Sun Magazine 51

‫ނަމްބަރު‪ޮ 10 ،51 :‬އކްޓޯބަރު ‪ 2012‬އަގު‪20 :‬ރ‬

‫ހަންގަނޑު ީރތިކުރުމަށް ހަނޑޫ‬

‫ފުޅަތްނގަށް ދިއުން‬

‫ޤާނޫނާއި ކޯޓުތަކަކީ ސަމާސާއެއް ނޫން‬ ‫ކީރިތި ރަސޫލާ ‪ -‬ހަމަނުޖެހުމުގެ ސަބަބަކަށް ވެގެން ނުވާނެ‬

‫އެޑިޓަރުގެ ނޯޓް‬ ‫‪c‬‬ ‫އަދަދު‪51 :‬‬

‫އެޑިޓަރު‪:‬‬

‫‪ 10‬އޮކްޓޯބަރު ‪2012‬‬

‫ސިނާން ޢަލީ‬

‫އެގްޒެކެޓިވް އެޑިޓަރުން‪:‬‬ ‫އަޙްމަދު ޒާހިރު (ހިރިގާ)‬ ‫މުޙައްމަދު ޢާމިރު (ފަރެސް)‬

‫ޑިޕިއުޓީ އެޑިޓަރު‪:‬‬

‫އަލްއުސްތާޛު އަޙްމަދު މާޖިދު‬

‫ސްޓާފް ރައިޓަރ‪:‬‬

‫އިޔާޒު ނަސީމް‬

‫ލިޔުންތެރީން‪:‬‬ ‫ކަނީރު ޢަބްދުއްރަޙީމް‬ ‫ޢަބްދުﷲ ނަޢީމު އިބްރާހީމް‬ ‫ޢަބްދުﷲ އަޒްމީން‬ ‫ޢަބްދުﷲ ޝިނާން‬ ‫ޢަލީ ޚާލިދު‬ ‫އާދަމް ނަޞީރު އިބްރާހީމް (ތޮއްޑޫ)‬ ‫ޑރ‪ .‬އިބްރާހީމް ޔާސިރު އަޙްމަދު‬ ‫މިންނު‬

‫ކޮލަމިސްޓުން‪:‬‬ ‫ސިކުނޑީގެ ތޫފާން‪ :‬ސީނާ އަޙްމަދު ޒާހިރު‬ ‫ކެޔޮނިރު‪ :‬މުޙައްމަދު ބުޝްރީ‬ ‫ފަސްމަންޒަރު‪ :‬އަޙްމަދު ޒާހިރު (ހިރިގާ)‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންގެ މާހައުލުން‪ :‬މީމުޒަވިޔަނި‬ ‫އުޑުދަށުން‪ :‬މުޙައްމަދު ޤާސިމް‬ ‫ދިޔަތިކި‪ :‬ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤު ޙަސަން‬ ‫ދިޔަވަރު‪ :‬މުޙައްމަދު ޢާމިރު (ފަރެސް)‬ ‫ކޮމާ ޯކޅި‪ :‬ސިނާން ޢަލީ‬ ‫ޑރ‪ .‬ޖުނައިދުގެ އިރުޝާދު‪ :‬ޑރ‪.‬ޖުނައިދު‬ ‫ދަމަނަ‪ :‬ޑރ‪ .‬އަޙްމަދު ޖަމްޝީދު‬ ‫ތައުޢިޔާ‪ :‬އަލްއުސްތާޛު މޫސާ އަންވަރު ޙަސަން‬

‫މާކެޓިން‪:‬‬ ‫ސަން މީޑިއާ ގްރޫޕް މާކެޓިން ޓީމް‬

‫ކަލަރ ސެޕަރޭޝަން އެންޑް ޕްރިންޓިންގ‪:‬‬ ‫ނޮވެލްޓީ ޕްރިންޓާރސް އެންޑް ޕަބްލިޝާރސް ޕވޓ‪ .‬ލޓޑ‪.‬‬

‫"ސަން" އަކީ ‪ 14‬ޖުލައި ‪2010‬ން ފެށިގެން‬ ‫"ސަންއެފްއެމްގެ މެނޭޖްމަންޓުގެ ފަރާތުން މަހަކު ދެ ފަހަރު‬ ‫ނެރޭ މަޖައްލާއެކެވެ‪.‬‬ ‫ސަންގެ އިދާރާ‪ :‬ގ‪ .‬ވިޔަވަތި‪ ،‬ކަށިމާ ހިނގުން ‪ /‬މާލެ‬ ‫އީމެއިލް‪:‬‬

‫ދ ވިދާޅުވަމުން ގެންދަ ާ‬ ‫ވ‬ ‫ސަން މަޖައްލާގެ ‪ 51‬ވަނަ އަދަ ު‬ ‫އއް ދަންނަވަމެވެ‪ .‬ސަންގެ‬ ‫ކިޔުންތެރީންނަށް ހޫނު މަރުހަބާ ެ‬ ‫ރހީބު ޝުކުރުވެރިކަމާ އެކު‬ ‫‪ 50‬ވަނަ އަދަދަށް ދެއްވި ތަ ު‬ ‫ބަލައިގަންނަމެވެ‪.‬‬ ‫މި ފަހަރުގެ ސަން ނުކުންނަ މި ދަނޑިވަޅަކީ ގައު ީ‬ ‫މ‬ ‫ހިތާމައިގެ ވަގުތެކެވެ‪ .‬މި މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ ތޫނު އެއްޗަކުން ހަމަލަ ދީ‬ ‫އަވަހާރަ ކޮށްލެވުނު‪ ،‬ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އުނގޫފާރު ދާއިރާގެ މެންބަރު އަދި‬ ‫މަޝްހޫރު ދީނީ އިލްމުވެރިޔާ ޑރ‪ .‬އަފްރާޝީމް ޢަލީ ގެ ޢާއިލާއަށް މި ފުރުސަތުގައި‬ ‫ސަން ޓީމުގެ އެންމެހާ މެންބަރުންގެ ނަމުގައި ނުހަނު އިޚްލާޞްތެރިކަމާ އެކު ތަޢުޒިޔާ‬ ‫އަރިސް ކުރަމެވެ‪ .‬މަރުޙޫމް ޑރ‪ .‬އަފްރާޝީމްގެ ފުރާނަފުޅަށް ސުވަރުގޭގެ ނިއުމަތް‬ ‫ދެއްވުން އެދި ދުޢާ ކުރަމެވެ‪ .‬އެ ޢާއިލާއަށް ކެތްތެރިކަން މިންވަރު ކުރެއްވުން އެދި ދުޢާ‬ ‫ކުރަމެވެ‪ .‬ޑރ‪ .‬އަފްރާޝީމް އަކީ ގައުމީ ޚިދުމަތްތެރިއެކެވެ‪ .‬ރާއްޖޭގައި ދީނީ އިލްމުގެ‬ ‫ރޮނގުން ރައްޔިތުންގެ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރު ކުރުމަށް އެ މަނިކުފާނު ހިލޭ ސާބަހަށް‬ ‫ކޮށްދެއްވި މަސައްކަތުގެ އަގެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ‪ .‬ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ތެރޭގައި ވެސް‬ ‫އެމަނިކުފާނަކީ އާދަޔާ ޚިލާފު ނަމޫނާއެއް ދެއްކެވި ބޭފުޅެކެވެ‪ .‬އެ ފަދަ އަގުހުރި ދަރިޔަކު‬ ‫ނެތިގެން ދިޔުމަކީ ދިވެހި ގައުމަށް ކުރިމަތި ވި ފޫ ނުބެއްދޭ ވަރުގެ ނިކަމެތި ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ކުރީގެ ނޫސްވެރިޔާ އަދި މަޝްހޫރު ތާރީޚު ލިޔުންތެރިޔާ ސިއްކަގޭ މުހައްމަދު ނަސީމް‪،‬‬ ‫ނިޝާން ދިޔަމިގިލީގެ ޝަރަފުގެ އިއްޒަތުގެ ވެރިޔާ (ނދޝޢ) މިދިޔަ މަހުގެ ‪19‬‬ ‫ވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ ސްރީ ލަންކާ ގައި ވަނީ އަވަހާރަ ވެފައެވެ‪ .‬ސިއްކަ ނަސީމް ނުވަތަ‬ ‫ނަސީމްބެ އަކީ ވެސް ގައުމީ ޚިދުމަތްތެރި އެކެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން ނަސީމްބެ އަކީ ސަން‬ ‫ޓީމުގެ މެންބަރެއް ވެސް މެއެވެ‪ .‬ސަން މަޖައްލާގެ ތާރީޚު ސަފުހާތައް ފުރުއްވަމުން‬ ‫ގެންދެވިއެވެ‪ .‬މިހާރުގެ ޖީލުތަކަށް މުހިންމު‪ ،‬އަދި މި ޖީލުގެ ދަރީންނަށް ނޭނގޭ އެތައް‬ ‫އެތައް ކަމެއްގެ މައްޗަށް ނަސީމްބެ ވަނީ ސަންގައި މަޒުމޫނު ތަކެއް ލިޔުއްވައިފައެވެ‪.‬‬ ‫އޭގެ ސަބަބުން ދިވެހި ދަރީންނަށް އެނގޭން ޖެހޭ އެތައް ކަމެއްގެ މައުލޫމާތު އެނގިގެން‬ ‫ގޮސްފައި ވެއެވެ‪ .‬މި ފުރުސަތުގައި މަރުހޫމް ނަސީމްބެ ފުރާނަފުޅަށް ވެސް ސުވަރުގޭގެ‬ ‫ނިއުމަތް މިންވަރު ކުރެއްވުން އެދި ދުޢާ ކުރަމެވެ‪.‬‬ ‫ބލި ކަމެއްގެ ތެރޭގައެވެ‪ .‬ކުރީގެ‬ ‫ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މާހައުލު އަނެއްކާ ވެސް މި އޮތީ ހަލަ ޮ‬ ‫ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދުގެ މައްޗަށް ހިންގާ ޝަރީއަތްތަކެއް ވަނީ ފަށައިފައެވެ‪ .‬އެ‬ ‫ޝަރީއަތުގެ އެއް އަޑުއެހުން ވެސް ވަނީ ނިމިފައެވެ‪ .‬ރައީސް ނަޝީދަށް ތާއީދު ކުރާ‬ ‫ކށް ޝަރީއަތުގެ ފުރަތަމަ‬ ‫ކޓު ހިމެނޭ ސަރަހައްދުގައި މުޒާހަރާ ކުރަމުން ދަނި ޮ‬ ‫މީހުން ޯ‬ ‫އަޑުއެހުން ނިންމައިފައި ވާ އިރު‪ ،‬ކަމާ ގުޅުން ހުރި ސީރިއަސް މައްސަލައެއް‪ ،‬ގާނޫނީ‬ ‫ކށްފައެވެ‪ .‬އެއީ ހުޅުމާލޭ މެޖިސްޓްރޭޓް‬ ‫ބައެއް މީހުނާއި އެމްޑީޕީގެ ފަރާތުން ވަނީ ތިލަ ޮ‬ ‫ކޯޓުގެ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތާ މެދު ކުރެވޭ ސުވާލެވެ‪ .‬މި މައްސަލައަށް ބަލާ އިރު‪،‬‬ ‫ކޓުގެ ސައްހަކަމާ މެދު އެންމެ މަތީ‬ ‫ޝަރީއަތުގެ ހުކުމަކާ ހަމަޔަށް ދިޔުމުގެ ކުރީން‪ ،‬އެ ޯ‬ ‫ކޓުގެ ރައުޔު ނެރުމަކީ މުހިންމު ކަމަކަށް ވާނެ ކަމަށް ފެނެއެވެ‪.‬‬ ‫ޯ‬ ‫އ ނޫން” މި‬ ‫ކޓު ތަކަކީ ސަމާސާއެ ް‬ ‫ޓރީ އަކީ “ގާނޫނާއި ޯ‬ ‫މި ފަހަރުގެ ކަވަރު ސް ޯ‬ ‫ޕޓެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން‬ ‫ސުރުޚީގެ ދަށުން އަޙްމަދު މާޖިދު ލިޔުއްވައިފައި ވާ ޚާއްސަ ރި ޯ‬ ‫މި ފަހަރުގެ އަދަދުގައި ވެސް ތިޔަ ބޭފުޅުންގެ މަގުބޫލު އެހެން‬ ‫ހުރިހާ ބައިތަކެއް ވެސް ހިމަނައިފައި ހުންނާނެއެވެ‪ .‬އަވަހަށް ކުރިޔަށް‬ ‫ވަޑައިގަންނަވާށެވެ‪.‬‬ ‫ސިނާން ޢަލީ‬ ‫އެޑިޓަރު‬

‫‪sun@sun.mv‬‬

‫ވެބްސައިޓް‪www.sun.mv :‬‬ ‫ޯފނު‪ ،3312747 :‬ފެކްސް‪3343789 :‬‬

‫‪3‬‬

4

‫ދިޔަތިކި‬

‫ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤު ޙަސަން‬

‫މާމުއި ގެންދަވާށެވެ‪ .‬އެކަމަކު ހަތާ ހަލާކު ނުކުރައްވާށެވެ‪.‬‬ ‫ ‬ ‫އެކަމެއްގައި މަޑުމައިތިރިކަން ހިމެނޭ ކޮންމެ ކަމެއް ވާނީ‬

‫ ‬

‫ޒީނަތްތެރިވެގެންނެވެ‪.‬‬

‫މަޑުމައިތިރިކަން‬

‫އެކަމަކާ‬

‫ވަކިވެއްޖެ‬

‫ކޮންމެ‬

‫ކަމެއް ވާނީ އައިބުވެ ހުތުރުވެގެންނެވެ‪ .‬މަޑުމައިތިރިކަމާއެކު ވާހަކަ‬ ‫ދައްކަވާށެވެ‪.‬‬

‫މޫނުފުޅު‬

‫އަލިކުރައްވައި‬

‫ނންނާނެ ކަމާއި އަމާންކަން އެބައޮތްކަމުގެ‬ ‫މެދު ތިބެނީ ނުރައްކަލެއް ޯ‬ ‫ޔަޤީންކަމުގައި ހިތްހަމަޖައްސައިގެންނެވެ‪.‬‬ ‫“މުސްލިމަކީ އެމީހެއްގެ ދުލާއި އަތުން އެހެނިހެން‬

‫ ‬

‫ހިނިތުންވެވަޑައިގަންނަވާށެވެ‪.‬‬

‫މުސްލިމުންނަށް ސަލާމަތްކަން ލިބިގެންވާ މީހާއެވެ‪ .‬މުއުމިނަކީ‬

‫ރީތިބަހުން އިޙްތިރާމާއެކު މީހުނާ ވާހަކަ ދައްކަވާށެވެ‪ .‬ހަނދުމަފުޅު‬

‫މީސްތަކުން‬

‫މެދު‬

‫ބަހައްޓަވާށެވެ‪ .‬މިއީ ނަސީބުވެރީންގެ ޙިއްސާއެއް ކަމުގައި ހިމެނޭ މާތް‬

‫ހިތްހަމަޖައްސައިގެން ތިބޭ މީހާއެވެ‪”.‬‬

‫ސިފަތަކެވެ‪ .‬މިއީ މުއުމިނުންގެ ރީތި ސިފަތަކެވެ‪ .‬މުއުމިނުންގެ މިސާލަކީ‬

‫ ‬

‫އެބައިމީހުންގެ‬

‫ޖާނާއި‬

‫އެމީހަކާ‬

‫މާލާމެދު‬

‫އަރަހުށި މާތްﷲ އަމުރުކުރައްވާނީ ތިމާއާ ގުޅުން ކަނޑާ‬

‫މާމުއިކުޅަނދުރުގެ މިސާލެވެ‪ .‬މާމުއިކުޅަނދުރު މާމެލާމެލީގެ ތާހިރު ފޮނި‬

‫މީހުނާ ގުޅުން އުފެއްދުމަށެވެ‪ .‬ތިމާޔަށް އަނިޔާވެރިވާ މީހާއަށް އަފޫ‬

‫ބޮއިގެން ޝިފާ އެކުލެވިގެންވާ ތާހިރު ބުއިމެއް ތައްޔާރު ކުރެއެވެ‪.‬‬

‫ކުރުމަށެވެ‪ .‬ތިމާ މަހްރޫމުކުރާ މީހާއަށް ދިނުމަށެވެ‪.‬‬

‫މާމުއިކުޅަނދުރު މާމަލަށް ތިރިކޮށް ފޮނިބޮއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މާތައް‬

‫“މުއުމިނުންނަކީ‪،‬‬

‫ ‬

‫ތަނަވަސްކަމުގައްޔާއި‪،‬‬

‫ދަތިހާލުގައި‬

‫ކށެއްނުލައެވެ‪ .‬ހަމައެފަދައިން ކަލާވެސް މާމުއި ގެންދަވާށެވެ‪.‬‬ ‫ހަލާކު ޮ‬

‫(މުދާ) ހޭދަކޮށް އުޅޭ މީހުންނެވެ‪ .‬ރުޅިމަތަކޮށް ހިފަހައްޓާ މީހުންނެވެ‪.‬‬

‫އެކަމަކު ހަތާ ހަލާކު ނުކުރައްވާށެވެ‪.‬‬

‫މީސްތަކުންނަށް މާފުކުރާ މީހުންނެވެ‪ .‬މާތްﷲ ލޯބިވެވޮޑިގެންވަނީ‬

‫ ‬

‫“‬

‫އަރަހުށި މާތްﷲ މަޑުމައިތިރިކަމާއި އޯގާވެރިކަމަށް ދެއްވާ‬ ‫ދީލަތިވަންތަ ނަސީބަކީ ހަރުކަށިވެގެން ހޯދައިގަނެވޭނެ ނިޢުމަތެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫މަޑުމައިތިރި‪ ،‬ހިތްހެޔޮ މީހުނާ އެހެން މީހުން އުފަލާއެކު އިސްތިޤްބާލު‬ ‫ކުރެއެވެ‪ .‬ލޯތައް އެފަދަ މީހުން ފެނޭތޯ ހޯދައި ބަލައެވެ‪ .‬އެފަދަ‬ ‫މީހުންގެ މައްޗަށް މީސްތަކުންގެ ހިތްތައް ލެނބެއެވެ‪ .‬ފުރާނަތައް އެފަދަ‬

‫“މުސްލިމަކީ އެމީހެއްގެ ދުލާއި‬ ‫އަތުން އެހެނިހެން މުސްލިމުންނަށް‬ ‫ސަލާމަތްކަން‬

‫މީހުނަށް ސަލާމް ކުރެއެވެ‪ .‬އެހެނީ އެބައިމީހުންގެ މިޒާޖު އުފާވެރިއެވެ‪.‬‬

‫ލިބިގެންވާ‬

‫މީހާއެވެ‪ .‬މުއުމިނަކީ މީސްތަކުން‬

‫ބަސްމަގު ރީއްޗެވެ‪ .‬އެބައިމީހުންގެ ވާހަކައާއި‪ ،‬ލޭންދޭނާއި‪ ،‬ބައްދަލުވެ‬

‫އެބައިމީހުންގެ‬

‫އެކުއުޅުމާއި‪ ،‬ގަނެވިއްކުމާ މިހުރިހާ ކަމެއްގައިވެސް އަނެކުންގެ ލޯބި‬

‫ޖާނާއި‬

‫މާލާމެދު‬

‫އެމީހަކާ މެދު ހިތްހަމަޖައްސައިގެން‬

‫މިލްކުކުރެއެވެ‪ .‬ހިތް އަތުލައިގަނެއެވެ‪ .‬މިއީ ހެޔޮލަފާ މާތް މީހުންގެ‬

‫ތިބޭ މީހާއެވެ‪”.‬‬

‫ޠަބީޢަތާ އެކުވެފައިވާ ފަންނެކެވެ‪ .‬އެފަދަ މީހުންގެ އަޚްލާޤީ ދުސްތޫރަކީ‬ ‫ތިރީގައި މި ބަޔާންކުރާ މާތް އާޔަތެވެ‪.‬‬ ‫“ރަނގަޅު ކަންތަކާއި ނުބައި ކަންތައް ހަމަހަމަވެގެންނެއް‬

‫ ‬

‫ނުވެއެވެ‪ .‬އެންމެ ހެޔޮ‪ ،‬ރިވެތި ގޮތުން ތިބާ (ނުބައި ކަންތައް) ދުރުކުރާށެވެ!‬ ‫ފަހެ އެހާރުން ތިބާއާ އެމީހަކާ ދެމެދުގައި ޢަދާވާތްތެރިކަމެއް ވާ މީހާ‪،‬‬ ‫ގާތް ރަޙްމަތްތެރިޔަކު ފަދައިން ވެދާނެތެވެ‪( ”.‬ފުއްޞިލަތު‪)34 :‬‬ ‫މާތްމީހުން‬

‫ ‬

‫އެބައިމީހުންގެ‬

‫އިޚްލާޞްތެރި‬

‫ޖަޒުބާތާއި‪،‬‬

‫އިހްސާންތެރީން ދެކެއެވެ‪( ”.‬އާލުޢިމްރާން‪)134 :‬‬ ‫ޝައްކެއް‬

‫ ‬

‫މިނިވަންވެގެންވާ‬

‫ނެތެވެ‪.‬‬ ‫މީހުންނެވެ‪.‬‬

‫މީހުންނަކީ‬

‫ފިކުރުތަކުން‬

‫އެފަދަ‬

‫ހިތްގައިމުކަމުގެ‬

‫ނިޢުމަތުގެ‬

‫ކެތްތެރިކަމާއި‪ ،‬މަޢާފުކުރުމުގެ ސިފައިގެ ޒަރީޢާއިން ހިތްނުބައިކަމާއި‬

‫ވެރީންނެވެ‪ .‬ފާފަފުއްސަވާ އޯގާވަންތަ ރަސްކަލާނގެ ޙަޟުރަތުން‬

‫ފރުވައިލައެވެ‪ .‬ތިމާއާމެދު ކުރެވޭ އިހާނެތިކަން‬ ‫ޙަސަދަވެރިކަން ފަސްލައި ޮ‬

‫އާޚިރަތުގެ ބޮޑުވެގެންވާ ދަރުމައިގެ ހެޔޮ ޚަބަރު ލިބިގެންވަނީވެސް‬

‫ނަގައެވެ‪.‬‬

‫އެފަދަ މީހުންނަށެވެ‪ .‬އާދޭހެވެ‪ .‬ގަދަކީރިތިވަންތަ‪ ،‬ރަސްވަންތަ ﷲ‬

‫ތރުފައިލާފަދަ ވިހަ ޖުމުލަތަކަކަށް ސަމާލުކަމެއް ނުދެއެވެ‪ .‬ޚުދު‬ ‫ހިތްތައް ޮ‬

‫ގެ‬

‫މަތީ‬

‫އެބައިމީހުންވެސް އުޅެނީ ހިތްހަމަޖެހިގެންނެވެ‪ .‬އެހެންމީހުން އެބައިމީހުނާ‬

‫ދަރަޖައެވެ‪.‬‬

‫ހަނދާނުން‬

‫ފހެލައެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬

‫ޔކަންތައް‬ ‫ހެ ޮ‬

‫ހިތުގައި‬

‫ބިންވަޅު‬

‫ދަރުބާރުގައި‬

‫ކެތްތެރީންނަށްޓަކައި‬

‫ޚާއްޞަވެގެންވަނީ‬

‫‪5‬‬

‫އާދަމް ނަޞީރު އިބްރާހީމް (ތޮއްޑޫ)‬

‫ދިވެހި ކެޔޮޅުކަމުގެ ތެރެއިން‪:‬‬

‫ފުޅަތްނގަށް ދިޔުން‬

‫ ‬

‫ބުއްދިވެރި)‬

‫ފުޅަތްނގަކީ‪ ،‬ރަހަ މީރު މަހެކެވެ‪ .‬ބައެއް ފަހަރަށް ގޭގައި ތިއްބައި‬ ‫އުދުހިފައި އައިސް “ގެއަށް ވެސް ވަންނަ އެއްޗެކެވެ‪ ”.‬އެކަމަކު އެ ނަސީބު‬

‫ފށިގަނޑުގައި ދެއިންޗި ‪ /‬ދޮޅު އިންޗި‬ ‫ރ ކަކުނި ( ގުން ޮ‬ ‫‪ – 03‬ދިހަ ވަރަކަށް‪ޯ ،‬‬

‫ލިބެނީ އަތިރިމައްޗާ ވަރަށް ކައިރީގައި ހުންނަ ގޭގޭގައި ދިރި އުޅޭ މީހުންނަށެވެ‪.‬‬

‫ހުންނަވަރު)‬

‫ވަކި ދުވަސްވަރެއްގައެވެ‪ .‬އަނެއް ބައި ދުވަސްވަރަށް ފުޅަތްނގެއް އަތު‬

‫‪- 04‬‬

‫ޖެހެނީ ރަށުގެ ބޭރުމަތީންނެވެ‪ .‬އެ ވެސް‪ ،‬ކުޅަދާނަ ވަކި ހުނަރުތަކެއް ހުންނަ‬

‫ބއްކުރައެއް‬ ‫ޔޅުކަމުގެ ނިކުމެ އުޅެވޭވަރުގެ ކުޑަވަރު ޮ‬ ‫‪ – 05‬ދެމީހަކަށް ކެ ޮ‬

‫ފިޔޮއްސެއް‬ ‫(ފަލިޖަހާނެ މީހަކާއި ނަނުދަމާ މީހާ)‬

‫މޫސުން‬ ‫ ފުޅަތްނގަށް ދާން އެންމެ ރަނގަޅީ އިރުވައި މޫސުމުއެވެ‪ .‬މާ ބޮޑަށް‬ ‫ކށުން ދެރަވާނެއެވެ‪ .‬މަޑު‬ ‫ކަނޑު ގަދަ ވެއްޖެއްޔާ ވެސް ފުޅަނގި ޮ‬ ‫ދުވަސް ދުވަހަށް ވަރަށް ފޯރި ގަދަވާނެއެވެ‪.‬‬

‫މަސައްކަތް ކުރިޔަށް ގެންދާނެ ގޮތް‪:‬‬ ‫ހ – ކަކުނި ހިފުން‬ ‫ކށް ކަކުނި ހިފާން ފަސޭހަ ވާނީ ރޭގަނޑުއެވެ‪.‬‬ ‫އާންމު ޮ‬

‫އެހެންވީމާ‬

‫ހެޔޮވަރުވަރުގެ ‪ 10‬ވަރަކަށް ކަކުނި ރޭގަނޑު ހިފާށެވެ‪ .‬ހިފައިފައި‬ ‫ފށިގަނޑު ދަށަށް ލެނބި ހައްޔަރު‬ ‫ކންމެ ކަކުންޏެއްގެ ފައިތައް ގުން ޮ‬ ‫ޮ‬ ‫އންނާނޭހެން އުނިފަތެއްގެ ތެރެޔަށްލައި އޮޅައިލައި ނައިލޯނު‬ ‫ވެފައި ޮ‬ ‫މީހުންނަށެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ޔޅުކަމު ނުކުންނަ އިރު‬ ‫ކޅަކުން ނުވަތަ ސުތުލި ކޮޅަކުން ބަނދެލާށެވެ‪ .‬ކެ ޮ‬ ‫ވަކަ ޮ‬

‫ފުޅަތްނގަށް ދިޔުމުގެ ކެޔޮޅުކަމަކީ‪ ،‬ވަރަށް ފޫހި ފިލާ އަދި ޝައުޤުވެރި‬

‫ކަކުނިތައް މަރުވެފައި ހުރެގެން ނުވާނެއެވެ‪ .‬ތިބޭން ވާނީ ދިރިދިރިއެވެ‪.‬‬

‫ހނިހިރު ފަދަ ބަންދު ދުވަސްތަކުގައި ވެސް މި ކެޔޮޅުކަން‬ ‫ޔޅުކަމެކެވެ‪ .‬ހުކުރު ޮ‬ ‫ކެ ޮ‬ ‫ގސް އުޅުމުގައި ވެސް ކޮށްލެވިދާނެ‬ ‫ކށްލެވިދާނެއެވެ‪ .‬ޗުއްޓީ ތެރޭގައި ރަށްރަށަށް ޮ‬ ‫ޮ‬ ‫ކށާ ދުވަހެއް ނަމަ މަޖަލާއެކު‪،‬‬ ‫ޔޅުކަމެކެވެ‪ .‬ރަނގަޅަށް ފުޅަނގި ޮ‬ ‫ރަނގަޅު ކެ ޮ‬

‫ށ – ކެޔޮޅުކަމު ނިކުތުން‬ ‫ ‬

‫ފަސް ހަ ގަޑި އިރުވެސް ފުޅަނގި ބޭނުމުގައި ހޭދަ ކުރެވިދާނެއެވެ‬ ‫މި ލިޔުމުގައި ބަލައިލާނީ ދިވެހީން ފުޅަނގީގެ ކެޔޮޅުކަން ކޮށްއުޅުނު‬

‫ ‬

‫ފަތިހު‪ ،‬އިރުގެ އަލިކަމަށް ދުނިޔެ ދޮން ކޮށްލާ ވަގުތު‪ ،‬ބޮއްކުރާގައި‬

‫ދެމީހުން ރަށުގެ ބޭރުމައްޗަށް ނުކުންނާށެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ގތާއި‪ ،‬ބޭނުން ކޮށް‬ ‫ގތުގެ މައްޗަށެވެ‪ .‬މި ކަން ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުގައި ކުރާ ޮ‬ ‫ޮ‬

‫ފަލި ޖަހައިފައި ގޮސް ރަށުގެ ދަށް ފަރާތަށް މަޑު ކޮށްލާށެވެ‪.‬‬ ‫އިރުވައި މޫސުމުގައި ނަމަ އެ ހިސާބުގައި ރަށާ ގާތަށް ވަވޮއި ދަމައިފައި‬ ‫އންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬

‫އުޅޭ ބަސްކޮށާރު ތަފާތުވުމަކީ‪ ،‬މި ބާވަތުގެ ކަންކަމުގެ ޠަބީޢަތުގައި ހިނގާކަމެކެވެ‪.‬‬

‫މި އޮއިވަރުގެ ބޭރުން‬

‫އޑި ދަމާނީ ރަށާ ދުރަށެވެ‪ .‬މި‬ ‫ޮ‬

‫ކށް އެ ތަނުގައި މަޑު ކޮށްލާށެވެ‪.‬‬ ‫އއިކަނު ދަނޑިފަށް ފާހަގަ ޮ‬ ‫ދެމެދުގައި އޮންނަ ޮ‬

‫ބޭނުންވާ ތަކެތި‬ ‫‪ – 01‬ފަންސަވީހުގެ ކަންވާރެއް (ނަނެއް)‬ ‫‪ – 02‬ވިހި ނަންބަރު ބުޅި‬

‫‪6‬‬

‫(އެއް ބުޅިޔަށް ވުރެ‪ ،‬ގިނަ ބުޅި ގެންދިޔުން‬

‫ނ – ފިލި ކުރުމާއި އެންގަނޑު ތައްޔާރު ކުރުން‬ ‫ ‬

‫ބަނދެފައި ވާ ތަނުން ކަކުންޏެއް މޮހެލާށެވެ‪ .‬އޭގެ ގުންފޮށިގަނޑު‬

‫ވާ ގޮތަށް ނަނު ދަމާން ފަށާނީއެވެ‪.‬‬

‫އޭރު ފުޅަނގި‬

‫އިންނާނީ ރަނގަޅަށް‬

‫އެންގަނޑު ގިލައިލައިގެންނެވެ‪.‬‬ ‫ޅ ‪-‬‬

‫ފުޅަނގި އަމިއްލަޔަށް ބުޅިނައްޓައިލުން‬ ‫ފުޅަތްނގަކީ‪ ،‬ވަރަށް ބާރަށް އުދުހޭ މަހެކެވެ‪ .‬ބައެއް ފަހަރަށް‬

‫ ‬

‫އުދުހިފައި އަންނަލެއް ބާރުކަމުން ނަނަށް ދޫލިބެއެވެ‪ .‬އެވަގުތުގައި އެ ސޮރު‬ ‫އަމިއްލަޔަށް ގެންނަ ޙަރަކާތަކުން ބުޅި ނައްޓައިލައެވެ‪ .‬އެހެން ވީމާ ފުޅަނގި‬ ‫ނަނުގައި ގަތުމާ އެކު ނަނު ދަމާ މީހާ އާއި‪ ،‬ފަލިޖަހާމީހާ ވަރަށް ހުޝިޔާރު ވާން‬ ‫ކންމެ ފަހަރަކު ވެސް އަލުން‬ ‫ވާނެއެވެ‪ .‬ވަރަށް އަތްމަތި އަވަސް ވާން ވާނެއެވެ‪ޮ .‬‬ ‫ކށްލައި ރީތި ކޮށްލައިފައެވެ‪.‬‬ ‫ނަނު އެއްލާން ވާނީ‪ ،‬އެންކޮޅު ހެޔޮ ޮ‬ ‫ދވެލާށެވެ‪ .‬ފިޔޮހިން‬ ‫ބއްކުރާ ދޮށަށް‪ ،‬މޫދުން ކަކުނި ޮ‬ ‫ނައްޓާލައި ކޮޅުފަސްކޮޅުން ޮ‬ ‫ކށްލުމަށް ފަހު‪ ،‬އެ ބައި މޫދަށް‬ ‫ކށް މަޅުމަތީ ޗިސްޗިސް ޮ‬ ‫ފށިގަނޑު ކުދިކުދި ޮ‬ ‫ގުން ޮ‬ ‫ގިރުވައިލާށެވެ‪ .‬މިހާރު ހުންނާނީ ރަނގަޅަށް ފިލިވެފައެވެ‪.‬‬ ‫ދެން ކަކުނީގެ ފައެއް ލުއްސައިލާށެވެ‪ .‬ފައި ލުއްސައިލާ އިރު‪،‬‬

