Magazine 79 - Symfonieorkest Vlaanderen

JANUARI / MEI 2017

MAGAZINE 79

Blikvangers Interview (Kurt Weill en Martin Valcke) Lente in Brugge (B Major! en Acoustic Power) Jonge componist (Mathias Coppens aan het woord) Scherp.Gesteld (Familieconcert Weerwolven) Orkestnieuws (Nieuwe musici) Verdieping (Aaron Copland en het populisme) Recept (Mahler 4) SOV op zwier (in Heist-op-den-Berg, Ieper en Koksijde)

Symfonieorkest Vlaanderen geniet de steun van

V.U. Frederik Styns. Westmeers 74 . B 8000 Brugge . T +32 50 84 05 87

p2/ p4/ p8/ p 10 / p 12 / p 14 / p 16 / p 18 / p 20 /

1

Een beter land Migratie is een fenomeen van alle tijden. Eeuwenlang al verlaten mensen hun thuisland. Sommigen ondernemen de reis na maandenlange voorbereiding, hoopvol op zoek naar liefde, geluk of avontuur. Minder fortuinlijk zijn zij die hun vertrouwde omgeving noodgedwongen en halsoverkop moeten verlaten – op de vlucht voor oorlog of conflict. Dergelijke taferelen zijn helaas ook vandaag de dag niet van het scherm weg te branden. Vraagstukken omtrent begrippen als identiteit, nationaliteit en staatsburgerschap kleuren dagelijks de media. Machtige mannen willen muren bouwen om migratie in te dijken.

Ook Osama Abdulrasol, solist van onze aprilconcerten, moest ooit zijn Heimat verlaten. Met zijn muziek levert hij echter het ultieme bewijs dat muziek geen landsgrenzen kent. Hoewel Abdulrasol opgroeide in het Midden-Oosten en Arabisch geschoold is, zoekt hij in zijn muziek actief naar een kruisbestuiving met Westerse genres, zoals folk en jazz, een genre dat hij in het geheim leerde kennen in Bagdad. Een muziekverkoper stopte hem er ooit een cassette toe waarop in het Arabisch enkel ‘jazz’ geschreven stond. Pas twintig jaar later, tijdens een concert in België, zou Osama beseffen dat het de muziek van Toots Thielemans was.

In 1997 vluchtte Osama noodgedwongen van Irak naar België. In zijn thuisland was de beruchte Saddam Hoessein op dat moment nog aan de macht. “Het leven was een georganiseerde chaos”, vertelt Abdulrasol. “Je hoefde zelfs niet aan politiek te doen. Iedereen die nadacht, was een gevaar voor het regime en moest voor zijn leven vrezen. Men kon op elk moment en zonder enige aanleiding opgepakt en opgesloten worden, of gewoon van de aardbol verdwijnen.”

In de lente brengt Abdulrasol in zijn ‘nieuwe’ land een qanoenconcerto, een creatie van Martin Valcke voor Symfonieorkest Vlaanderen. Valcke putte zijn inspiratie uit de reis die Osama aflegde, maar ook uit andere verhalen: “Ik heb zelf hele goede vrienden uit Iran en heb hun problemen als vluchteling van heel dichtbij meegemaakt. Het concerto wil graag een psychologische representatie zijn van de verschillende stadia in dit proces, ‘van thuis tot hier’.”

Mag de concertzaal in april een ruimte worden zonder muren, zonder grenzen, een beter land voor al wie komt genieten van muziek die ras en rang overstijgt.

naar een tekst van Christine Dysers

Blikvangers

2

© Andrei Churakov

www.symfonieorkest.be

Bolero zaterdag 18 februari 2017. 20 u.

Muziekcentrum de Bijloke. Gent zondag 19 februari 2017. 15 u. deSingel. Antwerpen woensdag 1 maart 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge Mathias Coppens (°1988) Music for Orchestra.

Creatie voor B Major! (enkel in Brugge) Arturo Márquez (°1950) Danzón Nr. 2 (niet in Brugge) Édouard Lalo (1823 –1892) Symphonie Espagnole Alberto Ginastera (1916 –1983) Estancia Suite Aaron Copland (1900 –1990) El Salon Mexico Maurice Ravel (1875 –1937) Bolero Dirigent. Adrien Perruchon Solist. Josef Špaček. viool

Tickets & Info tickets@symfonieorkest.be www.symfonieorkest.be +32 (0)50 84 05 87 rek. nr. BE06 7330 1321 0622 (BIC KREDBEBB)

De opwarming van de aarde? Dit programma geeft er zijn geheel onschuldige draai aan… Zonder onze ecologische voetafdruk te vergroten, vliegen we van Spanje, over Argentinië naar Mexico en terug. Ravels zuiderse Bolero, de zin­ derende waaghalzerij van Ginastera’s Estancia Suite en broeierige werken van Copland en Lalo toveren een blos op uw winterwangen.

© Andrei Churakov

© Andrei Churakov

© Alexios Tjoyas

3

Pastorale

Een beter land

Abendrot

zaterdag 18 maart 2017. 20 u.

CC Zwaneberg. Heist-op-den-Berg donderdag 23 maart 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge zaterdag 25 maart 2017. 20.15 u.

CC Het Perron. Ieper zondag 26 maart 2017. 15 u. deSingel. Antwerpen maandag 17 april 2017. 20 u.

