen dat ze ziek worden.

Hormonen Veefokkers willen zoveel mogelijk aan hun dieren verdienen, dus het hoeft u niet te verbazen dat de meeste dieren die voor de vleesindustrie worden gefokt, groeihormonen krijgen.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) houdt vol dat hormonen geen kwaad kunnen, maar niemand lijkt zich zorgen te maken over het cumulatieve effect van deze toegevoegde hormonen. Met andere woorden: wat gebeurt er als we voortdurend een klein beetje ervan binnenkrijgen? Volgens Craig Minowa, een milieuwetenschapper bij de Oragnic Consumers Association, wordt het meeste onderzoek gefinancierd door de vleesindustrie zelf en er worden nooit risico’s ontdekt. Er zijn echter onafhankelijke studies die een verband leggen met bepaalde soorten kanker.1 Antibiotica Boeren geven hun vleesvee geregeld antibiotica om de ziekten tegen te gaan die ze in de onhygiënische en ongezonde megastallen kunnen oplopen. In de VS gaat zelfs 80 procent van het antibioticagebruik naar de vleesindustrie.2 In Nederland is het aantal standaarddoseringen antibiotica per 1000 dieren gemiddeld 45 per dag. Ter vergelijking: bij mensen in Nederland is dat 11 doseringen per 1000 inwoners. Door het gebruik van antibiotica in de intensieve veehouderij worden bacteriën steeds vaker resistent. Daardoor werkt antibiotica ook niet goed meer bij mensen. De Nederlandse overheid heeft zich tot doel gesteld het antibioticagebruik in de veehouderij terug te dringen.3 In een onderzoek dat in 2001 in een vooraanstaand medisch tijdschrift werd gepubliceerd, bleek dat 84 procent van de salmonellabacteriën die werden aangetroffen in rundergehakt in Amerikaanse supermarkten, resistent was voor antibiotica.4 1 Safer food for a healthier you’. organicblog.co.za, 1 augustus 2013 2 ‘The Overuse of Antibiotics in Food Animals Threatens Public Health’ ConsumersUnion; http://consumersunion.org/news/the-overuse-of antibiotics-in-food-animals-threatens-public-health-2/ 3 www.compendium voor de leefomgeving.nl 4 N Engl J Med, 2001; 345: 1147-54

zijn plantaardige voeding te verteren en de voedingsstoffen die we daaruit nodig hebben te absorberen.

‘Sommige mensen hebben bacteriën die helpen om de voedingsmiddelen in planten op te nemen, maar anderen hebben veel moeite om de voedingsstoffen uit planten te halen.’ De vorm van een bepaalde voedingsstof is in planten vaak anders dan de vorm die in vlees wordt aangetroffen. Neem bijvoorbeeld ijzer: non-heemijzer uit planten is minder goed beschikbaar voor het lichaam dan heemijzer uit vlees, waardoor vegetariërs meer kans lopen op een ijzertekort.

Mensen die geen dierlijke eiwitten eten, hebben ook vaker een tekort aan vitamine B12. Vitamine B12 is nodig voor de synthese (samenstelling) van DNA en rode bloedcellen. Dus een tekort aan B12 kan allerlei ellende veroorzaken, van bloedarmoede en vermoeidheid tot geheugenverlies, neurologische problemen en psychiatrische aandoeningen. Volgens Kresser blijkt uit proeven dat 68 procent van de vegetariërs en 83 procent van de veganisten een tekort aan B12 heeft, terwijl dat bij vleeseters slechts 5 procent is.

Ten slotte is er nog het probleem dat het lichaam plantaardige vetzuren niet goed kan omzetten in de essentiële omega 3-vetzuren DHA (docosahexaeenzuur) en EPA (eicosapentaeenzuur). Die omega 3-vetzuren zijn te vinden in vlees, vis en zeewier, maar niet in planten. Ze zijn van cruciaal belang voor de ontwikkeling van de hersenen, en blijven gedurende ons hele leven een grote rol spelen voor onze cognitie, stemming en gedrag. Aangezien ons lichaam alleen omega 3 kan aanmaken als we een adequate externe bron hebben, zal ons gehalte aan omega 3 niet optimaal zijn als we geen dieren eten. Dat is dus schadelijk voor de gezondheid van onze hersenen.

Zowel artsen, media als deskundigen op het gebied van veganistische voeding houden nog altijd vast aan het idee dat vlees eten – althans rood vlees – waarschijnlijk tot een vroege dood leidt. Maar deze theorie is grotendeels terug te voeren op het werk van Ancel Keys, een Amerikaanse arts die halverwege de vorige eeuw het ‘Zeven Landen Onderzoek’ startte: een longitudinaal onderzoek dat keek naar het verband tussen voedingspatroon, leefstijl en ziekten.

De onderzoeksresultaten brachten hart- en vaatziekten in verband met het eten van veel verzadigd vet, dat in vlees zit.9 Maar in de decennia daarna is men de gebreken van dit onderzoek gaan inzien: Keys keek alleen naar gegevens uit landen waarvan de resultaten overeenkwamen met zijn ideeën. Maar hoe gebrekkig het onderzoek ook was, de conclusie is blijven hangen.

Toch laten recente studies ‘geen verband zien tussen verzadigd vet uit vlees en hart- en vaatziekten,’ zegt Kresser. ‘Veel onderzoek laat zelfs een omgekeerd verband zien tussen de consumptie van verzadigd vet en beroertes, wat betekent dat mensen die meer verzadigd vet aten hun kans op een beroerte verminderden.’10 De tweede mythe die Kresser onderuithaalt, is dat het eten van vlees dikkedarmkanker veroorzaakt. In

Medisch Dossier | maart 2016

een literatuurstudie van 35 onderzoeken waarin de twee met elkaar in verband werden gebracht, vonden de onderzoekers geen duidelijk bewijs van een oorzakelijk verband. De resultaten wijzen juist op het tegendeel: de kans op dikkedarmkanker door het eten van vlees was minder dan 50 procent.

Er is echter wel een sterk verband tussen verschroeid vlees en kanker. Als vlees bij hoge temperaturen wordt bereid, komen er stoffen vrij waarvan

op het hart drukken uit de buurt te blijven van die aantrekkelijk verpakte voedingsmiddelen als soja-kipnuggets, vlees gemaakt van maïseiwit en nepkalkoen van tarwe-eiwit en soja. Die producten zijn berucht omdat ze zo slecht verteerd worden, genetisch gemodificeerde eiwitten en voedseladditieven bevatten, en een lage voedingswaarde hebben. Kies voor echt eten.

Vergeet niet dat een plantaardig dieet zijn plaats heeft verworven als heilzame voeding, omdat wat

Mensen die vlees aten van met gras gevoerde dieren, hadden meer omega 3 in hun lichaam dan degenen die vlees aten van commercieel gefokte dieren, die ‘krachtvoer’ kregen bewezen is dat ze kankerverwekkend zijn. Maar diezelfde stoffen ontstaan ook als we groenten laten verbranden. Kresser geeft het advies om voedsel minstens een uur voordat u het roostert of grilt, te marineren.

Daarmee vermindert u potentiële giftige bijproducten.

Minder is beter Ik heb geconcludeerd dat dierlijke eiwitten een essentieel onderdeel zijn van de menselijke voeding – althans die van mij – maar ik weet nog steeds niet hoeveel ik ervan moet eten. Hier kunnen de langstlevende moderne culturen een oplossing bieden: de zogeheten ‘blauwe gebieden’.

