Aðrar þjónustur
í boði
• Námskeið
• Fræðsla
• Náms- og starfsráðgjöf
• Símenntun
• Erasmus+ styrkir
• Raunfærnimat
Þá er komið að útskrift hjá okkur nemendum í grafískri miðlun vorið 2024. Hópurinn okkar samanstendur af 12 ólíkum og einstökum karakterum en sl. ár höfum við myndað sterka og þétta heild. Það má með sanni segja að það er kominn spenningur í okkur að útskrifast saman en á sama tíma blendnar tilfinningar að kveðja hvert annað, en bekkurinn virðist skiptast í tvo hópa þegar kemur að framhaldsnámi, hvort sem það er grafísk hönnun í Listaháskólanum eða stafræn hönnun í Tækniskólanum, en eitthvað segir að við munum eiga hvert annað að í framtíð okkar sem hönnuðir og listamenn.
Síðustu ár hafa verið skemmtileg, krefjandi, áhugaverð en umfram allt fræðandi og lærdómsrík en við lærðum vissulega víðtæka nálgun á grafík í allri sinni mynd. Þá má nefna litafræði, týpógrafíu, mikilvægi litaprófíla, öll helstu forrit frá Adobe, hvernig prentvélar virka hvort sem það eru stafrænar eða offset prentvélar. Við fórum vel yfir allskonar leikreglur þegar kemur að sköpun á kennimerkjum og auglýsingum og hvernig sé best að sjást og koma skilaboðum á framfæri.
Við lærðum að hanna bæklinga, bækur, tímarit, auglýsingar, veggspjöld, skilti og fleira. Við lærðum allt um prentformagerð og prentun. Við lærðum líka að forrita vefsíður frá grunni með HTML, CSS og JavaScript.
Við lærðum auðvitað mikið meira en hægt er að koma fyrir í leiðara Asksins en viljum taka fram að við kunnum svo sannarlega að vinna saman.
Við vonum að þú kæri lesandi hafir ánægju af að lesa og skoða verkin eftir okkar magnaða hóp.
Umbrot og hönnun
Nemendur vorannar 2024
Samsetning tímarits
Andrés Blær Oddsson
Forsíða
Kristinn Rafn Guðmundsson
Nemendamyndir
Andrés Blær Oddsson og Dominik Matysko
Inngangur, efnisyfirlit og þakkarorð
Texti - Friðbjörn Óskar Erlingsson
Hönnun og umbrot - Þórdís Rún Heimisdóttir
Viktor Bragi Bragason
Auglýsingar
Iðan - Valur Jóhannsson
Litlaprent - Kristinn Rafn Guðmundsson
Grafía - Friðbjörn Óskar Erlingsson
Útgefandi
Tækniskólinn
Prentun
Upplýsingatækniskólinn
Letur í meginmáli
Univers 45 light 9/13
Pappír
Kápa - Digi Finesse silk 170 gr
Innsíður - Digi Finesse silk 130 gr
Ég er fædd og uppalin á Eyrarbakka og bý þar enn. Ég er númer 4 af 9 krökkum og ég væri ekki til í að hafa það öðruvísi. Ég var alltaf að skipta um hvað mér langaði verða þegar ég yrði stór. Alveg upp í 10. bekk var ég búin að fara frá lækni til bókara til klæðskera og fatahönnuðs. Það var ekki fyrr en að ég fékk verkefni í skólanum þar sem ég átti að taka styrkleikakönnun og kíkja á nám sem að ég rakst fyrir tilviljun á grafíska miðlun.
Námið hefur verið mjög fróðlegt og gefandi á sama tíma, en með snillinga sem kennara hef ég lært og þroskast á sviði grafískrar miðlunar.
Hver pláneta í sólkerfinu okkar er hver með sinn einstaka persónuleika. Tökum til dæmis Merkúríus – hann er heita plánetan sem logar alltaf af miklum hita vegna þess að hann er næst sólinni. Svo er það Venus, hjúpaður þykkum skýjum og ofboðslega heitum hita, sem gerir hana að fullkominni gufubaðsplánetu. Jörðin, okkar eigin blái marmari, er á nákvæmlegum stað ekki of heit, ekki of köld og fullkomin fyrir lífið eins og við þekkjum það.
Mars, þekktur sem „rauða plánetan“, með ryðgað yfirborð og vott af fornu lífi. Júpíter, risinn í hópnum, er eins og kosmískur yfirmaður, með þyrlandi storma og stórfellda stærð, auk fullt af tunglum til að halda honum félagsskap. Satúrnus er eins og frændi, með töfrandi hringi sem stela senunni, en Úranus er sá sérkennilegi, snýst á hliðinni og er með flottan bláan lit. Og síðast en ekki síst, er það Neptúnus, dularfulli blái risinn í jaðri kosmíska hverfisins okkar, hjúpaður metanskýjum.
Saman mynda þessar plánetur ótrúlega sólkerfisfjölskyldu okkar, sem hver gegnir mikilvægu hlutverki í kosmísku dramanu. Svo skulum við spenna okkur og búa okkur undir ótrúlega ferð um geiminn – hver veit hvaða undur við munum uppgötva á leiðinni! Í hjarta sólkerfisins okkar býr sólin, geislandi stjarna sem hefur veitt plánetufjölskyldu okkar
ljós og orku í langan tíma. Umkringja sólina eru átta tignarlegar plánetur, hver með sín einstöku einkenni og aðdráttarafl.
Merkúríus, fyrsta plánetan frá sólu, þolir steikjandi faðm sólarinnar, grýtt yfirborð hennar þolir miklar hitasveiflur.
Venus, hulin þykku líkklæði súrra skýja, sýnir bannandi andrúmsloft sem einkennist af koltvísýringi og kæfandi hita.
Jörðin, okkar dýrmæta heimili, iðar af lífi og fjölbreytileika, prýdd víðáttumiklum höfum, víðlendum heimsálfum og andrúmslofti sem stuðlar að því að viðhalda ótal lífsformum.
Mars, sem oft er líkt við ryðgaðan eyðimerkurheim, laðar til vísindamanna með dularfullu landslagi sínu og töfrandi möguleika á fyrri eða nútíð.
Júpíter, dásemd sólkerfisins okkar, vekur athygli með gríðarlegri stærð sinni og dáleiðandi skýjaböndum. Tunglafylki þess, sem telur tugi, inniheldur Ganymedes, stærsta tungl í himneska hverfinu okkar.
Satúrnus, skreyttur stórkostlegu hringakerfi sínu, heillar áhorfendur með himneskri fegurð sinni. Umfangsmikið safn tungla þess, sem enn á eftir að kanna að fullu, eykur aðdráttarafl þessa gasrisa.
Úranus, snýst á hliðinni, ískaldur blár litur hans stangast á við bakgrunn geimsins.
Neptúnus, ysti gasrisinn, gefur frá sér annars veraldlegan sjarma með líflegum bláum lit, sem er vitnisburður um metanríkt andrúmsloft hans.
Plútó, sem eitt sinn var talinn níunda reikistjarnan í sólkerfi okkar, ber nú titil „dvergreiki
stjörnu“ í samræmi við viðmið Alþjóðastjarnfræðisambandsins. Staða þess sem himneskur flækingur, staðsettur innan um sjó af smástirni og geimrusli, bætir smá dulúð við smærri vexti þess.
Fyrir utan pláneturnar hýsir sólkerfið okkar ógrynni af tunglum, smástirnum og halastjörnum, sem hvert um sig stuðlar að veggteppi geimundra sem heillar jafnt stjörnufræðinga sem stjörnuskoðara. Frá ísköldum sléttum Evrópu til grýtta landslagsins í Phobos, þessir himnesku félagar bjóða upp á innsýn í myndun og þróun sólkerfisins okkar.
Þegar við horfum á himininn erum við minnt á flókinn dans himintunglanna sem hefur þróast í milljarða ára. Saga sólkerfis okkar er ein af seiglu, þróun og takmarkalausri undrun – vitnisburður um varanlega töfra alheimsins og óseðjandi forvitni mannkyns.
Texti : Agnes Ragnarsdóttir Myndir : Myndir gerðar af AI - https://copilot.microsoft
Alheimurinn, ógnvekjandi víðátta, nær yfir allt sem til er, allt frá minnstu undiratómaögnum til stórkostlegustu stjörnuþoka. Umfang hans og margbreytileiki hefur töfrað forvitni mannsins í árþúsundir, knúið okkur til að kanna leyndardóma hennar og skilja stað okkar í henni. Að hugleiða víðáttu alheimsins vekur djúpstæða tilfinningu fyrir undrun og auðmýkt, ögrar skynjun okkar og víkkar sjóndeildarhringinn.
Í kjarna sínum er alheimurinn stjórnað af grundvallarlögmálum eðlisfræðinnar, sem mótar hegðun efnis og orku yfir ólýsanlegar fjarlægðir og tímakvarða. Alheimurinn starfar samkvæmt meginreglum sem við höldum áfram að afhjúpa með vísindalegum rannsóknum.
Ein af mest sláandi hliðum alheimsins er stærðin hans. Það teygir sig yfir svo miklar vegalengdir að hugur okkar manna berst við að skilja þær. Alheimurinn sem hægt er að sjá, sá hluti sem við getum greint með sjónaukum okkar og tækjum, spannar um 93 milljarða ljósára í þvermál. Til að setja þetta í samhengi, ljósár er vegalengdin sem ljós fer á einu ári, um það bil 9,46 trilljón kílómetra. Þannig er alheimurinn, troðfullur af stjörnuþokum, stjörnum og öðrum himintunglum.
Innan þessarar miklu víðáttu eru stjörnuþokunnar byggingareiningar alheimsbyggingar, safn milljarða til trilljóna stjarna sem eru bundnar saman af þyngdaraflinu. Þær eru af ýmsum stærðum og gerðum, allt frá glæsilegum þyrilþokum með hlykkjóttum örmum til sporöskjulaga þoka sem líkjast risastórum hnöttum. Vetrarbrautin, stjörnuþokan okkar, inniheldur hundruð milljarða stjarna, þar á meðal okkar eigin sól, og er aðeins ein af óteljandi vetrarbrautum sem byggja alheiminn.
Samt eru stjörnuþokunnar aðeins dropar í alheimshafinu. Á milli þeirra liggja víðáttumikil tómarúm, sköpuð af þráðum úr hulduefni og gasi, sem mynda geimvef sem tengir vetrarbrautirnar. Þessi kosmísku tómarúm, þótt þau séu laus við verulegt efni, gegna afgerandi hlutverki í stórfelldri uppbyggingu alheimsins, móta dreifingu vetrarbrauta og hafa áhrif á þróun þeirra yfir milljarða ára.
Handan hins sjáanlega alheims liggur ríki hulið dulúð: alheimurinn sem ekki er hægt að
sjá. Þetta ríki nær langt út fyrir sjónauka okkar, út fyrir sjón okkar af stækkun geimsins sjálfs.
Þó að við getum ályktað um tilvist þess með stærðfræðilegum líkönum og athugunum á fyrirbærum eins og geimgeislun í örbylgjum, þá er hið sanna umfang og eðli hins ósjáanlega alheims enn óviðjafnanlegt fyrir okkur.
Þar að auki er alheimurinn ekki kyrrstæður heldur á stöðugri hreyfingu. Frá eldheitri fæðingu alheimsins við Miklahvell til núverandi tímabils kosmískrar útþenslu hefur alheimurinn gengið í gegnum ótrúlegar umbreytingar, sem hefur leitt til þess ríkulega fjölda af kosmískum fyrirbærum sem sjást í dag.
Þegar við hugleiðum víðáttu alheimsins stöndum við frammi fyrir tilvistarspurningum sem fara yfir skilning okkar. Hvað liggur handan hins sjáanlega alheims? Erum við ein í alheiminum, eða er til aðrar plánetur með lífi á sem bíða þess að verða uppgötvaðar? Þó að við munum aldrei leysa leyndardóma alheims
ins að fullu, þjónar leit okkar að þekkingu og skilningi sem vitnisburður um mannsandann, sem knýr okkur til að kanna hið óþekkta og víkka út mörk sjóndeildarhrings okkar.
Dragðu andann djúpt finndu kjarkinn til að segja hvað í þínu brjósti býr.
Þó sumir fari og aðrir veri þá stattu með sjálfri þér.
Hjartalag - Hulda Ólafsdóttir
Vetrarbrautin okkar (e. The Milky Way) er safn ríflega 200–400 milljarða stjarna sem ferðast í hring umhverfis miðju vetrarbrautarinnar. Ein af þessum 200–400.000.000.000 stjarna er sólin okkar sem ber með sér jörðina, og allt annað sem tilheyrir sólkerfinu. Stjörnurnar sem mynda vetrarbrautina raða sér í skífu þar sem hver og ein ferðast hringinn í kring um miðjuna. Efnismassi Vetrarbrautarinnar er talinn u.þ.b. 600 milljarðar sólmassa.
Hvað gefur til kynna að vetrarbrautin okkar er skífulaga?
Vetrarbrautarslæðan: Þegar við lítum til himins á stjörnubjörtu kvöldi sjáum við sjálfa skífuna. Hún myndar föla slæðu sem teygir sig yfir himininn. Á Íslandi sést hún... Þegar við horfum á slæðuna erum við að horfa á skífuna á rönd þ.a. frá okkur séð lítur skífan út eins og þykkur borði sem hringar sig 360° umhverfis himinhvelfinguna. Hvernig myndi maur staddur á hjólagjörð sjá dekkið umhverfis?
Þyrilvetrarbrautir: Með sjónaukum sjáum við aðrar fjarlægar vetrarbrautir sem eru einnig skífulaga. Okkar vetrarbraut virðist falla vel í þennan hóp svokallaðra þyrilvetrarbrauta.
Hvar erum við stödd í vetrarbrautinni? Ára
langar mælingar gefa til kynna að Sólin sé stödd u.þ.b. hálfa leiðina frá miðjunni að útjaðri skífunnar. Það gerir um 25.000 ljósár frá miðjunni en þvermál hennar er um 100.000 ljósár (950.000.000.000.000.000.000 metrar). Þessar fjarlægðir eru svo ógurlegar að þrátt fyrir að sólin ferðist gífurlegum hraða á ferð sinni umhverfis miðjuna þá tekur sú hringferð u.þ.b. 220 milljón ár!
Allar stjörnurnar sem við sjáum á næturhimninum tilheyra okkar vetrarbraut. En ef allar stjörnurnar í Vetrarbrautinni liggja í skífunni, hvers vegna sjást stjörnur á næturhimninum til allra átta en ekki bara í Vetrarbrautarslæðunni? Ástæðan er þykkt Vetrarbrautarskífunnar. Stjörnurnar dreifast nokkuð víða fyrir ofan og neðan miðskífuna sem gerir það að verkum að við sjáum gnægð stjarna hvert sem litið er á himinhvelfingunni.
Vetrarbrautin okkar fellur vel í hóp þyrilvetrarbrauta og telst vera af gerðinni SBbc. Hún er skífulaga með tilkomumikla þyrilarma sem litast upp af heitum, bláum, skammlífum stjörnum. Armarnir teygja sig frá litlum bjálka í miðju Vetrarbrautarinnar (sjá mynd). Þyrilarmarnir hafa löngum verið tald
ir fjórir en stjörnufræðingar hafa nýverið fullyrt að það séu aðeins tveir meginarmar í Vetrarbrautinni.
Þessi ágreiningur kemur ekki á óvart enda er afskaplega erfitt að ákvarða lögun Vetrarbrautarinnar þar sem við sjáum hana ekki utan frá þ.e. við erum stödd inni í henni. Þessu má líkja við að kortleggja skóglendi með því að standa fastur inni í skóginum. Hinir hefðbundnu þyrilarmar eru taldir fjórir til fimm og eru þeir nefndir eftir staðsetningu á himninum. Þeir bera heiti tilsvarandi stjörnumerkja: Óríonsarmurinn, Perseussarmurinn, Bogmannsarmurinn, Svansarmurinn og Mannfáksarmurinn. Aðrar þyrilvetrarbrautir gefa okkur góða hugmynd um hvernig okkar Vetrarbraut er uppbyggð.
Gasský í geimnum geta verið tugir eða hundruð ljósára í þvermál og eru af ýmsum toga. Þyrilarmarnir hafa að geyma þykk gasský þar sem stjörnur eiga auðvelt með að myndast. Armarnir eru með öðrum orðum einn helsti fæðingastaður stjarna. Sumar stjarnanna eru mjög massamiklar og heitar og þar af leiðandi bláar (sjá HRlínurit).
Þessar stjörnur eru þær björtustu sinnar tegundar og lýsa þær upp gasið í næsta nágrenni. Þetta gefur þyrilörmunum fallegan bláleitan blæ og gasskýin, þar sem stjörnurnar myndast, ljóma upp í rauðfjólubláum lit. Orkuríka ljósið frá bláu stjörnunum lætur gasið, sem er að mestu úr vetni, geisla frá sér einkennandi rauðum lit. Ljómþokurnar eru kallaðar röfuð vetnisský (HII region). Eitt þekktasta dæmið um slíkar ljómþokur er Sverðþokan í Óríón.
Gangverkið bak við snúning þyrilarmanna er ennþá ekki fullskilið. Þó þykir ljóst að þeir séu eins konar þéttleikabylgjur þar sem gas er í miklu magni. Armarnir þokast hægt umhverfis miðjunna, en sem þéttleikabylgjur, hreyfast þeir ekki samferða stjörnunum. Stjörnurnar fara reglulega gegnum þyrirlarmana á leið sinni umhverfis miðjuna. Í dag er sólin stödd í útjaðri Óríon þyrilsins. Tilgátur eru uppi um hvort för sólarinnar gegnum þyrilarma gæti orsakað náttúruhamfarir og fjöldaútrýmingar á Jörðinni. Armarnir, með þyngdaraflið að vopni, gætu raskað jafnvægi kringum sólkerfið og komið af stað hrynu halastjarna (t.d. úr Oortsskýinu) sem gætu rekist á jörðina. Þetta er þó óstaðfest tilgáta.
2. Risasvarthol í miðjunni
Áður fyrr var talið að sólkerfið væri í miðju Vetrarbrautarinnar. Rökin fyrir því voru þau að fjöldi stjarna taldist mönnum vera jafnmikill til allra átta í Vetrarbrautarslæðunni. Hins vegar vitum við nú að gas í skífunni takmarkar skyggni. Við sjáum aðeins lítinn hluta af heildarfjölda stjarna í skífunni. Ef gas væri ekki til staðar hefðu menn fundið mun fleiri stjörnur í þá átt sem nú telst miðja Vetrarbrautarinnar.
Harlow Shapley var fyrstur til að færa sólkerfið úr miðjunni. Honum tókst að ákvarða staðsetningu miðjunnar með því að skoða dreifingu kúluþyrpinga í hjúpi Vetrarbrautarinnar. Hann komst að því, með töluverðri nákvæmni, að miðjan liggur í stjörnumerkinu Bogmanninum og áætlaði fjarlægðina um 50.000 ljósár (í dag er sú fjarlægð talin um 26.000 ljósár). Í dag eru langflestir eru sammála um að ákveðin uppspretta í Bogmanninum, Sagittarius A*, sé hin eina sanna miðja (Bogmaðurinn sést aðeins að örlitlu leyti frá Íslandi).
Miðjuna er ekki hægt að sjá með venjulegum sjónauka vegna gassins í skífunni sem hylur hana líkt og gluggatjöld. Stjörnufræðingar nota tæki sem sjá í gamma, Röntgengeislum, innrauðu ljósi
Allar stjörnurnar sem við sjáum á næturhimninum tilheyra okkar vetrarbraut. En ef allar stjörnurnar
í Vetrarbrautinni liggja í skífunni, hvers vegna sjást stjörnur á næturhimninum til allra átta en ekki bara
í Vetrarbrautarslæðunni? Ástæðan er þykkt Vetrarbrautarskífunnar.
Stjörnurnar dreifast nokkuð víða fyrir ofan og neðan miðskífuna sem gerir það að verkum að við sjáum gnægð stjarna hvert sem litið er á himinhvelfingunni.
“
og útvarpsbylgjum (sjá rafsegulrófið). SgrA* hefur verið rannsökuð af miklum krafti undanfarin ár eftir að ljóst þótti að uppsprettan væri risasvarthol. Stjörnur á gífurlegri hraðferð hringsóla umhverfis SgrA* og gefa þær til kynna fyrirbærið í miðjunni sé um 4 milljón sinnum massameira en Sólin. Aðeins risasvarthol getur búið yfir slíkum massa. Stjörnufræðingar hafa komist að því að risasvarthol dvelji í miðju nær allra vetrarbrauta í alheiminum. Þetta hefur mikið að segja um myndunarsögu vetrarbrauta sem enn er að miklu leyti óljós.
Svæðið umhverfis miðjuna er kallað miðbungan sem dregur nafn sitt af lögun skífunnar sem belgist út í miðjunni. Ólíkt skífunni er miðbungan mjög snauð af gasi. Þetta gefur til kynna að lítil sem engin stjörnumyndun fer fram í miðbungunni sem aftur kemur heim og saman við háan aldur stjarnanna. Þumalputtareglan er sú að blá svæði (líkt og í þyrilörmunum) tákna ungar stjörnur en rauð/gul svæði (líkt og í miðbungunni) tákna gamlar stjörnur. Þessi mismunur milli stjarna í skífunni og í miðbungunni hefur í för með sér spurningar sem hefur reynst erfitt að svara. Hvaðan eru miðbungustjörnurnar upphaflega?
Möguleiki 1: Þær mynduðust í skífunni og færðu sig smám saman inn að miðjunni.
Möguleiki 2: Þær mynduðust á annan hátt, óháð skífunni.
Stjörnufræðingar hafa loksins komið með sönnunargögn sem styðja seinni valmöguleikann. Miðbungan virðist hafa myndast á undan afgangnum af Vetrarbrautinni og fengið aðeins önnur frumefni í vöggugjöf. Þannig má segja að erfðafræðilegur munur sé á milli miðbungunnar og skífunnar.
4. Hjúpurinn
Hjúpur Vetrarbrautarinnar telst kúlulaga svæðið allt í kringum skífuna. Hjúpurinn er snauður af öllu sem gerir skífuna að þéttbýli geimsins. Þar er helst að finna kúluþyrpingar sem innihalda elstu stjörnur í alheiminum. Kúluþyrpingarnar raða sér allt í kringum skífuna en eru verða fleiri nærri miðbungunni (Shapley notaði uppröðun
kúluþyrpinganna til að ákvarða staðsetningu miðju Vetrarbrautarinnar). Gas er hvorki að finna í hjúpnum né kúluþyrpingunum sem þýðir að engin stjörnumyndun fer þar fram (stjörnur myndast í köldum gasskýjum). Öldungar stjarnanna hafa reikað hér einmanna um síðan Vetrarbrautin tók að myndast í árdaga alheimsins.
Vetrarbrautin á sér tvo litla nágranna. Þetta eru fylgivetrarbrautirnar StóraMagellanskýið (160.000 ljósára fjarlægð) og LitlaMagellanskýið (200.000 ljósára fjarlægð). Þær eru litlar og óreglulegar í lögun og sjást báðar frá suðurhveli jarðar.
4.1. Hulduefni
Þrátt fyrir að oft sé fullyrt að hjúpurinn sé lítið annað er tómarúm þá má vera að ýmislegt óvænt kunni að leynast þar. Við þurfum ljós til að sjá stjarnfræðileg fyrirbæri. Sum stjarnfræðileg fyrirbæri gefa ekki frá sér ljós. Ótvíræð sönnunargögn eru fyrir því að hið svokallaða hulduefni hrærist um allt í kringum Vetrarbrautina. Hulduefni er efni sem hvorki víxlverkar við né gefur frá sér ljós en mælist vegna þyngdaráhrifa þess á allt efni. Vetrarbrautaþyrpingar virðast haldast saman fyrir tilverkan hulduefnis. Helstu sönnunargögn fyrir tilvist þess í Vetrarbrautinni er snúningur hennar. Ferð stjarnanna umhverfis miðju Vetrarbrautarinnar kemur ekki heim og saman við útreikninga sem miðast við massa efnisins í henni. Til að samræmast athugunum þyrfti mikinn jafndreifðan massa langt út fyrir endimörk skífunnar. Enginn veit í dag hvaðan þessi massi er upprunninn en hann virðist með öllu ósýnilegur. Hulduefni er eitt mikilvægasti viðfangsefni nútíma stjarnvísinda.
Texti : Stjörnufræði.is Myndir : Myndir gerðar af AI - https://copilot.microsoft
Ég heiti Andrés Blær Oddsson, fæddur árið 2003 og er 21 árs. Frá því ég var lítill pjakkur hafði ég alltaf gaman af því að skapa, hvort sem það var að lita, leira, smíða eða mála.
Ég flakkaði oft á milli áhugamála þegar ég var yngri en það var alltaf stutt í blað og penna. Eitt skipti áður en ég lagði af stað í skátaferð gaf móðir mín mér einnota filmuvél sem ég kláraði á fyrsta degi og þrátt fyrir það hélt ég áfram að glápa á allt gegnum litla leitarann á vélinni.
Síðar keypti móðir mín stafræna FujiFilm myndavél sem ég nýtti mér margoft í að skoða heiminn í öðru ljósi og á endanum fékk ég að eiga hana. Áður en ég vissi var ég kominn á fyrri önn á sérsviði í ljósmyndabraut
Tækniskólans.
Ég útskrifaðist af ljósmyndabraut haustið árið 2022 og kláraði stúdentinn ári eftir það. Ég ætlaði ekki að hætta að öðlast meiri kunnáttu í sköpunarhæfileikum mínum svo ég fór í grafíska miðlun eftir að kynna mér námið betur.
