Anniek Junte - In de mode - 2022

In de Mode

Door Anniek Junte

“La mode est le miroir de l’histoire. “ (Mode is de spiegel van de geschiedenis).

-Louis XIV-

3

Welkom!

Hallo lezer!

Wat leuk dat je hebt besloten om deze zine vol met leuke informatie en interessante weetjes te gaan lezen. Ik heb mijn best gedaan om al mijn kennis uit betrouwbare bronnen te halen, dus niets wat je leest is zomaar verzonnen. Echter is het een onderzoek geweest dat vanuit mijn standpunten uitgevoerd is, dus de teksten zijn zeker niet altijd objectief.

Ik probeer met deze zine een positieve boodschap over te brengen. Misschien zet het je aan het denken over schoonheidsidealen van deze tijd of de standaarden waar jij je elke dag aan probeert te meten.

Of misschien vind je het gewoon een mooi boekje met leuke plaatjes, dat is natuurlijk ook helemaal goed.

In ieder geval hoop ik dat je net zoveel plezier hebt in het lezen van dit boekje als ik had in het maken ervan.

Bedankt, Anniek Junte

4

Inhoud

• De oorsprong van schoonheid

Blz. 6

• Uiterlijk vertoon

Blz. 11

• Een 10 stappen morning routine

Blz. 12

• De lange geschiedenis van de hoge hak

Blz. 14

• Circulaire tijdlijn

Blz. 18

• Male gaze

Blz. 20

• Uiterlijk vertoon

Blz. 25

• Welk goddelijk lichaam heb jij?

Blz. 26

• Het ontstaan van de standaardmaat

Blz. 28

• Lees en luistertips

Blz. 33

Waarom zijn we ons gaan versieren en waar komt de fascinatie voor onmogelijke perfectie vandaan?

Leuke wistjedatjes om indruk mee te maken op de volgende kringverjaardag.

Volg het ochtendritueel van een 17e eeuwse influencer (en haar dienstmeid).

De pump is niet altijd een vrouwelijke accessoire geweest.

We lopen allemaal een beetje in tweedehands mode.

Waarom kijken vrouwen door een mannelijke bril naar de wereld?

Nog meer leuke wistjedatjes om indruk mee te maken op de volgende kringverjaardag.

Kijk en vergelijk welke buitengewone curves jij hebt geërfd!

Waar komen maatlabels vandaan en waarom ze onzin zijn.

Inspirerende podcasts en Youtubers.

5

De oorsprong van Schoonheid De oudste vorm van een schoonheidsideaal komt voort uit vruchtbaarheid. Overleven had grote prioriteit dus als een vrouw brede heupen had kon ze veilig kinderen baren. Een stevig lichaam zou zorgen voor kinderen die lang genoeg konden blijven leven om later de ouders weer te verzorgen.

Pas toen we ons gingen vestigen op vaste plekken, werd bezit opeens een statussymbool. Met veel spullen en mooie stoffen kon je aantonen dat jij genoeg had om te ruilen voor eten, wat een grotere overlevingskans betekende.

6

Vanaf de Griekse oudheid ontstond het klassieke schoonheidsideaal die we nu nog steeds kennen. Het hele lichaam moest symmetrisch en proportioneel zijn.

Alle beeltenissen die toen werden gemaakt waren van Goden en Mythische wezens. Zij moesten een bovennatuurlijke schoonheid bevatten die een sterveling niet kon en mocht evenaren.

Tot aan de vroege middeleeuwen bestond kleding vooral uit grote gewaden die rond het lijf werden gedrapeerd door middel van gespen en riemen. Maar rond de 11e eeuw werd er voor het eerst een “coupe” gecreëerd door in de stoffen te knippen en deze aan elkaar te naaien om zo de natuurlijke rondingen extra te benadrukken.

7

Dankzij de handel met Arabië (waar ze al een stuk verder ontwikkeld waren) kwamen er rond 1500 veel mooie stoffen de lage landen binnen.