De overeenkomst tussen al deze gebieden, merkt onderzoeker Dan Buettner op, is dat ze weinig vlees eten vergeleken met de bevolking van Noord-Amerika en het grootste deel van Europa. In de meeste van deze culturen wordt vlees voor speciale gelegenheden gereserveerd. Voor de Sardiniërs zijn dat bijvoorbeeld de zondagen. De bevolking van het Griekse eiland Ikaria serveert bij speciale gelegenheden geit, maar eet verder veel vis. Op het Japanse eiland Okinawa eten de mensen zowel vlees – meestal varkensvlees – als vis, maar spaarzaam. De zevendedagadventisten in Californië zijn grotendeels vegetarisch; de weinigen die vlees eten, serveren het slechts als bijgerecht.

De inwoners van Nicoya in Costa Rica vormen de enige cultuur binnen de blauwe gebieden die geregeld vlees eten, maar zelfs zij consumeren veel minder dan de gemiddelde Amerikaan.11 Dus welk dieet u ook kiest, het eten van meer plantaardige en minder dierlijke producten lijkt de les te zijn die we van hedendaagse ouderdomsstudies kunnen leren. Ik geloof nog steeds dat een beetje dierlijke voeding, misschien zelfs van runderen, schapen en varkens, iets is waar de meeste mensen behoefte aan hebben. Maar als u het gevoel hebt dat u alleen plantaardige voeding moet eten, ga daar dan voor.

Er zijn altijd manieren om een veganistisch dieet zo samen te stellen dat u bijna alle voedingsstoffen binnenkrijgt die uw lichaam nodig heeft. Ik zei ‘bijna’: u kunt nog steeds een tekort krijgen. Ik wil veganisten

u níet eet – bewerkte voedingsmiddelen, genetisch geproduceerde soja, met hormonen doorspekte melkproducten – belangrijker is dan wat u wél eet. Daarom kan het veganistisch dieet of zelfs rauwe voeding zo heilzaam zijn als therapie op de korte – of middellange – termijn.

Welk dieet u ook kiest, ga altijd na of het goed voor u is door de resultaten te meten met behulp van regelmatig bloedonderzoek en laat u daarbij begeleiden door een professional die weet hoe hij de uitkomsten van dat onderzoek moet interpreteren. Veganisten moeten vooral alert zijn op lage ijzer- en hormoonwaarden en een te laag cholesterol: dat zijn aanwijzingen dat uw dieet mogelijk negatief effect heeft op uw gezondheid en uw levensverwachting.

Maar als u wel dierlijke voeding gebruikt, is het net zo belangrijk om uw gezondheid in de gaten te houden. Als u een tekort hebt aan bepaalde voedingsstoffen en hormonen, kan het zijn dat u meer vlees of vis moet eten. Als uw waarden aan de hoge kant zijn, kan het echter zijn dat uw vleesobsessie teveel uw voedingspatroon bepaalt.

Dit artikel komt uit het boek van Kevin Gianni, Kale and coffee: a renegade’s guide to health, happiness and lengevity (Londen: Hay House, 2015) 1 Kings of the Carnivores’. Economist Online, 30 april 2012;

www.economist.com/blogs/graphicdetail/2012/04/daily-chart-17 2 Pobiner B. ‘Evidence for Meat-Eating by Early Humans’. Nature Education Knowledge, 2013; 4: 1; www.nature.com/scitable/knowledge/library/evidence-for-meat-eating by-early-humans-103874273 3 Owen J. ‘Goats Key to Spread of Farming, Gene Study Suggests’. National Geographic News, 10 oktober 2006; http://news.nationalgeographic.com/news/2006/ 10/061010-goats-history.html 4 Organic Consumers Association. ‘Disturbing Facts on Factory Farming and Food Safety’; www.organicconsumers.org/old_articles/Toxic/factoryfarm.php 5 Pollan M. The Omnivore’s Dilemma: A Natural History of Four Meals. Large Print Press, 2007: 78 6 Br J Nutr, 2011; 105: 80-9 7 Nutr J, 2010; 9: 10 8 PLoS One, 2008; 3: e1545 9 Acta Cardiol, 1999; 54: 155-8 10 Circulation, 2001; 103: 856-63 11 Buettner, D. ‘Reverse engineering longevity’; www.bluezones.com op 9 april 2014

9

10

Medisch Dossier | maart 2016

|||nieuws|||

Meditatie tegen chemobrein Een chemobrein, de geheugen- en concentratieproblemen waar mensen na chemotherapie vaak last van hebben, kan worden tegengegaan met behulp van mindfulnessmeditatie.

Deze techniek helpt kankerpatiënten hun cognitieve functies, geheugen en algemeen functioneren op peil te houden, blijkt uit nieuw onderzoek. Daardoor hebben ze geen last van de veelvoorkomende gevolgen van een chemobrein, zoals relatieproblemen, niet kunnen werken, gebrek aan zelfvertrouwen en een verminderde kwaliteit van leven. Ongeveer 35 procent

Groene bladgroenten verlagen kans op oogziekte Glaucoom, de oogziekte die 5 procent van de ouderen treft, zou weleens voorkomen kunnen worden door meer groene bladgroenten te eten.

De groenten verminderen de kans op de meest voorkomende soort glaucoom – primaire openkamerhoekglaucoom (POAG) met 30 procent, zeggen onderzoekers van de medische faculteit van Harvard. Ze denken dat het nitraat in de groenten verantwoordelijk is voor het beschermende effect.

POAG is een gevolg van de slechte bloedtoevoer naar de ogen, waardoor de oogzenuw beschadigd raakt. De ziekte treft 1 tot 2 procent van de totale bevolking, en ongeveer 5 procent van de mensen boven de 80.

De mensen die per dag de meeste groenten aten – overeenkomend met 240 mg nitraat in de voeding – hadden het minste kans glaucoom te ontwikkelen, bleek uit het onderzoek. Het risico nam gemiddeld met 20 tot 30 procent af, maar zelfs met 50 procent bij POAG met vroege diagnose van paracentrale gezichtsvelduitval (dus naast het midden).

De onderzoekers baseerden hun ontdekking op een analyse van de Nurses’ Health Study, een Amerikaans epidemiologisch onderzoek waaraan meer dan 60.000 vrouwen meededen, en de Health Professionals Follow-up Study, waaraan meer dan 40.000 mannen deelnamen.

Bron: JAMA Ophthalmology, 2016; 1: doi: 10.1001/jamaophthalmol.2015.5601

van de kankerpatiënten die chemotherapie hebben gehad, heeft baat bij mindfulness, zeggen de onderzoekers van de Indiana Universiteit. Bij mindfulnessmeditatie richt iemand zijn aandacht op zijn gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties.

In een proef kregen borst- en dikkedarmkankerpatiënten ofwel acht sessies mindfulnessmeditatie, ofwel voorlichtingsmateriaal en ondersteuning. De deelnemers aan de mindfulnessgroep rapporteerden een opmerkelijke verbetering in hun cognitieve vermogens. Ze merkten meer verbetering dan de deelnemers die ondersteuning kregen.

Bron: Journal of Cancer Survivorship, 2015; doi: 10.1007/s11764-015-0494-3

Hoge bloedsuiker veroorzaakt vaatvernauwing Iedereen begrijpt dat suiker slecht voor hem is. Maar suiker blijkt nog slechter dan we dachten: hoge glucosewaarden (de hoeveelheid suiker in uw bloed) zorgen dat bloedvaten samentrekken of vernauwen, wat extra druk veroorzaakt op het hart.

Er lijkt een direct verband te bestaan tussen de hoeveelheid glucose en de mate van contractie. Met andere woorden: hoe meer glucose in het bloed, hoe sterker de bloedvaten samentrekken.

Dit kan leiden tot meer druk op het hart, hypertensie (een verhoogde bloeddruk) en het kan de bloedtoevoer naar organen belemmeren, aldus onderzoekers van de Universiteit van Leicester, die deze ontdekking deden.