‫ ‬

‫އއިކަނެއްގައި ގަޑިއެއް ހައި އިރު ހޭދަ‬ ‫ރަނގަޅު މޫސުމެއްގައި ރަނގަޅު ޮ‬ ‫ކޮށްލެވުނަސް އިރާދަ ކުރެއްވިއްޔާ ގެޔަށް ދާންޖެހޭނީ ދެ އަތަށް ކިރެމުންނެވެ‪.‬‬ ‫ބޑުކަމުންނެވެ‪.‬‬ ‫ފުޅަނގިފަތީގެ ޮ‬ ‫‪-----------------‬‬

‫ކަކުނީގެ މައި ހަށިގަނޑުން ވަރަށް‬ ‫ބޅެއް ފަޔާ އެކީ ލުހިގެން‬ ‫ރީތި މަސް ޮ‬ ‫އަންނާނެއެވެ‪ .‬ފައިގެ މެދު ހުޅުން‬ ‫ބޅާ ގުޅުނު ހިސާބު ބުރި‬ ‫ފެށިގެން މަސް ޮ‬ ‫ކށްލައިފައި އެ ބައި ބުޅީގެ ތަނޑިޔަށް‬ ‫ޮ‬ ‫އަމުނައިލައި ތަނޑި ފޮރުވައިލާށެވެ‪ .‬ދެން‬ ‫ބޅު ބުޅީގެ ގުދަށް އަމުނައިލާށެވެ‪.‬‬ ‫މަސް ޮ‬ ‫އޭރުން އެ ވަނީ އެންގަނޑު ފުރިހަމަޔަށް‬ ‫ތައްޔާރު ކުރެވިފައެވެ‪.‬‬

‫ދެން ނަނު ދޫ‬

‫ކުރާން ވީއެވެ‪ .‬ނުވަތަ ނަނު އެއްލާން‬ ‫ވީއެވެ‪.‬‬ ‫ރ‪ -‬ފަލި ޖެހުން‬ ‫ ‬

‫ފުޅަނގި ބޭނުމުގައި‪ ،‬ފަލިޖަހާ‬ ‫މީހާގެ ހުނަރެއް ބޭނުން ވެއެވެ‪ .‬އެއީ‬ ‫ނަނަށް ދޫ ލިބުނަ ނުދީ އަބަދުވެސް‬ ‫އެއްވަރަކަށް ދިގުބާންޏަށް ފަލިވަޅު‬

‫އަޅަމުން ގެންދިޔުމެވެ‪ .‬އޮމާންކޮށެވެ‪.‬‬ ‫ކުއްލިކުއްލިޔަކަށް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ބ – ފުޅަނގި ބޭނުން‬ ‫ ‬

‫އއިކަނަކީ ފުޅަނގި ވަރަށް ގިނަ ވާނެ ތަނެކެވެ‪ .‬އެތަނަށް ފިލިކޮށް‬ ‫ޮ‬ ‫ކށާން ފަށާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ކށްލާ އިރަށް ފުޅަނގި ޮ‬ ‫ނަނު ދޫ ޮ‬

‫ނަނުގައި އިންނަ މީހަކަށް‬

‫މި ކަން އިޙްސާސް ކުރެވޭނެއެވެ‪ .‬ވަރަށް މަޑުމަޑުން އައިސް ބުޅީގައި ފުޅަނގީގެ‬ ‫ކށްޓައިލައި‬ ‫ތުނބުން ޮ‬

‫ކށްލާނެއެވެ‪ .‬އެކަން އިޙްސާސް ކުރެވުމުން‬ ‫މަޑު ވާމެއް ޮ‬

‫މަޑުމަޑުން މާ މުށެއް ހައި‬

‫ޖާގައަށް ވާ ވަރަށް ފުޅަތްނގާވީ ދިމާޔަށް ނަނު‬

‫ފަހަތަށް ގެންދާށެވެ‪ .‬މުށު ތެރޭން ދޫ ކުރުމަކާ ނުލައި އަތުން އެ ޙަރަކާތް‬ ‫ގެންނާށެވެ‪ .‬ނަނަށް ރަނގަޅަށް ދޫ ދޭށެވެ‪.‬‬

‫އެއާ އެކު ފަލި ޖަހާ މީހާއާ‪،‬‬

‫ދެމީހުން އެކީގައި ކުރިޔަށް ހިފާށެވެ‪ .‬ފަލި ޖަހާ މީހާ ފަލިވަޅެއް އަޅައިލައި‬ ‫ބޮއްކުރާ ކުރިޔަށް ފިރުކައިލާނީއެވެ‪ .‬ނަނުގައި އިންމީހާ އެ ފަލިވަޅާ އެއްހަމަ‬

‫ލަފްޒުކުރަނޑި‬ ‫އއިވަރާއި‪ ،‬ރަށާ ދުރަށް އޮންނަ‬ ‫އއިކަނު ދަނޑިފަށް‪ :‬ރަށާ ގާތަށް އޮންނަ ޮ‬ ‫* ޮ‬ ‫އއިވަރު ބައްދަލުވާ ހިސާބު‪.‬‬ ‫ޮ‬ ‫ވއި‪ :‬ރަށުގެ ވައި ދަށް ފަރާތުގައި ރަށާ ގާތަށް ދަމާ އޮއިވަރު‪.‬‬ ‫* ވަ ޮ‬ ‫ކށުން‪ :‬ފުޅަނގި ބޭވުން (މި ނަން އުފެދިފައިވަނީ ދޫކޮށްފައިވާ‬ ‫* ފުޅަނގި ޮ‬ ‫ކޅުގައި ފުޅަނގި އައިސް މަޑުމަޑުން ތުނބު ކުރީން ކޮށައިލާ‬ ‫ނަނުގައިވާ އެން ޮ‬ ‫ކށައިލުމުން ކަމަށް ފެނެއެވެ‪).‬‬ ‫ޮ‬ ‫ފށިގަނޑު‪ :‬ކަކުނީގެ މައި ހަށިގަނޑުން މައްޗަށް އުފުލިފައި އޮންނަ‬ ‫* ގުން ޮ‬ ‫ތޮށިގަނޑު‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫އުޑުދަށުން‬

‫މުޙައްމަދު ޤާސިމް‬

‫މާދަ ާމއަށްޓަކައި‪....‬‬ ‫ ‬

‫“ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ޖެހިފައިވާ ނިކަމެތި‬

‫އތް މިންވަރެވެ‪ .‬ޙަޤީޤަތަކީ ގައުމުގެ‬ ‫ދިވެހިންގެ “ފުދުންތެރިކަން” ޮ‬

‫ޕޓުތައް އެކި ސިފަސިފައިގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬ ‫ހާލުގެ ރި ޯ‬

‫އތީ ވަރަށް ނިކަމެތި ހާލަތެއްގައި ކަމެވެ‪ .‬ޚަބަރުފަތުރާ‬ ‫އިޤުތިޞާދު ޮ‬

‫ލިބޭތާ ލައްކަ ގިނަ ދުވަސްވެއްޖެއެވެ‪ .‬ރާއްޖޭގެ ހަތަރު ބިތުން‬

‫ވަޞީލަތްތަކުގެ ފަލަސުރުޚީއަށް މިކަން އަންނަ މިންވަރު މަދެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިވެމުން އައިސްފައި ވަނީ ބަނޑުހައި‬

‫އެހެންނަމަވެސް މިކަންކަމާމެދު ވިސްނަނީ ކިތައް ދިވެހީން ބާވައެވެ؟‬

‫ހޫނުކަމުގެ ކެކުޅުމުގެ އަޑެވެ‪ .‬ބަނޑަށް ޖެހިގެން މީހުން މަރުވެ‬

‫ ‬

‫ފަނާވަމުންދާ ވާހަކައިގެ އަޑެވެ (މުޙައްމަދު އަމީން‪.)1949 ،‬‬

‫މިއަދުގެ ގިނަ ދިވެހީންގެ ދިރިއުޅުމަށް ބަލައިލާއިރު‬

‫ ‬

‫ތަދުކަމުގެ ކޮޅެއްވެސް ނެތެވެ‪ .‬އަންހެނުން ވަނީ‬

‫ފިހާރައަކަށް ވަނަސް އިންތިހާއަށް އަގު ފަލަ އެއްޗެއްގައި ނޫނީ‬

‫ބޑެތި ސިންގާ އަންހެނުން ލާނޭ ލިބާހެއް‬ ‫އރިޔާން ވެފައެވެ‪ޮ .‬‬ ‫ޮ‬

‫ޔ އެއްޗަކުން ފުއްދައިލެވޭން‬ ‫އަތް ޖައްސައެއް ނުލެވެއެވެ‪ .‬އަގު ހެ ޮ‬

‫ނެތިގެން ގޭގޭތެރޭގައި ފިލައި ތިބޫއެވެ‪ .‬އެވަރުގެ ނިކަމެތި ހާލު‬

‫އންނަ ހާލަތުގައި ވެސް‪ ،‬ތިމާގެ އަބުރާއި އިއްޒަތަށް ލިބިދާނެ‬ ‫ޮ‬

‫ލލުން ކަރުނައިގެ އަސަރު ހިނގައިނުލާ މީހާއީ‪،‬‬ ‫ދެކެފައި‪ޮ ،‬‬

‫އވެދާނޭކަމަށް ވިސްނައިފައި‪ ،‬އެހެން ހަދާން ޖެހެނީއެވެ‪.‬‬ ‫ހުތުރެއް ޮ‬

‫އެއްވެސް އިންސާނެއްގެ މައްޗަށް ކުޑަވެސް ރަޙުމެއް ނެތް‪،‬‬

‫ގތަކަށް ހުރި “ކަޑަތަކާއި” ކެފޭ ތަކަށް‬ ‫މާލޭގެ ވަށައިގެން ކަހަލަ ޮ‬

‫އެކަތައިގެ ހިތެއްވާ މީހާއެވެ (މުޙައްމަދު އަމީން‪.)1944 ،‬‬

‫ބަލައިލިޔަސް ހައިރާންވެ އަންތަރީސް ވާހައި ވެއެވެ‪ .‬ސައިކަލު ފަދަ‬

‫ ‬

‫މިއީ މި ޤައުމުގެ މިއަދުގެ ހާލަތެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫އެއްޗެހި ދަރަންޏަށް ނަގައިގެން ދުއްވާ މީހުންވެސް އިންތިހާއަށް‬

‫އެހެނަސް މީގެ ‪ 70‬ވަރަކަށް އަހަރު ކުރީގައި މިގައުމުގެ ހާލަތު‬

‫ގތުން ކުރާ އިސްރާފު ވެސް އޮތީ މިފަދަ‬ ‫ގިނައެވެ‪ .‬އެހެނިހެން ގޮތް ޮ‬

‫ބޑުހަނގުރާމައާ‬ ‫ގތުގެ ކުޑަކުޑަ ތަސްވީރެކެވެ‪ .‬ދެވަނަ ޮ‬ ‫އޮތް ޮ‬

‫ގޮތަކަށެވެ‪.‬‬

‫ގުޅިގެން ދިވެހީންނަށް ކުރިމަތިވި ތަދުމަޑުކަމުގެ ވޭން ގަދަ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫މިއީ އޭގެ ޒާތުގައި ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ވިސްނާން ޖެހޭ‬

‫ދުވަސްތައް މުހައްމަދު އަމީން ސިފަކުރައްވައިފައިވާ ގޮތުގެ‬

‫ފަދަ ސީރިޔަސް ކަމެކެވެ‪ .‬ގިނަފަހަރަށް ކަމެއް ކުރިމަތިވަނީ ކުރިމަތި‬

‫ކުޑަކުޑަ މިންވަރެކެވެ‪.‬‬

‫ގހެއް ނޫނެވެ‪ .‬އަދި އެކަމެއް ކުރިމަތިވާކަން ކުރިން‬ ‫ވަމުން ވަމުން ޮ‬

‫މިފަދަ ދުވަސްތަކެއް ތަކުރާރުވެގެން އަންނާކަށް‬

‫ކށްފައެއް ވެސް ނޫނެވެ‪ .‬ހަމަ ކުއްލިއަކަށެވެ‪.‬‬ ‫އަންގައި އިޢުލާނު ޮ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ހަމަ އެކަކު ވެސް ނޭދޭނެއެވެ‪.‬‬

‫އެހެންކަމަށްވާއިރު އަބަދުވެސް ތިބޭން މިޖެހެނީ ކުރިމަތިވެދާނެ‬

‫އެފަދަ ދަތި އުނދަގޫ ދުވަސްތަކެއް ތަޖުރިބާކުރާކަށް އަމުދުން‬

‫ކަމަކަށް ހޭއަރައި ތައްޔާރު ވެގެންނެވެ‪ .‬އެހެންނޫންނަމަ ދުނިޔޭގެ‬

‫ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ‪ .‬ވީއިރު އެފަދަ ހިތްދަތިކަމަކާ ދިވެހީންނަށް‬

‫އިޤުތިޞާދަށާއި‪ ،‬ޙަޤީޤީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ކުޑަ ނަމަވެސް މިންވަރެއް‬

‫ކުރިމަތިލާން ޖެހުނީ ކީއްވެގެން ބާވައެވެ؟ ޝައްކެއް ނެތެވެ‪.‬‬

‫ނެތް މި ކުޑަކުޑަ ގައުމުގެ އިޤުތިޞާދަށް މިއަދު ކުރިމަތިވަމުން އަންނަ‬

‫ދިވެހީންނަކީ ޒަމާނުއްސުރެ‪ ،‬ބޭރުން ގެންނަ ތަކެއްޗަށް މުޅި‬

‫ނުތަނަވަސްކަމުގެ ތެރޭގައި‪ ،‬އަޅުގަނޑުމެން ހަފުސްވެ ދިޔުމަކީ އެފަދަ‬

‫ކށްގެން އުޅެމުން އަންނަ ބަޔެކެވެ‪ .‬ބޭރު‬ ‫ދިރިއުޅުން ބަރޯސާ ޮ‬

‫ހާލަތެއް ކުރިމަތި ވެއްޖެނަމަ ވަރަށް ފަސޭހައިން ވެދާނެކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ކންމެ ގުޖަޑުގަނޑެއްގެ ހިތިކަން ދިވެހީންނަށް‬ ‫ދުނިޔެއަށް އަންނަ ޮ‬

‫ ‬

‫‪8‬‬

‫ފެންނަނީ މުއްސަނދިކަމާއި ތަނަވަސްކަމުން ފުރިފައިވާ ދިރިއުޅުމެކެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫އއްވައި ތައްޔާރުވާން‬ ‫މިކަންކަމަށް ވިސްނައި ވަގުތު ޮ‬

‫ކށް އިޤުތިޞާދާ ގުޅުންހުރި‬ ‫ތަޖުރިބާކުރާން ޖެހެއެވެ‪ .‬ޚާއްޞަ ޮ‬

‫އެބަޖެހެއެވެ‪ .‬ކުރާންވީ ކަންތަކާއި ނުކުރާންވީ ކަންތައް އެނގި‬

‫ކަންކަމުގައެވެ‪.‬‬

‫އތް އެންމެ މުހިންމު އެއް ކަމަކީ‬ ‫ގތުން ކުރާން ޮ‬ ‫ތިބގެންނެވެ‪ .‬އެ ޮ‬

‫މިއަދުގެ ދިވެހި މުޖުތަމަޢަކީ މިދެންނެވި ބަރޯސާވުން‬

‫ކންމެހެން ކުރާންޖެހޭ ޚަރަދުތައް އެކަނި‬ ‫ކށް‪ޮ ،‬‬ ‫ބޭކާރު ޚަރަދުތައް ނު ޮ‬

‫އޭގެ އިންތިހާގައި އޮތް މުޖުތަމަޢެކެވެ‪ .‬މީގެ ‪ 70‬ވަރަކަށް އަހަރު‬

‫ކުރުމެވެ‪ .‬އިޤުތިޞާދުކުރުމެވެ‪ .‬ލިބޭ އެއްޗެއް ދުވަހުން ދުވަހަށް‬

‫ގހެވެ‪ .‬އެފަދަ ކަމެއް‬ ‫ކުރިއާ އަޅައިބަލާއިރު‪ ،‬މިއަދުގެ ހާލަތު މާ ޯ‬

‫ކންމެވެސް މިންވަރެއް‬ ‫ކށްލުމުގެ ބަދަލުގައި‪ ،‬އެއިން ޮ‬ ‫ޚަރަދުކޮށް ހުސް ޮ‬

‫ކުރިމަތިވެއްޖެނަމަ (އެފަދަ ތަދުމަޑުކަމެއް ދިވެހީންނަށް މިންވަރު‬

‫މާދަމާއަށް ރައްކާކުރުމެވެ‪ .‬މުއްސަނދި ދިރިއުޅުމަށް ތިމާގެ ނަފުސު‬

‫ނުކުރައްވާށި!) ދިވެހީން އުޅޭންޖެހޭނެ ހާލަތު ހިތަށް ގެންނާން‬

‫ހާނާ އުޞޫލުން‪ ،‬ދަތި ދިރިއުޅުމަށް ވެސް ނަފުސު ހޭނުމެވެ‪ .‬ކުރާންޖެހޭ‬

‫ވެސް ދައްޗެވެ‪ .‬މައްސަލައަކީ ހަމައެކަނި ބޭރުގެ ތަކެއްޗަށް‬

‫ކށް‪ ،‬ބަނޑަށް ކުޅުޖަހައިގެން ތިބޭށެކޭއެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެކަމަކު‬ ‫ކަންކަން ނު ޮ‬

‫ބޑު މައްސަލައަކީ މިއަދުގެ‬ ‫ރޭރުވުމެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެއަށްވުރެ ވެސް ޮ‬

‫ވެސް މާދަމާއަށްޓަކައި ރައްކާކުރާން ވެގެންނެވެ‪.‬‬

‫ސަން މާފާނު‬

‫އިޔާޒު ނަސީމް‬

‫ ‬

‫އުޅިއްސާ އަކީ ތާރީޚީ ގޮތުން ވަރަށް ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ ރާއްޖެއެކެވެ‪.‬‬ ‫އުޅިއްސާއޭ މިހާރު ކިޔޭ ސަރަހައްދަކީ ކުރީގެ ކަޅިންގާ ސަރަހައްދެވެ‪ .‬މައުރިޔާ‬ ‫ކޅުގެ ރަސްގެފާނު އަޝޯކާ ވަނީ އީސާއީ މީލާދުގެ ‪ 261‬އަހަރު ކުރީން‬ ‫ދަރި ޮ‬ ‫ކަޅިންގާއާ ހަނގުރާމަ ކުރައްވައިފައެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚާ ވެސް އުޅިއްސާ ވަނީ ގުޅިފައެވެ‪ .‬މި ގޮތުން‬ ‫ކޅުގެ އައްސުލްޠާން މުޙައްމަދު ޣިޔާޘުއްދީން އިސްކަންދަރު‪،‬‬ ‫ދިޔަމިގިލީ ދަރި ޮ‬ ‫ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގަތުމުގެ ކުރީން އުޅިއްސާގެ ގަންޖާމުގައި އުޅުއްވައި‪ ،‬އެތަނުން‬ ‫ޕީރީއޭ ކިޔާ ބޭކަނބަލަކާ ކައިވެނި ބައްލަވައިގަތް ކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ބޑު ޝަހަރަކީ‬ ‫އުޅިއްސާގެ ވެރިރަށަކީ ބުހބަނޭޝްވަރެވެ‪ .‬އެންމެ ޮ‬ ‫ވެސް މިއީއެވެ‪ .‬ކުރީގެ ވެރިރަށަކީ ކަޓަކެވެ‪.‬‬

‫ސ (އޮރިއްސާ)‬ ‫އުޅިއް ާ‬

‫ ‬

‫ގަބީލާތަކުގެ މީހުން އެމީހުންގެ ގޭގޭގައި ގަބީލާތަކުގެ ބަސްތަކުން ވާހަކަ ދައްކައި‬ ‫އުޅެއެވެ‪ .‬އުޅިއްސާގައި އުޅޭ މައި ގަބީލާތަކަކީ ސަންތަހލް‪ ،‬ބޯންދާ‪ ،‬މުންދާ‪،‬‬ ‫ކރާ‪ ،‬އަދި މަހަލީ ގަބީލާއެވެ‪.‬‬ ‫އޮރައޫން‪ޯ ،‬‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫އރިޔާ) ބަހެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން‬ ‫އުޅިއްސާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ އޯޅިޔާ ( ޯ‬

‫އުޅިއްސާގެ އާބާދީގެ ‪ 95%‬އަކީ ހިންދޫންނެވެ‪ 2% .‬އަކީ‬

‫އަޅުގަނޑުމެން އެ ސަރަހައްދަކަށް ނިސްބަތްވާ ދެކުނު އޭޝިޔާ‬

‫ނަޞްރާނީންނެވެ‪ .‬މުސްލިމުންގެ އާބާދީއަކީ ‪ 2%‬އެވެ‪ .‬އެހެން ދީންތަކަށް‬

‫ސަރަހައްދަށް އަހުލުވެރިވެ‪ ،‬އާންމު މައުލޫމާތު މުއްސަނދި ކުރުމަށް ޓަކައި‪،‬‬

‫ނިސްބަތްވާ މީހުންގެ ހިއްސާއަކީ ‪ 1%‬އެވެ‪ .‬އުޅިއްސާގެ އާބާދީއަކީ ‪42‬‬

‫ހުށަހަޅާ ލިޔުންތަކުގެ މި ސިލްސިލާގައި މި ފަހަރު ބަލައިލާނީ އިންޑިޔާގެ‬

‫ގތުން ބަލާއިރު މިއީ އިންޑިޔާގެ ސްޓޭޓުތަކުގެ ލިސްޓުން‬ ‫މިލިޔަނެވެ‪ .‬އާބާދީގެ ޮ‬

‫އރިއްސާއަށެވެ‪ .‬މިއީ އިރުމަތީ‬ ‫ސްޓޭޓުތަކުގެ ތެރެއިން އުޅިއްސާ ނުވަތަ ޮ‬

‫‪ 11‬ވަނައެވެ‪ .‬ބިމުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު ‪ 9‬ވަނައެވެ‪ .‬އިދާރީ ގޮތުން އުޅިއްސާ‬

‫އިންޑިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ ސްޓޭޓެކެވެ‪.‬‬

‫ބަހައިލެވިފައިވަނީ ‪ 30‬ޑިސްޓްރިކްޓް ނުވަތަ ޒިލާއަށެވެ‪.‬‬

‫އަބުއްރައިޙާން މުޙައްމަދު ބިން‬ ‫އަޙްމަދު އަލްބީރޫނީ‬ ‫އަބުއްރައިޙާން މުޙައްމަދު ބިން އަޙްމަދު އަލްބީރޫނީ އުފަން‬

‫ ‬

‫ވެވަޑައިގަތީ ‪ 5‬ސެޕްޓެންބަރު ‪ 973‬މ‪ .‬ގައި ޚްވާރިޒަމްގައެވެ‪ .‬މި‬ ‫ސަރަޙައްދަކީ މިހާރުގެ އުޒްބެކިސްތާނަށް ނިސްބަތްވާ ސަރަޙައްދެކެވެ‪.‬‬ ‫އަލްބީރޫނީ އަކީ ފިޒިކްސް އާއި ހިސާބުގެ އިލްމާއި ފަލަކިއްޔާތާއި‪،‬‬

‫ ‬

‫ތަބައީ އުލޫމުތަކުގެ އިތުރުން ތާރީޚު އިލްމާއި‪ ،‬ބަހަވިއްޔާތުގައި އަރައި‬ ‫ހުންނެވި އާލިމެކެވެ‪ .‬އަމިއްލަފުޅު މާދަރީ ބަސް ކަމުގައިވާ ޚުވާރިޒްމީ ބަހުގެ‬ ‫އިތުރުން‪ ،‬ފާރިސީ ބަހާއި އަރަބި ބަހާއި‪ ،‬ސާންސްކްރިތު ބަހާއި‪ ،‬ޔޫނާނީ‬ ‫ބަހާއި އިބްރާނީ ބަހުގެ އިތުރުން ސިރިޔާނީ ބަސް ދެނެވަޑައިގަންނަވައެވެ‪.‬‬ ‫އަލްބީރޫނީ ވަނީ ޖިއޮގްރަފީގެ ދާއިރާގައި ވެސް ވަރަށް ބޮޑެތި‬

‫ ‬

‫ގތުން އެ ދާއިރާގައި އޭނާ ލިޔުއްވި‬ ‫ޚިދުމަތްތަކެއް ކުރައްވައިފައެވެ‪ .‬މި ޮ‬ ‫ފތްތައް ފާހަގަ ކުރާން ޖެހެއެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬ ‫އަލްބީރޫނީ އަވަހާރަވީ ‪ 13‬ޑިސެންބަރު ‪ 1048‬ގައި ޣަޒްނީގައެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ޣަޒްނީއަކީ މިހާރުގެ އަފްޣާނިސްތާނަށް ނިސްބަތްވާ ރަށެކެވެ‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫ބުއްދީގެ ފުރާގު‬ ‫ސ ދަސްކުރާށެވެ‪.‬‬ ‫ސ ބަ ް‬ ‫"ތިމާގެ މާދަރީ ބަހުގެ އިތުރުން ވެ ް‬ ‫ނނަ މީހަކަށެވެ‪- ".‬‬ ‫އިލްމުވެރިއަކަށް ވެވޭނީ ބަހުގެ ސިއްރު ަތއް ދަ ް‬ ‫އަލްބީރޫނީ‬

‫ޑރ‪ .‬ޖުނައިދުގެ އިރުޝާދު‬

‫ޑރ‪ .‬ޖުނައިދު‬

‫ލޮލު ރޯގާ‪ ،‬އެތައް ލޮލަކުން‬ ‫ ‬

‫ގތަކީ ދައްކަން އޮތްދުވަހަށް‬ ‫ދައްކަންޖެހޭ ވާހަކަ ބުނީމެވެ‪.‬ދެންވީ ޮ‬

‫މިދުވަސް ވަރަކީ އަނެއްކާ ވެސް ގިނައިން ލޮލުރޯގާ‬

‫ފެންނަ ދުވަސް ވަރެކެވެ‪.‬މިފަދަ ދުވަސް ވަރެއްގައި ރޯގާ އާއިބެހޭގޮތުން‬

‫ބޑުކުނިކޮޅެއް‬ ‫ވުރެވެސް އަވަހަށް އެކުއްޖާ އަތުވެއްޖެއެވެ‪.‬އޭނާގެ ލޮލުގައި ޮ‬

‫ހޭލުންތެރިވެ ރައްކާރެތިކަމުގެ ފިޔަވަޅުތަށް އެޅުމަކީ މުހިންމުކަމެކެވެ‪..‬‬

‫ގތަކީ މިކުއްޖާ‬ ‫ލފުސްވާހެން ހީވެގެންނެވެ‪.‬އަޅުގަޑު ބެލިއިރުމިވީ ޮ‬ ‫އިދެ ޯ‬

‫ކންމެމީހަކަށް ވެސްޖެހިދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ކންމެ ައުމުރުފުރައެއްގެ ޮ‬ ‫މިރޯގާ ހަމަ ޮ‬

‫ލއުގުޅާލެވުނީއެވެ‪..‬ލޮލުރޯގާޖެހިލޯ‬ ‫އަށްގޭގައި ދެތިންދުވަސްވަންދެން މާބޮޑަށް ޯ‬

‫ރގާޖެހޭތަން އެބަފެނެއެވެ‪.‬ގިނަފަހަރު ގޭގެ‬ ‫ވަރަށް ކުޑަކުދީންނަށްވެސް ޯ‬

‫ލލުގެ ކަޅުކަޅީގެއެންމެމަތީގައި‬ ‫ބޑަށްއުގުޅުމުންމިވާގޮތަކީ ޮ‬ ‫ރަތްވެފަހުންނައިރު ޮ‬

‫ރގާޖެހިފައިވާ އެހެން ކުޑަކުދީން‬ ‫ބޑުމީހަކަށްޖެހުމުން ނޫނީ ޯ‬ ‫ކންމެވެސް ޮ‬ ‫ޮ‬

‫ގތްވަނީއެވެ‪.‬މިހެންވެއްޖެނަމަ އަވަހަށް މިކަމަށް‬ ‫އިންނަފަށަލަ ނައްޓައިގެންދާ ޮ‬

‫ބޑެތި މީހުންނާ އެކީ ގައި ވަގުތު ހޭދަ ކުރުމުން ވެސް ރޯގާ‬ ‫ނުވަތަ ޮ‬

‫ހސްޕީޓަލްގައި ފަސްވަރަކަށް‬ ‫ފަރުވާލިބިގަންނަންޖެހެއެވެ‪.‬މިކުއްޖާވެސް ޖެހުނީ ޮ‬

‫ލލުން ފެންއައިސް އަދި‬ ‫ގތް މެދުވެރިވެއެވެ‪.‬ރޯގާޖެހުމުން ލޯރަތްވެ ޮ‬ ‫ޖެހޭ ޮ‬

‫ކށްގެންފަރުވާދޭށެވެ‪.‬މިހެންނަހަދައިފިނަމަ‬ ‫ލމެ ބެންޑޭޖް ޮ‬ ‫ދުވަހުބާއްވައިގެން ދެ ޯ‬

‫ބޑި ދުޅަވާތަންފެނެއެވެ‪.‬‬ ‫ގތްވެއެވެ‪.‬މީގެއިތުރުން މަތީބޮޑި އަދި ތިރީ ޮ‬ ‫މަޑުލާ ޮ‬

‫ފަހަރުގައިނެއްޓުނުތަނަށް ޖަރާސީމު ވަދެ ފާރުގަޑަކަށްބަދަލުވެ ފެނުމަށް‬

‫ކން ފެންނަހެންވެސް ހީވެދާނެއެވެ‪.‬މިހެންވެގެން‬ ‫އަދި ބައެއފަހަރު ނުސާފު ޮ‬

‫ގތްވެދާނެއެވެ‪.‬ދެންދިމާވާ އަނެއްކަމަކީ‬ ‫ދާއިމީ ބަދަލުތަކެއް އަތުވެލޯއަދިރިވާ ޮ‬

‫އުޅޭ ފުރަތަމަ ހައެއްކަ ދުވަސް ވާންދެން ދުވަހެއްދވަހަކަށް ލޯރަތްވެ‬

‫ގތްވުމެވެ‪.‬މިހެންދިމާވާން މެދުވެރިވާސަބަބަކީ‬ ‫ލފުސްވާ ޮ‬ ‫ރޯގާރަގަޅުވާ އިރު ޯ‬

‫ގސްވަމުންދާހެންވެސް ހީވާނެއެވެ‪.‬ނަމަވެސް އެންމެފަހުން މަޑުމަޑުންގޮސް‬ ‫ޯ‬

‫ރގާޖެހެޭބައެއްމީހުންގެ ކަޅުކަޅިއަށް ފުސްތަންތަންކޮޅު އަރާގޮތްވާތީއެވެ‪.‬‬ ‫ޯ‬

‫ކން ހުންވައްތަރުވެ‬ ‫ރަގަޅުވެދާނެއެވެ‪.‬މިހެންވާ އިރު ބައެއްމީހުން ކުޑަ ޮ‬

‫ކޅެއްނަގާ ކަމެކެވެ‪.‬އަދިވެސްދިމާވި މީހެއްގެވާހަކަ‬ ‫މިކަމަކީ ރަގަޅުވާން ދުވަސް ޮ‬

‫ގށްލާތަންވެސްފެނެއެވެ‪.‬އަދި‬ ‫ކަރުގައި ނުވަތަ ކަންފަތް ކައިރީގައި ޮ‬

‫ދަންނަވާލާނަމެވެ‪.‬މިޕޭޝަންޓް އަޅުގަޑަށް ދެއްކީރޯގާގެހިގެންއުޅޭތާ‬

‫ކަރުތެރެ ސަކަރާތްވުމަކީ ވެސްވެދާނެކަމެކެވެ‪.‬މީގެ އިތުރުން ހުދުކަޅިބޭރަށް‬

‫ތިންހަފްތާވީފަހުން ރަގަޅުނުވެލޮލުން އަންނަކަރުނައިގައި ލޭކުލަހުންނާތީއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ގތްވެސް ދިމާވެދާނެއެވެ‪.‬ދެން ދިމާ ވާ އަނެއް‬ ‫ނުކުމެ ލޮލަށް ލޭއަރާ ޮ‬

