Hoe leuk is het gevraagd te worden om een symfonie te schrijven voor de prachtige stad Gent? Een stad naar mijn hart waar ik jarenlang gewoond heb, waar ik me volledig thuis voel, en waar ik nog altijd zo graag door de straten wandel. Gent, met zijn rijke geschiedenis, warme sfeer en, niet te vergeten, een overvloed aan fantastische restaurants in het centrum!
Voor mij als componist is het een grote eer om een ode te mogen brengen aan deze veelkleurige en bruisende stad. Maar wat het nog specialer maakt, is dat deze symfonie in wereldpremière gaat met Symfonieorkest Vlaanderen, tijdens het openingsweekend van Gent Festival van Vlaanderen. Hier zit een zeer blije Jef Neve dit bericht te schrijven.
Muziek het spelen én het schrijven ervan zit al van kindsbeen af in mijn bloed. En samen musiceren met een orkest blijft telkens weer een hoogtepunt. Het proces van samen repeteren, zoeken naar de mooiste interpretatie, de intense samenwerking met dirigent en muzikanten, en uiteindelijk de magie van het live spelen voor een publiek: dat blijft puur geluk.
Mijn nieuwe, zesdelige symfonie draait volledig rond verbinding. Ik ga op zoek naar de raakvlakken tussen het middeleeuwse Gent en het Gent anno 2025. Naar de rijkdom van culturen die hier samenleven. Naar de ziel van de stad en ja, ook naar de Buffalo’s! Al die invloeden smelten samen in één feestelijke ode aan Gent.
Ik ben alvast enorm benieuwd naar de wereldcreatie in september en hoop u daar ook te zien. Afspraak in het Wintercircus!
Lieve groeten Jef
Verbinding
Jef Neve (°1977) is een Belgische pianist en componist. Voor stadsfestival OdeGand componeert hij ‘De Gentse’, zijn eerste symfonie een muzikale ode aan de stad Gent.
concert ‘De Gentse’ 12 september om 20:30 (betalend) 13 september om 20:00 (gratis) in het Wintercircus in Gent
Chef-dirigent Kristiina Poska heeft sinds haar aantrede in 2019 haar onmiskenbare stempel gedrukt op Symfonie orkest Vlaanderen. Ook op het publiek, de concertzalen en technici laat ze een indruk na. We verzamelden vier odes aan Kristiina Poska—elk vanuit een ander perspectief.
“Ze zet altijd de musici van het orkest in het zonnetje”
Net als in mijn chirurgenwereld, zijn vrouwen in de dirigentenwereld nog flink ondervertegenwoordigd (8% wereldwijd!).
België doet het goed: tot voor kort had bijna 50% van de orkesten een vrouwelijke chef-dirigent. Wat een geluk dat Gent, in de oudste concertzaal van Europa, dit mocht ondervinden. Mijn ouders, beide gepensioneerde musici, hadden graag met haar gewerkt. Volgens hen heeft de dirigent grote invloed op de sfeer in het orkest. Samen met topmusici heeft Kristiina Symfonieorkest Vlaanderen naar een hoger niveau getild en internationaal op de kaart gezet. Haar sprankelende verschijning —altijd elegant gekleed—met haar heldere ogen, de manier waarop ze met haar gebaren in dialoog gaat met het orkest, zijn heel bijzonder. Wat ik enorm in haar waardeer: bij elk concert gunt ze tijdens het slotapplaus het podium aan de musici. Zo leert het publiek ook hén kennen. Als prachtige afsluiting van haar tijd heeft ze het publiek de Negende Symfonie van Beethoven gebracht; een passend magnum opus. Wat een bijzondere en getalenteerde vrouw! Het was een groot genoegen om haar aan het werk te zien en persoonlijk te ontmoeten. Ik wens haar heel veel succes met haar mooie gezin en haar nieuwe uitdagingen. Ik ga haar missen!