O.L.V.-Ter-Duinenkerk. Koksijde (aangepast programma)

zaterdag 22 april 2017. 20 u.

Muziekcentrum de Bijloke. Gent dinsdag 25 april 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge zondag 30 april 2017. 15 u. deSingel. Antwerpen

donderdag 11 mei 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge zondag 14 mei 2017. 15 u. deSingel. Antwerpen donderdag 18 mei 2017. 20 u.

Paleis voor Schone Kunsten. Brussel

Martin Valcke (°1963) Qanoenconcerto. Creatie Sergei Rachmaninov (1873 –1934) Pianoconcerto nr. 2 Kurt Weill (1900 –1950) Kleine Dreigroschenmusik Max Steiner (1888 –1971) Casablanca Suite

Richard Strauss (1864 –1949) Vier letzte Lieder Luc Brewaeys (1959 –2015) Credeva Gustav Mahler (1860 –1911) Symfonie nr. 4

Ludwig van Beethoven (1770 –1827) Symfonie nr. 6 ‘Pastorale’ Luc Brewaeys (1959 – 2015) Along the Shores of Lorn Aaron Copland (1900 –1990) Appalachian Spring Pyotr Ilyich Tchaikovsky (1840 –1893) Rococo Variaties opus 33 (versie Fitzenhagen) Dirigent. Karel Deseure Solist. Felix Vermeirsch. cello (enkel in Koksijde) Maart brengt een droom van een programma. Beethovens Zesde Symfonie ‘Pastorale’ rijgt idyllische scènes aaneen tot een fantastisch muzikaal landschap.

Copland doet dromen van Noord-Amerika’s natuurpracht en centrale componist Brewaeys creëert een klankenroes die uitwaaiert langs de Schotse Lornkust.

Wilt u nog wel wakker worden?

Dirigent. Jan Latham-Koenig Solisten. Aleksandar Madzar. piano Osama Abdulrasol. qanoen Grenzen noch wetten kunnen muziek het zwijgen opleggen. Hoewel Rachmaninov, Steiner en Weill – in de ban geslagen door dictatoriale regimes – hun land moesten ontvluchten, overstijgen hun Pianoconcerto, Casablanca Suite en Driestuiversopera elke beteugeling. Ook qanoenspeler Osama Abdulrasol moest op zoek naar een beter land. Martin Valcke verklankt zijn omzwervingen.

Dirigent. Jan Latham-Koenig Solisten. Olga Jelínková. sopraan Galina Averina. sopraan De seizoensfinale danst op romantische, hemelse melodieën het ultieme einde tegemoet. Centrale componist Luc Brewaeys zwaait zijn leermeester uit met Credeva. Richard Strauss laat zijn Vier letzte Lieder fonkelen als een gestirnte Nacht. Mahler spiegelt ons in zijn Vierde Symfonie het Himmlische Leben voor. Het afscheid van seizoen 2016 – 2017 kan niet paradijselijker klinken.

www.symfonieorkest.be

Interview

KURT WEILL EN MARTIN VALCKE

© still uit de film ‘Casablanca’ (1942)

AAN DE TOOG IN RICK’S CAFÉ AMÉRICAIN

4

5

Casablanca, klassieker worden films niet. Wie herinnert zich niet de snedige oneliners van Humphrey Bogart of de getormenteerde blik van Ingrid Bergman.

Ook de originele filmmuziek van Max Steiner spreekt nog steeds tot de verbeelding. Onder de baton van Jan Latham-Koenig krijgt die het toepasselijke gezelschap van Kurt Weills Kleine Dreigroschenmusik en een nieuw werk van Martin Valcke waarin een hoofdrol is weggelegd voor de Iraakse qanoenspeler Osama Adbulrasol. Toepasselijk, want Casablanca gaat tenslotte over meer dan gefnuikte liefde.

Het verhaal speelt zich af in de gelijknamige Marokkaanse kuststad die anno 1941 bezet wordt door het collaborerende Vichyregime. Door haar ligging aan de Atlantische Oceaan stromen vijanden van het Duitse nationaalsocialisme er samen in de hoop te kunnen ontsnappen naar de Verenigde Staten. Dat klinkt jammer genoeg allemaal verdacht actueel. Wij vonden het voor de gelegenheid dan ook gepast Kurt Weill en Martin Valcke ten tonele te voeren tegen het decor van de film. De lezer zal ons de flagrante anachronismen en historische onjuistheden hopelijk vergeven, maar vluchten is nu eenmaal een thema van alle tijden.

www.symfonieorkest.be

6

Even in de sfeer komen. Het is avond in het mondaine Casablanca maar in Rick’s Café Américain gaan de lichten nog lang niet uit. Overal kringelt sigarettenrook en onder het gerinkel van ijsblokjes in longdrinks zet de zwarte pianist Sam het melancholische lied ‘As time goes by’ in. Ondertussen komt een kalend mannetje met een dikke, hoornen bril binnen en posteert zich op een kruk aan de bar.

lig, soms humoristisch maar altijd recht voor de raap. Ken je Baudelaire? Die schreef in Le Spleen de Paris dat de moderne dichter zich moest overleveren aan het krapuul. Wel, de componist ook. Gedaan met die hoogdravende Tristans en Isoldes.

Weill: Een Bogart Mint Sour, alstublieft.

Weill: Zo spoedig mogelijk. Aan Broadway kan ik vast mijn brood verdienen.

Of waarom niet in Hollywood?

