KREATIVAC
LIST UČENIKA SREDNJE GRAĐEVINSKE ŠKOLE MOSTAR
BROJ 7
ARHITEKTURA U BOSNI I HERCEGOVINI Arhitektura u Bosni i Hercegovini, u svojoj specifičnosti kao posebna bosanska arhitektura, uglavnom je nastala utjecajem četiri osnovna razvojna perioda u kojem su političke i društvene promjene utjecale na stvaranje i razvoj specifičnih kulturnih i arhitektonskih navika njenog stanovništva. Svaki period je autentično utjecao na cjelokupnu sliku bosanske arhitekture i doprinio razvoju kulturne raznovrsnosti i specifičnog arhitektonskog izraza u zemlji. •
Srednjovjekovni period
•
Osmanski period
•
Secesija, pseudomaurski period i historicistička arhitektura u Bosni i Hercegovini
•
Period socijalizma
•
Arhitektonska situacija
•
Aktuelni arhitektonski pravci
Srednjovjekovni period u Bosni trajao je do dolaska Osmanskog Carstva u ove krajeve. Društvena struktura u to vrijeme u Bosni bila je organizirana u tzv. zadruge. To su bile posebne porodične zajednice, organizirane kao skup nekoliko porodica, koje su dijelile zajedničke interese i koje su grupisale svoje nastambe u usko povezane manje grupe. Vođe zajednica birane su uglavnom po starosti i po visokim etičkim i moralnim standardima tradicionalnih zajednica. Zadruga je bila prvenstveno zajednica seoskog ili ruralno-agrarskog tipa, te je znatno zavisila od prirodnih resursa kraja u kojem je bila. Kako je zajednica rasla, grupe porodica sistematski bi se i grupno odvajale, te organizirale novu grupaciju nastambi, odnosno
6
novu zadrugu. Ubrzo potom zadruge bi se povezivale jedna s drugom, te time doprinosile razvoju trgovine i ekonomije. Porodice su uglavnom živjele u kućama poznatim i pod imenom dinarska kuća. To su bile jednostavne građevine napravljene od prirodnih materijala, a uglavnom od drveta i slame. Enterijer je bio organiziran oko ognjišta (peći), gdje se odvijao glavni dio životnih aktivnosti, a neke kuće imale su odvojene muške i ženske odaje.
OSMANSKI PERIOD U 15. vijeku Osmanlijsko Carstvo dolazi i do granica srednjovjekovnog bosanskog kraljevstva. Prepoznavši potrebu za razvojem urbanizma, gradske sredine počele su nicati i dobijati osnovni oblik, čija je organizacija primjetna i danas. Arhitektonski teoretičar Dušan Grabrijan definirao je osnovnu organizaciju tipičnih bosanskih gradova. Prepoznavši pet osnovnih cjelina organizacije grada, okarakterizirao je tzv. nepisane zakone