Nú stefnir í þriðju útskrift á þrem árum og ég er ekkert eðlilega spenntur að sjá hvað kemur næst, þó ég muni svo sannarlega sakna frábæru samnemendanna minna og kennara.
Súrrealismi er listahreyfing sem á sinn uppruna í evrópskri menningu á 20. öld, sérstaklega í frönsku listalífi á 1920- og 1930-tölunum. Súrrealismi er orsök af óánægju margra listamanna við samfélagið og samfélagslega stöðu þeirra og reis úr hreyfingu sem var áhrifamikil í bókmenntum og myndlist.
Súrrealistar leituðu að frelsi í listsköpun sinni, óháðar hefðbundnum siðum og reglum og stefndu á að skoða undirmeðvitundina í huga og verkum sinna. Hugmyndir súrrealista gengu oft út á að sameina raunveruleika og drauma í óvæntum og undarlegum samhengjum. Þeir leituðu eftir
nýjum leiðum til að tjá það sem var í verkum sínum, án þess að binda sig við hefðbundnar reglur listgreina.
Í myndlist súrrealista sjáum við oft skondna samsetningu á mismunandi hlutum, draumkenndar aðstæður/umhverfi eða undarlega listsmíði sem rífur niður hefðbundna skynjun okkar. Súrrealismi hefur haft mikil áhrif á listina, menninguna og hugarslóðir margs fólks um allan heim. Þó að uppruni hans liggi í 20. öldinni, hefur hann enn áhrif á list og menningu í dag og heldur áfram að hvetja til nýrra hugsunar- og sköpunarleiða.
Þekktir súrrealískir listamenn og konur
Salvador Dalí. Jafnvel þó Dalí sé frá síðustu öld eru áhrif hans eru enn sýnileg í nútímalist. Hann var einn af helstu áhrifavöldum súrrealisma og er þekktur fyrir sínar skrítnu og draumkenndu myndverk, eins og „The Persistence of Memory“ og „The Elephants“.
René Magritte. Réne er belgískur málari sem er þekktur fyrir að skapa myndir sem brjóta reglur raunsæisins. Frægasta málverk hans er „The Son of Man“, sem er af manni með epli fyrir andliti sínu.
Yayoi Kusama. Tayoi er japönsk listakona sem er þekkt fyrir sínar punktuðu myndir, spegluð verk og önnur verk sem virðast endalaus í dýpt og formi. Hún hefur verið talin ein af áhrifamestu listakonum í nútímanum og hennar verk eru oft álitin sem súrrealísk.
Leonora Carrington. Leonora er bresk listakona sem var ein af forgrunnsfigúrunum í súrrealisma á tuttugustu öld. Hún er þekkt fyrir fantasíurík verk eins og „The Hearing Trumpet“ og óvenjulegar kvikmyndir sem fela í sér dularfullar sögur.
David Lynch. Þó David sé aðallega þekktur sem kvikmyndaleikstjóri, er hann einnig listamaður sem skapar verk sem sem flokkast í súrrealismann. Verk hans, eins og kvikmyndirnar „Eraserhead“ og „Mulholland Drive“, eru þekktar fyrir djúpa dulúð og óvenjulegar upptökur.
Myndir: Andrés Blær
Súrrealismi í ljósmyndun er grípandi ferðalag inn í svið ímyndunaraflsins, þar sem raunveruleikinn rennur saman við fantasíu og skapar dáleiðandi sjónrænar frásagnir. Þetta er tegund ljósmyndunar sem býður listamönnum að skorar á mörk hefðbundinn ar skynjunar og lætur áhorfendur að efast um eðli raunveruleikans.
Í þessari grein köfum við í þrjár aðskildar aðferðir við að búa til súrrealískar myndir og framkvæmd þeirra, hver aðferð um sig innblásin af frábærum verkum þekktra ljósmyndara.
1. Súrrealismi í rauntíma: Innblástur dreginn frá „The Great Unreal“. Fyrir þá sem kjósa að fanga súrrealisma í augnablikinu býður praktíska nálgunin upp á einstakt tækifæri til að blanda raunveruleika og ímyndunarafli í rauntíma. Þessi aðferð, sem er innblásin af „The Great Unreal“, frábær bók sem fagnar list praktíska súrrealisman í ljósmyndun.
Byggt á aðferðunum í „The Great Unreal“ takast ljósmyndarar á við þá áskorun að búa til súrrealisma án þess að reiða sig á eftirvinnslu. Þessi aðferð ýtir undir hvatvísi og sköpunargáfu, þar sem listamenn sökkva sér niður í augnablikið og fanga töfra í rauntíma.
Framkvæmd: Þar sem ég hafði skamman tíma í myndatöku ákvað ég að setja saman myndir með úrklippum og skönnun.
Ég nýtti mér þessa tækni með því að prenta út ýmsar gamlar myndir síðan klippti ég þær út og lék mér með skrítna samsetningu og sjónarhorn.
Í flestum samsetningum nýtti ég mér Hallgrímskirkjueða Perluna og úrklippur úr öðrum myndum. Þessi aðferð var skemmtileg í framkvæmt og kom merkilega vel út.
Texti og
myndir:
Andrés Blær
2. Að skissa drauma í veruleika: Aðferð í anda Cian Moore.
Nálgun Cian Moore á súrrealisma í ljósmyndun einkennist af ítarlegri skipulagningu og framkvæmd.
Innblásinn af aðferðum hans ætla ég að gefa mér tíma til að skissa upp hugmyndir mínar og hanna hvern þátt vandlega áður en ég fanga hana með myndavél.
Verk Moore þjóna sem innblástur fyrir þá sem meta sköpunarferlið jafn mikið og lokaniðurstöðuna. Með því að tileinka sér aðferðina að skissa og hanna öðlast ljósmyndarar dýpri skilning á eigin listrænni sýn, sem gerir þeim kleift að koma súrrealískum draumum sínum til lífs með nákvæmni og skýrleika.
Framkvæmd: Hugmyndin sem ég skissaði upp dregur mikinn innblástur frá sjálfsmynd sem Cian Moore tók árið 2022.
Myndn er af Moore í hvítum jakkafötum og víðs vegar í kringum hann eru hanskar fyrirtæki hans (clovernewyork á instagram) að gera ýmsa hluti t.d. mæla sniðið á buxunum hans, halda boltum á lofti og raka hann.
Innblásturinn þróaðist í að taka portrett af mér með helling af latex hönskum að fikta í mér. Þessi aðferð krafðist samt þess að ná sem flestu í einni mynd og nýta sem minnst stafrænar leiðréttingar.
Ég fékk nokkrar hjálparhendur til að teygja, pikka og pota í andlitið á mér og nýtti mér samt meiri stafræna vinnslu en ég ætlaði mér en er mjög sáttur með útkomuna.
Texti og myndir: Andrés Blær
3. Framköllun drauma með stafrænum aðferðum: Súrrealísk meistareverk Erik Johansson.
Súrrealísk sköpunarverk Eriks Johansson eru dæmi um kraft ímyndunaraflsins. Í heimi hans er raunveruleikinn aðeins upphafspunktur, þaðan heldur hann út á svið hins ómögulega með Photoshop sem striga til að búa til myndir sem stangast á við rökfræði og reglur raunveruleikans.
Innblásnir af óttalausri nálgun Johansson til tilrauna, tileinka ljósmyndarar sér frelsið til að kanna mörk ímyndunaraflsins og sameina þætti úr mörgum áttum til að búa til draumkenndar ljósmyndir sem skora á mörk raunveruleikans. Með því að tileinka sér þá endalausu möguleika sem stafræn myndvinnsla býður upp á geta listamenn
búið til súrrealískar myndir sem ögra skynjun áhorfandans og vekja ímyndunaraflið.
Verk Johansson er áminning að súrrealismi í ljósmyndun hefur engin takmörk, aðeins endalaus tækifæri til að kanna og skapa.
Framkvæmd: Hugmyndin var sú að halda þrem myndunum í stíl sem dró mikinn innblástur af hryllingsmyndum eins og The grudge, Pan‘s Labyrinth og The Eye.
Í þessari aðferð lét ég nægja að þrengja umhverfið verulega í samanburði við myndir Erik Johansson en framkalla samt eins raunverulegar ljósmyndir og hægt var.
Ég tók allar myndir sjálfur nema augað í svarthvítu myndinni. Í myndvinnslunni lærði ég fleyri brellur sem munu eflaust nýtast mér vel í framtíðinni.
Staðreyndir um Salvador Dalí
Brottvísun úr súrrealisma: Súrrealistahópur Dalí rak hann á endanum úr landi vegna upphefðar hans á fasisma og órólegri þráhyggju hans um Adolf Hitler. Þó að súrrealistar hafi verið í takt við marxíska hugmyndafræði, stangaðist þetta á við forræðishyggju Dalís við meginreglur þeirra.
Endurholdgunartrú: Dalí trúði því að hann væri endurholdgun eldri bróður síns, sem lést aðeins níu mánuðum fyrir fæðingu Dalís. Þessi draugur ásótti hann og leiddi hann til að búa til málverkið „Portrait of My Dead Brother“ árið 1963.
Sadismi í æsku: Fyrir Dali, jafnvel frá mjög ungum aldri, var ánægja og sársauki nokkurn veginn það sama. Þannig myndi Dali að minnsta kosti réttlætti æskusiðinn sinn að ráðast á fólk án sýnilegrar ástæðu.
Dekkri hlið súrrealisma
Sem list ekki einungis í samhengi við ást og frelsun heldur einnig sadisma og masókisma, þrá og dauða spratt upp nýr stíll súrrealisma sem á ensku máli kallast „dark surrealism“. Þessi tegund súrrealisma er listgrein sem sameinar súrrealisma og hrollvekjur. Útkoman er óþægileg og makaber verk sem skilja áhorfendur eftir með hnút í maga. Nafnið „dark surrealism“ var fundið upp af þýska listamanninum Hans Bellmer, sem sótti innblástur úr verkum tékkneska listamannsins Zdenek Burian.
Málverk Beksiński
Beksiński er frábær listamaður sem nýtti sér oft áhrifin sem stríð og stalínískrar kúgunar og túlkaði ýmis verk á striga, í teikningar og ljósmyndir.
Þessi framsækni pólski listamaður, skildi eftir sig óafmáanleg spor með sérkennum stíl sínum og verk hans minna einmitt á dystópísk og „dark surrealism“ þemu. Listaverk hans vekja oft hrylling og vanlíðan, sem einkennist af gotneskum eða barokkstíl.
Ég heiti Arnór Daði Brynjarsson fæddur 16. janúar 2002 og er því 22 ára.
Ég er alinn upp í Þorlákshöfn og hef búið þar alla mína ævi. Ég æfði fótbolta og frjálsar íþróttir þegar ég var í grunnskóla. Ég byrjaði líka ungur að læra á hljóðfæri í Tónlistarskóla Árnesinga. Ég byrjaði á því að læra á Kornett, skipti síðan yfir í trompet og að lokum fór ég yfir á Es-horn og lærði á það þar til ég byrjaði í framhaldsskóla. Ég spilaði með skólalúðrasveitinni í Þorlákshöfn og með henni fór ég meðal annars og spilaði á hátíð í Calella á Spáni sem er bær nálægt Barcelona.
Eftir að ég útskrifaðist úr Grunnskóla Þorlákshafnar byrjaði ég í Fjölbrautaskóla Suðurlands þar sem ég fór á listabraut og útskrifaðist af þeirri braut með stúdentspróf árið 2022.
Ég hafði heyrt af því að í Tækniskólanum væri kennd grafísk miðlun og ákvað því að sækja um og komst inn og byrjaði haustið 2022. Ég er mjög ánægður með það að hafa komist inn í þetta nám
því það er mjög skemmtilegt. Eftir útskrift er ég að hugsa um að sækja um stafræna hönnun sem er einnig kennd hér í Tækniskólanum. Ég hef líka áhuga á því að fara í grafíska hönnun í
Listaháskólanum og kannski eftir einhver ár sæki ég um, aðeins tíminn leiðir það í ljós. Ég hef áhuga á list og er þá engin sérstök list í uppáhaldi heldur hef ég áhuga á fjölbreyttu listformi. Ég hef líka áhuga á tölvuleikjum og þegar ég hef frítíma þá leyfi ég mér að spila leiki. Pabbi minn heitir Brynjar Birgisson og hefur alla sína starfsævi unnið á sjó og er hann í dag stýrimaður á Þinganesinu. Mamma mín heitir Ólafía Helga Þórðardóttir og er skólaritari við Grunnskólann í Þorlákshöfn. Hún er stúdent frá Verslunarskóla Íslands og fór síðan í iðnrekstrarfræði við Tækniskólann. Ég á einn eldri bróður sem heitir Daníel Orri og er jarðfræðingur frá Háskóla Íslands. Hann er núna í meistaranámi í steingervingafræði við Háskólann í Lundi.
Það er í raun ekki svo langt síðan farið var að notast við þrívídd í tölvum. Menn fóru að nota þrívíddargrafík fyrir heimilistölvur undir lok sjöunda áratugarins og það sem fyrst kom fram var 3D Art Graphics fyrir Apple II.
Þrívíddarmódel er ferlið sem er notað til að búa til hlut í þrívídd en til að geta gert þetta þá þarf tölvu sem er með þrívíddarforriti í.
Arkitektar notast mikið við þrívíddarmódel, en þá er hægt að sjá eins raunverulega og hægt er hvernig það sem þeir eru að hanna lítur út á endanum. Þá er líka auðvelt að breyta því sem þarf að breyta áður en hluturinn er gerður. Þetta nýtist vel í hvaða arkitektúr sem er eins og við teikningu bygginga, innanhússhönnun og landslagshönnun. Þetta er orðið svo fullkomið að það er hægt að sjá þetta með raunveruleikagleraugum og þá er hægt að stíga inn í veruleikann og sjá hvernig hann kemur til með að líta út.
Þrívíddarmódel er hægt að nota á marga vegu og þá sérstaklega til að móta þá hluti sem við sjáum eða notum í daglegu lífi. Þetta eru oft hlutir sem við gerum okkur ekki einu sinni grein fyrir að séu búnir til með þrívíddartækni. Þrívíddarmódel eru notuð m.a. í kvikmyndum, tölvuleikjagerð, arkitektúr og við gerð lækningatækja.
Þrívíddarmódel eru notuð í tölvuleikjahönnun til að sjá hvernig hluturinn kemur út og þá er hægt að sjá hann frá öllum hliðum.
Þrívíddarmódel virkar þannig að það eru settir
inn punktar sem mynda net og er það grunnurinn að módelinu sem síðan er hægt að vinna og móta að vild. Besta leiðin til að gera þetta er að byrja á einföldu formi eins og kassa, kúlu eða því formi sem hentar því sem þú ætlar að búa til. Þegar formið á módelinu er komið þá er sett inn hvaða áferð á að vera á hlutnum og hvaða efni á að nota. Þetta geta verið litir, mynstur og áferð á yfirborði hlutarins. Það síðasta sem er gert til að fullgera hlutinn er að staðsetja hann og setja inn ljós, skugga og sjónræn áhrif.
Flokkar þrívíddarmódela
Það er hægt að skipta öllum þrívíddarmódelum upp í þrjá flokka
Solid módel en þá eru notuð þrívíddarform sem eru mismunandi en vinna þó saman en þá sér maður bæði módelið að innan og utan, þau eru þá eins og grjót. Þetta er aðallega notað þegar verið er að búa til hluti tengda verk- eða læknisfræði.
Vírgrind (wireframe) sýnir aðeins beinagrindina af ramma hlutarins eða persónunnar og notar þá punkta (edges og vertices) til þess. Það getur verið gott að nota þetta þrívíddarmódel ef yfirborðið er flókið eða bogadregið.
Vírgrind af kúlu frá Blender.
Yfirborðsmódel (Shell/boundary) tekur bara á yfirborði hlutarins og er notað þegar verið er að hanna leiki, kvikmyndir eða eitthvað sem er sjónrænt (auglýsingar o.fl.). Þá er notast við marghyrnt net sem sýnir áferðina á yfirborðinu, skygginguna og litinn á hlutnum.
Apple II.Tækni sem er notuð við gerð þrívíddarmódela
Marghyrnt módel (Ponygonal Modeling) er það þegar punktar eru tengdir saman og mynda
þá þann hlut sem verið er að hanna. Þessa aðferð er gott að nota þegar verið er að gera húsgagnamódel þar sem þarf mikla nákvæmni.
Rafræn mótun (Digital sculpting) er tækni sem leyfir listamanninum að móta hlutinn í tölvunni eins og hann sé að vinna með leir.
Subdivision surface modeling er gott að nota þegar verið er að vinna með flókin form til að fá sléttara yfirborð á módelið.
NURBS modeling er notað þegar það þarf meiri gæði í módelið og að það haldi sínu formi sama hvaða stærð er gerð af módelinu.
NURBS yfirborð.
Boolean Operations er notað þegar hlutir eru settir saman og þú ætlar að skera vissan bút úr þessum tveimur hlutum. Þetta er oft notað þegar verið er að vinna í arkitektúr, hreyfimyndir og við hönnun á vörum.
Ráðstefnan verður haldin dagana 1. maí kl. 13:00–16:20 og 2. maí kl. 13:00–18:00. Skráning er á www.SamtokI.is eða nota QR kóðann hér til hliðar.
Ráðstefnan er haldin af Samtökum innflytjenda á Íslandi. Þessi samtök voru stofnuð til að innflytjendur geti komið og fengið þá aðstoð sem þeir þurfa, til að komast á sem bestan hátt inn í íslenskt samfélag.
Hver er ávinningur þess að nota þrívíddarmódel
Það sem hefur hvað mest áhrif er skilvirkni í hönnun þar sem hönnuðir þurfa ekki að búa til margar prótótýpur heldur geta breytt því sem þarf að laga í forritinu áður en hluturinn er gerður.
Til samanburðar við að teikna hlutinn í tvívídd þá er hægt að fá nákvæm smáatriði frá öllum sjónarhornum sem gerir alla þróunina auðveldari og hraðari.
Það er líka hægt að prófa hlutinn í hermi og þá jafnvel við erfiðar aðstæður til að sjá hvernig hann kemur út.
Það er búið að gera forrit til að hanna föt og þá er hægt að sjá hvernig þau eru í raunveruleikanum. Þá erum við að tala um allar krumpur og fellingar sem koma við það að hreyfa sig í fötunum. Hugbúnaðurinn getur leyft hönnuðum, bæði tískuhönnuðum og listamönnum að hanna föt í þrívídd. Þessi tækni er mikið notuð í tölvuleikjum og kvikmyndum.
Þetta er ekki bara skilvirk leið til að sjá hvernig hluturinn kemur til með að líta út heldur er þetta einnig mjög umhverfisvænt.
Þrívíddarmódel af slopp eftir CG Elves.
Sazanne
Listi af tilraunamódelum
Williem-Paul van Overbruggen frá Blender
Nora Al-Badri og Jan Nikolai Nelles
Þrívíddarskanni er ferlið þar sem upplýsingum er safnað saman yfir raunverulega hluti og þeim er síðan breytt á rafrænt form. Hluturinn verður þá að þrívíddarmódeli sem er þá grunnur sem hægt er að byggja ofan á til að endurgera hlutinn.
Þú getur verið með brot af einhverjum hlut og þannig skannað hann inn til að sjá hvernig hann hefur mögulega litið út með þvi að endurgera það sem á vantar.
Það eru til nokkrar gerðir af skönnum og eru þessir hvað helstir
Þrívíddarleyser skanni er án efa mest notaði skanninn. Hann nær í formið á hlutnum með því að nota leyser til að fá stafræna eftirlíkingu af honum.
Með þessum skönnum er hægt að ná fram mjög fíngerðum smáatriðum. Leyser skanna er hægt að líkja við myndavél en hann getur einungis myndað það yfirborð sem er sýnilegt.
Creative Tools að þrívíddarskanna víkinga belti.
Með ljósmynda skanna er hægt að fá þrívíddarmynd af hlut með því að nota margar myndir af sama hlutnum frá öllum sjónarhornum. Hægt er að fá formið, rúmmálið og dýpt hlutarins sem verið er að skanna. Þetta er ekki nákvæmasti skanninn en með því að nota mjög gott ljósmynda skönnunarforrit þá er hægt að ná fram ásættanlegri útkomu
Hnitamælinga skanni (CMM Coordinate measuring machine) er skanni sem snertir hlutinn og skráir staðsetningu punktanna á meðan skanninn hreyfist í kringum hann.
Í hvað er hægt að nota þrívíddarskanna Skönnun í þrívídd er góð og fljótleg leið ef þú vilt endurgera hlut sem er nú þegar til. Þessi tækni er mikið notuð í heilbrigðisgeiranum. Það er líka hægt að mæla ef sjúklingur þarf til dæmis að fá gervilið. Þetta er einnig notað af tannlæknum við viðgerðir á tönnum, gera mót fyrir spangir og mót af gervitönnum. Þetta auðveldar alla vinnu við það þegar gera þarf mót áður en raunverulegur hlutur er framleiddur.
Þrívíddarskönnun er notuð í allskonar tilgangi m.a. í iðnaði, fornleifafræði, byggingariðnaði, við gæðastjórnun, skemmtanaiðnaðinum, í lögfræðilegum tilgangi eins og við endurgerð glæpavettvangs, til að greina blóðslettur, við rannsókn flugslysa og í læknisfræðilegum tilgangi. Geimferðastofnun Evrópu notaði til að mynda þrívíddar skönnun til að skanna grjót sem fannst út í geimnum.
Það er mjög góður kostur að nota þetta á fasteignamarkaðinum þegar kaupendur geta séð eignina í þrívídd og skoðað hana áður en farið er á staðinn eða áður en farið er í það að byggja.
Þrívíddarskönnun hefur mjög marga kosti, það er til að mynda góð lausn til að safna saman gögnum sem þarf að geyma ef nota þarf síðar. Eins og við varðveislu listaverka eða gamalla bygginga eins og kemur fram hér að neðan.
Það var síðan árið 1999 sem tveir hópar fóru í það að skanna nokkrar styttur eftir Michelangelo.
Þessi skönnun var svo nákvæm að það var meira að segja hægt að sjá förin eftir áhöldin sem hann
notaði. Þannig er hægt að setja fram ágiskun á því hvaða tól/tæki hann notaði, því væntanlega hefur hann notað mismunandi sverleika á tólunum.. Það urðu til svo mikil gögn að það tók um það bil 5 mánuði að vinna upplýsingarnar úr skönnunum.
Nokkrum árum fyrir stórbrunann í Notre-Dame kirkjunni í París þá fór Belgískur listfræðingur að nafni Andrew Tallon og tók 360 gráðu myndbönd og skannaði alla kirkjuna. Þessi gögn eru ómetanleg því það var hægt að nota þau til að búa til líkan af kirkjunni eftir að hún brann árið 2019 og þak hennar eyðilagðist. Með þessu móti er hægt að nota þrívíddarskönnun til endurgera og þannig endurgera svo hún verði eins nálægt því hvernig hún var fyrir brunann.
Þrívíddarsónar Þrívíddarsónar er eitt að því sem ófrískar konur geta farið í ef þær hafa áhuga á á meðgöngu. Eins og venjulegur sónar þá notar þrívíddarsónar hljóðbylgjur með hárri tíðni og sérstökum búnaði til að mynda og taka á skýran hátt mynd af barninu. Á meðan venjulegur sónar nær betri myndum af líffærum barnsins.
Með því að fara í þrívíddarsónar þá er hægt að sjá útlit barnsins, bæði heyra og sjá hjartslátt og sjá kyn barnsins ef foreldrar vilja. Síðan er bæði hægt að fá útprentaðar venjulegar myndir og stuttar hreyfimyndir.
Þrívíddarsónar af 20 vikna fóstur.
Freista þess að varðveita
70 ára gamalt listaverk með þrívíddarskönnun
Listaverk sem heitir Saltfiskstöflun eftir Sigurjón Ólafsson og hefur verið á Sjómannaskólareitnum
í 70 ár. Verkinu sem hefur ekki verið vel viðhaldið er orðið mjög illa farið eftir allan þennan tíma og liggur undir skemmdum. Nú stendur til að skanna það svo hægt sé að varðveita og endurgera. Eftir að búið er að skanna þá verður verkið prentað út í plasti og síðan steypt í t.d. brons. Myndirnar sem fengnar eru úr skannanum eru settar í hugbúnað sem getur þá metið ástand verksins. Talið er að það geti tekið sjö til átta mánuði að klára verkið.
David eftir Michelangelo.
Þrívíddarprentun er það þegar þrívíður hlutur af rafrænu formi er gerður úr vissum efnum þar sem hvert lag leggst ofan á annað. Til þess að geta prentað út í þrívídd þá þarftu að hafa þrívíddarmódel. Það er mjög fjölbreytt tækni sem er notuð við þetta og mismunandi hvaða aðferð er notuð við að prenta hlutina út. Hægt er að nota geislaskurðarvél til að skera út lögin og síðan líma þau saman. Aðrir prentarar nota seigfljótandi efni sem þrýstist út og harðnar mjög fljótt. Þetta eru efni eins og hitadeigt plast, málmur, ljóshert plast eða bindiefni sem harðna við það að blanda þeim saman við herðir. Hluturinn verður til þegar lögin hlaðast upp og þau síðan harðna í því tæki sem er notað. Sú aðferð sem er hvað mest notuð er FDM (Fused deposition modeling) en þá er notað hitadeigt plast til að setja niður hvert lag fyrir sig.
Ultrimaker þrívíddarprentari.