Rick: Uitstekend keuze, mijnheer. (Tot de barman.) Jeffrey, twee Bogart Mint Sours van het huis.

Weill: Wie mag ik danken?

Rick: Rick Blaine. Dit is mijn etablissement. U komt mij bekend voor.

Weill: Weill is de naam, Kurt Weill. U kent mij misschien van mijn Dreigroschenoper. Nogal een hit, al zeg ik het zelf.

Tienduizend opvoeringen in achttien talen sinds de première in 1928. Helaas, in Duitsland pruimen ze mijn werk al enige tijd niet meer. Herr Goebbels noemt het entartete Kunst. Dat ik jood ben en mijn librettist Bertold Brecht een notoir marxist is, helpt natuurlijk niet.

Rick: Ik heb ervan gehoord, ja. Scabreuze liedjes uit de onderwereld... voor ongeschoolde stemmen en variétéorkest nog wel. Niet meteen spek naar de bek van een Wagnerfanaat als Hitler.

Weill: Wagner heeft het over koningen en goden. Bertold en ik plaatsen bedelaars op de bühne. De muziek en tekst van de Dreigroschenoper zijn als het proletariaat zelf. Soms rauw, soms me-

Rick: Spleen genoeg in Parijs nu de nazi’s er de plak zwaaien. U wil de plas over, neem ik aan?

Rick: Hollywood, daar ken ik wel een paar mensen.

Weill: Wat is dat voor instrument, kameraad?

Aan de andere kant van de bar zit een man met krulsnor en sikje, de haren zorgvuldig achteruit gekamd. Tullibardine met één ijsblokje. Naast hem een trapeziumvormige instrumentkist.

Valcke: Dit instrument is een qanoen.

Het is een tokkelinstrument dat in Arabische en Turkse muziek gebruikt wordt. Gelijkt wat op de Europese citer.

Weill: Ah, Arabisch… met kwarttonen dus?

Valcke: Inderdaad, correct opgemerkt, een kenner…

De man komt naast Kurt Weill zitten, en stelt zich voor als Martin Valcke, ook componist. De mannen schudden handen. Valcke opent de instrumentkist en laat de qanoen zien.

Valcke: Kijk, alle snaren kunnen apart per komma versteld worden tot een halve toon lager of hoger. Zo is het mogelijk om alle Arabische toonladders met kwarttonen te spelen.

Weill: Klinkt interessant. Misschien iets voor mijn volgende compositie. Kan u laten horen hoe de qanoen klinkt?

Valcke: Neen, dat kan ik niet. Ik hou het instrument in bewaring voor mijn vriend Osama Abdulrasol. Hij is een Iraakse qanoenvirtuoos, en is momenteel onderweg.

Rick: (met half dichtgeknepen ogen) En wat doet u in een bar met andermans instrument, als ik vragen mag?

Valcke: Ik wacht, ik voel. Hier in Casablanca ervaar ik de kruising tussen de Westerse en Oosterse culturen. Ik heb deze inspiratie nodig, ik schrijf momenteel een concerto voor qanoen en orkest waarin ik beide culturen laat samenvloeien. Osama zal mijn concerto spelen op dit instrument.

Rick: En wanneer zien we uw Iraakse kameraad?

Valcke: Osama is onderweg. Door zijn liberale breeddenkendheid was hij een vluchteling in eigen land. Hij is gelukkig een man die kansen ziet: hij is gevlucht naar het Westen, en heeft hier een toekomst opgebouwd. Maar hij is nog steeds een vluchteling, voor de meesten blijft hij een Irakees in het Westen.

Zijn muziek is echter zijn grote kracht, ik kan niet wachten tot ik mijn muziek door hem gespeeld hoor.

7

Rick: Een concerto dus… En wordt het Tristan en Isolde, of Spleen de Paris?

Valcke: Net zoals meneer Weill zoek ik de combinatie op van elementen en verhalen uit verschillende muzikale hoeken. Niet om een lappendeken te maken, maar om alles te laten versmelten tot iets nieuws dat mensen kan beroeren.

Weill: Inderdaad, daar hou ik ook van.

Brahms, Bach, jazz, tango… laat maar komen, het geeft een magische mix.

Valcke: Precies, u hebt laten horen hoe men tegenstellingen kan combineren zonder dat het plat wordt: klassiek en variété, mysterie en herkenbaarheid, humor en ernst,… Mijn concerto wordt een mix van Arabische ritmes en maqams – dat zijn hun toonladders – en al het heerlijks dat de twintigste-eeuwse Westerse muziek te bieden heeft: tonaliteit en atonaliteit, grenzeloze ritmische mogelijkheden, gekende en nieuw verzonnen klankkleuren,… De ervaringen van Osama als vluchteling gebruik ik als rode draad voor mijn vertelling.

Weill: Weet je, ik hou ook enorm van de versmelting van figuratief en abstract.

Jij? Valcke: Je leest mijn gedachten. Wellicht is dat een mogelijke toekomst van de muziek.

Weill: Martin, ik geloof dat dit het begin is van een mooie vriendschap.

Rick: Heren, een Bogart Mint Sour en een Tullibardine van het huis!

www.symfonieorkest.be

Lente in Brugge

© Tim Theo Deceuninck

B MAJOR! EN ACOUSTIC POWER

8

9

In Vlaanderen dreigen maart en april wel eens geplaagd te worden door buien en grillen, maar met de nagelnieuwe muziekbiënnale B Major! en de tweede editie van het jongerenproject Acoustic Power belooft het voorjaar in de Breydelstad toch broeierig van start te gaan.