(2)
“Het peil van spelen dat Poska bij ons huisorkest over de jaren heen afdwong is hoog”
Wanneer Kristiina Poska straks de bok van Symfonieorkest Vlaanderen verlaat, zal ze dat net zo doen als ze kwam: met verve en verstand, gedreven en integer, meeslepend maar vooral kraakhelder, met dank aan haar opmerkelijk frisse en subtiele lezing van de partituur. Als proef van haar verdienste dient de kwaliteit van het orkestspel dat Symfonieorkest Vlaanderen tijdens de jaren onder haar leiding bereikte. Het peil van spelen dat Poska bij ons huisorkest over de jaren heen afdwong, is hoorbaar hoog en evident genietbaar. Wanneer Martijn Dendievel straks het stokje van haar overneemt, mag hij zich in de handjes knijpen: hij krijgt een orkest ter beschikking waarbij schoonheid en klankrijkdom in elkaars verlengde liggen.
Door het gemak waarmee Kristiina Poska het vertrouwen van haar musici en publiek wist te winnen, stimuleerde ze ook de verdraagzaamheid voor minder vanzelfsprekend repertoire. Ik herinner me dan ook tal van uitvoeringen van verrassende orkestwerken, waarin telkens weer een feest van kleur en sfeer opgevoerd werd.
Maar, de uitvoering die me persoonlijk het meest zal bijblijven, blijft toch de eerste orkestrepetitie die Kristiina Poska leidde in onze—nog half afgewerkte—concertzaal. Het jaar was 2020, de coronacrisis was nog lang niet bedwongen, en live concerten waren volledig uit den boze. Het privilege om, na maandenlang geen levende musicus meer gehoord te hebben, plots een symfonisch orkest Beethoven te horen repeteren, was ronduit onvergetelijk. Vanachter mijn mondmasker zat ik te huilen van blijdschap over zoveel moois.
Dankjewel, Kristiina, voor alle andere, prachtige en superieure concertmomenten die in de jaren daarop zouden volgen. Het ga je goed, en hoop je nog vaak in het Muziekcentrum te mogen begroeten, ook al is het dan niet meer als chef.
Prof. Dr. Nathalie Roche, plastisch chirurg UZ Gent en fan van Symfonieorkest Vlaanderen
Tom Janssens, artistieke coördinatie Muziekcentrum De Bijloke
“Ik ga de symfonieën van Sibelius onder haar leiding nooit vergeten”
In 2017 had ik het geluk om deel uit te maken van de commissie die op zoek ging naar een nieuwe chef-dirigent(e) voor Symfonieorkest Vlaanderen. Bij het bekijken van de video-registraties van alle kandidaten, vielen de concerten met Kristiina meteen op: van de eerste tot en met de laatste noot spatte de onontkoombare energie van Kristiina van het scherm af.
Die bevlogenheid en energie zou haar hele verdere chefdirigentschap kenmerken—met de symfonieën van Beethoven als gids. Die reis was zeker niet altijd makkelijk, al was het maar dat covid, zoals in zoveel sectoren, roet in het eten gooide.
De afgelopen zes jaar is er veel om te onthouden. Twee concertreeksen die voor mij extra bijzonder waren, zijn het onvolprezen Lied von der Erde van Gustav Mahler. Het was stiekem een droom om dit met Symfonieorkest Vlaanderen te kunnen spelen. En dan nog met mijn vriendin Christianne als één van de solisten (zo konden we eindelijk eens samen naar het ‘werk’ rijden…). Het tweede: de symfonieën van Jean Sibelius, die samen met die van Ralph Vaughan Williams volgens mij tot het meest ondergewaardeerde symfonische repertoire van de twintigste eeuw behoren. De tweede van Jean Sibelius, onder Kristiina’s leiding, zal ik nooit vergeten.
Binnenkort scheiden onze artistieke wegen met nog een parel: misschien wel de ‘gelukkigste’ symfonie van Mahler: de vierde! En dat is ook het gevoel dat ik aan deze zes bijzondere jaren overhoud.
Ik wens Kristiina het allerbeste toe!
“Het is een voorrecht haar muzikale visie te mogen vertalen naar klank”
Als opnameleider ben ik regelmatig getuige van het delicate samenspel tussen intentie en uitvoering. Zelden ervaart men een artistieke leiding zoals die van Kristiina Poska: helder, precies en tegelijk doordrenkt van menselijkheid en muzikaal instinct. Ik denk dan vooral aan onze (video)opnames van de 9 Beethoven symfonieën, door deze jaren heen.