Iemand van wie de bloedglucosewaarden hoog zijn op het moment dat hij of zij een hartinfarct krijgt, kan daardoor overlijden of complicaties oplopen, zeggen de onderzoekers. De glucosewaarden in het bloed stijgen sowieso tijdens een hartaanval; dat is een natuurlijke reactie op weefselschade, de zogeheten ‘stressrespons’. Dus mensen die al een hoge glucose hebben, lopen meer risico op een dodelijk infarct.

Bron: British Journal of Pharmacology, 2015; doi: 10.1111/bph.13399

Medisch Dossier | maart 2016

Het risico van antidepressivum bij zwangerschap

Weinig vezels?

Weinig nachtrust!

Wat u eet kan bepalend zijn voor de kwaliteit van uw nachtrust. Als u niet genoeg voedingsvezels eet, en te veel verzadigde vetten en suiker eet, kan dat leiden tot een lichte, onrustige slaap die niet bijdraagt aan uw herstel.

En u voelt zich nog steeds moe als u de volgende morgen wakker wordt.

Het effect kan meteen optreden. Zelfs één dag met te weinig vezels en te veel verzadigd vet kan de slaap al verstoren, aldus onderzoekers van het Medisch Centrum van de Columbia Universiteit in New York.

Het omgekeerde geldt ook: mensen die gezonder eten, vallen sneller in slaap. Degenen die een vezelrijk dieet aten, vielen binnen 17 minuten in slaap, terwijl degenen die veel vet aten 29 minuten nodig hadden voordat ze sliepen.

De onderzoekers testten de twee diëten op een groep van 26 deelnemers die gemiddeld 35 jaar oud waren. Ze brachten vijf nachten in een slaaplaboratorium door.

Het slikken van antidepressiva tijdens de zwangerschap kan grote problemen veroorzaken bij uw kind. Vrouwen die in de eerste drie maanden van hun zwangerschap deze medicijnen slikken, vergroten het risico op geboorteafwijkingen. Het slikken van antidepressiva in de vierde tot en met de negende maand vergroot de kans op autisme.

Zwangere vrouwen die last hebben van angst of depressie, krijgen meestal een antidepressivum voorgeschreven zoals de SSRI paroxetine. Maar nieuwe onderzoeken hebben aangetoond dat dit het kind grote schade kan toebrengen.

Vrouwen die in de eerste drie maanden deze medicijnen slikken, hebben 23 procent meer kans een kind te krijgen met een ernstige aangeboren afwijking, en 28 procent meer kans dat hun baby een ernstige hartafwijking heeft.

Maar ook later in de zwangerschap is het slikken van antidepressiva niet veilig. Zwangere vrouwen die ze na de derde maand slikken, verdubbelen bijna het risico op autisme of een autismespectrumstoornis.

Bronnen: Onderzoek eerste trimester: British Journal of Clinical Pharmacology, 2015; doi: 10.1111/bcp.12849; Onderzoek tweede en derde semester: JAMA Pediatrics, doi: 10.1001/jamapediatrics.2015.3356

Bron: J Clin Sleep Med, 2016; 12(1): 19-20

MS-patiënt gebaat bij vitamine D Mensen die lijden aan multiple sclerose (MS) kunnen hun symptomen onder controle houden door hoge doses vitamine D3 te nemen, blijkt uit nieuw onderzoek.

Bij degenen die de hoogste dosering kregen, nam het percentage T-cellen het meeste af. T-cellen zijn de afweercellen die verantwoordelijk worden gehouden voor de meeste MS-symptomen.

In een proef onder 40 MS-patiënten kreeg een deel een halfjaar lang 260 microgram vitamine D3 per dag. Hun symptomen werden vergeleken met degenen die slechts 20 microgram kregen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor gezonde personen die het Nederlandse Voedingscentrum hanteert, is slechts 10 microgram.

Onderzoekers van het Multiple Sclerose Centrum van de Johns Hopkins Universiteit ontdekten dat de patiënten die de hoge dosering kregen, ook beter in staat waren hun hyperactieve immuunrespons binnen de perken te houden.

Beide doseringen werden goed verdragen en eventuele bijwerkingen waren minimaal.

Het was al bekend dat mensen met een tekort aan vitamine D3 meer kans hebben MS te ontwikkelen. En als ze de ziekte eenmaal hebben, zijn hun beperkingen en symptomen vaak erger als ze te weinig vitamine D3 hebben.

Bron: Neurology, 2015; doi:10.1212/WNL.00000000000002316

11

12

Medisch Dossier | maart 2016

|||gezin|&|gezondheid||| |||Door:|aileen|burford-mason|||

De standaardbehandeling voor hart- en vaatziekten bestaat uit een handje pillen met gevaarlijke bijwerkingen, maar dit veelzijdige mineraal is veel sterker dan al die pillen.

Het wondermiddel voor uw hart

D

e moderne geneeskunde kan niet goed overweg met hartziekten. Als bij u alle risicofactoren tegelijkertijd aanwezig zijn – hoge bloeddruk, slagaderverkalking, verhoogd cholesterol en hartritmestoornissen – is het enige wat artsen kunnen verzinnen dat ze u voor elke aandoening een apart geneesmiddel voorschrijven.

Als gevolg hiervan worden bij de standaard behandeling van hartziekten zo veel middelen voorgeschreven, dat het door alle bijwerkingen en wisselwerkingen een steeds grotere uitdaging wordt om de zaken niet alleen maar erger te maken.1 Artsen die werken volgens de orthomoleculaire geneeskunde (gebaseerd op voeding), benaderen hartziekten anders. Zij proberen mogelijke tekorten aan voedingsmiddelen op te sporen, die de bron van deze fysiologische problemen kunnen zijn, om ze vervolgens aan te vullen.

Momenteel wordt onderzoek gedaan naar de rol van vitamine D, omega 3-vetzuren, antioxidanten en B-vitaminen bij hartziekten. Er is één ding dat duidelijk opvalt: het verband tussen een lage magnesiumspiegel en de kans op hartziekten.2 Dit verband tussen magnesium en een gezond hart werd ontdekt in onderzoeken onder verschillende bevolkingsgroepen. De kans op hart- en vaataandoeningen varieert per land, en zelfs per deel van

eenzelfde land. Het is aangetoond dat deze verschillen ruwweg overeenkomen met de regionale verschillen in de hoeveelheid magnesium in de bodem en in het water.3 Diëten met veel groenten en fruit, noten, zaden en volkoren granen, die tegenwoordig worden aanbevolen om het optreden van hart- en vaataandoeningen terug te dringen, bevatten dan ook ‘toevallig’ veel magnesium.4 Een natuurlijk ‘geneesmiddel’ Magnesium is een calcium-antagonist, wat betekent dat het met calcium concurreert voor de opname en heropname door de nieren,5 en voor het gebruik van routes om de cel binnen te komen. Vanwege deze werking wordt magnesium wel de ‘natuurlijke calciumblokker’ genoemd.6 Voldoende magnesium in de voeding helpt om kalkvorming in slagaderen en schade aan vaatwanden te voorkomen en zelfs te verminderen, in elk geval bij proefdieren.7 Magnesium is ook nauw betrokken bij het in evenwicht houden van elektrolyten (opgeloste en niet-opgeloste mineralen) in de cellen. Voldoende magnesium in de voeding is nodig om normale kaliumgehaltes te onderhouden,8 wat belangrijk is voor een regelmatige hartslag.

Het veelzijdige mineraal speelt ook een hoofdrol bij het ontspannen van skeletspieren, hartspier en gladde spieren nadat deze zijn aangespannen.9 Het

Medisch Dossier | maart 2016

calciumgehalte in spiercellen moet stijgen om een spier te laten spannen. Maar voordat de spier vervolgens weer kan ontspannen, moet het calcium ofwel uit de cel worden verwijderd, of in speciale opslagplaatsen in de cel worden opgeborgen.

