Sun Magazine 46

‫ނަމްބަރު‪ 2 ،46 :‬މެއި ‪ 2012‬އަގު‪20 :‬ރ‬

‫ޑރ‪ .‬ޑީޑީގެ ޚާއްސަ އިންޓަވިއު‬

‫ސަރުކާރުވެއްޓު ީނ‬ ‫ޗާޓުން‬ ‫ބޭރުވުމުން‬

‫‪c‬‬

‫އަދަދު‪46 :‬‬

‫އެޑިޓަރު‪:‬‬

‫‪ 2‬މެއި ‪2012‬‬

‫ސިނާން އަލީ‬

‫އެގްޒެކެޓިވް އެޑިޓަރުން‪:‬‬ ‫އަހުމަދު ޒާހިރު (ހިރިގާ)‬ ‫މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް‬

‫ޑިޕިއުޓީ އެޑިޓަރު‪:‬‬

‫މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމް‬

‫އެސިސްޓެންޓް އެޑިޓަރު‪:‬‬ ‫ސްޓާފް ރައިޓަރ‪:‬‬

‫އަލްއުސްތާޒު އަހުމަދު މާޖިދު‬

‫އެޑިޓަރުގެ ނޯޓް‬

‫ސަން މަޖައްލާގެ ‪ 46‬ވަނަ އަދަދު ވިދާޅުވަމުން‬ ‫ގެންދަވާ ހުރިހާ ކިޔުންތެރިންނަށް ވެސް ހޫނު‬ ‫މަރުހަބާއެއް ދަންނަވަމެވެ‪ .‬އަދި ސަންގެ ‪ 45‬ވަނަ‬ ‫އަދަދަށް ދެއްވި ތަރުހީބު ފާހަގަ ކޮށް އެކަމަށް ޓަކައި‬ ‫ޝުކުރު އަދާ ކުރަމެވެ‪.‬‬ ‫މިދިޔަ ފަހަރުގެ ކަވަރު ސްޓޯރީގެ ގޮތުގައި ގެނެސްދިން‬ ‫ޕޓު ހަގީގަތުގައި ވެސް ވެގެން ދިޔައީ ކިޔުންތެރިންނަށް ވަރަށް ކަމުދިޔަ‬ ‫ޓައިޓޭނިކްގެ ރި ޯ‬ ‫ލިޔުމަކަށެވެ‪ .‬އެ ރިޕޯޓާ އެކީގައި ގެނެސްދިން ފޮޓޯ ތަކަކީ އޭގެ ކުރިން އަދި ޗާޕު‬ ‫ވެގެން ނުކުމެފައި ނުވާ ފޮޓޯ ތަކެއް ކަމުން އެއަށް އުފެދުނު ޝައުގުވެރިކަން ވަނީ އަދި‬ ‫މާ ބޮޑު ވެފަ އެވެ‪ .‬ޓައިޓޭނިކް ހާދިސާ އާ ގުޅޭ ގޮތުން ކުރަމުން އަންނަ ދިރާސާ ތައް‬ ‫ނުހަނު ގިނަ އެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން ފަހުން އަދި ކިޔައިލާން ލިބޭނެ މައުލޫމާތު ތައް ވަކީން‬ ‫ފުރިހަމަ ވާނޭ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ‪.‬‬

‫އިޔާޒު ނަސީމް‬

‫ލިޔުންތެރިން‪:‬‬ ‫އަބްދުﷲ އަޒްމީން‬ ‫ކަނީރު ޢަބްދުއްރަޙީމް‬ ‫ޢަލީ ޚާލިދު‬ ‫ޢަބްދުﷲ ޝިނާން‬ ‫މިންނު‬ ‫ޑރ‪ .‬އިބްރާހިމް ޔާސިރު އަހުމަދު‬

‫ކޮލަމިސްޓުން‪:‬‬ ‫ސިކުނޑީގެ ތޫފާން‪ :‬ސީނާ އަހުމަދު ޒާހިރު‬ ‫ކެޔޮނިރު‪ :‬މުހައްމަދު ބުޝްރީ‬ ‫ފަސްމަންޒަރު‪ :‬އަހުމަދު ޒާހިރު (ހިރިގާ)‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންގެ މާހައުލުން‪ :‬މީމުޒަވިޔަނި‬ ‫އުޑުދަށުން‪ :‬މުހައްމަދު ގާސިމް‬ ‫ދިޔަތިކި‪ :‬އަބްދުﷲ ފާރޫގު ހަސަން‬ ‫ސިއްކަ‪ :‬ސިއްކަގޭ މުހައްމަދު ނަސީމް‬ ‫ދިޔަވަރު‪ :‬މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް‬ ‫ރަންދެލި‪ :‬މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމް‬ ‫ފަންވަތް‪ :‬އިމާދު ލަތީފު‬ ‫ކޮމާކޯޅި‪ :‬ސިނާން އަލީ‬

‫މަޖައްލާގެ ޒަމާން އުވެމުން ދާ ހެން ހީވެފައި ވަނިކޮށް އަނެއްކާވެސް ގިނަ މަޖައްލާ‬ ‫ތަކެއް ނުކުންނަ ތަން އެބަ ފެނެ އެވެ‪ .‬މީ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ‪ .‬މައުލޫމާތުގެ ޚަޒާނާ‬ ‫މުއްސަނދި ކުރުމަށް ކިޔާނޭ ފޮތްތައް ގިނަ ވުމަކީ އުފާ ކުރާން ޖެހޭ ކަމެކެވެ‪ .‬ނަމަ‬ ‫ވެސް ކިޔާން ލިބޭހާ އެއްޗެއް ކިޔާ އިރު‪ ،‬އޭގެ ތެރެއިން ތެދު ދެނެގަތުމުގެ ގާބިލުކަން‬ ‫ހޯދުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ‪ .‬ފެންނަހާ އެއްޗެއް ގަބޫލު ކުރާ ނަމަ އޭގެން ނުކުންނަ ނަތީޖާ‬ ‫އެންމެ ރަނގަޅެއް ނުވާނެ އެވެ‪.‬‬ ‫ރާއްޖޭގެ އެކި ރަށްރަށުގައި ހިނގާފައި ހުންނަ އާދަޔާ ޚިލާފު ހާދިސާ ތަކަށް ކިޔުންތެރި ް‬ ‫ނ‬ ‫ދޭ ތަރުހީބު އަބަދުވެސް ވަރަށް ބޮޑެވެ‪ .‬އެފަދަ ހާދިސާ ތަކުގެ މައުލޫމާތު ގެނެސްދިނުމަށް‬ ‫ސަން ޓީމުން ކުރާ މަސައްކަތް ވެސް ނުހަނު ބޮޑެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް އެ ވާހަކަތައް‬ ‫ހޯދުމާއި ކިޔުންތެރިންނާ ހަމަޔަށް ގެނެސްދިނުމަށް ކުރާން ޖެހޭ މަސައްކަތުގެ ބޮޑު ކަމުން‬ ‫އެކަން އެންމެ އެދެވޭ ގޮތުގައެއް ނުކުރެވެ އެވެ‪ .‬މިހާރު އަނެއްކާވެސް އެ މަސައްކަތް‬ ‫އާ ހިއްވަރަކާ އެކު ފަށައިގަނެވޭތޯ މި އަންނަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ‪ .‬މީގެ އެންމެ‬ ‫ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅަކަށް ވާނީ އެ ފަދަ ހާދިސާ ތަކުގެ މައުލޫމާތު ހޯދުމެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން‬ ‫ހާދިސާ ތަކުގެ މައުލޫމާތު ކިޔުންތެރިންގެ ފަރާތުން ވެސް ލިބުމަކީ ފަސޭހަ ވެގެން‬ ‫ދާނެ ކަމެކެވެ‪ .‬އެ ގޮތުން ކިޔުންތެރިންނަށް މި މަސައްކަތުގައި ބައިވެރިވެސް ވެވުނީ‬ ‫އެވެ‪ .‬ވުމާ އެކު‪ ،‬މި ފަދަ ހާދިސާއެއްގެ މައުލޫމާތު ހިއްސާ ކުރައްވަން ބޭނުންފުޅު ނަމަ‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނާ ގުޅުއްވައިގެން އެކަން ކުރެއްވުމަކީ ވަރަށް ބޮޑަށް އެދޭ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ޑރ‪ .‬ޖުނެއިދުގެ އިރުޝާދު‪ :‬ޑރ‪.‬ޖުނެއިދު‬ ‫ދަމަނަ‪ :‬ޑރ‪ .‬އަހުމަދު ޖަމްޝީދު‬ ‫ތައުޢިޔާ‪ :‬އަލްއުސްތާޛު މޫސާ އަންވަރު ޙަސަން‬

‫މާކެޓިން‪:‬‬ ‫ސަން މީޑިއާ ގްރޫޕް މާކެޓިން ޓީމް‬

‫ކަލަރ ސެޕަރޭޝަން އެންޑް ޕްރިންޓިންގ‪:‬‬ ‫ނޮވެލްޓީ ޕްރިންޓާރސް އެންޑް ޕަބްލިޝާރސް ޕވޓ‪ .‬ލޓޑ‪.‬‬

‫"ސަން" އަކީ ‪ 14‬ޖުލައި ‪2010‬ން ފެށިގެން "ސަންއެފްއެމްގެ މެނޭޖްމަންޓުގެ‬ ‫ފަރާތުން މަހަކު ދެ ފަހަރު ނެރޭ މަޖައްލާއެކެވެ‪.‬‬ ‫ސަންގެ އިދާރާ‪ :‬ގ‪ .‬ވިޔަވަތި‪ ،‬ކަށިމާ ހިނގުން ‪ /‬މާލެ‬ ‫އީމެއިލް‪:‬‬

‫‪sun@sun.mv‬‬

‫ވެބްސައިޓް‪www.sun.mv :‬‬ ‫ފޯނު‪ ،3312747 :‬ފެކްސް‪3343789 :‬‬

‫ގ ތެރެއިން‪ ،‬އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާ” އާ ގު ޭ‬ ‫ޅ‬ ‫“ފުވައްމުލަކުގެ މަޝްހޫރު އިލްމުވެރިން ެ‬ ‫ގއި ލިޔުއްވި މައުލޫމާތު ކޮޅު ވެސް އެއީ‬ ‫ޔ އަދަދު ަ‬ ‫ގޮތުން ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤު ހަސަން މިދި ަ‬ ‫ލމާތު ކޮޅެކެވެ‪ .‬އޭގެ ފަހު ބައި މި ފަހަރުގެ‬ ‫ނމު މައު ޫ‬ ‫ކިޔުންތެރިންނަށް ލިބިގެން ދިޔަ މުހި ް‬ ‫އަދަދުގައި ހިމަނާފައި އޮންނާނެ އެވެ‪.‬‬ ‫މި ފަހަރުގެ ކަވަރު ސްޓޯރީ އަކީ އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ޑރ‪ .‬އިބްރާހީމް ދީދީ ސަން އަށް‬ ‫ދެއްވާފައިވާ ޚާއްސަ އިންޓަވިއު އެވެ‪ .‬އެމްޑީޕީ ވެރިކަމުގައި އޮތް އިރާއި އަދި މިހާރާ‬ ‫ގުޅޭ ގޮތުން ޑރ‪ .‬ޑީޑީ ވަނީ މި އިންޓަވިއުގައި ވަރަށް ތަފްސީލުކޮށް ވާހަކަ ދައްކަވައިފަ‬ ‫އެވެ‪ .‬މީ އެމްޑީޕީގެ އެތެރޭގެ ވާހަކަ ތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ޑީޑީ މިހާތަނަށް މީޑިއާ އަށް‬ ‫ދެއްވި އެންމެ ތަފްސީލު އިންޓަވިއު އެވެ‪ .‬ވީމާ މި ކަމަށް ޓަކައި ޑީޑީ‬ ‫އަށް ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ‪.‬‬ ‫ނ ގައި ވެސް ތިޔަ ކިޔުންތެރިންގެ މަގުބޫލު އެހެ ް‬ ‫ނ‬ ‫މި ފަހަރުގެ ސަ ް‬ ‫އ ހިމަނާފައި ހުންނާނެ އެވެ‪ .‬ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާށެވެ‪.‬‬ ‫ހުރިހާ ސޮފުހާތަ ް‬

‫ސިނާން އަލީ‬ ‫އެޑިޓަރު‬

‫‪3‬‬

4

‫ތައުޢިޔާ‬

‫އަލްއުސްތާޛު މޫސާ އަންވަރު ޙަސަން‬

‫ނިޔަތް ރަނގަޅުވުމަކީ ޙަރާމްކަންތައް ކުރެ ވޭ ނެ ޢުޒުރެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ރަނގަޅު‬

‫ ‬

‫މާތް‬

‫ބޭނުމާއި‬

‫ހެޔޮނިޔަތަކީ‬

‫މަޤްޞަދާއި‬

‫ރިބާ ކައި‪ ،‬ޖުވާ ކުޅެ‪ ،‬ވިޔަފާރީގައި މަކަރުހަދައި‪،‬‬

‫ ‬

‫އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ހުރިހާ ކަމެއްގައިވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ބެލެވޭ‬

‫މުނިފޫހި ފިލުވުމުގެގޮތުން ހުއްދަ ނޫން ކަންތައްކޮށް‪ ،‬ނުވަތަ‬

‫ކަމެކެވެ‪ .‬މިގޮތުން ކީރިތިރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ‬

‫ދީނުގައި ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެއްކޮށްގެން މިސްކިތެއް އަޅަން‬

‫މާނާގައިވަނީ “ހަމަކށަވަރުން ޢަމަލުތައް ބިނާވެގެންވަނީ ނިޔަތުގެ‬

‫ޖަމަޢަ ކުރާ ފައިސާ އަކުންވެސް ފައިދާ އެއް ނުކުރާނެއެވެ‪.‬‬

‫މައްޗަށެވެ‪ .‬އަދި ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް އެމީހަކު ނިޔަތާ އެއްގޮތަށް‬

‫ނުވަތަ ޞަދަޤާތްދޭން ފައިސާ ޖަމަޢަކުރިޔަސް މީހާއަށް އޭނާގެ އެ‬

‫ޖަޒާ ލިބޭނެއެވެ‪”.‬‬

‫ހެޔޮނިޔަތަކުން ފައިދާއެއް ނުކުރާނެއެވެ‪.‬‬

‫ހުއްދަ ކަންތަކާއި އާދަތައް‪ ،‬ހެޔޮ ނިޔަތަކާއި އެކު‬

‫ ‬

‫މަޤްޞަދު‬

‫ ‬

‫ކިތަންމެ‬

‫ވިޔަސް‬

‫ޙަރާމްކަމެއް‬

‫މާތް‬

‫އިސްލާމްދީނުގައި‬

‫ޙަރާމްކަމަކީ‬

‫ކޮށްފިނަމަ‪ ،‬ޘަވާބުލިބި ހެޔޮކަމަށް ބަދަލުވެއެވެ‪ .‬މާތް ﷲ އަށް‬

‫ހުއްދައެއް‬

‫އަދާކުރަން ޖެހޭ ވާޖިބުތަކާއި އުންމަތަށް އަދާކުރަން ޖެހޭ ވާޖިބުތައް‬

‫އެމީހެއްގެ މަޤްޞަދާއި ނިޔަތުގެ ސަބަބުން ބަދަލުވާ އެއްޗެއްނޫނެވެ‪.‬‬

‫އަދާކުރަން ހަށިގަނޑުގައި ވަރުޖެއްސުމުގެ ބޭނުމުގައި ކައިބޮއެ‬

‫މިކަން އަންގަވާ ދެއްވަމުން މާތް ނަބިއްޔާ ހަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ‬

‫ހަދާނަމަ ޝައްކެއް ނެތި އެނާގެ ކެއުމާއި ބުއިންވަނީ އަޅުކަމަކަށެވެ‪.‬‬

‫ބަސްފުޅެއްގެ‬

‫“ހަމަކަށަވަރުން‬

‫ހެޔޮކަމަކަށެވެ‪.‬‬

‫މާތް ﷲ އީ ހެޔޮވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ‪ .‬ހެޔޮތަކެއްޗާއި ހެޔޮ‬

‫ ‬

‫ނުވަނެއެވެ‪.‬‬

‫އެއީ‬

‫މާނާގައިވަނީ‬

‫މިފަދައިންނެވެ‪.‬‬

‫ޞާލިޙް ދަރިއެއް ހޯދުމުގެ ބޭނުމުގައި ނުވަތަ ތިމާގެ‬

‫ޢަމަލުތައް މެނުވީ އެކަލާނގެ ޤަބޫލުފުޅެއް ނުކުރައްވައެވެ‪ .‬އަދި‬

‫އަމިއްލަ ނަފްސާއި އަނބިމީހާ ޢިއްފަތްތެރިކޮށް‪ ،‬ޙަރާމްކަންތަކާ‬

‫މުއުމިނުނަށް އެކަލާނގެ އަމުރު ކުރައްވަނީ ރަސޫލު ބޭކަލުންނަށް‬

‫ހުރުމުގެ‬

‫ދުރުހެލިވެ‬

‫ބޭނުމުގައި‬

‫އެކު‬

‫އަނބިމީހާއާ‬

‫އެއްދާން‬

‫ކުރުމަކީވެސް ޘަވާބު ލިބޭނެ ޢަމަލެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ޢާއިލާގެ‬

‫ވެސް އެކަލާނގެ އަމުރު ކުރެއްވި ކަންތަކެވެ‪”.‬‬ ‫މާތް‬

‫ ‬

‫ﷲ‬

‫ކުރައްވާފައިވާ‬

‫ވަޙީ‬

‫ބަސްފުޅެއްގެ‬

‫މީހުންނަށް ސަލާމް ނުޖަހަން‪ ،‬ނުވަތަ ތިމާގެ ދަރިންނާއި‬

‫މާނައިގައިވަނީ މިފަދައިންނެވެ‪ .‬އެކަލާނގެ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ތިމާގެ‬

‫ތިޔަބޭކަލުން‬

‫މެންބަރުންނަށް‬

‫ރިޒުޤު‬

‫ނުވަތަ‬

‫ހޯދައިދޭން‬

‫“އޭ‬

‫ރަސޫލުންނޭވެ!‬

‫ޙަލާލު‬

‫ރަނގަޅު‬

‫ތަކެތި‬

‫އަވަށްޓެރީންނަށް އެހީވުމުގެ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ތަނަވަސްކަން ހޯދާ‬

‫ފަރިއްކުޅުއްވައި އުޅުއްވާށެވެ! އަދި ޞާލިޙް އަމަލު ކުރައްވާށެވެ!‬

‫މީހާ‪ ،‬ޤިޔާމަތް ދުވަހު އޭނާގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއާ ބައްދަލުކުރާނީ‬

‫ހަމަކަށަވަރުން ތިމަންރަސްކަލާނގެއީ‪ ،‬ތިޔަބޭކަލުން ކުރައްވާ ޢަމަލު‬

‫ސާދަވިލޭރޭގެ ހަނދުފަދަ މޫނަކާއިގެންނެވެ‪ .‬މިގޮތުން މުއުމިނުން‬

‫ތައް މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ‪( .‬އަލްމުއުމިނޫން‪:‬‬

‫ކުރާ ހުއްދަ ކޮންމެ ޢަމަލަކީވެސް‪ ،‬އޭގައި ރަނގަޅު ނިޔަތެއް‬

‫‪)51‬‬

‫އޮވެއްޖެނަމަ‪ ،‬އަޅުކަމަކަށް ބަދަލުވެދާނެ ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ ‬

‫ނަމަވެސް ކިތަންމެ ނިޔަތް ރަނގަޅުވިޔަސް‪ ،‬ކިތަންމެ‬

‫އަދިވެސް ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވާ‬ ‫ބަސްފުޅެއްގެ‬

‫މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬

‫“ޙަރާމްގޮތަކުން‬

‫ފައިސާ‬

‫މާތް މަޤްޞަދަކު ކުރިޔަސް ޙަރާމްކަމެއް އޮންނާނީ ޙަރާމްކަމެއްގެ‬

‫ޖަމަޢަކޮށް‪ ،‬އެއިން ޞަދަޤާތް ދިނަސް އޭނާގެ މައްޗަށް އެކަމުން‬

‫ގޮތުގައެވެ‪.‬‬

‫ހެޔޮ ދަރުމައެއް ނުލިބޭނެއެވެ‪ .‬އަދި އޭގެ ފާފަ އޭނާގެ މައްޗަށް‬ ‫ރަނގަޅު ކަމެއް ކުރުމުގެ ވަސީލަތަކަށް ޙަރާމްކަމެއް‬

‫ ‬

‫ބޭނުން ކުރުމަކީ އިސްލާމްދީން ފަހަރެއްގައިވެސް ހުއްދަކުރާނޭ‬ ‫ކަމެއްނޫނެވެ‪.‬‬

‫ކުރާ‬

‫ކަމާއި‬

‫އެކަން‬

‫ކުރާ‬

‫ވަސީލަތް‬

‫ވެސް‬

‫ރަނގަޅުވެފައި މާތްވުމަށް އިސްލާމްދީން ބާރު އަޅައެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ވެއެވެ‪”.‬‬ ‫ ‬

‫އަދި ވެސް ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪“ .‬މީހަކު ޙަރާމް‬

‫ގޮތަކުން ފައިސާ ހޯދައި އެއިން ޞަދާޤާތް ކުރިއަސް މާތް‬ ‫ﷲ އެކަން ޤަބޫލެއް ނުކުރައްވައެވެ‪ .‬އަދި އެއިން ހޭދަކުރިއަސް‬

‫އެހެނީ ލަނޑުދަނޑި މާތްވުން އެއީ ވަސީލަތް ހުއްދަ‬

‫އޭގައި ބަރަކާތެއް ނުލައްވާނެއެވެ‪ .‬އަދި އެމީހަކު މަރުވުމުން‬

‫ކުރާ‬

‫ދޫކޮށްފައިދާ އެއްޗަކީ ނަރަކައިގައި އޭނާގެ އަލިފާނަން އިތުރުވާނޭ‬

‫އުޞޫލެއްނޫނެވެ‪ .‬އަދި ހަމައެހެންމެ ޙައްޤާ ހަމައަށް ދެވޭނީ އެތަކެއް‬

‫އެއްޗެކެވެ‪ .‬ހަމަކަށަވަރުން މާތް ﷲ މީހަކު ނުބައިކަމެއް ކޮށްގެން‬

‫ބާޠިލަކާއި ލައިގެން ކަމަށް ބުނާ ބުނުމަކީވެސް އިސްލާމްދީން ޤަބޫލު‬

‫ނުބައިކަމެއްގެ‬

‫އެކަމަކު‬

‫ކުރާ ހަމެއްނޫނެވެ‪ .‬އިސްލާމްދީން ގޮވާލަނީ‪ ،‬ޙައްޤު މަގުން ޙައްޤަށް‬

‫ކޮށްފައިވާ ރަނގަޅު ކަމަކުން ނުބައިކަންތައް އެކަލާނގެ ފުއްސަވާ‬

‫ވާޞިލު ވުމަށެވެ‪.‬‬

‫ދެއްވައެވެ‪ .‬ހަމަކަށަވަރުން ހަޑިއަކުން ހަޑިއެއް ނުފިލާނެއެވެ‪”.‬‬

‫ކޮށްދޭ‬

‫ކަމެކޭ‬

‫ބުނާ‬

‫އުޞޫލަކީ‬

‫އިސްލާމްދީން‬

‫ޤަބޫލު‬

‫ފާފަފުއްސަވާއެއް‬

‫ނުދެއްވާނެއެވެ‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫އިޔާޒު ނަސީމް‬

‫ދިވެހިންގެ ލިޔެކިޔުމުގެ‬ ‫ތާރީހަށް ބަލައިލުމެއް‬ ‫ ‬

‫ތާނަ އަކުރު‬

‫‪/‬ނ‪ /‬އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު (ވޮއިސްޓް) އަދި‬ ‫ހިރުގަނޑުގެ (އެލްވީލަރ) ނޯށު (ނޭސަލް) އަޑެކެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް‬

‫(‪ ،)me+duru‬ދޮންލުއި (‪.)do+lui‬‬ ‫ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ހިރުގަނޑުގެ (އެލްވީލަރ) އަޑެއް އަތުވެއްޖެ‬

‫ ‬

‫ބައެއް މީހުން އަދާކުރާއިރު މިއީ ދަތުގެ (ޑެންޓަލް) ނޯށު (ނޭސަލް)‬

‫ނަމަ‪ ،‬އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ހިރުގަނޑުގެ (އެލްވީލަރ) ނޯށު (ނޭސަލް)‬

‫އަޑެކެވެ‪.‬‬

‫އަޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬މަންޒަރު (‪ ،)manzaru‬ފަންސުރު (‪،)fansuru‬‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާ އިރު ހިރުގަނޑުގެ ‪/‬ނ‪ /‬ގެ ރަމްޒެއްގެ ގޮތުގައި‬

‫މަންނަ (‪.)manna‬‬

‫ބޭނުން ކުރަމުން އަންނަ ރަމްޒަކީ ‪ /n/‬އެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް އިދިފުށުގެ (ރެޓްރޮފްލެކްސް) އަޑެއް‬

‫ ‬

‫އަތުވެއްޖެ ނަމަ‪ ،‬އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ އިދިފުށުގެ (ރެޓްރޮފްލެކްސް)‬

‫ދިވެހި ބަހުގައި ‪/‬ނ‪ /‬އަކީ ސިފަރު ވިޔަނިތައް ކަމުގައިވާ‬ ‫“އުނިތޮށި” ގެ ތެރޭގައި ވެސް ހިމެނޭ ވިޔަންޏެކެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ބައެއް‬

‫ނޯށު (ނޭސަލް) އަޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި ހާއްސަ ވަކި އަޑެއްގެ‬

‫ފަހަރު ‪/‬ނ‪ /‬ގައި ސުކުން ކުރުމުން ‪/‬ނ‪ /‬ގެ އަސްލު އަޑު ސިފަރުވެ‬

‫ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެވިފައިވާ އިދިފުށުގެ (ރެޓްރޯފްލެކްސް) ނޯށު (ނޭސަލް) އަޑެއް‬

‫(ގެއްލެ) އެވެ‪ .‬މި ގޮތަށް ‪/‬ނ‪ /‬ގެ އަސްލު އަޑު ގެއްލިގެން ކިޔޭ އެއް‬

‫އވެއެވެ‪ .‬އެއީ ޱަވިޔަނި (ނުވަތަ ބަރުނޫނު) އެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން ނޫނު ސުކުނުގެ‬ ‫ޮ‬

‫ނޫނު ސުކުނަކީ މަޑުތަލީގެ (ވީލަރ) ނޯށު (ނޭސަލް) އަޑެކެވެ‪ .‬މި ނޫނު‬

‫ފަހަތަށް އިދިފުށުގެ (ރެޓްރޮފްލެކްސް) އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ‪ ،‬އެ ނޫނު ސުކުން‬

‫ސުކުން ނުވަތަ މި އަޑަށް ހާއްސަ އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ ރަމްޒަކީ ‪ /P/‬އެވެ‪.‬‬

‫އަދާކުރާނީ ބަރު ނޫނުގައި ކުރެވޭ ސުކުނެއްގެ އަޑުންނެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬ކަންޓާ‬

‫ލަފްޒެއް ނިމޭ އިރު އޮންނަ ނޫނު ސުކުނާއި‪ ،‬ތާޅަފިލީގެ (ގްލޯޓަލް) އަޑެއްގެ‬

‫(ކަޱްޓާ‪ ،)ka`TA/‬މަންޑި (މަޱްޑި‪ ،)ma`Di/‬ވަންޱި (ވަޱްޱި ‪ -‬ވައްޱި‪/‬‬

‫ކުރިއަށާއި‪ ،‬މަޑުތަލީގެ (ވީލަރ) އަޑެއްގެ ކުރިއަށާއި‪ ،‬ތުންފަތާއި ދަތުގެ‬

‫‪.)va``i‬‬

‫(ލޭބިޔޯޑެންޓަލް) އަޑެއްގެ ކުރިޔަށް އަންނަ ނޫނު ސުކުން ވެސް އަދާކުރާނީ‬

‫ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ހަރުތަލީގެ (ޕެލެޓަލް) އަޑެއް އަތުވެއްޖެ‬

‫ ‬

‫މަޑުތަލީގެ ނޯށު (ނޭސަލް) އަޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬ހުރުން‬

‫ނަމަ‪ ،‬އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ހަރުތަލީގެ (ޕެލެޓަލް) ނޯށު (ނޭސަލް)‬

‫(‪ ،)huruP‬އަންހެނާ (‪ ،)aPhenA‬ދުންކަރާސް (‪،)duPkarAs‬‬

‫އަޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި ހާއްސަ ވަކި އަޑެއްގެ ގޮތުގައި‬

‫ބިންގަރާސް (‪ ،)biPgarAs‬ސަންފަ (‪ ،)saPfa‬ކަންވާރު‬

‫ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ހަރުތަލީގެ (ޕެލެޓަލް) ނޯށު (ނޭސަލް) އަޑެއް އޮވެއެވެ‪ .‬އެއީ‬