Það að prenta hlut í þrívídd getur tekið allt frá nokkrum mínútum upp í nokkra daga. Gæði þess sem prentað er fer eftir efninu, hraðanum og stærð þess sem verið er að prenta.
Kostir þess að nota þrívíddarprentun geta verið mjög miklir og þá sérstaklega þegar verið er að hanna nýja hluti eða bæta þá sem til eru. Það
tekur skemmri tíma að búa til frumgerð af hlut og þar af leiðandi er auðveldara að búa til fleiri. Hægt er að gera mjög flókna hluti á auðveldan hátt og með mikilli nákvæmni.
3DBenchy úr mismunandi efnum.
Þessa tækni er ekki einungis hægt að nota við það að búa til leikföng og fígúrur heldur er þetta notað í fjölbreyttum iðnaði. Í heilbrigðisgeiranum er mikið farið að notast við þessa tækni með því að prenta gerviliði, ígræðslur, tennur, spangir og fyrir erfiðar skurðaðgerðir er einnig hægt að búa til líffæri til að æfa sig fyrir aðgerðina.
Bíla- og flugvélaframleiðendur eru að prenta parta sem notaðir eru í tækin. Þessi framleiðsla er ódýrari og minni hætta á að gera mistök við framleiðsluna.
Í byggingariðnaði er verið að gera tilraunir með að prenta úr steypu en það hefur verið gerð tilraun með að byggja hús í réttri stærð og það tók ekki langan tíma. Til að þetta sé framkvæmanlegt þarf stóran prentara. Til að gera þetta mögulegt er búið að gera prentara sem er á brautum en þá fæst stærra prentsvæði. Ef þetta kæmist í framleiðslu þá yrði það mikil bylting fyrir húsbyggingar og þær tækju mun skemmri tíma.
Tecla þrívíddarprentað hús.
Matvælaframleiðendur eru að gera tilraunir með að prenta matvæli en þá eru notuð venjuleg hráefni eins og þegar prentað er út pasta og pizzur. Það hefur þó verið prentaður hlutur sem hefur sömu áferð og kjöt en er gert úr grænmeti.
Revo foods að prenta gervi kjöt.
Tískuiðnaðurinn er einnig farinn að nýta sér þessa tækni og hefur prentað út fatnað, skó, gleraugnaumgjarðir og skartgripi.
Þrívíddarprentara er hægt að fá af mörgum stærðum og gerðum. Þeir eru orðnir ódýrari en þeir voru fyrst þegar þeir komu á markað svo almenningur hefur möguleika á að kaupa sér þessi tæki til heimabrúks.
Mikill ókostur við þessa tækni er að það skuli vera hægt að prenta út á mjög nákvæman hátt vopn sem líta út og virka eins og alvöru vopn. Þetta er stór galli á þessari tækni svo það þarf að fara varlega með hvað hægt er að prenta út en þetta er raunveruleiki sem erfitt er að stjórna.
Þrívíddarpentaður kjóll eftir inBloom.
Koma þarf í búðina til að nýta þennan afslátt.
Snjallar veflausnir eru sjálfbært og upplýst fyrirtæki sem leggur allt upp úr góðri þjónustu þegar kemur að bæði hönnun og hugbúnaðarþjónustu.
Við samanstöndum af grafískum hönnuðum, forriturum og markaðsfræðingum. Hópurinn okkar er lítill og við viljum hafa það þannig til að gera hópinn þéttan og þjónusta viðskiptavininn þannig betur.
Þönglabakki 6 | sími 123 4567 veflausn@veflausn.is | Snjallarveflausnir.is
| | @snjallarveflausnir
Berglind Rós heiti ég, en er kölluð Begga af flestum. Ég er 20 ára gömul, fæddist í Reykjavík og hef alltaf búið þar. Áhugi minn á list og sköpun byrjaði á unga aldri þar sem ég var mikið að föndra og skapa ýmislegt.
Ég vissi í raunina ekki alveg hvað námið grafískt miðlun snerist um í fyrstu, en þar sem orðið „grafík„ var í því ákvað ég að kýla á það! Námið var mikið betra en ég átti von á og hef ég lært mikið hérna í skólanum. Ég öðlaðist þekkingu á mörgum sviðum og eru valmöguleikarnir eftir nám endalausir. Þó ætla ég að velja að ferðast að námi loknu og vinna eitthvað sjálfstætt.
Hvað er ísbað?
Ísbað eins og nafnið gefur til kynna er í raun að baða sig í ísköldu vatni (10–15°) í nokkrar mínútu í senn. Það getur verið eins einfalt og að sitja í baðkari fullt köldu vatni og ísmolum eða hoppa út í stöðuvatn og sjó. Mælt með er að byrja í eina mínútu í vatninu í senn og lengja svo tímann smátt og smátt saman allt upp að 15 mínútum. Það er mælt með 11 mínútum samtals á viku í köldum potti fyrir mikil
áhrif á líkamsstarfsemi þína og andlega heilsu.
Fleiri og fleiri kaldir pottar eru að birtast um allt land, í sundlaugum, heilsuræktarstöðvum og jafnvel á svölum og í garðs fólks. En gerir þetta virkilega eitthvað fyrir okkur? Að baða sig í ísköldu vatni í nokkrar mínútur er tegund af frystimeðferð sem er vel þekkt sérstaklega af íþróttafólki. Kalda vatnið getur gert stórmerkilega hluti fyrir þig bæði andlega og líkamlega. Fólk stundar þessa aðferð greinilega ekki bara til að monta sig og eru fleiri og fleiri að slást í kalda pottsklúbbinn.
Aukið dópamín
Ísbað er einstök en einföld leið til að auka dópamín framleiðslu í líkama þínum. Þegar líkaminn verður skyndilega fyrir köldu vatni skynjar hann þetta sem streitu og kemur af stað streituviðbrögðum. Dópamín, sem eitt af taugaboðefnunum sem taka þátt í þessum viðbrögðum, losnar, sem skapar að gleðitilfinningu og umbun sem tengist virkninni. Þessi náttúrulega losun dópamíns veitir tilfinningu fyrir náðum árangri og ánægju svipað og maður gæti upplifað eftir að hafa lokið krefjandi verk efni eða náð markmiði.
Frystimeðferð Ísbað er ákveðin frystimeðferð sem felur í sér að „frysta“ yfirborð húðarinnar með köldum vökva eða einhverskonar
tækjum. Einn helsti tilgangur frystimeðferðar er að minnka bólgu og draga úr sársauka. Mikill kuldi veldur því að æðarnar dragast saman, sem dregur úr blóðflæði til viðkomandi svæðis og af því leiðum dregur úr bólgu. Þetta getur veitt létti fyrir einstaklinga með sjúkdóma eins og gigt eða vöðvameiðsl. Að auki er talið að frystimeðferð örvi losun endorfíns, sem eru náttúruleg verkjastillandi hormón, og eykur verkjastillandi áhrif þess enn frekar. Þú spara tíma og pening ef þú dembir
þér bara í eitt ísbað frekar enn að fara í frystimeðferð inn á stofu.
Áhrifin sem ísbað hefur á dópamín gefur þér ekki bara að skammtíma hamingju heldur mikið meira en það. Regluleg endurtekning ísbaða setur líkaman í ferli sem kallast kulda aðlögun. Í þessu ferli lærir líkaminn þinn að meðhöndla streitu og hvernig hægt er að vinna á móts við hana. Þessi aðlögun eykur dópamínnæmi með tímanum, sem þýðir að einstaklingar upplifa dópamín eykslu ef þau verða fyrir áreiti. Þetta getur leitt til betra skaps og stjórn á tilfinningum og auknu þoli gagnvart streitu sem ég er viss um að hagnast öllum vel.
10. Aukin dópamín framleiðsla.
Hvít og brún fita Ísbað hefur verið tengt við umbreytingu hvíts fituvef yfir í brúnan fituvef, ferli sem kallast „brúnun“ fitufrumna. Hvít fita geymir orku en brún fita brennir hana til að mynda hita. Hvít fita er afskaplega mikilvæg ef maður myndi ekki hafa aðgang af mat í tiltekin tíma. En hentar kannski ekki alveg í okkar nútímasamfélagi. Umbreyting hvítrar fitu í brúna fitu er mikilvæg vegna þess að brún fita er efnafræðilega virk og getur hjálpað til við að brenna hitaeiningar til að framleiða hita, sem stuðlar að þyngdartapi og betri meltingar heilsu.
Brún fita er rík af hvatberum, frumustöðvunum sem sjá um orkuframleiðslu í líkamanum, og hún inniheldur prótein sem kallast „uncoupling protein“ 1 (UCP1), sem gerir henni kleift að dreifa orku sem hita frekar en að geyma hana sem fitu. Þegar líkaminn verður fyrir köldu hitastigi er brún fita virkjuð til að mynda hita og viðhalda líkamshita
Gufubað virkar þannig að raka tæki er notað til að framleiða heita gufu. Gufan er í ein angruðu herbergi sem þolir raka vel og beðið er eftir að herbergið nái góðu hita og rakastigi. Þetta gæti tekið um það bil 10–20 mínútur. Hitastigið er 43°C–49°C og rakastigið 100%. Að anda inn gufu getur dregið úr öndunarerfiðleikum og smurt öndunarveginn.
Að hita gufubað með viði felur í sér að kveikja í eldivið á hreinum og öruggum stað. Brennandi viður inn veitir hita sem steinar gleypa svo. Loftræsting sér um að hitinn dreifist jafnt og þétt. Hitastiginu er stjórnað með því að stilla loftflæði eða bæta við vatni fyrir gufu. Það tekur um það bil 30 mínútur til eina klukkustund að hita ná réttu hitastigi.
Til að hita upp rafmagns gufu þarf að kveikja á hitaeiningunum sem eru faldar í veggjunum eða undir bekkjum. Það er stjórnborð sem stillir hitastillingar nákvæmlega. Þegar gufubaðið hefur verið virkjað hitnar það smám saman og tekur venjulega 20 til 30 mínútur að ná æskilegu hitastigi. Rafmagns gufa býður upp á mikil þægindi, nákvæma stjórn og meira öryggi fyrir afslappandi upplifun.
Reykgufa, sem eru vinsælust í menningu Norðurlanda eru hituð hægt og rólega þegar viður brennur án reykháfs. Reykurinn fyllir gufubaðið þar til viðurinn brennur til ösku. Þetta ferli tekur nokkrar klukkustundir og skapar mikinn hita og sérstakan, reyktan ilm. Þegar reykurinn gufar upp er hægt að njóta djúphreinsandi og hefðbundnu gufubaði.
Sauna
Sauna á sinn uppruna til Finnlands og hefur notkun þeirra verið rakin til árið 7.000 f.Kr.. Finnsk gufuböð eru af þremur gerðum, viðar, reykjar og rafmagnsgufur.
Þegar talað er um viðargufu þýðir það að steinarnir eru hitaðir af eldiviði. Reykgufan er sérstök í verki og virkar þannig að kveikt er í viðnum og reykur hans fyllir rýmið. Þegar gufubaðið hefur náð góðu hitastigi er slökkt í eldinum eða látið hann deyja út. Rafmagnsgufan er klárlega auðveldust í verki en þó vilja ekki allir nota hana. Þá eru steinarnir hitaðir með rafmagni og hægt er að hella vatni á þá en ekki gera það allir. Gufu oftast inn í litlum kofa sem er gjörsamlega úr viði, eða allavega úr viði það er hellt vatni yfir steina sem eru á heitu yfirborði þannig að gufa myndast af þeim.
Það er viðarfata með vatni og stórri skeið við hliðina á steinunum, og af og til hellir fólk vatni á þá til að halda rakastiginu góðu.
Hammam
Hammam er miðausturlenska aðferðin af gufubaði og er mest haldið upp á hana í Tyrklandi. Aðferðin stenst af þremur mismunandi gufurýmum sem öll þjóna mismunandi tilgang. Siðurinn byrjar á að klæða sig úr og vefja handklæði (pestemel) utan um sig og stíga svo inn í volga gufubaðið (sicaklik). Þar getur þú slakað á í um það bil korter og haldið áfram í heita gufubaðið (caldarium). Þar ert þú í rúma klukkustund og þar þér er boðið upp á líkamsskrúbb af starfsmanni. Þá er komið af síðasta rýminu sem er kalt og þar inni er hægt að demba sér ofan í kalda pottinn. Hammam leggur meiri áherslu á athöfnina sjálfa og hvernig hún gengur fyrir sig frekar en önnur gufuböð. Þessi aðferð á að hreinsa líkama þinn ásamt sál þinni og styrkja tengingu þína til guðs.
Samtökin ROF standa fyrir fólk sem kýs ekki að nota snjalltæki. Við bjóðum uppá ýmsan fróðleik varðandi t.d. samfélagmiðlanoktun og áhrif þeirra á okkur og áhrif snjalltækja á umhverfið okkar.
Vertu með á www. rof.is það er eitthvað í boði fyrir alla
Matarfasta, að forðast mat eða drykk vísvitandi í ákveðinn tíma, hefur verið stunduð um aldir af trúarlegum, andlegum og heilsufarsástæðum. Frá fornum siðmenningu til nútímasamfélaga hefur fasta gegnt mikilvægu hlutverki í menningarhefðum og persónulegum vellíðan.
Ein þekktasta form föstu er trúarleg fasta, sem ýmis trúarbrögð eru stunda um allan heim. Til dæmis fasta múslimar í Ramadanmánuði og halda sig frá mat, drykk, reykingum og öðrum líkamlegum þörfum frá dögun til sólseturs. Á sama hátt stunda kristnir menn föstu á langaföstu, 40 daga tímabil fram að páskum, þar sem trúaðir geta valið að halda sig frá ákveðnum mat eða athöfnum sem mynd af iðrun og andlegum aga. Fasta er einnig stunduð í öðrum trúarbrögðum eins og gyðingdómi, hindúisma, búddisma og jainisma, hver trúarbrögð með sína helgisiði og hefð.
Fyrir utan trúariðkun hefur fasta náð vinsældum vegna hugsanlegra heilsubótar. Sérstaklega hefur hléfasta vakið athygli undanfarin ár fyrir þyngdartap, efnaskiptaheilsu og langlífi. Stöðug fasta felur í sér að skipta á milli tímabila áts og föstu, með ýmsum aðferðum eins og 16/8 aðferðinni (16 klst. fasta, 8 klst. matargluggi), föstu til skiptis eða langvarandi föstu.
Rannsóknir benda til þess að fasta með hléum geti haft ýmsa heilsufarslegan ávinning. Til dæmis getur það stuðlað að þyngdartapi með því að draga úr kaloríuinntöku og auka fitubrennslu. Fasta hrindir einnig af stað viðgerðarferli frumna, þar á meðal sjálfsát, þar sem frumur fjarlægja skemmda íhluti og endurvinna þá til orku. Þetta getur haft bólguminnkandi áhrif, bæta insúlínnæmi og vernda gegn langvinnum sjúkdómum eins og sykursýki, hjartasjúkdómum og krabbameini.
Enn fremur hefur verið sýnt fram á að fasta stuðlar að heilsu heilans og vitrænni starfsemi. Dýrarannsóknir benda til þess að fasta með hléum geti aukið framleiðslu á heilaafleiddum taugakerfisþáttum (BDNF), próteini sem styður vöxt og lifun taugafrumna, sem leiðir til betri minnis, námi og skapi. Að auki getur fasta örvað framleiðslu ketóna, annars konar eldsneytisgjafi fyrir heilann, sem hefur taugaverndandi áhrif og getur aukið andlegan skýrleika og einbeitingu.
Þó að hugsanlegur heilsufarslegur ávinningur af föstu sé efnilegur, er nauðsynlegt að nálgast föstu með varúð og rannsókn. Fasta gæti ekki hentað öllum, sérstaklega einstaklingum með ákveðna sjúkdóma eða þær sem eru þungaðar, með barn á brjósti eða í yfirþyngd. Það er mikilvægt að ráðfæra sig við heilbrigðisstarfsmann áður en
Eðli forfeðra
Fasta gegndi mikilvægu hlutverki í lífi frumstæðra manna og bauð upp á bæði líffræði og þróunarlega kosti sem hjálpuðu þeim að lifa af og dafna í krefjandi umhverfi. Í forfeðra samhengi var matur ekki alltaf aðgengilegur og tímabil matarskorts var algengt. Fyrir vikið þróaði mannslíkaminn aðferðir til að aðlaga sig að þessum aðstæðum og að fasta varð óaðskiljanlegur hluti af lífsaðferðum mannsins.
Í fyrsta lagi gerði fasta frumstæðum mönnum kleift að spara orku á tímum matarskorts. Með því að hægja á efnaskiptaferlum og treysta á geymdan orkuforða, eins og glýkógen og fitubirgðir, gætu einstaklingar haldið sér uppi í langan tíma án nokkrar fæðuinntöku. Þessi efnaskiptasveigjanleiki gerði þeim kleift að þola hungur í langan tíma á meðan þeir viðhéldu venjulegri líkamsstarfsemi.
Enn fremur kveikti fasta á ýmsum líffræðilegum viðbrögðum sem bættu líf. Á meðan á föstu stendur fer lík aminn í sjálfsát, ferli þar sem frumur brjóta niður og endurvinna skemmdar frumur, sem leiðir til frumuviðgerðar og endurnýjunar. Þessi hreinsunarbúnaður hjálpaði frumstæðum mönnum að fjarlægja eiturefni, gera við skemmda vefi og styrkja ónæmiskerfi þeirra og stuðla þannig að almennri heilsu og seiglu gegn sjúkdómum.
Þar að auki örvaði fasta framleiðslu ketóna, sem er annar eldsneytisgjafi fyrir heila og vöðva. Ketón veittu stöðugan og árangurs miklan orkugjafa, sér staklega á tímabilum þegar glúkósaframboð var takmarkað. Þessi efnaskiptaaðlögun jók vitræna virkni, gerir einstaklingum kleift að viðhalda andlegum skýrleika og einbeitingu jafnvel án matar.
Stig: Klst. í föstu Lýsing:
Byrjun föstu 0–6 klst. Líkaminn byrjar að nýta glýkógen (geymdan glúkósa) til orkugjafar
Ketósi 12–72 klst. Lifur byrjar að framleiða ketón efni sem er orkugjafi, líkaminn byrjar að brenna safnaðan fituforða
Djúpur ketósi 72+ klst. Aukin fitubrennsla, mögulegur aukin skýrleiki og einbeiting
Endurfóðrun Eftir föstu Endurfóðrun aftur í regluleg matarmál ætti að gerast hægt og rólega
Stóuspeki er heimspeki sem er upprunnin í forn Grikklandi í kringum 3. öld f.Kr., býður upp á hagnýta og raunsærri nálgun á lífið sem á enn við í dag. Stóutrú, sem var þróuð af heimspekingum eins og Zeno frá Citium, Epictetus og Seneca, leggur áherslu á meginreglur um dyggð, seiglu og viðurkenningu á náttúrulegu jafnvægi.
Kjarni stóuspekinnar er því sem við höfum vald á, svo sem hugsunum okkar, viðhorfum og gjörðum, og þess sem við gerum ekki, eins og ytri atburðum og aðstæðum. Stóumenn tala um það að beina athygli og orku okkar að því sem við getum stjórnað, rækta eiginleika eins og visku, hugrekki, hófsemi og rétt en samþykkja með jafnaðargeði þá hluti sem við höfum ekki stjórn á.
Miðpunktur í stóískum kenningum er hugtakið um tví ingu stjórnunar, sem felst í hinu fræga stóíska málshætti sem er eftir Epiktetos: „Sumt er á okkar valdi en annað ekki.“ Með því að innræta þessa megin einstaklingar losað sig undan áreiti ytri atburða, fundið innri frið og ánægju óháð óútreiknanlegu sveiflum lífsins.
endurskoða skynjun geta stóumenn ræktað með sér tilfinningu fyrir innri ró og seiglu í mótlæti.
Önnur lykilkenning stóutrúar er viðurkenning á örlögum og óendanleika lífsins. Stóumenn einka sér hugmyndina um amor fati, eða ást á örlögum, og líta á áskoranir og áföll sem tækifæri til vaxtar og sjálfsbætingar. Í stað þess að harma ógæfu eða dvelja sjá, leitast stóumenn við að rækta hugarfar þakklætis og viðurkenningar, finna merkingu og tilgang í hverju augnabliki.
Stóuspeki leggur áherslu á núvitund og sjálfsvitund og hvetur einstaklinga til að fylgjast með hugsunum sínum og skoðunum á gagnrýninn hátt. Með því að efast um sjálfvirk viðbrögð og
Stóuspeki talar einnig um það að lifa í samræmi við náttúru na, samræma gjörðir okkar við skynsamlegar og ferðilegar meginreglur sem stjórna alheiminum. Með því að tileinka sér einleika, hófsemi og sjálfsaga geta stóumenn ræktað líf dyggða og innri sáttar.
Að iðka stóuspeki þýðir ekki að bæla niður tilfinningar eða neita réttmæti mannlegrar reynslu. Þess í stað viðurkenna menn allt svið mannlegra tilfinninga á meðan þeir leitast við að vægi og yfirsýn. Með því að temja sér seiglu og æðruleysi geta stóumenn sigrað áskoranir lífsins af náð og reisn, fundið styrk í mótlæti og æðruleysi mitt í ringlureiðinni.
• Haltu athygli á veginum
Einbeittu þér á það sem þú getur haft áhrif á, svo sem þínar gjörðir og viðhorf.
• Leið náttúrunnar
Samþykktu það að lífið fer bæði upp og niður, og viðurkenndu breytingar sem hluti af náttúrunni.
• Dyggð
Leggðu áherslu á eiginleika svo sem vitneskju, hugrekki og réttlæti í þínum gjörðum.
• Lifa í samræmi við skynsemi
Notið rökræði fremur en tilfinningar til að taka ákvarðanir.
• Viðhalda ró
Vertu rólegur og haltu jafnvægi þínu, þrátt fyrir ytri atburði.
• Æfðu þrautseiglu Hafðu aga og mætileika í óskum og verkum þínum.
• Memento Mori
Áminning að lífið er stutt, sem hvetur þig til að lifa með tilgangi.
• Þróa úthald
Byggðu upp andlegt þrek til að komast í gegnum áskoranir og styrk
Ég heiti Dominik Daniel Matysko, ég fæddist í Póllandi árið 2003. Þegar ég var þriggja ára gamall flutti ég og fjölskylda mín til Íslands. Eftir að ég útskrifaðist úr grunnskóla í
Breiðholti hafði ég enga hugmynd um hvað ég ætti að fara að læra, en í útskriftarveislunni fékk ég að prófa nýju myndavél skólastjórans, eftir það var ég viss um að mig langaði að læra ljósmyndun án þess að vita mikið um ljósmyndun. Ég var á siglingu einhversstaðar á Gran Canaria þegar ég fékk tölvupóst um að ég hefði komist inn Tækniskólann, stuttu síðar byrjaði ég að safna fyrir fyrstu myndavélinni minna. Árið 2019 byrjaði ég í skólanum og kaupi mér Canon 250D á sama tíma. Eftir 5 ár, útskrifaðist úr ljósmyndun og núna útskrifast ég úr grafískri miðlun og hef ég lært mikið. Næsta skref er vonandi að klára stúdentspróf og á sama tíma byrja á einhverskonar ljósmyndaverkefni og kannski fara í ljósmyndaskóla eftir einhvern tíma.
Beksiń ski var þekktur pólskur listamaður, fæddur 24. febrúar 1929 í Sanok í Póllandi og lést 21. febrúar 2005 í Varsjá í Póllandi. Honum er fagnað fyrir framlag sitt á sviði dystópísks súrrealisma.
List
Listgreinar hans voru allt frá listljósmyndun, teikningum, grafík, tölvugrafík til málverks og skúlptúra.
Beksiński var ljósmyndari í minna en átta ár, aðal fyrirsætan hans var konan hans Zofia. myndirnar einkennast af formlegum fjölbreytileika og ljóðrænni næmni.
er þekktur fyrir „frábært tímabil“ sitt sem stóð
List Beksiński einkennist af draugalegum, heimsendaþemum og blöndu af barokkstíl og gotneskum stíl. Verk hans innihéldu oft blöndu af málverki, skúlptúr og ljósmyndun og hann er þekktur fyrir „frábært tímabil“ sitt sem stóð frá lokum sjöunda áratugarins til miðs níunda áratugarins.
Beksiń ski hafði enga formlega þjálfun sem listamaður. Hann var útskrifaður frá arkitektadeild Háskólans í Kraká. Málverk hans voru aðallega unnin með olíumálningu á harðborðsplötur sem hann sjálfur útbjó, þó hann hafi einnig gert tilraunir með akrýlmálningu. Beksiński hlustaði á klassíska tónlist á meðan hann málaði.
Frá barnæsku hafa teikningar verið hans helsta samskiptatæki „Venjulega, þegar ég útskýri eitthvað fyrir öðrum, finnst mér gaman að teikna það á blað“ Hann skildi eftir þúsundir teikninga, sundum jafnvel minnismiða sem endurspegla hvernig hann hugsaði.
Myrtur fyrir peninga
Þann 21. febrúar 2005 bankaði hinn 19 ára gamli Robert K. táningssonur umsjónarmanns hans til langs tíma, kom upp á íbúðina.
Örvæntingarfullur drengurinn var kúgaður af kröfuhafa sem hann hafði skuldsett sig frá í nóvember á diskótekinu. Hann þurfti að greiða niður skuldina fyrir lok febrúar en kröfurnar héldu áfram að vaxa.