In de concertzaal weet zij het orkest te inspireren tot uitvoeringen die niet alleen technisch verfijnd zijn, maar ook inhoudelijk diep resoneren. Haar vertrouwen in de groep, haar zorg voor de frasering, de balans en het narratief van de muziek maken elke opname tot meer dan een registratie: het wordt een muzikaal document. Onmiskenbaar tilt zij zo het orkest naar een hoger niveau.
Kristiina bereidt zich grondig voor (zo vraagt ze na een intense dag om die avond nog een snelle mix door te sturen), luistert met een ongeëvenaarde intensiteit, en communiceert met een vanzelfsprekende autoriteit, nooit opgelegd maar altijd gedragen. Voor ons als opnameteam betekent dit werken in een sfeer van focus, openheid en wederzijds respect—een zeldzaam klimaat waarin kwaliteit organisch kan groeien.
Het is een voorrecht haar muzikale visie te mogen vertalen naar klank—en een eer haar vertrouwen te dragen in dat proces.
Wij wensen haar veel succes !
Koenraad Hofman, aanvoerder contrabas
Yannick Willox, opnameleider bij Acoustic Recording Service
Ons orkest speelt normaal gezien nooit Mahler, en de manier waarop ze dit meesterwerk tot leven brachten was ronduit verbluffend: vol overgave, verfijning, stilistisch inzicht en bovenal een intense poëzie. In combinatie met de unieke en briljante Christianne Stotijn en de geweldige tenor Peter Gijsbertsen werd dit een absoluut hoogtepunt.
Zes seizoenen chef-dirigent bij Symfonieorkest Vlaanderen dat zijn ook zes seizoenen vol herinneringen en bijzondere momenten. We vroegen Kristiina Poska naar haar vier favoriete herinneringen uit haar tijd bij het orkest. Die persoonlijke selectie kreeg een plek in deze collage.
(2)
Beethoven 7 in 2020
Dit was de eerste keer dat het orkest opnieuw samenkwam na een lange COVID-pauze. Het was een try-outsessie: spelen op afstand, wennen aan de nieuwe omstandigheden na bijna vijf maanden zonder elkaar. We gaven een streamingconcert en de sfeer was intens, bijna euforisch. Alles verliep zo goed dat we besloten de symfonie meteen op te nemen, in plaats van te wachten tot oktober zoals oorspronkelijk gepland.
(3)
Fauré Requiem in 2022
Onze eerste productie samen met het Estonian Philharmonic Chamber Choir onvergetelijk.
Ook Adam’s Lament van Arvo Pärt in de eerste helft van het concert maakte diepe indruk.
Beethovens Negende voelde als het beklimmen van de Mount Everest. We hadden een uitgebreid repertoire, dat deels afgewisseld werd tussen de concerten, een strak schema en tussendoor een intensieve opnamesessie van twee dagen. Deze productie vroeg meer van de musici en zangers dan gewoonlijk, maar de uitdaging dwong ons om boven onszelf uit te stijgen. Zoals het gezegde luidt: ware schoonheid ontstaat aan de rand van de afgrond. Ik moet daar steeds aan denken als ik terugblik op deze uitzonderlijke productie.
Neem mee afscheid van Kristiina Poska
Tijdens Poska’s laatste concertreeks krijg je de kans om haar persoonlijk te bedanken voor de verschillende muzikale hoogtepunten van de afgelopen seizoenen.
Kom je naar een van de concerten?
Breng jouw brieven, kaarten, foto’s, bloemen of kunstwerken mee. Je kan ze na afloop aan Kristiina overhandigen of voor het concert aan de balie afgeven. We voorzien ook kaartjes waarop je ter plaatse een boodschap kan schrijven.
Kan je er helaas niet bij zijn?
Bezorg ons gerust jouw boodschap, foto’s of video’s digitaal via info@symfonieorkest.be. We verzamelen alle bijdragen en bezorgen ze na de concertreeks aan Kristiina Poska.