‫(‪.)kaPvAru‬‬

‫ޏަވިޔަންޏެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ހަރުތަލީގެ (ޕެލެޓަލް)‬

‫ނޫނު ސުކުނުގައި މީގެ އިތުރުން ވެސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ‬

‫ ‬

‫އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ‪ ،‬އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ޏަވިޔަނީގައި ކުރެވޭ‬

‫ސިފައެއްވެއެވެ‪ .‬އެއީ ނޫނު ސުކުނާއެކު ދެން އަދާކުރާ އަޑުގެ މަޚްރަޖުން‬

‫ސުކުނެއްގެ އަޑުންނެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬ރެންޗު (ރެޏްޗު‪ ،)reNcu/‬ކަންޏާ (ކަޏްޏާ ‪-‬‬

‫ނޫނު ސުކުން އަދާ ކުރެވޭ ކަމެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން މިފަދަ ހާލަތްތަކުގައި‬

‫ކައްޏާ‪ ،)kaNNA/‬މަންޖެ (މަޏްޖެ‪.)maNje/‬‬

‫ނޫނު ސުކުން އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާއިރު މިކަމަށް ސަމާލުކަން ދޭން‬

‫ނޯޓު‪:‬‬

‫ޖެހޭނެއެވެ‪ .‬އަދި މިގޮތަށް ނޫނުގެ އަޑު ބަދަލުވާ ތަންތާނގައި ލިޔަންވާނީ‬

‫‪ - 7‬ނޯށު (ނޭސަލް) އަޑުތަކަކީ‪ ،‬އަޑު އުފެއްދުމަށް ޓަކައި އަންނަވައިގެ‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭގެ ރަމްޒުތަކުގެ ތެރެއިން‪ ،‬އެ ބަދަލުވާ އަޑަކަށް ހާއްސަ ރަމްޒެވެ‪.‬‬

‫މަގު ކުޑަދުލުން ބަންދުކޮށް އެވައި ނުވަތަ އެވައިން ބަޔެއް ނޯށުގެ މަގުން‬

‫ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ތުންފަތުގެ (ލޭބިޔަލް) އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ‬

‫ފޮނުވައިލައިގެން އުފައްދާ އަޑުތަކެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި ވަނީ ނޯށުގެ ފަސް އަޑެވެ‪.‬‬

‫މީމުގެ އަޑަށް ބަދަލުވެއެވެ‪ .‬ނުވަތަ އިގުލާބުވެއެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬އަންބާ‬

‫އެއީ ‪/‬މ‪ /m/،/‬އާއި ‪/‬ޱ‪ /`/،/‬އާއި ‪/‬ޏ‪ /N/،/‬އާއި ‪/‬ނ‪ /n/،/‬އާއި ‪/‬ން‪/P/،/‬‬

‫(‪ ،)ambA‬ޗަންޕާ (‪ ،)campA‬މަންމަ (‪.)mamma‬‬

‫“މަޑުތަލީގެ ނޫނު” އެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި މަޑުތަލީގެ ނޫނު (ވީލަރ ނޭސަލް)‬

‫ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ދަތުގެ (ޑެންޓަލް) އަޑެއް އަތުވެއްޖެ‬

‫ ‬

‫ގައި ފިލި ޖެހިގެން އުފެދިފައިވާ ލަފްޒެއް ނެތެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި މަޑުތަލީގެ‬

‫ނަމަ‪ ،‬އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ދަތުގެ (ޑެންޓަލް) ނޯށު (ނޭސަލް)‬ ‫އަޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬މަންތިރި (‪ ،)ma+tiri‬މެންދުރު‬

‫‪6‬‬

‫ނޫނުގައި ކުރެވެނީ ހަމަ އެކަނި ސުކުނެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫މީގެ އިތުރުން ދިވެހި ބަހުގައި ނޯށު އަޑުތަކުން ފެށޭ‬

‫ތާނައިގެ ފުރަތަމަ ‪ 9‬އަކުރާއި އެ އަކުރުތަކުގެ ބައްޓަން އޭގެ މައްޗަށް ބިނާ ކުރެވުނު އިރުމަތީގެ އަރަބި ވިޔައަކުރުތައް‬

‫(ޕްރީނޭސަލައިޒްޑް) ނުވަތަ ހާފް ނޭސަލް އަޑުތަކެއް ވެސް އެބަ ހުއްޓެވެ‪.‬‬ ‫އެ އަޑުތަކަކީ މިހާރު ތާނައިން ލިޔާއިރު‪ ،‬ހުސް ނޫނު ބޭނުންކޮށްގެން‬

‫އަޑަކުންނެވެ‪.‬‬ ‫އަލިފަކީ ތާނައިގައި ވަރަށް ހާއްސަ އަކުރެކެވެ‪ .‬ހަގީގަތުގައި މިއީ‬

‫ ‬

‫ރަމްޒު ކުރެވޭ އަޑުތަކެވެ‪ .‬ރަސްމީ ބަހުރުވައިގައި ވަނީ މިފަދަ ހަތަރު‬

‫ސުކުންވިޔަންޏެއް (‪ )Consonant‬ނޫނެވެ‪ .‬ރޯމަން ލެޓިން އަކުރުން ލިޔާއިރު ފިލި‬

‫އަޑެވެ‪ .‬އެއީ ނބ ‪ ،/|b/‬ނގ ‪ ،/\g/‬ނދ ‪ ،/\d/‬ނޑ ‪ /\D/‬އެވެ‪.‬‬

‫އަޑުތައް ލިޔުމަށް ވަކިން ވަވަލް އަކުރުތަކެއް ހުންނަކަން ފާހަގަކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬

‫މީގެ އިތުރުން “އާނ” ފަދަ ލަފްޒުތަކުގައި އޮންނަ ހުސް ނޫނު ވެސް‬

‫ތާނައިން ލިޔާއިރު މިއިން ކޮންމެ ފިއްޔެއް ވެސް ލިޔާނީ އަލިފުގެ ފިއްޔެއްގެ‬

‫ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ‪ .‬މިއީ ނޫނު ސުކުނަކަށް ވުރެ ލުއިކޮށް ކިޔޭ މަޑުތަލީގެ‬

‫ގޮތުގައެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން އަލިފަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ވަކި އަކުރެއް ނޫނެވެ‪ .‬އަލިފަކީ‬

‫ނޯށު އަޑެކެވެ‪.‬‬

‫މިނިވަން ފިލީގެ ސަވާރީއެވެ‪ .‬ފިލި އަޑުތައް ނުވަތަ އަލިފުގެ ފިލިތައް އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ‬

‫‪ - 8‬އެލްވީލަރ އަޑުތައް އުފެއްދުމަށް ބޭނުންކުރާ ގުނަވަންތަކަކީ ދުލުގެ‬

‫އިން ލިޔާނޭ ގޮތް ތިރީގައި މިވަނީއެވެ‪.‬‬

‫ބްލޭޑް ނުވަތަ ތިލަ އާއި އެލްވީލަރ ރިޖެވެ‪ .‬މިއީ ދުލުގެ ބްލޭޑް ނުވަތަ‬

‫‪/‬އަ‪ /a/ ،/‬އާއި ‪/‬އާ‪ /A/ ،/‬އާއި ‪/‬އި‪ /i/ ،/‬އާއި ‪/‬އީ‪ /I/ ،/‬އާއި ‪/‬އު‪/u/ ،/‬‬

‫ފްރަންޓް އެލްވީލަރ ރިޖްގައި ޖައްސައިގެން ނުވަތަ މި ރިޖާ ކައިރިކޮށްގެން‬

‫އާއި ‪/‬އޫ‪ /U/ ،/‬އާއި ‪/‬އެ‪ /e/ ،/‬އާއި ‪/‬އޭ‪ /E/ ،/‬އާއި ‪/‬އޮ‪ /o/ ،/‬އާއި ‪/‬އޯ‪،/‬‬

‫ކިޔާ އަޑުތަކެވެ‪.‬‬

‫‪ /O/‬އާއި ‪/‬އައި‪ /ai/ ،/‬އާއި ‪/‬އައު‪ /au/ ،/‬އެވެ‪.‬‬

‫‪/‬ރ‪ /‬އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު (ވޮއިސްޓް) އަދި‬

‫ ‬

‫ދިވެހީގެ އަލިފާއި އަރަބީގެ ހަމްޒާ ނުވަތަ ކުރު އަލިފުގެ އަޑުގައި‬

‫ ‬

‫އެއްގޮތް ކަމެއް ހުއްޓަސް‪ ،‬މިއީ މުޅިން އެއް އަޑެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް‬

‫ހިރުގަނޑުގެ (އެލްވީލަރ) ތަކުރާރު (ޓްރިލް) އަޑެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ތާނައިން ލިޔާ ލިޔުންތަކުގައި ހަމްޒާގެ އަޑު ލިޔަނީ އަލިފު ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ‪.‬‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާ އިރު ‪/‬ރ‪ /‬ގެ ރަމްޒަކީ ‪ /r/‬އެވެ‪.‬‬

‫ނޯޓު‪:‬‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ ގައި ހަމްޒާގެ ރަމްޒަކީ ‪ /w/‬އެވެ‪ .‬ތާނައިން ލިޔެފައި ހުންނަ‬

‫* ތަކުރާރު (ޓްރިލް) އަޑުތަކަކީ‪ ،‬އަޑު އަދާކުރާ ގުނަވަން (ދޫ) އާއި‪،‬‬

‫ލިޔުންތައް އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާއިރު‪ ،‬ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ ‪/‬އް‪ /‬ވެސް ލިޔަނީ‬

‫އަޑުގެ މަޚްރަޖާ ދެމެދު އުފެދޭ ލޮޅުންތަކާއެކު އަދާކުރާ އަޑުތަކެވެ‪.‬‬

‫‪ /w/‬މި ނިޝާން ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ‪ .‬ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ ‪/‬އް‪ /‬ގެ އިތުރުން‪،‬‬

‫‪ - 9‬މަޖްހޫރު (ވޮއިސްޓް) އަޑުތަކަކީ އަޑުފޮށްޓަށް (ލެރިންކްސް އަށް)‬

‫ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ ‪/‬ށް‪ /‬އާއި ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ ‪/‬ތް‪ /‬ލިޔަން ވެސް‬

‫ލޮޅުން އަރުވައިގެން އަދާކުރާ އަޑުތަކެވެ‪.‬‬

‫ބައެއް ފަހަރު ‪ /w/‬މި ނިޝާން ބޭނުންކޮށްފައި ހުރެއެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫‪/‬ބ‪ /‬އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު (ވޮއިސްޓް) އަދި ދެ‬

‫ލަފްޒުގެ މެދުތެރެއިން އަންނަ ‪/‬އް‪ /‬ސުކުން އަރަބީގެ ތަޝްދީދާ‬

‫ ‬

‫އެއްފަދައެވެ‪ .‬ހަގީގަތުގައި މިއީ އެއް އަޑެއް ތަކުރާރުވާކަން ދައްކައިދޭ‬

‫ތުންފަތުގެ (ބައިލޭބިއަލް) ގަދަ (ޕްލޯސިވް) އަޑެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާ އިރު ‪/‬ބ‪ /‬ގެ ރަމްޒަކީ ‪ /b/‬އެވެ‪.‬‬

‫ނިޝާނެކެވެ‪“ .‬ބައްޕަ” ގެ އަސްލަކީ‪“ ،‬ބަޕްޕަ” އެވެ‪ .‬ދިވެހިން ކުރިން‬

‫ ‬

‫‪/‬ޅ‪ /‬އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު (ވޮއިސްޓް) އަދި އިދިފުށުގެ‬

‫ލިޔެކިޔުމަށް ބޭނުންކުރި އެވޭލާ އަކުރާއި ދިވެސް އަކުރުގައި “ލައްކަ” ފަދަ‬ ‫ލަފްޒުތައް ވެސް “ލަކްކަ” މިފަދައިން ލިޔެފައި ހުރެއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ލަފްޒުގެ‬

‫(ރެޓްރޮފްލެކްސް) ކައިރިފަށު (ލެޓެރަލް އެޕްރޮކްސިމެންޓް) އަޑެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާ އިރު ‪/‬ޅ‪ /‬ގެ ރަމްޒަކީ ‪ /L/‬އެވެ‪.‬‬

‫މެދުތެރެއިން އަންނަ ‪/‬އް‪ /‬ރަމްޒުކޮށްދެނީ ތަކުރާރުވާ އަކުރުގެ ސުކުންއަޑެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫‪/‬ކ‪ /‬އަކީ މަހްމޫސް ނުވަތަ އަޑުމަޑު (ވޮއިސްލެސް) އަދި‬

‫ނުވަތަ “ފަސްޓް މެމްބަރ އޮފް ދަ ޑަބަލް ކޮންސޯނަންޓް” އެވެ‪ .‬ދެކުނު‬ ‫އޭޝިޔާގެ ބަސްތަކުގެ ތެރެއިން ޕަންޖާބީ ބަހުގައި ވެސް ތާނައިގެ ‪/‬އް‪ /‬ފަދަ‬

‫މަޑުތަލީގެ (ވީލަރ) ގަދަ (ޕްލޯސިވް) އަޑެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާ އިރު ‪/‬ކ‪ /‬ގެ ރަމްޒަކީ ‪ /k/‬އެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫‪/‬އ‪ /‬އަކީ މަހްމޫސް ނުވަތަ އަޑުމަޑު (ވޮއިސްލެސް) އަދި‬

‫ނިޝާނެއް ބޭނުންކުރެއެވެ‪ .‬މި ނިޝާނަށް އެމީހުން ކިޔަނީ “އައްދަކް” އެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ތާޅަފިލީގެ (ގްލޯޓަލް) ގަދަ (ޕްލޯސިވް) އަޑެކެވެ‪.‬‬

‫‪/‬އ‪ /‬އަކީ ފިލި އަޑެއް ކަމުން‪ ،‬އެހެން އަކުރެއްގެ އުބުފިއްޔަށް ނުވަތަ‬

‫ ‬

‫ސުކުނަކަށް ނިމިފައި އޮންނަ ލަފްޒެއްގެ ފަހަތަށް “މިނިވަން ފިއްޔެއް” ނުވަތަ‬ ‫“އަލިފުގެ ފިއްޔެއް” އަތުވެއްޖެ ނަމަ ކުރީ އަކުރުގައި އޮންނަ އުބުފިލި ނުވަތަ‬

‫ދިވެހި ބަހުގައި ‪/‬އ‪ /‬އަކީ ސިފަރު ވިޔަނިތައް ކަމުގައިވާ‬ ‫”އުނިތޮށި” ގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ވިޔަންޏެކެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ‪/‬އ‪ /‬ގައި‬

‫ސުކުން ކުރުމުން ‪/‬އ‪ /‬ގެ އަސްލު އަޑު ސިފަރުވެ (ގެއްލި) ތާޅަފިލީގެ‬

‫ސުކުނުގެ މަގާމު‪ ،‬އަލިފުގެ ފިލި ހޯދައެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬ބާރު ‪ +‬އަކީ = ބާރަކީ‪.‬‬ ‫‪/‬ވ‪ /‬އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު (ވޮއިސްޓް) އަދި ތުންފަތާއި‬

‫ ‬

‫ހުއްޓުމަކަށް (ގްލޯޓަލް ސްޓޮޕަކަށް) ބަދަލުވެއެވެ‪ .‬އަދި ހަމަ އެހެންމެ ‪/‬އ‪/‬‬

‫ދަތުގެ (ލޭބިއޯޑެންޓަލް) ފޫސް (ޕްރިކެޓިވް) އަޑެކެވެ‪.‬‬

‫ސުކުނުގެ ފަހަތަށް “އަހާނަމަ” އިގެ އަކުރެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ އަލިފު‬

‫އައި‪.‬ޕީ‪.‬އޭ އިން ލިޔާ އިރު ‪/‬ވ‪ /‬ގެ ރަމްޒަކީ ‪ /v/‬އެވެ‪.‬‬

‫ސުކުނުގެ އަޑު އަދާކުރެވޭނީ ނޫނު ސުކުނުގެ އަޑުންނެވެ‪ .‬ނުވަތަ ނޯށު‬

‫(ނުނިމޭ)‬ ‫ ‬

‫‪7‬‬

‫ސަން މާފާނު‬

‫އިޔާޒު ނަސީމް‬ ‫ބޮންބޭ (މުންބާއީ) އެވެ‪ .‬މުހިންމު ޝަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ޕޫނާ އާއި އައުރަންގް‬ ‫އާބާދު ހިމެނެއެވެ‪ .‬އައުރަންގް އާބާދުގައި ހުންނަ ބީބީ ކާ މަޤްބަރާއަކީ ދެކުނުގެ‬ ‫ތާޖް މަހަލްގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ބިނާއެކެވެ‪ .‬މި ބިނާއަކީ ތާޖް މަހަލްއާ‬ ‫ވަރަށް ވައްތަރު ބިނާއެކެވެ‪ .‬މަހާރާޝްތްރާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ މަރާޓީ ބަހެވެ‪ .‬މިއީ‬ ‫ދިވެހި ބަހެކޭ އެއްފަދައިން އިންޑޯއާރިޔަން އާއިލާގެ ހުޅަނގު ދެކުނު ގޮތްޕަށް‬ ‫ނިސްބަތްވާ ބަހެކެވެ‪.‬‬ ‫މަހާރާޝްތްރާ އާއި ދިވެހިރާއްޖެއާ ދެމެދު އޮތީ ހަމަ އެކަނި‬

‫ ‬

‫ބަހަވީ އެއްބަނޑު އެއްބަފައިކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ތާރީހީ ގޮތުންނާއި ނަސްލީ‬ ‫ގޮތުން މަހާރާޝްތްރާ ސަރަހައްދުވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ދިވެހިންނާ ގުޅިފައެވެ‪.‬‬

‫މަހާރާޝްތްރާ‬ ‫ ‬

‫މިއަދުގެ ދިވެހިންގެ އިސް ކާބަފައިންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގަދީމީ‬ ‫ވަޒަންވެރިންގެ ތެރޭގައި‪ ،‬މަހާރާޝްތްރާ ސަރަހައްދުން (މިހާރުގެ ގުޖަރާތު‪،‬‬ ‫މަހާރާޝްތްރާ އަދި ކޮންކަން ސަރަހައްދުން) އައިސް ވަޒަންވެރިވި މީހުން‬

‫އަޅުގަނޑުމެން އެ ސަރަހައްދަކަށް ނިސްބަތް ވާ ދެކުނު އޭޝިޔާ‬ ‫ސަރަހައްދަށް އަހުލުވެރިވެ‪ ،‬އާންމު މައުލޫމާތު މުއްސަނދި ކުރުމަށް ޓަކައި‪،‬‬ ‫ހުށަހަޅާ ލިޔުންތަކުގެ މި ސިލްސިލާގައި މި ފަހަރު ބަލައިލާނީ އިންޑިޔާގެ‬ ‫މަހާރާޝްތްރާ އަށެވެ‪ .‬މިއީ ހުޅަނގު ދެކުނު އިންޑިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ ސްޓޭޓެކެވެ‪.‬‬ ‫މަހާރާޝްތްރާގެ ހުޅަނގުގައި އޮތީ އަރަބި ކަނޑެވެ‪ .‬ހުޅަނގުއުތުރުގައި އޮތީ‬

‫ގުޖަރާތާއި ދަދްރާ އާއި ނަގަރް ހަވޭލީގެ އިއްތިހާދީ ދާއިރާއެވެ‪ .‬ނުވަތަ‬ ‫ޔޫނިއަން ޓެރިޓަރީއެވެ‪ .‬އިރުއުތުރުގައި އޮތީ މަދްޔަޕްރަދޭޝްއެވެ‪ .‬އިރުމަތީގައި‬ ‫އޮތީ ޗައްތީސްގަޅެވެ‪ .‬ދެކުނުގައި އޮތީ ކަރްނާޓަކާއެވެ‪ .‬އިރުދެކުނުގައި އޮތީ‬ ‫އަންދްރަޕްރަދޭޝްއެވެ‪ .‬ހުޅަނގުދެކުނުގައި އޮތީ ގޯވާއެވެ‪.‬‬ ‫މަހާރާޝްތްރާ ސްޓޭޓުގެ ވެރިރަށަކީ އަދި އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ‬

‫ ‬

‫އަބުލް ޙަސަން ޢަލީ ބިން ނާފިޢު‬

‫ހިމެނޭކަމީ ފާހަގަކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ‪ .‬ދިވެހިރާއްޖޭގައި އައިސް ވަޒަންވެރިވި‬ ‫ކުންބީންނާއި މަހަރުންނާއި ކޯޅީންނާއި ސިންދީން‪ ،‬މިއީ މުޅީން ވެސް މި‬ ‫ސަރަހައްދަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންނެވެ‪ .‬މިއަދު ވެސް މަރާޓީ ބަހުން "ކިތިއް‬ ‫އަނބެ ދެއު؟ ސޯޅާ އަނބެ‪ ".‬މިހެން ބުނުމުން އެ ބުނީ "ކިތައް އަނބު‬ ‫ދޭންވީ؟ ސޯޅަ އަނބު" މިހެންކަން ނޭނގޭނެ ދިވެއްސަކު ނުހުންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫‪ 20‬ވަނަ ގަރުނުގެ މެދަކާ ހަމަޔަށް ވެސް ދިވެހިރާއްޖެ އާއި ބޮންބޭއާ ދެމެދު‬ ‫މެދުކެނޑުމެއް ނެތި ދަތުރުފަތުރުގެ ގުޅުން ހިނގާފައިވެއެވެ‪ .‬މަހާރާޝްތްރާއަކީ‬ ‫އިންޑިޔާގައި އޮތް އެންމެ މުއްސަނދި ސްޓޭޓެވެ‪ .‬މަހާރާޝްތްރާގެ އާބާދީއަކީ ‪113‬‬ ‫މިލިޔަނެވެ‪ .‬އާބާދީގެ ގޮތުން ބަލާއިރު މިއީ އިންޑިޔާގެ ސްޓޭޓުތަކުގެ ލިސްޓުން‬ ‫‪ 2‬ވަނައެވެ‪ .‬ބިމުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު ‪ 3‬ވަނައެވެ‪ .‬އިދާރީ ގޮތުން މަހާރާޝްތްރާ‬ ‫ބަހައިލެވިފައިވަނީ ‪ 35‬ޑިސްޓްރިކްޓަށެވެ‪.‬‬

‫ފަލަކީއެކެވެ‪ .‬މުދައްބިރެކެވެ‪ .‬ޖޫރާފީގެ އާލިމެކެވެ‪ .‬ފަލްސަފާވެރިއެކެވެ‪ .‬މުސްލިމް‬ ‫ސްޕެއިން ނުވަތަ އަންދަލުސްގައި‪ ،‬ހަޔާތުގެ ބޮޑު ބައެއް ވޭތުކުރެއްވި ޒިރްޔާބް‬ ‫އުފަންވެ ވަޑައިގަތީ މިލާދީން ‪ 789‬ވަނަ އަހަރުއެވެ‪ .‬އޭނާގެ އެންމެ އިސް‬

‫ ‬

‫އެއް އުސްތާޒަކީ ކުރުދީންގެ މަޝްހޫރު ފަންނާނު އިސްޙާޤް އަލްމަޥްޞިލީއެވެ‪.‬‬

‫އަބުލް ޙަސަން ޢަލީ ބިން ނާފިޢު ނުވަތަ ޒިރްޔާބަކީ ކުރްދީ‬

‫ޒިރްޔާބަކީ އިންސާނުން ދަސްކޮށްފައިވާ ހުރިހައި ފަންނެއްގެ ހެން މާހިރެކެވެ‪.‬‬

‫ނަސްލަށް ނިސްބަތްވެ ވަޑައިގަންނަވާ އިލްމުވެރިއެކެވެ‪ .‬ޅެންވެރިއެކެވެ‪.‬‬

‫ޔޫރަޕަށް މި ފަންނުތައް ގޮސްފައިވަނީ އަންދަލުސްގައި އުޅުއްވި މިފަދަ ފަންނުވެރި‪،‬‬

‫މޫސީގާރެކެވެ‪ .‬ލަވަކިޔުންތެރިއެކެވެ‪ .‬ކީމިޔާއީ އިލްމުވެރިއެކެވެ‪.‬‬ ‫ލޖިސްޓެކެވެ‪ .‬ހެދުން ފަރުމާ ކުރެއްވި ފަންނާނެކެވެ‪ .‬ދަނޑުވެރިއެކެވެ‪.‬‬ ‫ކޮސްމެޓޮ ޮ‬

‫އިލްމުވެރިން ދެއްވި ދަރުސްތަކުންނެވެ‪.‬‬

‫ބުއްދީގެ ފުރާގު‬ ‫"އިންސާނާއަކީ ހާއްސަ މަސައްކަތެއް ކުރާން ބޭނުންކުރެވޭ ހަތިޔާރެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެންމެ ކަމެއްގެ މާހިރަކަށް ވުމުން އިންސާނާއަކީ އެންމެ ކަމެއް ކުރުމަށް‬ ‫ބޭނުން ކުރެވޭ ހަތިޔާރަކަށް ވެދެއެވެ‪ .‬ކޮންމެ ކަމަކާ ބެހޭ ގޮތުން ވެސް ކޮންމެވެސް މިންވަރެއް އުނގެނޭށެވެ‪ .‬އަދި ކޮންމެ ވެސް އެއް ރޮނގެއްގައި އެންމެ‬ ‫މައްޗަށް ދަތުރުކުރާށެވެ‪ .‬ކޮންމެ ކަމެއް އެކަމުގެ ވަގުތުގައި ކުރާށެވެ‪ .‬އެކަމެއްގެ ވަގުތު ޖެހުމުގެ ކުރީން‪ ،‬އެކަމެއް ކުރާނެ ފުރުސަތު ލިބިއްޖެ ނަމަ އެ‬ ‫ފުރުސަތު ގެއްލުވައި ނުލާށެވެ‪ .‬ކާމިޔާބީއަކީ ތަބައީ ވަގުތަށް ވުރެ ބާރަށް ދަތުރުކުރާ މީހުންގެ ހައްގެކެވެ‪ - ".‬ޒިރްޔާބް‬

‫‪8‬‬

9

10

‫ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤު ޙަސަން‬

‫ފުވައްމުލަކުގެ މަޝް ހޫރު ޢިލްމުވެރީންގެ ތެރެއިން‬

‫އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާ‬

‫ދާއިރާގައެވެ‪ .‬މުޙައްމަދު ސަޢީދު އަވަހާރަވީއިރު ހުންނެވީ އައްޑުއަތޮޅު ހިތަދޫ‬

‫އަނބިއަނބިކަނބަލުންނާއި ބޭފުޅުން‬ ‫ ‬

‫ކޯޓުގެ މެޖިސްޓްރޭޓްކަމުގައެވެ‪ .‬އަޙްމަދު ޞާލިޙުވެސް ވަނީ ރާއްޖެތެރެއާއި މާލޭގެ‬ ‫ކޯޓުތަކުގެ ޤާޟީކަން ކުރައްވައިފައެވެ‪ .‬އޭނާ އެންމެފަހުން ހުންނެވީ ޕޮލިސް‬

‫އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާ ދެބޭފުޅަކާ ކައިވަނި‬

‫އިންޓެގްރިޓީ ކޮމިޝަނުގެ ކޮމިޝަނަރުންގެ ތެރެއިން ކޮމިޝަނަރެއްގެ މަޤާމުގައެވެ‪.‬‬

‫ބައްލަވައިގެންނެވިއެވެ‪ .‬އޭނާގެ އަލަތު އަނބިކަނބަލަކީ‪ ،‬އަދި ހުރިހާ ބޭފުޅުންގެ‬

‫އިބްރާހީމް ސަޢީދުގެ ދަރިކަލުން ޢަބްދުﷲ ސަޢީދަކީ ފުވައްމުލަކުގެ އިޖުތިމާޢީ‬

‫މައިކަނބަލަކީ އައްސުލްޠާނު މުޙައްމަދު ޣިޔާޘުއްދީނުގެ (ޝަހީދުކުޅަ ބަންޑާރައިން)‬

‫ދާއިރާގެ ޚިދުމަތްތެރީންގެ ތެރެއިން ފާހަގަކޮށްލެވޭ ޚިދުމަތްތެރިއެކެވެ‪ .‬އޭނާ‬

‫ގެ ދަރިކަލުން އަލްއަމީރު އިބްރާހީމް ފާމުލަދޭރި ކިލެގެފާނުގެ ދަރިކަލުން‬

‫ރައީސްކަން ކުރެއްވި ޖަމްޢިއްޔާތަކުން ވަނީ ފުވައްމުލަކަށް ވަރަށް ބޮޑެތި‬

‫އައްނަބީލު ޙަސަންދީދީގެ އަލްފާޟިލް އަޙްމަދުދީދީގެ ދަރިކަނބަލުން އަލްފާޟިލާ‬

‫ޚިދުމަތްތަކެއް ކޮށްފައެވެ‪ .‬މަކްތަބުތަކާއި މަދަރުސާތައް އަމިއްލަފުޅުގޮތުން‬

‫އާމިނަތުދީދީއެވެ‪ .‬ދެވަނަ އަނބިކަނބަލަކީ އަލްފާޟިލާ ހޫނިގޭ ތުއްތުކަމަނައެވެ‪.‬‬