Zdzisław Beksiński neitaði að lána drengnum peninga og tilkynnti honum að hann myndi segja föður sínum frá öllu. Honum tókst meira að segja að hringja í hann en faðir Roberts svaraði ekki. Á sama tíma réðst unglingurinn á listamanninn. Stakk Zdzisław sautján sinnum.
Í bílnum nálægt byggingunni beið frændi hans, þremur árum yngri en hann, Łukasz, sem hann hitti fyrir slysni áður en hann lagði af stað til Varsjár frá heimabæ sínum, Wołomin.
Samkvæmt vitnisburði Roberts vissi hann um áætlunina um að fá lánaða peninga frá Beksiński, en Łukasz sagði að hann hafi aðeins komist að því þegar hann ók bílnum.
Síðasta málverkið klárað á dauðadegi hans
Nútíma tíska-sameinuð aldamótatísku
ATHUGIÐ: TEXTINN INNIHELDUR RÓTTÆKAR LÝSINGAR.
Sumir voru sannfærðir um að Beksi ń ski fjölskyldan væri dæmd til að deyja. Fyrst dóu tengdamóðir og móðir hans, síðan dó kona hans vegna ósæðargúlps og síðan þurfti málarinn að kveðja son sinn sem framdi sjálfsmorð.
Zofia, eiginkona Zdzisławs, er dularfullasta
Zofia, eiginkona Zdzisławs, er dularfulla persóna fjölskyldunnar. Hún fór ekki út í fjölmiðla, hún var feimin. Hún átti stóran þátt í lífi listamannsins. Hún var músa hans, innblástur. Samband þeirra var vingjarnlegra en ást. Það virðist sem hún hafi verið sú sem hélt saman fjölskyldu. Hún sætti sig við list hollustu eiginmanns síns. Hafði alltaf áhyggjur af syni sínum. Hún dó árið 1998 lést af völdum ósæðargúls
Tomasz, þekktur útvarpsblaðamaður og þýðandi. Frábær í ensku. Svartsýnn að eðlisfari. Hann hafði sjálfsvígshugsanir. Hann þjáðist af þunglyndi. Hann lifði af flugslys.
Hann reyndi þrisvar að binda enda á líf sitt, sem honum tókst að lokum árið 1999.
Sjálfsvígstilraunir hans voru af völdum ástarbrests.
Hræðileg nærmynd
Strax eftir að Zdzisław kaupir draumamyndavélina sína segir hann Zofia og Tomek að taka sig upp. Hann segir við son sinn: „Ég er ófullnægjandi hvað mig varðar“ og biður hann að ráðast beint á sig. Myndavélin er með stökkaðdrátt og áhrifin eru skyndilega nærmynd af andliti Zdzisławs. „Hræðileg nærmynd,“ segir Tomek. „Hræðilegt?“ – spyr Zdzisław hikandi og sléttir hárið. Þessi augnabliks hlutverkaskipti, þegar faðirinn krefst athygli sonar síns og vill líta vel út fyrir framan hann, virðist vera lykillinn að þessari ímynd. Það sýnir þörfina fyrir viðurkenningu og hrós sem unglingsbarn getur ekki veitt foreldri.
lega leg nærmynd,“ segir Tomek. „Hræðilegt?“
Zdzisław kvikmyndar deyjandi móður sína þar til hún lést. Það brýtur sterkt félagslegt bannorð: við sjáum líkama sem er nýútrunninn og kjálka okkar fellur.
Einnig í heimildarmyndinni The Last Family frá 2016 er augnablik þegar Zdzisław tekur upp
látna eiginkonu sína. En hvort það er satt eða lygi leikstjórans er ekki vitað.
Tilvitum eftir Zdzisław Ég er tilbúinn að veðja um að allir hafi einhverjar leynilegar þarfir, en þeir eru hræddir við að sýna þær vegna þess að það er ógnandi, banvænt, að brjóta raðir og skammast sín.
Einnig í heimildarmyndinni The Last Family Tilvitum eftir Zdzisław varð
Mig dreymdi alltaf um að nauðga einhverjum, en ég vissi að ég myndi aldrei gera það vegna þess að ég fyrirlít ofbeldi og ég er menningarlegri, og hvernig á að segja „slíkt er ekki gert“. Meira að segja Tomasz varð aldrei fyrir barðinu á mér vegna þess að ég var hræddur um að ég væri sadisti.
„Allir hafa sínar óskir og drauma, og síðast en ekki síst, þeir hafa sama rétt og ég á mínum.“
„Silence of the Lambs“ og Now,“ hann
Fæddur 26. nóvember 1958 í Sanok í Póllandi. Tomasz var þekktur fyrir störf sín í útvarpi, kynnir dagskrár og skrifað fyrir tónlistartímarit. Hann þýddi einnig kvikmyndir á ensku yfir á pólsku, þar á meðal vinsæla titla eins og „Silence of the Lambs“ og „Apocalypse Now,“ auk þess sem hann þýddi texta fyrir hljómsveitir eins og Marillion og Iron Maiden.
„Lofaðu mér að þú gerir sjálfum þér ekki neitt svo lengi sem mamma er með okkur “ Sagði Zdzisław við Tomek þegar móðir hans greindist með ósæðargúlp.
Föstudaginn 24. desember 1999 klukkan 15:05 tók hann skammt af svefnlyfjum og dró hann til dauða. Faðir hans fann lík hans sólarhring síðar.
Eftir lát sonar síns fann Beksiński fyrir einhvers konar léttir yfir því að á einhvern hátt hafi verið leyst úr þessu á versta hátt. „Eftir að hafa beðið í mörg ár eftir því að það gerist er enn martraðarkennd reynsla.“
Diary of a Death Foretold
„ímyndaðu þér hús sem er fullt af drasli...
Tilvitnun hans Tomasz úr Dagbók dauða sem spáð er „Ímyndaðu þér hús sem er fullt af drasli... tölvubútum, rafbúnaði og hljóðbúnaði. Og hvað ef allt þetta drasl liggur hérna steindautt því draslinu vantar öllu gneista, og hvað kemur mér þetta allt við? Fyrir mér má farga því öllu, því það er enginn gneisti, sem þýðir að það er ekki eitthvað sem ég leitaði af í lífinu, hamingjusöm ást.“
Texti: Dominik Matysko & Copilot | Myndir: Sögusafn í Sanok
Brandon Lee
Hann var bandarískur leikari og bardagalistamaður, fæddur 1. febrúar 1965 í Oakland, Kaliforníu, Bandaríkjunum. Hann var sonur Bruce Lee og Lindu Lee Cadwell. Brandon Lee fetaði í fótspor föður síns og stundaði feril í leiklist og bardagaíþróttum.
Myndasagan hefur verið þýdd á næstum tugi tungumála og selst í um 750.000 eintökum um allan heim.
Þann 31. mars 1993, við tökur á vettvangi þar sem stungubyssu var við komið, festist brúðahylki (kúla með skothlutanum fjarlægð) í byssuhlaupinu.
Þegar byssan var síðar hlaðin eyðublöðum og skotið á Lee, rak krafturinn frá eyðusprengjunni brúðuhylkinu út úr hlaupinu eins og alvöru byssukúla.
Það er sorglegt að það sló Lee í kviðinn og olli banvænum meiðslum. Þrátt fyrir að hafa verið fluttur í skyndi á sjúkrahús lést Brandon Lee 28 ára að aldri.
Atvikið kveikti rannsókn á öryggisreglum um kvikmyndasett og vakti spurningar um notkun skotvopna í kvikmyndagerð.
Andlát Brandon Lee hafði mikil áhrif á skemmtanabransann og er hans minnst fyrir hæfileika sína, efnilegan feril og óheppilegar aðstæður í kringum ótímabært fráfall hans.
Texti: Dominik Matysko & Copilot
Myndir: Kynningarmyndir fyrir myndina / Ljósmyndari Óþekktur
Death Stranding er tölvuleikur þróaður af Hideo Kojima og gefinn út árið 2019. Þetta er dularfull og umhugsunarverð upplifun sem stangast á við hefðbundnar leikjavenjur.
árið
Leikurinn gerist í postapocalyptic heimi þar sem dularfull fyrirbæri hafa valdið því að mörk lífs og dauða hafa þokast út. Leikmenn fara með hlutverk Sam Porter Bridges (myndað af Norman Reedus), hraðboði sem hefur það hlutverk að tengja saman einangraðar borgir og sameina mannkynið á ný.
borgir
Ótrúlega fallegt landslag, sem minnir á hrikalegt landslag Íslands, er bakgrunnur þessarar einstöku upplifunar. Innan um þetta auðn en samt dáleiðandi umhverfi finnur tónlist Low Roar sinn stað, eykur andrúmsloft leiksins og vekur kraftmiklar tilfinningar.
minnir á
*Low Roar*
Innblástur á bakvið leikinn
Áhrif á andrúmsloftið
Death Stranding hefur heillað leikmenn með fallegu landslagi og dularfullu frásögn.
Þótt leikurinn gerist í skálduðum, postapocalyptic heimi sækir hann innblástur frá raunverulegum stöðum, þar á meðal Íslandi.
Kojima valdi vísvitandi tónlist Low Roar fyrir leikinn, í þeirri trú að hún myndi samræmast hörðu en töfrandi náttúrulegu umhverfinu. Lífrænn hljómur sveitarinnar bætir auðn og hreinleika í heimi Death Stranding og skapar yfirgripsmikla upplifun fyrir leikmenn.
Sérstök augnablik
Allan leikinn, lög Low Roar greina áberandi augnablik. Þessir tónlistarlegir þættir hljóma djúpt hjá spilurum og skilja eftir sig óafmáanleg merki.
Eftir að hafa flutt til Íslands frá Kaliforníu átti aðalsöngvarinn Ryan Karazija í erfiðleikum með að finna vinnu og til að framfleyta fjölskyldu sinni samdi hann lag á hverjum degi, sem varð til þess að Low Roar varð til.
*Once in a Long, Long While...*
Ofurraunsæ jarðvegsáferð leiksins var að hluta til innblásin af hrikalegu landslagi Íslands. Skortur á trjám og háu grasi á Íslandi gerði hönnuðum kleift að fanga óspillta sýn fyrir leikinn. Samsetning ísískra jökla, eldfjalla og jarðhitaeinkenna frá öðrum heimi endurspeglar hið auðn en þó grípandi landslag sem leikmenn í Death Stranding mættu.
Þriðja plata Low Roar, gefin út 14. apríl 2017.
Textar plötunnar eru innblásnir af Ryan Karazija nýlegum skilnaði og lífi hans sem útlendingur á Íslandi.
Hideo Kojima ferðaðist sjálfur til Íslands meðan á þróun leiksins stóð og sökk í bleyti af hrári fegurð landsins. Það er engin furða að myndefni leiksins veki tilfinningu um undrun og einangrun, líkt og í íslensku víðernum.
*0*
Afhendingartækni
Önnur stúdíóplata íslenska tónlistarverkefnisins
Low Roar, gefin út 8. júlí 2014 í gegnum
Tonequake Records. „I‘ll Keep Coming“ og „Easy Way Out“ urðu vel þekkt árið 2016 þegar
þau voru sýnd sem stikla fyrir tölvuleik Hideo
Kjarninn í spiluninni snýst um afhendingu. Þú munt bera pakka á bakinu, koma jafnvægi á þyngdardreifingu og sigla um krefjandi umhverfi.
Kojima Death Stranding.
Hreyfingakerfið sem byggir á eðlisfræði bætir við raunsæi, sem gerir hvert skref mikilvægt. Rigning, snjór og aðrir.
Death Stranding býður upp á hugleiðslu og umhugsunarverða leikupplifun, sem leggur áherslu á samvinnu, könnun og mannlegan anda í auðnum heimi.
Death Stranding 2 kemur á markað árið 2025.
Low Roar
Low Roar var íslensk hljómsveit undir stjórn söngvaskáldsins Ryan Karazija. Árið 2010 giftist hann og flutti til Íslands frá Kaliforníu og átti í erfiðleikum með að finna vinnu, svo hann byrjaði að framfleyta fjölskyldu sinni með því að semja lag á hverjum degi og notaði ekkert annað en fartölvu til að taka upp lögin.
Ryan Karazija lést í október 2022 vegna fylgikvilla með lungnabólgu.
Bjargaði Low Roar
Athyglisvert er að samstarf Death Stranding við Low Roar hafði veruleg áhrif á hljómsveitina sjálfa.
Áður en þeir tóku þátt í leiknum stóð Low Roar frammi fyrir áskorunum. Mikið af tónlist þeirra var tekið upp á fartölvu í eldhúsi aðalsöngvarans Ryan Karazija.
Samt sem áður bjargaði tónlistin þeirra frá óheppni og veitti þeim nýfundna viðurkenningu og þakklæti.
Áhrif á andrúmsloftið
Kojima valdi vísvitandi tónlist Low Roar fyrir leikinn, í þeirri trú að hún myndi samræmast hörðu en töfrandi náttúrulegu umhverfinu.
Lífrænn hljómur sveitarinnar bætir auðn og hreinleika í heimi Death Stranding og skapar yfirgripsmikla upplifun fyrir leikmenn.
Sérstök augnablik
Allan leikinn, lög Low Roar greina áberandi augnablik. Þessir tónlistarlegir þættir hljóma djúpt hjá spilurum og skilja eftir sig óafmáanleg merki.
*Low Roar*
Eftir að hafa flutt til Íslands frá Kaliforníu átti aðalsöngvarinn Ryan Karazija í erfiðleikum með að finna vinnu og til að framfleyta fjölskyldu sinni samdi hann lag á hverjum degi, sem varð til þess að Low Roar varð til.
*Once in a Long, Long While...*
Þriðja plata Low Roar, gefin út 14. apríl 2017. Textar plötunnar eru innblásnir af Ryan Karazija nýlegum skilnaði og lífi hans sem útlendingur á Íslandi.
*0*
Önnur stúdíóplata íslenska tónlistarverkefnisins
Low Roar, gefin út 8. júlí 2014 í gegnum Tonequake Records. „I‘ll Keep Coming“ og „Easy Way Out“ urðu vel þekkt árið 2016 þegar þau voru sýnd sem stikla fyrir tölvuleik Hideo Kojima Death Stranding.
Friðbjörn
Grafísk miðlun vorið 2024
Ég heiti Friðbjörn Óskar Erlingsson er 35 ára gamall búsettur á Álftanesi og er nemandi við Tækniskólann, skóla atvinnulífsins.
Ég fæddist í Reykjavík árið 1988, er elstur systkina minna en við erum fjögur, tvær systur og einn bróðir. Foreldrar mínir eru Lucinda Svava sjúkraliði á gjörgæslu í Fossvogi og Erling Arnar skipstjóri á frystitogaranum Baldvini Njálssyni GK400. Fyrstu árin mín bjuggum við í Hafnarfirði en árið 1999 fluttum við austur á Seyðisfjörð sem er að mínu mati fallegasti bær landsins.
Það var gott að alast upp fyrir austan á unglingsárunum og það var alltaf mikið að gerast og nóg fyrir stafni. Ég æfði á píanó, skíði, fótbolta og tók virkan þátt í félagslífi bæjarins en ég var formaður nemendaráðs skólans í 10. bekk og hafði ánægju af. Foreldrar mínir keyptu hús sem var komið til ára sinna með mikla sögu sem var byggt árið 1907 og gerðu það upp yfir 20 ára tímabil.
Þegar ég var 17 ára var ég með mikinn bílaáhuga, þráði ekkert meira en að fá mér bifreið við hæfi en Internetið var nýlega komið í hús á þessum tíma svo ég nýtti það vel að kynna mér allar helstu tegundir og aukabúnað frá framleiðendum.
Pabbi bauð mér að koma á sjóinn og safna mér fyrir bíl og ég þáði það, en það endaði með því að ég var sjómaður í tæplega 10 ár. Eftir að hafa eignast um 25 bíla fannst mér nóg komið af sjónum en ég fann að áhugamálið mitt sem er markaðssetning, grafík og vefsíðugerð.
Texti Friðbjörn, mynd Andrés Blær Oddsson
Það sem greip mig er að slagorð skólans er
„Byrjaðu hjá okkur og breyttu heiminum“
Undirritaður hóf nám í grafískri miðlun við Tækniskólann, skóla atvinnulífsins haustið 2022. Ég hafði einungis lokið grunnskólanámi en hef haft mikinn áhuga á vefsíðu og auglýsingagerð allt frá árinu 2014 en ég hafði gert nokkuð af grafík á ófaglegan máta. Ég notaðist við kerfi eins og Keynote og Canva en lenti oftar en ekki í alls kyns hindrunum sökum þekkingarleysis svona eftir á að hyggja.
Ég hafði heyrt að Tækniskólinn væri með nám í grafískri miðlun svo ég ákvað að sækja um þrátt fyrir að verða orðinn 34 ára gamall. Ég mun aldrei sjá eftir þeirri ákvörðun en eftir tveggja ára námsleið hér hef ég öðlast víðtækan skilning á öllu tengdu mínu megin áhugamáli sem er grafík og markaðssetning.
Í fyrstu var ég óöruggur í kringum allt þetta nýja fólk, samnemendur og kennara en fór fljótlega að finna mig í nýju umhverfi. Áfangi þar sem okkur var kennd saga tákna og leturs fannst mér áhugaverð enda kominn á þann aldur að mér finnst sagan spennandi, þar lærði ég margt gagnlegt eins og saga mörg þúsund ára gamalla tákna allt frá hellisbúum. Hvernig letursagan hefur þróast og hvernig prentun mótaði þjóðfélög um heim allan. Það var líka áhugavert hvernig hljóðbylgjan
var fundin upp, hvernig útvarpið virkar, sjónvarpið og loks veraldar vefurinn sjálfur og hans saga lið fyrir lið.
Við lærðum litafræði og mikilvægi litaprófíla hönnunarforrita annars vegar fyrir vef eða stafrænt form og hins vegar fyrir prentun. Með þessu lærum við faglega nálgun á hágæða efni sem við skilum af okkur í framtíðinni þegar kemur að grafískri markaðssetningu.
Það var bæði krefjandi og spennandi þegar ég fékk að læra á forritin frá Adobe eins og Photoshop, InDesing, Illustrator, Premier Pro, Audition, XD og Acrobat. Þau hafa öll sitt sterka mikilvægi þegar kemur að sköpun og uppsetningu á grafík í hverju skrefi fyrir sig. Tækni hefur alltaf legið vel fyrir mér en ég viðurkenni að það var í fyrstu krefjandi að öðlast skilning á þessum ítarlegu kerfum en það varaði ekki yfir langt tímabil, ekki leið á löngu að skilningurinn var kominn þökk sé góðum kennurum í skólanum sem og samnemendum. Í kjölfarið og samhliða lærði ég að setja upp vefsvæði í HTML og CSS sem nýtist mér vel í vefsíðuhönnun og almennum skilningi hvað þar liggur að baki hvort sem vefsvæðið er gert í Wordpress, Shopify eða öðrum vegtengdum kerfum. Ég sé auglýsingar í öðru ljósi í dag en ég hef
lært margt nytsamlegt um hvernig við nálgumst markhópa, leikum okkur með liti og letur eftir skemmtilegum hönnunarreglum sem skipta máli til þess að sjást og koma upplýsingum á framfæri.
Mér fannst mjög áhugavert að læra um leturgerðir þá má nefna steinskrift og þverandaletur og hvernig sé best að blanda þeim saman í fyrirsögnum og meginmáli. Líka allt um línubil, textajöfnu, stílsnið og margt fleira sem gerir mann að faglegum hönnuði í hverju skrefi fyrir sig.
Lokaverkefnið hjá mér og samnemendum var m.a. að gera ráðstefnu en til þess að gera góða ráðstefnu þarf lógó, blaðaauglýsingu, dreifibréf, dagskrá, skjá auglýsingar, matseðil og fylgihluti sem gjafir fyrir gesti ráðstefnunnar en við gerðum svo kynningu að verkefni loknu. Það var skemmtilegt að sjá heildarútlit ráðstefnunnar í skjávarpa kennslustofunnar verð ég að viðurkenna.
Við lærðum líka frumkvöðlafræði en í því fólst að fræða okkur um verðlagningu á tímavinnu okkar í framtíðinni, hvernig best er að reikna út
tímafjölda, hvernig innskattur og útskattur virkar í bókhaldi og hvað ber að varast svo eitthvað sé nefnt.
Ég horfi yfir farinn námsveg í Tækniskólanum fullur af fróðleik sem mun nýtast mér vel um ókomna framtíð ásamt þakklæti fyrir kennara og samnemendur mína.
líkan af fiskveiðitrolli
Gert af nemanda við Stýrimannaskólann fyrir rúmum 30 árum...
Helstu veiðarfæri
„Arnar segir sjálfur frá að um 200 vinnustundir hafi farið í líkanagerð á sínum tíma, en verkefnið var einungis knúið áfram af áhuga“
Erling Arnar Óskarsson oft kallaður Arnar var einn þeirra nemenda við Stýrimannaskólann sem útskrifaðist árið 1993 en hann hafði lengi haft áhuga á sjávarútvegi og netagerð.
Arnar ólst upp á Ísafirði sem þótt mikið sjávarpláss á þessum árum en hann starfaði við netagerð og byrjaði að leysa af til sjós þegar hann var 16 ára gamall.
Hann áttaði sig fljótlega á því að sjómennskan lá vel fyrir honum, hann var metnaðarfullur í þeim verkefnum sem honum voru gefin hvort sem það tengdist veiðarfærum eða vinnslu á fiskafurð.
Arnar fór í Stýrimannaskólann 20 ára gamall með sitt annað barn á leiðinni stóð sig vel og eignaðist góða vini á námsleiðinni. Það sem hann skildi eftir sig að námi loknu var vel ígrundað og vandað líkan af fiskveiðitrolli sem var svo sett upp í andyri Stýrimannaskólans við Háteigsveg.
Trollið var búið til sumarið 1992 milli bekkja í skólanum og var gert um borð í Ými HF–343 en líkanið er nákvæm eftirlíking af Alfredo trolli sem var notað á frystitogaranum Ýmir á þessum tíma. Vélstjórarnir um borð hjálpuðu Arnari með sitt metnaðarfulla verkefni en þá má sérstaklega
nefna Agnar Ásgrímsson vélfræðing sem smíðaði eftirlíkingu af hlerum trollsins ásamt öðru því tengdu.
Hugmyndafræði Arnars á bak við þessa sköpun var einfaldlega sú að á þessum árum höfðu fæstir séð fiskveiðitroll eins og það virkaði djúpt niðri í hafinu beint fyrir framan nefið á sér. Með líkaninu gat mannskapur skipsins áttað sig á uppsetningu trollsins og kennt öðrum skipverjum netagerð.
Rúmum 30 árum síðar hangir líkan Alfredo trollsins enn þá í byggingunni við Háteigsveg en skólinn sameinaðist Tækniskólanum, skóla atvinnulífsins árið 2008.
Kennarar skólans hafa kennt nemendum netagerð í kringum trollið alveg til dagsins í dag. Eitt árið komu kanadískir skólafulltrúar hingað til lands í heimsókn við Skipstjórnaraskólann og sýndu þeir Alfredo líkaninu mikinn áhuga en þá var ákveðið að gera nákvæma eftirlíkingu líkansins sem gjöf fyrir kanadíska vini, þeir höfðu ekki erindi sem erfiði og var ákveðið að hætta við framkvæmdina viku eftir að hún byrjaði.
Arnar segir sjálfur frá að um 200 vinnustundir hafi farið í líkanagerð á sínum tíma en var verkefnið einungis knúið áfram af áhuga á veiðarfærum.
Arnar hefur starfað fyrir Nesfisk síðan þeir keyptu Rán HF–42 af Stálskipum og gáfu togaranum nýtt nafn Baldvin Njálsson GK–400 árið 2005. Um þrítugt hóf hann störf á Baldvin sem 1. Stýrimaður og leysti af sem skipstjóri og var á þessum tíma talinn yngsti maður flotans til þess að gegna skipstjórahlutverki á frystitogara.
Eldri Baldvin Njálsson GK–400 var smíðaður árið 1991 og var margt komið til ára sinna um borð þá sérstaklega á millidekki skipsins þar sem vinnslan fer fram eins og á öðrum frystitogurum allt frá hausun, flökun, snyrtingu, pökkun og loks frosið í kassa niðri í frystilestinni tilbúið fyrir veitingastaði víðs vegar um heiminn.
Á milli þess að sigla á ný mið og sjá vinnslunni fyrir fiski notaði hann tímann vel í að hugleiða betrumbætur á millidekkinu til þess að bæta vinnuaðstöðu og auka afköst. Hugmyndir hans fóru vel í útgerðarstjóra Nesfisks og var farið í endurbætur á millidekki skipsins.
Viðbætur og þróun á gamla Baldvin spannaði yfir langt tímabil undir hans stjórn og hugmyndafræði tókst að auka starfsánægju og framleiðslugetu skipsins verulega.
Það má nefna að Arnari finnst skemmtilegt að fá sér kaffi í netagerðinni í frítíma sínum til þess að ræða veiðarfæri og hvernig megi bæta þau. Eftir farsælan feril gamla Baldvins var ákveðið að fara í nýsmíði en Arnar tók þátt og hafði mikil áhrif á hönnun og smíði nýja Baldvins Njálssonar GK–400. Allt frá því það var á teikniborðinu og þar til hann sigldi því heim frá Vigo á Spáni fyrir um þremur árum en hann var búsettur á Spáni til þess eins að fylgja nýsmíðinni eftir.
Baldvin Njálsson þykir gott sjóskip með fágaðan tæknibúnað ásamt aflmikilli vél sem losar minna kolefnisspor en önnur sambærileg skip.
fara að sofa?