Dit wordt ook wel de Hollandse renaissance genoemd. Handelaren lieten hun succes zien door hun vrouwen in grote jurken te hijsen met zoveel stof dat ze bijna niet meer konden bewegen.

Dit was gelukkig ook niet nodig als je genoeg personeel kon betalen.

8

Na de ontdekking van de coupe ging het modebeeld helaas al snel van het benadrukken van de natuurlijke vormen naar het kneden van het ideale lichaamstype.

Het doel was om zoveel mogelijk van het “zondige” lichaam te verbergen. Stoffen werden stijf gemaakt met lijm, maar later ook door riet en walvisbalijnen. De borst werd platgedrukt en de rokken verbreed om het gewenste silhouette te krijgen.

Behalve de gestijfde stoffen waren hier ook veel laagjes voor nodig. Natuurlijk was dit de perfecte manier om rijk en arm makkelijk te kunnen blijven onderscheiden.

Welke arbeider heeft immers de tijd om elke ochtend 7 lagen kleding aan te trekken?

9

Rond 1890 kwam de Industriële revolutie op gang en werd mode beschikbaar voor iedereen. Alles moest nu alleen op zo’n grote schaal geproduceerd worden dat kleding niet meer voor iedereen op maat kon worden gemaakt.

Hierdoor ontstonden de standaard confectiematen.

Ondanks dat nieuwe kleding nu goedkoper en toegankelijker is dan ooit, wordt het eigenlijk nog steeds als hetzelfde statussymbool gebruikt zoals honderden jaren geleden. Het enige verschil is dat de overdaad aan mooie stoffen nu zijn vervangen voor een simpel logo.

10

Uiterlijk vertoon ...kevers een veelgebruikte decoratie waren?

Dankzij handel met OostIndië in de 17e eeuw kwamen deze beestjes in Europa terecht.

Hun glimmende groen-gele schildjes waren een ideale voorloper van de glitter.

Het werd vaak in het theater op kostuums gebruikt maar ook op avondjaponnen van de rijksten.

Wist je dat... ...edelvrouwen in het Venetië en Parijs van 1780 dagelijks rondliepen met pikzwarte “Moretta” maskers?

Door met de tanden een knoopje vast te bijten bleef het masker op zijn plek. Hierdoor konden de vrouwen echter niet praten! Vreemd genoeg was dit toch een bevrijding omdat ze nu anoniem over straat konden.

...in het einde van de 19e eeuw menselijk haar werdt gebruikt voor sieraden en herinneringstafereeltjes?

Er waren echte vakmensen die plukjes haar konden modelleren tot ingewikkelde vormen zoals bloemen en treurwilgen.

11

Mijn 10 stappen morning routine!

Hallo lieve lezers! Ik ben Wendela uit Delft, jullie kennen mij vast via mijn vader (de burgemeester) maar ik ga jullie laten zien hoe ik in 10 simpele stappen mijzelf klaarmaak voor een koude winterdag in 1656.

1.

2.

Nadat Aaltje het vuur heeft aangemaakt, wekt ze mij en kamt mijn haar.

3.

12

Aaltje heeft mijn warme onderrok gekozen. Deze is van Engels laken, hip en warm!

4.

Hierna doet ze mijn heuprolletje om. Dit is voor wat extra volume als je begrijpt wat ik bedoel.

Mijn overrok is vandaag van mooie blauwe zijde.

Het vriest dus ik krijg mijn wollen kousen aan.

Met een zijden lintje natuurlijk...

7.

5.

6.

Hierna trekt Aaltje mijn kalfslederen laarsjes aan.

8.

Vandaag ga ik voor een casual huislook dus krijg ik mijn jakje met hermelijn bont om.

Dit is even hard werken!

Ik moet mijn lijfje stevig vasthouden terwijl Aaltje hem dichtrijgt.