‫ހިންގަވައި އެތައް ބަޔަކަށް ރޯފިލުން ހޯއްދަވައިދެއްވިއެވެ‪ .‬ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު‬

‫އިބްރާހީމް ސަޢީދަށް ލިބިވަޑައިގަތީ ހަ ފިރިހެން ބޭފުޅުންނާއި ތިން އަންހެން‬

‫ސަރުކާރަށް ޚިދުމަތްކުރެއްވީ ތަޢުލީމީ ދާއިރާގައްޔާއި ރަށުގެ ވެރިކަމުގެ‬

‫ބޭފުޅުންނެވެ‪ .‬ފިރިހެން ބޭފުޅުންނަކީ ޢަލީ ޝަރީފް‪ ،‬މުޙައްމަދު ސަޢީދު‪،‬‬

‫ދާއިރާގައެވެ‪ .‬ސަރުކާރުން އަމިއްލަފުޅަށް ރިޓަޔަރ ކުރެއްވިއިރު ހުންނެވީ‬

‫އަޙްމަދު ޞާލިޙް‪ ،‬ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު‪ ،‬ޢަބްދުއްނާޞިރު‪ ،‬މަންޞޫރު އިބްރާހީމްމި‬ ‫ހަބޭފުޅުންނެވެ‪ .‬އަންހެން ބޭފުޅުންނަކީ ނިޢުމަތު އިބްރާހީމް‪ ،‬ފާތުމަތުދީދީ‪،‬‬ ‫ޢާއިޝަތުދީދީއެވެ‪ .‬މި ނުވަ ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ތިން ބޭފުޅަކު ވަނީ އިބްރާހީމް‬

‫ފުވައްމުލަކުގެ ކަތީބުކަމުގައެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އަލްފާޟިލް މަންޞޫރު އިބްރާހީމްގެ ދާއިރާއަކީވެސް ޝަރްޢީ އަދި‬ ‫ޤާނޫނީ ދާއިރާއެވެ‪ .‬ރާއްޖެތެރޭގެ ބައެއް ކޯޓުތަކުގެ މެޖިސްޓްރޭޓުކަން ވަނީ‬

‫ސަޢީދުގެ ޙަޔާތްޕުޅުގައި އަވަހާރަވެފައެވެ‪ .‬އެބޭފުޅުންނަކީ މުޙައްމަދު ސަޢީދާއި‪،‬‬

‫ކުރައްވާފައެވެ‪ .‬މިހާރު އޭނާ ޚިދުމަތްކުރައްވަމުން ގެންދަވަނީ ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ‬

‫ފާތުމަތުދީދީއާއި‪ ،‬ޢަބްދުއްނާޞިރެވެ‪ .‬މި ތިން ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން މުޙައްމަދު‬ ‫ސަޢީދު ފިޔަވައި އަނެއް ދެބޭފުޅުން އަވަހާރަވީ ދާދި ޅަފަތުގައެވެ‪.‬‬ ‫އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާގެ ބޭފުޅުންނަކީ ވެސް‬

‫ ‬

‫ލީގަލް އެސިސްޓެންޓެއްގެ މަޤާމުގައެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާ ފަސްދާނު ލެވިފައިވަނީ ދަޑިމަގު‬ ‫މިސްކިތުގެ ޤަބުރުސްތާނުގައެވެ‪ .‬އޭނާގެ ޢާއިލީ މެމްބަރުންގެ ސަފުގައެވެ‪ .‬އޭނާގެ‬

‫ޚިދުމަތްތެރި ޤާބިލު ބޭފުޅުންނެވެ‪ .‬ޚާއްޞަކޮށް ރާއްޖޭގެ ޝަރްޢީ ދާއިރާއާއި‬

‫ބައްޕަ މޫސާދީދީއާއި މަންމަ ޙައްވާދީދީއާއި‪ ،‬ބޭބެ ޢަބްދުﷲ މުފީދާއި‪ ،‬ދައްތަ‬

‫އަދަބީ މައިދާނުގައި އެބޭފުޅުންގެ ޚިދުމަތް ފާހަގަކުރެވެއެވެ‪ .‬އެބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން‬

‫ފާޠިމަތު މޫސާދީދީއާއި‪ ،‬ކޮއްކޮ އާމިނަތު މޫސާދީދީގެ އަރިހުގައެވެ‪ .‬އަރަހުށި‬

‫އަލްފާޟިލް ޢަލީ ޝަރީފަކީ (ރާއްޖޭގެ އަދަބީ ދާއިރާއާއި ޝަރްޢީ ދާއިރާގައި އޭނާ‬ ‫މަޝްހޫރުވެވަޑައިގެންފައިވާ ނަމުން ދަންނަވާނަމަ‪ ،‬ޏ‪ .‬ޢަލީ ޝަރީފަކީ) ރާއްޖޭގެ‬ ‫އެންމެ މަޝްހޫރު ޝާޢިރުންގެ ތެރެއިން އެއްބޭފުޅެކެވެ‪ .‬ދިވެހި ޅެންވެރިކަމުގެ‬ ‫ރޮނގުން ޢާއްމު ޚިދުމަތުގެ އިނާމު ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ‪ .‬އޭނާގެ‬ ‫ޅެންތަކުގެ ދެފޮތެއް ވަނީ ޝާއިޢުވެފައެވެ‪ .‬އެ ދެފޮތަކީ “ބިއްސާވެލި” ‪2 ،1‬‬ ‫އެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އަލްފާޟިލް ޢަލީ ޝަރީފަކީ އެޓަރނީ ޖެނެރަލްގެ ސީނިއަރ‬ ‫އެހީތެރިކަމާއި މިނިސްޓްރީ އޮފް ޖަސްޓިސްގެ ދަށުން ހިނގަމުންދިޔަ ތަފާތު‬ ‫ކޯޓުތަކެއްގެ ޤާޟީކަމާއި‪ ،‬މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލުގެ ދިވެހި މުދައްރިސުކަމާއި‪،‬‬

‫(ކުރީގެ އަދަދާ ގުޅޭ) ‬

‫މާތްﷲ އެ ހުރިހާ ބޭފުޅުންނަށް ރަޙްމަތް ލައްވާށިއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ޝައްކެއް ނެތެވެ‪ .‬އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާއަކީ‬ ‫ފުވައްމުލަކުގައި އުފެދުނު ނަންހުރި ޢިލްމުވެރީންކުރެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބޭފުޅެކެވެ‪.‬‬ ‫އޭނާގެ އެންމެ ފަހު ނޭވާފުޅާ ހަމަޔަށްވެސް މީހުނަށް ދީނީ ކަންތައްތައް އޮޅުން‬ ‫ފިލުއްވައިދެއްވުމުގައި ދެމިހުންނެވި ބޭފުޅެކެވެ‪ .‬ފުވައްމުލަކުގެ ތާރީޚާއި ޖިއޮގްރަފީގެ‬ ‫މާހިރެކެވެ‪ .‬ޚިދުމަތްތެރި ޢާއިލާއެއްގެ ޚިދުމަތްތެރި މެންބަރެކެވެ‪ .‬ޚިދުމަތްތެރި‬ ‫ކޅެއްގެ ބައްޕައެކެވެ‪ .‬އަރަހުށި މާތްﷲ އެ މަރްޙޫމަށް ފުއްސެވުމާއި‬ ‫ބޭފުޅުން ޮ‬ ‫ރުއްސެވުމުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވާށިއެވެ‪ .‬އާމީން!‬

‫މިނިސްޓްރީ އޮފް އިންފޮރމޭޝަން އާޓްސް އެންޑް ކަލްޗަރގެ ޑިރެކްޓަރކަމާއި‪،‬‬ ‫އަދި މިނޫންވެސް އޮފީސްތަކުގެ ވެރީންގެ ފެންވަރުގެ އެތައް މަޤާމުތަކެއް‬ ‫ފުރުއްވާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ‪ .‬އޭނާ އެންމެ ފަހުން އަދާކުރައްވައިފައިވަނީ ޕަބްލިކް‬ ‫ކޮމްޕްލެއިންޓްސް ބިއުރޯގެ ކޮމިޝަނަރކަމެވެ‪ .‬އަލްފާޟިލް މުޙައްމަދު ސަޢީދާއި‬

‫“ދާދި އަވަހަށް ނެތިފަނާ ވިޔަކަސް އަގެއް ނެތް ޖިސްމުތައް‬ ‫ތާއަބަދު ދެމިހުންނަ ހެޔޮ ޒިކުރާއަކަށް ނިމުމެއް ނެތޭ‪”.‬‬ ‫ ‬

‫އަލްފާޟިލް އަޙްމަދު ޞާލިޙުވެސް ޚިދުމަތްކުރައްވާފައިވަނީ ޝަރްޢީ އަދި ޤާނޫނީ‬

‫‪11‬‬

‫ކަނީރު ޢަބްދުއްރަޙީމް‬

‫ކަން ކަމަކަށްވަނީ އެކަމެއް ކުރީމަ!‬ ‫ފަށައިގަންނަންވީ ކިހާހިސާބަކުން ކީކޭކިޔާފައި ހެއްޔެވެ‪ .‬ކާކުކުރި‬

‫މިހާރު ކަންކަން ވަމުން މިދާ ގޮތާމެދު ފިކުރުކޮށްލަމާ ހިނގާށެވެ‪ .‬ހަގީގަތުގައި‬

‫ކޮންކަމަކުން ކިހިނެއްވީއޭ ބުނެފައި ހެއްޔެވެ‪ .‬ނުވާކަމެއްނެތެވެ‪ .‬ބުނެފައި‬

‫ހަމައެއްމެ ދިވެއްސަކުވެސް މިއިން އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ލިބިގަންނާކަށް‬

‫ނުބުނާނެ ވާހަކައެއްވެސް ނެތޭކިޔަން މިއޮތީ މަޖުބޫރުވެފައެވެ‪ .‬އަހަރެމެން އެތަކެއް‬

‫ނުވަތަ އުފުލާކަށް ނޭދެއެވެ‪ .‬ކޮންމެ މީހަކުވެސް ބޭނުމީ ރަނގަޅުވުމެވެ‪.‬‬

‫އަހަރުއްސުރެ އުޅެމުންއައި ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން‬

‫އެމީހާއަށާއި ގައުމަށް ފައިދާވުމެވެ‪ .‬މިކަމުގައި ހުރިހާ ޕާޓީތަކެއްވެސް އެއްގޮތެވެ‪.‬‬

‫މިއަދުމިއޮތީ މުޅިންނެތި އަރާރުމާ ހަސަދަވެރިކަމާއި ތަޅާފޮޅުމުގެ ތެރެއަށް‬

‫އެތާނގައިތިބެގެން ހަޅޭއް ލަވައި އަޑުގަދަކޮށް ހައިޖާނުއުފައްދަނީވެސް ރަނގަޅު‬

‫ފިސާރިރަނގަޅަށް ގެނބި އަލުން ބޯވެސް ހިއްލާނުލެވޭވަރަށް ހަފުސްވެފައޭ‬

‫އެދިގެންނެވެ‪ .‬މިތާތިބެގެން އެއްޗެތިއުކާ އަޑުއަޑުލައްވާ ފާޑުފާޑުގެ ލަވަތައްކިޔާ‬

‫ބުނެލަން ޖެހިފައެވެ‪.‬‬

‫ތެޅިފޮޅެނީވެސް ހަމަ އެއްބޭނުމެއްގައެވެ‪ .‬އަމިއްލަ ތިމާއަށާއި އާއިލާއާއި‬

‫ކީއްވެގެންތޯ ބަލައިލަން ވިސްނާލާ ފިކުރުހިންގައިލުމުން މިހެންވެގެންނޭ‬

‫ގާތްރައްޓެހި އެކުވެރިންނަށާއި ގައުމަށް ހިތުގެ އަޑިން ހެޔޮއެދިގެންނެވެ‪ .‬އިއްވާ‬

‫ބުނެ އިނގިލިދިއްކޮށްލާކަށް ޖެހިލުންވާނެ ތަނެއްއޮތެކޭ ނުބުނާނަމެވެ‪.‬‬

‫އަޑުތަކާ ގޮވާ ގޮވެލިތަކާއޮ ޖައްސާ ވައްތަރުތަކުގައި ތަފާތު ހުއްޓަސް ހަގީގީ‬

‫އެއްވެސްކަމަކީ ހަމައެކަނި އެއްކަމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިއޮންނަ ކަމަކަށްނުވާތީ‬

‫ބޭނުމަކީ ހަމަ އެކައްޗެކެވެ‪ .‬އެ ސީދީގެ ޕާޓީއާއި މި މަނިކުގެ ޕާޓީގައިވެސް އޮތީ‬

‫މިކަމުގައިވެސް އަރިއަރިމަތީގައި ތަފާތު އިތުރުކަންތައްތައް ނެތިއެއްނުދެއެވެ‪.‬‬

‫މައިގަނޑު އެއްވިސްނުމެކެވެ‪ .‬ތަފާތުކުރުވަނީ ކުރިންބުނި ހުވަފެނީތޮށީގައި އޮވެގެން‬

‫އެހެންކަމާއެކު ކުއްލިއަކަށްހެން މިއައި ހިތްދަތިކުރުވަނިވި މުސީބަތުގައިވެސް‬

‫އިންސާނީ ސިކުނޑިތަކަށް ބާރުފޯރުވާ މި ނުރައްކާތެރި ނިޒާމެވެ‪ .‬ގިނަބައިތައް‬

‫އެތަކެއް ބައިވަރު ސަބަބުތައް އެބަހުރި ކަން ގަބޫލުކޮށް އެއްބަސްވާން ޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ހިމަނާ ދިމިކުރަތީ އެވެ‪ .‬މުޅިދުނިޔޭގައި ފަސާދައުފައްދައި ހަމަޖެހުންނަގާލައި‬

‫ވެގެންމިއުޅެނީ ކޮންފަދަ ބޮޑުކަމެއްބާވައެވެ‪ .‬ތަލިންކުޅުހިކި‬ ‫ގައިންވަރުދޫވެ އަރުތެރެބެދެން ދީމާވެގެން މިއުޅެނީ ކީއްކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ‪.‬‬ ‫ޖަވާބު ނޭނގޭ ހަމައެކަކުވެސް މިއަދުގެ މިދިވެހިރާއްޖޭގައި ހަމަހޭހުރެގެން‬

‫ވަކިންބޮޑަށް އިސްލާމީގައުމުތަކުގެ ދުވަސްދުއްވާލުމުގައި މިނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރު‬ ‫ވަރަށްގިނަ ކާމިޔާބުތަކެއް ހޯދައިވެސްފިއެވެ‪.‬‬ ‫އިންސާނާ އިންސާނަކަށްވާއިރު އޭނާގައި އަމިއްލައެދުމާއި މަވެތިވެގަތުމާއި‬

‫އުޅެނެއެކޭ ނުބުނާނަމެވެ‪ .‬އާނއެކެވެ‪ .‬އަހަރެމެން ދިވެހިންގެ ތެރެއަށް‬

‫ކުރިއަރައިދިއުމުގެ ގޮތް ހުންނަނީ އެތެރޭބަތާނައިގާ ހަރުލާފައެވެ‪ .‬މި ނިޒާމުން‬

‫އަހަރެމެންނާއި އެކަށީގެންނުވާ ތަފާތު ގޮތެއް ގަދަކަމުން ގެނެސް ވެއްދުނީއެވެ‪.‬‬

‫އިންސާނާގެ މައްޗަށް ވެރިވެގަންނަނީ މިބުނި ސިފަ ތަކުގެ ތެރެއަށް ޖެހިލައި‬

‫ބުނަންބޭނުމީ ވެއްދީއޭ ކަމުގައިވިއަސް މިވަރުގެ ކަމެއް ހަމައެކަކު ވެސް އެމީހާގެ‬

‫ހުވަފެންދައްކައިގެންނެވެ‪ .‬މިނިވަންކަމުގެ އަވައިގައި ހިތްއަނބުރުވާ ލައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ފުރިހަމަ އަމިއްލަބާރުގައި އެނގިގެން ކުރާނެކަމުގައި ގަބޫލުކުރަން ދަތީއެވެ‪.‬‬

‫ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދަނީ އެގޮތާއި އެއުސޫލުތައް ގަބޫލުކުރެވި އެގޮތުގައި‬

‫އަމިއްލަ ތިމާގެ އާއިލާއާއި ގާތްރައްޓެހި އެކުވެރިންނާއި އަދިހަމަ ތިމާއަށްވެސް‬

‫އެފަރާތަށް އެނބުރެވި އެކަމުގައި ހައްޔަރުވެވުމެވެ‪ .‬ވަށައިގެން ފެންނަ އެހެން‬

‫ގެއްލުމާހަލާކުލިބޭނެ ކަމެއް ހޭބުއްދި ރަނގަޅު ހަމައެކަކުވެސް ނުކުރާނެ ކަމުގައި‬

‫ހުރިހާތަކެއްޗަކަށާއި ހެކިތަކަށް ފުރަގަސްދެވި ފިސާރިގަދައަށް އެނިޒާމުގެ ހުވަފެނީ‬

‫ވިސްނެނީއެވެ‪.‬‬

‫ފޯރިއާއި ރަނގަޅުތަކުގައި ހައްޔަރުވެވުމެވެ‪ .‬އަމިއްލަބާރުން ބޭރުވެވި ސިކުނޑި‬

‫ތަފުސީލަކަށް ދާނަމަ މިފަހަކުން އަހަރެމެންގެ ތެރެއަށް “ ބޭރުންގެނެސް‬ ‫ރޭރުވެގެން “ މިއުޅެވޭ މަޝްހޫރު ގިނަބައިތައް ހިމަނާ ދިމިކުރަތީ އަކީ‬

‫ދވެވި މި ނުރައްކާތެރި ގިނަބައިތައްހިމަނާ ދިމިކުރަތީ ގެ ފަސްބައިގައި‬ ‫ޮ‬ ‫އެލިގަނެވުމެވެ‪ .‬މިހިސާބަށް ކަންތައްދާއިރު އާއިލާ އާއި ގާތްރައްޓެހިން‬

‫މިހުރިހާ މައްސަލަތަކާއި ހަމަނުޖެހުންތަކުގެ މައިގަނޑު ސަބަބެވެ‪ .‬ވެރިކަމުގައި‬

‫އެކުވެރިންވެސް ނުފެނި ނޭނގި‬

‫ހަރުދަނާކަމެއް ނުގެންގުޅެވޭ މިނިޒާމަކީ އިސްލާމީ ހަމަތަކާއި އުސޫލުތަކަށްފެތި‬

‫މީހުންވެސް އެނިޒާމަށްޓަކައި ގުރުބާން ކޮށްލަން ޖެހިލުމެއްނުވެވެއެވެ‪ .‬މިއީ‬

‫ގަބޫލުކުރެވޭ ހަމަތަކަކަށް ވެސް ނުވެއެވެ‪ .‬ފުށުއަރާ އެތައްއެތައް ސިފަތަކެއް‬

‫އަހަރެމެންގެ މިރާއްޖޭގައި އެކަނި ފެނިސާބިތުވާ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މިއަދުގެ‬

‫މިއުސޫލުގައި އެކުލަވާފައިވާ ކަމުގައި ދީނީ އެދުރުންގެ ގިނަބަޔަކު ޔަގީންކަން‬

‫ދުނިޔޭގައި އެތައްއެތައް ގައުމެއް މިނިޒާމުގައި ހަމަމިގޮތަށް ހަލާކުވެ ފުނޑުފުނޑު‬

‫ދެމުންގެންދެއެވެ‪ .‬ކޮންމެއަކަސް ވީގޮތެއްވެ މިއަދުމިއޮތީ އަހަރެމެންގެ‬

‫ވެގެން އެތިބަދަނީއެވެ‪ .‬އެނގިއެނގި ތިބެގެން އަހަރެމެންވެސް މިތިބަގެން އޭގެ‬

‫ތެރޭގައިވެސް އޮންނަންވީ އެއުސޫލުކަމުގައި ބަލައިގަނެވި އެކަމުގެ ސަބަބުން‬

‫ވަކިތަކުގައި ހައްޔަރުވެ ނިމެނީއެވެ‪ .‬މިހެންނުވާން ހުރިހާ ބައިތަކެއްގެ މީހުންވެސް‬

‫މުޅި ރާއްޖޭގެ ހަމަޖެހުމާއި އަމަންއަމާންކަން ގެއްލިފައޭ ބުނެލެވޭ ހިސާބަށް އޭގެ‬

‫ބޭނުމެވެ‪ .‬އެކަމަކު މިގޮތުގައި ތާށިވެ ފިތިބާރުވެ ހަމަނޭވާ ނުލެވިފައި ކޮށިއަރައަރާ‬

‫ނުރަނގަޅު އަސަރުކޮށްފައެވެ‪.‬‬

‫އަހަރެމެން ހަމަމިތިބީއެވެ‪.‬‬

‫އަނބި ދަރިންނާއި ފިރިން އެއްބަނޑުއެއްބަފާ‬

‫މިނިވަންކަމުގެ ހުވަފެނީ ތޮށްޓެއްގެތެރޭގައި ތައްޔާރުކޮށް ދުނިޔެއަށް‬

‫ހަދާނެގޮތެއް ނެތިގެނެއް ނޫނެވެ‪ .‬ކަމުގެ ބުރަކަމާއި ނުރައްކާތެރިކަން‬

‫ބަޔަކުނެރުނު މިނިޒާމަކީ އިންސާނީސިކުނޑިތަކާ ކުޅެ އޭގެ ޖާދޫގައި ޖައްސާ‬

‫ހީކޮށްލާފައި ކުރެވޭހިސާބުގައި ތިބި ކުރަންވީ މީހުން ކަމުންރެކެނީއޭ ބުނެލަން‬

‫ކުރަންބޭނުންނުވާ އެތައްކަންތައްތަކެއް މި އިންސާނާ ލައްވާކުރުވަމުންގެންދާ‬ ‫ވަރަށް ނުރައްކާތެރި އެއްޗެކެވެ‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫މިސާލެއްގެ ގޮތުން އަހަރެމެންގެ ތެރޭގައި‬

‫ކެރެއެވެ‪ .‬ހެދޭނެގޮތްތައް އެބަހުއްޓެވެ‪ .‬ކުރެވޭނެކަންކަން ބައިވަރެވެ‪.‬‬ ‫ކަން ކަމަކަށްވާނީ ކުރީމައެވެ‪.‬‬

‫އެކަމަކު‬

‫ޢަބްދުﷲ ފާރޫޤު ޙަސަން‬

‫އާމިރުންނާ ދެކޮޅަށް ތެދުވަން ޖެ ހޭ ނެއެވެ‪.‬‬ ‫ނޓް‪ :‬މި މަޒްމޫނުގެ މައިގަނޑު އަސްލަކަށް ބަލައިފައިވަނީ މިޒަމާނުގެ ނަންހުރި އިސްލާމީ މުފައްކިރު ސައްޔިދު އަބުލްއަޢުލާ މައުދޫދީއާއި‪ ،‬މައުލާނާ އަބުލްކަލާމް‬ ‫ޯ‬ ‫އާޒާދުއާއި‪ ،‬ޕްރޮފެސަރ މުޙްސިން ޢުޘްމާނީ ނަދުވީގެ ލިޔުއްވުންތަކެވެ‪ .‬މިތިން ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ސައްޔިދު އަބުލްޢައުލާ މައުދޫދީއާއި‪ ،‬މައުލާނާ އަބުލްކަލާމު އާޒާދަކީ‬ ‫ރާއްޖޭގައިވެސް އިތުރު ތަޢާރުފަކަށް ބޭނުން ދެ ބޭފުޅުންނެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ޕްރޮފެސަރ މުޙްސިނު ޢުޘްމާނީ ނަދުވީއަކީ އިންޑިޔާގެ ޙައިދަރު‬

‫ ‬

‫ހޭލަމުންނެވެ‪ .‬ތެދުވެގެން ކުރިއަށް ހިނގައިގަތުމަށްޓަކައި މޯޅިޔަށް ދެމެމުންނެވެ‪.‬‬

‫އާބާދު ޔުނިވަރސިޓީގެ ސްކޫލް އޮފް ޢެރެބިކް ސްޓަޑީޒްގެ ޑީނެވެ‪ .‬އަދި ޢަރަބި‬

‫ހުޅަނގުގެ ކެޕިޓަލިސްޓުންނާއި އިސްރާއީލުގެ ޒަޔަނިސްޓުންގެ ލަފައާއި އިރްޝާދުގެ‬

‫އަދަބިއޔާތާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓާއި‪ ،‬އިންގްލިޝް އެންޑް ފޮރިން ލެންގްއޭޖާބެހޭ‬

‫ދަށުން މުސްލިމުންނާއި އިސްލާމީވަންތަކަން އޮބައިގަނެ ހަފުސްކޮށްގެން ތިބި‬

‫ޑިޕާޓްމަންޓްގެ ރައީސެވެ‪ .‬ލަކަނޫގެ ނަދުވަތުލް ޢުލަމާއުގެ އިންތިޒާމީ މަޖިލިސްގެ‬

‫ފާސިޤުވެރީންގެ ޖުއްބާތަކާއި ކޯޓު ފަޓުލޫނުތައް ވީދައި ކުދިކުދި ކުރަމުންނެވެ‪.‬‬

‫މެމްބަރެކެވެ‪ .‬މަޖިލިސެ ތަޙްޤީޤާތު ވަ ނަޝްރިއްޔާތު އިސްލާމްގެވެސް އިންތިޒާމީ‬

‫މިގޮތުންކުރެވޭ މަސައްކަތުގައި ބައެއް ޤައުމުތަކުގެ ފާސިޤު ޑިކްޓޭޓަރުންގެ ގަޔަށް‬

‫މަޖްލިސްގެ މެމްބަރެކެވެ‪ .‬އިނގިރޭސި ބަހުން ދުރުން ތަޢުލީމުދޭ މަރުކަޒެއް‬

‫(ހިނިއެރުމުގެ) ސަބަބުން އިންނަން އޮންނަން ނުލިބިގެންވަނީ އަމިއްލަޔަށް‬

‫ކަމުގައި ސެންޓަރ ފޮރ އިސްލާމިކް އެޑިޔުކޭޝަންގެ ފައުންޑަރ މެމްބަރެވެ‪.‬‬

‫އިސްތިޢުފާ ދީފައެވެ‪ .‬އަނެއްބައި ޤައުމުތަކުގައި ރައްޔިތުންގެ (ސުނާމީ) ތައް‬

‫އުރުދޫބަހާއި އިނގިރޭސި ބަހާއި ޢަރަބިބަހުން ތިރީސް އެތައް ފޮތެއް ލިޔުއްވާފައިވާ‬

‫އެތަންތާނގެ އިސްތިބުދާދީ ކިއްލާތަކަށް ވަރުނުލައި ބިންދަމުން ދަނީއެވެ‪ .‬‬

‫މުޞައްނިފެކެވެ‪ .‬އޭނާގެ އެންމެ ފަހުން ޝާއިޢުކުރެވުނު ތަސްނީފަކީ ޢުލޫމުލްޙަދީޘް‬ ‫ފިލްހިންދި މިފޮތެވެ‪.‬‬ ‫އަޅުގަނޑުގެ ލޮބުވެތި އަޚުން ކަމުގައިވާ އަލްފާޟިލް މުޙައްމަދު ފަހްމީ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ރައްޔިތުންގެ އިޙްތިޖާޖުތަކާއި އަދުރުތަކުގެ (ކަޅުވިލާތައް) އެޤައުމުތަކުގެ‬ ‫އުދަރެސް ބައްދަމުން ގެންދަނީއެވެ‪ .‬އިސްލާމީ ހުރިހާ ޤައުމުތަކެއްގެވެސް އަންނަ‬ ‫ފާސިޤުވެރީން މިހާރު ތިބީ ބިރުން ވިރިވިރިއެވެ‪ .‬އެބައިމީހުން (ހިސާބު ދައްކަން)‬

‫ޙަސަނާއި އަލްއުސްތާޛު މޫސާ އަންވަރު ޙަސަނާއި އަލުއްސްތާޛު އަޙްމަދު މާޖިދު‬

‫ޖެހޭދުވަސް އައިސްޖެހިއްޖެކަން އެބައިމީހުންނަށްވެސް ޤަބޫލު ކުރެވިފައިވާތީއެވެ‪.‬‬

‫ޢަލީގެ ފަރާތުން މި މަޒުމޫނު ލިޔުމުގައި ލިބިފައިވާ އެހީތެރިކަމަށްޓަކައި އެ‬

‫(އިބަރަސްކަލާނގެ އިރާދަކުރައްވާ މީހަކަށް ވެރިކަން ދެއްވަމުއެވެ‪ .‬އަދި‪،‬‬

‫ތިންބެއިންނަށް ޝުކުރު އަދާކުރަމެވެ‪.‬‬

‫އިބަރަސްކަލނާގެ އިރާދަކުރައްވާ މީހެއްގެ ކިބައިން ވެރިކަން ވަކިކުރައްވަމުއެވެ‪.‬‬

