Deel II: Scenario’s
26
inhoudelijke als normatieve onzekerheid. Onze scenario’s laten zien dat de vertrouwde maatschappelijke en normatieve orde meer op de proef wordt gesteld naarmate genomics zich steeds nadrukkelijker aandient in de gezondheidszorg. Er ontstaan dan problemen met een ongetemd karakter. Het WRR-rapport betoogt dat politiek omgaan met ongetemde problemen niet in de eerste plaats een kwestie is van voortvarende besluitvorming, maar een zaak van collectieve leerprocessen. Niet het volgen van de juiste procedures staat in dit soort leerprocessen centraal, maar een inhoudelijke oriëntatie op problemen, waarbij het er om gaat om uit te vinden hoe het probleem er precies uit ziet. Dat vraagt om ruimte en tijd voor analyse, afweging en oordeelsvorming, om het verzamelen en op elkaar betrekken van verschillende bronnen van kennis en ervaring, en dus om de inzet van een verscheidenheid aan betrokkenen, juist ook buiten de overheid zelf. Met ons interactieve scenarioproject hebben wij een bijdrage willen leveren aan zulke collectieve leerprocessen waarin de overheid en de samenleving leren omgaan met genomics in relatie tot de publieke gezondheidszorg. Die leerprocessen zullen uiteraard ook in de verdere toekomst nog veel inzet en aandacht van betrokken partijen vragen. In ons project hebben wij vooral de inzichten en ervaringen betrokken van beroepsbeoefenaren, onderzoekers en beleidsmakers in de gezondheidszorg. De consument en burger zijn daarbij niet of nauwelijks aan het woord geweest. Als onze analyse klopt en een grenze(n)loos markt- en consumptiemodel voor de inbedding van genomics meer maatgevend wordt, dan hangt veel uiteindelijk ook van de ervaringen en inzichten van de consument en burger af. Hun stem zal in het verdere verloop van dit maatschappelijke leerproces dan ook nadrukkelijk gehoord moeten worden.
1 Genetica, genomics en de publieke gezondheidszorg: laveren tussen een terugtredende en optredende overheid 2 Genetica, genomics en de commerciële zorg: kiezen voor burger, consument of patiënt? 3 Genetica, genomics en de huisartspraktijk: laveren tussen maatschappelijke en professionele verantwoordelijkheden