Uiteindelijk doet Aaltje mijn kanten kapje op want ik ben natuurlijk geen sloerie.

9.

Nu Aaltje weer verder kan met de afwas doe ik natuurlijk zelf mijn parels om.

10.

13

De lange geschiedenis van de Hoge Hak Hoge hakken hadden in de oorsprong een puur praktische functie.

Rond de 10e eeuw gebruikten byzantijnse (Iraanse) krijgers ze als rijschoenen.

De mannen stonden erom bekend staande in het zadel hun pijlen af te schieten.

Hierbij zorgden de hakken ervoor dat hun voeten niet weggleden.

Dankzij handel tussen Iran en Europa in de 15e eeuw kwamen de hakken ook bij ons terecht. Hier werden ze vooral gebruikt als bescherming om de mooie leren schoenen van de adel schoon te houden in de vieze straten.

14

In de 17e eeuw claimde Louis XIV (14e) de schoenentrend.

Deze hak leek toen al meer op hoe wij hem nu kennen.

Misschien was rood zijn lievelingskleur, want hij eiste dat iedereen aan het hof dezelfde rode hakken droeg. Het iconische schoenenmerk Louboutin heeft hier later inspiratie uit gehaald.

Tot deze tijd waren hakken een voornamelijk mannelijke accessoire, maar courtisanten begonnen de hakken ook te dragen.

Courtisanten waren hooggeplaatste minnaressen van de koning en stonden erom bekend vaker mannenkleding te integreren in hun outfits, zoals rij-jasjes en soms zelfs broeken.

15

Na de Franse revolutie wilde plots niemand meer hakken dragen omdat deze nog steeds werden geassocieerd met macht en adel. Vrouwen die alsnog hakken durfden te dragen konden zelfs op de brandstapel worden gegooid!

Sinds de 19e eeuw kwam de hoge hak weer langzaam terug. Toen vanaf 1920 de rokken steeds korter werden, werd ook het effect van hoge hakken op de kuiten en billen steeds meer zichtbaar. Iconen zoals Marilyn Monroe en Betty Boop maakten de hak vanaf de jaren 50 tot het ultieme sekssymbool dat het nu is.

16

Tegenwoordig lijkt er een tweedeling te zijn ontstaan in de opvatting over hakken.

De één ziet het als een over-geseksualiseerde accessoire die vrouwelijke onderdrukking symboliseert, terwijl de ander zich juist sterk en zelfverzekerd voelt in een goeie pump.

Mannen als Prince, David Bowie en Harry Styles spelen met het imago van de hak als vrouwensymbool maar eigenlijk brengen ze de louis XIV look helemaal terug!

17

De tijdlijn van modetrends loopt niet altijd recht vooruit, maar grijpt vaak terug naar eerdere periodes in de geschiedenis.

De periode rond 1850 wordt ook wel de kleine rococo genoemd omdat er sinds de revolutie voor het eerst weer plek was voor franjes en hoepelrokken.

Keizer Napoleon wilde zijn rijk net zo groot maken als dat van Julius Ceasar. Hierdoor kwam de Romeinse look weer helemaal terug.

Tijdens de rococo in 1790 haalde de term “more is more” toch wel zijn hoogtepunt.

18

In de Gouden eeuw hielden rijke vrouwen het simpel maar classy. Toch waren er al veel constructies voor nodig om het gewenste silhouette te krijgen.

Circulaire De “peplos” was een populair kledingstuk in de Romeinse tijd.

Hij bestond uit één rechthoekige doek die met gespen op de schouders werdt vastgezet.

Dankzij nieuwe archeologische ontdekkingen in o.a.

Egypte, ontstond er een interesse voor het oriëntaalse.

Dus ook de silhouetten uit de oudheid kwamen weer in de mode.

In 1920 vond een echte moderevolutie plaats. De rok en kapsels werden korter dan ooit.

Na de tweede wereldoorlog wilde men zo snel mogelijk terug naar vooroorlogse tijden. Ontwerper Christian Dior probeerde met zijn “New Look” de elegantie van 1900 terug te brengen.