Mörg okkar þekkja þann slæma vana að fara of seint að sofa. Við viljum horfa á einn sjónvarpsþátt í viðbót, klára einn tölvuleik, lesa meira í spennandi
bók eða finnst við vera að missa af einhverju á samfélagsmiðlum eða fréttamiðlum. Við vitum að þetta er ekki hollt og við vitum að við verðum í slæmum málum daginn eftir.
Það er því vel þess virði að reyna að snúa hlutunum við. Það er mikilvægt að íhuga ótvíræða kosti þess að fara snemma að sofa, eins og að líða betur og gera meira daginn eftir. Það er líka gagnlegt að skoða hvers vegna við förum svona seint að sofa og hvenær er of seint fyrir okkur miðað við hvenær við þurfum að vakna. Ef við erum að gera eitthvað sérstaklega skemmtilegt og spennandi svona seint er spurning að skoða hvort við getum frekar dreift því yfir daginn eða tekið lengri tíma í það um helgar?
Hvenær best er að fara að sofa er mismunandi eftir einstaklingum en kannanir sýna að 7–8 tíma svefn sé það sem flestir þurfa til að geta starfað með fullri orku daginn eftir. Langvarandi svefnleysi getur breyst í svefnvandamál.
Svefnvandamál og hvernig er hægt að meðhöndla þau.
Ef svefnvandamál eru viðvarandi þarf að leita sér aðstoðar fagaðila. Ef einstaklingur telur sig vera að glíma við óeðlilegar eða langvarandi svefntruflanir er nauðsynlegt að leita betur að rót vandans. Hann getur verið margvíslegur: áhyggjur, streita, verkir, aukaverkanir lyfja, kvillar eins og kæfisvefn og fótaóeirð og fleira.
Það er eðlilegt að ræða slík einkenni og fá ráðleggingar frá heilbrigðisstarfsfólki.
Ýmsar slökunaraðferðir geta bæði hjálpað okkur að sofna á kvöldin og auðveldað okkur að sofna aftur þegar við vöknum á nóttunni. Ef við látum gremjuna vegna svefnleysis ná yfirhöndinni geta streituhormón fljótt truflað getu okkar til að sofna. Regluleg hreyfing yfir daginn getur bætt svefngæði. Hins vegar ætti að forðast erfiða hreyfingu innan þriggja klukkustunda frá svefni þar sem það getur truflað góðan nætursvefn. Að hreyfa sig reglulega og á svipuðum tíma dags er gott fyrir líkamsklukkuna.
Ráðstefna
Um réttindi eldri borgara 1.–2. maí www.okkareldri.is
?
Ég er Karen Eva Ómarsdóttir, 18 ára krakki sem veit margt en ekki mikið, ég hef krullað hár og blá augu. Ég er að klára mitt fyrsta framhaldsskólanám (ekki það síðasta) og ég elska að teikna og skapa.
Ég elska hugsunina að vera partur af degi einhvers. Þá er ég ekki að tala um mig Karen Evu, heldur verkinn sem ég bý til. Að hanna eitthvað sem fólk sér í kannski nokkrar sekúndur og hugsar svo um, veltir verkinu mikið fyrir sér, hver tilgangurinn er, afhverju lítur það svona út eða hvað sem það er sem fólk hugsar. Bara það að hafa eitthvað sem ég hannaði til að vera í bakgrunni í lífi fólks finnst mér vera mjög skemmtileg hugsun og er hún eitt af því sem dróg mig í þetta nám.
Ég hef alltaf haft mikla ástríðu fyrir listinni og hefur hún verið stór partur af mínu lífi. Málverk, animations, bækur, Manga, tölvuleikir, tónlist, náttúran. Allt hefur þetta haft mikil áhrif á hvernig ég lifi mínu lífi og fæ ég mjög mikinn innblástur frá þessum áhugamálum.
Að vinna við eitthvað listrænt hefur alltaf verið draumurinn minn, en ég hef aldrei verið 100% viss í hvaða grein listanna ég enda og ég veit það ekki enn.
Námið hér í grafískri miðlun hefur verið alveg æðislegt og ég hef lært svo mikið um sjálfan mig sem listamann og það er eitthvað sem ég mun alltaf vera þakklát fyrir. Ég mæli með þessu námi fyrir alla sem vilja starfa í grein tengd listinni hvort sem það er grafísk miðlun eða eitthvað annað.
Það sem ég hef lært hérna hefur nýst mér mikið í verkum mínum í og fyrir utan skólann.
Ávextir og tónlist eru tveir ólík hlutir sem eiga samt margt sameiginlegt.
Ávextir koma í ót al mörgum stærðum og gerðum, stórir sem smáir, stökkir og mjúkir. Það er hægt að finna alla regnbogans liti í heimi ávaxta og allskonar sæta tóna og áferð. Ávextir er stór partur af mínu persónulega lífi þar sem ég borða allt að 4–5 ávexti daglega, mér finnst dagurinn hreinlega ekki enda rétt ef eitt af þessum hlutum gerist ekki. Banani í morgun sárið, lítið sætt kiwi, jarðarber eða vínber eftir langan skóladag og mikilvægast er að dagurinn endi með sætu epli og góðri bók.
Tónlistin eins og ávextir eru allskonar, ólíkt ávöxtunum er alltaf eitthvað nýtt að gerast í heimi tónlistar og erum við svo heppin að lifa á tíma þar sem við höfum aðgengi að mörgum tónum sem við höfum aldrei hlustað á og fundið eitthvað nýtt á hverjum degi. Hvar væri ég án tónlistar?
Hversu frábært fyrirbæri? Sögur í fljótandi formi sem leikur við tilfinningar okkar.
Oft finn ég að sömu tilfinningar vakna inn í mér við að borða ávexti og að hlusta á tónlist. Hér næst mun ég tala um mína uppáhalds ávexti og hvaða flytjanda og lag mér finnst passa fullkomlega við þann ávöxt. Ég vona að þú getur fengið eitthvað skemmtilegt úr þessum lestri eins mikið bull og þetta gæti litið út fyrir að vera. Kannski getur þú tengt við þessa upplifun lífsins míns og búið til þinn eigin lista um ávexti og tónlist sem þér finnst vekja upp svipaðar tilfinningar. Njótið!
Epli
Epli er ávöxtur sem ég hugsa fyrst um þegar orðið ávöxtur kemur í samræður. Lítil safarík kúla, þetta ólýsanlega kröns hljóð sem kemur þegar maður bítur í það er tónlist í eyrum mér og gerir eplið svo ólýsanlega gott. Það er oftast fullkomlega sætt og stundum fær maður smá sýru sem leikur við bragðlaukana, mætti segja hin fullkomni ávöxtur?
Fyrir mér er epli kvöld ávöxtur en ég er ekki viss um að hann hafi alltaf verið það, jú ég man að sem krakki mátti ég alltaf fá mér epli rétt fyrir svefn sem smá sweet treat en eftir því sem ég eldist var epli meira ávöxtur sem maður myndi grípa með sér á æfingu eða með skólanestinu. En einn daginn var mamma að gefa litlu systur minni epli fyrir svefninn og mér fannst það svo sniðugt að ég ákvað að skera eitt fyrir sjálfan mig og hef ég gert það á hverju kvöldi síðan.
Grentperez
Tónlist Grentperez er svo full af lífi og sætu að ég get ekki gert annað en að brosa út að eyrum þegar lög hans koma á, rólegir ástarhljómar, söngur um lífið, sætir sem súrir oftast blanda af bæði eins og lífið er best. Líkt og epla átin eru tónar Grentperez orðnir daglegt brauð.
Lagið Cherry Wine og Wishful Thinking eru epla lögin mín, svo ótrúlega sæt en pinku súr.
Faxafeni 11 eða í vefverslun sykra.is FÁÐU FRÍA AÐSTOÐ OG ALLT Í SÚRDEIGS BAKSTURINN HJÁ OKKUR
Kíktu til okkar í verslun
Bananar
Mér hefur alltaf fundist bananar vera frekar skemmtilegir, þeir eru skemmi það er svo gaman að borða þá. Manni líður smá eins og litlum krakka að opna þá og taka hýðið af, sem getur oft verið erfiðis verk, mér finnst best að skera toppinn af. Eftir mikið banana át hef ég en ekki tekið upp leiðir apans að opna banana. Ég fæ mér alltaf banana á morgnana þeir koma mér alltaf í gott skap. Þeir eru mjúkir, bráðna í munni þegar þeir eru rétt þroskaðir og full Ekki VÓ! Sætir eins og flestir á en nóg til að maður tekur eftir því, en annars er erfitt að útskýra hvernig þeir bragðast en það er eitthvað bragð sem er banani.
The Olympians
The Olympians er hljóðfæraleiks retro sem gerir mjúka funky tónlist, tónlist sem öskrar ekki á þig en hefur skemmtilegan léttleika sem er æðislegt að hafa í bakgrunninum í lífinu þegar þér langar í smá léttleika á sálina. Þér langar að standa upp og dansa en líka bara setjast til baka, anda og njóta, það er það sem bananar gera fyrir mig.
Banana platan mín er The Olympians eftir The Olympians, öll platan hefur þennan funky banana fíling sem ég elska.
Jarðarber
Sætasti og krúttlegasti ávöxturinn er jarðarberið, engin spurning. Jarðarberið er uppáhald margra, hvernig er hægt að líka ekki við það? En þannig erum við víst ólík. Svo smátt, hjartalaga og sætt, ég get ekkert annað gert en að brosa þegar ég tek bita.
Laufey
Lög Laufeyjar hafa svipuð áhrif á mitt rómantíska hjarta, fallegu myndirnar sem hún málar um von og ást í mörgum lögum hennar heilla mig alveg.
Ást í gegnum augu ungra einstaklinga sem eru að finna fyrir þessum tilfinningum í fyrsta sinn.
Draumar og vonir um framtíðina, svo lítil, svo sæt, heimurinn svo stór og hjartað en stærra.
Jarðarberja lögin mín eru Lucky for Me, Valentine og Falling Behind.
Vatnsmelóna
Melónan er ávöxtur sumarsins í mínum huga, enginn ávöxtur öskrar sumar jafn mikið og vatnsmelónan, kannski appelsínan en við erum ekki að tala um hana núna. Það er eitthvað svo ljúft við tilhugsunina um heitan sumardag, maður stígur inn fyrir smá frí frá sólinni labbar inn í ísskáp og tekur út ískalda vatnsmelónu. Það er líka svo skemmtilegt að skera melónuna, ég man hversu stolt ég var þegar ég náði að skera vatnsmelónu í fyrsta skiptið, ég var 18 ára … Að skera í hana og heyra hnífinn skera í gegnum djúsi miðjuna, festast í berkinum og að þurfa setja smá auka þyngd til að hún detti niður á borðið.
Vatnsmelónan er eins og listaverk að innan, rauður marmari brosandi til þín. Fátt er betra en þessi fyrsti biti af kaldri vatnsmelónu á heitum sumardegi.
YOASOBI
YOASOBI er tónlistar tvíeyki frá Japan sem eru Ayase (tónskáld) og Ikura (söngkona). Þau búa til lög sem eru svo full af lífi að þau eru við það að springa. Á upplýsinga glugga þeirra á Spotify stendur að þau geri tónlist frá bókum og þótt að þú skiljir ekki við fyrstu hlustum hvað þau eru að syngja um, nema að þú skilir japönsku, þá heyrir þú að þau hafa eitthvað að segja. Lögin þeirra eru róleg og sum algjör partí sprengja sem fjalla samt um marga erfiðleika. Það er eitthvað sem öskrar sumar í lögunum þeirra, Ikura hefur þennan frábæra léttleika í röddinni sinni sem er svo opin og skemmtilegur. Tónarnir sem Ayase býr til passa henni svo vel og ég get best lýst þeim sem valhoppi. Að vera lítill krakki að valhoppa með vinum sínum. Lífið er nefnilega mjög oft súrt en það er svo mun skemmtilegra ef við gerum það sætt og það er það sem tónlist YOASOBI gerir.
Vatnsmelónu löginn mín eru Mr., Idol, The Brave og Probably/Tabun eftir YOASOBI.
Ananas
Þegar ég var yngri var ég hrædd við ananas, ég vildi ekki snerta hann. Ananas er frekar ógnvekjandi í útliti ef þú pælir í því, með stór brodd lík lauf stingandi út úr hausnum og svo eitur gulan lit innan í, ég vildi ekkert við hann gera.
Einn dag var ég staðsett í afmæli æskuvinkonu minnar, æðislegur sumardagur gerður en betri með súkkulaðiturni og ávöxtum. Falleg jarðarber, mjúkir sykurpúðar, bananar og þarna í horninu var óvinur minn, ananasinn. Hvað er ananas að gera hér? Hugsaði litla ég, en af einhverri ástæðu var ég ekki hrædd, smá smeyk, en mig langaði að smakka.
Eftir langar vangaveltur tók ég mér gaffal og smakkaði BAMM! Sæt, súr sprengja sprakk í munninum mínum, ég man að ég hrökkti smá
við en síðan fór sýru sprengjan og eftir var djúsi sæta eftir í munninum mínum. Ég var ástfanginn, restina af afmælinu var ég hámandi í mig ananas, ég snerti ekki einu sinni súkkulaði gosbrunninn.
Í dag er ást mín fyrir ananas sterk en það líða mánuðir ef ekki ár á milli þessara ananas áta minna þar sem ég get fengið sýru ógeð, en ég kem alltaf aftur.
Kpop
Lög helstu kpop grúppna sem ég hlusta á hafa svipaða sögu og ananasinn. Það er allavega eitt lag sem ég hlusta frá þeim þar sem ég var alltaf spennt fyrir og síðan hlusta ég á lagið og mér finnst það bara ömurlegt. Síðan kem ég laginu ekki úr hausnum mínum, það er einn partur sem var mjög góður og hann spilast aftur og aftur. Þá byrja ég að hlusta meira og meira á lagið þangað til BAMM! Ég er orðinn hooked, ég get ekki hætt að hlusta.
Það er fyndið hvernig þetta hefur gerst hjá öllum uppáhalds kpop grúppunum sem ég hlusta á.
Kpop sem heild hefur svipaðan fíling og ananas, lögin eru svo skemmtileg og peppuð. Þetta eru grúppurnar og lögin sem voru alveg ömurleg við fyrstu hlustun.
LE SSERAFIM, Unforgiven. NMIXX, Tank
NewJeans, ETA. ITZY, CAKE. aespa, Drama og
IVE, I AM
Vínber
Mér finnst vínberið vera hin fullkomni ávöxtur til að snarla á, hvort sem það er eitt og sér eða í einhverjum charcuterí board fílingi eða með prótein stykkinu fyrir ræktina. Það sem mér finnst best við vínber og bara langflesta ávexti, er ég að fatta, er þetta kröns, bestu vínberin eru vel stökk, sæt og með góðri prósentu af súru og mjög djúsi. Stundum lendir maður á vínberi sem er mjúkt og þá algjörlega óætt fyrir mér. Það er ákveðið eftirbragð af vínberjum sem minnir mig mest á jörðina, eins og ég sé að borða mold og persónulega finnst mér hún góð en ég skil hvernig hún getur hreinlega eyðilagt restina af vínberinu fyrir fólki.
Þegar vínber eru fullkominn gæti ég klárað stóra skál af þeim á núll einni án þess að fatta það því það er svo gott að borða þau.
Mother Mother
Mother Mother er kanadískt indie- rokkhljómsveit sem flytur svo skemmtileg lög. Platan O My Heart er fyrir mínum eyrum ein besta plata sem samið hefur verið, hljómarnir eru grípandi, textinn er skrítinn en svo skemmtilegur og líkt vínberjunum get ég ekki fengið nóg. Ég veit hreinlega ekki hvað ég get sagt því tónlistin er ólík öllu öðru sem ég hlusta á en ég dáist af henni og get ekki fengið nóg af þessari plötu eins og vínberjum þá get ég varla hætt þegar ég byrja.
Þegar tónlist Mother Mother er góð þá er hún ÓTRÚLEG en hún er líka stundum eins og vondu vínberin og það er eitthvað off, þá get ég ekki hlustað á þau.
Vínberja platan mín er O My Heart eftir Mother Mother, öll platan hefur þennan sama jarðtóna eftirbragð sem vínber hefur.
Ávöxtur Tónlistamaður Lög Plata
Epli Grentperez
Cherry Wine Wishful Thinking Singles
Banani The Olympians mæli með Apollo’s Mood The Olympians
Jarðarber Laufey
Vatnsmelóna Yoasobi
Ananas
LE SSERAFIM NMIXX NEWJEANS IVE ITZY aespa
Lucky for me Valantine Falling Behind Every Thing I know About Love
Mr. Idol The Brave Probably/Tabun The Book 3 The Book
UNFORGIVEN TANK ETA I AM CAKE Drama UNFORGIVEN AD MARE Get Up I’ve IVE KILL MY DOUBT Drama
Vínber Mother Mother mæli með Body O My Heart
Sólinn kemur aftur Ávaxta lögin mín
Að vakna á morgnana getur reynst erfitt verk sérstaklega í almyrkva mánuðunum þar sem sólinn sést ekki stóran part af deginum. Síðan kemur dagur í lok mars byrjun apríl þar sem maður vaknar eftir djúpan svefn, allt í einu er orðið bjart um morguninn og fram að kvöldi. Maður hoppar af gleði, maður er léttari í sporum, lífið verður aðeins léttara með hækkandi sól.
Þegar maí heilsar upp á okkur er sólin á himni nær allan daginn þar til að við förum að sofa, og verður bara meira og meira með okkur sem sumarið líður hjá.
Uppáhalds staðurinn minn til að eyða sumrinu er í sumarbústaðnum með fólkinu mínu.
Leiðin upp í Kjós
Ég er svo heppinn að fjölskyldan mín á sumarhús, að sumar mitt geti verið tími sumarhúsins þar sem önnur hver helgi, ef ekki hver helgi er nýtt í græna garði Kjósarhreppar. Einn besti staður jarðarinnar.
Til að komast í Kjósina þarf maður að keyra fram hjá Esjunni eins og hún sést best, ég veit að sumarið er komið þegar hún er orðin vel græn. Ég elska að sjá Esjuna breytast yfir tíma þar til sumarið kemur. Með hverri ferð upp í sumarbústað um veturinn hlýnar hún meira og meira þar til hún verður sem fallegust.
Ef þú verður auðveldlega bílveikur mæli ég með að sleppa Hvalfirðinum og keyra Kjósarskarðið í staðinn. Já þú færð ekki að upplifa fallegu Esjuna og að sjá Meðalfellsvatn frá besta sjónarhorninu, en þú vilt ekki keyra Hvalfjörðinn. Hins vegar ef þú elskar að fara upp og niður eins og í rússíbana er Hvalfjörðurinn mjög skemmtilegur.
Þegar þú hefur lokið sjóferðinni ertu kominn á lokasprettinn, til hamingju!
Karlinn í fjallinu
Alveg síðan ég man eftir mér hefur uppáhalds partur minn við það að keyra upp í sumarbústað verið alveg í lok ferðarinnar. Þegar ég sé glita í stóra nefið á karlinum í fjallinu. Karlar fjallanna sást víða um land en sá skemmtilegasti hefur ákveðið að sofa í Kjósinni og verða að Meðalfelli.
Þegar þú beygir til hægri inn á afleggjarann keyrir þú örfáa kílómetra þá ertu kominn á áfangastaðinn þinn, velkominn í Kjósina!
Kjósin
Í Kjósinni getur þú séð bak Esjunnar rísa glæsilega yfir Meðalfellsvatni, sem er umkringt litlum sem stórum sumarbústöðum og görðunum þeirra. Meðalfell rís á móti Esjunni og gerir það að verkum að manni líður eins og maður sé í skál, alveg útilokaður frá öllu. Það er ekki mikill gróður í Kjósinni, grasið er í misháum lengdum með íslensku sumarblómunum sprinklað hér og þar. Tréin eru þykk við jarðir sumarbústaðanna en sjást ekki víðar en einum metra frá lóðunum. Innst inn í skálinni er lítil sjoppa sem ber nafnið Kaffi Kjós. Grænn lítill kofi með rauðu þaki, opinn allt árið um kring. Gott er að geta skroppið út fyrir rjóma í vöfflurnar, kaupa daglega ísinn eða til að setjast út og borðað með yndislegu útsýni í bakgrunni. Þetta er hjarta Kjósarinnar þar sem fólk kemur saman á brennur og stoppar við um Verzlunnarmannahelgina.
Kjósin er ekki Kjósin án Kaffi Kjós.
Kofinn og dagarnir okkar
Að fyrstu sýn lítur sumarbústaðurinn okkar ekki út fyrir að vera hús fyllt af gleði, pirringi og nóg af hlátri, heldur sumarhús fyrir vampíru.
Því húsið er kolsvart, sem er partur að því að reyna að gera bústaðinn viðhalds minni og nýtískulegri. Húsið er þokkalega stórt og rúmar um átta manns, ef þú telur smiðjuna sem part af húsinu því þar geta tveir unglingar sofið (ef þeir nenna að koma).
Innan frá er gamall fallegur viður blandaður nýjum IKEA húsgögnum, grímum frá Afríku, plögg með mömmu frösum og litlum hlutum sem ættu ekki að passa saman en gefur kofanum ákveðinn sjarma.
Húsið stendur á stórri lóð þar sem er nóg af gróðri en samt pláss til að fara í fótbolta. Það er dúkkuhús, lítil geymsla, síðan smiðja og pallurinn á bak við hús. Það er flaggstöng fremst á lóðinni sem afi á heiðurinn á að flagga í hvert skipti sem hann er þar.
Það sem mér finnst lang skemmtilegast við að vera upp í sumarbústað er að sitja í einum af hægindastólunum og lesa. Ég hef og get setið þar tímunum saman að kynna mér nýja heima. En þar sem fjölskylda mín eru eins og ormar á iði er alltaf nóg að gera og ef það er ekki þá finna þau eitthvað. Mála girðingar, smíða nýja smiðju, klippa af trjánum, slá og raka grasið, uppfæra bátaskýlið o.s.fl.
Þau saman með allri fjölskyldunni dýrka þennan sumarbústað mjög mikið og það sést því sumarbústaðurinn verður bara flottari og flottar með hverju ári.
Myglan
Það besta við það að vera upp í sumarbústað er að vakna á morgnanna.
Ég vakna í myglu og óþægilegum hita en í stað þess að kveljast í myglunni minni, get ég labbað nokkur skref að útidyrahurðinni og fengið strax ferskt loft. Lífið er einstaklega yndislegt þegar maður situr ný vöknuð á handriðinu og horfir út á Meðalfellsvatn, besta leiðinn til að byrja daginn.
Því miður eyði ég ekki öllu sumrinu mínu í Kjósinni. Ég þarf jú að mæta í sumar vinnuna mína. Það getur verið erfiðis verk að mæta í vinnuna og sérstaklega þegar sólin er ein á himni og ekki ský sjáanlegt.
Til þess að njóta sólarinnar sem mest á þessum dögum fer ég aðeins fyrr af stað í vinnuna. Ég tek strætó nr. 18 og í stað þess að taka annan strætó sem keyrir mig alla leið að vinnunni, labba ég restina af leiðinni. Það er svo ljúft að byrja daginn á því að ganga, finna fyrir sólinni sleikja andlitið og anda áður en maður fer að sitja inni í 7–8 klst.
Ef að sólin brosir enn til okkar eftir vinnu tekur annar göngutúr við í stað þess að fara í ræktina.
Fiskar á þurru landi
Það er sérstaklega skemmtilegt að fara í göngutúr með fjölskyldu eða vinum, labba og spjalla í rólegheitunum. Stundum er farið upp á fell til að fá hjartað til að slá smá og þá erum við eins og fiskar á þurru landi að reyna tala og anda djúpt á meðan við löbbum upp. Þegar við erum loksins kominn á toppinn erum við sveitt, þreytt en glöð að vera loksins kominn á toppinn sérstaklega þegar útsýnið yfir Reykjavík og Mosó blasir á móti okkur.
Fram og til baka
Sjórinn er eitt af mínum uppáhalds fyrirbærum til að horfa á, hann heillar mig alveg og eitthvað sem ég þarfnast mikið eftir langan vinnudag.
Eftir að hafa að labbað og labbað blasir sjórinn við mér og öll mín þreyta virðist hverfa þegar ég tek fyrsta andan að honum. Esjan stendur í fjarska, bátar sigla, fuglar fljúga og sjórinn ruggar, fram og til baka í afslöppuðum dansi, allt er eins og það á að vera. Ég dáist af þessari fegurð.
Ég vel mér oftast stein til að sitja á og leyfi sjálfri mér að anda djúpt, inn og út, njóta þessara sjónar og finna streitu dagsins leka með bárunum langt út á sjó
Fæddur 27. Ágúst árið 1993. Gekk í leik- og grunnskóla í Mosfellsbæ. Klára grunndeild rafiðna hjá Tækniskólanum og byrja í rafeindavirkjanum en hætti því vegna forritunarvæðingu starfsgreinarinnar. Lýk stúdentsprófi hjá Fjölbrautarskóla Mosfellsbæjar og geng svo í Háskóla Íslands til að leggja stund á sagnfræði. Hætti þar eftir ár. Fæ inngöngu í skóla FÍH og hef nám á jazz gítar. Í því námi fékk ég inngöngu í hljóðtækninám Studio Sýrlands og útskrifast þaðan sem hljóðmaður. Er á vinnumarkaði í nokkur ár og vinn m.a. í Krikaskóla í Mosfellsbæ sem mér líkaði vel.
Eftir COVID-19 árin breytist margt í samfélaginu og áherslur urðu aðrar. Einhvern vegin kviknar meðvitund um að ekkert varir að eilífu, eða er 100%, og þar með er ekkert óendanlegt.