‫ ‬

‫އޭރު އޭނާކިތަންމެބޭހެއްލޮލިަށް އަޅައިފިޔެވެ‪.‬އެކަމަކުލޮލުގެ‬

‫ ‬

‫ރގާޖެހުމުން ހުރިހާ ފަހަރަކު‬ ‫ލލުގައި މަޑުލުމެވެ‪.‬ވައިރަލް ލޮލު ޯ‬ ‫ކަމަކީ ޮ‬

‫ރަތްކަމަށް އަދި ދުޅަޔަށް އެއްވެސްވަރެއްގެ ބަދަލެއްނާންނަވާހަކަ‬

‫ލލުގައި ގިނައިން މަޑުނުލާ ހިގައިދާނެއެވެ‪.‬ނަމަވެސް ގިނަފަހަރު‬ ‫ޮ‬

‫ބޑި އަދި މަތީބޮޑީގެދަށަށް‬ ‫ބުންޏެވެ‪.‬މީނާއަށްވެފަހުރިގޮތަކީ ލޮލުގެ ތިރީ ޮ‬

‫ކންމެވެސް ވަރަކަށް މަޑުލާ އެސްފިޔަތަށް ތަތްވާގޮތްވާތަންފެނެއެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬

‫ދުލިފަށެއް އެރީއެވެ‪.‬މިހެންވެއްޖެނަމަ ދުލިފަށް އަވަހަށްނައްޓާ‬

‫ބޑީ ގެ ދަށުގައި ހުންނަ‬ ‫އަދި ބައެއްފަހަރު މަތީ ބޮޑީގެ ނުވަތަ ތިރީ ޮ‬

‫ގތަށް ބޭސް އަޅަންޖެހެއެވެ‪.‬މިހެންނަހަދައިފިނަމަ ފަސޭހަވާން‬ ‫ކަމާގުޅޭ ޮ‬

‫އމާންކަންކެޑި ރާޅުވެ އެކިދިމަދިމާ އުފުލިފައި ހުންނަގޮތްމެދުވެރިވެއެވެ‪.‬މި‬ ‫ޮ‬

‫ވަރަށް ގިނަދުވަސްނަގާ އަދި އެންމެފަހުންދުލިފަށް އިންދިމާލުގައި ކުރަކި‬

‫ރގާޖެހިނިމުމުން ފިލައިގެންހިގައިދާނެއެވެ‬ ‫ހުރިހާކަމެއްހެން ޯ‬

‫ކށްއިންނަލަކުނެއްލާފާނެއެވެ‪.‬މީވެސް ބަލިމީހާއަށް އުދަގޫތަކެއްވާނެކަމެކެވެ‬ ‫ޮ‬ ‫ކޓަރީ ގައެވެ‪.‬އިށީދެގެން‬ ‫ބޑެތިމީހުންގެދުލިފަށް ނައްޓާލާނީ ޑޮކްޓަރު ބަލާ ޮ‬ ‫ޮ‬

‫ރގާ ޖެހުމުން ތަފާތު‬ ‫މިފަހަރު މިފެންނަލޮލު ޯ‬ ‫ގތްވެގެން އަންނަތަން އެބަފެނެއެވެ‪.‬މީގެތެރެއިން އަޅުގަޑަށް‬ ‫އެކިގޮތް ޮ‬

‫އިންދާވެސްނައްޓާލެވިދާނެއެވެ‪.‬ނަމަވެސް މާބިރުން އުޅޭ މީހެއް ނަމަ‬

‫ގތަކަށް ދަންނަވާލާނަމެވެ‪.‬‬ ‫ފެނުނު ބައެއްކަންތަށްތަށް ކުރު ޮ‬

‫ތަނެއްގައި ބޭއްވުން ބުއްދިވެރިއެވެ‪.‬މިހެންމިދެންނެވީ ދުލިފަށްނައްޓަނިކޮށް‬

‫ރގާ ޖެހުމުން ވަރަށް ގިނަމީހުން އަންނާނީ ކުއްލިއަކަށް ލޯރަތްވެ‬ ‫ޯ‬

‫ކޅަކަށް ޙަބަރު ހުސްވި މީހުނާ‬ ‫ހާސްވެގެން އަބުރައިގަނެ އިރު ޮ‬

‫ފެންއަންނާތީ އެވެ‪.‬ނަމަވެސްމަދުމަދުން ނަމަވެސް ލޮލުރޯގާ ނޫން‬

‫ވެސް އަޅުގަޑާ ދިމާވެފައިވާތީއެވެ‪.‬ކުޑަކުދީން ދުލިފަށް ނައްޓަންޖެހޭނީ‬

‫ލރަތްވެ ފެން އަތުވެދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫އެހެން ކަމެއްދިމާވެގެން ވެސް މިގޮތަށް ޯ‬

‫ހޭނައްތައިގެނެވެ‪.‬‬

‫ކށް ބަލިމީހުން ބައްލަވާ‬ ‫އެއްދުވަހަކު ދިމާވި ޕޭޝަންޓެކެވެ‪.‬އާންމު ޮ‬

‫ ‬

‫ގތަށް ބަލާއިރު‬ ‫މިހާރު މިފެންނަމުންދާ ލޮލުރޯގާޖެހުމުން ވާ ޮ‬

‫ކށްލަން ފޮނުވި މީހެކެވެ‪.‬‬ ‫ރގާކަމަށް ހީކޮށް ޔަގީން ޮ‬ ‫ޑޮކްޓަރަކު ލޮލު ޯ‬

‫ރގާ އެބަފެނެއެވެ‪.‬އެއްވައްތަރަކީ ލޮލުރޯގާ ގެ އެހެން‬ ‫ދެވައްތަރެއްގެ ލޮލު ޯ‬

‫ގސް ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫އަޅުގަޑު ބެލިއިރު އެއީ އަދި ލޮލުރޯގާ އަށްވުރެވެސް ޯ‬

‫ލލުގައި ދުލިފަށްލާވައްތަރެވެ‪.‬މިއަށް އިގިރޭސިބަހުން ކިޔަނީ‬ ‫އުދަގީޫތަކާ އެކު ޮ‬

‫ކޅެއްޖެހުމަކީ ވަރަށް‬ ‫ކަޅުކަޅިގައި އިން ފާރުކޮޅެކެވެ‪.‬ކަޅުކަޅިގައި ފާރު ޮ‬

‫ކންޖަންކްޓިވައިޓިސް”އެވެ‪.‬އަނެއްވައްތަރަކީލޮލުރޯގާ ގެ‬ ‫“އެޕިޑަމިކް ކެރަޓޯ ޮ‬

‫ޑކްޓަރެއް ގެ އިރުޝާދުގެދަށުން ފަރުވާކުރަންޖެހޭ‬ ‫ލލުގެ ޮ‬ ‫އަވަހަށް ޮ‬

‫ބލުގަރިއްސާވައްތަރެވެ‪.‬މީގަ‬ ‫އިތުރުން މީހާ ހުންއައިސް ކަރުތެރެފާރުވެ އަދި ޮ‬

‫ރގާކަމަށް ހީކޮށް މިފަދަ‬ ‫ކަމަކަށް ވުމާއިއެކު މިދުވަސްވަރު ލޮލު ޯ‬

‫ކަޅުކަޅީއަށް ވަރަށް މަދުފަހަރަކު ނޫނީ ބަދަލެއް ނާންނާނެއެވެ‪.‬‬

‫މުހިންމުކަންތަށްތަށް ފާހަގަ ނުކުރެވުމަކީ ފަހަރުގައި ލޯއަދިރި‬

‫ރގާ އެއްޖެހުނަސް ދެހަފްތާ‬ ‫މިތަނުން ކޮންމެ ވައްތަރެއްގެ ލޮލު ޯ‬

‫ވެދާނެފަދަ ކަމެކެވެ‪.‬ދެންދިމާވިކަމެއްގެ ވާހަކަވެސް ދަންނަވާލާނަމެވެ‪.‬‬

‫ކށްފާނެއެވެ‪.‬މިހެންވުމާއި‬ ‫ވަރުވަންދެންއެމީހެއްގެ ގަޔަށް ބަލީގެ އަސަރު ޮ‬

‫ރގާ ޖެހިގެން އައި ކުޑަ ކުއްޖެކެވެ‪.‬އޭނާގެ ދެލޮލަށްވެސް‬ ‫ލޮލު ޯ‬

‫ގސް ގޭގައި މަޑުކުރުމަކީ‬ ‫ރގާ ޖެހުމުން ރަގަޅުވާންދެން މަސައްކަތައްނު ޮ‬ ‫އެކު ޯ‬

‫ރގާޖެހިފައިވުމާއިކު ލޮލަށް އަޅަންބޭސްދީފައި ހަތަރުވަރަކަށް ދުވަސްފަހުން‬ ‫ޯ‬

‫ރގާ ފެތުރުނަ ނުދިނުމަށް ކުރަންޖެހޭކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ޯ‬

‫‪11‬‬

‫އިންޑެކްސް‬ ‫ ‬

‫އންނަނީ ގޭގެ ފަރުމާއާ ގުޅޭ‬ ‫ގެއެއް އިމާރާތް ކޮށް ނިމުމާ އެކު ޮ‬

‫އިންޑެކްސް ފަރުނީޗަރުގެ ގޮފިތައް ދުނިޔޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި‬

‫ ‬

‫ގތުން ބޭނުން ވާ ޒާތުގެ ހުރިހާ‬ ‫ކަހަލަ ފަރުނީޗަރު ހޯދާން ޖެހިފައެވެ‪ .‬މި ޮ‬

‫ގާއިމު ކުރެވި ޚިދުމަތް ދެވެމުން ދަނީ‪ ،‬މި މަރުކާގެ އުފެއްދުންތަކަށް‬

‫އެއްޗެއް އެއް ތަނަކުން ނުލިބުމުގެ ޝަކުވާ އެންމެން ވެސް ކުރެއެވެ‪ .‬އެއް‬

‫ލިބިފައި ވާ ބޮޑު އިތުބާރުގެ ސަބަބުންނެވެ‪ .‬އުފެއްދުންތަކުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅެވެ‪.‬‬

‫ތަނުން ގޮނޑިމޭޒު‪ ،‬އަނެއް ތަނަކުން އެނދެއް‪ ،‬އަދި އެހެން ތަނަކުން އަލަމާރި‬

‫އަގު ވެސް އުފެއްދުންތަކާ އެކަށީގެން ވެއެވެ‪ .‬ފަރުމާތައް ރީއްޗެވެ‪ .‬ޚިދުމަތްތައް‬

‫ގަންނާން ޖެހުމަކީ ވަރަށް ވެސް ދަތި އަދި އުނދަގޫ ކަމެކެވެ‪ .‬އަވަދި ނެތި އުޅޭ‬

‫ރަނގަޅު ވެފައި‪ ،‬ހަލުތްވެވެ‪.‬‬

‫ބޑު ތަކުލީފެކެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް މިއަދު‬ ‫ބަޔަކަށް މިއީ ވަރަށް ޮ‬

‫އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ އުފެއްދުންތަކުގައި ބޭނުން ކުރާ ލަކުޑިއަކީ‬

‫ ‬

‫ފަރނީޗަރ”އިން ގެއަށް ބޭނުން ވާ ފަރުނީޗަރާއި ގޭގެ ޒީނަތްތެރި ކަމަށް ބޭނުން‬

‫ކށްފައި ހުންނަނީ އައި‪.‬އެސް‪.‬އޯ ‪14001‬ގެ މިންގަނޑަށެވެ‪.‬‬ ‫ވެސް ތައްޔާރު ޮ‬

‫ވާ ހުރިހާ ބާވަތެއް އެއް ފުރާޅެއްގެ ދަށުން ފޯރު ކޮށްދެއެވެ‪.‬‬

‫އެހެންކަމުން އެހެން ބައެއް ބާވަތުގެ ލަކުޑީން އުފައްދައިފައި ހުންނަ ފަރުނީޗަރުން‬

‫ ‬

‫މި ވަނީ މި ކަމަށް ހައްލު ލިބިފައެވެ‪ .‬ދަމާސްގެ ފަރާތުން ހިންގާ “އިންޑެކްސް‬

‫ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަންގެ ސްޓޭންޑަޑަށް ހުންނަ ލަކުޑިއެވެ‪ .‬ހުރިހާ އުފެއްދުމެއް‬

‫އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރ އަކީ ތައިލޭންޑުގެ ފްރެންޗައިޒްޑް ފަރުނީޗަރު‬

‫ގތަށް ވަސް ދުވުމާއި‪ ،‬ލަކުޑީގައި ހުންނަ ޒަވިކަމުގެ ސަބަބުން ލޮލަށް‬ ‫ދުވާ ޮ‬

‫ކުންފުންޏެއްގެ އައުޓްލެޓެކެވެ‪ .‬މިއީ ފަރުނީޗަރުގެ ވިޔަފާރީގައި ވަރަށް‬ ‫ކށްލެވޭ ކުންފުންޏެކެވެ‪ .‬މި ކުންފުނީގެ ‪ 119‬އައުޓްލެޓް ދުނިޔޭގެ އެކި‬ ‫ފާހަގަ ޮ‬

‫އުނދަގޫވުން ފަދަ ކަމެއް އިންޑެކްސްގެ ފަރުނީޗަރުން ދިމައެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬ ‫އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ ނަމުން އެއީ ހަމަ އެކަނި ފަރނީޗަރ ވިއްކާ‬

‫ ‬

‫ތަންތަނުގައި އެބަ ހުށްޓެވެ‪ .‬ތައިލޭންޑުގައި ހުންނަ ކުންފުނީގެ މަރުކަޒީ ގޮފިން‬

‫ފިހާރައެކޭ ހީ ކުރެވުނަސް އެ ތަނުން ދޭ ޚިދުމަތްތައް އެއަށް ވުރެ ގިނައެވެ‪.‬‬

‫ކށްދޭ ހުރިހާ ޚިދުމަތެއް ކުންފުނީގެ އައުޓްލެޓްތަކުން ވެސް ފޯރު ކޮށްދެއެވެ‪.‬‬ ‫ފޯރު ޮ‬

‫ތަނުން ދޭ ޚިދުމަތަށް ބަލާ އިރު‪ ،‬މާލޭގައި ހުންނަ އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ‬

‫މާލޭގައި ދަމާސްގެ ފަރާތުން ހިންގާ އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރ އައުޓްލެޓުން ވެސް‬

‫އައުޓްލެޓަކީ ހަމައެކަނި ފަރުނީޗަރު ވިއްކާ ފިހާރައެކޭ ބުނެފައި ނިންމައެއް‬

‫މި ހުރިހާ ޚިދުމަތެއް ފޯރު ކޮށްދެއެވެ‪.‬‬

‫ނުލެވޭނެއެވެ‪.‬‬

‫‪Indexfurniture‬‬

‫‪TOTAL LIVING SOLUTIONS FOR YOU & YOUR HOME‬‬

‫ގޭގެ ފަރުމާއާ ގުޅޭ ފަރުނީޗަރު ހޯދުމުގައި އެހީތެރިވާ ވުމާއި‪،‬‬

‫ ‬

‫ފރުކޮށްދޭ ދިނުން މި ތަނުގެ‬ ‫ފަރުނީޗަރާއި‪ ،‬ފަރުމާތަކާ ބެހޭ ފަންނީ ލަފާ ޯ‬

‫ދިނުން ފާހަގަ ކޮށްލެވެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން ފާހަގަ ކޮށްލެވެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ކށް ކުރަހައިދެއެވެ‪ .‬އިމާރާތުގެ ތެރޭގައި ތަކެތި އަތުރައި‬ ‫ނެގުމަށް ފަހު ތްރީޑީ ޮ‬

‫ހަމަ އެހެންމެ ގޭގެ ކުލަ ލުމުގެ ކަންތައް ދަމާސް ޕެއިންޓްސް‬

‫ގތް މި ކުރެހުންތަކުން ތަސައްވަރުވެގެންދާތީ‪ ،‬އިމާރާތާ ގުޅޭ‬ ‫ނިމޭ އިރު ހުންނާނެ ޮ‬

‫ގސް ދިނުމަކީ ވެސް އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރުން‬ ‫މާރޓާ ގުޅިގެން ކުރިޔަށް ގެން ޮ‬

‫ބޑަށް ފަސޭހަވެއެވެ‪ .‬އެހެން‬ ‫ފަރުނީޗަރު ކަނޑައެޅުމަށް ކަސްޓަމަރުންނަށް ވަރަށް ޮ‬

‫ފޯރު ކޮށް ދޭ ޚިދުމަތެކެވެ‪ .‬އަދި މީގެ އިތުރުން ޓީވީ އާއި ގެޔަށް ބޭނުން ވާ‬

‫ބޑަށް ތަރުހީބު ލިބޭ ޚިދުމަތެކެވެ‪.‬‬ ‫ކަމާ އެކު މިއީ ވަރަށް ޮ‬

‫ރނިކް ވަސީލަތްތައް ވެސް އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރ މެދުވެރި ވެގެން ފޯރު‬ ‫އިލެކްޓް ޯ‬

‫ ‬

‫ކޮށްދެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ ފަރާތުން ތަނަށް ގޮސް ތަނުގެ މިންތައް‬

‫ގތަކަށް ޚިދުމަތް ހޯދޭނެ ގޮތް‬ ‫ކަސްޓަމަރުންނަށް ވީހާ ވެސް ލުއި ޮ‬

‫ހަމަޖައްސައި ދިނުމަކީ އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ ވަރަށް ބޮޑު އަމާޒެކެވެ‪.‬‬ ‫އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ މާލޭ ޝޯވްރޫމުގައި ނެތް ބާވަތެއް ހޯދާން‬

‫ކށްލެވެއެވެ‪ .‬މިހާރު‬ ‫ޓލްމެންޓަށް ތަކެތި ދޫކުރުން ފާހަގަ ޮ‬ ‫މި ގޮތުން އިންސް ޯ‬

‫ބޭނުން ވި ކަމުގައި ވިޔަސް‪ ،‬އެއީ އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ އުފެއްދުމެއް ކަމުގައި‬

‫މލްޑިވްސް އިސްލާމިކް ބޭންކާއި‪ ،‬ސިފްކޯ‪،‬‬ ‫ޓލްމެންޓަށް ތަކެތި ދޫ ކުރަނީ ޯ‬ ‫އިންސް ޯ‬

‫ވާ ނަމަ މާލޭގައި ހުންނަ އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ އައުޓްލެޓުން އެ އެއްޗެއް‬

‫ޕލިސް ޝޮޕް މެދުވެރިވެގެންނެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬

‫ކަސްޓަމަރުންނާ ހަމަޔަށް ގެނެސްދެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރއިން ކަސްޓަމަރުންނަށް ފޯރުކޮށްދޭ ޚިދުމަތްތަކުގެ‬

‫ތެރޭގައި‪ ،‬ގޭގެ ކުރެހުން ގެނެސް ދިނީމާ‪ ،‬އެ ކުރެހުމަކާ ގުޅޭ ފަރުނީޗަރ ގެނެސް‬

‫ ‬

‫އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ ޚިދުމަތްތައް ޚާއްޞަ ކުރެވިފައި ވަނީ‬ ‫މާލެއަށް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ‪ .‬ހަމަ ޖެހިފައިވާ އުސޫލުން ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ ރަށަކަށް‬ ‫ވެސް އިންޑެކްސް ފަރނީޗަރގެ ޚިދުމަތް ލިބޭނެއެވެ‪.‬‬

‫އިޔާޒު ނަސީމް‬

‫ދިވެހި ބަހުގެ އަސްލު‬ ‫ ކުރީގެ ޢަދަދާ ގުޅޭ ‪-‬‬‫ދިރާސާތަކުން ސާބިތު ވާ ގޮތުގައި ދިވެހި ބަހާއި ސިންގަޅަ ބަހާ‬

‫ ‬

‫ދެމެދު ހުރި ގާތްކަމަކީ “މައިދަރިވަންތަކަމުގެ” ގުޅުމެއްގެ ސަބަބުން އުފެދިފައި‬

‫ވެސް ފާހަގަ ކުރެއްވޭ ކަމަށް އަލްއުސްތާޛު މުޙައްމަދު އިބްރާހީމް ލުޠުފީ‬ ‫(‪ )1997‬ލިޔުއްވައިފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ބަހުގެ ލަފްޒުތަކެއް ދިވެހި ބަހުގެ ތެރޭގައި ބޭނުން ކުރެވޭ ކަމީ ދިވެހި ބަހަށް‬

‫އތް ގާތްކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހާއި ސިންގަޅަ ބަހާ ދެމެދު ހުރި ފަދަ‬ ‫ޮ‬ ‫ގާތްކަމެއް ދިވެހި ބަހާއި މަރާޓީ ބަހާ ދެމެދު ވެސް އަދި ދިވެހި ބަހާއި ކޮންކަނީ‬ ‫އތެވެ‪ .‬އަދި ހަމަ އެހެންމެ ބަންގާޅު ބަހާއި ޕަންޖާބީ‬ ‫ބަހާ ދެމެދު ވެސް އެބަ ޮ‬ ‫ބަހާއި އުރުދޫ ބަހަކީ ވެސް ދިވެހި ބަހާ އެއްގޮތް‬

‫ދިވެހި ބަހުގައި މެލޭ ބަހުގެ އަސަރު ހުރި ކަމުން ނުވަތަ މެލޭ‬ ‫ފރާފައިވާ ކަން އެނގޭ ހެތްކެކެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން‬ ‫އިރުމަތީ އޭޝިޔާގެ ނުފޫޒު ޯ‬

‫ޤަދީމީ ޒަމާނުގައި އިންޑިޔާ ކަނޑުގައި ކުރެވުނު ވިޔަފާރި ދަތުރުތަކުގެ ސަބަބުން‬ ‫އަސޭކަރައިގެ މީހުންގެ ބަހާއި ނަސްލުގެ ނުފޫޒު ދިވެހީންގެ ބަހަށާއި ނަސްލަށް‬

‫ސިފަތަކެއް ހިއްސާ ކުރާ ބަސް ބަހެވެ‪.‬‬ ‫ގތް ކަމަކީ ދިވެހި ބަހާއި އަދި މި‬ ‫މި އެއް ޮ‬

‫ ‬

‫ބަސްތައް ވެސް ނިސްބަތް ވަނީ ބަހުގެ ގޮތުން ބަލާ‬ ‫އިރު އެއް އާއިލާއަކަށް ކަމަށް ވާތީ ހުރި ގާތްކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫މީގެ އިތުރުން މި ބަސްބަހުގެ އަހުލުވެރީންނާ ދެމެދު‬ ‫ކުރެވިފައި ހުރި އަދި ކުރެވޭ މުއާމަލާތްތައް ވެސް މިކަމުގެ‬ ‫ސަބަބަކަށް ވެފައި ވެއެވެ‪.‬‬ ‫"މަހަވަންސާ" އަށް ބަލާއިރު އާރިޔަނުން‬

‫ ‬

‫ލނު މަގުން ނޫން ކަމާއި‪ ،‬ސީދާ‬ ‫ދިވެހިރާއްޖެއަށް އައީ ސި ޯ‬ ‫އިންޑިޔާއިން ކަން އެނގެއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ސިންގަޅަ‬ ‫އތް ގާތް ގުޅުމަކީ ސިލޯނުން‬ ‫ބަހާއި ދިވެހި ބަހާ ދެމެދު ޮ‬ ‫ބަޔަކު އައިސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވަޒަންވެރިވުމުގެ ސަބަބުން‬ ‫އުފެދުނު ގުޅުމަކަށް ވުމަށްވުރެ ގާތީ‪ ،‬އެ ގުޅުމަކީ މި‬ ‫ގތް ވުމުގެ ސަބަބުން އޮތް‬ ‫ދެ ބަހުގެ އަސްލު އެއް ޮ‬ ‫ގުޅުމަކަށް ވުމެވެ‪.‬‬ ‫ބައެއްގެ ދިރިއުޅުމުގެ އަސާސީ ކަންކަމާ‬

‫ ‬

‫ކށާރުގައި ހިމެނޭ ލަފްޒުތައް ދިރާސާ ކޮށް‪ ،‬އެ‬ ‫ގުޅިގެން ބޭނުން ކުރާ ބަސް ޮ‬ ‫ކން ބަހެއްގައިތޯ ބަލައި‬ ‫ލަފްޒުތައް ހަމަ އެ މާނައިގައި ބޭނުން ކުރަނީ އެހެން ޮ‬ ‫ދިރާސާ ކޮށްގެން‪ ،‬އެ ބަޔަކާ އެންމެ ގުޅުން ހުރި ގަބީލާތަކާއި ވަންހަތަކަކީ‬ ‫ހދިދާނެ ކަމަށް އިލްމުވެރީން ވިދާޅުވެއެވެ‪.‬‬ ‫ކޮބައިކަން ޯ‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ އުތުރުގެ ރަށްތަކުގެ މީހުން ވިޔަފާރި ދަތުރުތަކުގައި‬

‫ ‬

‫ބންބޭއަށާއި ސޫރަތަށް އަދި ދެކުނު އިންޑިޔާގެ މަލާބާރަށާއި‬ ‫ހުޅަނގު އިންޑިޔާގެ ޮ‬ ‫ކށްފައިވާއިރު‪،‬‬ ‫އިރުމަތީ އިންޑިޔާގެ ބަންގާޅާއި ގަންޖާމު ފަދަ ތަންތަނަށް ދަތުރު ޮ‬ ‫ތޅުތަކުގެ މީހުން ގިނައިން ދަތުރުކޮށްފައި ވަނީ އޮޅުދޫ‬ ‫ރާއްޖޭގެ ދެކުނުގެ އަ ޮ‬ ‫ކަރައަށެވެ‪ .‬ދެން އަރަބި ކަރައަށެވެ‪ .‬މިކަމުގެ ސަބަބުން ދެކުނުގެ ބަހުރުވަތަކުން‬ ‫ބޑަށް ސިންގަޅަ ބަހުގެ އަސަރު ފެންނަކަން‬ ‫އުތުރުގެ ބަހުރުވަތަކަށް ވުރެ މާ ޮ‬

‫‪14‬‬

‫ވަނީ ކޮށްފައެވެ‪.‬‬ ‫ބައެއްގެ ބަހަށާއި ނަސްލަށް އެހެން ބަހަކާއި ނަސްލެއްގެ ނުފޫޒު‬

‫ ‬

‫ފޯރައިފައިވާ ނަމަ އެއިން ދައްކައިދެނީ އެ ދެބައެއްގެ ދެމެދުގައި ވަރުގަދަ‬ ‫ގުޅުންތަކެއް ހިނގައިފައިވާ ކަމެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ދިވެހި ބަހާއި ހިންދުސްތާނުގެ ބަސްބަހާއި އަދި ސިންގަޅަ ބަހާ‬

‫ހުރި ގުޅުމަކީ އެއް ޢާއިލާއަކަށް މި ބަސްތައް ނިސްބަތް ވުމުން އޮތް ގުޅުމެއް‬ ‫ނަމަވެސް‪ ،‬މިއަދާ ހަމަޔަށް މި ގުޅުންތައް ގުޅުންތަކެއްގެ ގޮތުގައި ފެންނަން‬ ‫އޮތީ ޤަދީމީ ޒަމާނުއްސުރެ މިއަދާ ހަމަޔަށް މި ބަސްބަހުގެ އަހުލުވެރީންގެ‬ ‫އތް ގުޅުންތަކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ‪ .‬އަދި ހަމަ‬ ‫ގސް ޮ‬ ‫މެދުގައި ކެނޑިގެން ނު ޮ‬ ‫އެހެންމެ އިންޑިޔާގެ ބަސްތަކުގެ ތެރެއިން ޑްރެވީޑިޔަން ޢާއިލާއަށް ނިސްބަތްވާ‬

‫ބަސްތަކާއި‪ ،‬މެލޭ ބަހާއި އަރަބި ބަހާއި ފާރިސީ ބަހުގެ އަސަރު ދިވެހީންގެ ބަހަށް‬

‫އިރޭނިއަން ބަހެވެ‪ .‬މި ބަސް ކަފިވީ އިރޭނިއަން ބަހަށާއި‪ ،‬އިންޑޯ އާރިއަން‬

‫ގތުންނެވެ‪ .‬ވިޔަފާރީގެ ގުޅުންތަކާއި‬ ‫ފރާފައިވަނީ ގުޅުންތަކެއްގެ ނަތީޖާއެއްގެ ޮ‬ ‫ޯ‬

‫(ސާންސްކިރިތު) ބަހަށެވެ‪ .‬ސާންސްކްރިތު ބަހުން ވާހަކަ ދެއްކި މީހުންގެ‬

‫އާއިލީ ގުޅުންތަކާއި ދީނާއި އަދި ދުނިޔަވީ ތައުލީމުގެ ތެރެއިން ވެސް އެއް ބަހުގެ‬

‫ބޑުވެ‪ ،‬ތަރައްޤީ ވީ ޕްރާކްރިތުތަކުން އަނެއްކާ‬ ‫ބަހުރުވަތަކުގައި ހުރި ތަފާތުތައް ޮ‬

‫ލަފްޒުތައް އަނެއް ބަހަކަށް ލޭނު ކުރެވިގެން ދިއުމަކީ އާންމު ކަމެކެވެ‪ .‬އެހެން‬

‫ވެސް ބަސްތަކެއް އުފެދުނެވެ‪ .‬މި އުފެދުނު ބަސްތަކުގެ ހުޅަނގާއި‪ ،‬ހުޅަނގު‬

‫ގތް ކަމަކީ އެއް އަސްލަކުން‬ ‫އނިގަނޑުގައި ހުންނަ އެއް ޮ‬ ‫ނަމަވެސް ބަހުގެ ޮ‬

‫ކންކަނީ ބަހާއި‪ ،‬ދިވެހި ބަހާއި‪ ،‬ސިންގަޅަ‬ ‫ދެކުނުގެ ބައިގައިވަނީ‪ ،‬މަރާޓީ ބަހާއި‪ޮ ،‬‬

‫އުފެދުނު ދެ ބަހެއް ކަން ދައްކައިދޭ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ބަހެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިބަސް ތަކުގައި ބޭނުންކުރާ ލަފުޒުތަކާއި‪ ،‬ހަމަތަކުގައި އެއް ގޮތް‬

‫ ‬

‫އނިގަނޑަށް ރިއާޔަތް ކޮށް‪ ،‬ބަހުގެ މާހިރުން ދިވެހި ބަސް‬ ‫ބަހުގެ ޮ‬ ‫ހިމަނުއްވައިފައިވަނީ އިންޑޯ‪-‬އާރިޔަން އާއިލާގެ ބަސްތަކުގެ ތެރޭގައެވެ‪ .‬މިހައިތަނަށް‬

‫ކަން ހުރެއެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ތާރީޚާއި އޮނިގަނޑުގައި ވާ ކަމަށް ފާހަގަ ކުރެވޭ‬

‫ ‬

‫އަޅުގަނޑަށް ކުރެވިފައިވާ ދިރާސާތަކަށް ބަލާ އިރު‪ ،‬ދިވެހި ބަހާ އެންމެ ގާތް އެއް‬

‫ބައެއް ކަންތައް‪ ،‬އެމް‪.‬ޑަބްލިޔޫ‪ .‬ސުގަތަޕާލާ ޑިސިލްވާ ބަޔާން ކުރައްވައިފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ބަހަކީ އުރުދޫ‪-‬ހިންދީ (ހިންދުސްތާނީ) ބަހެވެ‪ .‬ދެން ސިންގަޅަ ބަހާއި މަރާޓީ‬

‫ގތުގައި‪ ،‬ދެކުނު އޭޝިޔާގެ އެހެން ބަސްތަކުން ނުފެންނަ‪،‬‬ ‫ޑިސިލްވާ ވިދާޅުވެފައިވާ ޮ‬

‫ކށާރަށް ބަލާ އިރު‪ ،‬ބަންގާޅު ބަހާއި‪ ،‬ގުޖުރާތީ‬ ‫ކންކަނީ ބަހެވެ‪ .‬ބަސް ޮ‬ ‫ބަހާއި ޮ‬

‫ދިވެހި ބަހަށް ހާއްސަ ބައެއް ކަންތައް އެބަހުށްޓެވެ‪ .‬އޭނާ ފާހަގަ ކުރައްވައިފައިވާ‬

