Fokus Chemie by Smart Media Agency

D I T D O SS I E R W O R D T G E P U B L I C E E R D D O O R S M A R T M E D I A E N VA LT N I E T O N D E R D E V E R A N T W O O R D E L I J K H E I D VA N D E R E D AC T I E VA N D E STA N D A A R D

JAN ‘19

CHEMIE Jan Van Havenbergh De enige weg naar een duurzame toekomst

Chemie in het groen Over duurzaamheid en circulariteit

Fons Leroy STEM talent af op de toekomst

HANS CASIER ”Het is een misvatting dat je absoluut chemie moet gestudeerd hebben om in de chemie aan de slag te gaan.” Lees meer op Fokus-online.be. #fokuschemie

European Intellectual Property Experts Patents, Trademark, Design and More www.gevers.eu Gevers is your partner for protecting your trade secrets and business information

EDITORIAL JAN VAN HAVENBERGH

FOKUS-ONLINE.BE

De enige weg naar een duurzame toekomst

Chemie is alom aanwezig in ons dagelijks leven. Van de zeventien door de Verenigde Naties aanvaarde Sustainability Development Goals, of SDG’s, worden er maar liefst elf rechtstreeks of onrechtstreeks beïnvloed door producten of technologieën die hun oorsprong vinden in chemie, kunststoffen en life sciences. Maar chemie is ook een industrietak die energie-intensief is en klimaatintensieve grondstoffen gebruikt. Succesvol energieen procesonderzoek hebben geleid tot verminderde impact op mens en milieu en hebben performante producten opgeleverd die bijdragen aan een duurzamere maatschappij. Met als resultaat excellentie in het toepassen van bestaande en verbeterde processen die vandaag aanleiding geven tot miljardeninvesteringen, onder andere in de Antwerpse haven, zoals recentelijk bij INEOS en Borealis. Die investeringen garanderen werkgelegenheid en economische meerwaarde voor onze regio voor de volgende 15 jaar. We mogen ons echter niet laten verblinden door de successen van vandaag. De chemie van vandaag zal niet die van de toekomst zijn. Om de klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen te halen zullen wij allemaal anders moeten leven, eten, reizen. Om dat met een gelijke levenskwaliteit te realiseren moeten er

04 België blijft koploper in de chemie 06 Digitalisering als motor voor innovatie

veilige, innovatieve, effectieve en economisch haalbare producten zijn. Denk aan nieuwe medicijnen, ‘brandstoffen’, plastics, verven of bouwmaterialen die efficiënter, lichter, brandvertragender, recycleerbaar, sterker en vooral milieuvriendelijk zullen zijn, maar ook in procestechnologieën ontwikkeld worden. De industrie moet dat alles op korte termijn realiseren met nieuwe grondstoffen en nieuwe processen. Het is te vergelijken met een driesterrenrestaurant dat nog betere kwaliteit zou leveren, maar dan plotseling zonder vlees en bestaande ingrediënten te gebruiken. En dat in een keuken waar geen traditionele kookvuren meer zullen staan.

De chemie van vandaag zal niet die van de toekomst zijn.

LEES MEER...

Innovatie in chemie, kunststoffen en life sciences uurzaamheid, gedefinieerd als een perfect huwelijk tussen mens, maatschappij en economie, zit in de genen van chemie, kunststof en life sciences. Anticiperen met innovatieve oplossingen zal het effect hiervan de komende decennia nog versterken.

De uitdaging is enorm en de impact op onze Vlaamse economie is niet te onderschatten. De toekomstige chemie-, kunststof- en farmabedrijven zullen komen daar waar de kennis en de competentie aanwezig is om ‘de keuken van de toekomst’ op te bouwen en te exploiteren. Die ambitieuze doelstellingen maken langetermijngerichte innovatie, met een sterke inbreng van de industriële partners en een structurele financiële steun van de overheid, noodzakelijk.