Late roeping onverwachte hoek uit
Maak kennis met de 3 jonge componisten uit de SOV Composers’ Academy
Hoe kan je als jonge componist iets toevoegen aan de eindeloze hoeveelheid muziek die er al bestaat? En hoe zorg je ervoor dat je muziek een plek vindt op overvolle concertagenda’s? Voor Linde Huygens, Adrien Sassier en Obe Vermeulen is het antwoord op beide vragen: de SOV Composers’ Academy, die ook dit seizoen weer drie jonge componisten de kans geeft om een werk te schrijven voor symfonisch orkest. Sven
Je kan vanalles maken op je computer, maar daarom klinkt het nog niet op dezelfde manier in een echte zaal, uitgevoerd door echte mensen. Er zijn nu eenmaal technieken die computers niet kunnen nabootsen.
Linde Huygens (°1997) spreekt ons toe vanuit haar kot in Brussel, waar ze compositie studeert onder het waakzame oog van Annelies Van Parys. “Ik kom uit een muzikaal gezin en studeerde piano aan de academie van Lier. Na het middelbaar ging ik architectuur studeren, maar ik had al tijdens die opleiding door dat mijn toekomst ergens anders lag. Op datzelfde moment herontdekte ik oude zelfverzonnen liedjes, die ik begon te herarrangeren voor piano. Op aanraden van Daan Janssens schreef ik een eigen werk, en met dat kleine portfolio trok ik naar de ingangsproef van het Conservatorium in Brussel.” Linde belandt er, samen met een paar andere studenten, in de klas van Van Parys. “Annelies is zo gul met haar kennis. Ook voor deze opdracht kon ik telkens bij haar terecht voor feedback. Het leuke aan onze opleiding vind ik trouwens dat we zowel heel strikte harmonielessen hebben, als vrijere compositieleer. Het zorgt voor een kader dat we daarna zelf kunnen openbreken.”
Dvořák en zijn duiven
Voor haar werk, dat wordt uitgevoerd door jeugdorkest SOV Young, liet Linde
zich inspireren door Antonín Dvořák en zijn… duiven. “Ik las in een biografie dat hij gek was van stoomtreinen, maar ook dat hij ooit twaalf rasduiven had gekregen als cadeau. Ik vond dat zo leuk, dat ik het geluid van een duif wou imiteren met het orkest. Ondertussen heb ik vijf duifsoorten muzikaal herwerkt, waar fragmentarisch naar verwezen wordt in mijn one minute symphony.” Voor Linde, die pas enkele jaren geleden haar eerste werk schreef, is de Composers’ Academy een grote kans: “Het is best fijn om nu al te kunnen schrijven voor orkest. Ik krijg sinds vorig academiejaar mijn eerste lessen orkestratie, die ik meteen in de praktijk kan omzetten. Daar leer je zoveel van. Je kan vanalles maken op je computer, maar daarom klinkt het nog niet op dezelfde manier in een echte zaal, uitgevoerd door echte mensen. Er zijn nu eenmaal technieken die computers niet kunnen nabootsen. Ik ben dus enorm benieuwd om het werk te horen.”
Wie het dan weer prima kan vinden met computers, is Adrien Sassier (°1996). De Fransman groeide op in de buurt van Marseille, studeerde er zeven jaar aan het Conservatorium, trok daarna naar ARTS² in Bergen voor masteropleidingen in scoring en compositie, en bereidt zich op dit eigenste moment voor op een doctoraat aan de Université de Montréal. “Ik ben pas laat beginnen muziek schrijven. Tot mijn zeventiende sportte ik frequent: ik speelde lang handbal, en was daarna intensief bezig met kunstschaatsen. Bij het samenstellen van de muziek voor mijn routines werd ik verliefd op de filmsoundtracks van Hans Zimmer en John Williams, zoals Hook.” En om zijn relatief late roeping te compenseren, ging Adrien meteen all the way: “Twee jaar later richtte ik me al op het orkestreren. Intussen heb ik al enkele kortfilms, een game
en een theaterstuk van muziek voorzien. Ik probeer daarbij telkens een eigen wereld te creëren. Want het is niet omdat het begeleidingsmuziek is dat het geen eigenheid kan geven aan het eindresultaat. De muziek van Strauss’ Rosenkavalier is even rijk als diens Metamorfosen. Dat moét.” Toch wordt de Composers’ Academy de eerste keer dat Adriens muziek door een écht symfonisch orkest wordt uitgevoerd. “Ik zag in het programma Roots de Duitse esthetiek duidelijk doorlopen, met enerzijds Brahms en Haydn, en anderzijds Mendelssohn. Ik wou in mijn werk een onverwachte brug maken tussen die twee concerthelften. Een werk dat begint in de zuiverste Haydntaal, en dat daarna, door allerlei compositorische spelletjes en muzikale verwijzingen—zowel van ervoor als erna—, overgaat naar de klankenwereld van Mendelssohn.”