‫އިސްލާމީ ދުނިޔެ ނިދީން ހޭލުން‬ ‫ޝައްކެއްވެސް ނެތެވެ‪ .‬އިސްލާމްދީނަކީ އިންސާނީ ޙަޔާތުގެ އެންމެ ފުރިހަމަ‬ ‫ނިޒާމެވެ‪ .‬އިންސާނިއްޔަތު ޙިއްސާކުރާ އެންމެ ޖާމިޢު ނިޒާމެވެ‪ .‬އިސްލާމީ‬ ‫ނިޒާމުގައި ހިމެނޭ އިޢުތިޤާދީ ބަޔާއި ޢިބާދާތުގެ ބަޔަކީ އެނިޒާމުގެ އަސާސީ‬ ‫ރުކުންތަކެވެ‪ .‬ހަމައެފަދައިން ބޭނުންތެރި ވަގުތު ތަކުގައި ޖިހާދުކުރުމަކީވެސް‬ ‫އެނިޒާމުގެ މުހިންމު އަސްލެކެވެ‪ .‬އިންސާނީ ތަހްޒީބާއި ތަމައްދުނުގެ ތަފާތު‬ ‫ދާއިރާތަކާއި އިޤްތިޞާދިއްޔަތާއި ސިޔާސަތުގެ ހުރިހާ ކަންކަމެއް އެނިޒާމުގެ‬ ‫ދާއިރާގައިވަނީ ޝާމިލުވެފައެވެ‪ .‬އިންސާނުންގެ މިނިވަންކަމާއި‪ ،‬އިންސާނުންގެ‬ ‫ހަމަހަމަކަމާއި‪ ،‬އިންސާނުންގެ އަސާސީ ޙައްޤުތަކަކީ އިސްލާމްދީނުގައިވާ ޙަޔާތުގެ‬ ‫ތަޞައްވުރުގެ މައި ތަޅުދަނޑިތަކެވެ‪ .‬އިންސާނީ ޙަޔާތުގެ ކޮންމެ ދާއިރާއަކަށްވެސް‬ ‫އެދީންވަނީ އިރުޝާދު ދީފައެވެ‪ .‬މަގުދައްކައި ދީފައެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‬ ‫ޢާއްމުކޮށް އިސްލާމީ ދުނިޔޭގައި ޚާއްޞަކޮށް ޢަރަބި އިސްލާމީ ދުނިޔޭގައި‬ ‫މިހާރު ހިނގަމުންދާ ހޭލުންތެރިކަމާއި‪ ،‬އިސްތިބްދާދާ ދެކޮޅަށް ހަށިފޮޅައިލުމުގެ‬ ‫ޙަރަކާތްތަކަށްވެސް އިސްލާމްދީނުގެ ދާއިރާއިން އަލިކަމާއި ހިދާޔަތު ލިބޭން‬ ‫ޖެހެއެވެ‪.‬‬ ‫ޝައްކެއްނެތެވެ‪ .‬އިސްލާމީ ޤައުމުތައް މިހާރުދަނީ ޣަފްލަތުގެ ނިދީން‬

‫ ‬

‫‪16‬‬

‫ޑރ‪ .‬ޔޫސުފުލް ޤަރްޟާވީ‬

‫އިޚްވާނުލްމުސްލިމީން ޖަމާޢަތަކީ އިސްލާމީ ދުނިޔޭގަ ިއ އޮތް ސިޔާސީ ޚުދުމުޚްތާރިއްޔަތާ‬ ‫ރ ޖަމާއަތް‬ ‫ދެކޮޅަށް އެންމެ ކާމިޔާބު ކަމާއެކީ މަސައްކަތް ކު ާ‬ ‫އަދި އިބަރަސްކަލާނގެ އިރާދަކުރައްވާ މީހަކު މަތިވެރި ކުރައްވަމުއެވެ‪ .‬އަދި‬

‫ފާރުތައް ބިމާހަމަކޮށްލި ޠޫފާނީ ރާޅުތައް ސަޢޫދިއްޔާގެ ވިރާޘީ ރަސްކަމުގެ‬

‫އިބަރަސްކަލާނގެ އިދާރަކުރައްވާ މީހަކު ނިކަމެތި ކުރައްވަމުއެވެ‪ ).‬މި މާތް‬

‫ކިއްލާއާ ހަމައަށް ފޯރިޔަނުދިނުމޭ ދެންނެވުމަކީ ކުށަކަށް ވެދާނެއެވެ‪ .‬އާދެ‪،‬‬

‫އާޔަތުގެ ޢަމަލީ ތަފްސީރު ލޯމަތީން ފާޅުވާން ފަށައިފައިވާތީއެވެ‪.‬‬

‫އެކޮންފަރެންސްގެ މަޤްޞަދަކީ އިސްލާމީ ނިޒާމުގެ ހުރިހާ އަރިއަރި މައްޗަކުން އެ‬

‫ ‬

‫ނިޒާމާމެދު ބަލައިލުމެވެ‪ .‬އިސްލާމީ އުންމަތުގެ ކުރިމަތީގައިވާ އައު މައުޟޫޢާމެދު‬

‫އިސްލާމީ ދުނިޔެ ހަލުވައިލި މިޢާއްމު ޙަރަކާތުގެ ސަބަބުތަކުގެ‬ ‫ތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ ފަރުދީ މިނިވަންކަމަށް ބާރުއެޅުމާއި‪ ،‬ވެރީން ޗާޓުގެ‬

‫ބަޙުޘްކުރުމެވެ‪ .‬އިސްލާމީ ދުނިޔޭގެ ވަރަށްގިނަ ޢާލިމުންނަށް އެކޮންފަރެންސަށް‬

‫ތެރެއަށް ވެއްދުމުގެ ޝުޢޫރާ އެއްހަމައެއްގައި ޙަރަކާތްތެރިވަނީ އިނގިރޭސި‬

‫ދަޢުވަތު އެރުވުނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ވަރަށްގިނަ ޢިލްމުވެރީން އެބޭފުޅުންގެ ފުރޭފު‬

‫ކޮންޒާވެޓިވުންނާއި‪ ،‬އިސްރާއީލީ ޒަޔަނިސްޓުންނަށް މުސްލިމުންގެ ޢާންމުންކުރާ‬

‫ހުށަހެޅުއްވިޔަކަ ނުދެއެވެ‪ .‬އެބޭފުޅުން ޢުމްރާކުރައްވައިގެން އެނބުރިވަޑައިގަތީއެވެ‪.‬‬

‫ނަފްރަތެވެ‪ .‬އެއްވެސް ހަމައެއް ނަމައެއްނެތި އިސްލާމީ އެތައް ޤައުމުތަކެއް‬

‫އެބޭފުޅުންނަކަށް ހެޔޮކަންތަކަށް އަމުރުކުރައްވައި މުންކަރާތް ނަހީކުރައްވާނެ‬

‫ސުންނާފަތި ކޮށްފައިވާ އެމެރިކާދެކެ މުސްލިމުންގެ ހިތްތަކުގައިވާ ފޫހިކަމެވެ‪ .‬‬

‫ތަންވަޅެއް ލިބިވަޑައެއް ނުގެންނެވިއެވެ‪ .‬ހުށަހެޅުމުގެ ނަސީބު ލިބުނު‬

‫ ‬

‫ކަރުދާސްތަކަށްވެސް ބަޙުޘްކުރުމަށް ދެވުނީ އެންމެ ދެމިނިޓް އިރެވެ‪ .‬‬

‫އިސްލާމީ ގައުމުތަކުގެ ޗާޓުން ބޭރުގައި އުޅޭވެރީންވަނީ ޚުދު‬ ‫އެމެރިކާއާއި އިނގިރޭސިވިލާތާއި އިސްރާއީލުގެ ރައްޔިތުންނަށް އެޤައުމުތަކުގައި‬

‫ކަން އެހެންހުރުމާއެކުވެސް މަޢުލާނާ ސަލްމާން ޙުސައިނީ ނަދްވީ ފަދަ‬

‫ ‬

‫ލިބިފައިވާ ފަރުދީ މިނިވަންކަމުންވެސް އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުން‬

‫ބޭކަލުން ވާހަކަ ދެއްކެވޭތޯ ހިތްވަރު ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އެކަމަކު ދެމިނިޓުގެ ވަގުތުގެ‬

‫މަޙްރޫމުކޮށްފައެވެ‪ .‬ޝަރީޢަތް ހިންގުމެއްނެތި ހިފައި ހައްޔަރުކުރުމުގެ ސިފައިގައެވެ‪.‬‬

‫ތެރެއިން ލިބިވަޑައިގެންނެވި ސިކުންތުކޮޅުގައި ކުރެއްވޭނީވެސް ކޮންކަމެއްތޯއެވެ‪.‬‬

‫ފަރުދީ މިނިވަންކަމަށް ހުރަސް އެޅުމާއި މަޢުލޫމާތާއި ޚަބަރު ފެތުރުމުގެ‬ ‫ވަސީލަތްތައް ތިމާމެންގެ މުށްދަށުލުމުގެ ސިފައިގައެވެ‪ .‬އަދި މި ނޫންވެސް ބައެއްގެ‬ ‫ޚިޔާލަށްވެސް ގެންނަންދަތި އިސްތިބުދާދީ ޢަމަލުތަކުގެ ޒަރީޢާއިންނެވެ‪.‬‬ ‫ހިތާމައިގެ ކޮޅެއްވެސް ނެތެވެ‪ .‬އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގެ ޢާއްމުން‬

‫ ‬

‫އެބައިމީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ވެރީން އިޙްތިސާބު ކުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ބޭނުން ހިފަން‬ ‫ފެށުމާއެކު ބައެއް އިލްމުވެރީންގެ ފަރާތުންވަނީ އިސްތިބުދާދީ ސަރުކާރުތަކާ‬ ‫ދެކޮޅަށް ތެދުވުމަކީ މުޠުލަޤަށްހުރި ޙަރާމްކަމެއް ކަމުގައި ފަތުވާދޭން ފަށައިފައެވެ‪.‬‬ ‫ފަސާދައިން ކަޅިވެފައި ތިބޭ ފާސިޤު ވެރީންނާ ދެކޮޅަށް ޞުލްޙަވެރި މުޒާހަރާތައް‬ ‫ކުރުންވެސް ހުއްދަ ނޫންކަން އަންގައިފައެވެ‪ .‬ރައްޔިތުން އަދުރުމަކީވެސް‬ ‫(ޕެޓިޝަން ހުށަހެޅުމަކީވެސް) ޝަރްޢީގޮތުން މަނާ ކަމެއްކަން އިޢުލާން ކޮށްފައެވެ‪.‬‬ ‫މިކަމުގައި އިސްވެ ތިއްބެވީ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ މުސާރަ ބޮޑު މުފުތީންނެވެ‪.‬‬

‫ޢައްލާމާ ޔޫސުފުލް ޤަރްޟާވީއަކީ މިޒަމާނުގައި އިސްލާމީ އުންމަތުގައި‬ ‫ހުންނެވި ދެވަނައެއްނެތްފަދަ ޢާލިމެކެވެ‪ .‬އޭނާގެ ވިސްނުންފުޅާއި ޚިޔާލުފުޅު‬ ‫ގެންގުޅުއްވާގޮތް ސަޢޫދއްޔާގެ ބައެއް މުފްތީންނާ ކިތަންމެ ތަފާތު ކަމުގައި‬ ‫ވިޔަސް އޭނާއަކީ ދީނީ މަރްޖިޢެއް ކަމާމެދު ޝައްކެއްނެތެވެ‪ .‬ސަޢޫދިއްޔާގެ‬ ‫ހައިއަތު ކިބާރުލް ޢުލަމާއަކީ ދީނީ މަރުޖިޢެއް ކަމުގައިވާ ފަދައިންނެވެ‪.‬‬ ‫އިސްލާމްދީނުގެ ޙަޤީޤީ މިޒާޖު ދެނެވަޑައިގަތުމާއި މިޒަމާނާ ގުޅުންހުރި ޢިލްމު‬ ‫ތަކުގައި އޭނާގެ ދަރަޖަ މަތިވެރިކަމަށް ބަލާއިރު ދީނީ ފަތުވާދެއްވާ ބޭފުޅުންގެ‬ ‫ތެރެއިން އޭނާ ހޮވައި ނެގެއެވެ‪ .‬އޭނާގެ މަޤާމު މާމަތިވެރިއެވެ‪ .‬އޭނާއަކީ‬ ‫އިޖްތިހާދު ކުރެއްވުމުގެ ޤާބިލުކަން ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ބޭކަލެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬ ‫އޭނާއަށް އެކޮންފަރެންސުގެ އާދައިގެ ޖަލްސާއެއްގެ ރިޔާސަތު ބެލެހެއްޓެވުމުގެ‬ ‫ފުރުޞަތުވެސް އެރުވިފައެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬

‫(ހައިއަތު ކިބާރުލް ޢުލަމާއު) އެވެ‪ .‬އޮޅުމެއްނެތް ގޮތުގައި މިއީ އިސްލާމީ‬

‫އާމިރުންނާ ދެކޮޅަށް ނިކުންނަންޖެހޭނެ‬

‫އުންމަތުގެ މިޒަމާނުގެ ތާރީޚުގެ އިންތިހާދަރަޖައިގެ މުހިންމު ޙާދިޘާއެކެވެ‪.‬‬

‫މައްކާ ކޮންފަރެންސް‬ ‫ ‬

‫ރާބިޠަތުލް ޢާލަމުލް އިސްލާމީގެ ފަރާތުން ‪ 25 ،24 ،23‬ޝަޢުބާން‬

‫ ‬

‫ޝައްކެއް ނެތެވެ‪ .‬މިފަދަ ދަނޑިވަޅުތަކުގައި ސިޔާސީ ޙަރަކާތްތަކާއި‪،‬‬

‫ވެރީން އިޙްތިސާބު ކުރުމާއި ފަރުދީ މިނިވަންކަމާއި‪ ،‬ދުލާއި ޤަލަމުގެ‬ ‫މިނިވަންކަމާއި‪ ،‬އިސްލާމީ އުންމަތުގެ މޮހުމާއި ގޮށްޖެއްސެވުމުގެ އަހްލުވެރީންނަށް‬ ‫ވަލިއްޔުލް އަމްރުން ޢަޒުލުކުރެއްވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިވަޑައިގެންފައިވޭތޯ ނުވަތަ‬

‫‪ 1432‬ގައި މައްކާގައި ޢިލްމުވެރީންގެ ޚާއްޞަ ކޮންފަރެންސެއް ބޭއްވިއެވެ‪ .‬އެ‬

‫ނޫންތޯއާ މިފަދަ މުސްލިމުންގެ އިޖްތިމާޢީ ޙަޔާތާ ލާމެހިފައިވާ ކަންކަމުގައި ޢާއްމު‬

‫ކޮންފަރެންސުގެ މަޤްޞަދަކީ މިޞްރާއި ތޫނިސްގެ އިސްތިބްދާދީ ކިއްލާތަކުގެ‬

‫މުސްލިމުންނަށް އިރުޝާދު ލިބުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަމެކެވެ‪( .‬ނުނިމޭ)‬

‫‪17‬‬

‫ޑރ‪ .‬ޑީޑީގެ ޚާއްސަ އިންޓަވިއު‬

‫ސަރުކާރުވެއްޓުނީ ޗާޓުން ބޭރުވުމުން‬ ‫އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ޑރ‪ .‬އިބްރާހިމް ޑީޑީގެ މިހާރުގެ ވާހަކަތަކަކީ އެންމެންނަށްވެސް ވަރަށް މުހިއްމު ވާހަކަތަކަކަށް ވާނެއެވެ‪ .‬އެމްޑީޕީ ވެރިކަމުގައި އޮތް އިރުގައާއި މިހާރުގެ‬ ‫ހާލަތާގުޅޭގޮތުން ޑީޑީވަނީ ސަންގެ އެޑިޓަރު ސިނާންއަލީއަށް ވަރަށް ޚާއްސަ އިންޓަވިއުއެއް ދެއްވާފައެވެ‪ .‬ތިރީގައި މިވަނީ އެ އިންޓަވިއުގެ މުހިއްމު ސުވާލުތަކާއި ޖަވާބުތަކެވެ‪.‬‬

‫ސ‬

‫ޑީޑީ ވިދާޅުވެފަ އެބޮތް ޕާޓީގެ ކުރީގެ ރައީސުންނަށް މަގާމުގަ‬

‫އަޅުގަނޑުމެން އަމަލުކުރަންޖެހޭނީ އަސާސީ ގަވައިދަށް‪.‬‬

‫ނުތިއްބެވުނީ ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތިކަން އޮތުމުގެ ސަބަބުން ކަމަށް‪ .‬އެހެންވީ އިރު‬ ‫ޑީޑީ އަށް އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓެއްނަގަން މިޖެހުނީ ކީއްވެގެންތޯ؟‬

‫ސ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް މިފެނުނީ މި މަހުގެ އެއް ވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ‬

‫ވެސް ޕާޓީގެ ހަރަކާތްތަކެއް ރައީސް ނަޝީދު އިސްވެ ހުންނަވައިގެން ކުރިއަށް‬ ‫ޖ‬

‫ތެދުފުޅެއް އަޅުގަނޑު ބުނެފަ އޮންނާނެ ކުރީގެ ރައީސުންނަށް‬

‫ގެންދެވިތަން‪ .‬އެކަންތައް ކިހާވަރަށް ދޫކޮށްލާފަ ބާއްވާނަންތޯ؟‬

‫ދިމާވެފައޮތް މައިގަނޑު ކަމަކީ ވެރިކަމުގެ ކޯޅުންތަކޭ އެހެން ދަންނަވަންޖެހުނު‬ ‫ސަބަބުތަކެއްވެސް ހުރި‪ .‬އެއީ އަޅުގަނޑަށް ޕާޓީ ތެރެއިން ލިބެމުންދިޔަ‬

‫ޖ‬

‫އަޅުގަނޑު ގަބޫލު ކުރާ ގޮތުގަ އެމްޑީޕީގެ ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތު‬

‫މައުލޫމާތު ތަކަކީ އެކަހަލަ ގޮތަކަށް ކަންތައްތަކެއް ހުރުމުންކަމަށް‪ .‬އެހެން‬

‫އޮތް ރައީސަކީ އަދި ވެސް އަޅުގަނޑު‪ .‬އެތައްހާސް ބަޔަކު ވޯޓުދީގެން ބޮޑު‬

‫ނަމަވެސް އެއީ ކިހާވަރެއްގެ ހަގީގަތެއްތޯ އޮޅުންފިލުވާލީމަ އެއީ ބަޔަކު ފަތުރާފަ‬

‫އަގުލަބިއްޔަތަކުން އަޅުގަނޑު އިންތިހާބު ކުރިއިރުގަ ގަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގަ ޕާޓީގެ‬

‫އޮތް ޕޮރޮޕެގަންޑާއެއްކަން ހާމަވެގެން ގޮސްފަ އޮތީ‪ .‬މިފަހަރު ނޯކޮންފިޑެންސްގެ‬

‫އާއްމު މެންބަރުން އަޅުގަނޑާ ހަވާލުކޮށްފަ އޮތީ އަސާސީ ގަވާއިދު ނަގަހައްޓާ‬

‫ވޓެއް ނެގުމުގެ މައިގަނޑު ސަބަބެއް ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަ ކުރެވެނީ‬ ‫ޯ‬

‫ދެމެހެއްޓުން‪ .‬އެހެންވީމަ އަސާސީ ގަވާއިދުގަ ކަނޑައެޅިފަވާގޮތުގެ މަތިން ޕާޓީގެ‬

‫ޑިމޮކުރަސީ ހަޖަމު ނުކުރެވޭ ޕާޓީގެ އިސް ފަރާތްތަކެއް ތިބުމުގެ ސަބަބުން ކަމަށް‪،‬‬

‫އެންމެހައި ކަންތައްތައް ހަމަމަގަށް އަޅުވައި ވީހާވެސް ސުލްހަވެރި ޑިމޮކްރެޓިކް‬

‫ޕާޓީގެވެސް އަދި ގައުމުގެވެސް ވެރިކަމުގެ އެއްވެސް ކަހަލަ ޝައުގުވެރިކަމެއް‬

‫ރީތި އުސޫލުން ކުރެވެން ހުރި މަސައްކަތް އަދިވެސް އަޅުގަނޑު ކުރާނަން‪.‬‬

‫ހުރެގެން އެކަމަށް އަޅުގަނޑު މަސައްކަތް ނުކުރާކަން ތަކުރާރުކޮށް އަޅުގަނޑު‬ ‫ސާބިތުވެސް ކޮށްދިނިން‪ .‬ދެން ނޯ ކޮންފިޑެންސް ވޯޓެއް ނެގި ކަމަށް ބުނާ އިރު‪،‬‬ ‫އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގައި ދަފުތަރު ކޮށްފައިވާ އެމްޑީޕީގެ އަސާސީ ގަވައިދުގައި‬

‫ސ‬

‫މި މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ ހިނގާދިޔަ ކަންތައްތަކުން ފެނުނީ‬

‫ތިވިދާޅުވި ކަންތައްތަކާ ހިލާފަށް ދިޔަތަން ނޫންތޯ؟‬

‫އޮންނަ ގޮތުން ޕާޓީގެ ރައީސާއި ނައިބު ރައީސްގެ އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ ވޯޓެއް‬ ‫ނުވެސް ނެގޭނެ‪.‬‬

‫ޖ‬

‫އެރޭ އެކަންޏެއްނޫން ތަކުރާރުކޮށް އެކަހަލަ ކަންތައްތައް ދާތީ‬

‫އަޅުގަނޑު ކަންތައް ބޮޑުވަނީ‪ .‬އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގަ އަޅުގަނޑުމެނަށް‬ ‫ސ‬

‫ރައީސް ނަޝީދަށް މިހާރު ޕާޓީގަ އޮތް ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތީ‬

‫ކޮބައިތޯ؟‬

‫ސިޔާސީ ގޮތުން ކަންތައްތައް ހާސިލުކުރެވޭނީ މަގުމައްޗަށް ނުކުމެގެން ހަޅޭފަޅޭ‬ ‫ޖަހައިގެނެއްނޫން‪ .‬މަގުމަތީގަ ސުލްހަވެރި ހިނގާލުންތައް ސުލްހަވެރި ގޮތުގަ‬ ‫އިހްތިޖާޖްކުރުން އެއީ އަޅުގަނޑުވެސް ތާއިދުކުރާކަމެއް‪ .‬ޤާނޫނު އަސާސީން‬

‫ޖ‬

‫އަސާސީ ގަވާއިދު ބުނާ ގޮތުން އާއްމު މެންބަރެއްގެ ހައިސިއްޔަތު‬

‫ލިބިދީފަ އޮތް މިނިވަންކަމެއް‪ ،‬އެކަމަކު އެލިބިދޭ މިނިވަންކަން ނަހަމަގޮތުގަ‬

‫އޮތީ‪ ،‬ދެވަނަ ހައިސިއްޔަތަކަށް އޮންނާނީ ޕާޓީގެ ރިޔާސީ ޕްރައިމަރީގަ‬

‫އަނެއްމީހާގެ މިނިވަންކަމަށް އަރައިގަނެވޭ ގޮތަށް‬

‫ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވީ ޕްރައިމަރީ ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން އަދި މިއަދާ‬

‫ބޭނުންކުރުމަކީ ޑިމޮކްރެޓިކް އުސޫލެއްކަމަކަށް‬

‫ހަމައަށް‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވޭ‪ .‬ރާޅުގަނޑު‬ ‫ސަރަހައްދަށް ކޮންމެ ރެޔަކު ‪ 60‬ނުވަތަ‬

‫ސ‬

‫ތި ވިދާޅުވަނީ ޕާޓީގެ އެންމެ އާއްމު މެންބަރެކޭ ރައިސް ނަޝީދެކޭ‬

‫އެއްވެސް ތަފާތެއް ނޯންނާނޭތޯ؟‬

‫‪ 80‬ހާސް ރުފިޔާ ޕާޓީގެ ބަޖެޓުން‬ ‫ހަރަދުކުރެވިގެން ދާއިރުގާ ޕާޓީގެ މެންބަރުން‬ ‫ތިބީ އުސްފަސްގަނޑަކު އެކަންޏެއްނޫން‪.‬‬

‫ޖ‬

‫‪18‬‬

‫އަސާސީ ގަވާއިދު ބުނާގޮތުން ނޯންނާނެ އެއްވެސް ތަފާތެއް‪.‬‬

‫‪ 48‬ހާސް މެންބަރުން ތިބިއިރު ރާއްޖޭގެ އެކިއެކި ސަރަހައްދުގަ އެކިއެކި‬ ‫ކަންކޮޅުތަކުގަ އެބޭފުޅުންގެ ޖީބުން ހަރަދުކޮށްގެން ދަރަނިވެރިވެގެން‬ ‫ޕާޓީގެ ހަރަކާތްތައް ކުރިއަށް ނުގެންދެވިފަ ތިބި އެތައް ހާސް‬

‫ހަރަކާތްތައް ހިންގާނެ ގޮތް ރޭވުމަށް ‪ 3‬މެންބަރުންގެ ކޮމެޓީއެއް‪ ،‬އެކަމަކު އެތިން‬ ‫މެންބަރުންގެ ކޮމެޓީގެ މަޝްވަރާގެ މަތިންނެއްނޫން މިއަދާހަމައަށް މަގުމަތީގެ‬ ‫ހަރަކާތްތައް ގެންދަނީކީ‪.‬‬

‫ބަޔަކު އެބަތިބި‪ .‬މިއަދު ގަބޫލުކުރަންޖެހޭ ހަގީގަތަކީ‬ ‫ރާއްޖޭގެ އެކި އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އަޅުގަނޑުމެނަށް‬

‫ސ‬

‫ރީކޯ މޫސާ މަނިކަށް ޕާޓީގަ އޮތް ހައިސިއްޔަތަކީ ކޮބައިތޯ؟‬

‫ލިބެންޖެހޭ ހައްގުތަކެއް ލިބިދިނުމުގަ‬ ‫ވަރަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް‬ ‫އެބަހުރި‪ .‬އެކަން ކުރިއަށް‬

‫ޖ‬

‫ޤާނޫނީ އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތެއް ނެތް އާއްމު މެންބަރެއްގެ‬

‫ހައިސިއްޔަތު އޮންނާނެ‪،‬‬

‫ގެންދިއުމަށްޓަކއި‬ ‫އެބޭފުޅުން‬

‫ސ‬

‫ޕާޓީގެ ރަސްމީ އެއްވެސް ލިޔެކިއުމެއްގަ ނެތްތޯ މޫސާ މަނިކަކީ ޕާޓީގެ‬

‫ވަގުތީ ޗެއަރ ޕާސަންކަން އެނގޭކަށް؟‬ ‫ޖ‬

‫އެބޭފުޅާ އަމިއްލަޔަށް އެހެން ލިޔުއްވާފަ ސޮއިކުރެއްވީމަ އޮވެދާނެ‪،‬‬

‫އެހެން ނަމަވެސް އައްޔަން ކުރުމުގެ ކަންތަކުގަ އެނގޭކަށް ފެންނާކަށް ނެތް‪،‬‬ ‫ނިސްބަތްވެވަޑައިގަންނަވާ ސަރަހައްދު ގައި ސިޔާސީ ހަރަކާތްތައް ކުރިއަށް‬

‫ސ‬

‫މަނިކުފާނު މީޑިއާއަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުތަކުގަ ވިދާޅުވެފަ އެބަހުރި‬

‫ގެންދިއުމަށް މުއާމަލާތްކުރުމުން ރައްޔިތުންނަށް އޭގެން ލިބިގެންދާނެ މަންފާ އާއި‬

‫ޕާޓީގެ އާއްމު މެންބަރުން މަނިކުފާނާ ހަވާލުކުރައްވާފަ ހުރި މަސްއޫލިއްޔަތު‬

‫މަލްޓިޕާޓީ ނިޒާމެއްގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބިގެންދާނެ މަންފާތަކެއް‬

‫އަދާ ކުރުންމަތީ ދެމިހުންނަވާނެކަމަށް‪ ،‬ޕާޓީ ތެރެއިން މިކަމަށް ޖާގަ އޮތް ކަމަށް‬

‫ހުންނާނެ‪ ،‬އެކަމަކު ދިގުދެމިގެންދާ ހަރަކާތެއްގެ ގޮތުގަ މުޅި މާލެ ތެރޭގަ ހަޅޭ‬

‫ގަބޫލުކުރައްވަންތޯ؟‬

‫ފަޅޭ ޖަހާ މިކަހަލަ ކަންތައް ކުރުމުން އޭގެ ސަބަބުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬ ‫ސިޔާސީ ގޮތުން ވަރަށް ދެރަ ނިކަމެތި ގޮތްތަކެއް އެބަދިމާވޭ‪،‬‬ ‫ތާއީދުކުރައްވާ ސައިލެންޓް ވޯޓްސް އެބަތިބި‬

‫މިޕާޓީއަށް‬

‫ޖ‬

‫ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހު މެންބަރުންވެސް އަދި ގައުމި މަޖިލީހުގެ‬