B Major! brengt een unieke Brugse sound die uitersten moeiteloos verzoent: traditie en vernieuwing, oude muziek op nieuwe luisterplekken, nieuwe creaties op historische hotspots – dat alles bedacht, gekneed en gevormd in en voor de stad, door muziekmakers met visie en verhaal. Mathias Coppens is zo’n muziekmaker: twintiger, ambitieus en in het bezit van een compositieopdracht voor Symfonieorkest Vlaanderen. Zijn werk Music for Orchestra zal het Brugse muziekfestival feestelijk en vurig op gang schieten. Met de temperatuur zal het begin maart in Brugge alvast snor zitten. B Major! ? Si, señor!

Op het concertpodium geen lente zonder nieuw geluid, maar ook in de zaal valt een groen blaadje niet te versmaden. Het project Acoustic Power wil de brug slaan tussen klassieke muziek en jongeren uit de derde graad secundair onderwijs. Tot eind februari laten negen gepassioneerde muziekdocenten meer dan 2.100 leerlingen de kracht van klassieke muziek beleven. Deze workshop is de perfecte voorbereiding op het concert dat de leerlingen in april in het Concertgebouw beleven. Op dit afsluitende concert draagt ook Symfonieorkest Vlaanderen zijn steentje bij. Het

importeert daarvoor de lente van overzee. Aaron Coplands kleurrijke suite Appalachian Spring is ongetwijfeld het geknipte stuk om adolescentenharten warm te maken voor orkestrale kunstmuziek. Via een kortfilm, gesprekken en een stevig concert ontdekken jongeren dat het vuur van de muzikant, de bezielende leiding van de dirigent en het krachtige samenspel van het orkest onvergetelijke momenten opleveren.

Naast de workshop en het concert kunnen leerlingen deelnemen aan een wedstrijd ‘Doe iets creatiefs met klassieke muziek’. De resultaten van editie 1 waren nu weer grappig, dan weer ontroerend, maar altijd verrassend. Geen wonder dat Acoustic Power al vaak in de prijzen viel: na de aKCess-prijs (toegankelijk maken van cultuur) en de BILL-Award (de beste jongerencommunicatiecampagne) werd Acoustic Power ook genomineerd voor de KLARA ‘Iedereen Klassiek’-Prijs 2016. Een zoveelste opsteker voor dit unieke project.

Leve de Brugse lente! www.bmajor.be www.acousticpower.be

Acoustic Power wil meer zijn dan een les Brahms of Beethoven.

De workshops vertrekken vanuit de leefwereld van jongeren en zijn op hun maat en interesses gesneden.

www.symfonieorkest.be

Jonge componist

MATHIAS COPPENS

© Matthias Desmet

OVER ZIJN CREATIE MUSIC FOR ORCHESTRA

10

11

Humor en lichtheid doen ons relativeren, ook in muziek, maar het moet verder gaan dan dat. Voor mij is muziek een metafoor voor een dieper zoeken.

Mathias Coppens – nog geen 30! – schreef op vraag van Symfonieorkest Vlaanderen en speciaal voor de Brugse muziekbiënnale B Major! een compositie die op 1 maart 2017 in première gaat.

Coppens’ Music for Orchestra belooft de kernideeën van B Major! in zich te dragen: een ontmoeting van nieuwe en klassieke ingrediënten, smaakvol verzoend door een jonge muziekmaker.

We geven Mathias graag zelf het woord.

Over zijn creatie “Ik beschouw Music for Orchestra als het eerste deel van een groter werk, wellicht wordt het ooit een symfonie. De andere delen zijn al ongeveer geconcipieerd in mijn hoofd maar hebben het daglicht nog niet gevonden.

Mijn werk sluit aan bij een bepaalde symfonische traditie die bij de componerende generatie van nu misschien wat verloren is gegaan, maar waaraan volgens mij wel veel nood is. Ik heb er in elk geval nood aan. Ik gebruik de oude vormschema’s die gekoppeld zijn aan de kunstfilosofische idealen van voor het modernisme (evenwicht versus het extreme), maar wel met de stijlkenmerken die voornamelijk afkomstig zijn van hedendaagse pop- en filmmuziek.

Artiesten als Radiohead en Thomas Newman passeren de revue, maar de basis blijft het werk van de groten: de ontwikkelingsidee van componisten als Beethoven, Brahms en Bach en de bruisende lichtheid van Mozart, Ravel.”

Over muziek en maatschappij “Er wordt dikwijls gedebatteerd over de functie en de plaats van het orkest in de maatschappij. Ik maakte onlangs een open repetitie van Symfonieorkest Vlaanderen mee. Kindjes

van diverse afkomst zaten er aandachtig te luisteren. Na de pauze mocht een jongen met een mentale beperking het orkest even ‘dirigeren’. Hij deed dat met de zwier van een echte maestro. Zulke initiatieven zijn fantastisch én broodnodig. Voor mij hoeft het orkest zich niet helemaal heruit te vinden, al mogen de conventies wel wat losser.

De basis blijft gewoon samen muziek maken. Iedere muzikant is een schakel, soms op de voorgrond, soms ten dienste, maar dat is ook de kern van samenleven.