‫ބަހާއި‪ ،‬ޕަންޖާބީ ބަހާއި‪ ،‬ތަމަޅަ ބަހާއި‪ ،‬މަލަޔާޅަމް ބަހާއި‪ ،‬ފާރިސީ ބަސް‬

‫އެއްކަމަކީ‪ ،‬ނަފީ ކުރުމުގައި ޒަމާނާއި ނަފީ ކުރުމުގެ އަކުރު ގުޅިފައިވާ ކަމެވެ‪.‬‬

‫ކށާރުގައި ފާރިސީ ބަހާއި އަރަބި‬ ‫ކށްލެވެއެވެ‪ .‬ދިވެހީންގެ ދީނީ ބަސް ޮ‬ ‫ފާހަގަ ޮ‬

‫އޭނާ ހިމެނުއްވި ބައެއް މިސާލަކީ‪-:‬‬

‫ބަހުގެ ލަފްޒުތައް ހިމެނިފައި ވަނީ އިސްލާމީ ތައުލީމާއި މި ދެ ބަހާ ދެމެދު‬

‫‪ .1‬އޭނާ ކެއީ ‪ -‬އޭނާއެއް ނުކައި‬

‫އތް ގުޅުމުގެ ސަބަބުންނެވެ‪ .‬މިހާރު ދިވެހި ބަހަށް އެންމެ ގިނަ ލަފްޒު ލޭނަށް‬ ‫ޮ‬

‫‪ .2‬އޭނާ ކަނީ ‪ -‬އޭނާއެއް ނުކައި ‪ /‬އޭނާ ކަނީއެއް ނޫން‬

‫ދެމުން ގެންދާ ބަހަކީ އިނގިރޭސި ބަހެވެ‪ .‬މިއީ މި ޒަމާނުގައި އިނގިރޭސި‬

‫މިއަދުގެ ދިވެހި ބަހަށް ބަލާ އިރު‪ ،‬ދެކުނު އޭޝިޔާގެ ބަސްތަކުގެ‬

‫ ‬

‫ހދައިފައިވާ މަގާމުގެ ސަބަބުން ވަމުން ދާ ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ބަސް ދުނިޔެއިން ޯ‬

‫ތެރެއިން ދިވެހި ބަހާ އެންމެ އެއް ބަހަކީ ކުރީން ވެސް ދެންނެވި ފަދައިން‬

‫ބޑަށް އިސްކަން ދޭން ވީ ބަހުގެ‬ ‫އެހެންކަމުން ދިވެހި ބަހުގެ އަސްލު ހޯދުމުގައި ޮ‬

‫އުރުދޫ‪-‬ހިންދީ ބަހެވެ‪ .‬ނުވަތަ ހިންދުސްތާނީ ބަހެވެ‪ .‬ހިންދުސްތާނީ ބަހުގެ‬ ‫ޖުމްލަތަކުގައި ލަފްޒު އެތުރޭ ގޮތާއި‪ ،‬ކަމުގެ‬ ‫ލަފްޒުތައް ބަދަލު ވުމުގެ ހަމަތަކާއި ނަމަށް‬ ‫އިތުރު ސިފަ ދޭ ލަފްޒުތަކާއި އިބާރާތް‬ ‫އަދި ކަމަށް އިތުރު ސިފަ ދޭ ލަފްޒުތަކާއި‬ ‫އިބާރާތް އެކުލެވޭ ގޮތަށް ބަލާއިރު‪ ،‬މި‬ ‫ހުރިހައި ކަމެއްގައިމެ ދިވެހި ބަހާއި‬ ‫ހިންދުސްތާނީ ބަހާ ދެމެދު ވަރަށް ބޮޑު‬ ‫އތެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް‪ :‬ކުރާން‬ ‫ގާތްކަމެއް އެބަ ޮ‬ ‫(ކަރްނާ)‪ ،‬ކުރުވާން (ކަރްވާނާ)‪ ،‬ކޮށްލާން‬ ‫(ކަރްލޭނާ) އަށް ބަލާ އިރު‪ ،‬ކުރުވުން‬ ‫ކށް ދޭން ދެ ބަހުގައި ވެސް ބޭނުން‬ ‫ދޭހަ ޮ‬ ‫ކުރަނީ ‪/‬ވ‪ /‬އެކެވެ‪ .‬އަދި ލުއިކޮށްލުމަށް ދެ‬ ‫ބަހުގައި ވެސް ބޭނުން ކުރަނީ ‪/‬ލ‪ /‬އެކެވެ‪.‬‬ ‫ހަމަ އެހެންމެ “އުނިކަމުގެ” ގޮތުގައި ފާހަގަ‬ ‫ކުރެވިފައިވާ ކަމުގެ ނަމުން ކަމުގެ ލަފްޒުތައް‬ ‫ގތް ވެސް ދެ ބަހުގައި ވެސް‬ ‫އުފެދިގެންދާ ޮ‬ ‫ގތެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬މަސައްކަތް ކުރާން‬ ‫އެއް ޮ‬

‫ ‬

‫ކން ބަސްތަކެއްތޯ‬ ‫ގތުން ދިވެހި ބަހާ އެންމެ ގާތީ ޮ‬ ‫އޮނިގަނޑަށެވެ‪ .‬އޮނިގަނޑުގެ ޮ‬

‫(ކާމް ކަރްނާ)‪ .‬މީގެ އިތުރުން “ލަފްޒު ފަހި ކުރާން” ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް ގެނެވޭ‬

‫ކން ބަސްތަކެއްތޯ ބަލާންށެވެ‪.‬‬ ‫ކށާރުގައި އެންމެ އެއް ގޮތީ ޮ‬ ‫އަދި އަސާސީ ބަސް ޮ‬

‫ގތަކަށެވެ‪ .‬މިސާލު‪:‬‬ ‫ފަހި ލަފްޒު ވެސް ދެ ބަހުގައި ވެސް ގެނެވެނީ އެއް ޮ‬

‫މިހާ ތަނަށް ދިވެހި ބަހުގެ އަސްލާ މެދު ވާހަކަ ދައްކަވައިފައިވާ‬

‫ބނެއް (ނަމަކް ވަމަކް)‪ .‬ހިންދުސްތާނީ ބަހަކީ ވެސް ސާންސްކްރިތުގެ‬ ‫ލނެއް ޮ‬ ‫ޮ‬

‫ކޅުގައި އެންމެ ކުރީޒަމާނުގައި އޮތް‬ ‫ބޭފުޅުންގެ ނަޒަރިއްޔާގައި‪ ،‬ދިވެހި ބަހުގެ މަތި ޮ‬

‫ކންކަނީ ބަހާއި ސިންގަޅަ‬ ‫އަސްލުން އުފެދުނު ބަހެކެވެ‪ .‬މަރާޓީ ބަހާއި ޮ‬

‫މައި ބަސް “ޕުރޯޓޯ‪ -‬އިންޑޯ‪ -‬ޔޫރަޕިއަން” ބަހުން ވާހަކަ ދައްކައި އުޅުނު ބަޔަކު‬

‫ބަހަކީ‪ ،‬ސާންސްކްރިތު ބަހުން އުފެދުނު ޕްރާކްރިތެއް ކަމުގައިވާ މަހާރާޝްތްރީ‬

‫ދެ ބަޔަކަށް ބެހިގެން‪ ،‬އެއްބަޔަކު ހުޅަނގުގެ ރަށްރަށަށް އަނެއްބަޔަކު އިރުމަތީގެ‬

‫ގތުން މަހާރާޝްތްރީ‬ ‫ޕްރާކްރިތުން އުފެދުނު ބަސްބަހެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހަކީ ވެސް މި ޮ‬

‫ގސް އެތަންތާނގައި ވަޒަންވެރި ވީއެވެ‪ .‬މި މީހުން ވާހަކަ ދައްކައި‬ ‫ރަށްރަށަށް ޮ‬

‫ޕްރާކްރިތުން ތަރައްޤީވީ ބަހެކެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ދިވެހި ބަހުގެ ވެސް އަސްލަކީ‬

‫އުޅުނު ބަސް ބަދަލުވެ‪ ،‬ވަކިވަކީން ތަރައްޤީވެ‪ ،‬ވަކި ބަސް ބަހަށް ވީއެވެ‪ .‬މިކަން‬

‫އިންޑޯ‪-‬އާރިޔަން އާއިލާގެ މައި ބަސް ކަމުގައިވާ ސާންސްކްރިތު ބަހެވެ‪ .‬އިހުގައި‬

‫ހިނގައިފައި ވަނީ އެތައް ވޭލާއެއްގެ ނުވަތަ ޒަމާނެއްގެ ތެރޭގައެވެ‪ .‬ބަޔާން‬

‫ގތުން ނަމަ “ސެންސިކިރުތު” ބަހެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހީން ކިޔާ ޮ‬

‫ކުރެވުނު ބަސްތަކުގެ ތެރެއިން އިރުމައްޗަށް އައި މައިގަނޑު ބަހަކީ އިންޑޯ‪-‬‬

‫ ‬

‫(ނިމުނީ)‬

‫‪15‬‬

‫އަލްއުސްތާޛު އަޙްމަދު މާޖިދު‬

‫ޤާނޫނާއި ކޯޓުތަކަކީ ސަމާސާއެއް ނޫން!‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޝަރުޢީ ނިޒާމަށް ގެންނަން ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފަރާތްތަކުން‬

‫ ‬

‫ގވާލާފައި އޮތީ ރައްޔިތުންނަށް ޝަރުއީ ނިޒާމުގެ‬ ‫ވިދާޅުވިކަމަށް ވެއެވެ‪“ .‬އެމްޑީޕީން ޮ‬

‫ފާހަގަކޮށްފައިވާ އިސްލާހުތައް ގެނެވެންދެން‪ ،‬ރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ނިންމުންތައް ގަބޫލު‬

‫ތެރެއިން ކުރެވޭ އަމުރުތައް ބަލައިނުގަންނަން‪ .‬އެހެންވީމާ ރައީސް ނަޝީދަކީ އެމްޑީޕީގެ‬

‫ނުކުރާން މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީން ނިންމުމެއް ނިންމީ ދާދި ފަހުންނެވެ‪ .‬މި‬

‫ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓް ކަމަށް ވެފައި ރައީސް ނަޝީދު ގަބޫލުފުޅުކުރައްވާ އެމްޑީޕީގެ އެފަދަ‬

‫ނިންމުމުގެ ޚަބަރު އަޅުގަނޑަށް ލިބުމުން އަޅުގަނޑު ވަރަށް ބޮޑަށް ހައިރާން ވިއެވެ‪.‬‬

‫ގުނަނަކުން‪ ،‬އެއީ ގައުމީ ހިންގާ ކޮމިޓީ ފަދަ ގުނައަނަކުން އެހެން ނިންމާ ނިންމުންތަކަކީ‬

‫ތަސައްރަފު ފުދިފައި ތިބޭ ބޮޑެތި މީހުން ވެސް މި ބާވަތުގެ ކަންތައްތައް‬ ‫ކުރަނީއެވެ‪.‬‬

‫އެމަނިކުފާނު ވެސް އޭގެ މައްޗަށް އަމަލުކުރައްވަން ބޭނުންފުޅުވާނެ‪ ،‬އެ ރޫހުގައި‬ ‫އަމަލުކުރައްވާނެ ނިންމުންތަކެއް ‪”...‬‬

‫މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރަޓިކް ޕާޓީ އަކީ ވެސް‪ ،‬ޕްރޮގްރެސިވް ޕާޓީ އޮފް‬ ‫ދަ މޯލްޑިވްސް އަކީ ވެސް‪ ،‬ދިވެހި‬

‫ރައްޔިތުންގެ‬

‫ޕާޓީ އަކީ ވެސް‪ ،‬އަދާލަތު‬ ‫ޕާޓީ އަކީ ވެސް‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬ ‫ޤާނޫނީ ނިޒާމުގެ‬

‫ މި ޚަބަރެއް ކިޔައިފައި އަޅުގަނޑުގެ ހައިރާންކަން ވީ ހައްތަހާ އިތުރެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުން އުފައްދައި‪ ،‬އެ ޤާނޫނުގެ ފުރިހަމަ ބާރާއި‬ ‫އިޚްތިޞާޞުގެ ތެރޭގައި ވާ‪ ،‬އެ ޤާނޫނުން ލިބިދިން ހައިސިއްޔަތެއް ފިޔަވައި‬ ‫އެހެން ހައިސިއްޔަތެއް ލިބިގެން ނުވާ ސިޔާސީ ޕާޓީއަކުން‪ ،‬އެ‬ ‫ގން ޖަހައި‪ ،‬އެ ޤާނޫނު މާނަކޮށް ތަޠުބީޤު ކުރުމުގެ‬ ‫ޤާނޫނަށް ޮ‬ ‫އާޚިރީ ބާރުތައް ލިބިގެންވާ ކޯޓުތަކަށް ތަބާ ނުވާން ނިންމި‬ ‫ނިންމުމަކަށް ރައީސް ނަޝީދު ތަބާ ވެވަޑައިގަންނަވަން‬

‫ތެރޭގައި‪،‬‬ ‫އެ ޤާނޫނުން‬

‫ޖެހޭ ކަމަށް ބުނުމަކީ އެ ނިންމުމަށް ވުރެ ވެސް‬

‫އުފައްދައިދީފައި‬

‫ބޑު ޖޯކެކެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬

‫ވާ ޝަޚްސުތަކެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫އޮޅުމެއް ނެތް ފަދައިން‪ ،‬އެމްޑީޕީގެ‬

‫މިއީ ތަބީއީ ޝަޚްސުތަކެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެހެނީ ޤާނޫނުގައި‬

‫މި ދަންނަވާ ނިންމުމަކީ ހުޅުމާލޭ‬

‫ތަބީއީ ޝަޚްސުގެ މަގާމާއި ދަރަޖަ ލިބިދެނީ ހަމައެކަނި‬

‫މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓުގައި ރައީސް‬

‫އިންސާނުންނަށެވެ‪ .‬އިންސާނުން ފިޔަވައި‪ ،‬ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި‬

‫ނަޝީދުގެ މައްޗަށް އުފުލިފައި ވާ ޖިނާއީ‬

‫ޝަޚްސެއްގެ ދަރަޖަ ލިބިދެވޭ ކޮންމެ ޝަޚްސަކީ ވެސް ޤާނޫނުން‬

‫ދައުވާއަކާ ގުޅިގެން ނިންމުނު ނިންމުމެކެވެ‪.‬‬

‫އުފައްދައިދޭ‪ ،‬މަސްނޫއީ ޤާނޫނީ ޝަޚްސެކެވެ‪ .‬އެއީ ސިޔާސީ‬

‫ހުޅުމާލޭ މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓަށް އެ މައްސަލަ‬

‫ޕާޓީއެއް ކަމުގައި ވިޔަސް‪ ،‬ކުންފުންޏެއް ކަމުގައި ވިޔަސް‪ ،‬ނުވަތަ‬

‫ހުށަހެޅުނީއްސުރެ ނަޝީދާއި އެމްޑީޕީގެ‬ ‫ވާހަކަބަހުރުވަ ހުރި ގޮތުން ނުހަނު ބޮޑަށް ސާފު‬

‫ޤާނޫނީ ޝަޚްސިއްޔަތު ލިބިގެން ވާ ޖަމްޢިއްޔާ ޖަމާޢަތެއް ކަމުގައި‬ ‫ވިޔަސް ވެހެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ވެފައި ވަނީ އެ ދައުވާއާ މެދު އެ ބޭފުޅުން ވަރަށް‬ ‫ބޮޑަށް ޖެހިލުން ވެވަޑައިގަންނަވާކަމެވެ‪.‬‬

‫ކަން މިހެން އޮއްވައި އެއްވެސް ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ‬ ‫ފަރާތުން‪ ،‬އެ ޕާޓީގެ ކައުންސިލަކުން ވިޔަސް‪ ،‬އެ ޕާޓީގެ‬

‫ ‬

‫ފަނޑިޔާރުންގެ މަޖިލީހަކުން ވިޔަސް‪ ،‬އެ ޕާޓީގެ އެހެން ގުނަނަކުން‬

‫ދައުވާ އަކީ‪ ،‬މި ރާއްޖޭގެ ރައީސްކަމުގައި ހުންނަވައިގެން‬

‫ވިޔަސް‪ ،‬ނެރޭ ގަރާރުތަކާއި ނިންމުންތަކުގެ ޒަރީއާއިން ގައުމުގެ‬ ‫ގާނޫނާއި‪ ،‬ދުސްތޫރީ ބިންގަލުގެ މަތީގައި އުފެދިފައި ހުރި ކޯޓުތަކަށް‬ ‫ތަހައްދީ ކުރަން ފެށުމަކީ ހަގީގަތުގައި ވެސް ވަރަށް ހިނި އަންނަ ޒާތުގެ‬

‫ރައީސް ނަޝީދުގެ މައްޗަށް އުފުލިފައި ވާ ޖިނާއީ‬

‫އޭނާ ކުރެއްވި އަމަލެއްގެ ސަބަބުން ނިކުންނަ ގާނޫނީ ނަތީޖާއެވެ‪.‬‬ ‫ނަޝީދަކީ ހިތްވަރުފުޅުގަދަ ބޭފުޅެއް ނަމަ‪ ،‬އަދި އުސޫލުތަކާއި‬ ‫ހަމަތަކުގައި ހިފަހައްޓަވާ ބޭފުޅެއް ނަމަ މި މައްސަލައިގައި ކޯޓަށް‬

‫އަމަލެކެވެ‪ .‬ތަސައްރަފު ފުދިފައި ތިބޭ ބޮޑެތި މީހުން ކުރާން ވަރަށް ލަދުހުތުރު ކަމެއް‬

‫ވަޑައިގަންނަވަން ނަޝީދު ޖެހިލުން ވެވަޑައެއްނުގަތީހެވެ‪ .‬ރައީސް ނަޝީދު ކުރައްވާ‬

‫މެއެވެ‪.‬‬

‫ކަންކަމުގެ ތަބީއީ އަދި ޒަރޫރީ ނަތީޖާއާ ކުރިމަތިލައްވަން އޭނާއަށް ކެރިވަޑައިނުގަންނަވާ‬ ‫މި ދެންނެވި ޚަބަރު އިވުނުތާ މާ ލަހެއް ނުވެ ދެން އިވުނު ޚަބަރަކީ‪،‬‬

‫ ‬

‫ނަމަ‪ ،‬އެކަންތައް ކުރެއްވީ ކީއްވެގެން ބާވައެވެ! ބަޔަކު ކޮންމެ އެއްޗެކޭ ކިޔަސް‪ ،‬ކޮންމެ‬

‫އެމްޑީޕީގެ އެ ނިންމުމަށް އެ ޕާޓީގެ ލީޑަރު‪ ،‬އަދި ކުރީގެ ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދު‬

‫ބަހަނާއެއް ދެއްކިޔަސް‪ ،‬ރައީސް ނަޝީދުގެ އަމުރުފުޅަށް‪ ،‬މި އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ މަހުގެ‬

‫ތަބާ ވެވަޑައިގަންނަވާނެ ޚަބަރެވެ‪ .‬އެއީ ‪ 30‬ސެޕްޓެންބަރު ‪ 2012‬ވަނަ ދުވަހުއެވެ‪.‬‬

‫‪ 16‬ވަނަ ދުވަހު‪ ،‬ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ އިސްގާޒީ އަލްއުސްތާޛު ޢަބްދުﷲ މުޙައްމަދު‬

‫އެ ދުވަހު މީޑިއާއާ ވާހަކަ ދައްކަވަމުން‪ ،‬ރައީސް ނަޝީދުގެ ޤާނޫނީ ޓީމުގެ ބޭފުޅަކު‬

‫“ޖަހައިގަނެވުނީ” ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފަށެވެ‪ .‬ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފަށެވެ‪ .‬ރާއްޖެ‬

‫‪16‬‬

‫އާއި ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢު ޤަބޫލު ކުރާ‬ ‫އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ އުސޫލުތަކާއި ހަމަތަކާ‬ ‫މުޅީން ޚިލާފަށެވެ‪ .‬އެއިރު‪ ،‬ތިޔަހެން ނުހައްދަވާށޭ‪،‬‬ ‫ތި ކަމުގެ ނަތީޖާ ރަނގަޅެއް ނުވާނޭ ދިވެހި‬ ‫ރައްޔިތުން ނަޝީދަކަށް ނުދަންނަވާ ބާވައެވެ!‬ ‫ޚުދު ނަޝީދުގެ ގާތް ބޭފުޅުން ވެސް އެ އަމަލު‬ ‫ނުކުރައްވާން އޭނާއަށް ނަސޭހަތް އެރުވި ކަމަށް‬ ‫ވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ނަޝީދު އެކަން ކުރެއްވީއެވެ‪.‬‬ ‫އެހެންކަމުން މިއަދު އެ އަމަލުގެ ގާނޫނީ ނަތީޖާއާ‬ ‫ކުރިމަތިލައްވާން ކެރިވަޑައިނުގެން‪ ،‬ފާޑުފާޑުގެ‬ ‫ބަހާނާތައް ދައްކަވައި‪ ،‬ގައުމުގެ ދުސްތޫރީ ނިޒާމު‬ ‫ސުންނާފަތި ކުރައްވައި މުއައްސަސާތަކުގެ‬ ‫ހުރުމަތް ނަގައިލައްވައި‪ ،‬އެތަންތަނުގެ ބާރު‬ ‫ކަނޑުވައިލައްވަން ނަޝީދާއި އޭނާގެ ޕާޓީން‬ ‫ކުރައްވާ ކަންތައްތަކަކީ މި ގައުމަށް އެ ބޭފުޅުން‬ ‫ދެއްވާ ބޮޑު އަނިޔާއެކެވެ‪.‬‬ ‫ހުޅުމާލޭ ކޯޓަކީ ޣައިރުޤާނޫނީ ކޯޓެއް‬

‫ ‬

‫ކަމަށާއި‪ ،‬އެ ކޯޓުގެ އަމުރުތަކަކީ ޣައިރުޤާނޫނީ‬ ‫އަމުރުތަކެއް ކަމަށް އެ ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ‪.‬‬

‫މިއީ ވަރަށް ސީދާސާދާ ހަގީގަތެކެވެ‪ .‬ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ އިސްގާޒީ‬

‫ ‬

‫އެކަމަކު މި ދައުވާ ވެސް ތަހުޒީބީ ހަމަތަކެއްގެ މަތީން‪ ،‬މަތީ ކޯޓުތަކާ ހަމަޔަށް‬

‫ޤާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފަށް‪ ،‬އަދި ޤާނޫނާ ޚިލާފަށް ހައްޔަރު ކުރެއްވުމުގެ ކުށް ކުރެއްވީތީ‬

‫އުފުއްލަވާކަށް އެ ބޭފުޅުން ހަގީގަތުގައި މަސައްކަތެއް ނުކުރައްވައެވެ‪ .‬އެ ދައުވާ ވެސް‬

‫ނަޝީދު އެކަމަށް ޖަވާބުދާރީ ވެވަޑައިގަންނަވަން ޖެހެއެވެ‪ .‬އެހެނީ އެއީ ނަޝީދު‬

‫އެބޭފުޅުން ބޭނުންފުޅު ކުރައްވަނީ ކޯޓުގެ އަމުރަށް ފުރައްސާރަ ކުރުމަށާއި‪ ،‬ކޯޓަށް‬

‫އަމިއްލަފުޅު އިޚްތިޔާރުގައި‪ ،‬އެހެން މީހަކު މަޖުބޫރު ކުރުމަކާ ނުލައި‪ ،‬އިޚްތިޔާރު‬

‫ކިޔަމަން ނުވުމަށް ބޭނުން ކުރައްވާ ހަތިޔާރެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬އަނެއްކާ‪ ،‬ހުޅުމާލޭ ކޯޓަކީ‬

‫ކުރެއްވި މަގެވެ‪ .‬އެ މަގުން ދަތުރު ކުރައްވައި ވަޑައިގެންނެވުނު މަންޒިލެވެ‪ .‬ދުނބުރި‬

‫ޣައިރުޤާނޫނީ ކޯޓެއް ކަމަށް ވިދާޅުވެގެން ތިއްބަވައިމެ‪ ،‬އެ ކޯޓުގެ އަމުރުތައް އިސްތިއުނާފު‬

‫ގަހަކާއި އަނބު ގަހެއް ހުރި ތަނެއްގައި‪ ،‬އަމިއްލަޔަށް‪ ،‬އެނގިފެނި ހުރެ ދުނބުރި ގަހަށް‬

‫ކޯޓުތަކުގައި އިސްތިއުނާފު ވެސް އެބަ ކުރައްވައެވެ‪ .‬އެއަށްފަހު އަނެއްކާވެސް ހަރުއަޑުން‬

‫އަރައިފައި‪ ،‬އެ ގަހުން އަނބު ބިނދެވޭނޭ ކަމަށް ބެލުމަކީ ބޮޑު މޮޔަކަމެކެވެ‪.‬‬

‫“ހުޅުމާލޭގައި ހުރި ކަމަށް ބުނާ ކޯޓޭ” ވިދާޅުވެ ކޯޓަށް ޖެއްސުން ވެސް އެބަ‬

‫ނަޝީދަށް ކޯޓުތަކުގެ އަމުރަށް ކިޔަމަން ވެވަޑައިނުގެން‪ ،‬ކޯޓުތަކަށް ޖެއްސުން‬

‫ކުރައްވައެވެ‪.‬‬

‫ކުރައްވައިގެން އުޅުއްވޭ ނަމަ‪ ،‬އެހެން ދިވެހި އެހެން ރައްޔިތުންނަށް ވެސް ނުއުޅެވެން ވީ‬ ‫މިއީ ހާދަހާ ހިތާމަ ހުރި ކަންކަމެވެ‪ .‬މިގައުމުގެ ރައީސްކަން ކުރެއްވި‬

‫ ‬

‫ސަބަބެއް ނެތެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން މާދަމާ‪ ،‬ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ފަސްހާސް މީހުން “މީގެ‬

‫ބޭފުޅެއްގެ ފަރާތްޕުޅުން ފެންނާން ޖެހޭނީ ޤާނޫނާއި ކޯޓުތަކަށާއި ދައުލަތުގެ އެހެނިހެން‬

‫ފަހުން އަހަރެމެން ޓްރެފިކް ޤާނޫނަށް ތަބައެއް ނުވާނަމޭ‪ ،‬އެއްކޮޅަށް ނުވަތަ ދެކޮޅަށް‬

‫މުއައްސަސާތަކަށް އިޙުތިރާމް ކުރެއްވުމުގެ ފުރިހަމަ ނަމޫނާއެވެ‪ .‬އެބޭފުޅަކު‬

‫ދުއްވާ މަގެއްގެ ތަފާތެއް އަހަރެމެންނަކަށް ނޯންނާނެޔޭ‪ ،‬ޓްރެފިކް ބައްތި ދިއްލިފައި‬

‫ވެވަޑައިގަންނަވަން ޖެހޭނީ‪ ،‬އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި‪ ،‬ޤާނޫނަށް ކިޔަމަންތެރި ވުމާއި‪ ،‬ޤާނޫނީ‬

‫ހުރީ ކޮންމެ ކުލަޔަކުން ކަމަށް ވިޔަސް އަހަރެމެންނަށް ފަރުވާލެއް ނެތޭ” ބުނީމާ‬

‫މުއައްސަސާތަކުގެ ހުރުމަތް ރައްކާތެރި ކުރުމުގައި މުޅި ރައްޔިތުންނަށް ވާ މިސާލެއް‬

‫އަޅުގަނޑުމެން ކުރާނޭ އެއްވެސް ކަމެއް އޮންނާނޭތޯއެވެ؟ އޭގެ އަނެއް ދުވަހު‪ ،‬ރާއްޖޭގެ‬

‫ކަމުގައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ފެންނަނީއަކީ އެ މަންޒަރެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ހުރިހާ ވިޔަފާރިވެރީން “މިއަދަށް ފަހު ޖީއެސްޓީ ނުދައްކާނަމޭ” ބުނީ ކުރެވޭނޭ އެއްވެސް‬

‫ ‬

‫ނންނާނެއެވެ‪ .‬އެކެއްގެ މައްޗަށް ޤާނޫނުގެ ބާރު ނުހިންގޭ‬ ‫ކަމެއް އޮންނާނޭތޯއެވެ؟ ޯ‬

‫އެބޭފުޅުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ނުހިތައި‪،‬‬

‫އެ ކޯޓުތަކާއި ފަނޑިޔާރުންނާ ދިމާޔަށް ހިތުހުރި އެއްޗެއް ގޮވައި‪ ،‬އެތަންތަނުގެ‬

‫ނަމަ‪ ،‬ދެން އެހެން މީހުންގެ މައްޗަށް ޤާނޫނުގެ ބާރު ހިންގުމަކީ ކަނޑައެޅިގެން ހުރި‬

‫އަމުރުތަކަށާއި ހުކުމްތަކަށް ފައިން އަރަން ޖެހެނީ އެތަންތާނގައި މައްސަލަތަކެއް‬

‫އަނިޔާއެވެ‪ .‬ބޭއިންސާފެވެ‪.‬‬

‫ހުރީމައެވެ‪ .‬މި ދައުވާއަކީ ވަރަށް ވެސް ތާން ދެރަ‪ ،‬ތާކުންތާކު ނުޖެހޭ ދައުވާއެކެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް‪ ،‬އަދި ތަހުޒީބީ އެހެން މުޖުތަމައެއްގައި ވެސް‪،‬‬

‫އެވިދާޅުވާ ފަދަ މައްސަލަތަކެއް ކޯޓުތަކުގައި ހުރި ނަމަ‪ ،‬ދެން ކުރާން ޖެހޭ ކަމަކީ‬

‫ޤާނޫނާއި ކޯޓުތަކަކީ ކުޅޭކުޅޭ ތަންތަނެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެއީ ސަމާސާއެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެއީ‬

‫އެންމެން ގުޅިގެން‪ ،‬އެކުވެރިކަމާ އެކު މަސައްކަތް ކޮށްގެން‪ ،‬ކެތްތެރިކަމާ އެކު‪ ،‬ވަގުތު‬

‫ޤައުމެއް ދެމިއޮތުމުގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ސަބަބެވެ‪ .‬މުޖުތަމައު ސަލާމަތްކަމާއި‬

‫ހޭދަ ކޮށްގެން އެތަންތަން އިސްލާހު ކުރުމެވެ‪ .‬ހަމައެހެންމެ‪ ،‬ރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގައި‬

‫އަމަންއަމާންކަމާއި ރައްކާތެރިކަމުގައި އޮތުމަށް ޓަކައި އެންމެ އަސާސީ އެއް އުންސުރެވެ‪.‬‬

‫ހުރިނަމަ ހުރި އުނިކަމެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ވެސް‪ ،‬ވެރިކަން ހިންގާ ބާރުގައި‬

‫ނަޝީދާއި އެމްޑީޕީގެ އިސް ބޭފުޅުން އެ ވިދާޅުވާ ފަދަ މައްސަލަތަކެއް ކޯޓުތަކާއި‬

‫ވެސް އެބަހުރެއެވެ‪ .‬އެއިރު ވެސް‪ ،‬މިހާރު ވެސް އެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ކޮރަޕްޝަން‬

‫ފަނޑިޔާރުންގެ ކިބައިގައި ހުރި ނަމަވެސް‪ ،‬ކުރައްވަން ޖެހޭ ކަމަކީ ކޯޓުތަކަށް ޖެއްސުން‬

‫ހުރި އެހެން ތަންތަން ބަހައްޓައިފައި‪ ،‬ކޯޓުތައް ފުނޑުފުނޑުކޮށް ފަނޑިޔާރުންގެ ބޮލަށް‬

‫ކުރެއްވުމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ޤާނޫނު އަމިއްލަ އަތްޕުޅަށް ނެންގެވުމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ފަނޑިޔާރުންނަށް‬

‫ތިރިކުރާން އުޅުމަކީ ހަމަ އެންމެ މޮޅު ގޮތް ބާވައެވެ! ނުވަތަ‪ ،‬ކޯޓުތަކުގައި އެ ވިދާޅުވާ‬

‫ބިރު ދައްކައި‪ ،‬ކިޑްނެޕްކޮށް‪ ،‬ފުރައްސާރަ ކޮށް‪ ،‬ނުފޫޒު ފޯރުވައި ހެދުމެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެފަދަ‬

‫ފަދަ އުނިކަންތައް ހުރީތީ ކޯޓުތަކަށް ގޮން ޖެހީމާ‪ ،‬ދެން ޤާނޫނު ނަގަހައްޓަނީ ކޮން‬

‫ކަންތައް ކުރައްވަނީ އާއްމު ގޮތެއްގައި އެފްރިކާގެ އެންމެ ނާތަހުޒީބު ޤައުމުތަކާއި‪ ،‬އޭޝިއާ‬