‫މެންބަރުންވެސް ކަންތައްތައް ވަމުންދާ ގޮތް ވިސްނިވަޑައިގެން ޒިންމާދާރުކަމާއެކީގަ‬

‫ބައިވަރު‪ .‬އެމީހުންގެ ނިދި ނަގާލެވި‬

‫މަސައްކަތް ކުރައްވާނެކަމަށް އަޅުގަނޑު‬

‫އެމީހުންގެ އާޢިލާތަކަށް ދަތި‬

‫މެންބަރުންގެ ވިސްނުންފުޅު މިކަމުގަ ތަންކޮޅެއް ފުޅާކޮށް ގެންގުޅުއްވާ މުޅި ޕާޓީގެ‬

‫އުނދަގޫވެ‪ ،‬ތަންތަނުގެ ބިއްލޫރި‬

‫މަސްލަހަތާ ޕާޓީގެ ބޮޑު މަންޒަރަށްޓަކައި އެބޭބޭފުޅުން އަދިވެސް ހަމަ ޕާޓީގެ‬

‫ތަޅާ މާރާމާރީ ހިންގާ މިކަހަލަ‬

‫ރައީސް އާއި ނައިބުރައީސް ގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާ ކުރުމަށް ދިމާވެފަ ހުރި‬

‫ހާދިސާތަކެއް ހިނގާ ދިޔައީމަ‬

‫ހުރަސްތައް ގިރާ ކުރުމަށް ކޮށްދެވެން ހުރި މަސައްކަތްތައް ކޮށްދޭނެ ކަމަށް‬

‫އުއްމީދުކުރަނީ‪ ،‬އަދި ގައުމީ މަޖިލީހުގެ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް ތާއީދުކުރަން‬

‫އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރަނީ‪ .‬ވަކި ބޭފުޅަކު ބޭނުންވާތީ ހަމަ އެ ބޭނުންވާހާ ގޮތަކަށް‬

‫ތިބި އެތައް ބައެއްގެ ނުރުހުން‬

‫ހުރިހާ ކަމެއް ކުރާން ޖާގަ ނުދެއްވާނެ ކަމަށް އަޅުގަނޑު ގަބޫލު ކުރަނީ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެބަ އަމާޒުވޭ‪.‬‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމީ މަޖިލީހުން‬ ‫ގަރާރެއް ފާސްކޮށްފަ އޮންނާނެ‬

‫ސ‬

‫މަނިކުފާނު ތި މާނަ ކުރައްވަނީ ރައީސް ނަޝީދަކީ ޑިކްޓޭޓަރޝިޕް‬ ‫ވެރިއެއް ކަމަށްތޯ؟‬

‫މަގުމަތީގެ‬ ‫ޖ‬

‫ހިނގާފަ ހުރި ކަންތައްތަކަށް ބަލާއިރުގަ‬ ‫އަދި ބައެއް ބޭބޭފުޅުންގެ ތުހުމަތުތަކަށް ބަލާއިރުގަ‬ ‫އެހެން ބުނެވޭނެ ޖާގަ އެބޮތް‪ .‬އެއީ މިސާލަކަށް‬ ‫ޕާޓީ ނިޒާމުގެ ވެރިކަމެއް ހިންގަމުން ގެންދިޔަ‬

‫‪19‬‬

‫އިރުގަ ވެރިަކން ކުރާ ޕާޓީގެ ރައީސާ ސިޔާސީ ކަންކަމުގަ މަޝްވަރާ ނުކުރެވި‬

‫ނިޔަތުގަ ލޯކަލް ކައުންސިލް ގެ ގާނޫނެއް ފާސްކުރެވި އެގޮތަށް އަމަލުކުރެވެމުން‬

‫ދިޔަ ދިޔުންވެސް އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަ ކުރެވޭ އަދި މުޒާހަރާތަކާ އެކި އެކި‬

‫ދިޔައިރުގަ އަޅުގަނޑުމެން އެޑްވޮކޭޓް ކުރަމުން މިގެންދިޔައީ މާލޭގަ ތޮއްޖެހިފަ‬

‫ހާދިސާތައް ހިނގަމުން ދާއިރުގާ އަޅުގަނޑު އަމިއްލައަށްވެސް މަޝްވަރާކޮށްގެން‬

‫އޮތް ސިޔާސީ ބާރުވެރިކަން‬

‫އޭގެ ސުލްހަވެރި ހައްލު ހޯދުމަށް އެތައްފަހަރަކު އެދިފަ އޮތް އޮތުމަށްވެސް‬

‫މިއަދު ގިނަ ބަޔަކު އުފައްދާ ސުވާލަކީ ލޯކަލް ކައުންސިލްތައް އިންތިޚާބުވެގެން‬

‫އިޖާބައެއް ނުދެއްވާ އެމަޝްވަރާ ކުރުމުގެ ކަންތައް ތަކަށް އިސްކަން ނުދެވި‬

‫އައީމާ އެބާރުވެރިކަން ކިހާވަރަކަށް ދޫކުރެވިފަތޯ އޮތީ ނޫނީ އިތުރަށް ބާރުތައް‬

‫އތުން ފާހަގަ ކުރެވިގެން ދޭ‪ .‬މަލްޓި ޕާޓީ ނިޒާމު ގެ ވެރިކަމެއްގައި‬ ‫އޮތް ޮ‬

‫ހިފެހެއްޓިފަތޯ އޮތީ މީ އުފެދޭ ސުވާލެއް‪.‬‬

‫ރައްޔިތުންގެ އަތްމައްޗަށް ދޫކޮށްލާ ވާހަކަ‪ .‬އެކަމަކު‬

‫އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުން މުޒާހަރާ ކުރުމީ އެއީ ހަމަ ނޯމަލް ޕްރޮސީޖާ އެއް‪ .‬އެހެން‬ ‫ކަންތައްތައް ވެގެން ދާއިރުގާ ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ސުލްހަވެރި ހައްލު‬

‫ސ‬

‫ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި ރައީސް ނަޝީދު ނުވަތަ ރީކޯ މޫސާ މަނިކު‪،‬‬

‫ހދަނީ މަޝްވަރާ ކުރެވިގެން‪ ،‬އަޅުގަނޑު ނުބުންޏަސް އެނގިވަޑައިގަންނަވާނެ‬ ‫ޯ‬

‫އެބޭފުޅުން އެކަންތައްތައް ކުރައްވަމުން ގެންދިޔަ ގޮތަށް ޕާޓީ ތެރޭ ކަންތައްތައް‬

‫އެއްވެސް ވަރެއްގެ މަޝްވަރާއެއް ހިނގާފަ ނެތްކަން‪.‬‬

‫ކުރެވުމުގެ ޖާގަ ޑީޑީ ދެއްވާނަންތޯ؟‬

‫ސ‬

‫ރައީސް ނަޝީދު ކުރެއްވީ ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަމެއް ކަމަށް ގަބޫލު‬

‫ޖ‬

‫ގާނޫނީ ގޮތުން ޕާޓީ ހިމާޔަތްކޮށް‪ ،‬ޕާޓީގެ އަސާސީ ޤަވާއިދު‬

‫ކުރައްވަންތޯ؟ އަދި ރައީސް ނަޝީދާ މަނިކުފާނާ ކިހާވަރެއްގެ ގުޅުންތަކެއް މިދިޔަ‬

‫ހިމާޔަތްކޮށް އަސާސީ ޤަވާއިދުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ގޮތަށް އާންމު މެމްބަރުންނަށް‬

‫ތިން އަހަރުތެރޭގަ އޮތްތޯ؟ ކިހާދުވަހެއްދޭތޯ މުއާމަލާތް ނުކުރެވި؟‬

‫ހިދުމަތް ކުރުމުގެ ޖާގަ‪ ،‬ލިބޭތޯ ޤާނޫނީ ގޮތުން ކުރެވެންހުރި މަސައްކަތްތައް‬ ‫އަޅުގަނޑު އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ކުރިޔަށް ގެންދާނަން‪.‬‬

‫ޖ‬

‫ޕާޓީގެ ރައީސް ގެ ހައިސިއްޔަތުން އަޅުގަނޑާ އެއްވެސް މުއާމަލާތެއް‬

‫ހިންގަވާފައެއް ނެތް‪ ،‬ދެން ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަމޭ ހަމަ އެކަނި ބުނެފަ އެގޮތަށް‬ ‫އަމަލު ނުކުރެވޭ ކަމަށް ވަންޏާ ވަރަށް ގިނަބަޔަކު ސުވާލު އުފައްދަވާނެ‪.‬‬ ‫މިސާލެއްގެ‬

‫ސ‬

‫އެމް‪.‬ޑީ‪.‬ޕީ ގެ ގްރާސް ރޫޓް ލެވަލްގައި މަނިކުފާނަށް ތާއީދު އޮތީ‬

‫ކިހާވަރަކަށްތޯ؟‬

‫ގޮތުން ދަންނަވާ ކަމަށް ވަނ‬ ‫ ‬ ‫ްޏާ ލޯކަލް ކައުންސިލްތައް‬ ‫ނުވަތަ ރަށްރަށުގަ ތިބޭ‬

‫ޖ‬

‫ތާއިދު އޮތްވަރު ވަރަށް ސާފު ދެއްތޯ‪ .‬ޕާޓީގެ ރައީސްގެ‬

‫އިންތިހާބުގައިވެސް ފެނިގެން ދިއަ ދެއްތޯ‪.‬‬

‫ކަތީބުންނަކީ ރައްޔިތުން‬ ‫އިންތިހާބުކޮށްފަތިބޭ‬

‫ސ‬

‫ޕާޓީގެ އޮފީހަށް ވަކިވަޑައިގެން މަސައްކަތް އެބަ ކުރައްވަންތޯ؟‬

‫ބޭފުޅުންގެ ގޮތުގަ ހަދާ‬ ‫އެސަރަހައްދުގެ ހުރިހާ‬ ‫ބާރުވެރިކަމެއް ރައްޔިތުންގެ‬ ‫އަތްމައްޗަށް ދޫކޮށްލުމުގެ މާތް‬

‫ޖ‬

‫ޕާޓީ އޮފީހުގެ ކަންއްތައްތައް ހުންނަ ގޮތުން އަޅުގަނޑު ކުރިންވެސް‬

‫ދަންނަވާލިހެން ވަގުތީ ޗެއާރ ޕާރސަން ހުންނަނީ އިދާރީ މުވައްޒަފުންނަށް‬ ‫އަމުރުކޮށްފަ ރައީސް އަށް އެއްވެސް ކަހަލަ އިދާރީ މަސައްކަތެއް ކޮށް ނުދޭން‪،‬‬ ‫ކޮށްދީފިއްޔާ ވަޒީފާއިން ކަނޑާލާނެކަމަށް‪ .‬އެހެންވީމަ އެއީ ފަސޭހަ ކަމަކަށްނުވޭ‪،‬‬ ‫ނަމަވެސް އަޅުގަނޑު އޮފީހަށް ވަދެލާފައި ކުރެވެން އޮތް ކަމެއް ވެއްޖެއްޔާމުން‬ ‫ކުރެވެން އޮތް މިންވަރަކުން ކުރަމުން މި ގެންދަނީ‪ .‬އޭގެ އިތުރުން އަޅުގަނޑު‬ ‫ޖަވާބުދާރީ ވާންޖެހޭ ސިޓީތަކަށާއި‪ ،‬ސެކެރެޓަރީ ޖެނެރަލްއާއި ކޮމިއުނިކޭޓް ކޮށްގެން‬ ‫އެކަންތައްވެސް ކުރިއަށް އެބަ ގެންދަން‪.‬‬ ‫ސ‬

‫ސެކަރަޓަރީ ޖެނެރަލް‪ ،‬ރަސްމީ މުއާމަލާތްތަކުގައި‪ ،‬ޕާޓީގެ އިދާރީ‬

‫އޮފީހުން މަނިކުފާނާއި‪ ،‬މުއާމަލާތް ކުރައްވަމުން ގެންދަވާތޯ މިހާރު؟‬ ‫ޖ‬

‫‪20‬‬

‫ޕާރޓީގެ ސެކެރަޓަރީ ޖެނެރަލް ކުރައްވާ‪.‬‬

‫ސ‬

‫ރައީސް ނަޝީދު އިސްތިއުފާ ދެއްވި ދުވަހު އެއްވެސް ވަރަކަށް‬

‫ފަދަ ހާލަތެއް ނެތް ކަމަށް؟‬

‫މަނިކުފާނާއި މަޝްވަރާ ކުރެއްވެވިތޯ؟‬ ‫ޖ‬ ‫ޖ‬

‫އަޅުގަނޑާ ޕާޓީގެ ރައީސްގެ ހައިސިއްޔަތުން އެއްވެސް މަޝްވަރާއެއް‬

‫އަޅުގަނޑަކަށް ނޭނގެ އެއްވެސް ބަޔަކު ރައީސް ނަޝީދަށް މަޖުބޫރު‬

‫ކުރެއްވި ހާލަތެއް މެދުވެރިވި އޭރަކު‪ .‬އޭރަކު ވިދާޅެއް ނުވޭ‪ .‬މާ ފަހުން‬

‫ނުކުރައްވާ‪ .‬އަޅުގަނޑުމެންނާއި ބައްދަލު ކުރެއްވެވި ކެބިނެޓްގައި އިސްތިއުފާ‬

‫ނޫންތޯ މަޖުބޫރު ހާލަތެއްގެ ވާހަކައެއް ކަމަށް ވިދާޅުވީ‪ .‬އަޅުގަނޑު ގާތުގައި‬

‫ދެއްވެވުމުގެ ކުރިން‪ .‬އަޅުގަނޑު އެދުވަހު ހަމަ ވަގުތުން ދެންނެވިން އަޅުގަނޑަށް‬

‫ވިދާޅު ނުވީމަ އެއަކަށް އަޅުގަނޑަކަށް އެޑްރެސް ކުރާކަށެއްވެސް ނޭނގުނު‪.‬‬

‫ފެންނަ ކަމެއް ނޫނޭ އިސްތިއުފާ ދެއްވުމަކީ‪ .‬އަދި އޭގެ ކުރީގައިވެސް‬

‫ހަމައެކަނި ވިދާޅުވީ ޑީޑީ ކޮންކަހަލަ ވާހަކައެއްހޭ ތި ދައްކަނީ‪ ،‬މި އޮތީއެއްނުހޭ‬

‫ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެސް އިޝާރާތަކަށް‪ ،‬ނަޝީދު ވިދާޅުވެގެން އިންޑިއަން‬

‫ފެންނަން‪ .‬އެ އިޝާރަތް ކުރެއްވެވީ މަގުމަތީގެ ހަރަކާތްތަކަށް‪ .‬އަޅުގަނޑު‬

‫ކމިޝަނާއި ވެސް އޭރު އަޅުގަނޑުމެން މަޝްވަރާ ކުރަމުން ގެންދިޔައީ‪.‬‬ ‫ހައި ޮ‬

‫ދެންނެވިން އާދޭހޭ‪،‬‬

‫އިންޑިއަން ހައިކޮމިޝަނަރ މަސައްކަތް ކުރެއްވީ ހުރިހާ ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ‬

‫ޓީވީއިން އަޅުގަނޑަށް ފެންނަމުން ދިޔަޔޭ ފުލުހުން މިޔުޓިނީގައި ތިބިކަން‪.‬‬

‫އިސްލީޑަރުން‪ ،‬ހާއްސަކޮށް އިސްކޮށް ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގައި ތަމްސީލު ކުރާ‬

‫އަދި އާންމުންގެ ގިނަ ބަޔަކު އެއްވެގެން‪ ،‬އިއްތިހާދުގެ ބޭބޭފުޅުން ތިއްބެވިކަން‪.‬‬

‫ބޮޑެތި ޕާޓީތަކުގެ އިސްބޭފުޅުންނާއި‪ ،‬އަޅުގަނޑުމެންނާއި އެކީގައި މަޝްވަރާ‬

‫އެކަމަކު އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި މިޔުޓިނީގައި ތިއްބެވި ބޭފުޅުން‬

‫ކޮށްލައިގެން ސްޓޭޓްމަންޓެއް ނެރިފައި ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ސުލްހަވެރި‬

‫ޑިމާންޑް ކުރައްވަމުން ގެންދެވީ އެންމެ ކަމަކަށް‪ .‬އެއީ ފަސީހު ނިކުމެ ވަޑައިގެން‬

‫ހައްލެއް ހޯއްދެވޭތޯ މަސައްކަތް ކުރައްވަމުން ގެންދަވަނިކޮށް‪ ،‬ރައީސް ނަޝީދު‬

‫ވިދާޅުވުމޭ ތިމަންނަމެންނަށް ގާނޫނާއި ހިލާފު އަމުރެއް ނުކުރައްވާނެ ކަމަށާއި‪،‬‬

‫ގތަށް ނިންމަވާ ކުރިއަށް ގެންދެވީ‪ .‬އަޅުގަނޑު އޭރުގަވެސް ދެންނެވީން‪،‬‬ ‫އެ ޮ‬

‫ތިމަންނަމެންނަށް މިޔުޓިނީއަށާއި‪ ،‬އަދި ކުރެވުނު ކަމަކަށް މާފުދެއްވާނެ ކަމަށް‪.‬‬

‫ރައީސް ނަޝީދުވެސް ވިދާޅުވެގެން މިކަހަލަ މުއާމަލާތް ތަކެއް ދަނިކޮށް އެގޮތަށް‬

‫އެހެންވީމަ އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ސިޔާސީ ގޮތުން ބަލާއިރުގައި އެންމެ‬

‫ނިންމި ނިންމެވުމަކީ އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ކަމެއް ނޫނޭ‪ .‬އަދި އޭގެ އިތުރަށް‬

‫ބަހެކޭ ބުނެލަން ވަނީ‪ .‬ދެން ފަހުން ހަގީގަތުގައިވެސް އެ މިއުޓިނީ އެރޭންޖްކޮށް‬

‫ވެސް ރައީސް ނަޝީދު ބޭނުންފުޅުވެއްޖެކަމަށް ވެއްޖެއްޔާ ކެބިނެޓުން ނެގޭ ކުޑަ‬

‫ނޫނިއްޔާ އެތަނުގައި ގަވާއިދާއި ހިލާފު ކަމެއް ކުރިއްޔާ ކުރުމުގެ އިސްކޮށް ހުރި‬

‫ކޮމެޓީއަކުން އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކާއި އެކީގައި ނުވަތަ އެއްވެފައި ތިބި މީހުންނާއި‬

‫ބޭފުޅަކާއި ދޭތެރޭގައި ހަމަ ފިޔަވަޅު އެޅުއްވޭނެނޫންތޯއޭ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑަށް ކޮނެމެވެސް ވަރަކަށް އެބަފެނެޔޭ‪ .‬އަދި‬

‫މުއާމަލާތް ނުވަތަ އެއްވެފައި ތިބި މީހުން ލީޑްކުރަންތިބި ބަޔަކާއި އެކީ‬ ‫މަޝްވަރާކޮށްލައިގެން މިކަމަށް އެދެވޭ ހައްލެއް ހޯދޭތޯ މަސައްކަތް ކުރަންވާނެ‬ ‫ކަމަށް އަޅުގަނޑު ބުނިން‪.‬‬ ‫ސ‬

‫މަނިކުފާނު އެ ގޮތަށް ވިދާޅުވީ އެއީ މަނިކުފާނަށް ގަބޫލުފުޅު‬

‫ކުރެއްވުނީތޯ އެ ދުވަހު އެ ތަނުގައި ރައީސް ނަޝީދު އިސްތިއުފާ ދެއްވަން ޖެހޭ‬

‫ސ‬

‫ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން ނިމިގެން ދިޔައީ ބަޣާވާތަކުން ކަމަށް ޑީޑީ‬

‫ގަބޫލު ކުރައްވަންތޯ؟‬ ‫ޖ‬

‫ބަޣާވާތަކުންނޭ ކަނޑައެޅިގެން ‪ 100‬ޕަރސަންޓް ބުނާނެ ޖާގަ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެނިގެންދާނީ އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި މިނިވަން‬

‫‪21‬‬

‫މުސްތަގިއްލު އިންވެސްޓިގޭޝަންއެއް ކޮށްފަ‪ .‬އެހެންނޫން ޕޮލިހުން މިޔުޓިނީގައި‬ ‫ތިއްބެވި ތިއްބެވުމާއި އަދި ޕޮލިހުންގެ ފަރާތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޓީވީ ތަކުން‬

‫ޖ‬

‫ރަނގަޅު އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ‪.‬‬

‫ފެނިގެންދިޔަ މަންޒަރުތަކުން ގަވާއިދާއި ހިލާފު އަމަލުތަކެއް ހިނގާފައިވާކަން‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފާހަގަކުރެވޭ‪ .‬އަޅުގަނޑު އެކަން ކުށްވެރިވެސް ކުރަން‪ .‬އެކަން‬

‫ސ‬

‫އަނބިކަނބަލުން އަދި ކިތައް ބޭފުޅުން އެބަ ތިއްބެވިތޯ؟‬

‫ހިނގާފަ އޮތީ ކިހިނެއްތޯ‪ ،‬އެކަން ހިނގަން މެދުވެރިވީ ކޮން ސަބަބުތަކެއްތޯ‪ ،‬އެއީ‬ ‫ހަގީގަތުގައިވެސް ބަލަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް‪.‬‬

‫ޖ‬

‫ރޫސީ ވިލާތުގަ ކިޔަވަން ހުރި އިރު ކައިވެނި ކުރި މީހަކަށް ލިބިފަ‬

‫ހުރިދަރިއެއް އެންމެ ދޮށީ ދަރިއަކީ އޭގެފަހުން އުފަން ރަށުން ކައިވެނި ކުރި‬ ‫ސ‬

‫މިހާރު ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއް ބާއްވައިފި ނަމަ ރައީސް ނަސީދަށް‬

‫ވެރިކަން ކާމިޔާބު ކުރެއްވުމުގެ ފުރުސަތު އޮތްކަމަށް ގަބޫލު ކުރައްވަންތޯ؟‬

‫ބޭފުޅާގެ ދެކުދިން‪ ،‬އޭގެފަހުން އަޅުގަނޑުމެން އަތޮޅު މަރަދޫ ބޭފުޅަކާ ކައިވެނި‬ ‫ކުރީ އެބޭފުޅާގެ ވެސް ދެއަހަރަށް ދާ ކުއްޖަކު ހުންނާނެ‪ ،‬ޖުމުލަ ހަތަރު ކުދިން‬ ‫ތިބެނީ‪.‬‬

‫ޖ‬

‫ރައީސް ނަޝީދުއަށް ވެރިކަން ހޯއްދެވުމުގެ ފުރުސަތު އޮތްތޯ ނެތްތޯ‬

‫ނިންމާނީ ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން‪ .‬ރައީސް ނަޝީދު ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެންނެވި‬ ‫އިންތިހާބުތަކުގެ ނަތީޖާ ތަކަށް ރިޢާޔަތް ކޮށްގެން ދެން އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬

‫ސ‬

‫އަޅުގަނޑަށް މައުލޫމާތު ލިބިފަ އޮތީ މިހާރު މަނިކުފާނުގެ ދެ‬

‫އަނބިކަނބަލުން ތިއްބެވި ކަމަށް ރަނގަޅު މައުލޫމާތެއްތޯ؟‬

‫އެއްޗެއް ބުނެވޭނީ‪ .‬އަޅުގަނޑަކީ ފެންނަން ހުރި ހެކިތަކަށް ރިޢާޔަތް ކުރަންޖެހޭ‬ ‫ކަންތައްތަކަށް ރިޢާޔަތް ކޮށްފައި އެއްޗެއް ބުނާ މީހެއް‪ .‬އެގޮތުން އަޅުގަނޑަށް‬

‫ޖ‬

‫ރަނގަޅު މައުލޫމާތެއް އެންމެ ފުރަތަމަ ރޫސީ ވިލާތުގެ ކައިވެނި‬

‫ދެންނެވޭނީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގައި ރައީސް ނަޝީދަށް‬

‫ވަރަށް ކުރީގަ ރޫޅިގެން ގޮސްފަ ވަނީ ތިން އަހަރު ދުވަހުގެ މުއްދަތަކަށް ފަހު‪.‬‬

‫ލިބިވަޑައިގަތީ ‪ 24‬ޕަރސަންޓް‪ .‬އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވަތަން އެދޭގޮތަށް‬

‫އެހެން ނަމަވެސް އެކައިވެންޏަށް ލިބުނު ދަރިފުޅު ކިޔެވުން ނިންމާލީވެސް މާލޭގަ‬

‫ބައިވެރިވެގެން ލިބުނު ވޯޓު ތަކަކާއި އެކީގައި މެޖޯރިޓީ ‪ 54‬ޕަރސަންޓް ލިބުނީ‪.‬‬

‫ސީއެޗްއެސްއީ ނިންމާލާފަ ވިލާ ކޮލެޖް ނިންމާލާފަ މިހާރު ސައިޕްރެސް އަށް މަތީ‬

‫މިއަދުގެ ހާލަތަށް ބަލާއިރުގައި ކުރީގެ ރައީސް ނަޝީދަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވި‬

‫ތައުލީމު ހާސިލް ކުރުމަށް ފޮނުވާފަ ވީ‪.‬‬

‫‪ 24‬ޕަރސަންޓްއަށްވުރެ އިތުރު ވޯޓްލިބޭނެކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭ‪.‬‬ ‫ނިސްބަތުން ކުރެވިފައި ހުރި ކަންތައްތަކެއް ހުރިކަން އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލުވެސް‬

‫ސ‬

‫އެބޭފުޅާގެ އުމުރުން ކިހާވަރެއްތޯ ވާނީ؟‬

‫ކުރަންޖެހޭނެ‪ .‬މި ކަންތައްތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް ވޯޓުލިބޭނެ މިންވަރު އެއީ ރައްޔިތުން‬ ‫ނިންމާނެ ކަމެއް‪ .‬އަޅުގަނޑުގެ ހިޔާލަކީ ކުރީގެ ލިބުނު ޕަރސަންޓްެއަށްވުރެ ބޮޑު‬

‫ޖ‬

‫‪ 21‬އަހަރު ފިރިހެން ކުއްޖެއް‬

‫ޕަރސަންޓެއް ލިބޭނެ‪ .‬ފުރަތަމަ ބުރުގައި ‪ 50‬ޕަރސަންޓްއަށް ވުރެ ގިނައިން‬ ‫ލިބޭނެ ކަމާއި މެދު އަޅުގަނޑަށް ސުވާލު އުފެދޭ‪ .‬އެއީ ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ‬ ‫މަސްރަހު މިވަގުތު އޮތް ގޮތުން‪.‬‬ ‫ސ‬

‫އެމްޑީޕީގެ ސަރުކާރުގަ ރާއްޖޭގައި ލާދީނީ ފިކުރު ޕްރޮމޯޓު ކުރުމަށް‬

‫މަސައްކަތް ކުރި ކަމަށް ވާހަކަ ދެކެވޭ‪ .‬މިކަމާ ކީކޭތޯ ވިދާޅުވަނީ؟‬ ‫ޖ‬

‫އަޅުގަނޑު ދަންނަވާލަން ބޭނުންވަނީ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމެއްގައި‬

‫ތިަކަހަލަ ކަންތައްތަކެއް ހިނގާކަމުގެ ވާހަކަތަކެއް ދެކެވިގެން ދިޔަ ކަމީ ޕާޓީގެ‬ ‫ރައީސްގެ ހައިސިއްޔަތުން ވަރަށް ހިތާމަ ކުރާ ކަމެއް‪ .‬އެމްޑީޕީގެ މެނިފެސްޓޯ‬ ‫އަދި އެމްޑީޕީގެ އަސާސީ ޤަވާއިދުގައި އެއްވެސް ކަހަލަ ލާދީނީ ކަންތައްތަކެއް‬ ‫ހިންގުމުގެ ޖާގައެއް ދީފައެއް ނޯންނާނެ‪ .‬އެހެންވީމަ ނެތް ކަމެއް ކުރިއަށް‬ ‫ގެންދާ ވާހަކައާއި ގެންދެވިފައި އޮތް ވާހަކައެއް ދެކެވިގެން ދާ ކަމީ އަޅުގަނޑަށް‬ ‫ވަރަށް ހިތާމަ ކުރާ ކަމެއް‪ .‬އަދި ކުރީގަ ތިގޮތަށް ވާހަކަ ދެކެވިފަ އޮތް އޮތުމުގެ‬ ‫އިތުރުން ރައީސް ނަޝީދު އިންޑިއާއަށް ކުރި ދަތުރެއްގައި ވޮޝިންގްޓަން ޕޯސްޓް‬ ‫ހެން އަޅުގަނޑަށްހީވަނީ‪ ،‬ދެއްވެވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ރާއްޖޭގެ ތައުލީމީ މަންހަޖު‬ ‫ދީނާ ދުރުގޮތަކަށް ބައްޓަން ކުރެއްވުމަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވެވި ކަމުގެ ވާހަކަ‬ ‫ދައްކަވާފައި އޮތް އޮތުމުން ކުރީގައި ދެކެވިފައި ހުރި ވާހަކަތަކަށް ކޮންމެވެސް‬ ‫ވަރެއްގެ ހަގީގީ ކުލަވަރެއް އަންނަކަން ފާހަގަކުރެވޭތީވެސް އަޅުގަނޑު އެކަމާ‬ ‫ވަރަށް ހިތާމަ ކުރަން‪ .‬އެއީ އަޅުގަނޑު ވަރަށް ކަންބޮޑުވާ ކަމެއް‪.‬‬ ‫ސ‬