Knippen en plakken met DNA

Profielinterview: Hans Casier

De lange reis van molecule tot medicijn

12 Ook de chemie denkt in het groen 14

Fons Leroy: STEM talent af op de toekomst

COLOFON. PRODUCTIELEIDER: Christian Nikuna Pemba HOOFDREDACTIE: Ellen Van Hoegaerden TEKST: Frederic Petitjean Hermien Vanoost COVERBEELD: Thomas Schurmans VORMGEVING: Baïdy Ly DRUKKERIJ: Corelio

SMART MEDIA AGENCY SMART STUDIO Leysstraat 27, 2000 Antwerpen Tel +32 3 289 19 40 redactie@smartmediaagency.be studio@smartmediaagency.be

Vlaanderen beschikt zowel over de topexpertise in bepaalde niches als over een nauwe relatie met industriële leiders uit de sector. Het doel is zeker haalbaar, en de weg ernaartoe is duidelijk…

TEKST JAN VAN HAVENBERGH, ALGEMEEN DIRECTEUR CATALISTI

Veel leesplezier Sam Geens Project Manager

ADVERTORIAL

(On)bewust veilig werken werkt! De ‘S’ van ‘Superman’ of van ‘Safety First’? Safety first ! Uiteraard, zegt u wellicht ! En toch gebeuren er te vaak “domme” ongelukken. Volg een opleiding bij ACTA, leer (on)bewust om te gaan met de valkuilen en word zo de Superman van jouw team. Onze specialisten ontwikkelden een aanbod •

waar theorie en praktijk hand in hand gaan

•

voor zowel beginnende als ervaren medewerkers

•

voor procesoperatoren, onderhouds- & engineeringmedewerkers en

leidinggevenden Neem een kijkje op onze website www.acta-vzw.be en ontdek er ons aanbod en aanpak. opleidingscentrum voor techniek en automatisatie

+32 3 620 23 00 -

acta . info @ acta - vzw . be

ACTA

www . acta - vzw . be

COVESTRO BRAND REPORT

#FOKUSCHEMIE

Plastic: klaar voor de 21 eeuw ste

Je denkt bij het woord plastic nog steeds aan het zakje dat je vroeger in de supermarkt kreeg? Think again. De nieuwste generatie kunststof helpt auto’s brandstof te besparen, windmolens steeds performanter te maken en zo onze afhankelijkheid van aardolie verder af te bouwen.

lastic is plastic, toch? Wel, neen. Ann De Bie, de woordvoerster van het chemisch bedrijf Covestro hoort het woord plastic niet graag meer. De polyurethaan en polycarbonaat die Covestro produceert, zijn dan ook hightech kunststoffen en van een heel andere orde. “Polycarbonaat is een onbreekbaar, transparant en hittebestendig materiaal dat heel veel verschillende toepassingen kent”, zegt ze. “In het station van Antwerpen is de grote overkoepeling van de hal bijvoorbeeld niet van glas gemaakt, maar van polycarbonaat. Dat is niet alleen veel lichter, maar ook een stuk sterker.”

En niet alleen de bouw is gebaat met lichtere en sterkere materialen. Ook de auto-industrie heeft veel belangstelling voor de ontwikkelingen op dit gebied. Een auto die tien procent lichter is, verbruikt immers vijf procent minder brandstof. De Bie: “Zo wordt er niet alleen minder CO2 in de lucht geblazen. Minder gewicht helpt ook elektrische auto’s, die er binnenkort volop gaan aankomen, om meer kilometers rijbereik te halen uit hun batterijen. Wij denken dat wagens in de toekomst de helft lichter kunnen worden door onderdelen in polycarbonaat te gebruiken.”

Maar ook bijvoorbeeld laptopcovers en zelfs windmolens profiteren van de research rond nieuwe kunststoffen. “De wieken van windmolens worden tot nu toe voornamelijk van epoxy gemaakt”, legt De Bie uit. “Wij werken nu aan rotorbladen van polyurethaan versterkt met glasvezel. Daardoor verloopt de productie veel sneller, omdat epoxy nu nog heel lang moet drogen. Tegelijk kunnen er zo sterkere, grotere en toch lichtere wieken gebouwd worden, die ook nog eens langer meegaan.” Allemaal erg inventief dus. Maar de omslag moet ook gemaakt worden aan de basis,

helemaal vooraan in de productieketen. De Bie: “Chemiebedrijven zoeken vandaag in hun productie ook alternatieven voor de traditionele grondstof aardolie. Vaak gaat dit in de richting van biogebaseerde grondstoffen. Covestro slaagt er echter in om CO2 als grondstof in te zetten voor de productie van schuim voor matrassen. Vandaag kan al twintig procent van de op aardolie gebaseerde grondstof vervangen worden door CO2, maar dat aandeel moet nog stijgen. Op die manier wordt in de wereld van morgen de afvalstof CO2 een oneindig recycleerbare grondstof.” TEKST FREDERIC PETITJEAN