‫ތާކުން ހެއްޔެވެ؟ ޤާނޫނުގައި ހަމަ ގައިމުވެސް އުނިކަންތައްތަކެއް އެބަ ހުއްޓެވެ‪ .‬އޭގެ‬

‫އާއި ލެޓިން އެމެރިކާ ފަދަ ސަރަހައްދުތަކުގެ އެންމެ ނާތަހުޒީބު މުޖުތަމައުތަކުގައި‪،‬‬

‫މާނައަކީ އެންމެން ވެގެން ގާނޫނަށް ލައުނަތް ދީފައި‪ ،‬ގާނޫނު ގާދޫކޮލުން ބޭރު ކޮށްލައި‪،‬‬

‫ދޭތެރެއަކުން ރައްޔިތުންގެ ބޮލަށް ސަވާރު ވާ ބޮޑެތި ޑިކްޓޭޓަރުންނެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް‬

‫ޖަންގަލީގެ އުސޫލަށް އުޅެން ފެށުން ބާވައެވެ!‬

‫ޔޫގެންޑާގެ އީދީ އަމީން ފަދަ މީހުންނެވެ‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫ޢަބްދުﷲ ނަޢީމު އިބްރާހީމް‬

‫ރަސޫލާގެ އަބުރުފުޅާ ބެހުން ‪..‬‬

‫ހަމަނުޖެހު ާމއި ތަޅައިފޮޅުމަށް މަގުފަހިކުރާ ކަމަކަށް ވެގެން ނުވާނެ!‬ ‫ކީރިތި ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަބުރުފުޅަށް‬

‫ ‬

‫އޭނާއާއި އޭނާގެ އަނބިމީހާ ދާނީ ނަރަކައަށް ކަމަށް އަންގަވައި ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި‬

‫ހުތުރުވާފަދަ ފިލްމެއް ހަދައިގެން އެމެރިކާގައި ނެރުމާ ގުޅިގެން އިސްލާމީ ދުނިޔޭގައި‬ ‫ނުރުހުން ފާޅު ކުރަމުން އެބަ ގެންދެއެވެ‪ .‬ރަސޫލާގެ އަބުރުފުޅާ މީހަކު ބެހިއްޖެ ނަމަ‬

‫ސޫރަތެއް ބާވައިލައްވައިފައި ވެއެވެ‪.‬‬ ‫[އަބޫލަހަބުގެ ދެއަތް ގެއްލި ހަލާކުވެދާށިއެވެ! (އެބަހީ‪ :‬އަބޫލަހަބަށް ހަލާކު‬

‫ ‬

‫މުސްލިމުން އެކަމާ ދެކޮޅު ހަދަން ވާނެއެވެ‪ .‬އެކަމަކު މިހާރު މުސްލިމުން ދެކޮޅު ހަދަމުން‬

‫ހުށްޓެވެ‪ ).‬އަދި އޭނާ ގެއްލި ހަލާކުވެއްޖެއެވެ‪ .‬އޭނާގެ މުދަލާއި‪ ،‬އޭނާ ހޯދާފައިވާ ތަކެތި‬

‫އެ ގެންދަނީ ދެކޮޅު ހަދަން ޖެހޭ ގޮތަށް ކަމަކަށް ހަމަ ގައިމުވެސް އަޅުގަނޑަކަށް‬

‫އޭނާޔަކަށް (އެއްވެސް ކަމެއް) ފުއްދައެއް ނުދިނެވެ‪ .‬ހުޅުގަނޑުގެ ވެރި ނަރަކަޔަށް‪،‬‬

‫ނުފެނެއެވެ‪ .‬ރާއްޖޭގައިވެސް އަދި ދުނިޔޭގެ އެހެން ތަންތާގައިވެސް ބޮޑެތި ދަންނަބޭކަލުން‬

‫ނިކަންހުރެ އޭނާ ވަންނާނެތެވެ‪( ].‬ސޫރަތުލްމަސަދް)‬

‫ވިދާޅު ވަމުން ގެންދަވަނީ މުސްލިމުންގެ ދެކޮޅު ހެދުމުގެ ޙަރަކާތްތައް ހުރީ ހުންނަންވާ‬ ‫ގޮތަށް ނޫން ކަމުގައެވެ‪.‬‬ ‫ކީރިތި ރަސޫލާ އާ ދެކޮޅު ހެދުމުގެ ޙަރަކާތްތަކަކީ ފަހަކަށް އައިސް‬

‫ ‬

‫ ‬

‫އަބޫލަހަބް މަރުވީ މި ސޫރަތް ބާވައިލެއްވިތާ ދިހަ އަހަރުވީ ފަހުންނެވެ‪.‬‬

‫ހަމުގެ ނުރައްކާތެރި ބައްޔެއްގައި ނިކަމެތި ޙާލުގައި އެކަނި އޮވެ ޠަބީޢީ މަރަކުންނެވެ‪.‬‬ ‫މީހެއްގެ ވިޔާނުދާ ކަމާއި‪ ،‬ނުލަފާ ކަމުގެ ޔަގީންކަން މިއަށްވުރެ ބޮޑަށް ލިބޭނޭ އެހެން‬

‫ހުޅަނގުގައި ފެށިގެން އުޅޭ ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެއީ އެކަލޭގެފާނުގެ ރަސޫލު ކަމަށް ވީ‬

‫އންނާނެތޯއެވެ؟ އޭނާއަކީ ނުބައި‪ ،‬ނުލަފާ މީހެއް ކަމުގެ ޔަގީންކަން މި ދެއްވަނީ‬ ‫ގޮތެއް ޮ‬

‫ދުވަހެއް ވެފައިވާ ޒަމާންވީ ކަމެކެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނުގެ ރިސާލަތު ފެށުމާއެކު ޔަހޫދީންނާއި‪،‬‬

‫ސީދާ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއެވެ‪.‬‬

‫ނަޞާރާއިންނާއި‪ ،‬މުޝްރިކުން ދެކޮޅުވެރި ޙަރަކާތްތައް ފަށައިފިއެވެ‪.‬‬ ‫މިސާލެއް ދަންނަވައިލާނަމެވެ‪ .‬އަބޫލަހަބަކީ އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ބޮޑު‬

‫ ‬

‫ ‬

‫މި ޔަގީން ކަމަށް ފަހުވެސް މުސްލިމުންގެ ފަރާތުން އަބޫލަހަބަކަށް ނަހަމަ‬ ‫ގޮތެއްގައި އެއްވެސް އުނދަގުލެއް ނުފޯރައެވެ‪ .‬އޭނާއަށް އުނދަގުލެއް ކުރާކަށް ކީރިތި‬

‫ބޭބެއެކެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ އެންމެ ބޮޑު ދުޝްމިނުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ‬

‫ރަސޫލާ ނާންގަވައެވެ‪ .‬އެންމެ ކުޑަމިނުން އޭނާއަށް ޙައްޤު ނޫން ބަސްފުޅެއްވެސް ވިދާޅެއް‬

‫ބޮޑު ލުއްޗާއެކެވެ‪ .‬އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ މާތް މޫނުފުޅަށް ކުޅު ޖެހި މަލްޢޫނެކެވެ‪.‬‬

‫ނުވެއެވެ‪ .‬އެއީ ކީއްވެގެންތޯއެވެ؟‬ ‫ ބަނޫ އުމައްޔަތުގެ މަޝްހޫރު ޚަލީފާއެއް ކަމަށްވާ ޢުމަރު‬ ‫ބުނު ޢަބްދުލްޢަޒީޒުގެ ވެރިކަމުގައި ހިނގި ކަމެއްގެ ވާހަކަ‬ ‫ދަންނަވައިލާނަމެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނުގެ ވެރިކަމުގައި އިސްލާމް ދީން‬ ‫ފަތުރަން ވަރަށް ގިނަ މަސައްކަތްތައް ކުރެވުނެވެ‪ .‬ނަތީޖާ އެއްގެ‬ ‫ގޮތުން އެހެން ދީންދީނުގެ މީހުން ވަރަށް ގިނަ ޢަދަދަކަށް‬ ‫އިސްލާމް ދީނަށް ވަންނާން ފަށައިފިއެވެ‪ .‬އިސްލާމް ދީނަށް‬ ‫ވަންނަ މީހުން ގިނަ ކުރެއްވުމުގެ އެދުންފުޅުގައި އެކަލޭގެފާނު‬ ‫ކުރެއްވި ކަމަކީ އިސްލާމްވާ މީހުންގެ ޖިޒީ މަޢާފު ކުރެއްވުމެވެ‪.‬‬ ‫މި ފިޔަވަޅުގެ ސަބަބުން އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ ބައިތުލްމާލަށް‬ ‫ވަންނަ ފައިސާ މަދުވާން ފަށައިފިއެވެ‪.‬‬ ‫ މިފަދަ ބޮޑު އިޤްތިޞާދީ ގެއްލުމެއް ވާން ފެށުމުން އިސްލާމީ‬ ‫ގަވަރުނަރަކު ވަޑައިގެން ޢުމަރު ބުނު ޢަބްދުލްޢަޒީޒަށް‬ ‫ދެންނެވިއެވެ‪ .‬ޖިޒީ ކަނޑުއްވާތީ މީސްތަކުން ބައިބަޔަށް‬ ‫އިސްލާމް ދީނަށް ވަންނަމުން ދަނީއެވެ‪ .‬އެންމެ ފަހުން ގޮސް‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ބައިތުލްމާލު ހުސް ވެދާނެއެވެ‪ .‬ޢުމަރު ބުނު‬ ‫ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ކޯފާވެފައި ވިދާޅުވިއެވެ‪[ .‬ކަލެއަށް ހަލާކު‬ ‫ހުއްޓެވެ‪ .‬މާތް ﷲ މުޙައްމަދުގެފާނު ފޮނުއްވީ ތެދު މަގު‬ ‫ދައްކަވާށެވެ‪ .‬ޓެކްސް ނަންގަވާކަށް ނޫނެވެ‪].‬‬ ‫ އަބޫ ލަހަބަށްވެސް އަދި އެހެން މީހަކަށް ގޯނާއެއް ކުރާން‬ ‫ކީރިތި ރަސޫލާ އަމުރު ނުކުރައްވާ ސަބަބަކީ މިއީއެވެ‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫އެކަލޭގެފާނު ވަޑައިގަތީ ދެކޮޅުވެރިން ނައްތަވައިލައްވާކަށް‬ ‫ނޫނެވެ‪ .‬ބަދަލު ހިއްޕަވާކަށް ނޫނެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނު ވަޑައިގަތީ‬ ‫ތެދުމަގު ދައްކަވާށެވެ‪ .‬އީމާންވާ މީހުންނަށް ހުރި ދަރުމައާއި‬ ‫ކާފިރުވާ މީހުންނަށް ހުރި ވޭންދެނިވި ޢަޒާބުގެ ވާހަކަ ބަޔާންކޮށް‬ ‫ދެއްވާށެވެ‪.‬‬ ‫ފނުއްވި ބޭނުމެވެ‪ .‬ދެން‬ ‫އެއީ ކީރިތި ރަސޫލާ ޮ‬

‫ ‬

‫އޮތީ އެކަލޭގެފާނަށް ކިޔަމަންވީ މީހުންގެ ވާހަކައެވެ‪ .‬އާދެ‪،‬‬ ‫އަޅުގަނޑުމެން މުސްލިމުންގެ ވާހަކައެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫ދިރިއުޅެންވީ ކީއްކުރަންތޯއެވެ؟ އެކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވި‬ ‫މަޤްޞަދާއި‪ ،‬އަޅުގަނޑުމެން ދުނިޔޭގައި ލެއްވި މަޤްޞަދާ ހުރި‬ ‫ތަފާތަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟‬ ‫އިންސާނާ ދުނިޔޭގައި ލައްވައިފައި ވަނީ ﷲ އަށް‬

‫ ‬

‫އަޅުކަން ކުރާށެވެ‪ .‬އަޅުކަމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟‬ ‫އަޅުކަމުގެ އެއް ބާވަތަކީ ﷲ ކަނޑައަޅުއްވައި‬

‫ ‬

‫އަންގަވައިފައިވާ އަޅުކަމެވެ‪ .‬އެއީ ނަމާދު ކުރުމާއި‪ ،‬ރޯދަ ހިފުމާ‬ ‫މި ނޫނަސް ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާން ވެގެންވާ އަޅުކަމެވެ‪ .‬ދެވަނަ‬ ‫ކންމެ ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ބާވަތަކީ ހެޔޮ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޮ‬ ‫ގތުގައި ދިރިއުޅެން ކުރާ މަސައްކަތަކީވެސް‬ ‫މިސާލަކަށް ހުއްދަ ޮ‬ ‫އަޅު ކަމެކެވެ‪ .‬އެހެންވީމާ ﷲ އިންސާނާ އުފައްދަވައިފައިވަނީ‬ ‫ކަނޑައެޅި ބަޔާން ވެފައިވާ އަޅުކަންތައް އަދާ ކުރުމަށްފަހު‪،‬‬ ‫ހުއްދަގޮތުގައި ދިރިއުޅުން ވޭތު ކުރަންކަން ވަރަށް ރަނގަޅަށް‬

‫މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރީން “ދަ ސެޓަނިކް ވަރސަސް” ގެ ނަމުގައި ފޮތެއް ނުކުތެވެ‪.‬‬

‫އެނގެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ފތް ލިޔުނީ ސަލްމާން ރުޝްދީ ނަމަކަށް ކިޔާ މީހެކެވެ‪ .‬މި ފޮތުގައި ވަނީ ރަސޫލުﷲ‬ ‫ޮ‬

‫ދެން އޮތީ ހުއްދަ ކަންތައްތަކަކީ ކޮބައިތޯ ބެލުމެވެ‪ .‬ބައެއް ޢިލްމުވެރިން‬

‫ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަބުރުފުޅާ ބެހިފައެވެ‪ .‬ފޮތް ނުކުތުމާ ގުޅިގެން‬

‫ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ކަނޑައެޅިގެން މަނާ ނޫން ކޮންމެ ކަމަކީ ހުއްދަ ކަމެކެވެ‪ .‬އެހެންވީމާ‬

‫އިސްލާމީ ދުނިޔޭގައި ނަފްރަތުގެ ރާޅެއް ނެގިއެވެ‪ .‬މިހާރު ކަންތައް މި ހިނގާ މަގުން‬

‫ކަނޑައެޅިގެން މަނާ ކަންތައްތަކަކީ ކޮބައިތޯ ބަލަން އެބަ ޖެހެއެވެ‪.‬‬ ‫ކަނޑައެޅިގެން މަނާ ކަންތައްތަކަކީ ޙަރާމް ކަންތައްތަކެވެ‪ .‬މަނާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި‬ ‫އަމިއްލަ ނަފްސާއި‪ ،‬މުދަލާއި‪ ،‬ދިރޭ ތަކެއްޗަށް ގެއްލުން ދިނުން ހިމެނެއެވެ‪ .‬ދިރޭ‬

‫ކަންތައް ހިނގިއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ސަލްމާން ރުޝްދީގެ ވާހަކަ އަކީ ޚިޔާލީ ވާހަކައެކެވެ‪ .‬އޭގައި އިތުރު‬ ‫އެކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކޮށް ދައްކާފައި ހުރީ ހައްތަހާވެސް ދޮގު ވާހަކައެވެ‪ .‬ވާހަކަ‬

‫އވެގެންނެވެ‪ .‬މީހަކު މަރާނަމަ‬ ‫އެއްޗެއް މަރަން ޖެހުނަސް މަރަން ވާނީ ހުއްދަ ސަބަބެއް ޮ‬

‫ނުކުތީމާ އީރާނުގެ އޭރުގެ ރޫޙީ ލީޑަރު އާޔަތުﷲ ޚުމައިނީ ވަނީ ސަލްމާން ރުޝްދީ‬

‫މަރަން ވާނީ ޝަރުޢީ ޙުކުމަކާ ލައިގެންނެވެ‪ .‬އެއީ ވެރިކަމުގެ ފަރާތުން ކުރަން ޖެހޭ‬

‫މަރައިލީ މީހަކަށް ބޮޑު އިނާމެއް ދެއްވަން ވިދާޅުވެފައެވެ‪ .‬އޭނާ ކުފުރު ވެއްޖެ ކަމަށާއި‪،‬‬

‫ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ޤަތުލު ވާޖިބު ވެއްޖެ ކަމަށް ފަތުވާ ނެރުއްވައިފައެވެ‪ .‬މި ފަތުވާއާ ގުޅިގެން ފިލަފިލައިގެން‬

‫ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަބުރުފުޅަށް ހުތުރުވާ ގޮތަށް‬

‫އެމެރިކާގައި ހަދައިފައިވާ ފިލްމާ ގުޅިގެން ދުނިޔޭގެ މުސްލިމުންގެ ބައެއް މީހުން ޢަމަލު‬ ‫ކުރަމުން ދަނީ އިސްލާމް ދީން ހުއްދަ ކުރާ ގޮތަކަށް ނޫނެވެ‪ .‬ހަރުކަށިކަން ދެއްކުމާއި‪،‬‬

‫އޭނާ އުޅޭތާ މިހާރު އެތައް އަހަރެއް ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ސަލްމާން ރުޝްދީގެ ފޮތާއި‪ ،‬އޭނާ މަޝްހޫރު ކުރީ އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫މުސްލިމުންނެވެ‪ .‬މިހާރު އެމެރިކާގައި ނެރުނު ފިލްމުވެސް މަޝްހޫރު ކުރި ފަދައިންނެވެ‪.‬‬

‫މުދަލަށާއި‪ ،‬ތަންތަނަށް ގެއްލުން ކުރުމަކީ އެއްވެސް ޙާލެއްގައި އިސްލާމް ދީނުގައި އޮންނަ‬

‫އެ ފިލްމު ބަލަން ތިއޭޓަރަށް ވަން ކަމަށް ވަނީ ހައެއްކަ މީހުންނެވެ‪ .‬އެކަމަކު އޭގެ‬

‫ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ވާހަކަ ޔޫޓިއުބަށް ލައި‪ ،‬މުސްލިމުންގެ މަސައްކަތުން ފިލްމު މަޝްހޫރުކޮށް ދިނީއެވެ‪.‬‬

‫ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަބުރުފުޅާ މީހަކު ބެހިއްޖެ‬

‫ނަމަ އެކަމާ ދެކޮޅު ހެދުމަކީ ކުރުން އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ‪ .‬އެކަމަކު ޙަޤީޤަތަކީ‬ ‫އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ މާތް ޚުލްޤުފުޅަކީ ބަޔަކު ބުނާހައި އެއްޗަކުން ފަނޑު ވެގެން ދާނޭ‬

‫ނަތީޖާއަކީ ހަމަނުޖެހުމާއި‪ ،‬ތަޅާފޮޅުމެވެ‪ .‬ނަފްރަތާއި ރުޅިވެރިކަމެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ދުވަސްވަރު މައްކާގައި އުޅުނު މުނާފިޤެކެވެ‪ .‬އޭނާއަކީ އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ޒާތުފުޅަށް‬

‫ފަދަ ޚުލްޤުފުޅެއް ނޫން ކަމެވެ‪ .‬ދުނިޔޭގެ ހުރިހައި ކާފިރުން އެއްވެގެން އެކަލޭގެފާނުގެ‬

‫ހުތުރުވާ ގޮތަށް ވާހަކަ ދައްކައި ފިތުނަ އުފައްދަމުން ދުވުނު ނުބައި‪ ،‬ނުލަފާ މީހެކެވެ‪.‬‬

‫އަބުރުފުޅު ނަގައިލާން މަސައްކަތް ކުރިޔަސް އެކަން ނުވާނެކަން ކަށަވަރެވެ‪ .‬މިއީ‬

‫އެހެންނަމަވެސް އޭނާ މަރައިލާކަށް އިތުރު އެކަލޭގެފާނެއް ނާންގަވައެވެ‪ .‬ސަބަބެއް‬

‫ދުނިޔޭގެ ތާރީޚުން ފެންނާން އޮތް ޙަޤީޤަތެކެވެ‪ .‬ހުޅަނގުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ނަންފުޅު‬

‫ކަމަށް އިބްނު ތައިމިޔާ ވިދާޅުވަނީ ކީކޭތޯއެވެ؟ އޭނާ ލިޔުއްވައިފައިވާ ގޮތުގައި އެއީ‬

‫ކިލަނބު ކުރަން ކުރާ މަސައްކަތުގެ ޖަވާބުވެސް ހަމަ ހުޅަނގުން ދަނީ ލިބެމުންނެވެ‪.‬‬

‫އިސްލާމްދީނަށް ބަލިކަށިކަމެއް އަތުވެދާނެތީއެވެ‪ .‬އެ ދުވަސްވަރަކީ އިސްލާމްދީނުގެ ބާރު‬

‫ދުނިޔެއަށް މަޝްހޫރު ފޮތް “ދި ހަންޑްރެޑް” ގެ މުޞައްނިފަކީ މުސްލިމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫އޭނާގެ ފޮތުގައި ވަނީ ދުނިޔެ ދުށް އެންމެ ވަރުގަދަ ސަތޭކަ ބޭފުޅުން‪ ،‬އިސްކަންދޭ‬ ‫ތަރުތީބުން ހިމަނައިފައެވެ‪ .‬އެއްވަނައިގައި އޭނާ ހިމަނައިފައި އޮތީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މާތް‬ ‫ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އެހެންވީމާ އަޅުގަނޑުމެން މުސްލިމުން ކީރިތި ރަސޫލާގެ ނަންފުޅު ދިފާޢު‬

‫ކުރަން ނުތެދުވިޔަސް‪ ،‬އެކަން އެހެރަގެން ވަނީއެވެ‪ .‬ދާނީވެސް ވަމުންނެވެ‪.‬‬

‫ޢަބްދުﷲ ބުނު އުބައްޔަކީ ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ‬

‫ގަދަ ދުވަސްވަރަކަށް ނުވާތީ އޭނާ މަރައިލާން އަމުރު ނުކުރެއްވީއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އެހެންވީމާ އިސްލާމް ދީނަށް ބަލިކަށިކަމެއް އަތުވެދާނެ ކަމެއް ކުރުމަކީ‬ ‫އަޅުގަނޑުމެން އާދައިގެ މީހުންނަށް އަމުދުން ހުއްދަ ކަމަކަށް ނުވާނެއެއް ނޫންތޯއެވެ؟‬ ‫މުސްލިމުންގެ ހަރުކަށި ޢަމަލު ތަކުގެ ސަބަބުން އިސްލާމް ދީން ބަދުނާމުވާ ގޮތް ވުމަކީ‬ ‫ދީން ބަލިކަށި ވުމެވެ‪ .‬ދީން ބަލިކަށި ކުރާ ބަޔަކަށް މުސްލިމުން ވުމަކީ ދެރަ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫ޢަލީ ޚާލިދު‬

‫ގިނަ އަދި ގުނަ މަސައްކަތް އެއްފަހަރާ ކުރުން ‪ -‬އޭގެ ނުފަރާތް‬ ‫އަޅުގަނޑު އާންމުކޮށް ކަސްރަތު ކުރަން ދަނީ ސްޓޭޑިއަމް ބިމުގައި އޮންން‬

‫ ‬

‫ނޫނީ ޓްވީޓްކޮށްލުން‬

‫ޓްރެކް ދަނޑަށެވެ‪ .‬އާދަކޮށް ކަސްރަތުކުރަންދާ ގުރޫޕްތައް އެތަނުގައި އުޅެއެވެ‪ .‬މިދުވަހު‬ ‫ކަންދިމާވިގޮތުން ޖެހުނީ މިފަދަ ގްރޫޕެއްގެ ފަހަތުން ދުވާށެވެ‪ .‬މިގުރޫޕްގެތެރެއިން‬

‫އެކަކު‬

‫ލަސްވަމުންނެވެ‪ .‬ބައެއްފަހަރު މިކަންތައްތަކާހުރެ‬ ‫ފަހަނައާޅާދާތަންވެސް އަބައާދެއެވެ‪.‬ހަމަ‬

‫ބަރާބަރަށް ކަސްރަތުކުރަމުން އަދި ވާހަކަދައްކަމުންނެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން އަޅުގަނޑުގެ‬ ‫އެދިމާއަށް ހުއްޓުނެވެ‪ .‬ކޮންމެހެން އޭނާ ދައްކާވަހަކައަހާކަށް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫އެއްފަހަރާ ދެކަމެއް ޝައުގުވެރިކަމާ‪،‬‬

‫ ‬

‫ޙަޔާތުގައި‬

‫ވަގުތުން‬

‫ވަގުތަށް‬

‫ފަރިތަކަމާއެކު ކުރާތީ އެކަމާ ވިސްނާލަން‬

‫ ‬

‫އެހެން މީހުންގެ‬ ‫މީޑިޔާ މެދުވެރިކޮށް‬

‫މަސައްކަތު‬

‫ދުވަހަށްވުރެ މާހައިރާންކުރުވަނިވި‬

‫މަންޒަރުތަކެކެވެ‪ .‬އެއްފަހަރާ މާގިނަ ކަންތައްތަކެއް ކުރިއަށް ހިނގަމުން ދާތަނެވެ‪.‬‬ ‫ބަލަމުން‬

‫އެކިދާއިރާތަކުގައި މި ބީދައިން‪ ،‬ގުނަކޮށް‬

‫މަސަކަތްކުރުމަކީ އާންމުކަމެކެވެ‪ .‬ކޮންމެހެންކުރަންޖެހޭ ކަމެއްކަހަލައެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް‬

‫އައިއްސީމެވެ‪.‬‬

‫ބަދިގޭގެ މަސައްކަތްކުރިއަށް ގެންދަމުން‪ ،‬ކުދިވެރިންގެ ހޯމްވަރކްކުރިއަށްދާގޮތް‬

‫ނިންމާނުލެވެނީއެވެ‪.‬‬

‫ހިނގާކަންތައް ސޯޝަލް‬

‫މަޙައުލުގައި‪،‬‬

‫ސަމާލުކަންނުދީ‪ ،‬މަސައްކަތުގެ‬

‫ޖެހިގެންއައިދުވަހެވެ‪ .‬ފެންނަނީ ކުރީ‬

‫މަސައްކަތް ނިންމަތްއޮންނަދުވަސް‬

‫ބަލައިނުލާ ފަރުނުޖެހެނީއެވެ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑު ބޭނުންވީއެވެ‪ .‬މިފިކުރުގައި ހުރެ އަޅުގަނޑުގެ ކަސްރަތު ނިންމާލުމަށްފަހު‬ ‫ގެއަށް‬

‫އާންމުކަމަކަށް‬

‫އންނަ ފޯނުން ކޮށްލެވެން އޮވެއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ކުރަން ހުންނަ މަސައްކަތް ދަނީ‬ ‫ޮ‬

‫ދިޔައީ ކެނޑިނޭޅި އޮލަ ވާހަކައެއް ދައްކަމުން އެހެންމީހުންގެ ފޫހިފިލުވަމުންނެވެ‪.‬‬ ‫ވިސްނުން‬

‫ވަނީ‬

‫ވެފައެވެ‪ .‬މިހުރިހާކަމެއްވެސް އަތުގައި‬

‫ތެރެއަށް‬

‫ބައިކުޅަބައި ވަދެހުރެ މަސައްކަތް ކުރާނަމަ‬

‫އެކަށީގެންވާ އުފެއްދުންތެރިކަމެއް ނުނެރެވޭނެއެވެ‪.‬‬ ‫މިކަންކަމުގެ އިތުރުން އަޅުގަޑުމެންގެ މާހައުލުން މިހާރު އަބަދު‬

‫ ‬

‫ފެންނަކަމެއްގެ ވާހަކަ ވެސް‬

‫ލިޔެލާނަމެވެ‪ .‬ސިޔާސީ ރެލީތަކުގައި ފުރަތަމަ‬

‫ރގްރާމެއްވެސް‬ ‫އަދި ޓީވީން ދައްކާ ލަވަޕް ޮ‬ ‫ބަލަމުންގެންދާތަނެވެ‪ .‬އަދި މިކަންތަކުގައި‬ ‫މަޝްޢޫލުވެގެން‬

‫އުޅޭމީހާ‬

‫ދޭތެރެދޭތެރެއިން‬

‫އެހެންމީހަކާ އެކިއެކި ކަންކަމާއި މެދު ވާހަކަދައްކާ‬ ‫މަޝްވަރާކުރަމުންވެސް‬

‫ގެންދެއެވެ‪ .‬މިއީ ގޭގެ‬

‫ތެރޭގައި އާންމުކޮށް ހިނގާނެ ކަންކަމެވެ‪.‬އަދި‬ ‫ފެންނަ‬

‫މަންޒަރެއްވެސް‬

‫މެއެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް‬

‫މިކޮމްޕްލެކްސް ނިޒާމާ ދޭތެރޭ‬

‫އެއްވެސް‬

‫ނަޒަރަކުން ވިސްނާލެވިފައި ނެތީއެވެ‪.‬‬ ‫މިކަމާއި ދޭތެރޭ ވިސްނާލެވުނީމައި‬

‫ ‬

‫ހިންގުމުގެ ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރާ‬ ‫ރަހްމަތްތެރިއަކާއި މިކަމާއި ބެހޭގޮތުން‬ ‫މަޝްވަރާކޮށްލުމަށް ގުޅާލީމެވެ‪.‬‬

‫ހިންގުމުގެ‬

‫ނަޒަރަކުން ދެކޭގޮތުގައި މިއީ “މަލްޓިޓާސްކު”‬ ‫ކުރުމޭ މިރަހްމަތްތެރިޔާ ބުންޏެވެ‪ .‬އެއީ ގުނަ‬ ‫މަސައްކަތްކުރުމެވެ‪ .‬ކުރީގައި މީގެ މަފްހޫމަކީ‬ ‫ގިނަމަސައްކަތް ކުރަން އެނގުމެވެ‪ .‬މަސައްކަތުގެ‬ ‫ހުނަރު ހުރުމެވެ‪ .‬ޓީމެއްގައި މަސައްކަތްކުރާއިރު މީހަކު މަދުވިޔަސް އެތަން‬

‫ސަފުގައި ތިބޭ ބޭފުޅުން ގިނައިން ފެންނަނީ ފޯނުން މެސެޖެއް ފޮނުވަން ނުވަތަ‬

‫ފޫބައްދައިލެވޭވަރަށް އެންމެނަށް ހުރިހާ މަސައްކަތެއް އެނގިފައި ހުރުމެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬

‫ޓްވީޓެއް ކޮށްލަން ތިބޭތަނެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން އެވަޤުތު ޕޯޑިއަމްގައި ވާހަކަދައްކަވަން‬

‫މިހާރު މި މަފްހޫމް މިވަނީ ބަދަލުވެފައެވެ‪ .‬މިހާރު މިއީ އެއްފަހަރާ ގިނަމަސައްކަތްތަކެއް‬

‫ހުންނަ ބޭފުޅާއާއި އޮންނަވާނެ ގުޅުން އޮންނަނީ ގެއްލިފައެވެ‪ .‬ވާހަކަދައްކަވާ ބޭފުޅާ‬

‫ގތަށް ބަދަލުވުމުގެ އަސްލަކީ އަޅުގަނޑުމެން ގެން ގުޅޭ‬ ‫ކުރުމުވެ‪ .‬މިމަފްހޫމް މި ޮ‬

‫އެކިގޮތްގޮތަށް‬

‫ޓެކްނޮލޮޖިކަލް އަލާތްތަކަށް އައި ބަދަލެވެ‪ .‬މީގައި ހުރީ ހުސް ހޮޔޮބަދަލުކަމުގައި‬

‫ނުހޯދިފައެވެ‪ .‬ހަމަ މިގޮތަށް ‪،‬‬

‫ބެލެވޭކަށް ނެތްކަމުގައި އަޅުގަނޑުގެ ރަހްމަތްތެރިޔާ ބުނެދިނެވެ‪.‬‬

‫ސިޔާސީ ޕްރޮގްރާމްތަކުގައިވެސް ބައެއް ބޭފުޅުން އެބޭފުޅުންގެ ފޯނަށް ގެއްލިފައި‬

‫މިހާރަކަށް‬

‫ ‬

‫އައިސް ބައެއް މުއައްޒަފުން މަސައްކަތް ގުނަކޮށް ކުރާލެއް‬

‫ވާހަކަ‬

‫އަނބުރައިގެންވެސް‬

‫އިންނަވާތަންވެސް އާންމުކޮށް‬

‫އޯޑިއަންސްގެ‬

‫ސަމާލުކަން‬

‫ރޭގަޑުގެ ޚަބަރަށްފަހު ޓިވީތަކުން ދައްކާ‬

‫އޮންނަނީ‬ ‫ލައިވް‬

‫އެބަފެނެއެވެ‪ .‬މިހެން ވުމުން ޕްރެޒެންޓަރު އަދި‬

‫އންނަނީ ހައްދުންނައްޓާ ހިސާބުގައެވެ‪ .‬މަސައްކަތްކުރަމުން ދާއިރުވެސް ބުލޮގްއެއް‬ ‫މި ޮ‬