Mijn eigen muziek hoeft niet per se zoveel over onze maatschappij te zeggen. Ze moet vooral ontroeren, iets losmaken waardoor je terug de energie hebt om verder te gaan.

Schoonheid is daarbij een belangrijk deel van het spectrum.

Ook ironie en satire zijn belangrijk, omdat ze het ernstige in perspectief kunnen plaatsen. Humor en lichtheid doen ons relativeren, al moet het verder gaan dan dat. Voor mij is muziek een metafoor voor een dieper zoeken. De zoektocht naar identiteit hangt samen met je wereldbeeld en dat bepaalt je stijl. Mijn persoonlijke en mijn muzikale identiteit zijn – net als zwaarte en lichtheid – onlosmakelijk met elkaar verbonden.”

www.symfonieorkest.be

12

Scherp.

Gesteld

13

Familieconcert Weerwolven Onze jongste muziekliefhebbers konden zich in de kerstvakantie opnieuw vastbijten in een concert met tanden: Weerwolven!

De setting: Wakkerdam, ergens in de jaren ‘50. Voorheen een ingedommeld stadje, nu het doelwit van bloeddorstige weerwolven.

De wapens: gezond verstand, scherpe oren, een arendsblik en een eigenhandig ineen gevezen en deskundig gestemde duimpiano.

De helden: alerte burgers in propvolle concertzalen en een raad der wijzen op het podium.

De strijd: drie woelige maar vooral muzikale etmalen lang!

Foto’s Š Frederik Sadones

www.symfonieorkest.be

Orkestnieuws: SYMFONIEORKEST VLAANDEREN VERWELKOMT NIEUWE MUSICI

Trouwe concertgangers herkennen ongetwijfeld onze vaste kern musici op de officiële orkestfoto. De aandachtige luisteraar / kijker zal weldra echter nieuwe gezichten kunnen ontwaren. De afgelopen maanden organiseerden we audities voor cello, pauken en eerste hoorn waarvoor telkens tientallen gegadigden kandideerden. Drie gelukkigen kwamen als winnaars uit de bus: Joyce Kuipers vervoegt vanaf dit voorjaar de cellopupiter, Jelle Proost neemt binnenkort plaats achter de pauken en Nick Mooney komt helemaal vanuit Australië om de stoel van eerste hoorn te bezetten. Joyce en Jelle zijn als jonge alumni van de Vlaamse conservatoria overigens talent van eigen bodem. Altviolist Atico Razera doorliep intussen con brio zijn stageperiode bij Symfonieorkest Vlaanderen en werd beloond met een vaste stek binnen ons orkest. Een nieuwe lente, nieuwe gezichten, nieuwe geluiden; iets om naar uit te kijken!

14

© Simon van Boxtel

15

www.symfonieorkest.be

16

Verdieping

AARON COPLAND EN HET POPULISME

De muziek van Aaron Copland (1900 –1990) is dit voorjaar goed vertegenwoordigd. El Salón México en Appalachian Spring vormen de ruggengraat van de concertprogramma’s Bolero en Pastorale. Beide werken werden gecomponeerd in de jaren ’30 van de vorige eeuw en staan in de muziekgeschiedenis te boek als pennevruchten van Coplands zogeheten populistische stijl.

Zei iemand daar populistisch? Inderdaad. In editorialen en opiniestukken is de term populisme de laatste jaren opnieuw uitgegroeid tot een echt buzzwoord. Wat er precies mee bedoeld wordt, is lang niet altijd duidelijk. Het is dan nog maar de vraag wat we er in het Amerika van tachtig jaar geleden onder moeten verstaan. Populaire muziek? Volkse muziek?

Ordinaire muziek? Even terugspoelen dus.

Dat het Europa van de jaren ̓ 30 een vruchtbare bodem vormde voor uiterst rechtse regimes, is algemeen bekend.

In België bijvoorbeeld probeerden behoudsgezinde, quasimilitaristische partijen als Rex en het Verdinaso munt te slaan uit een algemeen gevoel van culturele en politieke malaise. In de Verenigde Staten, eveneens geplaagd door een economische depressie van formaat, sloeg de politieke barometer echter naar links door. In de naweeën van de beurscrash op Wallstreet was in 1933 de democraat Franklin Delano Roosevelt aan de macht gekomen.

Zijn New Deal liet een frisse wind door de Nieuwe Wereld waaien.

17

Als intellectueel met communistische sympathieën voelde Copland de nood om een eenvoudige muzikale taal te hanteren die ook de grote radioluisterende massa zou aanspreken.

Europese repertoire als de laatste ontwikkelingen binnen de avant-garde. Zijn eerste stukken getuigen ontegensprekelijk van die invloeden, maar vanaf de jaren ’30 ontwikkelt hij een meer persoonlijke – ja – Amerikaanse toonspraak. Op het einde van de negentiende eeuw had de Populist Party zich een ongerept, ruraal en vooral mythisch Amerika gedroomd, als tegengif voor de zich sterk ontwikkelende steden en hun ongebreideld kapitalisme. Dit soort utopische gedachten zou in de Amerikaanse geschiedenis nog lang doorwerken.

Coplands gebruik van volkswijsjes en zijn verwijzingen naar het platteland zijn er alleszins niet vreemd aan. Ze suggereren een eerbiedwaardig verleden, authentieke muzikale wortels die hij verder verrijkt met meer urbane vormen als jazz en blues. Als intellectueel met communistische sympathieën voelde hij ten slotte de nood om een eenvoudige muzikale taal te hanteren die ook de grote radioluisterende massa’s zou aanspreken.