Tijdlijn Mode verandert steeds sneller, dus invloeden uit eerdere tijdperken komen vaker terug dan ooit. tegenwoordig zijn de 70s weer helemaal hot.

In 1960 zijn het voor het eerst de jongeren die het modebeeld bepalen, in plaats van de rijke elite.

De miniskirt werd geïntroduceerd en het ideale silhouette was smal en kinderlijk.

In de 70s werden er meer broeken gedragen dan ooit! Vooral met wijde pijpen en goede platforms eronder kreeg je de illusie van meterslange benen.

19

The Male Gaze Het huidige beeld dat wij hebben van schoonheid komt grotendeels uit de kunstgeschiedenis en media zoals films. Er is alleen één probleem… kunst en media zijn niet eerlijk.

Tot ongeveer 1950 werd de Europese kunstwereld vooral gedomineerd door mannen. De schilders en de opdrachtgevers waren voornamelijk witte mannen. Het is dan ook logisch dat de afgebeelde onderwerpen gericht waren op de interesse van die opdrachtgevers; mooie vrouwen.

20

Vaak werd het feit dat het een naakte vrouw was, verantwoord door ze als nimf of godin af te beelden. Hierdoor werd ze ook direct de meest onmenselijk perfecte vrouw die er is.

De vrouwen liggen of staan maar wat, terwijl er niet echt een reden is waarom ze naakt zouden hoeven zijn.

Dit is waar de “male gaze” een rol gaat spelen. Hier wordt de afgebeelde vrouw verlaagd tot een object zonder eigen gedachten of wil.

21

Dankzij vrouwelijke kunsthistorici vanaf 1970, is men zich steeds meer bewust geworden van de “male gaze”. Echter is er zelfs in 2022 nog veel werk te doen. In Hollywood is nog bijna 80% van de filmregisseurs man.

Daarom zijn veel films die wij zien vanuit een mannelijk oogpunt gemaakt.

Denk maar aan de vele shots waar een vrouw een trap af komt lopen puur om bekeken te worden door de man.

Door alle beelden die we van kleins af aan al binnenkrijgen, ontwikkelen veel meisjes een innerlijke criticus die ze altijd in de gaten houdt. Zo zijn vrouwen zich hyperbewust van hun houding, hoe ze overkomen en of ze niet per ongeluk een man “uitdagen”.

22

Ook voor mannen is de “male gaze” een grote factor van onzekerheid.

Zo hebben veel jongens het gevoel dat ze een soort hypergespierde superheld moeten zijn om een vriendin te vinden, alleen omdat films en patserige Instagram-accounts dit beeld opdringen. Terwijl dat “Alpha” mannengedrag in werkelijkheid vaak juist intimiderend kan overkomen bij vrouwen.

Een juist wat klungelige jongen met zachte gezichtsuitdrukkingen zorgt bij veel vrouwen voor een veilig gevoel.

Dus wordt die als een meer geschikte partner voor een langdurige relatie gezien.

23

Helaas is nu de enige oplossing voor de “male gaze” om je er bewust van te zijn. Dus als jij je weer eens bekeken voelt tijdens het douchen, bedenk dan dat het slechts je innerlijke Alfred Hitchcock* is en geen seriemoordenaar.

24

*Bekende horror-filmregisseur uit de jaren 50.

Uiterlijk vertoon ...er aan het einde van de 19e eeuw een vrij dodelijke rage door de kringen van rijke damesw raasde?

Grote aantallen veren, en vaak complete vogels werden op extravagante hoeden gedragen.

Het was zelfs zo extreem dat bepaalde tropische vogelsoorten bedreigd werden! Gelukkig stierf deze trend ook weer snel uit.

Wist je (ook nog) dat... ...toen in 1920 de rokken steeds korter werden, kwamen voor het eerst in de geschiedenis knieën in het zicht!