Dit proces is afhankelijk van de beschikbaarheid van magnesium.10 Als je te weinig magnesium binnenkrijgt, kunnen je gladde spieren en je hartspier moeilijker ontspannen. De kans op ‘hartflutters’ (snelle of onregelmatige hartslag), hoge bloeddruk en plotselinge vernauwing van hart- en hersenbloedvaten wordt daardoor verhoogd, wat hartstilstand en een beroerte kan veroorzaken.11 Uit laboratoriumonderzoek met celkweken en dierlijke weefsels is gebleken dat een magnesiumtekort de werking én de structuur van de binnenbekleding van het hart en de slagaderen aantast, terwijl het bekend is dat een intacte bekleding van de slagaderwand essentieel is om aderverkalking te voorkomen.

Dit alles wijst erop dat het herstellen van een te laag magnesiumgehalte een nuttige en goedkope manier kan zijn om hart- en vaataandoeningen te voorkomen en te behandelen.12 Magnesium en de regulering van cholesterol Magnesium is ook nodig voor de regulering van het enzym HMG-CoA-reductase, dat regelt hoeveel cholesterol er wordt gevormd. In dit geval heeft magnesium bepaalde effecten die de veelgebruikte geneesmiddelen van de groep statines ook hebben: het remmen van dit enzym.

Maar statines remmen de vorming van cholesterol voortdurend. Daardoor beperken ze de beschikbaarheid van cholesterol voor de vorming en reparatie van celmembranen, en voor geslachtshormonen, stress­ hormonen en vitamine D. Magnesium daarentegen maakt sterk onderscheid en schakelt de HMG-CoAactiviteit naar behoeven aan of uit.13 Een andere ongewenste bijwerking van statines is dat de hoeveelheid testosteron in de bloedsomloop wordt verlaagd. Testosteron verkleint zowel bij mannen als bij vrouwen het risico op hart- en vaatziekten.14 Van een magnesiumsupplement is juist aangetoond dat het de totale testosterongehaltes bij mannen verhoogt.15 Magnesium heeft ook ontstekingsremmende eigenschappen. Een tekort aan dit onmisbare mineraal leidt tot overbelasting van het afweersysteem en het ontstaan van schadelijke producten (vrije radicalen), waardoor er meer ontstekingen in het lichaam ontstaan. Hierdoor wordt een hele reeks processen gestimuleerd die leiden tot slecht werkende bloedvaten en de vorming van bloedstolsels. Bovendien verandert het de manier waarop vetten worden omgezet.16 In een onderzoek is aan 14 vrouwen die de overgang waren gepasseerd gevraagd om hun inname van magnesium te beperken tot 33 procent van de

aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). Dit is een hoeveelheid die niet ongewoon is bij mensen met een typisch westers eetpatroon.

Na slechts 78 dagen (en soms al na 42 dagen) kregen de vrouwen te maken met hartritmestoornissen, een verhoogde bloedsuikerspiegel, veranderde cholesterolwaarden en nog allerlei andere effecten.17 Magnesiumtekort De magnesiumgehaltes worden in het lichaam in een delicaat evenwicht gehouden, binnen een kleine marge, door de dunne darm en de nieren. Als u te veel magnesium binnenkrijgt, gaan de nieren aan het werk en wordt de uitscheiding ervan verhoogd. Als de inname van magnesium daalt, zorgen de dunne darm en de nieren dat er meer magnesium wordt opgenomen in het lichaam. Als uw magnesiumspiegels blijven dalen, probeert uw lichaam deze te herstellen door de voorraden magnesium die in uw botten zijn opgeslagen aan te spreken.18 Dit betekent dat uw magnesiumspiegel voortdurend afhankelijk is van de gezondheid van deze beide organen: een magnesiumtekort is een bekende complicatie bij ontstekingsziekten van de darmen,19 terwijl ernstige nierziekte het gevolg kan zijn van hoge concentraties magnesium in het bloed.20 Er zijn vele redenen waarom u een tekort aan magnesium kunt hebben. Er kan een genetische afwijking zijn waardoor u magnesium niet (goed) kunt opnemen of vasthouden; uw lichaam kan grote hoeveelheden magnesium uitscheiden door te veel stress; of er kan te weinig magnesium in uw voeding zitten.21 De grootste boosdoener is echter ons moderne voedingspatroon. In veel westerse landen zit er veel te weinig magnesium in het dagelijkse voedsel. In Canada krijgt iemand met een gemiddeld voedingspatroon naar schatting gemiddeld 200 tot 300 mg

Waarom is magnesium zo belangrijk?

Magnesium is nodig als cofactor voor meer dan 300 enzymen die de stofwisseling regelen. Vrijwel alle hormoonreacties zijn afhankelijk van magnesium. Het mineraal is ook indirect betrokken bij alle processen waarin de enzymen een rol spelen, omdat ATP (adenosine-trifosfaat), een molecuul dat alle energie die het lichaam nodig heeft om in leven te blijven opslaat en vervoert, eerst moet binden aan een positief geladen magnesium-ion voordat het beschikbaar is voor de stofwisselingsprocessen.

We weten nu dat de magnesiumspiegels in uw lichaam invloed hebben op de hoeveelheid cholesterol, de bloeddruk en slagaderverkalking, en dat een tekort aan dit essentiële mineraal een bekende risicofactor is voor atriumfibrillatie (onregelmatige en te snelle hartslag). Dit wijst erop dat alle, op het oog afzonderlijke, hartaandoeningen bij een en dezelfde persoon kunnen optreden, simpelweg door onvoldoende inname van dit uiterst belangrijke mineraal.

13

14

Medisch Dossier | maart 2016

|||gezin|&|gezondheid|||

magnesium binnen.22 Dat is aan de krappe kant vergeleken bij de ADH van 280 mg/dag voor vrouwen en 350 mg/dag voor mannen die het Nederlandse Voedingscentrum aanbeveelt, en veel minder dan de optimale hoeveelheden van 500-750 mg/dag.23 Volgens een Amerikaans onderzoek (NHANES, National Health and Nutrition Examination Survey) uit 1999 en 2000 kreeg 79 procent van de volwassenen minder magnesium binnen dan de ADH.24 Naast de voeding zijn er ook een aantal medische aandoeningen die invloed hebben op het magnesiumgehalte in het lichaam, zoals chronische diarree en braken,18 overmatig plassen als gevolg van diabetes die slecht onder controle is,25 intensieve en/of langdurige inspanning26 en overmatig alcoholgebruik.27 Ook voorgeschreven geneesmiddelen zijn schul-

Hoe herkent u een magnesiumtekort?

Laboratoriumtests om de magnesiumspiegel te bepalen, zijn doorgaans onnauwkeurig.1 Een plotselinge daling van de magnesiumspiegel in het bloed wordt snel weer aangevuld vanuit opslagplaatsen in botten en cellen; bovendien geven conventionele metingen (in serum, plasma of rode bloedcellen) geen goed beeld van de werkelijke toestand, omdat magnesium niet stabiel is in bloedcellen.

Er is een alternatieve benadering waarvoor geen labtests nodig zijn: kijk naar de symptomen. Te weinig magnesium in uw weefsels herkent u aan het slecht werken van skeletspieren, zoals beenkrampen en spasmen, spiersamentrekkingen, rustelozebenensyndroom en gespannen spieren.

Verstoringen van het evenwicht hebben ook invloed op de gladde spieren, en dat kan zorgen voor bijvoorbeeld een niet goed gereguleerde longfunctie, met symptomen als kortademigheid, piepend ademhalen, astma en vaak zuchten.

Andere mogelijke aanwijzingen zijn een lage blaasspanning – die afhankelijk is van het evenwicht tussen calcium en magnesium – vooral ‘s nachts, wanneer de magnesiumbehoefte het grootst is. En darmverstopping, omdat magnesium een centrale rol speelt bij het ontspannen van de gladde spieren van het maag-darmkanaal.2 Hoewel er nog heel veel andere symptomen zijn, kunt u snel vaststellen of u mogelijk een magnesiumtekort hebt: dit kan het geval zijn als u een of meer van de volgende vragen met ja beantwoordt. De symptomen zouden moeten verdwijnen als u uw magnesiumtekort hebt aangevuld.