In samenwerking met... Covestro behoort tot ’s werelds grootste polymeerproducenten. Het bedrijf is actief in de productie van hoogtechnologische polymeermaterialen en de ontwikkeling van innovatieve oplossingen voor producten voor vele domeinen van het dagelijks leven. Kernactiviteiten zijn de productie van grondstoffen voor polyurethanen, de high tech kunststof polycarbonaat en coatings, kleefstoffen en specialiteitsproducten. Covestro’s producten komen voornamelijk terecht in de auto-industrie, de bouwsector, de houtverwerkende industrie, de meubelindustrie en de elektro- en elektronicasector. Maar tot de afzetmarkten behoren ook sport en vrije tijd, cosmetica, gezondheid en de chemische industrie zelf. Covestro heeft 30 productievestigingen over de hele wereld en stelt 16.200 medewerkers tewerk. ADVERTORIAL

Covestro investeert fors in de Antwerpse haven

Covestro ontstond op 1 september 2015 uit de kunststofdivisie van Bayer en gaat sindsdien door het leven met een nieuwe naam, een kleurrijk logo & een inspirerende missie en visie. De groep is in de Antwerpse haven al meer dan 50 jaar aanwezig met een grootschalige productievestiging. Elke dag geven er 850 medewerkers het beste van zichzelf. De Antwerpse vestiging is één van de belangrijkste productiecentra van polycarbonaat in de Covestro-wereld. Polycarbonaat is een hightech kunststof, die transparant, zeer licht in gewicht, hoog temperatuurbestendig en quasi onbreekbaar is. De Antwerpse site is gespecialiseerd in de

productie van polycarbonaat van het type ‘Apec®’, dat aan temperaturen tot +200°C kan weerstaan. De site huisvest ook het wereldwijde competentiecentrum voor de productie en technologie van polycarbonaat binnen de groep. Antwerpse proces- en technologie-experts ondersteunen andere

sites over de ganse wereld bij de optimalisatie van de polycarbonaat productieprocessen en bij de bouw van nieuwe installaties. Maar het Antwerpse bedrijf produceert ook polyether en aniline, beide grondstoffen voor polyurethaan. In het kader van een wereldwijd investeringsprogramma kondigde Covestro recent aan van plan te zijn 300 miljoen euro te investeren in de bouw van een nieuwe productie-eenheid voor aniline in de site in de Antwerpse haven. Aniline is een belangrijke grondstof voor tal van chemische producten, waaronder MDI. Dat is op zijn beurt een voorproduct van polyurethaan hardschuim, dat o.a. gebruikt wordt voor de thermische isolatie van gebouwen en isolatie in de koelketen. De opstart van deze nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Deze investering bevestigt de positie van Antwerpen als Europese hub voor aniline en zal ook extra jobs opleveren.

Covestro in België Covestro is al meer dan 50 jaar een belangrijke producent van hoogwaardige materialen in de haven van Antwerpen, waar het bedrijf zowel de hoogtechnologisch kunststof polycarbonaat (Makrolon®) produceert als aniline en polyether, beide grondstoffen voor de productie van polyurethaan. In Tielt beschikt Covestro over een expertisecentrum voor kunststofverwerking, waar kunststofgranulaten via extrusie tot thermoplastische platen worden verwerkt voor diverse, innovatieve toepassingen. Covestro stelt in België meer dan 1.000 collega’s tewerk, die er samen elke dag opnieuw naar streven om de wereld tot een mooiere en betere plek te maken. Voel je je aangesproken door dit verhaal? Neem dan zeker ook eens een kijkje op de Covestro-jobsite www.career.covestro.com (Join us - overview - browse all jobs - Location Antwerpen).

covestro.com

TOPIC KOPPOSITIE IN DE CHEMIE

FOKUS-ONLINE.BE

België blijft koploper in de chemie Ondanks alle onheilspellende berichten van de voorbije jaren blijven internationale chemiebedrijven de weg naar België vinden. De sector is dan ook nog altijd een van de speerpunten van onze economie. Hoe houden we die koppositie vast?