Tijdens het uitgaan vierden vrouwen deze nieuwe vrijheid door ze te beschilderen met mooie patroontjes.

...19e eeuwse edellieden hun geheime liefdes op hun lichaam droegen?

Affaires waren in die tijd een populaire hobby onder de elite, en dankzij deze sieraden kon je ermee pronken zonder dat er een schandaal ontstond.

25

Welk goddelijk

26

Klassieke Venus 800 v.C. - 500 n.C.

Eva

1400’s

lichaam heb jij?

Rubens-vrouw 1600’s

Rococo-nimf 1790’s

27

Het onstaan van de maatlabels.

Het proces van een pre-industriële jurk laten maken:

De opdracht begint bij de klant, die een japon uitkiest in de catalogus.

28

Katoen wordt geplukt en

Het katoen wordt geweven tot

vervoerd.

meters stof.

Eeuwenlang is nieuwe kleding kopen niet vanzelfsprekend geweest.

Elk kledingstuk was nog heel exclusief. Door de dure stoffen en precieze pasvorm werd kleding tot in de hoogste kringen gerecycled en vermaakt.

Vervolgens wordt het materiaal naar de

Die naait de stof aan elkaar tot het

kleermaker gebracht.

gewenste model.

Uiteindelijk komt de japon bij de klant, Die hem dan eindelijk voor het eerst kan passen...

Dit veranderde drastisch aan het einde van de 19e eeuw toen de Industriële revolutie begon...

29

Er kwam een nieuw fenomeen in het straatbeeld; het warenhuis.

Prachtige gebouwen met daarin alle afdelingen die je nodig had (en meer).

Vaak was er ook een restaurant of tearoom aanwezig. Hier konden rijke dames zonder man afspreken en zelfstandig aankopen doen.

Tot de eerste wereldoorlog was het warenhuis nog vrij exclusief omdat, voor de getailleerde vrouwenmode in de 19e eeuw, het nog steeds nodig was om elk kledingstuk op maat te maken.

Al snel kwamen er meer concurrenten en werd het belangrijk om elkaar af te troeven.

Dit gebeurde door elk seizoen steeds meer nieuwe kleding collecties te adverteren.

Hierdoor kwam het modebeeld in een stroomversnelling terecht. Kleding werd losser en de taille wijder dus hoefde het niet meer, op de centimeter na, het lichaam te volgen. Zo werd het al iets makkelijker om kleding direct van het rek te passen.

30

In de eerste wereldoorlog moesten er grote aantallen uniforms gemaakt worden voor alle mannen die plots naar het front gingen. De dienstplichtigen kwamen in alle vormen en maten. Er moest dus een handige manier bedacht worden om iedereen een passend uniform te geven. Hiervoor ontstond de standaardmaat.

Voor vrouwen werd er in 1940 pas een grootschalige meting gedaan voor standaardmaten. Ruth O’Brien heeft hiervoor honderden Amerikaanse vrouwen opgemeten om een “gemiddelde” te vinden voor elke maat. In Nederland was C&A de eerste die de standaardmaten in het modebeeld introduceerde.

31

Helaas zijn deze “standaardmaten” niet zo standaard als dat ze klinken. Elke winkel gebruikt tegenwoordig zijn eigen maatstaven waardoor je in de Zara misschien een maat 40 bent maar in de Primark een maat 36.

Tegenwoordig wordt ook het fenomeen “vanity sizing” steeds meer gebruikt.

Dan geeft een winkel een kleinere maat aan het kledingstuk dan eigenlijk bij de afmetingen past. Dit zou ervoor moeten zorgen dat de klant een beter gevoel bij een winkel krijgt omdat die daar kleinere maten past. Maar deze maatverwarring tussen verschillende winkels zorgt vaak juist voor meer onzekerheid.