‫ބެލުންތެރިންގެ ސަމާލުކަންވެސް ގެއްލިގެންދަނީއެވެ‪ .‬ހެނދުނު ފޮނުވާ‬

‫ބަލާލުމާއި ފޭސްބުކަށް ވަދެލުމާއި‪ ،‬މޭލް ޗެކްކޮށްލުމާއި އޮންލައިންކޮށް ނޫސްބަލާލުން‬

‫ރގްރާމްތަކުގައި ބައެއް ޕްރެޒެންޓަރުންވެސް ޕޮރޮގްރާމް ޕްރެޒެންޓްކުރަމުން ފޯނުން‬ ‫ޕް ޮ‬

‫‪20‬‬

‫ލައިވް‬

‫މަސައްކަތްކުރަމުންދާތަން މިހާރު އެބަފެނެއެވެ‪ .‬މިހެން ހެދުމުން ޕްރެޒެންޓަރާ ޓިވީ‬ ‫ބަލަންތިބޭ‬

‫އޮންނަ‬

‫މީހުންނާދެމެދު‬

‫ގުޅުން‬

‫ކެނޑެއެވެ‪ .‬މިގޮތަށް ޕްރެޒެންޓްކުރަމުން‬

‫އަދި ފޯނުންމަސައްކަތްކުރާތަން ފުރަތަމަ އަޅުގަނޑަށް ފެނުނީ ޓީވީއެމްގެ‬ ‫ޕްރޮގްރާމެއްކަމަށްވާ ހެނދުނު ހެނދުނާ ގެނެސްދޭ ޕްރެޒަންޓަރުންގެ ފުށުންނެވެ‪ .‬ބައެއް‬ ‫ކަހަލަ މަސައްކަތްތައް ކުރާ އިރު އިތުރު އެހެންކަމެއް ކުރުމަކީ އަސްލު މަސައްކަތައް‬ ‫ކުރެވޭ ވަރަށް ބޮޑު ބޭ އިންސާފެކެވެ‪.‬އަދި މަސައްކަތުގެ‬ ‫ކަމެކެވެ‪ .‬ކުރިއަރާފައިވާ‬

‫ތަހުޒީބު‬

‫ގައުމުތަކުގެ‬

‫ކުރާތަން ނުފެންނައިރު އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫ކޮންމެހެން‬ ‫ ‬

‫ފޯނުބޭނުންކުރަން‬

‫ޗެނެލްތަކުން‬

‫މާ ބިޒީވެގެން‬

‫މިޖެހެނީ‬

‫އަދަބާ‬

‫ޚިލާފްވެސް‬ ‫ގތަށް‬ ‫މި ޮ‬

‫ރގްރާމް‬ ‫ޕް ޮ‬

‫ކަންތައް‬

‫މެދުތެރެއިން‬

‫ކީއްވެގެންތޯއެވެ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑު ރައްޓެހި އާއިލާއެއްގެ އަންހެނަކު ބުނީ އޭނާގެ ފިރިމީހާ‬

‫މަސައްކަތުން ގެއަށް އައުމަށްފަހުގައިވެސް އުޅޭނީ އިންޓަނެޓުން ފޯނުން އަދި ޓީވީ‬ ‫ކައިރިން ކަމުގައެވެ‪ .‬މިއިން ކަމެއްގައި ހުއްޓައި ނޫނީ ފިރިމީހާއާއި ވާހަކަދައްކާލެވޭނެ‬ ‫ވަޤުތުކޮޅެއް އަނބިމީހާއަށްވެސް އަދި ދަރީންނަށްވެސް ނުލިބޭނެއެވެ‪ .‬މިގޮތަށް ނޭނގި‬ ‫ހީނަރުވަމުންދާ ގުޅުންތަކަކީ އަގުމަގު ކުރެވޭނެ ކަންކަމެއް ނޫންކަމުގައިވިޔަސް މިއީ‬ ‫އަޅާނުލާ ދޫކޮށްލާވަރަށްވުރެ ގެއްލުންބޮޑެތިކަންކަމެވެ‪ .‬މިކަމުގެ އަސަރު ކުރަނީ ހަމައެކަނި‬

‫އުސޫލަކީ‬

‫މީހުންކަމުން ކްލާހުން ބޭރަށް ދިއުމަށް ހުއްދައެއް ހޯދާކަށް ނުޖެހޭގޮތަށެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‬ ‫އެއްވެސް ބޭފުޅަކު މިގޮތަށް ބޭރަށް ވަޑައިގަންނަވާކަށް ބޭނުންފުޅެއްނުވެއެވެ‪ .‬އަދި ލިބޭ‬ ‫ބްރޭކްގައި ކުރަންޖެހޭ މުހިންމު ފޯންކޯލްތައްކުރުމަށް މަޑުކޮށްލަނީއެވެ‪.‬‬ ‫ވަޤުތެއް ހަމަޖައްސައިގެން އެކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މުއައްޒަފަކާއި‬

‫ ‬

‫ބައްދަލުކުރަންދާއިރު އެނާ ހުރީ އެއްކޮށް ހުސްވެނޫންކަމުގައި ވަނީނަމަ އެހެން‬ ‫ގައިޑިއެއްގައި އަލުން އަންނަން ހަމަޖައްސާށެވެ‪ .‬ވަރަށް ގިނަފަހަރު‪ ،‬ހާއްސަކޮށް‬ ‫ހެނދުނުގެ ގަޑީގައި މީހުންނާއި ބައްދަލުކުރަންދާއިރު ގިނަމީހުން ތިބެނީ މެއިލް ބަލާށެވެ‪.‬‬ ‫ދެން އެއްކަލަ‬

‫ބޭކާރުވާތަންވެސް އާދެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ބައެއް މީހުންނަކީ މިފަދަ އާދަތައް ތަންކޮޅެއް ގަދައަށް ހިފާފައި‬ ‫ކޅެއް ވަރުގަދަކޮށެވެ‪.‬‬ ‫ހުންނަމީހުންނެވެ‪ .‬އެމީހުންނާ ކުރިމަތިލާންޖެހެނީ ތަން ޮ‬

‫އެއްފަހަރާ ގިނަމަސައްކަތްތަކެއް ކުރާނަމަ އެފަދަ މީހުންނަށް ފުރުސަތުނުދީ އެވަގުތު‬ ‫ދުރުވެލަނީއެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް ވެރިޔާ އަރިހަށް ވަންއިރު އިންނެވެނީ މެއިލް ޗެކްކުރަށްވަމުން‬

‫ފޯނަށްޖަވާބުދެއްވަން ކަމަށްވަނީނަމަ އަދަބުވެރިކަމާއެކު ދަންނަވާނީ ނިމެންދެން އަޅުގަޑު‬

‫ހިތްހަމަނުޖެހުމުގެ އިހްސާސްކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬ ‫ގުނަމަސައްކަތްކުރުމުގެ މިފަދަ‬

‫އަދަބާ‬

‫ޚިލާފް އާދަ ތަބިއްޔަޔުގައ ހިފާފައި‬

‫ހުރި ނަމަ މިކަން ހުއްޓުވުމަށް ތިމާއަށް ކުރެވިދާނެ ކަންކަން ހުންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫އެމީހުންގެ މިއާދައިގެ ސަބަބުން އެހެންމީހުންނަށް ވާ އުނދަގުލާ ފޫއްސެއް ނޭނގެއެވެ‪.‬‬ ‫އެހެންކަމުން އެމީހުންނަށް މިކަންކަން އަންގާ ބުނެދޭން‬ ‫ތަމްރީނު‬

‫ޕްރޮގްރާމެއް ނަންގަވަމުން‬

‫ބޭފުޅުންވެސް ތިއްބަވަނީ‬

‫އެބަ ޖެހެއެވެ‪ .‬އޮފީހެއްގައި‬

‫ގެންދެވި ލެކްޗަރަރއަކު އަޅުގަނޑުކައިރީ‬

‫ވިދާޅުވީ ކްލާސް ނަންގަވަމުން ދާއިރު އޮފީހުގެ‬ ‫ފޯނުން‬

‫މަސައްކަތް ގުނަކުރަން ފައްޓަނީއެވެ‪ .‬މޭލްވެސް ޗެކްކުރަމުން ވާހަކަވެސް‬

‫ދައްކަމުން ގެންދަނީއެވެ‪ .‬ސަމާލުކަންދެނީ ކޮންކަމަކަށްކަމެއް ނޭނގޭނެއެވެ‪ .‬ވަޤުތުތަކެއް‬

‫ކަންކުރާ މީހައަކަށް ނޫނެވެ‪ .‬އެމީހަކާއި ގުޅުން ހުރި އަދި މުއާމަލާތްކުރާ އެންމެންނަށް‬

‫ ‬

‫ފޯނު ބޭނުންކުރަން‬

‫އެދޭނަމަ ކްލާހުންބޭރަށްވަޑައިގަތުމަށެވެ‪ .‬ބޮޑެތި‬

‫ހިންގުމުގެ‬

‫ދާއިރާގެ‬

‫މަތީފެންވަރުގެ‬

‫އަބަދުކޮންމެވެސް ކަމެއް ކުރައްވަންކަމަށެވެ‪ .‬އެކަމުގެ‬

‫ސަބަބުން ޕްރެޒެންޓޭޝަންއަށް އަސަރުކުރެއެވެ‪ .‬މިކަން ހުއްޓުވުމަށް އެނާހަމަޖެއްސި‬

‫ދުރުގައި މަޑުކޮށްލާނަމޭއެވެ‪ .‬މިމެސެޖްގެ ސަބަބުން‬

‫ކުރަންހުރި މަސައްކަތް ނިންމަވާފައި‬

‫އިޝާރާތްކޮށްލުން ނޫންގޮތެއް ވެރިޔާއަކަށް ނޯންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫މަސައްކަތް ގުނަކޮށް އެއްފަހަރާކުރަން އުޅޭ މީހުންގެ މިއާދަ‬ ‫ބަދަލުކުރެވިއްޖެނަމަ މަސައްކަތު މާހައުލު އުފެންދުންތެރިކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫މުއައްޒަފުންގެ ހުންނަ ބައެއް ހިތްހަމަނުޖެހުންތައް ހެޔޮކުރެވުމާއިއެކު ބައެއް‬ ‫ފަހަރު ފޭލްވެގަންދާ މަސައްކަތްތައް ކާމިޔާބުގެ އައްސޭރިއަށް ވާސިލުކުރުމަށް‬ ‫އެހީތެރިވެދެވިދާނެއެވެ‪.‬ނަމަވެސް‬ ‫ވިސްނާލާ‪ ،‬ނަފްސު‬

‫އެއީ‬

‫އިސްލާޙްކުރަން‬

‫ފަރުދި‬

‫ފެންވަރެއްގައި‬

‫މަސައްކަތް ކުރަން‬

‫ކންމެމީހަކުވެސް‬ ‫ޮ‬

‫ބޭނުންނަމައެވެ‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫ޢަބްދުﷲ އަޒްމީން‬

‫ހާޕާ ސެވަން ބެކަމްގެ ހަގީގަތަކީ ކޮބާ؟‬ ‫ޑނަލްޑްގެ ބާގާ އަކީ ވޯލްޑް ކަޕުގެ އެންމެ ގިނަ ލަނޑު ޖެހި‬ ‫މެޑް ޮ‬

‫ ‬

‫ފނުވިފައިވާ ސިއްރުތަކަކީ ކޮބާއި ހެއްޔެވެ؟‬ ‫ޮ‬

‫ޑ އަށް ވަރަށް މީރު އެއްޗެކެވެ‪ .‬މިއީ ރޮނާލްޑޯގެ‬ ‫ރނާލް ޯ‬ ‫ކުޅުންތެރިޔާ ބްރެޒިލްގެ ޮ‬

‫ޕޕް ލަވަކިއުންތެރިޔާ‬ ‫އިނގިރޭސި ކުރީގެ ގައުމީ ކެޕްޓަން ބެކަމް އާއި ކުރީގެ ޮ‬

‫ޑ ނަންކިޔާފައިވާ އެއް ސަބަބެވެ‪ .‬ރެއާލް މެޑްރިޑުގެ‬ ‫ދަރިފުޅަށް ޑޮނަލްޑް ރޮނާލް ޯ‬

‫ވިކްޓޯރިއާގެ ކައިވެންޏަށް ‪ 14‬އަހަރުވެފައިވާއިރު އެންމެ ފުރަތަމަ ލިބުނު‪،‬‬

‫ނ ރޮނާލްޑޯ ޖޫނިއާ‬ ‫ޑގެ ދަރިފުޅުގެ ނަމަކީ ކްރިސްޓިއާ ޯ‬ ‫ތަރި ކްރިސްޓިއާނޯ ރޮނާލް ޯ‬

‫ދށީ ދަރިފުޅުގެ ނަމަކީ ބްރޫކްލީނެވެ‪ .‬އޭނާގެ އުމުރުން ‪ 13‬އަހަރުވެފައިވާއިރު‬ ‫ޮ‬

‫ޑގެ ޝަރަފަށްޓަކަ އެވެ‪ .‬އެއީ‬ ‫އެވެ‪ .‬މި ނަން ކިޔާފައިވަނީ ބްރެޒިލްގެ ރޮނާލް ޯ‬

‫ގވައިގެން ވަނީ އިނާމްދިނުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުތަކަށް ގޮސްފަ އެވެ‪.‬‬ ‫ބެކަމްއޭނާ ޮ‬

‫ޑ އަށް އެނަން ކިޔާފައިވަނީ އޭނާގެ ބައްޕަ އެމެރިކާގެ‬ ‫ކްރިސްޓިއާނޯ ރޮނާލް ޯ‬

‫ބޅަ ކުޅުންތެރިންނާއި އެހެނިހެން އެތްލީޓުން ދަރިފުޅު ގޮވައިގެން‬ ‫މިއީ ފުޓް ޯ‬

‫ބޑުކަމުން ކަމަށްވާތީ‬ ‫ރނަލްޑް ރޭގަން އަށް ކުރާ ސަޕޯޓެއްގެ ޮ‬ ‫ކުރީގެ ރައީސް ޮ‬

‫ރޮސްޓްރަމަށް ދާންފެށި މައިގަނޑު ސަބަބެވެ‪ .‬ބެކަމް އާއި ވިކްޓރިއާގެ ދެ ވަނަ‬

‫ފވަޑް ވޭން ރޫނީގެ ދަރިފުޅަށް‬ ‫އެވެ‪ .‬މެންޗެސްޓާ ޔުނައިޓެޑާއި އިނގިރޭސި ޯ‬

‫އ އަށް ވަނީ ނުވަ އަހަރުވެފަ އެވެ‪ .‬އެންމެ ހަނގު ފިރިހެން‬ ‫ދަރިފުޅު ރޯމި ޯ‬

‫ކިޔާފައިވަނީ ކައިވޭން އެވެ‪ .‬ކައިގެ މާނައަކީ ކަނޑެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިއިން‬

‫ދަރިފުޅު ކްރޫޒްގެ އުމުރުން ވެސް މިހާރު ހަތް އަހަރު ވެއްޖެ އެވެ‪ .‬މި‬

‫އެއްވެސް ނަމަކާ މެދު ޝައުގުވެރި ނުވާ ވަރަށް މީޑިޔާގެ ސަމާލުކަން ހުއްޓުނީ‬

‫ބޑުނުވި ނަމަވެސް ބެކަމްގެ އަންހެން‬ ‫ތިންކުދިންގެ ނަމަށް މީޑިޔާގެ ސަމާލުކަން ޮ‬

‫ޓރިއާ ބެކަމްގެ ފުރަތަމަ އަންހެން ދަރިފުޅުގެ ނަމަށެވެ‪.‬‬ ‫ޑޭވިޑް ބެކަމް އާއި ވިކް ޯ‬

‫ދަރިފުޅުގެ ނަން މީޑިޔާގެ ސަމާލުކަމަށް އައީ ބެކަމްގެ ދެމަފިރިން އަންހެން‬

‫މިހާތަނަށް ތިން ފިރިހެން ކުދިން ލިބިފައިވާ މި ދެމަފިރިންނަށް ލިބިފައިވާ‬

‫ދަރިއަކަށް ބޭނުންވެފައި ތިބިލެއް ބޮޑުކަމުންނެވެ‪.‬‬

‫އަންހެން ދަރިފުޅުގެ ނަމަކީ ހާޕާ ސެވަން ބެކަމް އެވެ‪ .‬މިކުއްޖާގެ ނަމުގައި‬

‫ހާޕާ ސެވަން ބެކަމް މިނަމަށް ބަލާއިރު ހާޕާ ކިޔަން ޖެހުނީ ވިކްޓޯރިޔާގެ‬

‫‪22‬‬

‫އެދުމުގެމަތީންނެވެ‪ .‬ހާޕާ އަކީ އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ވަރަށް މުސްކުޅިބަހެކެވެ‪.‬‬

‫ސަބަބަކީ ހަތްނަންބަރު ޖާޒީގައި ބެކަމް އަށް ގިނަ ކާމިޔާބީތަކެއް ލިބިފައިވުމެވެ‪.‬‬

‫މިއީ ވިކްޓޯރިޔާ ނުހަނު ގަޔާވާ ބަހަކަށްވާއިރު އޭނާ އެންމެ ކިޔާހިތްވި ވާހަކަ‬

‫ދަރިފުޅުގެ ނަމުގެ ފަހަތަށް ހަތެއް އިތުރުވި ތިންވަނަ ސަބަބަކީ ވިއްސާރަދުނީގައި‬

‫މކިންބާޑް ވާހަކަ ލިޔުނު ލިޔުންތެރިޔާގެ ނަމަކީ ހާޕާލީ‬ ‫ފތް ކަމަށްވާ ޓޫކިލްއަ ޮ‬ ‫ޮ‬

‫ހަތް ކުލަ ހުރުމާއި ދުނިޔޭގައި ހަތް އަޖާއިބުވުމެވެ‪ .‬ބެކަމް ގަބޫލު ކުރާ ގޮތުގައި‬

‫އެވެ‪ .‬ބެކަމްގެ ދަރިފުޅުގެ ނަމުގެ ކުރިއަށް ހާޕާ ކިޔަން ޖެހުނީ ވިކްޓޯރިޔާގެ‬

‫ތިން ފިރިހެން ކުދިންނަށް ފަހު އޭނާ އަށް އަންހެން ދަރިއަކުލިބުމަކީ ވެސް‬

‫ޝައުގުވެރިވި މި ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ‪ .‬ނަމުގެ ފަހަތަށް ސެވަން ނުވަތަ‬

‫އަޖާއިބެކެވެ‪.‬‬

‫ހަތެއް އައުމުގެ ފަހަތުގައި ގިނަ ސަބަބުތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ‪.‬‬

‫ދެން އޮތީ މުޅިން އެހެން ވާހަކަ އެކެވެ‪ .‬ހުސްވި އަހަރުގެ ޖުލައި މަހަކީ އަހަރުގެ‬

‫ގތުގައި ފުރަތަމަ ސަބަބަކީ‬ ‫ބެކަމް ބުނާ ޮ‬

‫ލސް އެޖްލިސްގެ ކެޑާސް ސިނާއީ މެޑިކަލް‬ ‫ހަތް ވަނަ މަހެވެ‪ .‬އެމެރިކާގެ ޮ‬

‫ހަތް ނަންބަރަކީ މެންޗެސްޓާ ޔުނައިޓެޑާއި‬

‫ސެންޓަރުގައި ބެކަމްގެ ދަރިފުޅު ވިހެއީ ޖުލައި މަހުގެ ހަތް ވަނަ ދުވަހު ހަތްގަޑި‬

‫އިނގިރޭސި ގައުމީ ޓީމުގައި އޭނާގެ‬

‫ޓރިޔާ ބާއްވާފައިއޮތީ ވެސް‬ ‫ހސްޕިޓަލުގައި ވިކް ޯ‬ ‫ފަންސާސް ފަހެއްގައެވެ‪ .‬މި ޮ‬

‫ރަސްމީ ނަންބަރަށްވުމެވެ‪ .‬ދެ ވަނަ‬

‫ކޓަރީގައެވެ‪ .‬އަދި ދަރިފުޅު ވިހޭއިރު އެ ކޮޓަރީގައި‬ ‫ހސްޕިޓަލުގެ ހަތް ވަނަ ޮ‬ ‫ޮ‬

‫ސަބަބަކީ ހަތް ނަންބަރަކީ އޭރުވެސް‬

‫އސްޓްރޭލިޔާގެ ހަތް ވަނަ ޗެނަލުގެ މަންޒަރުތަކެވެ‪ .‬މީގެ‬ ‫ބެކަމް ބަލަމުންދިޔައީ ޮ‬

‫އަދި މިހާރު ވެސް މުޅި ދުނިޔޭގައި‬

‫އިތުރުން ދަރިފުޅު ވިހޭއިރު ބަރުދަނަކީ ވެސް ހަތެކެވެ‪ .‬މިއީ ހައްތަހާ ވެސް ހާޕާ‬

‫ވެސް ހާއްސަ ގަދަރެއް ދެވިފައިވާ‬

‫ސެވަން ކިޔަން ޖެހުނު ސަބަބުތަކެވެ‪.‬‬

‫ނަސީބުގަދަ ނަންބަރެއް ކަމަށް ބެކަމްގެ‬

‫ބެކަމްގެ ދަރިފުޅަށް މިނަން ކިއުމުން އަޔަލޭންޑުގެ ބުކްމާކިން ފާމަކުން‬

‫ދެމަފިރިން ގަބޫލު ކުރުންނެވެ‪ .‬އޭގެ‬

‫ވަނީ މި ދަރިފުޅު އެ ދެމަފިރިން ފަސްފަހަތުން ހިނގާނެ މިންވަރަކާ މެދު‬

‫ތެރޭގައި ދުނިޔޭގައި ހަތް އަޖާއިބުވުމާއި‬

‫ގތުން ބައްޕަ ފަދަ‬ ‫ކށްފަ އެވެ‪ .‬މި ދިރާސާގެ ނަތީޖާ ދައްކާ ޮ‬ ‫ދިރާސާއެއްވެސް ޮ‬

‫ގސް މުސްލިމުން ހަތްހިލަކޮޅު‬ ‫ގެފުޅަށް ޮ‬

‫ފުޓްބޯޅަ ކުޅުންތެރިއަކަށްވެ ބެކަމްގެ ހަތް ނަންބަރު ޖާޒީ ހާޕާ ސެވަން ބެކަމް‬

‫ސފާ އާއި މަރުވާއާ‬ ‫ޮ‬ ‫އުކުމާއި ހަތް ފަހަރު‬

‫ލާނެކަމަށް ގަބޫލުކުރުމަށް ސަތޭކައަކުން ލިބެނީ އެންމެ ޕަސެންޓެކެވެ‪ .‬ވިކްޓޯރިޔާ‬

‫ދެމެދު ތަވާފު ކުރުން ފަދަ ކަންތައްތައް‬

‫ފަދަ ކުޅަދާނަ ލަވަކިއުންތެރިއަކަށް އޭނާ ވެދާނެ ކަމަށް ބެލެވެނީ ކޮންމެ ‪16‬‬

‫ހިމެނެ އެވެ‪ .‬އަނެއްކޮޅުން ހިތުގެ އަޑިން‬

‫ޕަސެންޓަކުން ލިބެނީ ވެސް އެންމެ ފަސެންޓެކެވެ‪ .‬އެހެންވިއްޔާ ހާޕާ ސެވަން‬

‫ބެކަމް ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ސެވަން‬

‫އތީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟‬ ‫ބެކަމްގެ ކުރިމަގު ޮ‬

‫ކިޔަން ޖެހުނު އެންމެ މުހިންމު އަނެއް‬

‫‪23‬‬

‫ކަނީރު ޢަބްދުއްރަޙީމް‬

‫ބޭސް‪ ....‬ހަމަ ހަބޭސް‬ ‫‪ O‬އަހަރެމެންނަކީ މުއްސަނދިންނެވެ‪ .‬އަގަކަށް ބަލާނެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ‪.‬‬

‫ވިއްކާނީ ހަމަ އެރަށުގައިވެސް އެބޭސް ވިއްކާ އަގަކަށެވެ‪ .‬ބޭހުގައި ޖަހާފައި‬

‫‪ O‬އެއާއިއެކު ބޭސް ގަންނަންޖެހެއެވެ‪ .‬އަގަށް ބަލައިގެން ވާކަށްވެސް‬

‫ހުންނަ އަގަށެވެ‪.‬‬

‫ނޯވެއެވެ‪.‬‬

‫ކށްފައި މިވަނީ ހުރިހާ ބޭސްފިހާރައަކަށް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫( މިލިއުން ބިނާ ޮ‬

‫‪ O‬ގިނަމީހުންނަކަށް ވާނުވާއެއްނޭނގެއެވެ‪ .‬ބޭސްލިއެދިނީމާ ޖެހޭނީ ވިއްކާ‬

‫މިލިއުމަށްނުފެތޭ މަދުތަންތަން ނެތެކޭ ނޫނެވެ‪ .‬އެފަދަ ތަންތާނގައިވެސް ވިއްކުމުގެ‬

‫އަގަކަށް ގަންނާށެވެ‪.‬‬

‫ގތަކަށެވެ‪ .‬މިފުރުސަތު ގައި އެސްޓީއޯ‬ ‫އުސޫލު ނުވަތަ އަގުތައް ހުންނަނީ ދާދިއެއް ޮ‬

‫_________________________________‬

‫ގތުން ބަލާއިރު އެހެންތަންތަނަށް ވުރެ ހެޔޮ ތަނެއްކަން‬ ‫ބޭސް ފިހާރަ އަކީ އަގުގެ ޮ‬

‫ބޑުވާވަރުގެ ކަމެކެވެ‪ .‬ބޭހުގެ އަގުތަކުގެ އެއްވެސް‬ ‫ހައިރާންވެ ކަން ޮ‬

‫ ‬

‫ހިފެހެއްޓުމެއް ނެތީމައެވެ‪ .‬އެފަހަރަކު ހިތަށްއެރިއަގަކަށް ވިއްކަން ޖާގައޮންނާތީއެވެ‪.‬‬

‫ވެސް ފާހަގަ ކުރަންޖެހެއެވެ‪) .‬‬ ‫ގަބޫލުކުރަމެވެ‪ .‬މިރާއްޖެއަށް ބޭރުންގެނެސް ގެން އެގޮތަކަށް‬

‫ކށްލެވިފައި ހުރި މި ކަހަލަ ކަންތައްތަކުގެ‬ ‫އަހަރެމެންގެ މިރާއްޖޭގައި އަޅާނުލެވި ދޫ ޮ‬

‫އެއަގުތަކަކު ނުވިއްކޭނެއެވެ‪ .‬އެކަމަކު މީގެ އަހަރެއްކުރީން ބޭހުގެ އަގު އިންޑިޔާގެ‬

‫ލލަކުން ބަލައިލާއިރު ޖުމްލަކޮށް ހާދަ ބޮޑު‬ ‫ތެރެއިން މިކަމަކީ ވެސް އާއްމު ޮ‬

‫ޑލަރު ރޭޓު ‪ 15‬ނުވަތަ‬ ‫‪ 9‬ރުފިޔާ ކަމުގައި ޖަހާފައިހުރި ބޭސް އޭރު ރާއްޖޭގެ ޮ‬

‫ކށިގަނޑުގައި އިންނަ‬ ‫ގެއްލުންތަކެއް ލިބެމުންދާ ކަމެކެވެ‪ .‬ބޭސްފިހާރައިގެ ޮ‬

‫‪ 16‬ކަމުގައި ހުރިއިރު މާލޭގެ ބައެއް ފިހާރަތަކުން ދިވެހި ‪ 10‬ރުފިޔާ އަށް‬

‫މީހާ އެވަގުތަކު ކިޔާއަގަކީ އެފަހަރު އެބޭހެއްގެ އަގުކަމުގައި ވެފައިއޮންނަކަމީ‬

‫ވިއްކާފައި މިހާރު އެ ބޭސް އިންޑިޔާގެ ‪ 12‬ރުފިޔާ އަށް ހުރީމާ ދިވެހި ‪،22‬‬

‫ކށިގަނޑުގައި ސޭޓު ކަމުގައި‬ ‫ކުޑަކަމެއްނޫނެވެ‪ ( .‬އެއްވެސް ވިޔަފާރިއެއްގެ ޮ‬

‫‪ 25‬ރުފިޔާއަށް ވިއްކާތީ ސުވާލުފުންޏެއް ނުއުފެދިއެއް ނުދާނެއެވެ‪.‬‬

‫ކޅުގައިވެސް މިކަންއޮތީ ހަމަ‬ ‫ދިވެއްސަކު ނެތި ވިޔަފާރިނުކުރެވުނު ދުވަސް ޮ‬

‫ކންމެހެން ބޭނުންވާ‬ ‫ފާހަގަކުރެވޭ އަނެއްކަމަކީ އެންޓިބައޮޓިކޭ މިކިޔާވައްތަރުގެ ޮ‬

‫ގތަށެވެ‪ .‬އަގުކިޔާނީ ތަނުގައި ހުންނަ ބޭރުމީހާ އެވެ‪ ).‬އެއްމެގާތުގައި އޮތް‬ ‫މި ޮ‬

‫ބޑުކަމެވެ‪ .‬އުސޫލެއްގެ ގޮތުން‬ ‫ބޭސް ތަކުގެ އަގުތައް ވިއްކާއަގު މާބޮޑަށްވެސް ޮ‬

‫ހަމަމިގޮތަށް‬

‫ބޑު އިންޑިޔާގައި ބޭސްތަކުގެ އަގު ހުންނަނީ‬ ‫އަހަރެމެންގެ އެކުވެރި ބިން ޮ‬ ‫ކށްފައެވެ‪ .‬ވިއްކާބޭހުގައި އަގުޖަހާފައިހުރުން މަޖުބޫރެވެ‪ .‬އެއީ‬ ‫ކަންޓުރޯލު ޮ‬ ‫އެބޭހެއް ތައްޔާރުކުރާ ކުންފުނިތަކުން ޖަހާއަގެވެ‪ .‬ބޭސްފިހާރަތަކުން ވިއްކަންޖެހޭނީ‬ ‫އންނަ ފައިދާއެއް ނުވަތަ ޚަރަދުތަކުގެ މައްސަލަ އެއީ‬ ‫އެއަގުތަކަށެވެ‪ޮ .‬‬ ‫ގަންނަމީހުންނާއި ބެހޭ ކަމަކަށްނުވެއެވެ‪ .‬އުފައްދާ ކުންފުނިން ވިއްކާފިހާރަތަކަށް‬ ‫އންނަ އަދަދަކުން‬ ‫އެދޫކުރާ އަގަކާ ޓެކުސްގެ ގޮތުގައި ކަނޑައެޅިފައި ޮ‬ ‫ވިއްކާތަންތަނަށް ލިބޭ ފައިދާއެއް ލިބޭވަރަކަށް ލިބުނަސް ނުލިބުނަސް ގަންނަމީހާ‬ ‫ގަންނާނީ ހިފެހެއްޓިފައިވާ ރަސްމީއަގު އެނގިގެން އެއަގުގައެވެ‪.‬‬ ‫އަހަރެމެންގެ ތެރޭގައި މިހުރި ބޭސް ފިހާރަތައް އިންޑިޔާގެ‬ ‫ގތުން މަތީތަލީގައި ކާއްތާލެވޭ ވަރުވެސް ވާނެއެކޭ‬ ‫ނިސްބަތުގައި އަދަދުގެ ޮ‬ ‫ނުބުނެވޭނެއެވެ‪ .‬އެކަމަކު ބޭސްފިހާރަތަކުގެ ތެރޭން ރާއްޖެއަށް ލިބިގެންދާ‬

‫ވިސްނާއިރު އެންމެ އާދައިގެ ބޭހުގައި ޖަހާފައި ހުންނައަގަށް އިތުރުކޮށްފައިވާ‬

‫ބޑުގެއްލުން އިންތިހާއެވެ‪ .‬އާއްމުންގެ ޖީބުން ބޭހުގެއަގަށް ލިބޭ ފައިސާގެ‬ ‫ޮ‬

‫ވަރު ހަމަ އެ މިންވަރުން ހުރިހާބޭސްތަކަކަށްވެސް އިތުރުވާނެއެވެ‪ .‬އެއީ ކުރެވޭ‬

‫ބޮޑުބައެއް ނުވަތަ ހުރިހާ ފައިދާއެއް ގިނަބޭސްފިހާރަތަކުގެ ތެރޭންލާފައި ދަނީ‬

‫ނުވަތަ ކުރަންޖެހޭ ހޭދަތަކާއި ކުލިތަކާއި ޓެކުހަށް ލާން ޖެހޭ އަދަދެވެ‪ .‬އެކަމަކު‬

‫ކޅެއްނުލިބެއެކޭ‬ ‫ރާއްޖޭންބޭރަށެވެ‪ .‬ފެންނަން ހުންނަ ދިވެހި “ ބޮޑުސޭޓަށް “ އެތި ޮ‬

