BODEMDALING
Steden gebouwd op lasagne: veel saus en weinig pasta In Nederland veroorzaakt bodemdaling grote uitdagingen in het stedelijk gebied op klei- en veengronden. Tot 2050 wordt 5,2 miljard euro schade in de openbare ruimte verwacht. De schade voor huiseigenaren aan gebouwen en funderingen beloopt volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), als we niets doen, 16 miljard euro.
B
odemdaling ontstaat in de stad vooral door zetting: een proces waarbij slappe klei- en veengrond als een spons wordt samengedrukt door het gewicht van de stedelijke bebouwing. Het gaat hier dus niet om bodemdaling als gevolg van gaswinning. De bodemdaling heeft grote consequenties op alles wat erop staat, wat erin ligt en wat erop groeit. Voor bodemdaling in het stedelijk gebied was tot voor kort weinig aandacht. Hierin komt verandering met de oprichting van de Coalitie Stevige Steden op Slappe Bodem (CCS).
Hoge kosten en veel overlast Gemeenten met slappe bodem maken twee keer zoveel kosten voor de openbare ruimte als gemeenten op stevige bodem. In de openbare ruimte worden gemeenten geconfronteerd met verzakkende wegen, kapotte kabels, leidingen en riolering, wateroverlast en verloedering. 26 Stadswerk 02/2021
Voor de openbare ruimte zijn volop innova ties in ontwikkeling die kunnen bijdragen aan een kwaliteitsverbetering van de open bare ruimte én lagere kosten. Dat kan bij voorbeeld door niet op te hogen met zand in de openbare ruimte - zand is zo zwaar hetgeen de bodemdaling alleen maar ver snelt - maar voor andere ophoogtechnieken te kiezen zoals lichtgewicht materialen als bims (vulkanisch gesteente), EPS (‘piep schuim’) of kleikorrels. Ook het onderheien van de openbare ruimte, bijvoorbeeld een rotonde of een weg die volledig op palen wordt gefundeerd, kan een kosteneffectieve oplossing zijn. Dat kost meer aan de voor kant, maar verdient zich terug door een veel langere levensduur en een hogere kwaliteit van de openbare ruimte. Ook grondvervanging of grondstabilisatie zijn voorbeelden van innovatieve technieken. Huiseigenaren ondervinden grote schade en overlast door bodemdaling. Huizen die ondiep ‘op staal’ zijn gefundeerd, zakken en
hebben te maken met wateroverlast bij extreme regenval. Houten paalfunderingen verliezen hun functie als ze bij langdurige droogte droogvallen en gaan rotten. Dan vindt er scheefzakking van panden plaats. Ook tuinen, terrassen en opritten verzak ken. Dit alles brengt de leefbaarheid van steden in gevaar. De droogte van de afgelo pen zomers heeft de urgentie vergroot.
Verschillende oplossingen Voor huiseigenaren in stedelijk gebied zijn er talloze oplossingen en denkrichtingen over hoe we kunnen omgaan met bodem daling. De bodemdaling stoppen is veelal geen optie. Die stopt alleen als de stad wordt weggehaald, helemaal wordt onder heid (inclusief de openbare ruimte) of de compactie volledig is voltooid. En dat laat ste duurt honderden jaren. Oplossingen verschillen dan ook per type bebouwing en type wijk. ● Historisch binnensteden: zijn het meest complex als het gaat om het omgaan met bodemdaling. Vaak komen ver schillende vormen van funderingen naast elkaar voor, is er veel monumen taal erfgoed met al de nodige verzak kingen en schade, is er een complex rioleringssysteem en is er weinig ruim te voor ingrepen. Dit resulteert in een complexe puzzel in de historische bin nensteden die maatwerk vraagt en in