Við þurfum ekki að binda okkur við eitthvað eitt; það má skipta um skoðun. Samfélagið hefur skilning á og er oft hvetjandi til þess að fólk taki nýja stefnu í lífinu og leggi grunn á nýju sviði. Ég hef spilað á gítar með hljómsveitum meiri hluta ævi minnar og tekið að mér allskyns verkefni sem snúið hafa að því. Þegar komið var að því að gefa út hljómplötur eða búa til söluvarning fyrir verkefnin kom oft fyrir að þurfa vinna í samstarfi við grafíska hönnuði. Hausverkurinn var hins vegar sá að borga þeim himinhátt tímakaup og þurfa að leiða þá í gegnum verkefnið til þess að skapa viðeigandi umgjörð fyrir hljómsveitirnar. Eftir nokkur skipti hugsaði ég með mér: „Af hverju get ég ekki gert þessa vinnu bara sjálfur?“ Þess vegna er ég hér í dag að útskrifast úr grafískri miðlun.
- Galdrafár
Í lögbókum Íslendinga var ekki talað um galdra fyrr en í Jónsbók, frá 1281. Járnsíða talar um athæfi óbótamanna vera fordæðuskap en í Jónsbók skuli slíkir láta lífið verði þeir fundnir sekir um slíkt eða morð, spáfarir eða að fremja heiðni. Á seinni hluta 14. aldar var kirkjan voldugasta stofnun samfélagsins og var hagur hennar og einstaklingsins sameiginlegur. Árið 1489 er Nornahamarinn gefinn út í Þýskalandi og má finna í honum leiðbeiningar um hvernig má haga málum gegn þeim sem sakaðir voru um galdra.
Samkvæmt Nornahamrinum skiptast galdraathafnir í þrjá flokka. Í fyrsta flokknum er fjallað um athafnir sem fela í sér að vekja upp hina dauðu eða önnur ill öfl í þeim tilgangi að hafa gagn af hinum dauðu, spádóma og fleira. Í öðrum flokki er fjallað um að nýta krafta náttúrunnar, til dæmis stjörnuspeki og gang himintungla. Í þriðja flokki er fjallað um athafnir sem meðal annars felast í því að spá
í blóð dýra, trjágreinar og aðra náttúrulega hluti. Má þar með segja að rit þetta hafi verið áhrifavaldur að nornaveiðum kirkjunnar í Evrópu á árunum eftir það.
17. öld er öld galdradóma á Íslandi en faraldurinn á upphaf sitt á 14. öld en nær alveg fram að þeirri 18. og voru um 25 Íslendingar brenndir á báli á þeim árum. Galdraofsóknirnar teygðu anga sína hingað til lands undir lok 16. aldar en fyrsta opinbera galdrabrennan árið 1625. Var þá maður brenndur á báli fyrir að vekja upp draug og senda hann til þess að hrella sveitunga sína í Svarfaðardal; fyrir það eru ekki dæmin mörg. Síðasta brennan átti sér stað í Borgarfirði árið 1685.
Um það bil 170 manns voru ákærðir fyrir einhvers konar kukl. Rúmlega hundrað mál voru tekin fyrir á alþingi, sum einu sinni en önnur oftar. Um þriðjungur galdramála snerist um notkun forboðinna kúnsta til að valda veikindum á meðan annar þriðjungur snerist um meðferð stafa og galdrabóka. Önnur mál fjalla um eyðileggingu á búfé, sendingar, lækningar,
veðurgaldra og annað kukl til að auðvelda sér lífsbaráttuna. Loks má nefna að guðlast er oft nefnt sem hluti af ákærum.
Ekki voru þó allir brenndir á báli. Fjórðungur þeirra sem ákærðir voru á Íslandi voru hýddir og um það bil jafn stór hluti var sýknaður. Fáeinir hlutu útlegðardóma og um það bil tugur manna strauk áður en réttvísin náði að hegna þeim.
Ekki er hægt að segja að samræmi hafi verið í dómum því fyrir svipaðar sakir og líkur voru sumir dæmdir sýknir saka á meðan aðrir voru hýddir, sumir lítillega en aðrir hlutu þrjár hýðingar, allar „sem næst gangi lífi“. Sumir voru hýddir þótt ekkert sannaðist á þá og virðist þar ráða mestu hvort menn höfðu á sér gott orð. Í öðrum tilvikum þótti dómurum öruggara að hýða menn þótt ekkert sannaðist.
Heimildir – Vísindavefur.is, Galdrasýning.is, Brennuöldin. Galdur og galdratrú í málskjölum og munnmælum. Myndir – Unsplash.com, Wikipedia.org.
- Davíð Stefánsson
Davíð rauðar rósir að ritlaunum fær. Fjallkonan lætur lesa honum þær. (Án höfundar)
Skáldið Davíð Stefánsson frá Fagraskógi við Eyjafjörð fæddist 21. janúar 1895. Foreldrar hans voru Stefán Baldvin Stefánsson bóndi, og síðar alþingismaður, og Ragnheiður Davíðsdóttir. Davíð lýkur gagnfræðiprófi á Akureyri árið 1911 en frestaði því að fara í menntaskóla eftir að hafa veikst af fleiðrubólgu. Hann lá á berklahælinu á Vífilsstöðum um tíma. Tók hann ungur ákvörðun að gerast skáld og lauk stúdentsprófi við Menntaskólann í Reykjavík árið 1919 þrátt fyrir að nám hafi verið lagt niður veturinn 1917-1918 í sparnaðarskyni vegna heimsstyrjaldarinnar og veikst af spænsku veikinni. Frá því fyrsta ljóðabók hans, Svartar fjaðrir, kom út haustið 1919 var hann eitt af ástsælustum skáldum þjóðarinnar. Var hann þá heimsspekinemi við Háskóla Íslands og starfaði með fram því sem ritari á Alþingi.
Næstu árin var Davíð mikið á ferðalögum og ferðaðist til Kaupmannahafnar, Ítalíu og
Noregs. Gaf hann síðar út tvær ljóðabækur, Kvæðum og Kveðjum, sem ljóðin voru mörg innblásin af ferðalögum hans. Árið 1925 tók Davíð við föstu starfi sem bókavörður á Amtsbókasafninu á Akureyri. Þar starfaði hann til ársins 1951. Árið 1955 var Davíð útnefndur heiðursborgari Akureyrar. Hann lést þann 1. mars árið 1964 og var jarðsettur á Möðruvöllum í Hörgárdal; þar hvíla foreldrar hans og ættmenni líka.
Líklega er óhætt að segja að hið hefðbundna íslenska ljóðform hafi náð fullkomnun í ljóðum síðustu skáldanna sem ortu eingöngu í háttbundnu formi. Það má halda því fram með góðum rökum að sú fagurfræði nýrómantíkurinnar sem ríkti meðal ungra skálda í upphafi 20. aldar hafi náð ákveðnum hápunkti með Svörtum fjöðrum. Ljóð hans urðu að almenningseign.
Heimildir – Vísindavefur.is, Wikipedia.org, Lesbók Morgunblaðsins. Myndir – Unsplash.com, Wikipedia.org, Texture.ninja.
Þeir koma úr fjarska, finna sín gömlu vé, er fönnin þiðnar og laufgast blóm og tré.
Og grasið er mjúkt, eins og gljáandi silkiflos,
Og gamla landið verður einn sólskinsbros.
Þeir elska svo heitt, að himinninn verður blár, að hrynja af blómunum lítil daggartár.
Og birtunni fagna bæði menn og dýr
Og blessa þessi fljúgandi ævintýr.
Og alltaf eru þeir syngjandi sama lag, en samt geta allir hlustað nótt og dag, því óður þeirra er engilhreinn og skær, svo öllum verður söngurinn hjartakær.
Og búið er reist og byggt í kyrrð og ró, í blásnum holtum og grænni mosató.
Þar vefja þeir saman visin lauf og strá, svo verpa þeir litlum eggjum og sitja á.
Og óskabörnum með augu skær og dökk er öllum fagnað með söng og hjartans þökk, og móðirin sækir maðk í gras og sef og matar þessi litlu, gapandi nef.
Og vorið og sólin vekja unga þrjá, og vængina eiða loftin heið og blá.
En hljóta þeir ekki fáir frið á jörð, Sem flytja himininum söng og þakkargjörð?
II
Er fennir í hlíðar, fölna strá og blóm, og fuglinn verður að þola sinn skapadóm. En sumum veitir söngurinn þrek og dug, og svo er að þreyta langt og mikið flug.
Þeir stefna út yfir höfin blá og breið.
Í bylgjunum farast sumir á miðri leið, en sárast er þeim, sem dreymir dagsins lönd, að deyja í hafi, er blánar fyrir strönd.
Þó hinna bíði fjöll og firnindi nóg, þá finna þeir hvergi íslenzka mosató.
Ef myrkrið felur mörkina, kalt og hljótt, er mest kvölin að þrá hina björtu nótt.
Ó, hver sem gæti fundið sín fenntu spor í fjallahlíðunum heima, næsta vor.
Jón Þorleifsson fæðist á Sólheimum í Húnavatnssýslu, Norðurlandi vestra, þann 1. maí 1899. Hann flytur til Þýskalands árið 1916 til að nema við Tónlistar- og leikhúsháskólann í Leipzig. Hann útskrifast sem píanóleikari árið 1921 en ákvað að einbeita sér heldur að tónsmíðum og hljómsveitarstjórn. Hann tekur að sér að stýra fjölda sinfónía í Þýskalandi, Tékkóslóvakíu, Noregi og Danmörku og nær að skapa sér nafn með því. Á þeim tíma skrifar hann einnig mikið um tónlist og túlkun á henni. Hann hóf að semja píanóundirleik við íslensk þjóðlög líka.
Frá og með fjórða áratugnum einbeitti hann sér að því að semja hljómsveitarverk, en sum þeirra voru ekki flutt fyrr en eftir dauða hans. Mörg af verkum tóku innblástur frá íslenskri náttúru. Í verkinu Hekla lýsti hann eldgos-
inu í Heklu 1947, sem hann varð sjálfur vitni að. Sama hugmynd var með verki Dettifoss. Í Sögusinfóníunni lýsti hann á tónrænan hátt fimm persónum úr Íslendingasögunum. Árið 1935 var Jón Leifs útnefndur tónlistarstjóri hjá íslenska Ríkisútvarpinu. Honum þótti hins vegar erfitt að koma hugmyndum sínum í framkvæmd hjá útvarpsþjónustunni og sagði því af sér árið 1937 og sneri aftur til Þýskalands.
Jón var einn fárra Íslendinga síns tíma sem var einveldissinnaður og talaði fyrir því í tímaritsgrein í Iðunni árið 1937. Honum fannst að hyggilegast væri að Ísland yrði sjálfstætt konungsríki með eigin konung þegar til sambandsslita kæmi við dönsku krúnuna. Talið er að Jón hafi verið einn þriggja Íslendinga sem gerðu, árið 1938, þýska prinsinum tilboð um að verða konungur Íslands eftir að fullu sjálfstæði landsins undan Danakonungi væri
náð. Jón hafði ekkert umboð til að gera slíkt tilboð og hugmynd hans hafði því enga stjórnarfarslega merkingu, en prinsinn tók tillögunni þó alvarlega og bar hana meðal annars undir Joseph Goebbels, yfirmann sinn hjá þýska áróðursráðuneytinu.
Árið 1945 flutti Jón Leifs aftur til Íslands. Þar varð hann ötull stuðningsmaður tónmenntunar og listamannaréttinda. Hann talaði meðal annars fyrir staðfestingu Íslands á Bernarsáttmálanum til verndar bókmenntum og listaverkum árið 1947 og tók þátt í stofnun Sambands tónskálda og eigenda flutningsréttar (STEF) árið 1948. Jón lést úr lungnakrabbameini í Reykjavík árið 1968.
Líf Jóns var leitin að sannleikanum. Hann nefndi að lygin er einskis virði í listinni eins og í ástinni. Jón leit á líf mannsins hér á jörðu sem baráttu þar sem helsti óvinurinn væri
lygin og í huga hans var takmark allrar sannrar listar það að gefa mönnum þrek til að þola raunir lífsins.
Heimildir – Wikipedia.org. Myndir – Unsplash.com, Wikipedia.org.
Texti og grafík: Kristinn- Axlar-Björn
Axlar-Björn er þekktasti raðmorðingi Íslandssögunnar, kenndur við bæinn Öxl í grennd við Búðir á Snæfellsnesi. Um hann skráði séra Sveinn Níelsson langa frásögn „eptir gömlum manni og greindum, innlendum“, og er hún uppistaðan í þætti sem Jón Árnason tók saman um Axlar-Björn í Íslenskum þjóðsögum. Djöfullegt eðli Axlar-Bjarnar kom strax fram í móðurkviði en þegar hann eltist drap hann ferðamenn sem áttu leið um hlaðið hjá honum og rændi þá fötum, peningum og hestum. Í þættinum er vel sagt frá mörgu og sum atriðin minna á þekktar hryllingsmyndir 20. aldar eins og þegar tveir vinnumenn ríks bónda koma til Axlarmorðingjans:
En þegar þeir komu að Öxl og Björn sá, að þeir voru vel útbúnir, og höfðu væna hesta, bauð hann þeim með sér út í fjós. Þar var myrkt, en þó sér annar þeirra glampa á eitthvað í hendinni á Birni...
Björn myrðir 18 manns áður en upp um hann kemst. Annað tveggja systkina sleppur lifandi frá honum og segir til hans. Fyrsta fórnarlamb
sitt dysjaði hann í flórnum á Knerri en öllum hinum var sökkt í Íglutjörn fyrir neðan túnið á Öxl.
Björn var handtekinn 1596 og dæmdur og tekinn af lífi á Laugarbrekkuþingi þá um vorið. Samkvæmt Skarðsárannál og þjóðsögnunum var hann marinn á útlimum með sleggjum fyrir aftökuna og þegar búið var að hálshöggva hann var líkið höggvið sundur og stykkin fest upp á stengur. Slíkt var þó í ósamræmi við íslensk lög á þeim tíma og í Alþingisdómnum sama ár er sagt að hann hafi verið réttaður eftir lögmáli, svo óvíst er að nokkrar pyntingar hafi verið viðhafðar.
Ónáttúra Björns gekk í erfðir. Sonur hans
Sveinn skotti var hengdur árið 1648 eftir að húsfreyjan í Rauðsdal á Barðaströnd gat látið binda hann þegar hann ætlaði að nauðga henni. Hann fæddist ekki fyrr en eftir aftöku föður síns og var kunnur landshornaflakkari. Sonur hans hét Gísli og var kallaður hrókur. Hann var hengdur rétt eins og faðir hans, samkvæmt annálum.
Heimildir – Vísindavefur.is, Rúv.is, Wikipedia. org.
Myndir – Unsplash.com, Texture.ninja
„Lífið er bara langur langur kúkur sem maður þarf að éta“
Ég get líkt lífinu mínu við þá ævintýralegustu sögu, ríka af reynslu og fjölbreytileika sem hefur mótað mig að þeim einstakling sem þið þekkið í dag.
Á milli allra daga liggur alltaf nótt en auðvitað búum við á Íslandi svo sagan reynist ekki alltaf sönn.
Ég heiti Mihael og er fæddur á Íslandi, í því oft kallaða yfirnáttúrulega og fallega landi sem engu líkist. En á sama tíma liggja í gegnum mig tveir heimar, Ísland og svo móðurlandið mitt Slóvenía.
Samband mitt við hinn heiminn er einstakt og hef ég alltaf verið með sitthvorn fótinn á sitt hvorum landamærunum. Foreldrar mínir sáu til þess að rætur mínar við Slóveníu væru sterkar og að ég myndi alltaf þekkja arfleið mína.
Á hverju sumri frá unga aldri lagði ég í ferðalag til hjarta meginlandsins, Kranj. Það var hefð sem fyllti hjartað mitt af tilhlökkun og gleði. Ilmurinn af skörpu íslensku lofti yrði brátt skipt út fyrir hlýjan faðm af slóvensku sumri.
Um leið og ég kom tók á móti mér þetta einstaka græna, bjarta og hlýja landslag sem Slóvenia býður upp á. Það var eins og landið stoppaði í hvert skipti sem ég fór og beið eftir mér með bros á vör í þau hin skiptin sem ég mætti aftur. Ég vildi oft bara vera þar, aldrei
aftur fara heim og byrja upp á nýtt á þessum stað sem ég kallaði líka heimilið mitt.
Hið sanna hjarta sumarævintýrisins byrjaði samt alltaf þegar ég kom í notalegu, afslöppuðu og friðsamlegu íbúð ömmu og afa.
Íbúðin er staðsett í litlum bæ sem kallast Kranj. Innan um allt ys og þys Slóveníu var þar þessi ljósmynd sem fyllti mig af spennu á hverju ári, nokkra mánuði í senn. Það breyttist aldrei neitt, á hverju ári var allt nákvæmlega eins og ég skildi við það árið áður, allar bækurnar á sínum stað, allar sömu myndirnar á sömu veggjunum og klukkan í eldhúsinu syngur sömu tónlistina á fimmtán mínútna fresti og jafnvel sama lyktin í hvert skipti sem ég kem. Auðvitað veit ég samt hvaða lykt þetta er og ég þarf ekki einu sinni að spyrja, amma var búin að búa til filane paprike, sem eru paprikur soðnar í einhverskonar dýrindis sósu fylltar af hrísgrjónum, hakki og kryddi. Afi og amma taka á móti mér og brosið þeirra svo teygt að hræðslan við að þau myndi festast þannig fyllti mig aðeins af hamingju og engu öðru. Núna mátti sumarið byrjar, allt upp að þessu, allt frá september á síðasta ári var bara upphitun, ég að gera mig tilbúinn að eyða þremur heilum mánuðum á stað sem ég þurfti ekki að hafa neinar áhyggjur og ekki að pæla í neinu öðru nema því að vera barn.
Allar myndir í blaði koma frá wikimedia commons og albúmi frá ömmu
Viðtal við sjálfan mig
Júgóslavía var eitt af 8 löndum sem framleiddi sína eigin skriðdreka - T-72 & M-84, þeir voru meirað segja með loftkælingu.
Júgóslavía Framleiddi sínar eigin herflugvélar eins og t.d. Orao, Galeb og Jastreb.
Fyrirtæki þurftu að skaffa íbúðum fyrir starfsmenn sína og fór það eftir starfsreynslu, stöðu í fyrirtæki o.s.frv. hversu hratt þú fékkst íbúð. Í algjörum forgangi voru einstæður mæður. Leigjendur myndu borga litla leigu í ákveðinn tíma en þegar skuldin við félagið var greidd upp var íbúðin þeirra og eru þessar íbúðir í eigu sama fólks í dag.
Á einum tímapunkti var
Júgóslavneska vegabréfið það sterkasta í heimi. Fólk gat ferðast til bæði kapitalista og kommúnistalanda.
Júgóslavía var einn af þremur stofnendum
Samtaka hlutlausra ríkja (Non- alligned movement eða NAM) með Indlandi og Egypta landi árið 1955. Stofnunin er ekki mjög ríkjandi í dag en á tímum kalda stríðsins skrifuðu 120 lönd undir og var megin
markmið samtakanna að fá friðhelgi og sjálfstæði frá Varsjábandalaginu og NATO.
tito & Heimsleiðtogar
Tito fundaði og hitti marga þjóðar–og heimsleiðtoga á sínum tíma sem forseti Júgósalvíu. Þar á meðal voru Muammar Gaddafi Einræðisherra Líbíu, Winston Churchill forsætisráðherra Bretlands, Elísabetu Englands drottningu,Eleanor Roosavelt sem átti stóran hlut í að skrifa Mannréttindasáttmálann, Ho Chi Minh forsetisráðherra Víetnam og Stalin svo nokkrir séu nefndir.
Josef Broz
1892–1980
Ágrip: Tito hefur unnið að vafasamri málamiðlun milli marxista, lenínisma og lýðræðis.
Þessi nýmyndum gefur meðal júgóslavanum meira persónulegt frelsi heldur en hann hafði á fyrstu árum eftir stríð þegar Tito ríkti völdum. En þetta nýja frelsi hefur verið sett saman varlega til að ganga úr skugga um að þau ögri ekki minnihlutastjórn kommúnista.
Títóismi, kennt við Josip Broz Tito, leiðtoga Júgóslavíu frá lokum síðari heimsstyrjaldarinnar þar til hann lést árið 1980, táknar einstakt form sósíalisma sem þróaðist á aðskilinn hátt frá bæði kommúnisma að hætti Sovétríkjanna og vestrænum kapítalisma. Títóismi varð til í kjölfar síðari heimsstyrjaldarinnar þegar Júgóslavía reyndi að koma sér upp sína eigin leið til sósíalisma óháð áhrifum Sovétríkjanna. Eitt af meginsjónarmiðum títóismans var hugmyndin um sjálfstýringu verkamanna. Ólíkt miðstýrðu stjórnhagkerfi Sovétríkjanna innleiddi Júgóslavía kerfi þar sem starfsmenn höfðu umtalsverða stjórn á vinnustöðum sínum, þar á meðal ákvarðanatökuferlum og hagnaði. Þetta dreifða efnahagsmódel miðaði að því að styrkja starfsmenn og auka framleiðni.
Títóismi faðmaði einnig að sér þætti markaðssósíalisma, sem gerði ráð fyrir að vissu leyti einkaframtak og markaðskerfi innan sósíalísks ramma. Ólíkt miðlægum áætlunarhagkerfum austurblokkarinnar hafði efnahagur Júgóslavíu þætti samkeppni og gróðasjónarmiða, þó í samhengi ríkiseignar á lykilatvinnugreinum og auðlindum.
Annað einkenni títóismans var skuldbinding hans við pólitíska fjölhyggju. Á meðan kommúnistaflokkurinn hélt yfirburða
stöðu var öðrum flokkum leyft að taka þátt í stjórnmálaferlinum, sem markar frávik frá einsflokksreglunni sem framfylgt var í öðrum AusturEvrópuríkjum undir sovéskum áhrifum. Títóismi var nátengdur óflokksbundinni hreyfingu sem beitti sér fyrir hlutleysi í kalda stríðinu milli Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Tito setti Júgóslavíu sem brú milli austurs og vesturs, stundaði samband við báða aðila á sama tíma og hún hélt sjálfstæði frá báðum fylkingum.
Auk þess tók Júgóslavía upp kerfi þjóðernissambands til að koma til móts við fjölbreytta íbúa. Landinu var skipt í sex lýðveldi og tvö sjálfstjórnarsvæði, sem hvert um sig fulltrúi mismunandi þjóðarbrota. Spennan á milli þessara hópa stuðlaði þó að lokum að upplausn Júgóslavíu á tíunda áratugnum.
Títóismi táknaði einstaka tilraun í sósíalisma, sem blandaði saman þáttum marxismalenínisma við júgóslavneska þjóðernishyggju og skuldbindingu um sjálfstæði frá bæði austur og vestrænum blokkum. Þó það hafi upphaflega leitt til stöðugleika og hagvaxtar í Júgóslavíu, leiddi innri spenna og ytri þrýstingur að lokum til hruns þess og sundrunar landsins á tíunda áratugnum. Engu að síður er títóismi enn mikilvægur kafli í sögu sósíalisma og stjórnmála í kalda stríðinu.
FYLLTAR PAPRÍKUR
Innihald
Hakk / nauta / lamba / svína
eggJaHvítur
Hvítlaukur
salt & PiPar
Cayenne PiPar
Þurrkuð PaPrika
Innihald
PaPrikur að eigin vali
Hakk HrísgrJón laukur Hvítlaukur tómatPúrra
salt & PiPar Þurrkuð PaPrika steinselJa
Olía eða smJör til eldunar grænmetissOð
Júgóslavíu svæðið einkenndist af fjölbreyttri menningar- og þjóðernissamsetningu og endurspeglaðist þessi fjölbreytileiki í matarmenningu þess. Það er mikilvægt að vera með í huga að frá því að Júgóslavía leystist upp hafa nokkur einstök lönd sem komu fram – eins og Slóvenía, Króatía,Bosnía og Hersegóvína, Svartfjallaland og fleiri – þróað sínar sérstakar matreiðslu hefðir.
Hvert svæði Júgóslavía átti út af fyrir sig sína sérstöku rétti sem notaðist við hráefnin sem fundust á hverju svæði fyrir sig. Svartfjallaland og Dalmatia svæðið voru þekkt fyrir Sjávarréttina sína á meðan Serbía og Bosnía notuðust mest við ástmikla kjötrétti.
Júgóslavnesk matargerð var suðupottur ýmissa matreiðsluhefða frá mismunandi svæðum og þjóðernishópum innan landsins. Það varpaði gjörsamlega fjölmenningarlegt eðli júgó-samfélagsins og stuðlaði að tilfinningu fyrir sameiginlegri sjálfsmynd meðal fjölbreytts íbúa þess.
Matur gegndi lykilhlutverki í félagsfundum og samfélagsviðburðum. Að deila máltíðum með fjölskyldu og vinum var mikilvægasta leiðin til að tengja og styrkja félagsleg tengsl. Hefðbundnir réttir eins og sarma eða burek voru oft útbúnir við sérstök tækifæri og hátíðarhöld, sem ýtti undir tilfinningu um vináttu og sambönd.