Ik probeer […] telkens een eigen wereld te creëren. Want het is niet omdat het begeleidingsmuziek is dat het geen eigenheid kan geven aan het eindresultaat.
Ik hoop dat ik nooit de keuze moet maken tussen film, theater of klassieke compositie. Mijn stem, die ik nu volop aan het vinden ben, ligt in die mengelmoes van stijlen.
Ook Obe Vermeulen (°2001) heeft al een langer parcours achter de rug. Van Lochristi ging het naar Leuven, Gent en Londen tot in New York, waar hij nu een masteropleiding musical theatre volgt. “Op aanraden van Dirk Brossé, die vond dat ik mijn horizon moest verbreden, ben ik naar het buitenland getrokken. In Londen focuste ik me op klassieke en filmcompositie. Hier in New York werkte ik samen met een aantal medestudenten aan een volledige musical —een intensieve, maar ontzettend boeiende uitdaging. Ik leer hier zó veel nieuwe dingen. Ik hoop dat ik nooit de keuze moet maken tussen film, theater of klassieke compositie. Mijn stem, die ik nu volop aan het vinden ben, ligt in die mengelmoes van stijlen.”
Net als Adrien merkte Obe op dat er in zijn concertprogramma (Mozart Centraal) een connectie zit tussen de twee concerthelften. “Voor de pauze heb je Bach en Mozart, twee belangrijke bouwstenen van onze Westerse klassieke muziek. Na de pauze komen Adès en Ravel, twee componisten
die verder bouwen op de barokmuziek van Couperin. Ik wou een werk schrijven dat een sluitsteen was tussen die twee kernen. Ook al
is het uiterlijk van orkestmuziek de voorbije eeuwen veranderd, toch blijft het steunen op dezelfde funderingen die honderden jaren geleden zijn gelegd. Ik vind het fascinerend om te vertrekken vanuit die basis, en die ingrediënten van vroeger te verwerken in een hedendaags gerecht.”
Gouden kans
Als jonge componist zijn er niet zoveel kansen om te schrijven voor symfonisch orkest. Daarom wou Obe deze kans met beide handen grijpen. “Ik vind het zalig. Toen ik in Gent orkestdirectie studeerde bij Kristiina Poska woonde ik vaak repetities van Symfonieorkest Vlaanderen bij. Dat ik nu zelf mag schrijven voor het orkest vind ik ongelofelijk, alleen al omdat het een gouden kans is om dingen te proberen. Als componist moet je fouten durven maken, en een omgeving kunnen creëren waarin je die fouten kan en mag maken. Dit project geeft jonge componisten de kans om risico’s te nemen en hun grenzen te verleggen.”
Ontdek de composities van SOV Composers' Academy
Concert SOV Young ~ compositie Linde Huygens
31 oktober in Concertgebouw Brugge, 2 november in Miry Concertzaal Gent, 8 november Onze-Lieve-Vrouwekerk Nieuwpoort
Concert Mozart Centraal ~ compositie Obe Vermeulen
20 november in Concertgebouw Brugge, 22 november in Muziekcentrum De Bijloke, 23 november in DE SINGEL, 29 november in Cultuurhuis De Spil en 30 november tijdens Ostbelgien Festival, Eupen
Concert Roots ~ compositie Adrien Sassier
28 maart in Muziekcentrum De Bijloke, 29 maart in DE SINGEL en 2 april in Concertgebouw Brugge
SOV Composers' Academy komt tot stand in samenwerking met Muziekcentrum De Bijloke en DE SINGEL.