miljard euro legt het Oostenrijkse chemiebedrijf Borealis neer voor de bouw van een nieuwe chemiefabriek op zijn site in de haven van Antwerpen. Volgens sectorfederatie essenscia gaat het om een van de grootste investeringen in de Europese chemie van de voorbije tien jaar. Ook de strategische waarde valt niet te overschatten. De propaandehydrogenatiefabriek zal jaarlijks 750.000 ton propyleen produceren, een basisgrondstof voor de productie van polypropyleen, een van de meest veelzijdige kunststoffen, met toepassingen in onder meer de auto-, verpakkings- en medische industrie. Dat Borealis zijn oog op Antwerpen liet vallen, is dus een opsteker voor de hele sector in ons land. Bovendien kondigden recent ook andere internationale chemiebedrijven aan dat ze hun productie in Vlaanderen willen uitbreiden.

sterk innovatiegericht”, vertelt Kathleen Art. “Heel wat onderzoeksinstellingen zitten hier op een steenworp van elkaar, wat een ideale context is om te ondernemen.” Alles samen stellen de chemie, kunststoffen en life sciences in ons land bijna een kwart miljoen mensen tewerk. In dat cijfer zitten

toekent. In 2017 was de Belgische chemie en life sciences goed voor 417 patenten, of meer dan één innovatie per dag. Daarmee is de sector de innovatieleider van ons land, met een derde van alle patenten. “Wij hebben dan misschien wel duurdere krachten, ze zijn wel hooggeschoold en

China is aan een inhaalbeweging bezig, maar we kunnen nog altijd het verschil maken. — SILVIA LENAERTS, UNIVERSITEIT ANTWERPEN

Die investeringsgolf bevestigt onze sterke reputatie in de rest van de wereld. Ondanks de stevige concurrentie blijven we op het hoogste niveau meespelen. In geen enkel ander land draait de sector van de chemie, kunststoffen en life sciences meer omzet per inwoner dan bij ons. In 2017 ging het alles bij elkaar om 65,8 miljard euro: 26 procent meer dan tien jaar geleden en bijna een kwart van de totale omzet van de verwerkende industrie in ons land. “Dat alle grote internationale concerns hier in België aanwezig zijn en nieuwe installaties blijven bouwen, is veelzeggend”, reageert Kathleen Art van POM Antwerpen. “Na Houston herbergen we hier de grootste chemiecluster ter wereld.”

zowel directe (90.780) als indirecte (150.000) jobs. En de tewerkstellingscijfers van de chemie blijven stabiel. Tussen 2014 en 2017 kwamen er zelfs 2.500 jobs bij. “Daar zit meteen ook een van de grootste uitdagingen voor de sector”, vervolgt Kathleen Art, die bij POM Antwerpen het jobevent We are Chemistry helpt organiseren. “Om onze koppositie te behouden, moeten we voldoende nieuwe krachten aantrekken. Vooral technische profielen, maar ook IT’ers en economen.” Ook Silvia Lenaerts, vicerector Valorisatie & Ontwikkeling aan de Universiteit Antwerpen, heeft er goeie hoop op dat de Belgische chemie over 10 à 20 jaar nog altijd aan de top zal staan. “China is met een serieuze inhaalbeweging bezig. Wij kunnen nog altijd het verschil maken, maar dan moeten alle betrokken spelers – onderzoekers, ondernemers, overheden –bereid zijn om over het muurtje te kijken en samen aan ideeën voor de samenleving te werken.” De duidelijke visie van essenscia – die steevast de rol van de chemie in andere sectoren beklemtoont – en het VOKAvoorzitterschap van BASF-topman Wouter De Geest noemt ze een stimulans voor de hele sector. In Antwerpen bouwt de sector met BlueChem de allereerste incubator voor duurzame chemie die volgend jaar de deuren opent. Ernaast komt Blue_App, een initiatief van de UA om een open innovatiehub voor duurzame chemie te creëren. Projecten waarin nauw wordt samengewerkt met organisaties als Catalisti en VITO en de andere Vlaamse universiteiten. “Als we voorsprong willen nemen, moeten we elkaar als collega’s zien, niet als concurrenten.”