Op muzikaal vlak deed het linkse klimaat opnieuw het debat over esthetiek oplaaien. Al geruime tijd was de Amerikaanse elite op zoek naar een eigen stem, iets tussen de al te volkse jazz en de nobele Europese klassieke traditie. Die laatste bezat vanzelfsprekend een groot aanzien, maar werd vaak als te aristocratisch en te hermetisch ervaren. Jazz werd dan weer vooral met de zwarte bevolking uit de steden geassocieerd.

Copland kraakte de code. Zelf had hij een gedegen klassieke opleiding genoten en was hij op de hoogte van zowel het grote

Zo roept Appalachian Spring de onvatbare natuurpracht van een bergketen op. Hoewel de titel achteraf is toegevoegd, hebben vele Amerikanen er een uitdrukking van de sublieme schoonheid van hun geboortegrond in gehoord.

Eenvoud en helderheid suggereren een weids vergezicht waarin her en der sporen van menselijke beschaving zijn op te merken. Dat laatste benadrukt Copland bijvoorbeeld door gebruik te maken van authentiek Amerikaanse volksmuziek, in dit geval een hymne van de zogeheten Shakers, een oude christelijke groepering. In El Salón México appelleert de componist eveneens aan dat folkloristische buikgevoel.

De dynamiek van de wervelende Mexicaanse volksdansen wordt er handig uitgespeeld tegen de stijvere Europese salonvarianten.

Samengevat voorzag Coplands zogenaamde populistische stijl de VS paradoxaal genoeg van een eigensoortig ‘klassieke’ muziek. Populaire muziek? Best wel. Volkse muziek?

Verre van. Ordinaire muziek? Nooit.

www.symfonieorkest.be

Recept MAHLER 4

Wie dacht dat men in de hemel enkel rijstpap serveerde, heeft nog niet naar Gustav Mahlers Vierde Symfonie geluisterd. Deze feestelijke klassieker binnen het orkestrepertoire werd gecomponeerd rond het symfonische lied Das himmlische Leben, dat er het laatste deel van vormt. De tekst roept een kinderlijk visioen op van de hemel, waarin een ratjetoe aan heiligen druk bezig is een feestmaal te bereiden. Sint-Lukas slacht een os, Sint-Petrus vangt een vis en Sint-Martha roert in de potten. Kortom, een ideale plat de rĂŠsistance van het Abendrot-programma rond afscheid en dood dat ondanks zijn thematiek niet zwaar op de maag ligt.

18

19

Ingredienten: Een naar Mahleriaanse normen bescheiden orkest onder de baton van Jan Latham-Koenig.

Sleebellen voor een verrassend frisse toets.

Een viool die een volledige toon hoger staat gestemd ter evocatie van Freund Hein, een vedel spelend skelet uit de middeleeuwse literatuur en wellicht het sympathiekste zinnebeeld van de dood dat de mensheid zich tot nog toe verbeeld heeft.

Een sopraan met genoeg onschuld om de hemelse keukenscène tot leven te toveren. Of zoals het voorschrift in de partituur luidt: ‘Stem met kinderlijk vrolijke uitdrukking, gestaag zonder parodie!’

Een componist die de mosterd bij Beethoven haalt maar, getrouw aan de romantische Geist, via een volkomen eigen klankwereld uitdrukking geeft aan een kosmisch levensgevoel. Anders gezegd: vier delen (zoals in B’s Vijfde) met programmatische inhoud (zoals in B’s Zesde) die culmineren in een gezongen finale (zoals in B’s Negende).

Bereiding (voor 4 delen):

Begin volslagen eigengereid: sleebellen en fluitjes.

Voeg twee haast classicistische thema’s toe en roer tot het mengsel alle kleuren van het aardse leven uitslaat: van je reinste vitalisme over existentiële twijfel en terug.

Een schertsende dodendans opkloppen in driekwartsmaat. Opgelet, het geheel niet te bitter afkruiden. Het is tenslotte Freund Hein (met de nadruk op Freund) die de mens op minzame wijze tot de dood verlokt. Twee bucolisch aandoende trio’s helpen het onvermijdelijke sterven wat te verzoeten. A spoonful of sugar helps the medicine go down.

Een (af)gestreken melodie zonder franjes. Rustig laten sudderen want met het oog op de eeuwigheid van het hemelse leven is haast niet langer aan de orde.

Wacht tot alle aardse commotie van het eerste deel volledig verdampt is en de ziel volkomen gegaard.

Hou de hoofdbrok voor het laatste. Een sopraan gunt ons een blik in de hemelse keuken waar de ovens avondlijk rood kleuren. Neem naïviteit hier heel letterlijk, als een geboorte, maar werk af met een deemsterend morendo.

Smakelijk!

www.symfonieorkest.be

SOV op zwier

© Andrei Churakov

CONCERTEN IN HEIST-OP-DEN-BERG, IEPER EN KOKSIJDE

20

21

Met Ludwig van Beethovens Zesde Symfonie ‘Pastorale’ rolt Symfonieorkest Vlaanderen de rode loper uit voor een okselfrisse lente. Het ontwaken van het land, het ruisen van de rivier, het samenzijn van mensen, een dramatisch onweer en een slotlied van vrolijke herders: wie kan weerstaan aan zoveel idyllische muzikale tafereeltjes? Geen wonder dus dat onze maartproductie alle hoeken van Vlaanderen ziet. Zin om andere lucht op te snuiven dan die in Concertgebouw Brugge of deSingel in Antwerpen?