SOV COMPOSERS’ ACADEMY
18
Couperin in een nieuw jasje
Concert Mozart Centraal 20 november in Concertgebouw Brugge, 22 november in Muziekcentrum De Bijloke, 23 november in DE SINGEL, 29 november in Cultuurhuis De Spil en 30 november tijdens Ostbelgienfestival in Eupen.
Onze muziekgeschiedenis is een eindeloze cirkel van inspireren en geïnspireerd worden. Stemmen van componisten hervinden zich in het werk van anderen. Vernieuwende ritmes en ideeën ontkiemen, terwijl de muziekcarrousel onvermoeibaar blijft draaien. Maurice Ravel en Thomas Adès nemen plaats op twee houten paardjes van die draaimolen en blikken terug op de barok en François Couperin—een Fransman en tijdgenoot van Bach met een rijk palmares aan klavecimbelmuziek en theoretisch werk voor klavecinisten. Zijn unieke stijl, de zogenaamde ‘Couperinsound’, verzoent Franse danscharme met Italiaanse passie. In zijn intieme, lyrische muziek schuilt een verrassende helderheid en eenvoud onder de weelderige barok. — Ray-Anne De Brandt
Maurice Ravel, Le Tombeau de Couperin (1919)
Ravels muziek legt de brug tussen oud en nieuw. Hij kleurde klassieke muziekvormen met vernieuwende melodieën en vrijere ritmes in en creëerde zo een harmonische, fantasierijke wereld. Fauré, Haydn en Borodin waren reeds in zijn composities geëerd toen hij tijdens die onstuimige Eerste Wereldoorlog Le Tombeau de Couperin componeerde. Niet zomaar een hommage aan Couperin, maar een eerbetoon aan de hele Franse barok. Het werk was aanvankelijk een zesdelige suite voor piano. Elk deel droeg hij dan op aan een vriend die ten prooi was gevallen aan de klauwen van de naargeestige oorlog—een liefdevol gebaar met een vleugje zoete heimwee. De opgewekte en luchtige deuntjes doen warmhartige herinneringen herleven. Couperins elegante, verfijnde stem, barokke dansvormen en Ravels rijke harmonieën en verrassende wendingen creëren een tijdloos klanklandschap dat een bepaalde sfeer of gevoel bij je oproept. Toen Ravel het stuk in 1919 orkestreerde, schrapte hij twee delen en nam hij vreemd genoeg de huldebrengingen aan zijn overleden vrienden niet over.
Het werk vat aan met de Prélude, een heuse tour de force voor de hobo, die in het steeds terugkerende hoofdmotief virtuoze zestiende noten speelt. Ook elders blijft een hoofdrol weggelegd voor de hobo.
De Forlane is een dans in de maat 6/8 met veel modale invloeden, die de muziek soms oosters kleuren. Hier klinkt de invloed van Couperin het meeste door. Het Menuet straalt opperste lieflijkheid uit, maar bevat niettemin de eerste en enige fortissimo uit de eerste drie delen. Afsluiten doet Ravel met het Rigaudon, een levendige volksdans. De combinatie van dansen uit de barok en de 20e-eeuwse elementen, zoals wringende dissonanten en de orkestratie, maakt van dit werk een neoclassicistisch pareltje.
Thomas Adès, Three Studies from Couperin (2006) Couperins stempel zindert vooral na in
Thomas Adès’ Three Studies from Couperin Drie voor klavecimbel geschreven werken van Couperin ondergingen een volledige make-over. De hedendaagse componist rafelde de melodielijn uiteen om deze vervolgens op vernuftige wijze in elkaar te knutselen waarbij het origineel herkenbaar blijft. De melodielijn die aanvankelijk één klavecimbel verklankte, is nu verdeeld over het hele orkest en wordt onderling doorgegeven als een potje zakdoekleggen. Het resultaat? Een caleidoscoop van authentieke, inventieve en virtuoze indrukken die je wereld als luisteraar op zijn kop zetten. De contrasten in dynamiek en timbre maken
van de muziek een levendig, modern verhaal. De werkwijze doet denken aan die van Ravel: klassieke muziektechnieken in een eigentijds jasje die tegelijk verwarren en verwonderen. Het carrousel begint te draaien met Les Amusements , gehuld in een fluweelzachte klankwolk. De harde klavecimbelklanken ruilt Adès in voor delicate strijkers en koperblazers die de melodielijn als een innige dans doorgeven. Weelderige barokversieringen veegt hij van de partituur waardoor een minimalistische intimiteit ontluikt.