‫‪22‬‬

‫މަނިކުފާނުގެ ޢާއިލީ ކަންތައްތައް ކިހިނެއްތޯ؟‬

‫ސ‬

‫މަނިކުފާނުގެ ރަށުން ކައިވެނި ކުރި ބޭފުޅާގެ ކޮންކަހަލަ ކުދިއްނެއްތޯ‬

‫ތިބީ؟‬ ‫ޖ‬

‫އެއީ އަންހެން ކުއްޖަކާ ފިރިހެން ކުއްޖަކާ‪ ،‬އެއްކުއްޖަކަށް ‪ 12‬އަހަރު‬

‫އަނެއްކުއްޖާ އަށް ‪ 8‬އަހަރު‪ .‬މަރަދޫ ބޭފުޅާގެ ދޮޅުއަހަރުގެ ކުއްޖެއް‬ ‫ސ‬

‫ދެ އަނބިކަނބަލުންވެސް މިކޮޅުގަތޯ؟‬

‫ޖ‬

‫ދެބޭފުޅުންވެސް މިވަގުތު މާލޭގަ‬

‫ސ‬

‫ދެބޭފުޅުން ގުޅުން ކިހިނެއްތޯ؟‬

‫ޖ‬

‫ދިވެހިންގެ އާދަކާދަ ހުންނަގޮތް ވަރަށް ސާފުކޮށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާނެ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދީނީ ގޮތުން އެގޮތަށް ޖާގަ ލިބިފަ އޮތްނަމަވެސް‬ ‫ކޮމިއުނިޓީ ތެރޭގަ ބައެއްކަހަލަ ހިޔާލު ތަފާތުވުންތަކެއް ހުރުމާ އެކީވެސް‬ ‫ބައެއްކަހަލަ ދިރިއުޅުމުގެ ވިސްނުމުގެ އާދަކާދަ ހުންނަގޮތުން ކޮންމެވެސް‬ ‫ވަރެއްގެ ހިޔާލުތަފާތުވުންތަކެއް އޮތީމަ ބައެއް ބޭބޭފުޅުން ދެކޭގޮތުގަ އެއީ‬ ‫އެންމެ ރަނގަޅުގޮތަކަށް ނުވޭ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް ހަގީގަތަކަކީ ދީނީ ގޮތުން‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުރުން ހުއްދަކުރާ ކޮންމެ ކަމެއްގެ ރަނގަޅު މާނައެއް‬ ‫އެކުލެވޭ އަޅުގަނޑަށް ދީނީ ގޮތުން ކަންތައްތައް އޮޅުންފިލާފަ ހުރި މިންވަރަށް‬ ‫ބަލާއިރުގަ‪ .‬މިކަހަލަ ބައިވަރު ސަބަބުތަކާ ހުރެ ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ހިޔާލު‬ ‫ތަފާތުވުންތަކެއް ހުންނަކަމަށް ފާހަގަ ކުރެވޭ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް އަޅުގަނޑު‬ ‫އަބަދުވެސް ބަލަނީ މަސްލަހަތު ނުގެއްލޭ ގޮތަށް ކަނޑައެޅިފަ އޮންނަ މިންގަނޑުގެ‬ ‫ތެރެއިން ރީތި ގޮތުގަ ގެންދެވޭތޯ އަނެއްހެން މާބޮޑުކަންތައްތަކެއް ދިމާނުވެ ވަރަށް‬ ‫ސުލްހަވެރިގޮތުގަ ކުރިއަށް އެބަ ގެންދެވޭ‪.‬‬ ‫ސ‬

‫މި ގޭގަތޯ ދެ އަނބިންވެސް ތިއްބަވަނީ؟‬

‫ޖ‬

‫މިގޭގަ ދެފްލޯއެއްގަ‬

‫ސ‬

‫ކިހިނެއްތޯ ކުދިންގެ މެދުގަ ގުޅުން؟‬

‫ޖ‬

‫ކުދިން ހަމަ އަޅުގަނޑުގެ އެންމެ ހަގު ދަރިފުޅު ދެކެ ވަރަށް ލޯބިވާނެ‬

‫ހުރިހާ ބޭފުޅުންވެސް އެދަރިފުޅު ނުފެނި ގިނައިރުވެއްޖިއްޔާ ވަރަށް ފޫހިވެގެންވެސް‬ ‫އުޅޭނެ‪.‬‬

‫ސ‬

‫ރޫސީ ވިލާތުގެ ކައިވެނި ދެތިން އަހަރު ތެރޭގަ ރޫޅިގެން‬

‫ދިޔަވާހަކަ ވިދާޅުވެއްޖެ‪ ،‬ހިއްސާ ކޮށްލެވިދާނެތޯ ކީއްވެގެންކަން؟‬ ‫ޖ‬

‫ރޫސީވިލާތު ކައިވެންޏަކީ ވެސް ހަގީގަތުގަ ވަރަށް އެހެންކަހަލަ‬

‫ގޮތަކަށް ދިމާވި ކައިވެންޏެއް‪ .‬އެއީ އަޅުގަނޑު ސްކޫލު ނިންމާލާފަ‬ ‫އުމުރުން ‪ 19‬އަހަރުގަ ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދާންޖެހުނީ އޭރުވެސް‬ ‫ރަށުކުއްޖަކާ ރައްޓެހިވެގެން އުޅުނީ‪ .‬ދެން އެކުއްޖާ އަމިއްލައަށް‬ ‫ރުޅިވީ ފެމެލީ ތެރެއިންވެސް ދިމާވި ސަބަބުތަކާ ހުރެ‪ .‬އެހެންވެ‬ ‫ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ މާޔޫސްކަމެއްގެ ތެރޭގަ އަޅުގަނޑަށް ހުރެވުނީ‬ ‫ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދިޔައިރުގަ‪ .‬އަޅުގަނޑު ކިޔަވަން އުޅުނު ކޮލެޖުން‬ ‫ހަމަ އެހެން ފެކަލްޓީއެއްގަ ކިޔަވަމުން ދިޔަ ކުއްޖެއް އެއީ އެކުއްޖާގެ‬ ‫މިޒާޖާ އަޅުގަނޑާ ދިމާވެ ރަހުމަތްތެރިކަމުގެ ގުޅުން ބަދަހިވެގެން‬ ‫ދިޔައީ‪ .‬އެކުއްޖާވެސް އިސްލާމްދީން ގަބޫލުކޮށް އެގޮތަށް އުޅެން ފެށީމަ‬ ‫އަޅުގަނޑު ހިތަށް އެރީ ދީން ގަބޫލުކުރަންޏާ ވަކި އެތެރެ ވިޔަށް‬ ‫ބޭރުވިޔަސް ނޯންނާނޭ ގޯހެއް‪ .‬ދީނީ ގޮތުން ބަލާއިރުގަ އިސްލާމް‬ ‫ދީނަށް އިތުރު ބޭފުޅަކު އައުންވެސް އެއީ ރަނގަޅުކަމެކޭ‪ ،‬އޭރުދެން‬ ‫ބަދަހިވި ގުޅުމުގެ ތެރެއިން ކައިވެނިކޮށްގެން ކުއްޖަކުވެސް ލިބުނީ‪.‬‬ ‫ސްޓާފް ނާސް ކޯސް ނިމިގެން މާލެ އައިސް ދެ މީހުންވެސް ވަޒީފާގަ‬ ‫އުޅުނީ‪ .‬ދެން ދިރިއުޅުމުގެ ކަންތައް ހުންނަ ދަތިގޮތުގެ ސަބަބުން ވަރަށް‬ ‫ގިނަ ޗެލެންޖަސް ތަކާވެސް ކުރިމަތިވޭ‪ ،‬ބޭބެއާ އެކީގަ އޭރުއުޅުނީ‬ ‫ދަރިފުޅުވެސް ވަރަށް ކުޑަ‪ ،‬ދަރިފުޅު ބަލަން މަންމަމެން އޭރު ތިބެނީ‪.‬‬ ‫މަންމަ މެންނަކީ އަބަދުވެސް ކުރީގެ ސަގާފަތަށް ލޯބި ކުރާމީހުން‪.‬‬ ‫މަންމަ ބޭނުންވަނީ ވަގުތުން ބުރުގާވެސް އަޅުވަން‪ .‬އެ ދިރިއުޅުމުގެ‬ ‫ވައްޓަފާޅިޔާ އެދިރިއުޅުމުގެ ސަގާފަތާ ވަރަށް ތަފާތު ކުއްލިޔަކަށް‬ ‫ބަދަލެއްނުވާނެ‪ ،‬މަންމަމެން ބޭނުންވަނީ ވަގުތުން ބަދަލުތަކެއް އަންނަން‬ ‫ހުރިހާ ކަމެއްވެސް މިކަހަލަ ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ މިސްއަންޑަސްޓޭންޑިން‬ ‫ތަކެއްވެސް ދިޔަ‪ .‬ދެން ރޫސީވިލާތުގެ އަންހެނުންގެ މިޒާޖުވެސް‬ ‫ތަފާތުވެ ހިޔާލުތަފާތުވުން ހުންނަކަހަލަ މިޒާޖެއްގެ ބޭފުޅަކަށް ވީމާ‬

‫ސ‬

‫މަނިކުފާނުގެ އުމުރުފުޅުން ކިހާވެރެއްތޯ؟‬

‫ޖ‬

‫‪ 45‬އަހަރު‬

‫އެބޭފުޅާ ބޭނުންވީ އަޅުގަނޑު ރޫސީ ވިލާތަށް ގޮސް އެކޮޅަށް ދިރިއުޅުން‬ ‫ބަދަލުކޮށްލަން‪ .‬އޭރު އަޅުގަނޑު ސަރުކާރުގެ ހަތަރު ބޮންޑެއްވެސް އޮތް‪.‬‬ ‫އެހައިސިއްޔަތުން ވެސް އަޅުގަނޑަކަށް ދެވޭކަށެއް ނެތް‪ .‬އަޅުގަނޑަކީ‬ ‫އަބަދުވެސް މި ވަތަން ދެކެ ލޯބިވާ މީހެއް‪ .‬އެކޮޅުގަ ކިޔަވަން ހުރި‬ ‫އިރުވެސް ލިބޭ ކޮންމެ ޗުއްޓީއެއްގަވެސް ރާއްޖެ އަންނަން‬

‫ރަށަށް‬

‫ވެސް ދަން‪ .‬ބޭރަށް ދިއުމުގެ ހިޔާލެއް އަޅުގަނޑުގެ އެއް އިރެއްގަވެސް‬ ‫ނުހުރޭ‪ .‬އެހެންވީމަ އަމުދުން އަޅުގަނޑަކަށް ދެވޭކަށެއް ނެތް‪ .‬ދެން‬ ‫އެހިސާބުން ސެޕަރޭޓްވާގޮތްވީ‬ ‫ސ‬

‫ޑީޑީގެ ރޫސީ އަނބިކަނބަލުންނާ އެ ބަނޑަށް‬

‫ލިބިވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅާއާ ގުޅުން ކިހިނެއްތޯ؟‬ ‫ޖ‬

‫އެގުޅުން ހަމަ އެއޮންނަ މިންވަރަކުން އޮވޭ‪ .‬އަޅުގަނޑަކީ‬

‫އަބަދުވެސް އެއޮންނަ މިންގަނޑެއްގަ ގުޅުން ދެމެހެއްޓޭތޯ ފޯނުން‬ ‫ނަމަވެސް މުއާމަލާތްކޮށް މިކޮޅުގަ ކިޔަވަން ހުރި އިރުވެސް ޗުއްޓީގަ‬ ‫ފޮނުވާ އެކަހަލަ ގޮތަކަށް ދަމަހައްޓަން އެއޮންނަންޖެހޭ ގުޅުން‪.‬‬

‫‪23‬‬

24

‫އުޑުދަށުން‬

‫މުހައްމަދު ގާސިމް‬

‫އިޚުލާސްތެރިވާށެވެ!‬ ‫ ‬

‫މާލޭގެ ބިމަކީ މިއަދު ރަނަށް ވުރެ އަގު ބޮޑު ބިމެކެވެ‪.‬‬

‫ބިމުގައި ހުރި ފެން ލޮނެވެ‪ .‬ޖެހިލަން ކަމުނުދާވަރަށް ތަޣަޔަރުވެސް‬

‫ނުލިބެ އެވެ‪.‬‬ ‫ދާދި މިދާކަށްދުވަހު ޓީވީ އިން ކީ ޚަބަރެއް އަޑު‬

‫ ‬

‫ވަނީ ވެފަ އެވެ‪ .‬ގަހެއް ހައްދާލަން ކަމުދާކަހަލަ ފަސްކޮޅެއްވެސް‬

‫އަހާފައި ކޮސްވި އެވެ‪ .‬ކުއްޔަށްދޭން ތަނެއް ހަދާފައި‪ ،‬އެތަން‬

‫ލިބޭނެ ދިމާއެއް ނެތޭ ބުންޏަސް ރަނގަޅުވާނެ އެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް‬

‫ކުއްޔަށް ދޭން މީހަކު މަސައްކަތް ކުރި ވާހަކަ އެވެ‪ .‬އެތަން‬

‫މިއީ ރަނަށް ވުރެ އަގުބޮޑު ބިމެކެވެ‪ .‬މާލޭގައި ބިންކޮޅެއް ލިބިފައި‬

‫ދައްކާފައި އެތައް ބަޔަކު އަތުން އޭނާ އެޑްވާންސަށް އެތައް‬

‫އޮތް މީހެއްނަމަ އެއޮތީ ރަންބިސް އަޅާ ކުކުޅެއް ލިބިފަ އެވެ‪.‬‬

‫ބައިވަރު ފައިސާއެއް ނެގީޔޯލަ އެވެ‪ .‬ޔޯލައެއް ނޫނެވެ‪ .‬ޙަޤީޤަތެވެ‪.‬‬

‫އަތުން ފައިން އިތުރު ކަމެއް ނުކުރިޔަސް‪ ،‬އަނބި ދަރިން ގޮވައިގެން‬

‫ފުލުހުންނާ ހަވާލާދީ ކީ ޚަބަރެކެވެ‪ .‬ހިތަށް އެރި އެވެ‪ .‬ދިވެހިންނާ‬

‫ތަނަވަސް ދިރިއުޅުމެއް އުޅެލެވިދާނެ އެވެ‪.‬‬

‫ޖެހުނީމާ ކޮންމެ ކަމެއްވެސް މިއޮންނަނީ ހައްދުފަހަނަ އަޅާފަ އެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ކަން އޮތް ގޮތަކީ މިޔެވެ‪ .‬އަމިއްލަ ބިމެއް ނުވަތަ‬

‫ ‬

‫މިއީ ޚަބަރެއްގެ ސިފައިގައި ކިޔަސް‪ ،‬އަޑު އަހާލާފައި‬

‫ދިރިއުޅެމުން އެބަ ގެންދެ އެވެ‪ .‬ތަންތަން ކުއްޔަށް ހިފައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ދިރިއުޅޭ މީހުންގެ ތެރޭގައި ގިނަވާނީ ތަންތަން ކުއްޔަށް ހިފައިގެން‬

‫ލިބޭ އާމްދަނީއާ ނުބައްދަލު ޚަރަދެއް ކޮށްގެން އުޅެން ޖެހުނަސް‬

‫އުޅޭ މީހުންނެވެ‪ .‬އިރުއިރުކޮޅުން ތަނަކަށް ބަދަލުވާން މިއޮންނަނީ‬

‫ވެހެވެ‪ .‬ކުލި އިންތިހާއަށް ބޮޑެވެ‪ .‬އާއިލާގެ އެންމެން ރެއާ ދުވާލު‬

‫ޖެހިފަ އެވެ‪ .‬އެޑްވާންސަށް ފައިސާ ދައްކަން ނުޖެހޭތަނެއް މަދުވާނެ‬

‫ހޭބޯ ނާރާ މަސައްކަތް ކޮށްގެން ނޫނީ‪ ،‬ގިނަ މީހުންނަށް އޮންނަނީ‬

‫އެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް މިކަހަލަ މީހުންތަކެއް މުޖުތަމަޢަށް އިތުރުވާން‬

‫އަނގަޔާ އަތާ ދިމާނުކުރެވިފަ އެވެ‪ .‬ދަރިންނަށް ކޮންމެހެން‬

‫ފަށައިފިނަމަ‪ ،‬އިތުބާރު ކުރެވޭނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ؟ ދަންނަ‬

‫ކޮށްދޭންޖެހޭ ކަންކަން ކޮށް ނުދެވިފަ އެވެ‪ .‬މިފަދަ ހާލެއްގައި‬

‫މީހުންނަށް ވުރެ ގިނަވާނީ ނުދަންނަ މީހުންނެވެ‪ .‬އެޑްވާންސަށޭ‬

‫މީހުން އުޅެމުން ދާއިރު‪ ،‬މިހާރަކަށް އައިސް ކުއްޔަށް ދޭ ތަންތަނުން‬

‫ކިޔާފައި ފައިސާ ތަކެއް އަތުން ދޫކޮށްލާއިރު މިއީ ރަނގަޅަށް‬

‫އެޑްވާންސަށް ނަގާ ފައިސާވެސް އިންތިހާއަށް ބޮޑެވެ‪.‬‬

‫ކުރެވޭ ކަމެއްބާވައޭ ހިތަށް އެރުމަކީ މައްސަލައެކެވެ‪ .‬ތެދުވެރި‬

‫ ‬

‫ބިންކޮޅެއް މާލޭގައި ނެތް އެތައް ބަޔަކު‪ ،‬މި ފަސްގަނޑުގައި‬

‫ދޫކޮށްލެވޭވަރަށް ވުރެ ސީރިޔަސް މައްސަލަ އެކެވެ‪ .‬މާލޭގައި‬

‫ގިނަ ތަންތަނުން އެޑްވާންސަށް ފައިސާ ނަގަނީ އެގޮތަށް‬ ‫އެކަން ނުކޮށް ވާން ނެތީމާކަން އެފަރާތްތަކުން ދައްކާ ވާހަކައިން‬

‫މީހާއާމެދު ވެސް ކުރެވޭނީ ނުބައި ޝައްކެކެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ރާވަނީ ނުވަތަ ހަމަޖައްސަނީ‬

‫އެނގެ އެވެ‪ .‬ތަންތަން ކުއްޔަށް ހިފައިގެން އުޅޭ ބައެއް މީހުންގެ‬

‫ދެފަރާތުގެ މަސްލަޙަތަށެވެ‪ .‬އެއްވެސް މީހަކަށް އަނެކާއާ ދިމާއަށް‬

‫ވިޔާނުދާކަން ބޮޑީ އެވެ‪ .‬އެތައް ދުވަހަކު އުޅެ‪ ،‬ތަން ބާކޮށްލާފައި‬

‫އިނގިލި ދިއްނުކުރެވޭނެ ގޮތަކަށް ކަންކަން ކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ‪.‬‬

‫ދާއިރު‪ ،‬ތިންހަތަރު މަހުގެ ބިލު ނުދައްކާ އޮވެދާނެ އެވެ‪ .‬އެ ބިލްތައް‬

‫އެހެންނަމަވެސް ކަންކަމުގައި އިޚުލާސްތެރިކަމެއް ނޯންނަ ކަމަށް‬

‫ދައްކަން ޖެހެނީ ތަނުގެ ވެރިފަރާތަށެވެ‪ .‬އެހެން ބަޔަކަށް އެތަން‬

‫ވަންޏާ‪ ،‬ދެން ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޯންނާނެ އެވެ‪ .‬ކިތަންމެ ރަނގަޅަށް‬

‫ދެވެން އޮންނަނީ ބޮޑު ޚަރަދެއްކޮށް‪ ،‬މަރާމާތުތަކެއް ކޮށްގެންނެވެ‪.‬‬

‫ކުރަން އުޅޭ ކަމެއްވެސް ދާނީ ގޯހުން ގޯހަށެވެ‪ .‬އެކަކު ދެމީހަކު‪،‬‬

‫އޭގެތެރެއަށް އެއްކަލަ ބިލުތައްވެސް ވަންނަނީ އެވެ‪ .‬އެޑްވާންސަށް‬

‫ތިން މީހަކު ކުރާކަމަކުން‪ ،‬އެންމެންނަށް އޭގެ ބުރަ އުނދަގޫ‬

‫ފައިސާ ނަގަން ޖެހެނީ މިފަދަ ކަންކަން ދިމާވާތީ އެވެ‪.‬‬

‫އުފުލަން ޖެހެންޏާ އެއީ ގޯހެކެވެ‪.‬‬

‫ރައްކަލަކަށެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ދެން އޮތީ އެޑްވާންސަށް ނަގާ ފައިސާގެ ވާހަކަ އެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ނިކަން ވިސްނާލަބަލާށެވެ! ބަޔަކު މީހުން ކަންކުރާ‬ ‫ގޮތުގެ ސަބަބުން މިއަދު އެންމެންނަށް ވެސް މިއޮތީ އޭގެ ތަކުލީފު‬

‫އެޑްވާންސަށް ފައިސާ ނަގަނީ‪ ،‬ތަން ދޫކޮށްލާފައި ދާއިރު‪ ،‬ކުއްޔަށް‬

‫ކޮންމެވެސް ސިފައެއްގައި އުފުލަން ޖެހިފަ އެވެ‪ .‬ތަނެއް ކުއްޔަށް‬

‫ހިފި ފަރާތަށް އެފައިސާ އަނބުރާ ދިނުމަށް ޝަރުތުކޮށްފަ އެވެ‪.‬‬

‫ހިފާނަމަ‪ ،‬ބޮޑު އެޑްވާންސެއް ބަހައްޓަން ޖެހެނީ އެވެ‪ .‬އެ ގޮތަށް‬

‫މަރާމާތެއް ކުރަން އޮތްނަމަ‪ ،‬ދައްކަންޖެހޭ ބިލެއް އޮތްނަމަ އެއަށް‬

‫ބަހައްޓާ ފައިސާ ލިބޭނޭކަމުގެ ޔަގީންކަމެއް ގިނަމީހުންނަކަށް‬

‫ކަނޑާފަ އެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް ގިނަފަހަރު ކަންތައްވަނީ އެހެނެއް‬

‫ނޯވެ އެވެ‪ .‬ދެން ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި ޝައްކު އުފެދޭނީ‪،‬‬

‫ނޫނެވެ‪ .‬ކިތަންމެ ބޮޑު އެޑްވާންސެއް ނަގާފައި އޮތަސް ތަން‬

‫އެޑްވާންސަށް ފައިސާތަކެއް ދޫކޮށްލާއިރު‪ ،‬ކުއްޔަށް ހިފަން އުޅޭތަން‬

‫ދޫކޮށްލާފައި ދާއިރު‪ ،‬އެއިން އެންމެ ފައިސާފޮއްޗެއް ވެސް ކުއްޔަށް‬

‫ލިބޭނެކަމާމެދުގަ އެވެ‪ .‬އެކަކު އަނެކަކަށް އިޚުލާސްތެރި ވެވޭނަމަ‪،‬‬

‫ހިފިފަރާތަށް ލިބޭގޮތެއް ނުވެ އެވެ‪ .‬ނުވަތަ މަދު ފަހަރަކު ނޫނީ‬

‫މިފަދަ ވާހަކަތައް މިފަދަ ކޮލަމްތަކުގައި ލިޔާކަށް ނުޖެހޭނެ އެވެ‪.‬‬

‫‪25‬‬

26

‫ސިކުނޑީގެ ޠޫ ފާ ން‬ ‫ ‬

‫ސީނާ އަޙްމަދު ޒާހިރު‬

‫ރާއްޖޭގެ މިހާރުގެ ސަރުކާރާއި ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ބޮޑު އެއް‬

‫ތަޤްރީރުގައި އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވެފައިވަނީ އެމަނިކުފާނު ވެރިކަމުން ދުރުވެވަޑައިގަތީ‬

‫މައްސަލައަކީ ރާއްޖޭގައި އަމަލުކުރެވޭ ޤާނޫނުއަސާސީ އާއި ޚިލާފަށް ރާއްޖޭގައި‬

‫އަމިއްލަފުޅަށްކަމަށެވެ‪ .‬ތެދުފުޅެކެވެ‪ .‬ވެރިކަމުން ދުރުވެވަޑައިގެންނެވިއިރު‬

‫ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއް ބޭއްވުމަށް ކޮމަންވެލްތުގެ މިނިސްޓްރީއަލް އެކްޝަން ގްރޫޕް‬

‫ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މާޙައުލުއޮތީ ވަރަށް ހޫނުކޮށެވެ‪ .‬އަދި މާލެ “ކެކިއުތުރި‬

‫(ސީމެގް) އިން ގޮވާލެއްވުމެވެ‪ .‬ކޮންކަމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކުރެއްވުމަށްފަހުގައިތޯއެވެ؟‬

‫އަރަނީ”އެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް އެމަނިކުފާނު ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވިއިރު‪ ،‬އެމަނިކުފާނުގެ‬

‫ކޮން ހޯއްދެވުންތަކެއް ހޯއްދެވުމަށްފަހުގައިތޯއެވެ؟ ކޮންދިރާސާއެއް‬

‫ބޮޑީލެންގުވޭޖުން(ހަށިގަނޑުގެ ގުނަވަންތައް ހަރަކާތްތެރިކުރާގޮތުން) ގަދަކަމުން‬

‫ކުރެއްވުމަށްފަހުގައިތޯއެވެ؟ ކޮން ތަޙްޤީޤެއްކުރެއްވުމަށްފަހުގައިތޯއެވެ؟ އެބޭފުޅުންނަށް‬

‫ވެރިކަމުން ބޭލިކަމުގެ ކުޑަވެސް ނިޝާނެއް ނުފެނެއެވެ‪ .‬ހާސްކަމާއި‪ ،‬ކަންބޮޑުވުމާއި‪،‬‬

‫އެ ނިންމެވުމާއި ހަމައަށް ވަޑައިގެންނެވުނުގޮތެއް‪ ،‬އެބޭފުޅުންގެ އެއްވެސް ރިޕޯޓަކުން‬

‫މާޔޫސްކަމާއި‪،‬ދެރަވުން ފެނެއެވެ‪ .‬ކޮމަންވެލްތު ކަހަލަ މުއައްސަސާއަކުން ބޭނުން‬

‫މިއަދާއި ހަމައަށް ހާމަކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬

‫ނަމަ އެތަނުގެ ތަޙްޤީޤު މުއްސަދިކުރުމުގެ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ނަން މަޝްހޫރު‬

‫ ‬

‫ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ހޮވިވަޑައިގަންނަވާފައި ހުންނެވި ބޭފުޅަކު‬

‫ބޮޑީ ލެންގްވޭޖް ތަޖުރިބާކާރެއްގެ އެހީވެސް ހޯދިދާނެއެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ވެރިކަން‬

‫އެމަނިކުފާނުގެ ރިޔާސީ ދައުރު ފުރިހަމަކުރެއްވުމުގެ ކުރިން‪ ،‬އެމަނިކުފާނުގެ‬

‫ބަދަލުވިގޮތުގެ ތަޙްޤީޤެއް “ރަގަޅަށް ގެންދިއުމަށް” ފަށާނެ ހިސާބެއް ނިމޭނެ‬

‫މަޤާމުން ވަކިވެވަޑައިގަންނަވައިފިނަމަ ކަންތައް ކުރަންޖެހޭ އުޞޫލު‪ ،‬ރާއްޖޭގެ‬

‫ހިސާބެއް ހޯދަން އުނދަގޫވާނެތީވެއެވެ‪ .‬މިކަމުގައި އުޅޭނީ ދެ ޙީޔާލެއްގެ ބައެކެވެ‪.‬‬

‫ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންކުރެވިފައިއޮވެއެވެ‪ .‬އެ މަޤާމާއި ނައިބު ރައީސް‬

‫ކޮންމެގޮތެއް މެދުވެރިވެގެންކަމަށްވިޔަސް މިންވަރުކުރެއްވި ބަދަލަށް ތާއީދުކުރާ‬

‫ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވުމެވެ‪ .‬ހިނގަމުންދާ ރިޔާސީ ދައުރެއް ނިމެންދެން ނައިބު ރައީސް‪،‬‬

‫ބަޔަކާއި ބަދަލަށް ތާއީދު ނުކުރާބައެކެވެ‪ .‬އެއްބަޔަކު ބުނާނީ ބާޣީންނެވެ‪ .‬އަނެއްބަޔަކު‬

‫ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމުގައި ދެމި ހުންނަވާގޮތަށެވެ‪.‬‬

‫ޤާނޫނުއަސާސީގައި‬

‫ބުނާނީ ޣައްދާރުންނެވެ‪.‬‬

‫ބަޔާންކުރެވިފައިވާފަދަ ޚާއްޞަ ޙާލަތެއްނައިސް‪ ،‬އެމުއްދަތުގެ ކުރިން‪ ،‬ރިޔާސީ‬

‫ ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ބަދަލުކުރެވުނީ އަސްކަރީ ބާރުންކަމަށް ވާނަމަ‪،‬‬