Wij bieden u aantrekkelijke alternatieven.

Heist-op-den-Berg 18 maart 2017. 20 u.

Roept het horen van Beethovens overbekende natuurode meteen beelden op van heidegrond en een vruchtbare Nete-vallei, van veen, stekelbrem of zonnedauw? Dan moet u simpelweg de lokroep van de Zuiderkempen beantwoorden. CC Zwaneberg ontvangt het orkest en garandeert een passende soundtrack bij de natuurpracht van Heist en omstreken. info & tickets: 015 25 07 70 www.zwaneberg.be

Ieper 25 maart 2017. 20.15 u.

Ieper is méér dan zijn historische verleden. Verken de groene vestingsgordel rond de stad of de wandelpaden doorheen provinciedomein de Palingbeek.

Nagloeien na een gezonde ‘buitendag’ kan op de tonen van Beethoven, Brewaeys en Copland. Natuurschoon voor lijf én hart! info & tickets: 057 23 94 80 www.ccieper.be

Koksijde 17 april 2017. 20 u.

Paasmaandag aan zee doorbrengen en afsluiten met een paasbest concert op een bijzondere locatie? Dat kan! Symfonieorkest Vlaanderen herneemt op 17 april zijn Pastorale-concert in licht aangepaste vorm in de O.L.V.-Ter-Duinenkerk in Koksijde. Klara-stem Greet Samyn is uw gastvrouw.

Programma Koksijde: Aaron Copland Appalachian Spring P.I. Tchaikovsky Rococo variaties Ludwig van Beethoven Symfonie nr. 6 ‘Pastorale’ Solist. Felix Vermeirsch. cello Info & tickets: info@paasconcert.be

www.symfonieorkest.be

22 Het Davidsfonds, dat zijn volwassenen en kinderen die houden van cultuur.

40.000 mensen die samen taal, geschiedenis en kunst beleven in heel Vlaanderen. Bijvoorbeeld door cursussen te volgen, cultuurreizen te maken, culturele evenementen mee te pikken of boeken te lezen. Het hoeft niet te verbazen dat daar ook nogal wat activiteiten rond muziek bij zitten. Hieronder vindt u een greep uit ons muzikale aanbod van cursussen en reizen.

Geniet nog meer van muziek… met het DAVIDSFONDS!

FEBRUARI DO 2 FEB

Start cursus ‘De dansende Zonnekoning. Muziek aan het hof van Lodewijk XIV’. Een muzikale reis naar het prachtige Versailles, met muziek van o.a. Lully en Marin Marais. Door Els Van Hoof, in Roeselare.

DI 7 FEB

Dagevenement ‘Jazz 100. Jazz in Flagey’. Samen met Marc Van den Hoof viert u de 100ste verjaardag van de jazzmuziek en van iconen als Ella Fitzgerald, Thelonious Monk en Dizzy Gillespie. Met lezing, rondleiding, buffet en concert, in Flagey Brussel.

MA 20 FEB

Start cursus ‘Van Armstrong tot Thielemans. Wegwijs in jazz’.

In deze cursus laat jazzspecialist Marc Van den Hoof u op aangename wijze kennismaken met de geschiedenis van de jazzmuziek. In Kasterlee.

MAART

MA 6 MAA

Start cursus ‘De componist en de koning. De band tussen Wagner en Ludwig II van Beieren’. Een onbekend verhaal over een melomaan-koning en een ambitieuze componist. Door Johan Uytterschaut, in Diksmuide.

ZO 26 MAA

Vertrek cultuurreis naar Amsterdam voor De Mattheuspassie in het Concertgebouw, met Beatrijs Van Hulle. Duur: 1 dag.

APRIL

ZO 9 APR

Vertrek cultuurreis naar Baden-Baden voor De Osterfestspiele, met Piet Swerts. Duur: 4 dagen.

ZO 9 APR

Vertrek cultuurreis naar Cuenca & Castilla la Mancha voor Semana de musica religiosa de Cuenca, met Yves Senden.

Duur: 8 dagen.

WO 26 APR

Vertrek cultuurreis naar Wenen voor een muzikale verkenning van de stad en verschillende concerten, met Piet Swerts & Zeger Vandersteene. Duur: 4 dagen.

MEI

WO 10 MEI

Vertrek cultuurreis naar Philadelphia voor een exclusieve inkijk in de (muziek)cultuur en het Chamber Orchestra of Philadelphia, met Dirk Brossé. Duur: 6 dagen.

DI 23 MEI

Dagevenement ‘OP.RECHT.MECHELEN. Recht en rechtvaardigheid’. Met lezing door Jef Vermassen, broodmaaltijd en voorstelling muziektheater van Zefiro Torna en ARSENAAL / LAZARUS. In Mechelen.

WO 24 MEI

Vertrek cultuurreis naar Dresden, het Florence aan de Elbe, voor de Musikfestspiele, met Els Swinnen. Duur: 4 dagen.

DON 25 MEI

Vertrek cultuurreis naar Ile de France voor het impressionisme in muziek en beeld, met Piet Swerts. Duur: 3 dagen.

Meer info over onze cursussen, reizen, evenementen of boeken vindt u op www.davidsfonds.be. U kunt daar ook meteen de volledige cursusgids en reisbrochure gratis aanvragen.