• Hebt u krampen in uw benen of voeten?

• Zijn uw schouders aan het einde van de dag vaak gespannen?

• Schiet uw rug weleens in een verkramping?

• Voelt u weleens spiersamentrekkingen, met name rond uw ogen?

• Hebt u last van een piepende ademhaling of astma, met name na inspanning?

• Bent u weleens kortademig, bijvoorbeeld als u de trap op loopt?

• Moet u vaak zuchten?

• Hebt u weleens hartkloppingen of een onregelmatige hartslag gehad?

• Moet u vaak plassen, met name ’s nachts?

• Hebt u weleens last van verstopte darmen?

1 Clin Chim Acta, 2000; 292: 55-68 2 World J Gastroenterol, 2011; 17: 779-83

dig, ironisch genoeg ook sommige geneesmiddelen tegen hartziekte, zoals de plasmiddelen furosemide en indapamide.

De Amerikaanse voedings- en geneesmiddelenautoriteit (FDA) heeft onlangs gewaarschuwd dat het gebruik van protonpompremmers ertoe kan leiden dat de hoeveelheid magnesium in het lichaam ernstig wordt verlaagd, wat beenkrampen, spiersamentrekkingen en spierzwakheid, trillen, spierspasmen, toevallen en hartflutters kan veroorzaken.28 Omeprazol, lansoprazol en esomeprazol zijn voorbeelden van protonpompremmers die vaak worden voorgeschreven tegen brandend maagzuur.

De FDA benadrukte ook dat de situatie nog slechter kan zijn bij mensen die ook nog andere geneesmiddelen gebruiken die het magnesiumgehalte verlagen, zoals digoxine en plasmiddelen. Dit zijn middelen die vaak worden voorgeschreven aan mensen met hart- en vaatziekten.

Stress is een killer Magnesiumspiegels worden ook sterk verlaagd door stress.29 Wanneer we langdurig te veel stress ondervinden, zorgen onze bijnierhormonen ervoor dat de magnesiumgehaltes in onze cellen dalen. Als gevolg hiervan komt er meer calcium de zenuwcellen binnen, waardoor spiercellen samentrekken. Dat geldt voor alle typen spieren, maar vooral voor de hartspier en de gladde spieren in de bloedvaten, omdat die erop ingesteld zijn snel te reageren op plotselinge, acute stress.30 Deze reactie is een noodzakelijke voorbereiding voor de vecht-of-vluchtreactie. Onder normale omstandigheden keren de spiercellen terug naar een ontspannen toestand als de noodsituatie voorbij is.

Maar bij chronische stress en een tekort aan magnesium zullen onze skeletspieren, hartspier en bloedvatspieren constant aangespannen blijven.31 De gehaltes calcium en magnesium in ons lichaam werken samen, maar met ons huidige voedingspatroon heeft er een dramatische verschuiving plaatsgevonden in het evenwicht tussen de twee. Anders dan de voeding van onze jagende en voedselverzamelende voorouders, bevat onze voeding weinig magnesium, en door de ruime verkrijgbaarheid en consumptie van zuivelproducten veel meer calcium.

De combinatie van de moderne veranderde voeding, veelvuldig gebruik van geneesmiddelen die de magnesiumspiegel verlagen, hoge stress door de moderne manier van leven en een verhoogde inname van calcium – ook als supplementen tegen botontkalking – heeft geleid tot meer calcium en minder magnesium in de cellen. Daardoor blijven spieren langer aangespannen.

Uit grote onderzoeken, waarbij mensen calciumsupplementen gebruikten zonder extra magnesium, en hun inname van magnesium ook niet in de gaten hielden, is inderdaad gebleken dat er een verband bestaat tussen een magnesiumtekort en een verhoogde kans op hartziekte, zowel bij mannen als bij vrouwen.32 Veranderingen in het evenwicht tussen calcium en

Medisch Dossier | maart 2016

magnesium, en tekorten aan deze mineralen in ons moderne voedingspatroon, kunnen samen onze vatbaarheid voor hart- en vaatziekten verhogen.

Magnesiumsupplementen Zolang u geen nierfalen hebt, is het slikken van supplementen de meest effectieve manier om uw magnesiumspiegel te verhogen. Hoewel een standaard dosis van 5 mg/kg lichaamsgewicht is voorgesteld - waarbij iemand van 70 kg 350 mg per dag nodig heeft33 - is de individuele behoefte aan magnesium in feite moeilijk te voorspellen. Deze behoefte kan zelfs voor een en dezelfde persoon variëren, afhankelijk van het stressniveau, de voeding en de geneesmiddelen die hij gebruikt.

Een beproefde manier om de magnesiumspiegel te optimaliseren, is om de inname telkens te verhogen, totdat het punt wordt bereikt dat de darmen dit niet meer verdragen (toenemende doses innemen totdat de ontlasting dunner wordt: als dat gebeurt, weet u dat u te veel hebt ingenomen). De optimale hoeveelheid is dan de dosering die u direct daarvoor nam.

Bij het verhogen van de hoeveelheid magnesium is het ook belangrijk om de opnamecapaciteit van het maag-darmkanaal voor magnesium niet te overbelasten. De beste resultaten worden verkregen door de dosis magnesium heel geleidelijk, eens in de drie of vier dagen, met kleine stapjes te verhogen (met ongeveer 50 mg elementair magnesium). Zo zou u per dag

Maagzuurremmers kunnen leiden tot een ernstige daling van de hoeveelheid magnesium een of twee maal ontlasting moeten hebben en zouden de klachten langzamerhand moeten verdwijnen.

Klachten als angst, vermoeidheid, hoofdpijn, slapeloosheid of lichtgeraaktheid zouden moeten verbeteren. Ook kunt u verbeteringen merken in uw stemming, slaap en energieniveau.

Een van de best verteerbare vormen van magnesium is magnesiumcitraat. Magnesiumoxide heeft weliswaar een hogere concentratie elementair magnesium, maar het wordt minder goed opgenomen dan citraatzouten.34 Voor de beste resultaten moet de dosis verdeeld over de ochtend en de avond worden ingenomen.

Een laag magnesiumgehalte heeft vergaande gevolgen voor uw algehele gezondheid, maar is vooral van belang voor hartziekten, omdat het invloed heeft op alle belangrijke risicofactoren.

Behalve het innemen van supplementen is het verstandig om te streven naar het eten van biologische, zo min mogelijk bewerkte voedingsmiddelen. Zorg dat er veel fruit, groenten en volkorengranen op uw menu

Goede bronnen van magnesium: • Volkorenbrood en havermout • Bonen en peulvruchten • Bladgroenten • Noten en zaden • Pure chocolade • Heilbot en garnaal Van pure chocolade is ook aangetoond dat het de bloeddruk verlaagt, de vaatfunctie en glucosestofwisseling verbetert, en de vorming van bloedstolsels en de hechting daarvan aan de slagaderwand tegengaat.1 1 Curr Hypertens Rep, 2012; 14: 279-84

staan, waarbij ongeveer twee derde van uw dagelijkse energie (calorieën) afkomstig is van plantaardig voedsel en een derde van dierlijke producten. Als u bijvoorbeeld 2.100 kcal eet, zou dit ongeveer 1.100 mg calcium en 800 mg magnesium moeten bevatten. Dit is een goede verhouding voor een blijvend gezond hart.35 Dit artikel is afkomstig uit het boek Orthomolecular treatment of chronic disease (Basic Health Publications, 2014) 1 Nat Rev Cardiol, 2011; 8: 13-28 2 Am Heart J, 1977; 94: 649-57 3 Drugs, 1984; 28 Suppl 1: 17-27 4 JAMA, 2002; 288: 2569-78 5 Perit Dial Int, 2006; 26: 366-73 6 Am Heart J, 1984; 108: 188-93 7 J Invest Dermatol, 2009; 129: 1388-94 8 Am J Health Syst Pharm, 2004; 61: 1569-76 9 Magnes Res, 2005; 18: 275-84 10 J Clin Invest, 1992; 89: 1988-94 11 Panminerva Med, 2001; 43: 177-209 12 Clin Sci [Lond], 2012; 122: 397-407 13 J Am Coll Nutr, 2004; 23: 501S-5S 14 Diabetes Metab Res Rev, 2012; 28 Suppl 2: 52-9; Curr Opin