Dat we in de chemie zo succesvol zijn, heeft volgens Art met onze ligging – centraal in Europa en met performante internationale verbindingen – maar vooral met de sterke concentratie van kennis te maken. Getuige daarvan de vele patenten die het Europees Octrooibureau jaarlijks aan ons land

TEKST HERMIEN VANOOST

ADVERTORIAL

Van labo tot markt, dankzij het Innovation Fund Het Innovation Fund werd in 2015 opgericht op initiatief van de bezielers van de Innovation Circle en essenscia,de sectorfederatie van de chemie en life sciences. Het doel? De financiering van start-ups na een “proof of concept” en vóór hun industriële ontwikkeling. De initiatiefnemers zijn ervan overtuigd dat we vandaag op een scharniermoment zitten van technologische vooruitgang. Door innovatie aan te moedigen en te ondersteunen, ontstaat een hefboom voor het scheppen van banen, toegevoegde waarde en welvaart. Het Innovation Fund brengt de belangrijkste actoren van de Belgische chemie-industrie, de academische wereld en de federale en gewestelijke investeringsmaatschappijen samen. Een unieke samenwerking die financiële en intellectuele steun verenigt met een sectorspecifieke deskundigheid. Dit is het eerste kenmerk van het Innnovation Fund. Het tweede kenmerk is dat het fonds geen einddatum heeft, zodat het langetermijnprojecten kan financieren.

Ten derde focust het fonds zich op België, maar wel met een open blik op internationalisering. Expertise kent geen grenzen. In zijn vierjarig bestaan heeft het fonds intussen meer dan 20 innovatieprojecten gefinancierd: in materialen, procestechnologie, recyclage, biotechnologie en medical devices. Elk jaar worden 5 tot 10 nieuwe projecten onderhandeld, wat een bewijs is voor de huidige technologische explosie en inventiviteit binnen de Belgische universiteiten. Innovation Fund maakt van de gelegenheid gebruik om onze aandeelhouders en de start-ups te danken voor de kwaliteit van de samenwerking. Het fonds heeft het volste vertrouwen in het succes van de ontwikkelingstrajecten die we samen uitwerken.

innovationfund.eu

ADVERTORIAL

CONTI N U E VE RBETE RI NG & SAM E NWE RKI NG Imerys Graphite & Carbon (IGC) is een afdeling van de Imerys Group met hoofdzetel te Parijs. Imerys Group is een wereldleider in mineralen voor de industrie en telt wereldwijd meer dan 18.000 medewerkers op 270 industiële sites in 50 landen. De divisie Graphite & Carbon heeft een sterke traditie en geschiedenis op het vlak van productie van carbon black en grafietpoeders. De eerste vestiging werd immers ruim een eeuw geleden opgericht. Vandaag maakt en verkoopt IGC een ruime waaier van synthetische en natuurlijke grafietpoeders, geleidend carbon black en dispersies op waterbasis van een consequent hoge kwaliteit. Graphite & Carbon heeft zijn hoofdzetel in het Zwitserse kanton Ticino en productievestigingen en commerciële kantoren over heel de wereld. De IGC productiesite in Willebroek (België) maakt specifiek geleidend carbon black voor de polymeer- en batterijmarkten. Wegens de toenemende vraag en steeds hogere kwaliteitseisen die vanuit de (Lithium-ion) batterijmarkt worden

gesteld, waren zware investeringen nodig in de fabriek, om de productiecapaciteit en -mogelijkheden op te drijven.

managers en professionals. Zij spelen een belangrijke rol bij het opdrijven van de capaciteit en mogelijkheden, met het oog op verder succes. Met ruim 100 medewerkers in Willebroek, bedient IGC vandaag verschillende wereldleiders op vlak van hun respectievelijke toepassingen. Klanten die horen tot de mobiele energie toepassingen zijn producenten van batterijen zoals ZnC en Alkaline batterijen, herlaadbare batterijen zoals Li-Ion, NiCd en NiMH, alsook brandstofcellen en supercondensatoren.