23

GERSHWIN’S GREATEST HITS Anima Eterna Brugge ZA 04.03.2017 / 15.00

BOEK OOK UW TICKETS VOOR

01.03.17 Symfonieorkest Vlaanderen Bolero

Een swingend namiddagconcert van Broadway-jazz tot klassiek

OPENINGSCONCERT B-MAJOR MUZIEKBIËNNALE BRUGGE

AD_SOVMAG_AEB_210x90.indd 1

BEN JIJ AL FAN

24/01/17 12:45

van West-Vlaanderen?

Nieuws van de provincie, 7 dagen op 7, de klok rond via www.west-vlaanderen.be www.facebook.com/westvlaanderen @provinciewvl

Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis Jan Van Eyckplein 2, 8000 Brugge T 0800 20 021 (gratis nummer) E provincie@west-vlaanderen.be

ADV_Benjijfan_Symfonieorkest_151121.indd 1

06-08-15 10:42

EXPERIMENT/BEELDENDE KUNST/THEATER/JAZZ/ACTU KLASSIEKE MUZIEK/POËZIE/ DESIGN/FOTOGRAFIE/DANS/ OUDE MUZIEK/LITERATUUR/ OPERA/ARCHITECTUUR/A FILOSOFIE/FILMMUZIEK/I GESCHIEDENIS/ERFGOED/GRA HEDENDAAGSE MUZIEK/FESTI POLITIEK/ECONOMIE/WORLD PERFORMANCE/SOCIOLOGIE/ CHANSONS/ SOUNDSCAPE Klara. Blijf verwonderd.

Kalender seizoen 2016 - 2017 Bolero

Zaterdag 18 februari 2017. 20 u.

Muziekcentrum de Bijloke. Gent Zondag 19 februari 2017. 15 u deSingel. Antwerpen Woensdag 1 maart 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge Mathias Coppens (°1988) Music for Orchestra.

Creatie voor B Major! (enkel in Brugge) Arturo Márquez (°1950) Danzón Nr. 2 (niet in Brugge) Édouard Lalo (1823 –1892) Symphonie Espagnole Alberto Ginastera (1916 –1983) Estancia Suite Aaron Copland (1900 –1990) El Salon Mexico Maurice Ravel (1875 –1937) Bolero Dirigent. Adrien Perruchon Solist. Josef Špaček. viool

Pastorale

zaterdag 18 maart 2017. 20 u.

CC Zwaneberg. Heist-op-den-Berg donderdag 23 maart 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge zaterdag 25 maart 2017. 20.15 u.

CC Het Perron. Ieper zondag 26 maart 2017. 15 u. deSingel. Antwerpen maandag 17 april 2017. 20 u.

O.L.V.-Ter-Duinenkerk. Koksijde Ludwig van Beethoven (1770 –1827) Symfonie nr. 6 ‘Pastorale’ Luc Brewaeys (1959 – 2015) Along the Shores of Lorn Aaron Copland (1900 –1990) Appalachian Spring Pyotr Ilyich Tchaikovsky (1840 –1893) Rococo Variaties opus 33 (versie Fitzenhagen) (enkel in Koksijde) Dirigent. Karel Deseure Solist. Felix Vermeirsch. cello (enkel in Koksijde)

Acoustic Power

18 – 20 april 2017.

Alle info en inschrijvingen: acousticpower.be

Een beter land

zaterdag 22 april 2017. 20 u.

Muziekcentrum de Bijloke. Gent dinsdag 25 april 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge zondag 30 april 2017. 15 u. deSingel. Antwerpen Martin Valcke (°1963) Qanoenconcerto. Creatie Sergej Rachmaninov (1873 –1934) Pianoconcerto nr. 2 Kurt Weill (1900 –1950) Kleine Dreigroschenmusik Max Steiner (1888 –1971) Casablanca Suite Dirigent. Jan Latham-Koenig Solisten. Aleksandar Madzar. piano Osama Abdulrasol. qanoen

Abendrot

donderdag 11 mei 2017. 20 u.

Concertgebouw. Brugge zondag 14 mei 2017. 15 u. deSingel. Antwerpen donderdag 18 mei 2017. 20 u.

Paleis voor Schone Kunsten. Brussel Richard Strauss (1864 –1949) Vier letzte Lieder Luc Brewaeys (1959 – 2015) Credeva Gustav Mahler (1860 –1911) Symfonie nr. 4 Dirigent. Jan Latham-Koenig Solisten. Olga Jelínková. sopraan Galina Averina. sopraan

Afgitekantoor Brugge Erkenningsnr. P308506

BELGIE(N) - BELGIQUE

PB- PP B- 00733

Contact Westmeers 74 – B 8000 Brugge T. +32 50 84 05 87 communicatie@symfonieorkest.be www.symfonieorkest.be Redactie.

Régis Dragonetti. Hanne Pirlet.

Werkten mee aan deze uitgave.

Liesbet Cuvelier. Annelien De Rycke.

Fleur Devlieger. Stephanie Dierckxsens.

Frederik Styns. Martin Valcke.

Coverfoto. © still uit de film ‘Casablanca’ Programma’s onder voorbehoud van wijzigingen.

Ticketlijn.

Elke werkdag van 10u. tot 13u.

RETOUR NAAR Symfonieorkest Vlaanderen Westmeers 74 B 8000 Brugge

Volg ons op