‫އަހަރެމެންގެ ބޭސް ވިއްކާ ތަންތާނގައި މުހިންމު ބޭސްތަކަކީ އަގުއިތުރުކުރުމުގައި‬

‫ނޫނެވެ‪ .‬ބޭސްގެންނަނީ ހިންގަނީ އަދި އެހެންހުރިހާކަމެއް ކުރަނީ ބޭރުމީހުންކަމުގައި‬

‫ސަތޭކަގުނައަށްވެސް އެރުވިދާނެ ބޭހެވެ‪ .‬އާދައިގެ ބޭސް ބޭހުގެ އަގުގައި ވިހި‬

‫އންނަނީ އެވެ‪ .‬އެމީހުން ބޭސްގެންނަނީ‬ ‫ވާތީ އެ ފައިސާ ބޭރުވެގެންދާގޮތަށް ޮ‬ ‫ކށް ކުންފުނިންގަންނާތީ‬ ‫އންނަ އަގަށް ނުވަތަ ގަނޑު ޮ‬ ‫އެބޭހުގައި ޖަހާފައި ޮ‬

‫ފަންސަވީސް ގުނައެވެ‪.‬‬

‫މިއީ ވަރަށް ހިތްގައިމު އަރަތެކޭ ބުނެވިދާނެއެވެ‪.‬‬

‫ފެނި އެނގޭ އެއްކަމެއް އެބަފާހަގަ ކުރެވެއެވެ‪ .‬ބޭސް ފިހާރައެއް‬

‫ކށް ގަނެގެންނެވެ‪ .‬ހޭދަތަކެއް ކުރަންޖެހެއެވެ‪ .‬ޖެހޭނެ ކަން‬ ‫އެއަށްވުރެވެސް އަގުހެޔޮ ޮ‬

‫ހިންގާތާ މާގިނަދުވަހެއްނުވެ މާބަނޑު ވެ ވިހައެވެ‪ .‬އެދަރި ‪ 1‬ގެ ނަމުގައި‬

‫ގަބޫލުވެސްކުރަމެވެ‪ .‬މިރާއްޖެއަށް ގެންނަ ނާލާއި ކަސްޓަމުޑިއުޓީއާއި ފިހާރައިގެ‬

‫ކންމެވެސް ރަށެއްގައި(ދިރިހުރިކަމުގައިވާނަމަ) ނުކެރިއިނދެ‬ ‫ނުވަތަ އެހެން ޮ‬

‫ކުއްޔާއި ތަނުމީހުންގެ މުސާރައާއި އަދިއެހެނިހެންވެސް ހޭދަތަކެއް ކުރަންޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬

‫ވިހާކަށްލަހެއްނުވެއެވެ‪.‬‬

‫އެކަމަކު ދުވަހުންދުވަހަށް އަގު ގުނަވަމުން އިތުރު ކުރަމުން އަންނައިރު ކަމާބެހޭ‬

‫ކޅުއާލާކުރަން ވަރަށް ހަށިފަސޭހަ ވައްތަރެއްކަމެވެ‪.‬‬ ‫ދަރިފަސް ޮ‬

‫ކންމެވެސް ބަޔަކު މިކަމާވެސް އުޅެންޖެހޭނެ އެވެ‪ .‬މިފަދަ ހޭދަތަކުގެ ވާހަކައަށް‬ ‫ޮ‬

‫މިކަމުން އެނގެނީ ބޭސްފިހާރަ ތަކަކީ އޭގެ‬

‫ކށް ހަމައެކަނި‬ ‫ގަވައިދުތަކުގައި ހުރި މިކަހަލަ ދޫމަޅިތައް ބާރު ޮ‬

‫ފަހު އިންޑިޔާގައި ފާހަގަކުރެވޭއެއްކަމެއްގެ ވާހަކަ ލިޔެލަންޖެހެއެވެ‪ .‬ރޭލުގައި‬

‫މުސާރަނަގަންޒިންމާނުވެ ކަމާއިބެހޭ ހުރިހާފަރާތްތަކުން ރާއްޖެއަށްފައިދާވާ ގޮތާއި‬

‫އންނަ ހިސާބަކުން ގެނެސްގެން ވެސް އެއްބޭހެއް‬ ‫ހަތަރުފަސްދުވަހުގެ ދުރުމިނުގައި ޮ‬

‫ގތްތަކަށް ސަމާލު ނުވާކަމީ ހިތާމަހުރިކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫އާއްމުންނަށް ލުއިވާ ޮ‬

‫‪24‬‬

25

26

‫ސިކުނޑީގެ ޠޫ ފާ ން‬ ‫ ‬

‫ސީނާ އަޙްމަދު ޒާހިރު‬

‫ސަރުކާރުގެ ފަތުރުވެރިކަމާއިބެހޭ މަސައްކަތްތައްކުރަމުންއަންނަ‬

‫ގޮތުގައި ސަރުކާރަށް ލިބޭ އާމްދަނީގެ ފައިދާއެވެ‪ .‬ފަތުރުވެރިކަމަކީ ރައްޔިތުންގެ‬

‫ކުންފުންޏާއި ނުބައްސާ‪ ،‬ސަރުކާރުގެ އެހެން މުއައްސަސާއަކުން ފަތުރުވެރިކަމުގެ‬

‫ތަރުޙީބު އޮންނަ‪ ،‬ރައްޔިތުންނަށް ސީދާ ފައިދާ ލިބޭ ޞިނާއަތެއްކަމަށް ހެދުމުގެ‬

‫މަސައްކަތުގެތެރެއަށްވަނުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫންކަންނޭގެއެވެ‪ .‬ފަތުރުވެރިކަމުގެ‬

‫ދުވަސް އަތުވެއްޖެއެވެ‪ .‬ފަތުރުވެރިކަމަށް އަލަށް ރަށްތައްދޫކުރެވެންވީޢާއްމުންނަ‬

‫މލްޑިވްސް ޓޫރިޒަމް‬ ‫މަސައްކަތަށް‪،‬ހަނިމަގެއް ހުޅުވުނަސް‪ ،‬އެކަމުގެ ފައިދާ ޯ‬

‫ކންމެ ރައްޔިތަކަށް‬ ‫ށް ޙިއްޞާވިއްކާ ކުންފުނިތަކަށެވެ‪ .‬ތެދުފުޅެކެވެ‪ .‬ދިވެހި ޮ‬

‫ޑިވަލަޕްމެންޓް ކޯރޕަރޭޝަން (އެމް‪.‬ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ‪ ).‬ފިޔަވައި އެހެންތަންތަނުން‬

‫ކޅުގައި ހިއްޞާނުގެނެވިދާނެއެވެ‪ .‬ނުގެންފާނެއެވެ‪ .‬ކުންފުންޏަށް‬ ‫ފުރަތަމަ ޮ‬

‫ހދާތަންފެނެއެވެ‪ .‬ރާއްޖޭގެ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައި‪ ،‬ނަން މަޝްހޫރު ގިނަ‬ ‫ޯ‬

‫އިތުބާރު ނުކުރެވޭތީވެއެވެ‪ .‬އެމް‪.‬ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ‪ .‬އަށްޖެހުނު ދަތުރުޖެހިދާނެތީވެއެވެ‪.‬‬

‫ބޑެތި އިންވެސްޓަރުންނާއި ގުޅިގެން ރަށްތައް‬ ‫ވިޔަފާރިވެރިންނަކީ ބޭރުގެ ޮ‬

‫އެކަމަކު އެއީ ބަޔެއްގެ “މަހާ”އިހުމާލުން ވާކަމެކެވެ‪ .‬ކުރުވާކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ތަރައްޤީކުރައްވާފައިވާ ފަރާތްތަކެކެވެ‪ .‬ނުވަތަ އިންވެސްޓަރުން އެދޭގޮތަށް ރަށްތައް‬

‫ސަރުކާރުގެ އިހުމާލުންނެވެ‪ .‬ކުންފުނި ހިންގަންތިބި ބައެއްގެ އިހްމާލުންނެވެ‪.‬‬

‫ބޑެތި‪ ،‬ކުންފުނިތަކާއި‬ ‫ތަރައްޤީކުރުމަށްފަހު އެތަންތަން ހިންގުމަށް ނަން މަޝްހޫރު ޮ‬

‫ކުންފުނިތައް ބަލަހައްޓާ މުއައްސަސާގެ އިހުމާލުންނެވެ‪ .‬ފިޔަވަޅެއް ނާޅަނީއެވެ‪.‬‬

‫ހަވާލުކުރައްވާފައިވާ ފަރާތްތަކެކެވެ‪ .‬ދުވަހުންދުވަހުގެ ހިންގުމުގައި ނޫޅެ‪ ،‬ކުލި‪،‬ނުވަތަ‬

‫ފިޔަވަޅެއް ނޭޅެނީއެވެ‪.‬ފިޔަވަޅެއް އަޅަންނުކުރެނީއެވެ‪ .‬ނުވަތަ އަޅާނުލެވެނީތޯއެވެ؟‬

‫ފައިދާ ޙިއްޞާކުރާ ފަރާތްތަކެކެވެ‪ .‬މިފަދަ މަސައްކަތްތަކުގައި‬

‫ސަރުކާރުގެ‬

‫ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއަށް ވާތީވެބާވައެވެ؟ ކުންފުނިތައް‪ ،‬ސަރުކާރުގެ އޮފީސް‬

‫އވެއްޖެނަމަ ބޭރުގެ ޤައުމުތަކުން ރަގަޅު އިންވެސްޓަރުން‬ ‫ކުޑަވެސް ޙިއްޞާއެއް ޮ‬

‫ހދާއިރު ޖެހިފައިހުރި‬ ‫ގތަކަށް ނުހިންގޭނެއެވެ‪ .‬ކުންފުނި ހިންގުމަށް މީހުން ޯ‬ ‫ހިންގާ ޮ‬

‫ކންމެވެސް މިންވަރެއްގެ‬ ‫ހދުމަށް ބާރަކަށްވެދާނެއެވެ‪ .‬އެއީ ސަރުކާރުގެ ޮ‬ ‫ޯ‬

‫ކުލައަކަށް ބެލުމެއްނެތި‪ ،‬ޖިންސަކަށް ބެލުމެއްނެތި‪ ،‬ބަލަންވީ ކުޅަދާނަކަމަށެވެ‪.‬‬

‫އތުމުން އިންވެސްޓުމެންޓުގެ ގެރެންޓީއެއް އޮންނާނެކަމުގެ‬ ‫ބައިވެރިވުމެއް ޮ‬

‫ކުންފުންޏަށް ގެއްލުންވާނަމަ‪ ،‬ކުންފުނިން ފައިދާއެއް ނުނެރެވޭނަމަ އެބަޔަކު‬

‫ބޑުވާނެތީވެއެވެ‪ .‬އަދި ސަރުކާރާއި އެކު މަސައްކަތްކުރާނަމަ‪،‬‬ ‫ޔަޤީންކަން ޮ‬

‫ކުންފުނިން ވަކިކުރުމުގެ ޤާބިލުކަން ނިންމުންނިންމޭހާހިސާބުތިބޭ މީހުންގެގައިގައި‬

‫ސަރުކާރުމެދުވެރިގެން ކުރަންޖެހޭ ބައެއް މަސައްކަތްތައްކުރުމަށް‬

‫ހުންނަންވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ފަސޭހަވެގެންދާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނެތީވެއެވެ‪ .‬މިކަމުގެވެސް އިސްތިސްނާއަކީ‬ ‫އެމް‪.‬ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ‪.‬އެވެ‪ .‬ހެވިކަމުގައި އުޅޭމީހުންނަށްވެސް‬

‫ފަތުރުވެރިކަމަށް ރަށެއް‬

‫ތަނބުރުދޫ ތަރައްޤީ ކުރަނީ ސިފައިންގެ ވެލްފެއަރ‬ ‫ކުންފުނިންކަމަށްވެއެވެ‪ .‬މާގިނަދުވަސްތަކެއްނުވެ ފޭދޫ ފިނޮޅު ތަރައްޤީކުރާނީ‬

‫ހދޭކަމުގައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ތަރައްޤީކުރުމަށް‪،‬އަހަރެއްހާދުވަހުގެތެރޭގައި އިންވެސްޓަރަކު ޯ‬

‫ފުލުހުންގެ ވެލްފެއަރ ކުންފުނިންކަމަށްވެދާނެއެވެ‪ .‬އަދި ޕެނިޓަންޝަރީންވެސް‬

‫އެހެންނަމަވެސް އެމް‪.‬ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ‪ .‬ގައި ތިއްބެވި ފަތުރުވެރިކަމުގެ ޞިނާޢަތުގެ‬

‫ރަށެއް ތަރައްޤީކުރުމުގެ ޚިޔާލުގެންގުޅެފާނެއެވެ‪ .‬އެފަރާތްތަކުގެ ވެލްފެއަރއަށެވެ‪.‬‬

‫ސްޕެޝިލަސްޓުންނަށް އެވަރެއްވެސް ނުވިއެވެ‪ .‬އެބޭފުޅުން އެމަސައްކަތުގައި‬

‫މައްސަލައެއްނެތެވެ‪ .‬އެކަމަކު ރަށްތައް ލިބެންވާނީ ހުޅުވިފައި އޮންނަ ބީލަމެއްގެ‬

‫އުޅުއްވާތާ އެތަކެއް އަހަރެއްވެއްޖެއެވެ‪ .‬އެބޭފުޅުން ކުރައްވާހާ ކަމެއްކަމަށް‬

‫ތެރެއިންނެވެ‪.‬އެހެންކަމަށް ނުވާނަމަ އެފަދަ ތަންތަނުންވެސް ހިއްޞާ ގަންނަންވީ‬

‫އންނަނީ އަހަރުންއަހަރަށް ކުންފުންޏަށްވާ‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހަމައެކަނި ފެންނަން ޮ‬

‫އންނަ ކުންފުނިތަކުންނެވެ‪.‬‬ ‫ފަތުރުވެރިކަމުގެ ވިޔަފާރީގައި ޢާއްމުންގެ ހިއްޞާ ޮ‬

‫ގެއްލުން ބަރާބަރަށްދެއްކެވުމެވެ‪ .‬ރައްޔިތުންގެ އިންވެސްޓުމެންޓަށް ލިބެނީ‬

‫ގތުން ސަރުކާރުގެ ކުންފުންޏަކުން‬ ‫ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވައިދުތައް އޮންނަ ޮ‬

‫އތް ބައިސާބުނާ ސަރުކާރުން ކަމެއް ނުކުރައްވާ‬ ‫ގެއްލުމެވެ‪ .‬ކުރީގައި ޮ‬

‫ލިބޭ ފައިދާ ވަންނާނީ ފައިނޭސް މިނިސްޓްރީ އާއި ގުޅޭ ގުނަވަންތަކުގެ‬

‫އޮތީ ބަޔަކަށް މުސާރަދީގެން ބޭތިއްބުމުގެ ސިޔާސަތެއްގައިކަމުގައިވެދާނެއެ‬

‫ތެރެއިންނެވެ‪ .‬ސަރުކާރުން ބަޖެޓް ނުލިބިގެން ތަރައްޤީ ނުކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކަށް‬

‫ވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސްއެއަށްފަހު ދެން އަންނަ ސަރުކާރަކީ ކުޅިބަލަން އޮންނަ‬

‫އެފަދަ ކުންފުންޏަކުން ލިބޭ އެއްޗެއް ސީދާ ޚަރަދުކުރެވޭނެގޮތަކަށް އަދި‬

‫ސަރުކާރަކަށްވެސް ވެގެންނުވާނެއެވެ‪.‬‬

‫އވެއްޖެނަމަ އެއީ ވަރަށް‬ ‫އންނަހެނެއް ހީއެއް ނުވެއެވެ‪ .‬އެހެން ޮ‬ ‫ހަމަޖެހިފައި ޮ‬

‫އެމް‪.‬ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ ވުޖޫދަށް އައުމުގައިވެސް މައްސަލަތަކެއް ހުއްޓެވެ‪ .‬ވުޖޫދަށް‬ ‫ގެނައުމަށް އެންމެ ފުރަތަމަ މަސައްކަތްކުރެވުނީ އަށްޑިހައިގެ އަހަރުތަކުގެ‬ ‫ކށްފައި ހުރިރަށްތަކެއް‬ ‫ކޅުގައެވެ‪ .‬ސަރުކާރުގެ ފައިސާގައި ތަރައްޤީ ޮ‬ ‫ކުރީ ޮ‬

‫ގތަށް ހެދުމަށް އަހަރުތަކެއްކުރިން ބައެއް‬ ‫ބޑު މައްސަލައަކަށްވެގެންދާނެއެވެ‪ .‬އެ ޮ‬ ‫ޮ‬ ‫ފަރާތްތަކުން ވަރަށް މަސައްކަތް ކޮށްފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫އފް ޓޫރިޒަމް އެންޑް‬ ‫ފަތުރުވެރިކަމުގެ ޅަފަތުގައި ޑިޕާޓުމެންޓް ޮ‬

‫ކންމެވެސް ސަބަބަކާއިހުރެ‬ ‫ސަރުކާރަށް ލިބެމުން އައި ދުވަސްވަރެއްގައެވެ‪ޮ .‬‬

‫ތޅުގައި ހުރި “ބެލެނިވެރިއެއްނެތް” ކުދިކުދި‬ ‫ފރިންއިންވެސްޓުމެންޓާއި މާލެ އަ ޮ‬ ‫ޮ‬

‫އެކަން ލަސްކުރެވި ކުންފުނި ވުޖޫދަށް ގެނެވުނީ ވަރަށް ފަހުންނެވެ‪ .‬ބައެއް‬

‫ރަށްތަކެއް ހަވާލުކުރެވުނެވެ‪ .‬އެރަށްތަކުގެ ތެރޭގައި ގިރިފުށްޓާއި ފޭދޫފިނޮޅުފަދަ‬

‫ގތުގައި‪ ،‬އެމް‪.‬ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ‪ .‬ކަހަލަ ކުންފުންޏެއް‬ ‫ފަރާތްތަކުން ތުހުމަތުކުރާ ޮ‬

‫ރަށްތައް ހިމެނެއެވެ‪ .‬ޑިޕާޓްމެންޓުން ބޭނުންވީ ދިވެހިންގެ ޕިކްނިކް ރަށްތަކެއްގެ‬

‫ކާމިޔާބުވެއްޖެނަމަ އަމިއްލަ ވިޔަފާރިއަށް ފައިދާކުޑަވެދާނެކަމުގެ ބިރުގައި‪،‬‬

‫ތބެލުމަށެވެ‪ .‬ޑިޕާޓްމެންޓާއި އެރަށްތައް‬ ‫ގތުގައި އެރަށްތައް ތަރައްޤީކުރެވޭ ޯ‬ ‫ޮ‬

‫ނުފޫޒާއި ބާރުގަދަ ބައެއްފަރާތްތަކުން ފަރުދާގެ އަނެއްފަރާތުގައި ތިބެގެން އެމް‪.‬‬

‫ކޅެއްގެތެރޭގައި ސަރުކާރުގެ ތަފާތު ފަރާތްތަކުން‬ ‫ހަވާލުކުރެވުނުތާ ކުޑަދުވަސް ޮ‬

‫ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ‪.‬ވުޖޫދަށް އައުމަށް ހުރަސްއެޅުވީއެވެ‪ .‬އެންމެފަހުން ވުޖޫދަށް އައުމުން‬

‫“މުހިއްމު” ބޭނުމުގައި އޭގެތެރެއިން އެންމެ ބޭނުންތެރި ރަށްތައް ނެންގެވިއެވެ‪.‬‬

‫ފޮރުވިގެންތިބެ ކުންފުނި އިނދަޖެއްސުވީއެވެ‪ .‬އަދި އެމް‪.‬ޓީ‪.‬ޑީ‪.‬ސީ‪ .‬އަކީ ވާވެފައި ‪،‬‬

‫އއިވަރެއްގެ ތެރޭގައި‬ ‫މާލެ ކައިރިން ޕިކްނިކް ރަށެއްގެ ގޮތުގައި ބޭއްވުނީ އެހެން ޮ‬

‫ކުރިމަގެއްނެތް‪ ،‬ތަޞައްވުރެއްނެތް ކުންފުންޏެއްކަމަށް ދައްކަންބޭނުންވީއެވެ‪.‬‬

‫ރޖެކްޓެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬ ‫ޑހެވެ‪ .‬ކަގި ވެގެންދިޔައީ ނާކާމިޔާބު ޕް ޮ‬ ‫ލިބުނު ކުޑަބަނ ޮ‬

‫މިބާބު ނިންމަންވެއްޖެއެވެ‪ .‬މިއަދާ ހަމައަށް ފަތުރުވެރިކަމަށް‬

‫އންނަ ފަތުރުވެރިކަމަކީ އަބަދުވެސް އަޅުގަނޑު ތާއީދުކުރާ‬ ‫ރައްޔިތުންގެ ހިއްޞާ ޮ‬

‫ރަށްތައް ތަރައްޤީކުރީ އަމިއްލަފަރާތްތަކަށް ކުއްޔަށްދީގެން ގިނަފަހަރު ބޭރުގެ‬

‫ގތުގައި‪ ،‬މިހާރު މިކަމަށް ތާއީދުކުރާ‬ ‫ފަތުރުވެރިކަމެކެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑަށް ލަފާކުރެވޭ ޮ‬

‫އިންވެސްޓަރުންގެ އެހީއާއި އެކުގައެވެ‪ .‬ފަތުރުވެރިކަމުން ރައްޔިތުންނަށް‬

‫މީހުން ވަރަށް ގިނަވާނެއެވެ‪ .‬ޚާއްޞަކޮށް ޒުވާނުންނެވެ‪.‬‬

‫ބޑުފައިދާ އާއި ޓެކްސްއިންނާއި ކުލީގެ‬ ‫ކށް ލިބޭ ޮ‬ ‫ލިބުނު ފައިދާއަކީ ނުސީދާ ޮ‬

‫‪27‬‬

‫މިންނު‬

‫ހަންގަނޑު ރީތިކުރުމަށް ހަނޑޫ‪...‬‬ ‫ހަނޑުލަކީ ކެއްކުމުގެ އިތުރުން ވެސް ޒީނަތްތެރި ވުމަށް‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ނުކައްކާ ހުރި ހަނޑޫ މުގުރުމުން ހުންނަނީ ހަނޑޫފުށް‬

‫ހާއްސަކޮށް ހަމަށް ވަރަށް ފައިދާ ހުރި ބޭނުންތެރި އެއްޗެކެވެ‪.‬‬

‫ހެދިފައެވެ‪ .‬ހަނޑޫފުށަކީ ފިހާރަތަކުގައި ވެސް ވިއްކަން ހުންނަ‬

‫ފަސޭހައިން ލިބެން ހުންނަ އެއްޗަކަށް ވުމުގެ އިތުރުން ހަނޑުލުގެ‬

‫އެއްޗެކެވެ‪ .‬ހަނޑޫފުށުގެ ތެރެއަށް ފެން ނުވަތަ ކިރު އެޅުމުން‬

‫ބޭނުން ކޮށްގެން ރީތިކަން ދަމަހައްޓާނަމަ ހަންގަނޑު އޮމާންވެ މަޑުވެ‬

‫އެހެދުނީ މާސްކް އެކެވެ‪.‬‬

‫އަލި ވާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ހަނޑޫ އާންމު ގޮތެއްގައި ބޭނުން ކުރަނީ ހަނޑޫފުށުގެ‬

‫ ‬

‫ގތުންނާއި ހަނޑޫ ފެނުގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬

‫ހަނޑޫ ފުށުން މޫނު އަލިވަނީ ކިހިނެއް؟‬ ‫ހަނޑުލުގައި ހިމެނޭ މާއްދާއެއް ކަމުގައިވާ “ޕަބާ” ‪PABA (para‬‬

‫•‬ ‫ ‬

‫‪ )aminobenzoic acid‬އަކީ ވަރަށް ރަނގަޅު ސަންސްކްރީން އެކެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫އާންމުކޮށް ބޭނުން ކުރާނަމަ ވިޓަމިން ސީ ވެސް ހަށިގަނޑު އެތެރެއިން‬ ‫ކށްދޭ މާއްދާއެކެވެ‪.‬‬ ‫އިތުރު ޮ‬ ‫ހަނޑުލުގައި އަދިވެސް އިތުރު ދެމާއްދާއެއް ހިމެނެއެވެ އެއީ‬

‫•‬ ‫ ‬

‫“ފެރުލިކް އެސިޑް(‪ ”)ferulic acid‬އާއި “އެލަންޓޮއިން (‪ ”)allantoin‬އެވެ‪.‬‬ ‫ފެރުލިން އެސިޑަކީ އެންޓިއޮކްސިޑެންޓް އެކެވެ‪ .‬އަދި އެލަންޓޮއިން‬

‫‪o‬‬ ‫ ‬

‫ގެ ސަބަބުން އަވިން އަނދާފައި ހުންނަ ތަންތަން ފަސޭހަ ކޮށްދީ ހަންގަނޑު‬ ‫ރިޕެއަރ ކޮށްދެއެވެ‪.‬‬ ‫ޓނަރ އެއް ހަދާނެ ގޮތް‪:‬‬ ‫ހަނޑޫ ފެނުން ޯ‬ ‫ހަނޑޫފެނުން މޫނު ދޮވުމުން މޫނު ސާފުވެ އުޖާލާކޮށްދެ އެވެ‪ .‬މަހެއްހައި‬ ‫ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މޫނަށް އަންނަ ބަދަލު އަމިއްލަ އަށް ފާހަގަވެ މޫނުގެ ކުލަ‬ ‫އަލިވާކަން އެނގޭނެ އެވެ‪.‬‬ ‫ރީތި ތައްޓެއްގެ ތެރެއަށް ހަނޑުލާއި ފެން އަޅާށެވެ‪( .‬މިތަނުގައި‬

‫•‬ ‫ ‬

‫ބްރައުން ރައިސް ނުވަތަ ބާސްމަތީ ހަނޑޫ ނުވަތަ ހަރު ހަނޑޫވެސް ބޭނުން‬ ‫ކުރެވިދާނެއެވެ)‬

‫‪28‬‬

‫ ‬

‫ހަނޑޫ ފެނަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ ހަނޑޫ ދޮންނައިރު ނަގާ‬ ‫ފެނެއެވެ‪ .‬އާންމުކޮށް މި ފެނަކީ އުކާލާފެނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މި ފެނަކީ‬ ‫ހަމަށް ވަރަށް ފައިދާ ކުރާ ނިއުޓްރިއަންޓްސް ހިމެނޭ ފެނެކެވެ‪.‬‬

‫ބެހެއްޓުމެވެ‪.‬‬

‫•‬ ‫ ‬

‫އަތުން ހަނޑޫތައް ސާފު ކުރާގޮތަށް ފެނުގައި މޮޑެލާށެވެ‪.‬‬

‫•‬ ‫ ‬

‫ފެން ނުސާފު ވުމުން އެހެން ތައްޓަކަށް ފެންތައް ފުރާނާލާށެވެ‪.‬‬

‫•‬ ‫ ‬

‫•‬ ‫ ‬

‫ދވުމުގެ ކުރިން ރަނގަޅީ‬ ‫ފުރާނާލި ފެނުން މޫނު ދޮވެލާށެވެ‪( .‬މޫނު ޮ‬

‫ތެރޭގައި ހަމަށް އަންނަ ބަދަލު އަމިއްލަ އަށް ދެނެގަނެވޭނެ އެވެ‪ .‬ހަމުގެ‬

‫މި ގޮތަށް ހަފްތާއަކު އެއްފަހަރު ހަދާނަމަ މަސްދުވަސް‬

‫ސްކްރަބް އެއް ބޭނުން ކޮށްގެން މޫނު އެކްސްފޯލިއޭޓް ކޮށްލުމެވެ‪ .‬އޭރުން‬

‫ކުލަ އަލިވެ ހަންގަނޑު މަޑުވެ ސާފު ވާނެއެވެ‪ .‬އިތުރު ވެފައި ހުންނަ‬

‫ހަނޑޫފެން މޫނަށް ވަންނަން ފަސޭހަވާނެއެވެ)‪ .‬އަދި ބޮޑަށް ރަނގަޅީ ތުވާލިން‬

‫ފެން ފުޅިއަކަށް އަޅާފަ ފްރިޖްގަވެސް ބެހެއްޓިދާނެއެވެ‪.‬‬

‫ފެންތައް ހިއްކުމުގެ ބަދަލުގައި އަމިއްލައަށް ފެންތައް ހިކެންދެން މޫނުގައި‬ ‫ހަނޑޫފުށުން މާސްކެއް ހަދާނެ ގޮތް‪:‬‬ ‫•‬ ‫ ‬

‫ހަނޑޫފުށް ހެދުމަށް ހަނޑޫކޮޅެއް މިކްސްޗަރަށް އަޅައި‬

‫ހިމުންކޮށް ފުނޑާލާށެވެ (މި ގޮތަށް ހަނޑުލުން ޓޯނަރ ހަދަން ބޭނުންކުރި‬ ‫ހަނޑޫތައް ވެސް ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ‪).‬‬ ‫•‬ ‫ ‬

‫ހަނޑޫފުށުގެ ތެރެއަށް ކިރުކޮޅެއް އަޅާށެވެ‪ .‬ޕޭސްޓެއް ހެދޭ‬

‫ވަރަށެވެ‪ .‬ހިކި ކިރު އަޅާކަމުގައި ވަނީ ނަމަ “ރޯސްވޯޓަރ” ނުވަތަ‬ ‫އާދައިގެ ފެންފޮދެއް އަޅައިގެން ޕޭސްޓް ހެދިދާނެއެވެ‪( .‬އަދި ޔޯގަޓް‬ ‫ނުވަތަ މާމުއި ވެސް ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ)‬ ‫•‬ ‫ ‬

‫މޫނާއި ކަރުގައި މި ހެދުނު ޕޭސްޓް ހޭކުމަށްފަހު ‪ 20‬ނުވަތަ‬

‫‪ 30‬މިނިޓް ބަހައްޓާފައި ތާފަނާ ފެނުން ދޮވެލާށެވެ‪.‬‬ ‫•‬ ‫ ‬

‫މި މާސްކް ވެސް ހަފުތާ އަކު އެއްފަހަރު ބޭނުން‬

‫ކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬އަދި ބޭނުމިއްޔާ ދެރެއިން އެއްރޭ ނުވަތަ ކޮންމެ‬ ‫ދުވަހަކު ފަހެއް ނުވަތަ ‪ 10‬މިނިޓް ވަންދެން މާސްކް ހާކައިގެން ހުރެފަ‬ ‫ދޮވެލެވިދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫މި ޕޭސްޓްގެ ސަބަބުން މޫނުގެ ކުލަ އަލިވެ ދޮންވުމުގެ އިތުރުން‬ ‫ހަންގަނޑު މަޑުވެ ރޫތައް ވެސް ފިލާނެއެވެ‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫ބޮލީވުޑް‬ ‫ޝާހްރުޚް ޚާން ބޭނުންވަނީ ޖޭމްސް ބޮންޑަށް ވާން‬ ‫ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖޭމްސް ބޮންޑް ދުވަހާ ގުޅިގެން ފޭސްބުކާއި ޓްވިޓަރގައި‬

‫ ‬

‫ރލާ އެއްފަދަ ރޯލެއް‬ ‫ކންމެވެސް ފިލްމެއްގައި ޖޭމްސް ބޮންޑުގެ ޯ‬ ‫ޝާހްރުޚް ޚާން ވަނީ ޮ‬ ‫ބޑަށް ބޭނުން ކަމެއް ކަން ހާމަ ކޮށްފައެވެ‪.‬‬ ‫ކުޅުމަކީ ވަރަށް ޮ‬ ‫ރލެއް ކޮންމެވެސް‬ ‫ބންޑް ކުޅެފައި ވާ ކަހަލަ ޯ‬ ‫“އަހަރެން ބޭނުން ޖޭމްސް ޮ‬

‫ ‬

‫ކށްފައި ވެއެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް‬ ‫ފިލްމެއްގައި އަހަރެން ވެސް ދައްކައިދޭން‪ ”.‬ޝާހް ޓްވީޓް ޮ‬ ‫ޝާހް ބުނަނީ “ބަޑި ހިފައިގެން އަހަރެން އުޅޭ ތަން ބަލާން ހުންނަ ޝައުގުވެރިކަމަށް ވުރެ‬ ‫ލބީގެ މަންޒަރެއް ކުޅޭ ތަން‬ ‫ބޑު ވާނީ އަންހެން ތަރިޔަކާ އެކު އަހަރެން ޯ‬ ‫ބެލުންތެރީންގެ ޮ‬ ‫ދުށުމުގެ ކަން އަހަރެންނަށް ޔަގީން ކުރެވޭ‪ ”.‬ޝާހު ބުނެފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ބޑު ފޭނެކެވެ‪.‬‬ ‫ގތުގައި އޭނާ އަކީ ޖޭމްސް ބޮންޑުގެ ވަރަށް ޮ‬ ‫ޝާހު ބުނާ ޮ‬