Staða Júgóslavíu á krossgötum Evrópu stuðlaði á því að skiptast á matreiðsluaðferðum og uppskriftum með nágrannalöndunum sínum. Með tímanum leiddi það til þess að fjölbreytt bragðefni, hráefni og matreiðsluaðferðir voru teknar inn í júgó-matarðgerð, sem bætti miklu við matreiðslusýn landsins. Ákveðnir réttir og ákveðnar matreiðlsuhefðir tengdust ákveðnum svæðum eða þjóðernishópum innan Júgóslavíu, sem bjó til ákveðið svæðisbundið stolt og öðruvísi menningarheim.
Á heildina litið þjónaði matarmenning í Júgóslavíu margþættu hlutverki í að móta félagslegt og menningarlegt líferni. Það endurspeglaði fjölbreytileika landsins, gestrisnina og sameiginlegan menningararf, en þjónaði samt þeim tilgangi og haldast fast saman sem ein þjóð undir mörgum þökum.
1 2 0 0 3
Á 6. OG 7. ÁRATUGNUM
Adidas var meðal margra vörumerkja sem framleidd voru í gömlu Júgóslavíu á áttunda og níunda áratugnum í gegnum leyfissamning við staðbundna framleiðendur. Á tímabilinu þegar Adidas vörur voru framleiddar í Júgóslavíu var landið þekkt fyrir sósíalískt kerfi. Vörurnar sem framleiddar voru í Júgóslavíu héldu þessum gæðastöðlum sem Adidas var þekkt fyrir út um allan heim. Vörurnar voru ekki aðeins vinsælar innan Júgóslavíu heldur einnig í nágrannalöndunum.
Hins vegar, þegar pólitískar og efnahagslegar breytingar urðu í upphafi tíunda áratugarins, sem leiddu til upplausnar Júgóslavíu, lauk þessu framleiðslufyrirkomulagi.
Ákvörðunin um að framleiða Adidas í
Júgóslavíu stóð líklega undir áhrifum efnahagslegra þátta og pólitískra stjórnarmiða. Á áttunda og níunda áratugnum hafði Júgóslavía tiltölulega þróaðan iðnaðargrundvöll og sósíalískt efnahagskerfi. Vestræn fyrirtæki, þar á meðal alþjóðleg vörumerki eins og Adidas og Puma, leituðu tækifæra til að nýta sér þessa markaði og nýta þannig í leiðinni lægri framleiðslukostnað.
Júgóslavía undir stjórn Tito marskálks, fylgdi óflokksbundinni utananríkisstefnu í kalda stríðinu. Þetta bjó til aðlaðandi staðsetningu fyrir vestræn fyrirtæki sem vildu koma sér á markað í Austur-Evrópu án þess að samræma sig sérstaklega hvorki austureða vesturblokkunum.
Fyrir utan Adidas voru nokkur önnur vörumerki framleidd í Júgóslavíu á tímum sósíalista. Nokkur athyglisverð dæmi um þau merki eru Puma, Nike, Converse og Reebok. Þessi vörumerki gerðu leyfissamninga við júgóslavneska vöruframleiðendur um að framleiða vörur sínar innan lands.
Þrátt fyrir að júgóslavneski textíl-og fataiðnaðurinn hafi aldrei verið flokkaður sem forgangsatriði eftir sinni heimsstyrjöldina, var hann ofarlega í röðinni hvað varðar framleiðslu og fjölda starfsmanna á þessu svæði á þessum tíma. Nútímavæðingin óx mjög hægt vegna skorts á fjármunum og var uppsöfnun þess færð til annarrar iðngreina sem þóttu mikilvægari. Á fyrstu tíu árum eftir seinni heimsstyrjöldina varð efnahagsþróunin eingöngu ráðin af pólitík. Það var textíliðnaður í hverju og einu hinna sex lýðvelda Júgóslavíu og árið 1985 voru um miljón manns sem unnu í essum iðnaði. Þróun textíl- og fatnaðarframleiðslu í Júgóslavíu á þessum tíma bjó til margvíslegt og efnahagslegt markmið, þrátt fyrir vandamál sem stóðu fyrir vegi.
Eftir upplausn Júgóslavíu fór hvert nýfrjálst ríki sína eigin leið og framleiðsla á þessum alþjóðlegu vörum færðist til annarra staða. Þetta sögulega tímabil endurspeglar punkt alþjóðlegra vörumerkja við landfræðilegar breytingar og efnahagslegt landslag í þróun Austur-Evrópu.
Giacinto Facchetti
Ilija Petković
Ár hvað átti sér stað í jógóslavíu
1918 Sem afleiðing af fyrri heimsstyrjöldinni er konungsríki Serba, Króata og Slóvena myndað.
1929 Nafni konungsveldisins er breytt í Júgóslavíu.
1945
Eftir seinni heimsstyrjöldina verður konungsveldið að kommúnistalýðveldi undir stjórn Tito. Það var samsett af sex lýðveldum: Serbíu, Króatíu, Bosníu og Hersegóvínu, Makedóníu, Slóveníu og Svartfjallalandi.
1991 Slóvenía og Króatía lýsa hvort um sig yfir sjálfstæði.
1992 Makedónía, Bosnía & Herzegevóvína, serbia og Svartfjallaland lýsa yfir sjálfstæði.
2003 Þjóðin samþykkir að stofna nýtt ríki í stað Júgóslavíu
Ég heiti Valur Jóhannsson, fæddur á Grænlandi á aldamótum. Ég er uppalinn á Grænlandi og Íslandi svo ég get sagt að æskan mín hefur verið áhugaverð. Ég hef áhuga á tölvuleikjum sérstaklega þeim sem eru samkeppnishæfir. Ég hef alltaf haft áhuga á að skapa eitthvað og það er svo fallegt að geta horft á listina þína og geta sagt „já ég gerði þetta“. Ég var mikið í því að búa til og klippa saman video og setja á youtube og sýna vinum mínum, það finnst mér geggjað. Ég vill alltaf vera betri í því það sem ég geri og að læra nýja hluti er alltaf spennandi þegar það kemur að sköpun.
Ég var á myndlistabraut í Fjölbrautaskólanum í Garðabæ og
kláraði stúdent árið 2020, ég á margar góðar minningar þar. Eftir það ákvæð ég að fara í Háskóla Íslands í viðskiptafræði en ég entist ekkert þar. Það var ekki það sem ég vildi gera og í miðju covid leið manni eins og fanga að læra heima hjá sér... þá fór ég að vinna í ár sem var besta og versta ákvörðun sem ég hef gert í lífinu, í miðju (verstu vinnu sem ég hef verið í) vinnuferlinu mínu ákvað ég að fara í grafíska miðlun. Þar hef ég lært mikið um sjálfan mig og er núna ég með góða hugmynd hvað mér langar að gera næstkomandi ár og ég stefni á því að gera það.
Grafísk miðlun er frábært sérsvið til að læra meira um þennan geira. Ég hvet alla aða skoða þetta nám ef þau hafa áhuga, nóg af frábærum kennurum og nemendum sem eru svipað staddir og þú sjálfur.
Áhugi Bandaríkjanna á Grænlandi á sér langa sögu í skipulagðri staðsetningu þess og náttúruauðlindum. Staðsett á milli NorðurAmeríku og Evrópu, er Grænland lykil fyrir hernaðaraðgerðir og eftirlit, og býður Bandaríkjunum útsýnispunkt til að fylgjast með svæðum norðurhafsins og Norður-Atlantshafi.
Hlýnun Norðuríshafsins vegna loftslagsbreytinga hefur opnað nýjar siglingaleiðir og möguleika á olíu- og málmkönnun, sem eykur enn frekar landfræðileg mikilvægi Grænlands.
Thule-herstöðin á Grænlandi, sem komið var á fót á tímum kalda stríðsins, er nýjasta herstöð Bandaríkjanna á tímanum, mikilvæg fyrir flugeldavarnarkerfi, geimvöktun og stjórnun gervihnatta. Staðsetning hennar gerir Bandaríkjunum kleift að viðhalda skipulagðri Hervöru
á Norðurslóðum, sem eykur þjóðaröryggi með því að fylgjast með mögulegum ógnum frá andstæðingum sérstaklega Rússlandi og Kína, þar sem þau auka viðveru sína á norðurhafs svæðinu.
Áhugi á Grænlandi endurspeglar einnig löngun Bandaríkjanna til að tryggja stöðu sína í mótunarpólitík norðurhafsins. Með ónýttum náttúruauðlindum norðurhafsins og skipulagðri siglingaleiðum stendur Grænland í hjarta varnarstefnu Bandaríkjanna og í hugunum um orkuöryggi.
Texti: Valur Jóhannsson / Ai Myndir bakgrunnur: Unsplash
Bandaríkin líta á Grænland sem lykilþátt í að viðhalda alþjóðlegu hernaðarjafnvægi og tryggja ótruflaðan aðgang að mikilvægum auðlindum og skipulagðri leiðum á Há-Norðri. Ráðstefna
Arnheiður Ómarsdóttir
Lögfræðingur, Barráttukona Frumbyggja réttindi
Stefán Pálsson
Sálfræðingur, Barráttumaður Frumbyggja réttindi
Distant Early Warning línan í Grænlandi var partur af stærra kerfi af ratsjávarstöðva í kringum norðurskautið sem voru byggð til þess að greina komandi sovéskar sprengjuflugvélar ásamt innrás frá sjó og landi á tímum kalda stríðsins. Þetta kerfi spannaði næstum 10 þúsund kílómetra frá Alaska, yfir Kanada og inn í Grænland og Ísland og myndaði viðvörunarkerfi til að veita viðvaranir um mögulegar loftárásir. Til að byggja DEW línuna þurfti um 25 þúsund manns og kostaði um það bil 750 miljónum dollurum á tímanum. Verkefnið,
sem var að mestu leitið lokið og starfhæft milli árunum 1955 og 1957.
Á Grænlandi voru byggðar fjórar aðalstöðvar DEW línurnar eftir samningaviðræður við Danska ríkinu árið 1958. Þessar stöðvar voru hernaðarlega staðsettar til að fylgjast með loftrýminu yfir Norður-Atlantshafi og Norðurskautinu, og lokuðu þar með ratsjárbilinu sem var til staðar áður en þær voru byggðar.
DYE-4 var nauðsynlegur hluti af Distant Early Warning (DEW-línan), sem endurspeglaði hápunkt kalda stríðsins varnarstefnu. Staðsett á Kulusuk eyju í Grænlandi, var það hluti af flóknu neti sem spannaði Norðurskautið, hönnuð til að vara Bandaríkin og Kanada við hugsanlegum sovéskum sprengjuflugvélum. Starfrækt frá seinni hluta 1950-ára myndaði stöðin, ásamt öðrum, varnarsveig yfir Norður-Ameríku, vitni um tæknilega og pólitíska metnað þess tíma.
voru gríðarlegar, ekki aðeins í tæknilegum skilningi heldur einnig í að byggja og viðhalda slíkri aðstöðu í erfiðu og afskekktu norðurslóðaumhverfi.
Starfsmenn og verkfræðingar stóðu frammi fyrir öfgafullu veðri, lógistískum martröðum og sívaxandi hættu á að kalda stríðið tæki á sig heitari mynd.
Þegar DYE-4 var úrelt árið 1991 varð það tákn um liðna tíð, tilgangur þess minnkaður með þróun eldflauga tækni og þiðnun kalda stríðs spennu.
Bygging DYE-4 og systurstöðva var risa verk, sem endurspeglaði brýna og alvarlega ógnarskynjun kalda stríðsins. Þessar stöðvar voru búnar háþróuðum ratsjártækni, fær um að greina flugvélar handan sjóndeildarhrings, og veita þar með dýrmætan tíma fyrir varnaraðgerðir. Áskoranirnar
DEW línan, þar á meðal DYE-4, færðist yfir í Norðurvarna kerfið, sem endurspeglaði breytingar á herstefnu og tækni. Enn fremur stendur arfleifð DYE-4 sem sögulegt tákn um þann tíma þegar heimurinn virtist vera á barmi kjarnorkustyrjalda.
Þann 21. janúar 1968 varð flugslys þar sem B-52 sprengjuflugvél bandaríska flughersins átti sér stað nálægt Thule-flugstöðinni á dönsku yfirráðasvæði af Grænlandi.
Flugvélin var með fjórar B28FI hitakjarnasprengjur í viðvörunarleiðangri yfir Baffin-flóa þegar eldur í farþegarými neyddi áhöfnina til að yfirgefa flugvélina áður en þeir gátu framkvæmt nauðlendingu á Thuleflugstöðinni. Sex flugliða ráku út á öruggan hátt, en einn sem var ekki með útkastssæti lést þegar hann reyndi að bjarga sér. Sprengjan hrapaði á hafís í North Star Bay, sem valdi því að hefðbundið sprengiefni um borð sprungu
og kjarnorku farmurinn rifnaði og dreifðist, sem leiddi til geislavirkrar mengunar á svæðinu. Bandaríkin og Danmörk hófu mikla hreinsunar- og endurheimtar aðgerð en ekki var hægt að gera grein fyrir seinna stig kjarnorkuvopnanna eftir að aðgerðinni lauk, enn nú í dag er seinna stig kjarnorkuvopnið falið í sjó Grænlands. Starfsemi USAF Strategic Air Command „Chrome Dome“ var hætt strax eftir slysið, sem undirstrikaði öryggi og pólitíska áhættu af verkefnum. Öryggisaðferðir voru endurskoðaðar og stöðugra sprengiefni þróað til notkunar í kjarnorkuvopn.
Utanríkisráðherra Bandaríkjanna William Henry Seward samdi um kaupinn á Alaska frá Rússneska keisarasveldið. Hann íhugaði það ár hugmyndina um innlimun Bandaríkjanna á bæði Grænlandi og Íslandi sem „hugmynd sem væri þess virði að íhuga alvarlega“. Seward lét gera skýrslu Skýrsla um auðlindir Íslands og Grænlands, en gerði enga tilboð.
Áhugi Bandaríkjanna á Grænlandi er margþættur, sem sameinar hernaðarlega strategíu, efnahagslega og umhverfislega þætti. Frá strategísku sjónarmiði býður Grænland upp á mikilvægan útsýnisstað fyrir eldflauga vörn og hernaðaraðgerðir vegna staðsetningar sinnar á milli Evrópu og Norður-Ameríku. Efnahagslega séð er náttúruauðlindir Grænlands, þar á meðal sjaldgæf jarðefni, olía og gas, sem býður upp á ónýtta möguleika. Auk þess er norðurslóðasvæðið lykilsvæði fyrir loftslagsrannsóknir, þar sem ísjakar Grænlands veita mikilvæg gögn um loftslagsbreytingar. Þessir áhugahvatar endurspegla flókið samspil öryggis, efnahagslegrar möguleika og umhverfisverndar á norðurslóðum.
Tillaga um kaup á Grænlandi var rædd innan bandarískra stjórnvalda árið 1910 af Maurice Francis Egan, sendiherra Bandaríkjanna í Danmörku. Eins og danskir „mikilvægir einstaklingar“ höfðu lagt til, sem voru vinir Egan, myndu Bandaríkin skipta á Mindanao fyrir Grænland og dönsku Vestur-Indíur; Danmörk gæti þá skipt Mindanao til Þýskalands fyrir
Norður-Slésvík. Danmörk endurheimti NorðurSlésvík frá Þýskalandi eftir ósigur Þjóðverja í fyrri heimsstyrjöldinni eftir þjóðaratkvæðagreiðsluna í Slésvík 1920.
Bandaríkin buðu Danmörku 100 milljónir dollara í gulli fyrir Grænland, þar sem þau sáu yfirtöku þess sem strategíska hernaðarnauðsyn. Þetta tilboð fól í sér valkosti á borð við 99 ára leigu á bandarískum herstöðvum eða algjöra vörn yfirtöku af hálfu Bandaríkjanna.
Tilboðið, sem miðaði að því að veita Bandaríkjunum mikilvæg útgangsstöðvar fyrir hernaðaraðgerðir og koma í veg fyrir gagnrýni á bandarískar herstöðvar á dönsku jarðvegi, kom danska utanríkisráðherranum Gustav Rasmussen á óvart. Bandaríkin litu á kaupin sem hagstæð fyrir Danmörku, léttu þau af henni fjárhagslegri byrði af því að styðja Grænland. Hins vegar hafnaði Rasmussen tilboðinu, undir áhrifum frá þjóðernisstolti og viljanum til að viðhalda fullveldi yfir Grænlandi, þrátt fyrir mögulegan efnahagslegan ávinning og strategíska mikilvægi sem Bandaríkin undirstrikuðu.
Hafnaði danska ríkisstjórnin sölu á Grænlandi stafaði af misskilningi á fyrirætlunum Bandaríkjanna og skorti á fullri samskiptum frá dönsku sendiherranum Henrik Kauffmann. Þrátt fyrir fjárhagsleg og strategísk rök Bandaríkjanna, hafnaðu danskar stjórnmálaflokka einróma hugmyndinni, metandi tengsl sín við sögu og þjóðernisvitund við Grænland yfir fjárhagslegum hvötum. Lagalegur staða samningsins frá 1941, sem leyfði Bandaríkjunum viðveru í Grænlandi, var óleystur til ársins 1960. Þátttaka Danmerkur í NATO endurspeglaði málamiðlun, viðurkenndi strategíska þýðingu Grænlands fyrir Bandaríkin á meðan reynt var að leiða sig í gegnum flækjur alþjóðatengsla og fullveldis.
Á undanförnum árum hefur hugmyndin um að Bandaríkin kaupi Grænland komið upp aftur, sérstaklega á forsetatíð Donalds Trump. Trump ræddi mögulegan kaup á landinu með æðstu ráðgjöfum og öldungadeildarþingmanninum Tom Cotton, þar sem leggur áherslu á strategíska mikilvægi Grænlands fyrir þjóðaröryggi og efnahagslegt möguleika þess vegna sjaldgæfra jarðefna sem finnast þar.
Þrátt fyrir þessar umræður og tillögur um að efla samband Bandaríkjanna og Grænlands, mætti tillagan einróma höfnun frá grænlenskum og dönskum embættismönnum, sem leggja áherslu á að „Grænland er ekki til sölu“ og undirstrika fáránleika tillögunnar. Danska og grænlenska viðbrögðin við áhuga Trumps voru afdráttarlaus, með áherslu á mikilvægi fullveldis og núverandi náið samband milli Danmerkur og Bandaríkjanna. Tillagan leiddi til diplómatískra aðgerða til að styrkja þetta samband, sérstaklega hvað varðar samvinnu um norðurskautsmál, þrátt fyrir að Trump aflýsti opinberri heimsókn til Danmerkur vegna höfnunarinnar.
Atburðarásin valdi umræðum um framtíð Grænlands, leið þess að sjálfstæði og alþjóðleg tengsl. Sumir Grænlendingar sáu bandaríska áhugann sem tækifæri til að semja um betri kjör við Danmörku og öðlast meiri sjálfstjórn eða sjálfstæði, á meðan aðrir óttuðust afleiðingarnar af því að skipta út dönskum stuðningi fyrir bandarískan aðkomu. Umræðan jók einnig alþjóðlega vitund um Grænland, sem gæti mögulega ýtt undir fjárfestingar og ferðaþjónustu á eyjunni. Að lokum undirstrikaði tillaga Trumps strategíska mikilvægi Grænlands, flækjur alþjóðlegra samskipta á norðurskautinu og yfirstandandi umræður um sjálfsmynd og sjálfstjórn Grænlands innan Danaveldis. Texti: Valur Jóhannsson / Ai
Alien leikstýrð af Ridley Scott, stendur sem tímamótaverk í vísindaskáldsögu- og hryllingsflokkum. Þessi kvikmynd, sem var frumsýnd árið 1979, markaði umbreytandi tímabil í sögu kvikmyndagerðar, með því að blanda saman spennu, hryllingi og vísindaskáldskap á hátt sem áður hafði ekki sést.
Í kjarna sínum kannar Alien þemu einangrunar og hins óþekkta. Myndin er sett um borð í geimþotunni Nostromo, fylgst með áhöfn þess þegar þau rekast á banvæna geimveru eftir að hafa rannsakað neyðarkall frá tunglinu. Tilfinningin um einangrun er áþreifanleg, með víðáttu geimsins sem bakgrunn að sívaxandi örvæntingarfullri baráttu Ripley og áhafnarinnar til að lifa af. Þetta þema ómar á frumstæðu plani og snertir við óttann við að vera einn og varnarlaus gegn óskiljanlegri ógn.
Sjónræn og verahönnun Alien stuðlaði verulega að áhrifum þess. Sköpun H.R. Giger af Xenomorph geimverunni er meistaraverk af líffræðilegum hryllingi sem sameinar þætti hins lífræna og iðnaðarlega til að framleiða
veru sem er bæði ógnvekjandi ólík og truflandi kunnugleg. And rúms loft myndarinnar er þétt af spennu, náð fram með notkun Scott á lýsingu, hljóðhönnun og dularfullri, iðnaðarlegri hönnun Nostromo. Lífsferill geimverunnar, frá eggi til „facehugger“ til táknræna aðriðsins „chestburst“ sýnir blöndu af lífrænum hryllingi og tilvistarlegum ótta.
Alien hefur skilið eftir sig óaðfinnanlegan stimpil á flokkum vísindaskáldsagna og hryllings og haft áhrif á óteljandi kvikmyndir, tölvuleiki og bókmenntir.
Áhersla hennar á andrúmsloft, spennu, og hrylling fram yfir augljósu ofbeldi var byltingarkennd og setti viðmið fyrir söguráð sem gefur forgang að spennu og sálrænum hryllingi. Árangur myndarinnar olli því að það var myndaður heill heimur í kring um hana, þar sem framhaldsmyndir, forsögur og crossover-myndir sem hver um sig kannar ólíkar hliðar á hennar alheimi en yfirskygði aldrei yfir upprunalegu djúpu tilfinningu fyrir hryllingi og hennar umræðu um mannlegu viðkvæmni í andlit hins óþekkta.
Texti: Valur Jóhannsson / Ai
Mynd: Google (CC leyfi)
Ég heiti Viktor Bragi Bragason, 26 ára gamall, fæddur og uppalinn í Hafnarfirði. Ég er núna að útskrifast úr námi í grafískri miðlun og hef aflað mér mikillar reynslu á þessu sviði, sem mun nýtast mér vel í framtíðinni. Áhugi minn liggur í hönnun, fyrirtækjarekstri, markaðssetningu, tónlist og ljósmyndun.
Duke Nukem er tölvuleikjaröð sem 3D Realms þróaði á 10. áratug 20. aldar, upphaflega fyrir
einkatölvur með MS DOS-stýrikerfi. Seinna keypti Gearbox Software leikinn og þróaði síðustu útgáfu hans, Duke Nukem Forever, sem kom út 2011. Fyrstu tveir Duke Nukem-leikirnir eru pallaleikir, en þeir síðari tveir fyrstu persónu skotleikir. Auk þessara fjögurra hafa komið út minni leikir fyrir leikjatölvur.
Þriðji leikurinn í röðinni, Duke Nukem 3D, naut mikilla vinsælda. Hann er fyrstu persónu skotleikur í þrívíðu umhverfi
með tvívíðum kvikum, líkt Wolfenstein og Doom. Söguþráðurinn gengur út á að bjarga jörðinni úr klóm geimvera.
Leikurinn er háðsádeila á bandarískar spennumyndir með vöðvastæltum hetjum, Hollywood-menningu og bandaríska poppmenningu.
Leikurinn var gagnrýndur fyrir þá mynd af konum sem hann dregur upp og fyrir karlrembulegan húmor.
Leikjapersónan Duke Nukem er stæling af nokkrum Hollywood hasarhetjum, eins og John Wayne, Charles Bronson í Death Wish, Arnold Schwarzenegger í Commando, Rambo og svo mætti lengi telja. Frægasta setning Duke Nukem „It’s time to kick ass and chew bubble gum, and I’m all out of gum“ var tekin úr myndinni They live þar sem karakterinn Roddy Piper segir „I have come to chew bubble gum and kick ass and I’m all out of bubble gum“.
Metal Gear Solid (skammstafað MGS) er „stealth“-tölvuleikur eftir Hideo Kojima fyrir PlayStation-leikjatölvuna. Metal Gear Solid er framhald af Metal Gear-seríunni sem kom fyrst fram á sjónarsviðið seint á níunda áratugnum og var þemað að komast framhjá óvinum án þess að lenda í skotbardaga. Það komu aðeins tveir leikir úr þeirri seríu: Metal Gear og Metal Gear 2: Solid Snake. Leikurinn kom út í Japan í september 1998. Í Bandaríkjunum kom hann út í október sama ár og í Evrópu
Einar er einn afkastamesti og sérstæðasti myndhöggvari sem upp hefur verið.
Honum hefur verið líkt við samtímamann sinn, króatíska myndhöggvarann Ivan Meštrovic, aðrir hafa tengt hann við málarann og ljóðskáldið William Blake en sannast sagna á hann sér enga sögulega hliðstæðu.
Veröld hans var uppfull af táknmyndum og hughrifum sem áttu uppruna sinn í náttúru Íslands, kaþólskri trú og norrænni goðafræði.
Verk hans eru þjóðareign. Hann gaf íslenska ríkinu verk sín árið 1908 með ákveðnum skilyrðum og Listasafn Einars Jónssonar, stofnað 1923, er á áberandi stað í miðborg Reykjavíkur, á Skólavörðuholti á móti Hallgrímskirkju.
Einar var þeirrar skoðunar að tilgangur listarinnar væri að komast ögn nær guði.
Einar Jónsson fæddist 11. maí 1874 og dó 18. október 1954 áttræður að aldri. Hann var íslenskur myndhöggvari, brautryðjandi á sínu sviði.