Pharmacol, 2013; 12: 186-91 15 Biol Trace Elem Res, 2011; 140: 18-23 16 Arch Biochem Biophys, 2007; 458: 48-56 17 J Am Coll Nutr, 2007; 26: 121-32 18 J Bone Miner Res, 1998; 13: 749-58 19 Magnesium, 1988; 7: 78-83 20 Clin Kidney J, 2012; 5 [Suppl 1]: i39-51 21 J Neural Transm, 2012; 119: 575-9 22 Health Canada. ‘Guidelines for Canadian Drinking Water Quality - Supporting Documents - Magnesium’; www.hcsc.gc.ca/ ewh-semt/pubs/water-eau/magnesium/index-eng.php 23 FDA Sci Forum, 1996; Abstract # C-13 24 Adv Data, 2004; 341: 1-5 25 Nutr Rev, 2012; 70: 153-64 26 J Am Coll Nutr, 1998; 17: 124-7 27 Alcohol Clin Exp Res, 1994; 18: 1076-82 28 U.S. Food and Drug Administration. ‘FDA Drug Safety Communication: Low magnesium levels can be associated with long-term use of proton pump inhibitor drugs (PPIs)’; www.fda.gov/drugs/drugsafety/ ucm245011.htm 29 Artery, 1981; 9: 182-9 30 J Am Coll Nutr, 2010; 29: 563-74 31 J Am Coll Nutr, 1994; 13: 429-46 32 JAMA Intern Med, 2013; 173: 639-46; BMJ, 2011; 342: d2040 33 Magnes Res, 1994; 7: 313-28 34 Am Coll Nutr, 1990; 9: 48-55 35 J Hum Hypertens, 2005; 19 Suppl 3: S10-9

15

16

Medisch Dossier | maart 2016

|||uitgelicht||| |||Door:|bryan|hubbard|||

Een placebo voor alle psychiatrische ziekten Psychofarmaca zijn gevaarlijk. Een onderzoeker schat dat ze doodsoorzaak nummer drie vormen. Bovendien werken de middelen niet beter dan placebo’s.

W

at dacht u hiervan: we geven iedereen met een psychiatrische aandoening, zoals een depressie of een angststoornis, een suikerpilletje. Ja, echt, een neppil of zoals artsen het noemen: een placebo.

Onverantwoord? Nou, uit onderzoek blijkt van niet. De meeste psychiatrische medicijnen lijken zelfs alleen maar een placebo-effect te hebben. Met andere woorden: de patiënt denkt dat het medicijn werkt, en daarom werkt het. En vergeet niet dat placebo’s geen vervelende bijwerkingen hebben, wat bij veel psychofarmaca zo’n beetje standaard het geval is.

Laten we de gegevens eens nader bekijken. Alleen dementie en alzheimer (en enkele zeldzame chromosoomafwijkingen die niemand kan verklaren) hebben een biologische oorzaak, wat betekent dat ze te zien zijn op een scan of bij een onderzoek. Wat de rest aangaat, en dat zijn ongeveer alle andere psychiatrische aandoeningen, wordt de diagnose gesteld op basis van de subjectieve waarnemingen van een psychiater.

Om de diagnose te stellen, zoekt de psychiater naar gedragspatronen: iemand die depressief is voelt zich somber of heeft nergens zin in; iemand die psychotisch is gedraagt zich irrationeel; de bipolaire patiënt heeft extreme stemmingswisselingen, met pieken en dalen; het kind met een aandachtstekortstoornis misdraagt zich; enzovoorts. Maar zoals de toezichthouder op de geestelijke gezondheidszorg, de Citizens Commission on Human Rights (CCHR) International benadrukt: gedrag is niet hetzelfde als een ziekte. En als er geen sprake is van een ziekte, kan de geneeskunde het niet genezen.

Gegevens onder de pet De farmaceutische industrie is het hier niet mee eens.

Meer dan veertig jaar lang hebben haar onderzoekers de boodschap verspreid dat depressie wel degelijk een lichamelijke oorzaak heeft: het komt allemaal door een chemische disbalans in de hersenen. Ze noemen met name een tekort aan serotonine, een neuro­

transmitter die ervoor zorgt dat hersencellen met elkaar communiceren.

Deze theorie zorgde ervoor dat er SSRI’s op de markt kwamen: selectieve serotonineheropname­ remmers. De bekendste van deze familie van anti­ depressiva is waarschijnlijk fluoxetine (Prozac), op de voet gevolgd door paroxetine (Seroxat) en sertraline (Zoloft). SSRI’s leveren wereldwijd ongeveer 11 miljard dollar (ruim 10 miljard euro) aan omzet per jaar op.

Maar de theorie klopt niet. Zelfs de Amerikaanse Vereniging voor Psychiatrie APA heeft zich er stilletjes van gedistantieerd. Het conservatieve vakblad Psychiatric Times is het daarmee eens. Zoals hoofdredacteur Ronald Pies schreef: ‘In werkelijkheid was de “chemische disbalans” altijd een broodje-aapverhaal, nooit een theorie die serieus door deskundige psychiaters naar voren is gebracht.’1 Als de theorie over de hersenchemie niet klopt, hoe kan het dan dat de SSRI’s lijken te werken? Het is maar de vraag of ze werkelijk werken. In elk geval niet beter dan een placebo. Irving Kirsch van de medische faculteit van Harvard concludeerde na een analyse van alle gegevens – inclusief gepubliceerd onderzoek, ongepubliceerde artikelen en studies die moedwillig door de geneesmiddelenindustrie zijn verzwegen – dat sommige antidepressiva het gehalte aan serotonine verhogen, sommige het verlagen en de rest geen enkele invloed heeft. Toch hebben ze allemaal hetzelfde therapeutische effect, dat ongeveer gelijk is aan dat van een placebo. Zelfs in studies waarin de medicijnen iets beter scoren dan de placebo is er sprake van een ‘super-placebo-effect’. Dat komt doordat de meeste patiënten voordat de trial is afgelopen, te horen krijgen of ze het medicijn of een placebo krijgen.

Niet alleen blijken SSRI’s niet te werken, maar ze

Medisch Dossier | maart 2016

was van fraude. Al snel kwam de waarheid boven tafel en in 2012 werd GSK veroordeeld tot een boete van 3 miljard dollar, onder andere voor frauduleuze reclame.

Een jaar later kreeg de Universiteit van Adelaide in Australië de opdracht om alle gegevens van Studie 329 door te nemen. Zo ontdekte men dat duizenden pagina’s met resultaten nooit waren gepubliceerd. Uit de gegevens bleek dat elf deelnemers die paroxetine slikten een zelfmoordpoging hadden gedaan, en niet vijf zoals GSK beweerde. ‘Het voorschrijven van dit medicijn kan jonge patiënten onnodig in gevaar hebben gebracht, terwijl de behandeling bedoeld was om hen te helpen,’ zei hoofdonderzoeker Jon Jureidini.4

kunnen op de lange duur de problemen ook verergeren. ‘Net als andere theorieën in de geschiedenis van de wetenschap, is de serotoninetheorie onjuist gebleken. In plaats van depressie te genezen, kunnen deze populaire antidepressiva een biologische kwetsbaarheid teweegbrengen, die mensen op de lange termijn vatbaarder maakt voor depressies,’ schrijft Kirsch.2 Frauduleuze marketing Als de voordelen veel groter lijken dan die van een placebo, dan moet u bedacht zijn op bedrog.