‫ ‬

‫ޝާހު ވަނީ އޭނާގެ ދެ ފިލްމު ކަމުގައި ވާ “ޑޮން” އާއި “ރާވަން” ގައި‬ ‫ބންޑުގެ ފިލްމުތަކުން‬ ‫އެކްޝަންގެ ބައި ގެނެސްދީފައެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް އެއީކީ ޖޭމްސް ޮ‬ ‫ފެންނަ އެކްޝަނާ އަޅައިބަލާ އިރު‪ ،‬ވަރަށް ވެސް ކުޑަ މިންވަރެކެވެ‪.‬‬ ‫ފިލްމުތަކުގައި ޝާހު އަދިވެސް ކުޅެމުން ދަނީ ޒުވާން ލޯބިވެރިއެއްގެ ބައެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ކށް ހުންނާން ވެގެން ޝާހު ވަނީ ކަސްރަތަށް ވަރަށް ބޮޑު‬ ‫އެހެން ކަމުން ޒުވާން ޮ‬ ‫ރލެއް އަދާ ކުރެވޭނެ ފަދަ ބުންވަރު‬ ‫ސަމާލުކަމެއް ދީފައެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން އެކްޝަންގެ ޯ‬ ‫ޝާހުގެ ހުންނާނެ ކަމަށް ގަބޫލު ކުރެވެއެވެ‪.‬‬

‫ޖޯން ‪ ..‬އައު އަންހެން އެކުވެރިޔަކާ އެކު‬ ‫ވޑު ދޭ ޙަފްލާތަކަކީ ވަރަށް ގިނަ‬ ‫ބލީވުޑުގެ ފިލްމީ ހަރަކާތްތަކަށް އެ ޯ‬ ‫ޮ‬

‫ ‬

‫ކން ފިލްމުތަކަކަށްތޯ‬ ‫ބައެއްގެ ސަމާލުކަން ހުއްޓޭ ހަފްލާތަކެކެވެ‪ .‬އެވޯޑް ލިބެނީ ކޮން ޮ‬ ‫ތ ބަލާން ގިނަ ބަޔަކު ތިބެނީ ކެތް‬ ‫ކން އެކްޓަރުންނަށް ޯ‬ ‫އާއި އެވޯޑް ލިބެނީ ކޮން ޮ‬ ‫މަދުވެފައެވެ‪ .‬މި ހުރިހާ ކަމަކަށް ދެވިފައިވާ ސަމާލުކަން ބައެއް ފަހަރު‪ ،‬އެއަށް ވުރެ‬ ‫މާ ޝައުގުވެރި ކުރުވަނިވި ދިމާއަކަށް ބަދަލުވުމަކީ މަދުން ނަމަވެސް ދިމާވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ވޑް ޙަފްލާގައި ފޮޓޯ ނަގާ މީހުންގެ‬ ‫މި އަހަރު މުންބާއީގައި ބޭއްވުނު އެ ޯ‬

‫ ‬

‫ބޑު ސަމާލުކަމެއް ލިބިގެން‬ ‫ވެސް އަދި ނޫސްވެރީންނާއި އާންމުންގެ ވެސް އެންމެ ޮ‬ ‫ޖން އަބްރަހަމް އާއި އޭނާގެ އައު އަންހެން‬ ‫ބލީވުޑުގެ މަޝްހޫރު ތަރި ޯ‬ ‫ދިޔައީ ޮ‬ ‫އެކުވެރިޔާ ޕްރިޔާ ރަންޗަލްއަށެވެ‪.‬‬ ‫ބލީވުޑުގެ ޚަބަރުތައް ގެނެސްދޭ ނޫސްވެރީން ސިފަ ކުރާ ގޮތުގައި‬ ‫ޮ‬

‫ ‬

‫ޖޑެކެވެ‪ .‬އެކަކު‬ ‫ޖން އަބްރަހަމްގެ ޖޯޑަކީ ވަރަށް ގުޅޭ ޯ‬ ‫ޕްރިޔާ ރަންޗަލް އާއި ޯ‬ ‫ޖޑަށް ބަލައިލުމުން ވާކަމަށް‬ ‫ހައްދަވައިފައިވަނީ އަނެކަކަށް ޓަކައޭ ބުނެވޭ ވަރު އެ ޯ‬ ‫ނޫސްވެރީން ބުނެއެވެ‪.‬‬ ‫ޖން ކުރީން ރައްޓެހިވެގެން އުޅުނީ ބިޕާޝާ ބާސޫއާއެވެ‪ .‬ވަރަށް ގިނަ‬ ‫ޯ‬

‫ ‬

‫ކށް ދިރިއުޅެފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ޖން އާއި ބިޕާޝާ އެއް ޮ‬ ‫ދުވަސްތަކެއް ވާން ދެން ޯ‬

‫‪30‬‬

31

‫އިރުހާބީ‬ ‫ ‬

‫މުހައްމަދު ާގސިމް‪ ،‬އއ‪ .‬މަތިވެރި‬

‫ފަރުބަދަތަކާއި ޖަންގަލިތަކުގެ ތެރޭގައި ދުރުދުރަށް ފެތުރިފައި ވާ‬ ‫އަޑިގުޑަން މަގުން ދުއްވައިފައި ދާ ބާ ޖިޕުގަނޑެކެވެ‪ .‬އޭގެ އެތެރޭގައި އެ އިނީ‬

‫ނުވޭތަ؟”‬ ‫ނޫރުﷲ ޓީ‪.‬ވީ ނިވައިލިއެވެ‪ .‬ފިލްމުގެ ބާކީ ބައި އެހެން ދުވަހަކުން‬

‫ ‬

‫ހަމަ އާދައިގެ ހެދުމެއްގައި އިން އާދައިގެ މީހެކެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް މޫނުމަތިން‬

‫ކޓަރިއާ ދިމާއަށެވެ‪ .‬މަންމަގެ ބަސް‬ ‫ބަލާން ބޭއްވީއެވެ‪ .‬އޭނާ ހިނގައިގަތީ ޮ‬

‫ކންމެވެސް ނުބައެއް ހަދާން‬ ‫ފެންނާން ހުރީ އެ ފަދަ އާދައިގެ ކުލައެއް ނޫނެވެ‪ޮ .‬‬

‫އަހައިގެން ނިދައިލުމަށެވެ‪.‬‬

‫ލލުން ފެންނަނީ ބަދަލު ހިފުމުގެ ރޫޙެކެވެ‪.‬‬ ‫އުޅޭ މީހެއް ހެން ހީވެއެވެ‪ .‬ދެ ޮ‬ ‫ ‬

‫ތޅިލި އިރާ އެކު ނޫރުﷲ ތެދުވެއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫އާ ދުވަހަކަށް ފެނުން ޮ‬

‫ ‬

‫ބޑު ސަރާސަރު މަގަކަށެވެ‪ .‬އެއާ އެކު އޭގެ‬ ‫ޖިޕު ގޮސް ނުކުތީ ޮ‬

‫އިސްކޫލަށް ދިޔުމަށެވެ‪ .‬އޭނާގެ ހިތް އަވަސް ވެފައި ވާ މިންވަރު އޭނާގެ‬

‫ކބައިކަން ނޭނގުނަސް‪،‬‬ ‫ކށްލައިފިއެވެ‪ .‬މަންޒިލަކީ ޮ‬ ‫ދުވެލި އިހުނަށް ވުރެ ހަލުއި ޮ‬

‫ހަރަކާތްތަކުން އެނގެއެވެ‪ .‬ފާޚާނާއަށް ވަންތާ ދިހަވަރަކަށް މިނެޓުގެ ތެރޭގައި‬

‫މަޤުޞަދު މާތް ނޫން ކަން ކަށަވަރެވެ‪ .‬އޭނާގެ ހަރަކާތްތައް އަވަހެވެ‪ .‬އެއް އަތުން‬

‫ފެންވަރައިލައިގެން ނިކުމެއްޖެއެވެ‪ .‬ހަމަ އެހާ އަވަހަށް ތައްޔާރު ވެސް ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬

‫ހުންގާނު މައިތިރި ކުރަމުން ދާ އިރު އަނެއް އަތް މަޝްޣޫލު ވެފައި ވަނީ މުޅިން‬

‫ކޓަރިން ނުކުތް އިރު މަންމަ‬ ‫ފމު ލައި‪ ،‬ބޫޓަށް އަރައި‪ ،‬ތައްޔާރު ވެލައިގެން ޮ‬ ‫ޔުނީ ޯ‬

‫އެހެން ކަމަކަށެވެ‪.‬‬

‫ހުރީ ސައި ހަދައިފައެވެ‪.‬‬

‫ބލި މަގުތަކުގައި ދުއްވައިފައި ދިޔަ ޖިޕް‪ ،‬ކުއްލިއަކަށް‬ ‫ބާޒާރުގެ ހަލަ ޮ‬

‫ ‬

‫ބންށެވެ‪ .‬މަންމަ ހުރީ އޭނާއާ ވަރަށް ގާތުގައެވެ‪.‬‬ ‫ނޫރު އިނީ ސައި ޯ‬

‫ ‬

‫ކށްލައިފިއެވެ‪ .‬މާރުކޭޓެއްގެ ކައިރިއަށް އެއްވެފައި ތިބި‬ ‫މިޞްރާބު ބަދަލު ޮ‬

‫ވާހަކަ ދައްކާންށެވެ‪ .‬އަޑުގައި ހުރީ މަޑުމައިތިރިކަން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ‪ .‬ލޯތްބާއި‬

‫މީހުންތަކަކާ ދިމާއަށެވެ‪ .‬ހެސް ކިޔައިފައި ދުއްވައިފައި އައި ޖިޕް ފެނިފައި‬

‫އޯގާވެރިކަން ވެސް މެއެވެ‪ .‬ރާގުގައި ހުރީ ނަސޭހަތުގެ ރަހަ ހިފައިފައެވެ‪.‬‬

‫މީހުންތައް ކެވި އަރައިގަތެވެ‪ .‬ހަޅޭއް ފަޅޭއް ޖަހައިގެންފައި ކޮޅުކޮޅަށް‬

‫މަންމަގެ އެ ނަސޭހަތުގެ އަޑުތަކަކީ ނޫރަކަށް އައު އަޑުތަކެއް‬

‫ ‬

‫ރޅު ދަށުން ސަލާމަތް ވުމަށެވެ‪ .‬ބައެއް‬ ‫ދުއްވައިގަތެވެ‪ .‬ޖިޕުގެ އަނިޔާވެރި ފު ޮ‬

‫ކންމެ ދުވަހަކު ވެސް މަންމަގެ އާދައިގައި އޮންނަ‬ ‫ނޫނެވެ‪ .‬އެއީ ހަމަ ޮ‬

‫ރޅުތަކުގެ އަނިޔާވެރި “ފިރުމުންތަކުން”‬ ‫މީހުންނަށް ސަލާމަތް ވެވުނު ނަމަވެސް ފު ޮ‬

‫ގސް ބަސް އަހައިގެން އުޅެއްޗެވެ‪ .‬ވިޔާ ނުދާ މަގަކަށް‬ ‫ކަމެކެވެ‪ .‬އިސްކޫލަށް ޮ‬

‫ބައެއް ހަށިތައް ޗިސްޗިސް ވަމުން ދިޔައެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް ޖިޕްގެ ދުވެއްޔަކަށް‬

‫ގސް ކުދީންނާ ނުގުޅެއްޗެވެ‪ .‬މަންމަ އާއި ބައްޕަ ލަދު ގަންނާން‬ ‫ނުވަންނައްޗެވެ‪ޯ .‬‬

‫ކުޑަ ވެސް މަޑުޖެހުމެއް ނެތެވެ‪.‬‬

‫ޖެހޭ ފަދަ އަމަލެއް ނުހިންގައްޗެވެ‪ .‬ރަނގަޅަށް ކިޔަވައިގެން މޮޅު މީހަކަށް ވެވޭތޯ‬

‫ޖިޕް އެދިޔަ ގޮތަށް ގޮސް ވައްދައިލީ ސީދާ މާރުކޭޓް ތެރެއަށެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ބަލާށެވެ!‬

‫ކށް މާލެ އައިސް ތަންތަން ކުއްޔަށް‬ ‫އަމިއްލަ ރަށާއި ގެދޮރު ދޫ ޮ‬

‫ހަމަ އެއާ އެކު ކަންފަތް ބައްވާ ފަދަ‪ ،‬ވަރުގަދަ އަޑުފަށްގަނޑަކާ އެކު ޖިޕް‬

‫ހިފައިގެން މި އުޅެނީ ދަރިފުޅަށް ކިޔަވައިދޭންށެވެ! އެ ކަން އަބަދުވެސް ހަނދާން‬

‫ގޮވައިފިއެވެ‪ .‬މީހުންތައް ބުރަބުރައިގެން ދާ ތަނާއި އިމާރާތް ކުދިކުދި ވަމުން ދިޔަ‬

‫ބަހައްޓާށެވެ! މި ފަދަ އެތައް ވާހަކައެކެވެ‪.‬‬

‫ތަން ފެނުނެވެ‪ .‬ޖާނުން ފިދާ ވެގެން ދިން ވަރުގަދަ އިރުހާބީ ހަމަލާއެކެވެ‪ .‬ކުށެއް‬ ‫ނެތް އެތައް ބަޔަކު މަރު ވެ ދިޔައީއެވެ‪.‬‬ ‫“ދަރިފުޅާ! މިހާރު އެއޮތް ދިހައެއް ޖަހަނީ‪ .‬އަދިވެސް ނިދާކަށް‬

‫ ‬

‫‪32‬‬

‫ ‬

‫ނޫރަކީ އެ ދެމަފިރީންނަށް ލިބުނު ހަމަ އެކަނި ދަރިފުޅު ކަމަށް‬ ‫ލބި ވެއެވެ‪ .‬އެ ދެމަފިރީންގެ އަބަދުގެ‬ ‫ވާތީ އެމީހުން ނޫރު ދެކެ އިންތިހާއަށް ޯ‬

‫ވެސް ހުވަފެނަކީ އެމީހުންގެ އެ ދަރިފުޅަކީ ގައުމަށް ފައިދާ ހުރި‪ ،‬ބަސް އަހާ‪،‬‬

‫ކންމެ ނަސޭހަތަކާއި‪ ،‬ދައްކާ ކޮންމެ‬ ‫ކިޔަމަންތެރި ދަރިއަކަށް ހެދުމެވެ‪ .‬ދޭ ޮ‬

‫ވާންދެނެއް އެއްވެސް ރެއަކު އޭނާ އެ ގެއަކު ނީނދެއެވެ‪ .‬އެއީ އޭނާގެ މަންމަ‬

‫ވާހަކައެއްގެ ފަހަތުގައި ވަނީ މި މަތިވެރި އުންމީދެވެ‪.‬‬

‫ގތެވެ‪ .‬ނުވައެއްގެ ފަހުން ބޭރުގައި އުޅުމަކީ‬ ‫އާއި ބައްޕަ އަންގައިފައި އޮންނަ ޮ‬

‫ބއިގެން ހަ ގަޑި ތިރީސް ފަހެއްގައި ނޫރު ގެއިން‬ ‫ސައި ޮ‬

‫ ‬

‫އެމީހުން ރުހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ނުކުމެއްޖެއެވެ‪ .‬އޭނާގެ މަންޒިލަކީ މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލެވެ‪ .‬ނޫރު ކިޔަވަނީ މަޖީދިއްޔާ ‬

‫ނޫރާއި ނަދާގެ ގުޅުން ދެ ފަރާތުގެ އާއިލާއަށް ވެސް އެނގެއެވެ‪.‬‬

‫ސްކޫލުގެ ގުރޭޑު ‪ 9‬ގައެވެ‪ .‬އޭނާގެ ކިލާހުގައި ސިޔާސަ އަދި ހަލަބޮލި ކުދީން‬

‫އެއްވެސް ބަޔަކު އެ ގުޅުމަކަށް ހުރަހެއް ނާޅައެވެ‪ .‬އެ ދެ ކުދީންގެ ދެމެދުގައި‬

‫އުޅުނެއްކަމަކު އޭނާ އަކީ އެފަދަ ކުއްޖެއް ނޫނެވެ‪ .‬ބަސް އަހާ‪ ،‬ކިޔަމަންތެރި‬

‫ތހިރު ގުޅުމެކެވެ‪ .‬އެ ގުޅުމުގައި ވިޔާނުދާ އެއްވެސް އަސަރެއް‬ ‫އޮންނަނީ ލޯބީގެ ޯ‬

‫ކުއްޖެކެވެ‪ .‬ކިޔެވުމަށް ވެސް ރަނގަޅު މޮޅު ކުއްޖެކެވެ‪.‬‬

‫އެކުލެވިފައެއް ނުހުރެއެވެ‪ .‬ދެ ކުދީން އެކަނި ބޭރަކަށް ނުދެއެވެ‪ .‬ކޮޓަރިއަކަށް‬

‫ކށްލައިގެން މިސްކިތުން ފޭބުމަށް ފަހު އާދައިގެ މަތިން‬ ‫ޢިޝާ ނަމާދު ޮ‬

‫ ‬

‫ނުވަދެއެވެ‪ .‬ތިބެނީ ސިޓިންރޫމުގައެވެ‪ .‬ގިނަ ވަގުތު ދައްކާނީ ކިޔެވުމާ ބެހޭ‬

‫ނޫރު މިސްރާބު ޖެހީ އޭނާގެ މި ގަޑީގެ މަންޒިލަށެވެ‪ .‬ނަދާމެން ގެއަށެވެ‪ .‬ނަދާ‬

‫ވާހަކަތަކެވެ‪ .‬އެކަކަށް ނޭނގޭ އެއްޗެއް ނަމަ އަނެކަކު ކިޔައިދެއެވެ‪ .‬ދެ ކުދީން‬

‫އަކީ ވެސް ކިޔަވާ ކުއްޖެކެވެ‪ .‬ނޫރަށް ވުރެ އެއް އަހަރު ހަގެއް ކަމަކު‪ ،‬ނަދާ‬

‫ކިޔަވަނީ އެއް ސްޓްރީމެކެވެ‪.‬‬

‫އުޅެނީ ނޫރާ އެއް ގުރޭޑެއްގައެވެ‪ .‬ގުރޭޑު އަށެއްގެ ފުރަތަމަ އަހަރުގެ އިމްތިހާނާ‬

‫ގވާން‪ .‬ދޭ އަވަހަށް ނަމާދަށް‪ ”.‬ނޫރު‬ ‫“ދަރިފުޅާ! އެއުޅެނީ އަސުރަށް ޮ‬

‫ ‬

‫ދިމާކޮށް ވަރުގަދަ ހުންގަނޑެއް ލައްވައިލައިގެން އިމްތިހާނަށް ނުދެވުމުން‪ ،‬ނޫރަށް‬ ‫ގުރޭޑު އަށެއްގައި ކިޔެވުން ތަކުރާރު ކުރާން ޖެހުމުގެ ސަބަބުންނެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ކޓަރީގެ ދޮރު ހުޅުވައިލިއެވެ‪.‬‬ ‫ފިލާވަޅު ހަދާން އިންދާ މަންމަ އައިސް ޮ‬ ‫މަންމަގެ ޖުމުލަ ނިމުނު އިރު ނޫރުﷲ ތެދު ވެއްޖެއެވެ‪ .‬ފޮތް‬

‫ ‬

‫ނަދާމެން ގެއަށް ނޫރު ވަން އިރު‪ ،‬ނަދާ އިނީ ނޫރުގެ އިންތިޒާރުގައެވެ‪.‬‬

‫ގސް ވަނީ ފަޚާނާއަށެވެ‪ .‬ވުޟޫ ކުރާންށެވެ‪ .‬ކޮންމެ‬ ‫ލައްޕައިލުމަށް ފަހު އޭނާ ޮ‬

‫ސިޓިންރޫމުގައެވެ‪ .‬ނޫރު ވަނުމާ އެކު ނަދާއަށް ތެދުވެވުނެވެ‪ .‬ހަމަ އެއާ އެކު‪،‬‬

‫ކށްގެންނެވެ‪ .‬ބައެއް ފަހަރު‬ ‫ނަމާދަކަށް ވެސް ނޫރު ގެއިން ނުކުންނާނީ ވުޟޫ ޮ‬

‫ހިނިތުން ވެލަމުން ކުރިއަށް ހިނގައިގަތެވެ‪ .‬ނޫރު ވެސް އުފަލާ އެކު ހިނިތުން‬

‫ގތުން ޖަމާޢަތުގައި ބައިވެރި ނުވެވުނަސް‪ ،‬ނޫރުﷲ އަކީ‬ ‫ކަންތައް ދިމާ ވާ ޮ‬

‫ވެލިއެވެ‪ .‬ނަދާ ފެނުމުން ނޫރުގެ ހިތަށް ފިނިކަން ލިބެއެވެ‪ .‬ނަދާ ދެކެ އޭނާ‬

‫ތ ބަލާ ކުއްޖެކެވެ‪.‬‬ ‫އަބަދުވެސް ވަގުތަށް ނަމާދަށް އެރޭ ޯ‬

‫އިންތިހާއަށް ލޯބިވެއެވެ‪ .‬ރަނގަޅު ވީމައެވެ‪ .‬ކިޔަމަންތެރި ވީމައެވެ‪ .‬ނޫރު ބުނެފި‬

‫“އައްސަލާމް ޢަލައިކުމް!” ނޫރުﷲ މިސްކިތުން ފައިބައިގެން ގެއަށް‬

‫ ‬

‫ކޮންމެ ގޮތެއް ނަދާ ހަދާނެއެވެ‪ .‬ޝަކުވާއަކާ ނުލައެވެ‪ .‬ނަދާ ވެސް ނޫރު ދެކެ‬

‫ގތަކަށް ފަހަތުން މީހަކު ސަލާން‬ ‫ދިޔުމަށްޓަކައި ހިނގައިގަތް ތަނާ ކަހަލަ ޮ‬

‫އިންތިހާއަށް ލޯބިވާތީއެވެ‪.‬‬

‫ގވައިލި އަޑަށް އޭނާ ބަލައިލިއެވެ‪.‬‬ ‫ޮ‬

‫ގސް ގޮނޑިސެޓުގައި ޖައްސައިލިއެވެ‪ .‬ޖެހިޖެހިގެން‬ ‫ނަދާ އާއި ނޫރު ޮ‬

‫ ‬

‫ނޫރުﷲއަށް ފެނުނީ އޭނާއާ އެއް އުމުރުގެ ޒުވާން ސޮރެކެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫އތީ ނޫރުގެ އަތުގެ ތެރޭގައެވެ‪ .‬އެއީ ނަދާ‬ ‫ހުރި ދެ ގޮނޑީގައެވެ‪ .‬ނަދާގެ އަތް ޮ‬

‫ކށްފައި ހުރި އިރު‪،‬‬ ‫ބީރައްޓެހި މޫނެކެވެ‪ .‬ކޮނޑާ ހަމައަށް އިސްތަށިގަނޑު ދިގު ޮ‬

‫ކޅަކު ވެސް ނޫރާ ދުރުގައި‬ ‫ގތެވެ‪ .‬ނޫރު އައުމަށް ފަހު އެންމެ ހިނދު ޮ‬ ‫ބޭނުން ވާ ޮ‬

‫ކށްފައެވެ‪ .‬މަތިމަސް‬ ‫އަލަށް ފަޅަމުން އަންނަ ތުނބުޅި ހުރީ ދިގު ކުރާން ދޫ ޮ‬

‫ހުންނާކަށް ނަދާ ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ކުރެވެ‪ .‬ފަޓުލޫނުގެ ފައިކުރި ކުރެވެ‪ .‬ލައިފައި ހުރީ ކަކުލާ ހަމައަށް ފައިބާ ވަރުގެ‬

‫ ‬

‫ކބާ މަންމަމެން‪ ”.‬ނޫރު އަހައިލިއެވެ‪.‬‬ ‫“ ޮ‬

‫ ‬

‫ހސްޕިޓަލަށް ގޮސްވީ‪”.‬‬ ‫“ރައްޓެއްސަކު ބާއްވައިފަ އޮތީމަ ޮ‬

‫ ‬

‫“ނަދާ ކީއްވެ ނުދިޔައީ؟” ސަމާސާ ރާގަކަށް ނޫރު އަހައިލިއެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫“ތިހެން އަހާ އިރު ވެސް އެނގޭނެ‪ ،‬ކީއް ވެގެން ކަން‪ ”.‬ނޫރުގެ‬

‫އަޅި ކުލައެއްގެ ކުރުތާއެކެވެ‪ .‬ދީންވެރި އަޅުވެރި ކުއްޖެއް ފާޑު ޖަހައެވެ‪.‬‬ ‫“ވަޢަލައިކުމުއްސަލާމް!” ނޫރު އަދިވެސް ހުރީ އޭނާއާ ދިމާއަށް‬

‫ ‬ ‫ބަލާށެވެ!‬

‫“ނޭނގުނު ދޯ!” އޭނާ އައިސް ނޫރާ ސަލާން ކޮށްލާން އަތް‬

‫ ‬

‫ބ އަޅައިލިއެވެ‪“ .‬ކީއްވެ ރޭގަ ނައީ؟”‬ ‫ކޮނޑުގައި ނަދާ ޯ‬ ‫“ރޭގަ ދޯ! ‪ ...‬ވަރަށް ފައްކާ ފިލްމެއް ލިބިގެން އޭގަ ޖެހިފަ‬

‫ ‬

‫ކށްލަމުން ހިނިތުން ވެލިއެވެ‪.‬‬ ‫ދިއް ޮ‬ ‫ ‬

‫އިނދެވުނީ‪ .‬ދިހައެއް ޖެހި ފަހުން މަންމަ އައިސް ބުނީމަ ގަޑި ވެސް‬

‫“އެނގިއްޖެ‪ .‬ބުޝްރީ ދޯ!” ބުޝްރީ ހީނލުމުން ނޫރަށް‬

‫ބަލައިލެވުނީ‪”.‬‬ ‫“އެހެން ވިއްޔާ ހާދަ ރީތި ފިލްމަކަށް ތި ފިލްމު ވާނެއޭ‪ ”.‬ނަދާ‬

‫ ‬

‫އެނގިއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫ބުޝްރީއަކީ ނޫރާ އެއް ކިލާހެއްގައި ކިޔަވާން އުޅުނު ކުއްޖެކެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ގުރޭޑު ‪ 5 ،4 ،3‬ގައި ދެ ކުދީން ވެސް އުޅުނީ އެއް ކިލާހެއްގައެވެ‪ .‬އޭރު އޭނާ‬

‫ހިނިތުން ވެލިއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އަކީ ވަރަށް މޮޅު ކުއްޖެކެއެވެ‪ .‬ވިސްނުން ތޫނު ކުއްޖެކެވެ‪ .‬އަބަދުވެސް ކުލާހުގެ‬

‫“އާނ‪ ،‬ވަރަށް ރީތި ފިލްމެއް‪ .‬މި ޒަމާނާ ވެސް ވަރަށް ގުޅޭ ފިލްމެއް‪.‬‬ ‫އިރުހާބީއެއްގެ ހަޔާތުގެ މައްޗަށް ކުޅެފައި ވާ ފިލްމެއް އެއީ‪ .‬އިރުހާބީ ހަމަލާތައް‬

‫އެއްވަނަ ދެވަނައިގައި ހިފަހައްޓާ ކުއްޖެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ދިނުން ގިނައިން އޮންނަނީ‪”.‬‬ ‫ ‬

‫ނުވެއެވެ‪ .‬މިހާރު އޭގެ ފަހުން ފަސް އަހަރު ވަނީއެވެ‪ .‬ދުވަސްތަކަކަށް ފަހު‬

‫“އިރުހާބީ ހަމަލައޭ؟” ސުވާލުގެ ނަޒަރަކުން ނޫރުގެ މޫނަށް ނަދާ‬

‫ބޑަށް ބަދަލު ވެފައެވެ‪ .‬ހީވަނީ މުޅިން އެހެން‬ ‫ފެނުނު އިރު އޭނާ އެހެރީ ވަރަށް ޮ‬

‫ކބައިތަ އިރުހާބީ ހަމަލައަކީ؟”‬ ‫ބަލައިލިއެވެ‪ޮ “ .‬‬ ‫ ‬

‫ގުރޭޑު ‪ 5‬ނިމުނު ފަހުން ނޫރުﷲ އާއި ބުޝްރީއަކާ ދިމައެއް‬

‫މީހެއް ހެންނެވެ‪.‬‬

‫“އިރުހާބީ އަކީ އަރަބި ބަހުން ޓެރަރިސްޓް‪ .‬ޓެރަރިސްޓެކޭ ބުނުމަށް‬

‫ ‬

‫“ހާދަ ތަފާތޭ މިހާރު‪ .‬ފުރަތަމަ ‪ ..‬ފެނުނީމަ ނުވެސް އެނގުނު‪”.‬‬

‫ވުރެ ދިވެހި ބަހާ ގުޅެނީ އިރުހާބީއެކޭ ބުނީމަ‪ .‬ޓެރަރިސްޓް ހަމަލާއަކީ އިރުހާބީ‬

‫ ‬

‫ގތް އެނގުނީމަ ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ޖެހޭނީ މިސްރާބު‬ ‫“ރަނގަޅު ޮ‬

‫ހަމަލާ‪ .‬ޓެރަރިޒަމް އަކީ އިރުހާބިއްޔަތު‪ .‬އަހަންނަށް ރީތީ މި ގޮތް‪”.‬‬ ‫ ‬

‫“އެހެންތަ؟” ނަދާ ގާތަށް ހިނި އައެވެ‪“ .‬މިހާރު އަރަބި ކިޔަވާ ކަން‬

‫އެބަ އެނގޭ‪”.‬‬ ‫ ‬

‫ނުވައެއް ޖަހާންދެން ނަދާމެން ގޭގައި ނޫރު އިނެވެ‪ .‬އެއަށްވުރެ ލަސް‬

‫ކށްލާން‪ ”.‬ބުޝްރީ ހިނިތުން ވެލިއެވެ‪.‬‬ ‫ބަދަލު ޮ‬ ‫ ‬

‫“މާލޭގަތަ ހަމަ ތިއުޅެނީ؟”‬

‫ ‬

‫“އާނ‪ ،‬ހަމަ މާލޭގަ‪ .‬ނޫރު އަދިވެސް ކިޔަވަނީ ދޯ!”‬

‫ ‬

‫(ނުނިމޭ)‬

‫‪33‬‬

‫ރަހަފަތް‬

‫ބިސްލީ އަލުވި ސަޓަނި‬

‫ބޭނުންވާތަކެތި‬ ‫ކށާ ފެނުކައްކާފައިހުރި އަލުވި‬ ‫‪ 1‬ޖޯޑ ޮ‬ ‫‪ 2‬ބިސް‬ ‫‪ 1‬ލުނބޯ‬ ‫ރމިރުސް ( ހިމުންކޮށް ކޮށާފައި)‬ ‫‪ޯ 1‬‬ ‫‪ 1/ 2‬ސައިސަމުސާ މުގުރި އަސޭމިރުސް‬ ‫‪ 3‬މޭޒުމަތީ ސަމުސާ މެޔޮނައިސް‬ ‫ކށް ކޮށާފައި)‬ ‫‪ 1‬ފިޔާ ( ހިމުން ޮ‬ ‫ލޮނުކޮޅެއް‬

‫ތައްޔާރު ކުރާނެގޮތް‬ ‫ކށްލާށެވެ‪ .‬ދެން މިރުސްހުތް‪ ،‬ލޮނު‬ ‫ފުރަތަމަ ބިސް ފަޅިފަޅިކޮށްފައި ކުދި ޮ‬ ‫މޑުނު ބަޔާއި‬ ‫މޑެލާށެވެ‪ .‬ބިސްކޮޅަޢި އަލުވި ޮ‬ ‫އަސޭމިރުސް ފިޔާއެއްކޮށް ޮ‬ ‫ޔނައިސް ރަހަދޭވަރަށް އެއްކޮށް ލާށެވެ‪،‬‬ ‫ކށްފައި މެ ޮ‬ ‫އެއް ޮ‬ ‫ވެޖިޓަބްލް ރައިސް އާއި ގްރިލްޑް ފިޝް އަދި މުގު ރިހަޔާއި އެއްކޮށް‬ ‫ސާރވް ކުރާށެވެ ‪ --‬ޖުވޭރިޔާ ވަޖުދީ‬

‫އަތްމަތި ތިޔާގި ވާނީ މުރާ ިލ‬ ‫މީހުންގެއެވެ‪ .‬ކަންނެތް މީހުންގެ‬ ‫އަތްމަތި ހުންނާނީ ހުސްކޮށެވެ‪.‬‬

‫‪34‬‬