Muzikale ideeën springen in Les Tours de Passe-Passe eveneens heen en weer tussen de instrumenten, als een geniepige misleiding voor de oren—het orkest wordt warempel een goochelaar. Hier en daar springt een toon ertussenuit, als een streepje zonlicht door een gesloten wolkendek. Het stijlvolle raffinement met verrassingen schenkt aan de ‘Couperinsound’ meer diepte en contrast.
De weemoedige ziel in L’Âme-en-peine verstoort de luchtige nevel van de vorige delen. Net zoals Couperin het waarschijnlijk gedaan zou hebben, spon Adès zeer precies en langzaam het ritme uit in dit emotioneel slotstuk. Dieptepunten en climaxen volgen elkaar als dreigende golven op; een overdonderende spanning is nakend. Die intense dynamiek kan een klavecimbel niet creëren, maar komt in het orkest volledig tot bloei in een melancholisch samenspel dat gevoel en verbeelding vooropstelt.
ONDER DE LOEP
Vriendindekijker: PaulStaes
Paul Staes (78) is Vriend van Symfonieorkest Vlaanderen. Met zijn bijdrage geeft hij een extra steuntje aan de talentontwikkelingsprojecten van Symfonieorkest Vlaanderen. Als kersverse overgrootvader heeft hij een hart voor de jeugd. De jongste telg in zijn familie kreeg de naam Viv mee – afgeleid van ‘vivre’, vertelt hij vol trots. Zijn eigen levenskracht vindt hij onder meer in de muziek. -
Heleen Driesen
Meer dan tien jaar geleden verloor Paul zijn hart aan de kust, waar hij na een liefdesbreuk uiteindelijk ging wonen. Het grootste deel van zijn leven bracht hij door in het Antwerpse. “Mijn mama was erg op klassieke muziek gesteld. Ze kon een beetje piano spelen—dat hoorde bij haar opleiding tot onderwijzeres—maar ze was vooral een gepassioneerd luisteraar.” Op de platenspeler van de familie Staes passeerden zowat alle grote klassieke werken de revue. “Een televisie hadden we niet, maar wel een heel behoorlijke geluidsinstallatie. Die was ingewerkt in een groot meubelstuk, waarvoor we als kind dan samen op de mat ademloos naar Peter en de wolf of de Pastorale van Beethoven zaten te luisteren.”
Over zijn eigen muzikale verwezenlijkingen is Paul bescheiden. Hij volgde nooit muzieklessen en kan geen noot lezen. Wel was hij als jonge knaap een goede zanger en, zo herinnert hij zich met plezier, met het collegekoor schopte hij het ooit tot een televisieoptreden onder leiding van de vermaarde dirigent Lodewijk de Vocht. Later, bij de opkomst van de parochiale jeugdclubs, belandde Paul al improviserend achter het drumstel. Hij beleefde er een plezante tijd. De legerdienst en het pasgetrouwde leven staken een stokje voor een steile muzikale carrière. “Ik ben wel altijd naar muziek blijven luisteren. Op de radio thuis speelt onafgebroken klassiek; een weldaad voor mijn tinnitus”, klinkt het met een knipoog.
Een aantal jaren terug leerde Paul via een vriendin hoboïst Korneel Alsteens kennen, eerste solist bij Symfonieorkest Vlaanderen. Het klikte meteen. “In mijn nieuwe woonplaats aan zee kwam ik Korneel regelmatig tegen. Hij nodigde me uit om eens een concert van het orkest bij te wonen. Het Concertgebouw van Brugge is amper twintig minuten van mijn deur. Al bij het eerste optreden was ik verkocht. Nu volg ik al voor het derde seizoen trouw alle concerten van het orkest.”