‫އިންތިޚާބެއް ބާއްވާނަމަ މިހާރު އަމަލުކުރަމުންދާ ޤާނޫނުއަސާސީގައި އެފުރުޞަތު‬

‫ވެރިކަން ބަދަލުވުމަށްފަހު‪ ،‬އަސްކަރިއްޔާއަށް ލިބޭ ފައިދާތަކެއް ފެންނަންވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ތަނަވަސްކޮށްދިނުމަށް އިޞްލާޙެއް ގެންނަންޖެހެއެވެ‪ .‬އެ އިޞްލާޙް ގެންނަންވީ ކާކު‬

‫ޔުނިފޯމް އެއްލާލުމަށްފަހު‪ ،‬ސަރުކާރުގެ މަތީ މަޤާމްތަކަށް ބަދަލުވެފައިވަނީ އެތަނުން‬

‫ބުނެގެންތޯއެވެ؟ ކީއްކުރަންތޯއެވެ؟ ކޮންބޭނުމެއްގައިތޯއެވެ؟ އެ އިޞްލާޙް ގެންނަންވީ‬

‫ކިތައްމީހުންތޯއެވެ؟ އެމީހުންގެތެރެއިން ކެބިނެޓްގައި ބައިވެރިވަނީ ކިތައްމީހުންތޯއެވެ؟‬

‫ކޮމަންވެލްތުގެ މިނިސްޓީރިއަލް އެކްޝަން ގުރޫޕް(ސީމެގު) ގެ އެދުމަށްތޯއެވެ‪.‬؟‬

‫ނުވަތަ ބޮޑެތި ކުންފުނިތަކުގެ ޗެއަރމަންކަމުގައި ތިބީ ކިތައްމީހުންތޯއެވެ؟‬

‫އެބޭފުޅުން އެގޮތަށް ބޭނުންފުޅުވަނީ ކީއްވެގެންތޯއެވެ؟ދައުރެއްގެތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ‬

‫އަދި އެކަކުވެސް ނުފެނެއެވެ‪ .‬ސަރުކާރުގެ ބައެއް މަތީ މަޤާމްތަކުގައި ތިއްބެވި‬

‫ރުހުން ސަރުކާރަކަށް އޮންނަ މިންވަރުޑެމޮކްރެޓިކް ނިޒާމުގައި ބެލެވެނީ ބޭއްވޭ‬

‫އަސްކަރީ ފަހަތެއް އޮތް ދެތިންބޭފުޅަކީ މާކުރިންވެސް އެބޭފުޅުން އަދާކުރެއްވި‬

‫ބައި އިލެކްޝަންތަކުންނެވެ‪ .‬ސަރުކާރު ބަދަލުވުމަށްފަހު ރާއްޖޭގައި ބޭއްވުނު‬

‫މަޤާމު ދޫކުރެއްވުމަށްފަހު އާދައިގެ ރައްޔިތުންގެ ގޮތުގައި އުޅުއްވި ބޭފުޅުންނެވެ‪.‬‬

‫ފުރަތަމަ ބައި އިލެކްޝަނުގައި ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީން މަޖިލީހުގެ ދެގޮނޑިވެސް‬

‫އެބޭފުޅުންގެ ޚިދުމަތުގެ ދައުރުގައި އަދާކުރައްވާފައިވަނީވެސް އެބޭފުޅުން‬

‫ކާމިޔާބުކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އަދި ބައެއް ކައުންސިލް އިންތިޚާބުވެސް ކާމިޔާބުކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫މަސައްކަތްކުރެއްވި މުއައްސަސާތަކުގެ އެންމެ އިސް މަޤާމެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެބޭފުޅުން‬

‫މިފަދަ ކަންކަމުގެ ބެލެނިވެރި ހުރިހާ ފަރާތަކުންނާއި އިދިކޮޅު ޕާޓީންވެސްވަނީ އެ‬

‫ސަރުކާރުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެންފައިވަނީ “ޓެކްނިކަލް” ފަހަތެއް އޮތް ބޭފުޅުންގެ‬

‫އިންތިޚާބުތައް ރަގަޅުކަމަށް ޤަބޫލުކޮށްފައެވެ‪ .‬މިހެން މިކަން އޮތްއިރު ސީމެގުން‬

‫ގޮތުގައެވެ‪ .‬އެބޭފުޅުން ކުރިން މަސައްކަތްކުރެއްވި ދާއިރާ އަށް ތަޖުރިބާއާއިއެކު‬

‫ދައްކަވަން މިއުޅުއްވަނީ ކޮން މަންޒަރެއްތޯއެވެ؟ ސީމެގު އިން މިވެދެވަޑައިގެންނެވެނީ‬

‫ޚިދުމަތްކުރެއްވުމަށެވެ‪ .‬މިހެންވުމާއިއެކު‪ ،‬ވެރިކަމުގައި ހުންނެވި ބޭފުޅަކު‬

‫ރާއްޖޭގެ ދާޚިލީ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއަށްކަން އެމާތް ފުންނާބު އުސް ބޭފުޅުންނަށް‬

‫އަސްކަރިއްޔާއިން‪ ،‬ގަދަބާެރުން ވެރިކަމުން ދުރުކުރެވުނު ވާހަކައަކީ ހެއްކެއްނެތް‪،‬‬

‫އެނގިވަޑައިގަންނަވާބާވައެވެ؟ މިޒަމާނުގައި‪ ،‬ޑެމޮކްރެޓިކް ނިޒާމުގައި ކަންކަން‬

‫ޤަރީނާއެއް ނެތް‪ ،‬ވާހަކައެކެވެ‪ .‬ހަމައެކަނި ވާހަކައެކެވެ‪ .‬ފުލޯކެކެވެ‪.‬‬

‫ހިނގާގޮތް ފުންނާބު ތިރި މީހުންނަށްވެސް އެނގެއެވެ‪ .‬މިޒަމާނުގައި ޑެމޮކްރަސީގައި‬

‫ ‬

‫“ފަހުބަސް” ބުނާފަރާތެއް ނުހުރެއެވެ‪.‬‬

‫ތިއްބަވާފާނެއެވެ‪ .‬ކުދިއާބާދީގެ ޤައުމުތަކުގެ ވަޒީރުންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ‪ .‬ވަރަށް‬

‫ކޮމަންވެލްތުއަކީ ގިނަ މެންބަރުންތަކުގެ މައްޗަށް އެކުލެވިގެންވާ ބޮޑު‬

‫ސީމެގުގެ މެންބަރުންގެ ގޮތުގައި އާބާދީ ބޮޑެތި ޤައުމުތަކުގެ ވަޒީރުންވެސް‬

‫ޢިލްމީ ބޭފުޅުންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ‪ .‬ތަޖުރިބާކާެރު ބޭފުޅުންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ‪.‬‬

‫ޖަމްޢިއްޔާއެކެވެ‪ .‬ކޮމަންވެލްތުގައި އާބާދީ އެއް ބިލިއަނަށްވުރެ ބޮޑެތި ޤައުމާއި‬

‫އަދި އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމުގެ ރައްޓެހިންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް‬

‫ދިހަހާސް މީހުންގެ އާބާދީގެ ކުދި ޤައުމުވެސް ހިމެނެއެވެ‪ .‬ކޮމަންވެލްތު އުފެއްދުމުގެ‬

‫މަންދިޤުގެ އުޞޫލުން އެއްޗެއް ދަންނަވާނަމަ ދެންނެވޭނީ ދިވެހި ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން‬

‫ބޭނުމަކީ އިނގިރޭސި ވެރިކަމުގެ ދަށުގައި ހުރި ޤައުމުތައް މިނިވަންވުމުން‪،‬‬

‫ބަދަލުވިގޮތާއި‪ ،‬އަވަސް އިންތިޚާބެއް ބޭއްވުމަށް އެމުއައްސަސާއިން ގޮވާލެއްވި‬

‫އެ ޤައުމުތަކާއި ކުރިމަތިވާ ގިނަ ތަރައްޤީގެ އަދި އިޖުތިމާޢީ ގޮންޖެހުންތަކަކީ‬

‫ގޮވާލެއްވުމަކީ‪ ،‬ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުތައް ދިރާސާކުރެއްވުމެއްނެތި‪ ،‬ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ‬

‫އެއްމުލަކުން އަތުވެދާނެ ކަންކަމަށްވާތީވެ‪ ،‬އެކަންކަމާއި ބެހޭގޮތުން މަޝްވަރާގެ‬

‫ސިޔާސީ މާހައުލާއި‪ ،‬މިހާރުގެ ސިޔާސީ މާހައުލު ފުންކޮށް މުރާޖާކުރެއްވުމެއްނެތި‪،‬‬

‫މަޖިލީސްތަކުގައި ގޮތެއް ނިންމުމެވެ‪ .‬ޚިޔާލު ބަދަލުކުރުމެވެ‪ .‬ތަޖުރިބާތައް ޙިއްސާ‬

‫އަވަސް އަރައިގަނެގެން ނިންމެވި‪ ،‬ޒިއްމާދާރުކަން ކުޑަ‪ ،‬އެ މުއައްސަސާއިން‬

‫ކުރުމެވެ‪ .‬އަދި ޑެމޮކްރަސީ ހަރުދަނާކުރުމަށް މަސައްކަތް ކޮށް އެއްބަޔަކު އަނެއް‬

‫ލަދުގަންނަންޖެހޭ ފެންވަރުގެ ނިންމެވުމެއްކަމަށެވެ‪ .‬ގޯސް ހެދުމުގައި ކުޑައެއް‪ ،‬ބޮޑެއް‪،‬‬

‫ބަޔަކަށް ވެދެވެން އޮތް އެހީއެއް ވެދެވެން އޮތް ފެންވަރެއްގައި ވެދިނުމެވެ‪.‬‬

‫މޮޅެއް‪ ،‬ދެރައެއް‪ ،‬މުއްސަންޖެއް‪ ،‬ފަޤީރެއް ނުއޮންނާނެއެވެ‪ .‬ކޮންމެ ބަޔަކު ހެދިއަސް‬

‫ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ބަދަލުވީ ރާއްޖޭގެ އެއްވެސްމީހަކުވެސް ހީކުރިގޮތަކަށެއް‬

‫ގޯސްވާނީ ގޯހަށެވެ‪ .‬މީގެ އެންމެ ހެއްވާ ކަމަކީ ސީމެގުން ނިންމަވާ ނިންމެވުމަކީ‬

‫ނޫނެވެ‪ .‬ޚިޔާލަށްވެސް ގެނެވުނުގޮތަކަށެއް ނޫނެވެ‪ .‬ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ރައީސް‬

‫ރާއްޖޭގައި ހަރުދަނާ ޑެމޮކްރަސީއެއް ޤައިމުކުރުމަށް ނިންމަވާ ނިންމެވުން ކަމަށް‬

‫ވެރިކަމުގެ މަޤާމުން އިސްތިޢުފާ ދެއްވުމަށްފަހު ޤައުމާއި މުޚާތަބުކުރެއްވި‬

‫ފޫޅުކަނޑާލާކަމެވެ‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫މިންނު‬

‫ޒީނަތް ތެރި ވުމަ ްށ‬ ‫ކުރެވިދާނެ ބައެއް‬ ‫ކަންތައް‬ ‫ކޮންމެ އަންހެނަކުވެސް ޒީނަތް ތެރި ވުމުގެ ގޮތުން ތަފާތު‬ ‫އެކި ކަންތައްތަކެއް ކުރެވޭތޯ ބަލައެވެ‪ .‬ކޮންމެ މީހަކުވެސް‬ ‫ބޭނުން ވާނީ އަބަދުވެސް ރީތި ކޮށް ހުންނާށެވެ‪ .‬އާންމު‬ ‫ގޮތެއްގައި ލޯގަނޑު ކުރިމަތީ ހުއްޓިގެން ހުރެ އަމިއްލަ‬ ‫ނަފްސާ ކޮށްލާ ބައެއް ސުވާލުތަކެއްވެއެވެ‪ .‬އެގޮތުން‬ ‫“އަހަރެންގެ ހަން އިތުރަށް މަޑުވާނީ ކީއްކުރީމަ ބާވައޭ؟”‪،‬‬ ‫“އަހަރެން މިއަށްވުރެ ރީތި ވާނީ ކިހިނެއްހެދީމަ ބާވައޭ؟”‬ ‫“ޒީނަތް ތެރި ވުމުގެ ގޮތުން ކުރަން އެންމެ ފައިދާ ކުރުވަނިވި‬ ‫ކަންތައްތަކަކީ ކޮބައި ބާވައެވެ؟” މިއީ ހައްތަހާ ވެސް‬ ‫ސުވާލެވެ‪.‬‬ ‫އެހެން ކަމުން މި އާޓިކަލް ގައި މި ބަލައިލަނީ ޒީނަތްތެރި ވުމުގެ‬ ‫ގޮތުން ކުރެވިދާނެ ބައެއް ކަންތައްތަކަށެވެ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫އެސްފިޔައިގައި މަސްކަރާ ހާކާއިރު ދެފަހަރު‬ ‫ހާކާށެވެ‪ .‬އެންމެ ފުރަތަމަ ފަހަރު މަސްކަރާ‬ ‫ހާކާފައި ހިކެންދެން ބަހައްޓާށެވެ‪ .‬އެއަށްފަހު‬

‫ދެވަނަ ފަހަރު ހާކާށެވެ‪ .‬މަތީ އެސްފިޔަގޮތަށް ލޮލުގެ ތިރީ‬ ‫އެސްފިޔަތަކުގައި ވެސް ދެފަހަރު މަސްކަރާ ހޭކެމުން ލޮލުގެ ރީތިކަން‬ ‫އިތުރަށް ފާޅު ވާނެއެވެ‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫މޫނު ރަނގަޅަށް ދޮވުމަށްފަހު ކޮންމެ‬ ‫ދުވަހަކުވެސް ‪ 10‬ވަރަކަށް މިނިޓް ވަންދެން‬ ‫އާދައިގެ ޔޯގަޓް މޫނުގައި ހާކާފަ ބެހެއްޓުމަށްފަހު‬

‫ދޮވެލާށެވެ‪ .‬ޔޯގަޓްގައި ހިމެނޭ ލެކްޓިކް އެސިޑް ގެ ސަބަބުން‬ ‫މޫނުގެ ހަން މަޑުކޮށްދީ ތާޒާކަން ގެނެސްދެއެވެ‪.‬‬

‫‪28‬‬

‫‪3‬‬

‫މޭކަޕް ކުރަން ގެންގުޅޭ ބްރަޝް ތައް ދޮންނާށެވެ‪.‬‬

‫މިކަމަކީ‬

‫ކޮންމެހެން ކުރަން އާދަކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ‪ .‬ގަވައިދުން މޭކަޕް‬

‫ގިނަ މީހުން މޭކަޕް ކުރާއިރު އެހާބޮޑު އިސްކަމެއް ބުމައަކަށް‬

‫‪6‬‬

‫ނުދެއެވެ‪ .‬އެކަމަކު ބުމައިގައި ފަންސުރު ނާޅާނަމަ ބުމަ‬ ‫ވަރަށް ބޮޑަށް އައިބުކަމަށް ދައްކާނެއެވެ‪ .‬ހާއްސަކޮށް މޫނުގައި‬

‫ބްރަޝްތައް ދޮވެ ސާފު ނުކުރާނަމަ މޫނުގައި ބިހި ނަގައި މޭކަޕް‬ ‫ރީތިކޮށް ހާކަން އުނދަގޫވާނެއެވެ‪ .‬އަދި މީގެ އިތުރުން ބްރަޝްތައް ނުދޮންނަ‬

‫އެއްކޮށް މޭކަޕް ކޮށްފައި ބުމައެކަނި ދޫކޮށްލުމުން އެބައި މާބޮޑަށް ދައްކާނެއެވެ‪.‬‬

‫ކަމަށްވާނަމަ ބެކްޓީރިއާތައްވެސް ފެތުރޭނެއެވެ‪ .‬ބޭބީ ޝޭމްޕޫ އަކުން ހަފްތާއަކު‬

‫އެހެންކަމުން ބުމައިގެ ކުލަޔާއި ވީހާވެސް ގާތް ކުލައެއްގެ ފަންސުރެއް ނުވަތަ‬

‫އެއްފަހަރު ކަހަލަ ގޮތަކަށް ބްރަޝްތައް ދޮވެވޭތޯބަލާށެވެ‪ .‬އަދި ދޮވުމަށްފަހު‬

‫ފިހީގައި ލޮލުގައި ހާކައި އައިޝެޑޯ ހޭކުމަށްފަހު ވިއަސް ބުމަ ހުންނަ ޝޭޕަށް‬

‫ރަނގަޅަށް ހިއްކަންވެސް ޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬

‫އަޅާށެވެ‪ .‬އަދި މިގޮތަށް އަޅާއިރު ދެބުމަ އެއްވަރަށް އަދި މާ ކުލަ ގަދަ ނުކޮށްވޭތޯ‬ ‫ބެލުން މުހިންމެވެ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ކާށި ކިރު ލޯޝަނެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރާށެވެ‪ .‬ކާށި ކިރަކީ‬ ‫ވަރަށް ރަނގަޅު މޮއިސްޗަރައިޒަރެކެވެ‪ .‬އަދި މި ބޭނުން ކުރުމުން‬ ‫ހަންގަނޑު މަޑުވެ އަދި ގައިން މީރުވަސް ވެސް ދުވައެވެ‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫ބްލެކްހެޑްސް އިން ރައްކާތެރިވާށެވެ‪ .‬މޫނުގައި ބްލެކްހެޑްސް‬ ‫ނެގުމަކީ ވަރަށް އާންމު ކަމެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ބްލެކްހެޑްސް‬ ‫އިން ރައްކާތެރިވެ އެއިން ސަލާމަތްވެ ހުރުމަކީ މޫނު ރީތިކޮށް‬

‫ބަހައްޓަން ބޭނުމިއްޔާ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ‪ .‬ނިދުމުގެ ކުރިން‬ ‫އެކްޕޯލިއޭޓިން ފޭސްވޮޝް އަކުން މޫނު ރަނގަޅަށް ދޮވުމަކީ މިކަމަށްދެވޭ‬ ‫ފަރުވާއެކެވެ‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫ ‬

‫ފައިގެ ހަންގަނޑު ކުރަކިވެ ހަރުކަމުގައި ވާނަމަ ޒައިތޫނި‬ ‫ތެޔޮ ބޭނުން ކުރާށެވެ‪ .‬މި ގޮތަށް ކޮންމެ ރެޔަކު‬

‫ނިދުމުގެ‬

‫ކުރިން ފައިގެ ހަންގަޑު މަޑުވަންދެން ތެޔޮހާކައިގެން ނިދާށެވެ‪.‬‬ ‫އަދި އޭގެ ފަހުން ހަފްތާއަކު އެއްރޭ ތެޔޮހޭކުން މަދު ކުރެވިދާނެއެވެ‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫އާދަމް‬ ‫އާދަމް ނަސީރު‬

‫ނޮކިޔާ ފޯނު‪ ،‬ހަ މަ އެކަނި މަ ސްވެރިންނާ ބަން ގާ ޅު މީ ހު ން ގެ ފޯ ނަ ކަށް‪!!!...‬‬ ‫ނޮކިޔާ ފޯނުގެ ވާހަކަ އެވެ‪ .‬ނޮކިޔާ ފޯނު ވަރެއް ކުރިން ހަމަ ނެތެވެ‪.‬‬

‫ ‬

‫ބުނަމުންދާއިރު އެޕަލް އައިފޯނުގެ ރީތި ކަމާއި އޮމާން ކަމުގެ ޖާދޫގައި އެތައް‬

‫ނޮކިޔާ ފޯނެއް ނޫނީ ބޭނުން ކުރަން އެންގޭ މީހަކުވެސް އޭރު ނުހުރެއެވެ‪ .‬އެހާ‬

‫މިލިއަން ބަޔަކު ޖެހިގެން ދިޔަ ވަގުތު އެންމެ ގިނަ ބަޔަކަށް އިހުސާސްވީ‬

‫ފަސޭހަ ފޯނެއް ނުލިބިގެން އެތައް ހާސް ބަޔަކު އޭރު މިރާއްޖޭގައި އުޅުނު‬

‫އިންގިލި ކުރިން ކޮށްޓާލުމަށް ނޮކިޔާފޯނު ކަމުނުދާ ކަމަށެވެ‪ .‬އަދި އައިފޯނުގެ‬

‫އިރު މުޅި ދުނިޔޭގަ ވެސް އެންމެ ގިނަ އިން ވިއްކާ އެންމެ ގިނަ މީހުން‬

‫އޮމާން ކަމާއި މޮޅުކަމުގެ ޖާދޫ ފަނޑުކޮށްލެވޭނެ ދެވަނަ ފޯނެއް ނުނެރެވޭނެ‬

‫ބޭނުންކުރާ ފޯނަކީ ހަމަ ނޮކިޔާއެވެ‪ .‬އެހެނަސް މިހާރު މިދެންނެވި ހުރިހާ‬

‫ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް މަދު ދުވަސްކޮޅެއް ފަހުން‬

‫ކަމެއް މިވަނީ ބަދަލުވެފައެވެ‪ .‬މާޒީވެފައެވެ‪ .‬ހަމަ އެކަނި މަސްވެރިންނާ ބަންގާޅު‬

‫އެންޑުރޮއިޑު އޮޕަރޭޓިން ސިސްޓަމާއި އެކު ސަމްސަން އަދި އެޗު‪.‬ޓީ‪.‬ސީ ފޯނުތައް‬

‫މީހުންގެ ފޯނަކަށް ނޮކިޔާ ފޯނުވެފައިވާ ކަމަށް ރާއްޖޭގެ ގިނަ ޒުވާނުން ދަނީ‬

‫ނެރެއް ފެށިއެވެ‪ .‬އެ ވަގުތު ނޮކިޔާ އެމީހުންގެ އަމިއްލަ އޮޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް‬

‫ބުނަމުންޏެވެ‪!!!...‬‬

‫ސިންބިއަން އޯ‪.‬އެސް ކަމުނުދާކަމަށް އެއްބަހެއް ނުވިއެވެ‪ .‬އަދި އިންގިކުރިން‬

‫އެކި އެކި ބުރޭންޑު ތަކުގެ‪ ،‬ސުމާރޓު ފޯނުތަށް މިރާއްޖޭގެ އެންމެން‬

‫ ‬

‫އަތުގަ އޮތް ނަމަވެސް އިއްޔެއާއި ހަމައަށް ނޮކިޔާ ފޯނަކީ އެންމެ ގިނަމީހުން‬

‫ކޮށްޓަން ފަސޭހަ ނޫން ކަމަށް ބުނި މީހުންގެ އަޑެއް ނޭހިއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ދަނޑިވަޅުގެ ބޭނުން ސަމްސަން ކުންފުނިން ހިފައި‪ ،‬އެމީހުންގެ ހުރިހާ‬

‫ބޭނުންކުރާ އެންމެ ގިނައިން ބާޒާރުގައި ވިއްކާ ފޯނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިއަހަރުގެ‬

‫ސަމާލު ކަމެއް އެންޑުރޮއިޑުން ހިންގާ ފޯނުތައް އުފެއްދުމަށް ހުސްކޮށްލިއެވެ‪.‬‬

‫ފުރަތަމަ ތިން މަސް ދުވަސް ނިމުމާއި އެކު ސަމްސަން ކުންފުނިން ވިއްކި‬

‫އެންމެ ފަހުގެ މޮޑެއްތަކުގެ ފޯނު އުފައްދައި‪ ،‬ރީތި އަދި އެހާމެ ފުރިހަމަ ސިފަތަށް‬

‫ފޯނުގެ އަދަދު ގިނަވެ ނޮކިޔާ ކުންފުނިން ދަމަހައްޓަމުން އައި ރިކޯރޑު މިވަނީ‬

‫ހިމަނައިގެން އައިފޯނަށް ވުރެ ވަރުގަދަ ހާރޑުވެއަރއާއި އެކު ނެރެއްފެށިއެވެ‪.‬‬

‫ވައްޓާލާފައެވެ‪ .‬ދުނިޔޭގަ އެންމެ ގިނައިން ވިއްކާ ފޯނަކީ ސަމްސަން ބުރޭންޑުގެ‬

‫މިދިޔަ އަހަރުގެ އެންމެ މޮޅު ފޯނަކީ ސަމްސަން ގެލެކުސީ އެސް ދޭއް ކަމުގައި‬

‫ފޯނުތައްކަމަށް ރަސްމީކޮންމިވަނީ އިއުލާނުވެސް ކޮށްފައެވެ‪.‬‬

‫ވުމީވެސް އޭގެ ހެއްކެކެވެ‪ .‬އެއާއި އެކު އައިފޯނަށް ދެވި ހިފާފައިވާ ޒުވާނުންގެ‬

‫ނޮކިޔާ ކުންފުނިން ވަނީ އެމީހުން ބަލިވެއްޖެ ކަން ޤަބޫލު ވެސް‬

‫ ‬

‫މެދުގައި ސަމްސަން ސުމާރޓުފޯނުގެ މޮޅު ވާހަކަ ދެކެވި މަޤުބޫލުވި ވަގުތު‪،‬‬

‫ކޮށްފައެވެ‪ .‬ވުމާއެކު މިހާރު އުފެދޭ ސުވާލަކީ ނޮކިޔާ ކުންފުނީގެ މޯބައިލް‬

‫ގެލެކުސީ ނޯޓު ކިޔާ ސައިޒުން ބޮޑު ޓެބުލެޓަކާއި އަދި ޖީބައްލެވޭ ފޯނެއްގެ‬

‫ފޯނު ވިޔަފާރި ވެއްޓިގެން މިދިޔައީ ކޮން ސަބަބަކާ ހުރެހެއްޔެވެ‪..‬؟ ނޮކިޔާ‬

‫ބޭނުންވެސް އެކައްޗަކުން ކޮއްލެވޭނެ ފޯނެއްގެ ގޮތުގައި އެފޯނު ނެރުނެވެ‪.‬‬

‫ފޯނު ވަރެއްނެތިގެން އުޅުނު ޒަމާން މާޒީވެ މިދިޔައީ ކޮން މޮޅުކަމެއް ނޮކިޔާ‬

‫އައިޕެޑާއި އައިފޯނުވެސް ގިނަ ބަޔަކު ދޫކޮށްލުމަށް ފަހު ގެލެކުސީ ނޯޓު ތައް‬

‫ފޯނުގައި ނެތިގެން ހެއްޔެވެ‪.‬؟ ޙާއްސަކޮން ދިވެހި ޒުވާނުން ނޮކިޔާ ފޯނުތަކާއި‬

‫ހޯދަން ފެށުމަކީ މިއަދު ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ސަމްސަން އެއްވަނަ ހޯދި އެއް‬

‫ދުރައް ދިޔައިރު ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ނޮކިޔާ ކުންފުނިން ދަމަހައްޓަމުން ދިޔަ‬

‫ސަބަބު ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނެއެވެ‪.‬‬

‫ރިކޯރޑު ވެއްޓިގެން ދާންޖެހުނު ސަބަބަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ‪.‬؟ މަސައްތަކުގައި އުޅޭ‬

‫ ‬

‫މަޝްހޫރު ނޮކިޔާ ކުންފުނި ދުނިޔޭގެ ދެވަނަ އަށް ވެއްޓުނަސް‬

‫ބިދޭސީންގެ ނުވަތަ ބަންގާޅު މީހުންގެ ހާއްސަ ފޯނަކަށް ނޮކިޔާފޯނުވެ ދިވެހި‬

‫އެމީހުން އަދި އޮށްސިގެން ނުދާނެ ކަމަށް ދަނީ ބުނަމުންޏެވެ‪ .‬ކުރިންވެސް އަޑި‬

‫މަސްވެރިންގެ އަތްމަތީ ފޯނެއްގެ ގޮތުގައި ނޮކިޔާ ފޯނު ވެގެން ދިޔައީކޮން‬

‫އަޅާޅިކަމަށާއި އަނޑިގަނޑަކަށް ފަހު އުސްގަނޑެއް އަންނާނެ ކަމަށް ނޮކިޔާ‬

‫ސަބަބަކާ ހުރެހެއްޔެވެ‪..‬؟‬

‫ކުންފުނިން ބުނެއެވެ‪ .‬އެގޮތުން މައިކުރޯސޮފްޓާއި ގުޅިގެން އުފައްދާ ސުމާރޓު‬

‫މަދު އަހަރުތަކެއްގެ ތެރޭގައި ފޯނުގެ ބާޒާރުގެ ބޮންތިޔަށް ވާދަވެރި‬

‫ ‬

‫ފޯނުތައް މިހާރުވެސް ވިއްކަމުންދާއިރު ވިންޑޯސް އަށެއް އަޅައިގެން މިއަހަރު‬

‫އެޕަލް ކުންފުނިވެސް އަދި ފޯނު އުފައްދާ އެހެން ކުންފުނިތައްވެސް‪ ،‬ފަހަތައް‬

‫ފަހުކޮޅު އައު ފޯނުތަކެއް ނެރޭނެ ކަމަށް ނޮކިޔާއިން ވަނީ އިއުލާނު ކޮށްފައެވެ‪.‬‬

‫ޖައްސާލުމަށް ‪ 70‬އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސް ވެފައިވާ ސައުތު ކޮރެޔާގެ‬