Medicijngigant GlaxoSmithCline (GSK) liet duizenden onderzoeksgegevens weg uit zijn inmiddels beruchte ‘Studie 329’. Dit onderzoek, gepubliceerd in 2001, concludeerde dat zijn antidepressivum paroxetine (in Nederland op de markt als Seroxat) bij jongeren met een milde depressie werkzaam en veilig was.

Maar het was geen van beide. De onderzoekers van GSK wisten dat het niet tegen depressie hielp en erger, dat het de kans op suïcidaal gedrag vergrootte. Ze verzwegen de ongemakkelijke waarheid, lieten een marketingbedrijf het artikel schrijven en betaalden toen een vooraanstaande psychiater, die allerlei financiële banden had met de geneesmiddelenindustrie, om zijn naam aan het onderzoek te lenen.3 Dit gefabriceerde succesverhaal werd gesteund door een agressieve marketingcampagne van GSK in de VS, waarin de ‘opmerkelijke werkzaamheid en veiligheid’ van Seroxat werden opgehemeld. Het werkte: binnen een jaar hadden Amerikaanse artsen en psychiaters het middel 2 miljoen keer aan jongeren voorgeschreven.

Maar nog geen jaar nadat Studie 329 gepubliceerd was, begon de Amerikaanse toezichthouder, de Food and Drug Administration, te vermoeden dat er sprake

Pas op, gevaar!

Alleen al in de VS zijn 470.000 meldingen van bijwerkingen van psychofarmaca bij de FDA binnengekomen, aldus CCHR International. Dat is slechts het topje van de ijsberg, waarschuwt de commissie, want slechts ongeveer 1 procent van de bijwerkingen wordt überhaupt gemeld.

De Deense hoogleraar Peter Gøtzsche kijkt hier niet van op. Hij schat dat psychofarmaca zo gevaarlijk zijn dat ze, na hartziekte en kanker, doodsoorzaak nummer drie vormen. Dementiepatiënten die niet psychotisch zijn, krijgen bijvoorbeeld antipsychotica om rustig te worden. Maar die middelen verhogen wel de kans op hartaandoeningen, diabetes en beroertes.

Psychiatrische geneesmiddelen verhogen ook het risico op vallen, wat bij ouderen fataal kan aflopen. En antidepressiva zijn in verband gebracht met hartritmestoornissen en zelfmoordgedachten.

Gøtzsche, die onderzoeker is bij het onafhankelijke onderzoeksinstituut Cochrane Collaboration, beweert dat regelgevende instanties opzettelijk de gevaren van psychofarmaca hebben gebagatelliseerd en gegevens hebben afgezwakt. Het aantal zelfdodingen onder jongeren en jongvolwassenen die SSRI’s slikken is vijftien keer zo groot als de FDA beweert, aldus Gøtzsche. In zijn nieuwste boek Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad doet hij de gevaren uit de doeken.

Hij gaf drie studenten opdracht de echte gevaren van psychofarmaca te onderzoeken. ‘Wat we vonden is echt verbazingwekkend... het ene lijk na het andere kwam uit de kast. Slaappillen bijvoorbeeld, werken na een paar weken niet meer. Toch blijven patiënten ze jarenlang slikken. Antipsychotica worden goedgekeurd als ze in twee placebogecontroleerde onderzoeken een therapeutisch effect blijken te hebben, hoe klein dat effect ook is,’ aldus Gøtzsche.5 En dat effect is zelden meer is dan dat van een placebo. Kunnen we daarom niet beter neppillen voorschrijven, die net zo heilzaam zijn maar geen levensgevaarlijke bijwerkingen hebben?

1 Pies, R.W. ‘Psychiatry’s New Brain-Mind and the

Legend of the “Chemical Imbalance”’. Psychiatric Times, 11 juli 2011 2 Z Psychol, 2014; 222: 128-34 3 BMJ, 2015; 351: h4629 4 BMJ, 2015; 351: h4320 5 Gøtzsche, P. ‘Prescription pills are Britain’s third biggest killer’. DailyMail.com, 14 september 2015

17

18

Medisch Dossier | maart 2016

|||vraag|en|antwoord|||| |||Door:|harald|gaier|||

Afvallen? Krijg de Ik probeer al jaren gewicht te verliezen met behulp van afslankpillen, vasten, lichaamsbeweging, diëten en de hemel mag weten wat nog meer. Nu stelde mijn man voor aan u te vragen of er nog andere mogelijkheden zijn om af te vallen. – D.G.

J

a, er is nog een andere manier die u kunt proberen. Die kost niks, maar u hebt er wel doorzettingsvermogen voor nodig. Deze aanpak is gebaseerd op nieuw onderzoek dat uitwijst dat koud water precies het soort lichaamsvet verbrandt waar we vanaf willen. Maar niet door het te drinken. Er is wel wat wetenschappelijk bewijs dat je calorieën verbrandt als je twee liter water per dag drinkt, maar dat gaat veel te langzaam.1 Het nieuwe onderzoek waarover ik het heb, laat zien dat water op een andere manier wonderen verricht. Wanneer we in contact komen met koud water of ijs brengt dat ons ‘bibbersysteem’ op gang, en dat activeert bepaalde vetcellen om calorieën te verbranden in plaats van ze op te slaan. De Amerikaanse instelling voor geneeskundig onderzoek, National Institutes of Health (NIH), heeft ontdekt dat vijftien minuten lang hevig bibberen hetzelfde effect heeft op ons – en onze stofwisseling – als een uur conditietraining.2 Word je dan slank door gewoon te bibberen? Het antwoord is te vinden in de stofwisseling van ons vetweefsel. Niet zo lang geleden is ontdekt dat ons lichaam, naast het witte vetweefsel, dat ons mollig en stevig maakt, ook een bruine vetsoort bevat, die ons nota bene slank maakt. Deze ‘nuttige’ bruine vetcellen zijn echter van nature niet erg actief. Als je deze vetcellen dus wakker kunt schudden, zet je processen in

Vijftien minuten lang hevig bibberen heeft hetzelfde effect als een uur conditietraining

gang die niet door diëten of sporten geactiveerd kunnen worden en ga je gewicht verliezen.

Volgens de onderzoekers van de NIH is daar een simpele reden voor: deze donkere vetcellen bevatten een meer dan gemiddelde hoeveelheid mitochondriën. Deze piepkleine cellulaire elementen spelen een belangrijke rol bij onze stofwisseling: ze verwerken suikers en vetten uit ons eten, en daar hebben ze energie voor nodig.

Niet voor niets worden mitochondriën de ‘energiecentrales’ van onze lichaamscellen genoemd. En alleen die mitochondriën kunnen het ‘nuttige’ vet van de door het lichaam opgenomen calorieën omvormen tot warmte. Dat doen ze drie keer zo goed als welke andere soort lichaamsweefsel ook.

Dit is vooral voor pasgeborenen belangrijk, die nog niet in staat zijn om hun eigen lichaamswarmte te reguleren en die dus snel afkoelen. Bij baby’s bestaat 5 procent van hun totale lichaamsgewicht uit bruine vetophopingen. Volwassenen daarentegen hebben maar enkele grammen bruin vetweefsel, dat zich rond de nek en schouders bevindt, en langs de ruggengraat.

Maar het gaat niet zozeer om de hoeveelheid vet, maar meer om hoe actief de bruine vetcellen zijn. En die activiteit kan gemakkelijk gestimuleerd worden, aldus de NIH-onderzoekers.