Dankzij de warenhuizen is kleding voor iedereen beschikbaar en kunnen mensen met een kleinere portemonnee er ook modieus uitzien. Hierdoor is de kloof tussen arm en rijk in het straatbeeld sterk vervaagd. Helaas hebben de standaardmaten ook voor een vervormd beeld over kleding gezorgd.

Uiteindelijk gaat het erom dat de kleding jou past en nooit dat jij in de kleding zou moeten passen.

32

Kijk en luistertips p

Karolina Żebrowska stelt in haar grappige youtube videos, misvattingen over mode en geschiedenis aan de kaart.

In deze splinternieuwe Nederlandse podcast praten broer en zus, Max en Tosca, over alle problemen die opgelost zouden kunnen worden door mannelijke emancipatie.

Instagram-icoon Florence Given praat in deze podcast over alles wat met feminisme en vrouw-zijn te maken heeft. Hiervoor interviewt zij vaak Mina Le maakt goed onderbouwde videoexperts en ervaringsdeskundigen. essays over bekende en onbekende verschijnselen in de huidige pop-cultuur.

33

Als het goed is heb je dit boekje verslonden en voel je je een completer mens met al deze nieuwe informatie.

Maar wat moet je nu met al deze kennis?

Een tip van mij, hou het vooral niet voor jezelf.

Als je beste vriendin weer eens zegt dat ze zichzelf te klein, lang, dik, dun, bleek of gewoon lelijk vindt, zeg dan dat ze letterlijk het lichaam heeft van een Griekse godin en dat die onzekerheid alleen maar de “male gaze” is, die ook maar door een paar oude mannen is verzonnen.

Of als je broer baalt omdat zijn droomshirt niet in zijn vaste maat beschikbaar is, kan jij hem uitleggen dat labelmaten onzin zijn en dat hij het hele rek tot zijn beschikking heeft om te kiezen welke het beste past bij zijn lichaam. En het mooiste is dat je het allemaal kan onderbouwen met harde feiten!

34

Bronnen Omdat ik natuurlijk niet nog meer misverstanden over mode en schoonheid de wereld in wil brengen, heb ik grondig gebruik gemaakt van betrouwbare bronnen.

Is jouw passie voor modegeschiedenis opgelaaid en heb je zin om hier meer over te lezen? Dit zijn de boeken die ik vooral heb geraadpleegd.

•In en uit de mode: 2000 jaar modevormgeving (2014), Karin Schacknat Hier staat letterlijk alles in wat je maar wilt weten over de ontwikkeling van Westerse modegeschiedenis.

•Tot op de draad (2017), Ileen Montijn Een boek over onze relatie met (tweedehands) kleding door de jaren heen.

•Mode & Kostuum (2016), Bianca Du Mortier Een boek vol afbeeldingen van de grote kostuumcollectie van het Rijksmuseum.

35

Colofon Copyright © Anniek Junte, 2022 Jaar van uitgave: 2022 Eerste druk Gedrukt door Peterprint Met speciale dank aan AKV Sint Joost.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidsband, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

36

Catwalk in 1898...

Even kijken hoor..

Het oog van mijn verloofde, het haar van mijn moeder, ongeveer 3000 kevertjes en mijn papegaai Pietje..

)

Wie draag je vanavond?

)

37

38

Wie je ook bent, waar je ook vandaan komt of in welke tijd je leeft, we hebben één ding altijd gemeen: We staan iedere ochtend op en kiezen wat we aantrekken.

Of we nou willen of niet, we stralen toch iets uit met de kleding die we elke ochtend kiezen om de dag mee door te brengen. En die keuze komt van een bewuste of onbewuste invloed van buiten.

Waarom hebben we vanaf het begin der tijden al bedacht hoe de perfecte persoon eruit zou moeten zien? Hoe keken mensen vroeger naar kleding toen het nog niet in overvolle rekken op elke straathoek beschikbaar was?

En wat kunnen wij leren van de lange catwalk die onze voorouders al voor ons hebben gelopen?

Kim Kardashian (2014)