Paul maakt van zijn concertbezoeken persoonlijke quality time. “Ik ga graag op tijd naar de concertzaal en zit dan op een bankje te wachten voor de deuren opengaan. Er komt altijd wel een kennis voorbij die een praatje komt slaan.” Hij geniet van de gezellige drukte van het concert. Maar luisteren doet hij het liefst alleen. “Zo kan ik me beter concentreren op de muziek en het orkest. Ik probeer alle muzikanten bewust gezien te hebben tijdens het concert. Ik heb voor elk van hen ontzettend veel respect. Naast hun leven als orkestmuzikant, met vele late uren, hebben deze mensen vaak nog een vaste job aan de academie
of voor de klas. Tegelijk blijven ze muzikaal presteren aan de top.”
Tijdens het luisteren laat Paul zich verwonderen door de taal en bewegingen van het orkest en door de band tussen de orkestleden. “Ik vind het buitengewoon hoe ze erin slagen om samen harmonie te creëren. Natuurlijk heeft ook de dirigente daar een stevige hand in. Voor mij is Kristiina Poska een uitzonderlijk orkestleider, voor wie ik een grote bewondering en waardering heb.” Als Vriend van het orkest kon Paul Kristiina al enkele malen persoonlijk ontmoeten in de coulissen. Hij voelt zich warm onthaald door het hele team rondom het orkest. “Organisatorisch is alles heel vriendschappelijk en tot in de puntjes geregeld. Ik ben moeilijk te been en heb dichtbij het podium een vaste plek gekregen, op het einde van de rij. Volgend seizoen verhuis ik naar het balkon, van waaruit ik het orkest mooi kan overschouwen”, klinkt het verheugd.
Dankbaar om de muziek
Of hij in het bijzonder uitkijkt naar een werk of componist uit het komende programma? “Ik laat
Ook Vriend worden en de toekomst van klassieke muziek steunen? Vanaf €45 per jaar ben je al Vriend! Je vindt meer info op www.symfonieorkest.be/ over-het-orkest/steun-ons
me verrassen”, glimlacht Paul. “Tot hiertoe heeft elke concert me kunnen boeien. De Bolero van Ravel was prachtig. De Pastorale van Beethoven, het stuk dat mijn mama graag opzette, ging door merg en been. En ook de Negende van Beethoven, met een Ode an die Freude gezongen door het Filharmonisch Koor uit Kristiina’s thuisland, was ronduit indrukwekkend. Maar ik geniet evenzeer van nieuw en onbekend werk van jonge componisten. Dankzij het orkest ontdek ik ook de klassieke muziek van vandaag.”
De actieve talentontwikkeling van het orkest was voor Paul een extra reden om Vriend te worden, bevestigt hij. De allergrootste motivatie is echter nog de dankbaarheid om de muziek. “Ik haal mijn levenskracht uit de natuur en de kunsten. Als ik door het Zwin wandel, geeft me dat rust en een onuitputtelijke warmte en energie. Hetzelfde ervaar ik als ik een klassiek concert bijwoon. Ik ga zitten op mijn stoeltje in de concertzaal, het orkest neemt plaats, Korneel steekt heel kort zijn hobo in de lucht en knikt me toe, en ik waan me voor een paar zalige uren even helemaal van de wereld.”
HIT-AND-RUN
Vr 24.10.2025
Sibelius' Vioolconcerto
Clara-Jumi Kang & Antwerp Symphony Orchestra
Wo 26.11.2025
Met Beethoven en Bruckner de nacht in Boris Giltburg & Brussels Philharmonic
Do 15.01.2026
De energie van de symfonie
Antoine Tamestit & Antwerp Symphony Orchestra
Zo 08.02.2026
Mahler 7
Brussels Philharmonic & Kazushi Ono en vele anderen ...
Werkten mee aan deze uitgave: coördinatie Veronique Vennekens, tekst Heleen Driesen, Ray-Anne De Brandt, Sven Sabbe, Jef Neve, grafisch ontwerp Lieven Haneca, foto's Daria Miasoedova, Björn Comhaire, Michiel Devijver, Wouter Maeckleberghe, Sophie Callewaert, Bram Van Eenoo, Kaupo Kikkas, Gunnar Laak, druk Puntgraaf. Programma's onder voorbehoud van wijzigingen.