Het lichaam raakt geprikkeld door de kou bij een temperatuur tussen de 15 en 20°C. Het wil zijn normale lichaamstemperatuur van 37°C behouden en zal een kettingreactie in gang zetten. Die begint met de overvloedige afgifte van het hormoon noradrenaline, dat op zijn beurt het eiwit thermogenine in de bruine vetcellen activeert. Op die manier worden de warmtecentrales van het lichaam opgestart, die het opgeslagen vet verbranden.

Bibberen zorgt ook dat de spieren ritmisch

Medisch Dossier | maart 2016

bibbers

samentrekken en zo het vetverbrandende hormoon irisine in de bloedbaan brengen. Dit hormoon kan ook ‘slecht vet’ in ‘goed vet’ omzetten. En zo groeit de hoeveelheid bruin vetweefsel in het lichaam en wordt het energieverbruik bij lagere temperaturen verhoogd.

Na twee maanden dagelijks een ‘koudetherapie’ (het lichaam aan kou blootstellen) gevolgd te hebben, hadden de deelnemers aan het onderzoek meer dan twee keer zoveel calorieën verbrand.

Wilt u ook de ‘koudetherapie’ volgen? Dan hoeft u niet te wachten tot het vriest of een airconditioner aan te schaffen. U hebt alleen koud water nodig. Hiernaast vindt u vijf trucjes om uw bibbersysteem te activeren en de schakelaar in uw lijf om te zetten naar gewicht verliezen.

Venkel om vet te verliezen

Drink water van venkelzaad, liefst ijskoud.

Venkelzaad bevat aanzienlijke hoeveelheden ijzer, kalium, magnesium, mangaan, fosfor, calcium, koper en vitamine A, B6 en C. Het zaad bevat ook gezonde, samengestelde etherische oliën. Deze actieve bestanddelen hebben antioxiderende eigenschappen, bevorderen de spijsvertering en gaan winderigheid tegen.1

Uit onderzoek van het staatsinstituut voor de landbouw in het Duitse Thüringen blijkt dat venkelzaad kan helpen om de eetlust te verminderen en de stofwisseling van het lichaam in een hogere versnelling te zetten.2 Venkelzaadwater werkt vochtafdrijvend en dat kan helpen de overtollige kilo’s vocht die u meezeult, kwijt te raken.3

Venkelzaad bevat ook melatonine en dat bevordert een goede nachtrust. Onderzoek bij ratten aan de Universiteit van Granada in Spanje bracht venkelzaad in verband met melatonine.

Het toonde aan dat melatonine bij ratten de groei van bruin vetweefsel bevordert en daardoor gewichtsverlies bevordert. Nog niet bekend is of dit ook voor mensen geldt.4 Venkelzaad heeft zelfs een ontstekingsremmende, krampwerende en antimicrobiële werking.5 Recept voor venkelzaadwater 1 liter gefilterd water 2 eetl. venkelzaad 1. Doe het venkelzaad met het gefilterde water in een glazen kan.

2. Sluit de kan goed af en zet hem een nacht in de koelkast. De zaadjes zullen eerst gaan drijven, maar tegen de ochtend zijn ze naar de bodem gezonken.

3. Schenk het water in een thermoskan zodat het koud blijft en neem gedurende de dag af en toe een slokje. Let op: u valt niet sneller af als u meer water drinkt.

De koudwaterkuur

1. Houd het hoofd koel. Dompel uw gezicht vijf seconden in koud water van ongeveer 15 tot 18°C om te wennen aan de koudwaterprocedure. Herhaal vijf keer.

2. De ijstijd. Zuig op ijsblokjes of wikkel een zak diepvrieserwten in een handdoek om een koud kompres te maken en leg dat dertig minuten lang op die hinderlijke vetrollen.

3. Leg ijs op uw schouders. De grootste afzettingen van ‘goed’ vet zitten meestal bij het sleutelbeen, net onder uw keel. Activeer dit ‘goede’ vet door twee ijskompressen op uw blote schouders te leggen. Houd dit dertig minuten vol.

4. Neem een koude douche. De koudeschok werkt het beste als het hele lichaam meedoet. Volgens het onderzoek is twintig minuten in een koud bad of een koude douche voldoende. Het water mag niet warmer zijn dan 15°C. 5. Koude voeten. Als dat niet lukt, spoel dan vijftien seconden lang uw benen en voeten af met koud water, pauzeer tien seconden, en herhaal dit tien keer. Zelfs een lichte koude-stimulatie is al voldoende. Als u maar gaat bibberen.

1 J Clin Endocrinol Metab, 2003; 88: 6015-9 2 Cell Metab, 2014; 19: 302-9

Welke hoeveelheden zijn nog veilig?

In de keuken wordt venkelzaad veel gebruikt als smaakmaker, bijvoorbeeld in saucijzen en visgerechten. Veel mensen kauwen na het eten op de zaden om de spijsvertering te ondersteunen en winderigheid tegen te gaan.

Het is veilig om dergelijke kleine hoeveelheden te gebruiken.

Niet iedereen kan echter zomaar grotere, medicinale hoeveelheden venkelzaad consumeren. Heel zelden komt het voor dat venkelzaad een allergische reactie veroorzaakt, met verschijnselen als ademhalingsproblemen, galbulten, uitslag, zwellingen in het gezicht en in de keel, en zonneallergie.

De website van het Amerikaanse Norris Cotton Kankercentrum waarschuwt dat venkel de kans op een insult kan vergroten.

Raadpleeg daarom uw arts als u epilepsie hebt of andere insulten voordat u medicinale hoeveelheden venkel inneemt. Dat geldt ook als u zwanger bent of borstvoeding geeft.6 1 ‘Fennel seed nutrition facts’; www.nutrition-and-you.com/fennel-seed.html 2 www.naturalnews.com/044051_fennel_cancer_treatment_weight_loss.html 3 J Ethnopharmacol, 2007; 114: 1-31 4 J Pineal Res, 2013; 55: 416-23 5 Int J Life Sci, 2015; 4: 18-32; www.indianjournals.com/ijor.aspx?target= ijor:lsijls&volume=4&issue=1&article=003 6 cancer.dartmouth.edu

19 17

Help je mee om Homeopathie in Nederland toegankelijk te houden?

WORD LID EN ONTVANG EEN EERSTE HULP PAKKET T.W.V.

€

Dat is nu harder nodig dan ooit, omdat door regelgeving steeds minder over homeopathie geschreven mag worden en er hierdoor steeds meer homeopathische middelen uit de winkels verdwijnen.

Dankzij onze leden kunnen wij: • Publiekscampagnes en politieke lobby voeren • Onderhandelen met verzekeraars • Investeren in wetenschappelijk onderzoek En heel veel andere acties inzetten om te bewerkstelligen dat de homeopathie een volwaardige positie in het Nederlandse zorgstelsel krijgt.

Als lid ontvang je: • 4 x per jaar het Homeopathie Magazine • Korting op je zorgverzekering • Korting op producten en diensten in vele webshops • Een Eerste Hulp Pakket t.w.v. € 19,40 Lid worden kan door de bon hiernaast in te vullen of via: vereniginghomeopathie.nl/lid-worden.

19,40

JA

ik word lid van de Vereniging Homeopathie voor € 39,95 per jaar en ontvang een Eerste Hulp Pakket t.w.v. € 19,40.

Achternaam.* Dhr. / Mevr.* Voorletter(s)* Adres* Postcode*

Plaats*

E-mail Telefoonnr.

Bankrekening (Iban) *

Geb. datum

/

/

Handtekening*

Verplicht in te vullen.

Stuur deze bon naar: Vereniging Homeopathie, Antwoordnummer 16156, 1000 TE Amsterdam.

020 617 83 08 www.vereniginghomeopathie.nl