‫އިންގިލި ކުރިން ކޮށްޓާލުމަށް ވިންޑޯސް އަށެއް‪ ،‬އެންޑުރޮއިޑަށް އަދި އެޕަލް އައި‪.‬‬

‫ސަމްސަން ކުންފުނި ޖެހިލީ ވަރަށް ގިނަ ސަބަބު ތަކަކާ ހުރެއެވެ‪ .‬ސަމްސަން‬

‫އޯ‪.‬އެސް އަށް ވެސް ދޫނުކުރާނެ ކަމަށް ދަނީ ބުނަމުންޏެވެ‪.‬‬

‫ކުންފުނި އެމީހުންގެ ފޯނުގެ ވިޔަފާރި މެކުހަށް ޖެހީ އެންޑުރޮއިޑު މޯބައިލް‬

‫ ‬

‫ކޮންމެ އަކަސް އެވަރެއް ނެތިގެން އޭރު އުޅުނު ނޮކިޔާ ފޯނުތަކުގެ‬

‫އޮޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް ނެރުނު ހިސާބުން ފެށިގެން ކަމަށް ޓެކުނޮލޮޖީ ދާއިރާގެ‬

‫މަގުބޫލުކަން ރާއްޖެއިން މިވަނީ ފަނޑުވެފައެވެ‪.‬‬

‫މާހިރުން ދެކެއެވެ‪ .‬އޭގެ ކުރިން ވެސް ސަމްސަން މޯބައިލް ފޯނު ދުނިޔޭގެ‬

‫ޓޯޗުބައްތި ފޯނު ގަންނަށްދާ ބަނގާލު މީހުން މިހާރު ގިނަ ވެފައިވިޔަސް މިއަހަރުގެ‬

‫ބާޒާރުގައި ވިއްކަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް އެޕަލް އަދި ނޮކިޔާ ފޯނު ތަކާއި‬

‫ފަހުކޮޅު އެކަން ބަދަލުވެގެން ދިއުމަކީ ހަމަ ވެދާނެ ކަމެކެވެ‪ .‬ވިންޑޯސް އަކީ‬

‫ގާތަށްވެސް ވިޔަފާރި އެއް ނުކުރެވެއެވެ‪ .‬ބޭނުން ކުރާ މީހުންނާއި މާރައްޓެހި‬

‫އަދިވެސް ދުނިޔޭގެ އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު ބޭނުން ކުރާ އޮޕަރޭޓިން ސިސްޓަމަށް‬

‫ފޯނެއް ކަމަކަށް ގިނަ ބަޔަކު ނުދެކެއެވެ‪ .‬އޮޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް ފަސޭހަ‬

‫ވެފައި ވިންޑޯސް އަށެއްގެ ފުރިހަމަ ކަން ތަޖުރިބާ ކޮށްލުމަށް މިހާރު ދޫކޮށްފައި‬

‫ނޫންކަމަށް ދިވެހިން ބުނެއެވެ‪.‬‬

‫ވުމުން އެންގި ހާމަވެގެން ދަނީ ވިންޑޯސް އަށަކާއި އެކު ނޮކިޔާގެ މޮޅު ފޯނުތަކެއް‬

‫މަޝްހޫރު ނޮކިޔާ ފޯނުތައް މަރުވެގެން ދިޔައީ އެފޯނުތަކަށް‬

‫ ‬

‫އެންޑުރޮއިޑު އޮޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް އަޅަން ބޭނުން ނުވީމަ ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު‬

‫‪30‬‬

‫ފޯނުވިއްކާ ފިހާރަ ތަކުން ނޮކިޔާ‬

‫ނިކުމެއްޖެ ނަމަ އެފޯނުތައް ވައިގަ ހިފާ‪ ،‬ގެއްލިފައިވާ މަޤާމު އަޅުން ހޯދުމަށް‬ ‫އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެވެ‪.‬‬

‫ބޮލީވުޑް‬

‫ޕްރިޔަންކާ ޗޯޕްރާ ‪ -‬އެންމެ އަގުބޮޑު ތަރި‬ ‫ބޮލީވުޑުގެ އަންހެން ތަރިންގެ ތެރެއިން މިހާރު އެންމެ އަގު ބޮޑު ތަރިއަކީ ޕްރިޔަންކާ ޗޯޕްރާއެވެ‪.‬‬ ‫ފިލްމު ޒަންޖީރުގެ ރިމޭކިންގެ ފޯރި ގަދަވަމުން އަންނަ އިރު‪ ،‬މި މަޝްރޫއުގައި އެންމެ ފަހުން‬ ‫ބައިވެރިވި ޕްރިޔަންކާއަށް މި ފިލްމުން ‪ 9‬ކުރޯޑު އިންޑިޔަން ރުޕީސް ލިބޭނެއެވެ‪ .‬މިއީ މިހާތަނަށް‬ ‫ބޮލީވުޑުގެ އަންހެން ތަރިއަކަށް ފިލްމަކުން ލިބޭ އެންމެ ބޮޑު އަދަދުކަމަށް އިންޑިޔާގެ ދުވަހު‬ ‫ނޫހެއްގައި ހާމަކޮށްފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ބޑު އަގަކަށް ފިލްމު ކުޅެފައިވާ އެއް ތަރިއަކީ ކަރީނާ ކަޕޫރެވެ‪ .‬އެއީ ‪5‬‬ ‫މީގެ ކުރިން މިފަދަ ޮ‬ ‫ކުރޯޑު ރުޕީސް އަށެވެ‪.‬‬ ‫މިކަމާ މެދު ވާހަކަ ދައްކަމުން ޕްރިޔަންކާގެ ތަރުޖަމާނު ބުނެފައިވަނީ‪ ،‬ޕްރިޔަންކާއަކީ އަބަދުވެސް‬ ‫އެންމެ މޮޅު އަންހެން ތަރިކަމަށާއި‪ ،‬އެކަން މިހާރު ސާބިތުވެފައިވާ ކަމުގައެވެ‪.‬‬ ‫ބޮލީވުޑުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އަންހެން ތަރިންގެ ތެރެއިން މި ވަގުތު އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީއެއް ލިބޭ‬ ‫ތަރިންނަކީ‪ ،‬ކެޓްރީނާ ކައިފް (އެވަރެޖުކޮށް ‪ 1-3‬ކުރޯޑު ރުޕީސް)‪ ،‬ވިދްޔާ ބާލަން (އެވަރެޖުކޮށް‬ ‫‪ 2.5-3‬ކުރޯޑު ރުޕީސް)‪ ،‬ދީޕިކާ ފަޑުކޯން (އެވަރެޖުކޮށް ‪ 1-2.5‬ކުރޯޑު ރުޕީސް) އަދި އަނުޝްކާ‬ ‫ޝަރްމާ (އެވަރެޖުކޮށް ‪ 1-1.5‬ކުރޯޑު ރުޕީސް) އެވެ‪.‬‬ ‫ޕްރިޔަންކާ ޗޯޕްރާގެ ވިދުން ގަދަވެގެން ދިއުމަކީ‪ ،‬ބޮލީވުޑުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އައު ތަރީންނަށް އޮތް‬ ‫ގން ޖެހުމަކަށް ވެދާނެއެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް އަނުޝްކާ ޝަރްމާ އާއި ދީޕިކާ އަދި ކެޓްރީނާއަކީ‬ ‫ޮ‬ ‫ކޮންމެ ފަދަ ވަގުތެއްގައި ވެސް އަގު ލިސްޓުގެ ކުރިން ޖާގަ ލިބިދާނެ ފަދަ ތަރީންނެވެ‪.‬‬

‫ބޮލީވުޑް މާ ސިޔާސީ‪ :‬ސަމީރާ ރެޑީ‬ ‫ޕްރިޔާދަރްޝަނީގެ ތޭޒްއިން ބޮލީވުޑަށް އަލުން އެނބުރި އައި ސަމީރާ ރެޑީ ބުނާ ގޮތުގައި ބޮލީވުޑަށް‬ ‫ވުރެ ދެކުނު އިންޑިޔާގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީ މާ ރަނގަޅެވެ‪ .‬ސަމީރާ ދެކޭ ގޮތުގައި ބޮލީވުޑުގައި‬ ‫ހިފަހައްޓައިލެވޭނީ ސިޔާސީ އުކުޅުތައް މޮޅަށް ދަންނަ ތަރީންނަށެވެ‪ .‬ސިޔާސީ ގޭމު ރަނގަޅަށް‬ ‫ކުޅެން ނޭނގެންޏާ އެ ތަރިއަކު ޖެހޭނީ ބޮލީވުޑާ އަލްވަދާއު ކިޔަން ކަމަށް ވެސް ސަމީރާ ބުނެއެވެ‪.‬‬ ‫އުމުރުން ‪ 29‬އަހަރުގެ ސަމީރާ ދަނީ ދެކުނު އިންޑިޔާގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީގައި ވަރަށް ފުރިހަމަ‬ ‫ކާމިޔާބީތަކެއް ހޯދަމުންނެވެ‪“ .‬ތިބާއަކީ ތިބާގެ އަމިއްލަ ޝަހަރުގައި ރާނީއެއް ކަމަށް ވަންޏާ‪،‬‬ ‫އެހެން ތަނަކަށް ދިއުމުގެ ބޭނުމަކީ ކޮބާ؟” ދެކުނު އިންޑިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ މި ބަތަލާ ސުވާލު‬ ‫ކުރިއެވެ‪ .‬ސަމީރާ ރެޑީ އުފަންވެފައިވަނީ ދެކުނު އިންޑިޔާގެ އަންދްރަޕްރަދޭޝް ސްޓޭޓުގައެވެ‪.‬‬ ‫އަންދްރަޕްރަދޭޝްގެ ރަސްމީ ބަސް ކަމުގައިވާ ތެލުގޫ ބަހުގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީއަކީ ދެކުނު‬ ‫އިންޑިޔާގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް އިންޑަސްޓްރީއެވެ‪.‬‬ ‫“ޓޮލީވުޑް” ގެ ނަމުން މަޝްހޫރު މި ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީން އަހަރަކު އެތައް ފިލްމެއް ބާޒާރަށް‬ ‫ނެރެއެވެ‪.‬‬ ‫އަމިއްލަ މާދަރީ ބަސް ކަމުގައިވާ ތެލުގޫ ބަހުގެ ފިލްމުތަކުގެ އިތުރުން ހިންދީ ފިލްމުތަކުގައި‬ ‫ހަރަކާތްތެރިވާ ސަމީރާ ވަނީ ބެންގާލީ‪ ،‬ތަމަޅަ‪ ،‬މަލަޔާޅަމް އަދި ކަންނަޑާ ބަހުގެ ފިލްމުތަކުގައި‬ ‫ވެސް ހަރަކާތްތެރިވެފައެވެ‪ .‬ހަމަ އެކަނި މިއަހަރު ވެސް އޭނާގެ ‪ 6‬ފިލްމު ނުކުންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ސަމީރާ އެންމެ ފަހުން ހަރަކާތްތެރިވި ތޭޒް ފާހަގަ ކުރެވިފައިވަނީ އަހަރުގެ އެންމެ ބޮޑު އެކްޝަން‬ ‫ތްރިލަރގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫ޑރ‪ .‬އިބްރާހިމް ޔާސިރު‬

‫އެސްޕިރިން‬ ‫ކުޑަދަރިފުޅު ހުންއައުމުން އިހުޒަމާނުގައި ދުއްވައިގަނެވެނީ ޑިސްޕިރިން‬

‫ ‬

‫ ‬

‫މިސަބަބުތަކަށްޓަކައި ވަކިއުމުރަކަށް ދިޔުމުން ހުރިހާ އެންމެންވެސް‬

‫(އެސްޕިރިން) ގުޅައެއް ލިބޭތޯއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިޒަމާނުގައި ކުޑަކުއްޖަކު‬

‫އެސްޕިރިން ގެ ކުޑަ ޑޯޒެއްބޭނުން ކުރަން ރަނގަޅު ބޭހެއް ކަމުގައި ދުނިޔޭގެ‬

‫ހުންއައުމުން އެސްޕިރިން ދިނުމަކީ މުޅިން މަނާކަމެކެވެ‪ .‬އަށާރައަހަރުން ދަށުގެ‬

‫ބައެއް ސިއްޙީ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނާބުނުމަކީ ހައިރާން ވާވަރުގެ ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ކުދިންނަށް އެސްޕިރިން ދިނުމުން ނުރައްކާތެރި ސިއްޙީ ޙާލަތެއްކަމުގައިވާ‬

‫ނަމަވެސް މިހާތަނަށް ކުރެވިފައިވާ ދިރާސާ ތަކުގެ އަލީގައި އަދި މިއީ ކުރަން‬

‫ރޭއިސް ސިންޑްރޯމް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުކަމުން މިހާރު ކުޑަކުދިންނަށް ހުން‬

‫އެދެވޭ ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ހިތުގެ ބަލިން ދުރުވުމަށް ޚާއްސަ ކޮށް ހިތުގެ‬

‫މަޑުކުރުމަށް އެސްޕިރިން ދިނުން ވަނީ ހުއްޓާލެވިފައެވެ‪ .‬އަދި ދުނިޔެއަށް މަޝްހޫރު‬

‫ނާރެއްގައި ގަނޑު ލޭކޮޅެއް ތާށި ވެގެން ހިތް ހުއްޓުމުން ދުރުކޮށްދޭ ބޭހެއް‬

‫އެސްޕިރިން މިހާރުވަނީ އެއަށްވުރެ މާމުޙިއްމު ރޯލެއް އަދާކުރަން ފަށާފައެވެ‪.‬‬

‫ކަމުގައި އެސްޕިރިން ވިޔަސް އޭގެ ސަބަބުން މަދުން ނަމަވެސް ގޮހޮރުން‬

‫ ‬

‫އެސްޕިރިން އަކީ މިހާރު ހިތުގެ ބަލީގެ ބަލިމީހުން ގެ މިތުރެކެވެ‪.‬‬ ‫ބޭނުން ކުރަން މަޖުބޫރު ބޭސްލިސްޓު ގެ އެންމެ ބޭނުން ތެރި އެއް ބޭހެވެ‪.‬‬

‫ލޭއައުން ފަދަ ނުރައްކާތެރިކަން ބައެއްފަހަރު ކުރިމަތިވާތީއެވެ‪.‬‬ ‫ ‬

‫އެސްޕިރިން ގެ އެންމެ މުޙިއްމު މަސައްކަތަކީ ލޭގަނޑުވުން‬

‫ހިތުގެ ބަލިޖެހުމުގެ ފުރުސަތުބޮޑު ފަރާތް ތަކަށް ހިތުގެ ބަލި ޖެހުން ދުރުކޮށްދޭ‬

‫ދުރުކޮށްދިނުމެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން ގަނޑު ލޭކޮޅެއް ހިތުގެ ނާރެއްގައި ތާށިވުމުން‬

‫ބޭހެކެވެ‪ .‬ހިތުގެ ނާރެއްގެ ލޭހިނގުން ހުއްޓިގެން ނުވަތ ލޭހިނގުން މަދުވެގެން‬

‫ނޫނީ ބެދުމުން ހިތް ހުއްޓުމާއި ސިކުނޑީގެ ނާރެއްގައި ތާށިވުމުން ނޫނީ ބެދުމުން‬

‫ހޮސްޕިޓަލަށް ދިޔުމުން ދެވޭފުރަތަމަ ބޭހަކީ އެސްޕިރިނެވެ‪ .‬ބޮޑުގޮހޮރު ގެ‬

‫އެއްފަޅިވާގިނެތުމުން ރައްކާތެރިވުމަށް އެސްޕިރިން އަކީ ވަރަށް މުޙިއްމު ބޭހެކެވެ‪.‬‬

‫ކެންސަރާއި އަދި އެހެނިހެން ކެންސަރު ޖެހުން ދުރުކޮށްދޭ ބޭހެއްގެ ގޮތުގައިވެސް‬

‫ހިތުގެ ބަލިޖެހިފައިވާ ބަލިމީހުންނާއި‪ ،‬އެއްފަޅި ވާގިނެތިފައިވާ ބަލިމީހުންނަށް‬

‫އެސްޕިރިން ބެލެވެއެވެ‪ .‬އަދި އެކިވައްތަރު ގެ ރިއްސުމަށް ބޮޑެތި މީހުން‬

‫އެސްޕިރިން އަކީ އިތުރަށް ބަލި ބޮޑު ވިޔަނުދިނުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުން ކުރަން‬

‫އަދިވެސް އެސްޕިރިން ބޭނުން ކޮށްއުޅެއެވެ‪.‬‬

‫ޖެހޭ ބޭހެކެވެ‪.‬‬ ‫ހިތުގެ ބައްޔާއި އެއްފަޅި ވާގިނެތުމުގެ ބަލިން ދުރުހެލިވުމަށް‬ ‫ބަލިނުޖެހޭމީހުން އެސްޕިރިން ބޭނުން ކުރަން ނުޖެހުނަސް‪،‬‬ ‫މިބަލިތައް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުފަރާތް ތަކުން ޑޮކްޓަރު ގެ‬ ‫ލަފާގެމަތިން އެސްޕިރިން ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬ ‫މިފަދަ ފުރުސަތު ކުޑަ ނުވަތަ ނެތް ފަރާތް ތަކުން ހިތުގެ‬ ‫ބަލިންނާއި އެއްފަޅި ވާގިނެތުމުގެ ބަލިން ސަލާމަތް ވުމަށް‬ ‫މިވަގުތަށް އެނބުރި ދާން ޖެހެނީ ކޭން ބުއިމުގެ އާދަތައް‬ ‫ބަދަލުކުރުމާއި އުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި ބަދަލުކުރުމެވެ‪ .‬ބޭނުން‬ ‫ކުރައްވާ ކާނާ ގައި ލޮނާއި ތެޔޮ މަދުކުރުމާއި ޤަވާއިދުން‬ ‫ކަސްރަތުކުރަން ފެށުމެވެ‪ .‬އޭރުން ހިތުގެ ލޭނާރާއި ސިކުނޑީގެ‬ ‫ލޭނާރުގެ ބަލިތަކުން ސަލާމަތް ވުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަވާނެއެވެ‪.‬‬ ‫މިއީ ބޭސްގުޅައެއް ބޭނުން ކުރުމަށް ވުރެ މާ ބުއްދިވެރި‬ ‫ގޮތެކެވެ‪.‬‬

‫‪32‬‬

‫ވަކި ނުވިނަމަ‬ ‫(ކުރީގެ އަދަދާ ގުޅޭ) ‬

‫މުހައްމަދު ގާސިމް‪ ،‬އއ‪ .‬މަތިވެރި‬ ‫އެހެންކަމުން ރަޝާޤާ އައިސް އިށީންކަމެއް ޒައިދަކަށް ނޭނގެ އެވެ‪ .‬ރަޝާޤާ‬ ‫މަޑުމަޑުން އަތް ހިތްލައިލި އެވެ‪ .‬އެއަތް ތުރުތުރު އަޅައެވެ‪ .‬އެއަތަށް އޭނާގެ‬

‫ރަޝާޤާއަކަށް ޖަވާބެއް ނުދެވުނެވެ‪ .‬އޭނާއަށް މަޑުމަޑުން ހިނގައިގަނެވުނީ‬

‫އެއްވެސް ބާރެއް ހިނގާހެނެއް ހިއެއްނުވެ އެވެ‪ .‬އަތް ގޮސް ޖެހުނީ ޒައިދުގެ‬

‫އެނދާ ދިމާއަށެވެ‪ .‬ޒައިދު ވަދެ ދޮރު ލައްޕާ ތަޅުލި އެވެ‪ .‬ރަޝާޤާ އެނދުގައި‬

‫ބުރަކަށީގަ އެވެ‪ .‬އެއާއެކު މަޑުމަޑުން ފިރުމަން ފެށުނެވެ‪ .‬ޒައިދު ސިހުނެވެ‪.‬‬

‫ޖައްސައިލި އިރު ޒައިދު ފާޚާނާއަށް ވަދެއްޖެ އެވެ‪ .‬އޭނާ ފެންވަރާލައިގެން ނިކުމެ‬

‫އަވަސް އަވަހަށް ބޯ ހިއްލާ ބަލައިލެވުނެވެ‪.‬‬

‫ނިދަން ތައްޔާރުވެލައިގެން އައިސް އެނދުން ބާލީހަކާއި ބެޑްޝީޓެއް ހިފައިގެން‬

‫“ރަޝާ! ކީއްތިކުރަނީ؟” ޒައިދުގެ އަޑުގައި ހުރީ ހައިރާންކަމެވެ‪ .‬އެވަގުތު އޭނާގެ‬

‫ހިނގައިގަތީ އޭނާ ނިދާ ޖަގަހައަށެވެ‪ .‬ބާލީސް ނަގަން ޒައިދު ދިއްކޮށްލި އަތުގައި‬

‫ކަންފަތުގައި ޖެހުނީ ރަޝާޤާގެ މަޑު ގިސްލުމުގެ އަޑެވެ‪.‬‬

‫ރަޝާ ބޭނުންވީ ހިފާށެވެ‪ .‬އެކަމަކު އެފަދަ ހިތްވަރެއް އޭނާއަކަށް ނުލިބުނެވެ‪.‬‬

‫“ކިހިނެއްވީ؟” ޒައިދު ތެދުވެ އިށީންނި އެވެ‪.‬‬

‫އަތެއް ފަޔެއް ހަރަކާތެއް ނުކުރި އެވެ‪ .‬ކޮޓަރިއަށް ވެރިވެފައިވާ ފަނޑު އަލިކަމުގެ‬

‫ރަޝާޤާ އިނީ ކަޅިޖަހައި ނުލައި ބަލާށެވެ‪ .‬ޒައިދުގެ މޫނަށެވެ‪ .‬ދެލޮލަށެވެ‪ .‬އެހެން‬

‫ތެރެއިން ރަޝާއަށް އޮވެވުނީ ބަލާށެވެ‪ .‬ޒައިދަށް މިކަން ފާހަގަ ކުރެވޭ ހެނެއް‬

‫އިރުކޮޅަކު އިނދެފައި ހަމަ ކުއްލިއަކަށް ޒައިދުގެ ގައިގައި ބައްދައިގެންފި އެވެ‪.‬‬

‫ހިއެއް ނުވެ އެވެ‪.‬‬

‫“އައި ލަވް ޔޫ ޒައިދު‪ .‬އައި ލަވް ޔޫ!” ރަޝާޤާގެ ތުރުތުރު އަޅަމުން ދިޔަ‬

‫ޒައިދު ގޮސް ބެޑްޝީޓް އަޅާލި އެވެ‪ .‬ބާލީސް ބޭއްވުމަށްފަހު ޑްރެސިންގ‬

‫އަޑު ޒައިދުގެ ކަންފަތަށް ވަދެގެން ދިޔައީ އޭނާގެ މުޅި ހަށިގަނޑަށް ގުޑުން‬

‫ޓޭބަލް ކައިރިއަށް ޖެހިލާފައި ނެގިތަން ފެނުނީ ބާމޫފުޅި އެކެވެ‪ .‬ދެންފެނުނީ‬

‫އަރުވާލާފަ އެވެ‪ .‬ހަމަ ކުއްލިއަކަށް މުޅި އަނގައިން ކުޅު ހިކިއްޖެ އެވެ‪.‬‬

‫ބޮނބިފަޅީގައި ބާމޫ އުނގުޅަންފެށި ތަނެވެ‪ .‬މިއަދު އިހުސާން ޖެހިތަނުގަ އެވެ‪.‬‬

‫ހަށިގަނޑު ފިނިވެއްޖެ އެވެ‪ .‬އެއާއެކު ފެނުނީ ޒައިދުވެސް ރަޝާޤާގެ ގައިގައި‬

‫މިމަންޒަރު ފެނުމާއެކު ރަޝާއަށް ހީވީ އޭނާ ހިތުގައި މީހަކު ދެއަތުން ބާރަށް‬

‫ބައްދައިގަތްތަނެވެ‪.‬‬

‫ހިފައި ފިތާލިހެންނެވެ‪ .‬މެޔަށް ތަދުވެގެން ދިޔަ އެވެ‪ .‬ދެލޯ ތެމުނީ ހައިރާންވާހައި‬

‫ރަޝާޤާއަށް ހޭލެވުނީ މީހަކު ކޮޓަރީ ދޮރުފަތުގައި ޖަހާލި އަޑަށެވެ‪ .‬އެވަގުތު‬

‫އަވަހަށެވެ‪.‬‬

‫ކަންފަތުގައި ޖެހުނީ މަންމަގެ އަޑެވެ‪.‬‬

‫އެއީ އަހަންނަށްޓަކައި ޒައިދު ވީ ގުރުބާނީއެއްގެ ނަތީޖާ އެވެ‪ .‬އެކަމަކު‬

‫“ދަރިފުޅާ! ހާދަ ވަރަކަށް މިއަދު ތި ނިދަނީ‪ .‬މިހާރު އޮއޮތް ހަތްގަޑި ބައިވަނީ‪”.‬‬

‫އެތަނުގައި އެއްޗެއް އުނގުޅާލަނުދެވުނު ތާނގައި އެތަނަށް ތަދުވޭތޯ ވެސް ފަހުން‬

‫ރަޝާޤާއަށް ފުންމައިގެން ތެދުވެވުނެވެ‪ .‬އެއާއެކު ސިކުނޑީގައި އެނބުރިގަތީ‬

‫އަހައިނުލެވުނެވެ‪ .‬އަހަންނަކީ ކިހާ ގޯސް މީހެއް ހެއްޔެވެ؟ އެފަދަ ފިރިއަކު‬

‫ރޭގައި ހިނގައިދިޔަ ކަންތައްތަކުގެ ހަނދާން ތަކެވެ‪ .‬ހިތަށް ވެރިވެގެން ދިޔައީ‬

‫ލިބުމުން އަހަންނަށް ކަންތައް މިކުރެވެނީ ކޮންފަދަ ނިކަމެތި ގޮތަކަށްހެއްޔެވެ؟‬

‫ލަދުވެތިކަމެވެ‪ .‬އޭނާއާ ޖެހިގެން ކަހަލަ ގޮތަކަށް ޒައިދު ނިދާ މަރުވެފައި އޮތެވެ‪.‬‬

‫ކައިވެނި ކުރިފަހުން މިހާރު މަހަކަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސްވީ އެވެ‪ .‬އެކަމަކު‬

‫ޒައިދަށް ގޮވާކަށް ނުކެރުނެވެ‪ .‬މަޑުމަޑުން އެނދުން ފައިބަން ކަމަށް ގަސްދުކޮށް‬

‫އޭނާއަށް އަދި އަހަރެންގެ ގާތުގައި އޮވެ ނިދާލާނެ ފުރުޞަތުވެސް ނުދެވެ އެވެ‪.‬‬

‫ފުރަތަމަ ގެނައި ހަރަކާތާއެކު ކުއްލިއަކަށް ޒައިދު އޭނާގެ އަތުގައި ހިފައިފި އެވެ‪.‬‬

‫އެހެނޭ ކިޔައިފައި އޭނާ އަހަންނަށް ކޮށްދޭން ޖެހޭ ކަމަކަށް ފަރުވާ ކުޑައެއް‬

‫“އަދި މަޑުކޮށްބަލަ!” ޒައިދުގެ އަޑުގައި ހުރީ މަސްތީ އަސަރެކެވެ‪.‬‬

‫ނުކުރެ އެވެ‪.‬‬

‫ރަޝާޤާގެ މޫނު ރަތްވެގެން ދިޔަ އެވެ‪ .‬ތުންފަތް މައްޗަށް ވެރިވި ލުއި ލުއި‬

‫މިކަހަލަ ޚިޔާލެއްގައި ރަޝާޤާ އޮއްވާ ޒައިދު ގޮސް އޮށޯވެއްޖެ އެވެ‪ .‬މިމަންޒަރު‬

‫ހިނިތުންވުމާއި މޫނުމަތީގައި ހުރި ލަދުވެތިކަމުގެ ރަތް ކުލައާ އެކުވުމުން ރަޝާޤާގެ‬

‫ފެނުމުން ރަޝާޤާއަކަށް ނޯވެވުނެވެ‪ .‬އޭނާ ތެދުވެއްޖެ އެވެ‪ .‬މަޑުމަޑުން‬

‫މޫނުމަތީގެ ރީތިކަމާއި ނަލަކަން އެތައް ގުނައަކަށް އެރިކަހަލަ އެވެ‪ .‬ޒައިދުގެ‬

‫ހިނގައިގެންފި އެވެ‪ .‬ޒައިދާ ދިމާއަށެވެ‪.‬‬

‫މަސްތުން ފޯވެފައިވާ ހިތުގެ މަސްތު ދެގުނައަށް އެރި އެވެ‪.‬‬

‫އޭނާ ގޮސް ޒައިދު ގާތު އިށީންނެވެ‪ .‬ޒައިދު އޮތީ އަނެއްފަރާތަށް އެނބުރި އެވެ‪.‬‬

‫(ނުނިމޭ)‬

‫‪34‬‬