Einar fæddist á Galtafelli í Hrunamannahreppi þann 11. maí samkvæmt foreldrum sínum en 12. maí samkvæmt kirkjubókum. Faðir hans, Jón Bjarnason var bóndi þar, og kona hans Gróa Einarsdóttir húsmóðir. Einar átti þrjú systkini sem uxu úr grasi, Jakob, Bjarna og Guðnýu. Einar var skírður í höfuðið á bróður sínum sem lést ungur að árum.
Einar einsetti sér snemma á ævinni að gerast myndhöggvari og þótti það sérstök ákvörðun fyrir ungan dreng úr sveitinni. Á bænum Hlíð í Eystrihrepp bjó Lýður Guðmundsson, bróðir Þorsteins Guðmundssonar, málara og þar komst Einar í kynni við málaralist. Þorsteinn málaði altarismynd af Jesús Kristi fyrir Ólafsvallakirkju sem var byggð 1897.
Einar átti einnig gestkvæmt að Stóra-Núpi þar sem séra Valdimar Briem og Ólöf kona
Einar út í listnám og fékk Björn Kristjánsson til þess að hjálpa Einari að komast þangað.
Lífsferill: 1884–1894
Í Reykjavík lærði Einar teikningu hjá Jóni Helgasyni, biskupi og fékk tilsögn hjá Torfhildi Hólm í ensku og málaralist. Nítján ára gamall, árið, 1893 hélt Einar til Kaupmannahafnar með hundrað krónur í farteskinu. Þar tók Björn Kristjánsson á móti honum og aðstoðaði. Að ósk Einars fór Björn með hann á fund Stephans Sindigs myndhöggvara sem naut gífurlegrar virðingar fyrir list sína. Stephan mælti með því að Einar héldi til tréskurðarmeistara þar sem Einar stundaði nám. Eftir að Einar hafði hætt námi hjá öðrum tréskurðarmeistara fékk hann að nema hjá Sindig. Þar lagði Einar drög að sínum fyrstu verkum. Sinding leiðbeindi honum um gerð styttunnar Drengur á bæn, sem Einar hjó í marmara sem Björn Kristjánsson hafði gefið honum.
Í Kaupmannahöfn kynntist Einar mörgum; verðandi eiginkonu sinni, Dananum Önnu
Þegar Fidel Castro forseti Kúbu opnar höfnina í Mariel á Kúbu, þá sendir hann 125.000 kúbanska flóttamenn til að sameinast fjölskyldum sínum í Bandaríkjunum. Á meðal þessara flóttamanna þá er einn sem er óvenju metnaðargjarn, en sá heitir Tony Montana. Tony og vinur hans Manny koma til Bandaríkjanna og byrja að vinna ýmis lítil viðvik. Fljótlega þá eru þeir ráðnir af Omar Suarez til að borga peninga til hóps manna frá Kólombíu. Þegar viðskiptin fara á versta veg, þá flýja þeir Tony og Manny með peningana, og þeim fer að ganga sífellt betur í því sem þeir eru að gera. Fljótlega hittir Tony eiturlyfjabaróninn Frank Lopez og verður ástfanginn af dóttur hans Elvira. Fljótlega þá áttar Tony sig á því að þeir sem lifa hratt þeir endast ekki lengi, það er fylgifiskur valdsins. Heimurinn mun þekkja Montana undir einu nafni ... Scarface....
War Dogs er mögnuð mynd sem byggð er á ótrúlegum sönnum atburðum en myndin segir frá tveimur ungum vinum sem að græða ótrúlegt magn af peningum á vopnasölu og síðan landa þeir 300 milljóna dollara samningi við Pentagon en þeir eiga að vopnavæða bandamenn Bandaríkjanna í Afganistan. Með aðalhlutverkin fara Miles Teller, Jonah Hill, Bradley Cooper og Ana de Armas en leikstjórinn er enginn annar er snillingurinn Todd Phillips en hann færði okkur m.a. Hangover þríleikinn.
þeir geta til að lifa af. Hópurinn ákveður að koma sér fyrir í stórri verslunarmiðstöð þar sem nóg er af nauðsynlegum – og ónauðsynlegum – byrgðum. Hópurinn er í stanslausri baráttu við uppvakninga en eru með sameiginlegt markmið; að lifa af. Myndin tilheyrir gamla skólanum. Líkt og í öðrum uppvakningamyndum frá Romero eru uppvakningarnir hægfara og heimskir. Það er líkt og það sé algjörlega slökkt á þeim á meðan þeir ráfa um stór svæði í algjörri óvissu, en um leið og þeir komast í tæri við þá lifandi drífur eðlishvötin þeirra þá áfram til að éta þá lifandi og drepa þá. Uppvakningarnir í Dawn of the Dead er ansi sérstakir í útliti. Í flestum tilfellum eru þeir bláir á litin og
Það má segja að myndin bjóði upp á kapítalískt blæti fyrir millistéttina þar sem fylgst er með hópnum yfirtaka verslunarmiðstöðina þar sem þau hafa beinan aðgang að öllum þeim vörum sem verslanirnar hafa upp á að bjóða. Þetta kapítalíska blæti er svo vel marinerað í innyflum, blóði og rottnandi líkum þar sem hópurinn drepur hina lifandi dauðu miskunarlaust – og öfugt.
Ef þær mæta...
...Þá væri leiðinlegt að missa af þeim...
Ef þær mæta ekki...
...Verður dvölin ekki síðri, enda trúðir þú ekki á þeirra komu.
Hvað sem gerist...
...Þá tökumst við á það... Jarðarbúar og geimverur, verið velkomin að njóta helgarinnar hjá okkur.
Ekki missa af áætluðu komu
geimvera til jarðar, fyrir framan Hallgrímskirkju 5. október 2024.
pantanir fara fram á www.faug.is
Ég heiti Þórdís Rún Heimisdóttir, er 22 ára og kem frá Kópavogi. Ég hef mikinn áhuga á útiveru og ferðast gjarnan um til að skoða heiminn. Mér finnst geggjað að eiga smá tíma út af fyrir mig og njóta útiveru í náttúrunni. Einnig er skemmtilegt að heimsækja erlendar borgir og fara kannski aðeins út fyrir borgarmörkin til að ganga á fjöll og kanna náttúruna.
Á ferðum mínum um erlendar borgir skoða ég gjarnan lista- og sögusöfn til að að kynnast nýrri menningu og njóta listsköpunar erlendra meistara. Það veitir reynslu og innsýn sem opnar augu mín fyrir nýjum hugmyndum og gefur mér innblástur sem ég nýti gjarnan til að þróa mig í minni eigin sköpun.
Það veitir mér ánægju að vinna að sköpun af ýmsu tagi svo sem með handavinnu eins og með því að prjóna, helka, stunda listmálun, keramikgerð svo það helsta sé nefnt. Þessi vinna veitir mér mikla gleði, eykur sálarfrið og eykur skilning minn á veröldinni í kringum mig.
Markmið mitt í lífinu er einfaldlega að njóta hverrar stundar, læra stöðugt nýja hluti og njóta augnabliksins. Ég trúi því að halda lífi sínu fjölbreyttu og skapandi, sé lykilatriði til að geta þróað sig bæði persónulega og faglega.
Með þessa hugmyndafræði að leiðarljósi, tekst ég á við allar áskoranir sem ég mæti í lífinu. Að ganga glöð inn í hvern nýjan dag með jákvæðu hugarfari kemur manni örugglega á áfangastað.
Svepparíkið er skipt á marga vegu. Lífstíl sveppa er skipt á þrjá vegu:
Rotlíf sem nærast af leifum dauðra planta og dýra, samlíf sem lifa á eða í tengslum við aðrar lífverur. Samlíf er skipt í 3 flokka þ.e. sníkjulíf er þegar sveppurinn græðir bara á lífverunni og veldur henni tímabundnum skaða, gistilíf þegar sveppur lifir á, í eða inn í lífveru en veldur engum skaða og sveppurinn græðir bara á því svo er það stoðlífi þegar sveppur og lífvera græða bæði á því að sveppurinn lifi á, í eða inn í lífverunni. Ránlíf er það þegar sveppir veiða lífverur drepa þær og brjóta niður til að nærast.
Sveppir fjölga sér annað hvort með kynæxlun eða með kynlausri æxlun og sveppir eru
flokkaðir eftir hvernig þeir fjölga sér. Sveppum er einnig skipt upp í fylkingar en þær eru Kytrusveppir, Oksveppir, Glómsveppir, Asksveppir og Kólfsveppir, það eru svo undirfylkingar hjá hverri fylkingu.
Hér verður fjalla um Hattsveppi sem tilheyra fylkinguni Kólfsveppum og geta bæði verið matasveppir og eitursveppir.
Hattsveppir skiptast í tvær gerðir þ.e. fansveppir og pípusveppir en helgast af því að þessir sveppir hafa mismunandi þræði. Útlitið undir hettu fansveppa er blaðlaga fanir sem liggja hlið við hlið og eru tengd með staf en pípusveppir eru lóðréttar pípur sem liggja þétt saman.
Pípusveppir Fansveppir Hetta Pípur
Texti og myndirÞórdís
Sveppir eru margskonar og geta verið allt frá því að vera pínu litlir gersveppir til allt að risa stóra matasveppa. Gersveppir eru til að mynda nýttir til öl- og brauðgerðar, myglusveppir eru m.a. nýttir til ostagerðar og enn aðrir sveppir til matargerðar
Sveppir eru hvorki partur af dýralífi né jurtaríki, heldur eru sveppir sitt eigið ríki. Svepparíkið er ekki líkt neinu öðru. Sveppir nota ekki ljóstillífun til að lifa heldur nota sveppirnir þráðlaga frumur sínar til að sjúga inn þá næringu sem þeir þurfa úr umhverfi sínu. Sveppir eru mjög mikilvægur hluti af lífríkinu þar sem þeir eru notaðir í miklum mæli m.a. í lyfjagerð og matargerð.
Sveppir hafa verið nýttir lengi en svo virðist sem t.d. virkni myglusveppsins Fúkamygla hafi verið notuð til lækninga bakteríusjúkdóma fyrir þúsundum ára.
Þessir sveppir sem nefndir verða hér á eftir eru alls ekki allir sveppir sem eru til í heiminum eða á Íslandi, ég gæti sjálfsagt haldið áfram og bætt miklu við.
Það eru um 100.000 tegundir sveppa skráðar í heiminum þar af talið fléttur og fléttuháðir sveppir. En á Íslandi eru um 850 skráðar sveppa tegundir, þar með ekki talið fléttur og fléttuháðir og á hverju ári bætast tegundir við skráninguna
Það að þekkja náttúruna og sitt nánasta umhverfi er miklvægt en mikilvægt getur reynst að þekkja muninn á matasveppum og eitursveppum, sérstaklega í sveppatínslu, svo maður slysist ekki til að taka upp eða borða eitraða sveppi. Sveppirnir sem verða fjalla um og lýsi eru allt sveppir sem vaxa og finnast á Íslandi.
Fjallakind útivistaverslun
bíður upp á allt í fjallgönguna
Opnunartímar mán.–fös. 10–18 lau.–sun. lokað Ármúli 18–104 Reykjavík–567 8888 fjallakind@fjallakind.is–Fjallakind.is
Hunangsveppur (Fansveppur)
Armillari mellea
Hunangssveppur er stór, gulbrúnn og flasaður með kraga. Hvíta holdið breytist í gulbrúnt líka í staf. Notaleg lykt og mildur bragð, vex á lifandi eða deyjandi trjám, sérstaklega birki og barrvið. Þéttar þyrpingar, seint á sumri til snemma á hausti.
Hetta
2–12 cm, kúlulaga til flöt/ hvolflaga.
Stafur
7–15 x 0,5–1,5 cm gulbrúnn/rauð- ullflasaður neðan. Kraginn útstæður, gulhvítur með dökkum flösum.
Fanir
Bug- og alstafir, gulhvítir síðan gulbrúnir, með rák.
Túnkempa (Fansveppur) Agaricus campestris
Túnkempa er meðalstór með hvítu flasaðri hettu og stuttum staf. Holdið hvítt breytist í brúnleitt með aldri. Þægileg lykt og bragðgóður, vex í graslendi á haustin, oft í baugum.
Hetta
4–10 cm, hálfkúlulaga til kúpt/flöt, þakið aðlægum, vattkendum hárum. Hvítur eða rauðbrúnleitur, flösur oftast dekkri.
Fanir
Vanalega rósrauðar í fyrstu og verða rauðbrúnar og að lokum sótbrúnar.
Ullblekill (Fansveppur)
Coprinus comatus
Ullblekill er stórvaxinn, gráhvítur, með ulldúskóttri og keflulaga hettu. Holdið hvítt og lint. Lykt og bragð mjög þægilegt. Vex í allskonar landi og er algengur um allt land.
Hetta
2–6 cm x 5–12 cm
Fyrst egglaga og verða síðan keflulaga, gráhvítur á litinn, bómullarkenndum flygsum, toppur brúnleitur.
Stafur
3–6 x 1–1,5 cm, stuttur, hvítur til gulbrúnleit, stundum gráleit efst. Kraginn þunnur, varla sýnilegur á eldri sveppum.
(Pípusveppur)
Boletus edulis
Kóngssveppur er stór og þykkvaxinn, hvítt og þétt hold gulleit í stöfum og næst pípulaga. Rósrauður blær hjá hettunni. Dauf lykt, sætt hnetu bragð, vex í barr- og birkiskógum, oftast á suðvesturlandi.
Hetta
7–18 cm hálfkúlulaga breytist í kúpt/ flatur. Gull- og brúnleitur, matt yfirborð, slímugt í röku veðri.
Stafur
Fanir
Stafur
10–20 cm x 0,5–1,5 cm, hvítur og fínrákaður. Kraginn þunnur, laus og rennur léttilega af.
Breytir um lit, eftir rakastigi. TextiÞórdís MyndirFreepik
Þunnar og breiðar, liggja þétt saman, hvítar breytast í rauðleitar og að lokum svartar, síðan blekvökva neðst.
Mjóar, sívalar fyrst, síðan kantaðar, pípulag lausstaf. Hvít eða brúnleitt, síðan blágrágult eða gult, að lokum gráeða gulgrænt.
5–15 x 2–5 cm Þykkvaxinn og þéttholda. Kylfulaga niður, gráhvítur eða ljósgulbrúnn, að neðan dökknar með aldri. Netlaga mynstur af ljósum æðum, sjást við ungan aldur.
Berserkur (Fansveppur)
Amanita muscaria
Berserkur er stórvaxinn, hetta blóðrauð með hvítum doppum, lafandi kragi. Hvítt hold, gult næst hatthúð, lint og mjúkt. Dauft lykt og bragð. Vex í skógum, kjarrlendi og hrísmóum, seint að hausti. Eiturefni valda verkjum, ógleði, taugakerfiverkjum og ofsökynjunum.
Hetta
10–20 cm, kúlulaga til flöt/ íhvolf, fitukennd og glansandi í raka, mött í þurrki. Snjóhvítar flyksur skolast oft af með regni, blóðrauður, fölnar með aldri.
Fanir þunnar og þéttar, hvítar eða gulhvítar.
Stafur
10–25 cm x 1–2,5 cm hvítur eða gulhvítur, fíngerður.
Slöttblekill (Fansveppur)
Coprinus atramentarius
Slöttblekill er frekar stórir og gráleitir, hvítt hold, milt bragð. Vex í skógum, hjá trjástubbum og rotnandi við. Eiturefni
í sveppinum í bland við áfengi valda höfuðverk, hröðum hjartslætti, ógleði og óþægilegri tilfinningu og getur varið í nokkra daga.
Hetta
3–8 cm
Ungir eggjalaga síðan hólklaga, ljósgrár til grábrún, oftast oftast með brúnleitum flösum, rifjuð frá barði.
Fanir
lausstafa, breiðar, gráleitar og verða síðan svartar.
Stafur
6–15 x 0,5–1,5 cm
Hvítur, oft með þykkildi á kragastaða.
Kögursveppir (Fansveppur)
Cortinarius croceus
Kögursveppi er meðalstór með gult hold og myglukennda lykt. Algengur í skógum og kjarrlendi. Eiturefni valda kviðverkjum, ógleði, uppköstum, nýraskemmdum eftir 3–4 daga og geta leiðt til dauða.
Hetta
2–7 cm
dökkgulbrún eða kanilbrún, hvelfd síðan flöt, innbeygða, gulbrún og flösuð á barða, þráðótt. Fanir bugstafa til alstafa, kanilgulur síðan gulbrún eða ryð-.
Stafur
3–8 x 0,3–1 cm
Samlita fönum ofantil en gulbrúnn að neðan. Kragi óreglulegur.
Garðlumma (Fansveppur)
Paxillus involutus
Garðlummur er stór, móbrúnn með mjúkum hárum, seigt gullleitt hold. Þægilegt bragð og lykt, súr keimur. Vex oft í skógum, sérstaklega hjá birki eða greni, birkikjarri á vestfjörðum og suðvesturlandi í trágörðum og grasflötum. Eitrurefni valda kviðverkjum, ógleði og uppköstum.
Hetta
5–15 cm
Fanir
mjóar og
þéttar, oftast bogalaga niðurvaxnar, oft klofið innantil og með rifjum og þvergörðum sem myndar net milli fan og staf.
Fyrst kúpt síðan flöt, gulbrún, brún eða ryðbrún, oft með dekkri blettum, slímug í raka, barð rifjað, innbeygt á ungum sveppum og síðan niðursveigt.
Stafur
3–6 x 1–2 cm
Stuttur, stundum svolítið hliðstæðir, rákaður, hárlaus, oft með gulleitum dropum ofantil.
Helgafell Hafnarfjörð
Vinsæl gönguleið í Hafnarfirði. Þessi fallegi hæð býður upp á gott útsýni á toppnum. Gönguleiðirnar eru vel merktar allan tíman, í fyrstu er gangan slétt og þægileg en þegar nær dregur fjalli eykst brattinn eðlilega. Gangan er einföld þar sem sama stígur er tekin upp og niður fjallið.
Bílnum er lagt í bílastæði við endann á Kaldárselsvegi og Gangan hefst þar, þetta tekur u.þ.b. 3 klst.
Ef einstaklingar hafa áhuga á göngum á sléttlendi, er auðvelt að ganga heilan hring í kringum fjallið. Þessi gönguleið er mikið notuð af íþróttamönnum, þar á meðal hlaupurum og fjallahjólreiða fólki. Leiðin er þekkt sem „Helgafellsáttan“ og felur í sér göngu, hlaup eða hjólreið sem fer umhverfis Valahnúka rétt norðan Helgafells og síðan kringum Helgafelli.
Mosfell Mosfellsdal
Úlfarsfell Mosfellsbær
Það er fjöldi vel merktra leið um fjallið. Það er hægt að ganga á það frá þremur mismunandi hliðum. Lang algengast er að hefja göngu við skógræktarlund við Vesturlandsveg og þar hægt að velja frá tveim mis bröttum leiðum upp á fjallið.
En sá hringur sem sýndur er hér á kortinu er minna brött heldur en hinn kosturinn og var farið á tvo tinda fjallsins.
Einnig er hægt að hefja göngu hjá bílastæði fyrir ofan byggð í Úlfarsárdal eða í Mosfellssveit og eru þar líka vel merktir stígar. Þannig er Úlfarsfell ótrúlega fjölbreytt þótt það láti ef til vill lítið yfir sér við fyrstu sýn.
Esjan Kollafirði
Að fara á Esjuna upp að steini er ein af vinsælustu gönguleiðunum á Íslandi. Leiðin hefst við bílastæði við Mógilsá í Kollafirði og fylgir ánni vestur með skýrum og góðum stíg. Leiðin skiptist
TextiSamantekt MyndirFreepik
Helgafell við Hafnarfjörð
Göngur eru hollir fyrir líkamlega og andlega heilsu. Göngur bjóða upp á góða hreyfingu, þær styrkja vöðva, auka þol og veita gott tækifæri til að fá sér frískt loft. Göngur geta vera góðar fyrir andlega heilsu og gera manni kleift að fara út í náttúra til að njóta þess að vera í kyrrð og ró. Göngur geta hjálpað til við að draga úr streitu, kvíða og þunglyndi. Göngur eru einnig frábær leið til að njóta samveru með vinum og fjölskyldu. Gögur eru allra meina bót.
Litur er huglæg upplifun, sem verður til af því að mannsaugað greinir endurkast ljóss með bylgjulengdir, sem spanna hið sýnilega litróf. Í eðlisfræðilegum skilningi eru hvítur og svartur ekki litir, því að hvítt felur í sér endurkast allra bylgjulenda í jöfnum mæli, en svartur þýðir fjarvera sýnilegs ljóss. Í daglegu tali er þó talað um hvítan og svartan sem lit.
Samkvæmt eðlisfræðinni getur rafsegulsvið myndað bylgjur sem berast um rúmið rétt eins og bylgjur á vatnsfleti eða hljóð í lofti. Ljósið sem við sjáum með augunum er rafsegulbylgjur á tilteknu tíðnibili. Hreinræktaðir eða fullmettaðir litir sem svo eru kallaðir koma fram þegar ljósið hefur nær eingöngu þá tíðni sem samsvarar viðkomandi lit. Blandaðir litir koma hins vegar fram þegar tíðnidreifingin verður breiðari. Alla liti má fá fram með því að leggja saman þrjá liti, rautt, grænt og blátt.
Sýnilegt ljós er aðeins örlítill hluti rafsegulrófsins. Nánar tiltekið sjáum við rafsegulbylgjur sem hafa bylgjulengd frá því um 400 nm upp í 700–750 nm og það eru þessar bylgjur sem við köllum ljós.
Ef í tilteknu ljósi er því sem næst eingöngu einhver tiltekin bylgjulengd segjum við að ljósið sé einlitt (e. monochromatic). Þannig er til dæmis gult ljós frá svokölluðum natrínlömpum sem eru stundum notaðir til götulýsingar. Þegar litur er mettaður sem kallað er, er ljósið ekki heldur fjarri því að vera einlitt. En ljósið í umhverfi okkar er oft langt frá því að vera einlitt. Hlutir sem lýsa vegna hita eins og til dæmis glóðarþráður í ljósaperu, logandi eldspýta eða glóandi skörungur senda frá sér ljós með breiðri tíðnidreifingu og liturinn sem við skynjum er þá fyrst og fremst háður hita hlutarins; þegar við hitum hlutinn breytist liturinn til að mynda úr rauðu yfir í hvítt.
Bylgjulengd ljóss
Hlutir sem lýsa vegna hita
En til að svara spurningunni hvað er litur? Litur á hlutum ræðst af því hvernig þeir endurkasta ljósið sem fellur á þá. Þegar hvítt ljós fellur á hlut, drekkur hann hluta af ljósinu en endurkastar hinu. Þetta endurkastaða ljós ræður lit hlutarins. Ef hluturinn endurkastar jafnt af öllum litum, sýnist hann hvítur, grár eða svartur eftir því hvort endurkastið er mikið eða lítið. En ef hann endurkastar mest af tilteknum lit, sýnist hann hafa þann lit.
Þau sögðu að ég væri þorpari, þorparinn í þorpinu, og kjaftasögur kunni fólk um mig ég flutti burt úr þorpinu.
Svo kem ég aftur löngu síðar til að líta á gamla staðinn minn. Tvær gamlar konur stinga saman nefjum, þarna kemur þorparinn.
Nú lá mín leið um stræti stórborga og oft var ég einmana.
Ég veit samt ekki hvers ég saknaði en upp af svefni vaknaði.
Hér kem ég aftur svona löngu síðar til að líta staðinn minn og finn að ég er enn í eðli mínu sami gamli þorparinn.
Þau byrja öll og enda alveg eins líkt og milli sleggju og steins.
Með úfna brimöldu á aðra hönd og sjoppu út við gráa strönd.
Á meðan grösin uxu í vorinu unnum við í slorinu.
Hjá einu af fyrirtækjum Sambandsins, inn á reikning félagsins.
Lag / texti: Magnús Eiríksson
Hér skilja leiðir en við horfum þakklát yfir
þetta ferðalag okkar í Tækniskólanum og á sama tíma spennt fyrir framtíðinni. Við viljum senda þakkir til kennara skólans sem hafa
gefið okkur tímann sinn og stutt við bakið á okkur í gegnum súrt og sætt, einnig viljum við
þakka fólkinu sem við höfum kynnst í gegnum námið en þið vitið hver þið eruð! Sérstakar
þakkir fá vinkonur okkar í mötuneytinu sem passa alltaf upp á að hafa kalda orkudrykki og heitan mat í hádeginu með jákvæðnina að leiðarljósi og bros á vör. Við þökkum líka Grafíu, Iðunni og Litlaprenti fyrir stuðning við okkur með því að kaupa auglýsingar í Ask og styrkja þar með útgáfu blaðsins og veitingar á útskriftarsýninguna okkar.
Árgangur vorannar 2024
Agnes Ásta Ragnarsdóttir
Andrés Blær Oddsson
Arnór Daði Brynjarsson
Berglind Rós Elmarsdóttir
Dominik Daniel Matysko
Friðbjörn Óskar Erlingsson
Karen Eva Ómarsdóttir
Kristinn Rafn Guðmundsson
Miðrik Kristján Ivanovic
Valur Jóhannsson
Viktor Bragi Bragason Þórdís Rún Heimisdóttir
Framtíðin er björt, fortíðin hlykkjótt og þakklætið er óendanlegt!
Kjaramál – Lífeyrismál – Sjúkrasjóður – Orlofssjóður – Fræðslustyrkir
Kynntu þér réttindin þín og fáðu frekari upplýsingar inn á heimasíðunni okkar www.grafia.is
Stórhöfða 21, 3.hæð 110 Reykjavík Sími 5400 100 grafia@grafia.is www.grafia.is