De strategische beslissing om in de Willebroekse fabriek te investeren werd ingegeven door de (potentieel sterke) groei van geleidend carbon black op de markt voor Lithium-ion batterijen (consumentenelektronica, hybride en elektrische wagens en systemen voor de opslag van energie). Een essentieel onderdeel van deze groei zijn ervaren

WWW.I M E RYS-G RAPH ITE-AN D-CARBON.COM

Imerys Graphite & Carbon Willebroek staat voor een groeiende organisatie die streeft naar een cultuur van continue verbetering en samenwerking, waar veiligheid en kwaliteit als topprioriteiten gelden. Als organisatie streven we er tevens naar om producten en diensten te leveren die voldoen aan de behoeften van onze klanten door hun huidige en toekomstige eisen beter te begrijpen.

TOPIC DIGITALISERING

FOKUS-ONLINE.BE

3 VRAGEN AAN...

Alain Wullaert Process Automation Solutions

Hoe ver staan onze bedrijven in de chemie en de life sciences met de digitalisering? “De chemie is een vrij conservatieve wereld. Bedrijven zijn slechts in beperkte mate operationeel met technologieën zoals Augmented Reality en Artificial Intelligence bezig. Dat is niet onlogisch: de technologie om de enorme hoeveelheden data op een veilige manier uit de processen te capteren, staat onvoldoende op punt om voor organisaties van internationale omvang echt iets te betekenen. Bovendien moet je altijd met bestaande processen en infrastructuur rekening houden. Snelle stappen zetten is daardoor niet eenvoudig.” Hoe reageren medewerkers op al die technologische ontwikkelingen? Hoe krijg je hen mee? “Klassikale opleiding is één ding, maar nog belangrijker volgens mij is het contact tussen de medewerkers zelf. Door werknemers te omringen met collega’s met andere specialisaties, krijg je een interessante wisselwerking. Daarom ook dat wij onze medewerkers – voornamelijk ingenieurs – communicatietraining geven. Om als ingenieur te groeien, zijn soft skills minstens zo belangrijk als technisch inzicht.” Over welke soft skills heb je het? “Het gaat hoe langer hoe minder over weten, maar over begrijpen. Nieuwe kennis kunnen verwerven en die vervolgens vlot kunnen implementeren en aan anderen doorgeven, daar gaat het over. EQ wordt doorslaggevender dan IQ.”

Digitalisering als motor voor innovatie Meer en meer chemiebedrijven ontdekken de voordelen van artificiële intelligentie, Internet of Things en cloud technology. Het effect daarvan is tot in de laboratoria voelbaar. Verwacht wordt dat onderzoekers in de toekomst sneller tot een doorbraak zullen komen.

een enkele sector in ons land die meer geld voor onderzoek en ontwikkeling uittrekt dan de chemie en de life sciences. Volgens berekeningen van koepelorganisatie esscenscia liep het budget in 2017 op tot 4,4 miljard euro. Een verdubbeling tegenover 2007 en ruim de helft van alle industriële R&D-uitgaven in België. Die vele investeringen werpen hun vruchten af: van de 1.215 patenten die het Europees Octrooibureau in 2017 aan ons land uitreikte, ging een derde naar de chemie. Elke dag is er dus wel ergens een chemielabo dat een nieuwe uitvinding doet. Het goede nieuws is dat het aantal uitvindingen, en patenten, komende jaren wellicht nog verder zal stijgen. Automatisering, digitalisering en robotisering maken immers de weg vrij voor efficiënter onderzoek. Dat ervaart Jeroen Geuens, hoofd van het expertisecentrum Duurzame Chemie aan de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen: “Dankzij artificiële intelligentie (AI) kunnen onderzoekers betere simulatiemodellen maken, waardoor ze sneller vooruitgaan. In veel gevallen leidt AI ook tot een besparing. Zodra een algoritme op punt staat, zijn er immers geen − of in elk geval minder − experimenten in het labo nodig.”

Om dat te illustreren, haalt Geuens er de solvent substitution tool bij, die hij samen met zijn collega’s van de opleiding Toegepaste Informatica heeft ontwikkeld. “Veel fabrikanten van verf, inkt en lijm zijn op zoek naar duurzame alternatieven voor de solventen die ze in hun producten gebruiken”, vertelt Geuens. “Die zijn er, maar het vraagt aardig wat werk om ze op het spoor te komen. Of toch voor wie de klassieke methodes gebruikt. Dankzij machine learning hebben wij een tool kunnen bouwen waarmee je milieuvriendelijke

land maken al gebruik van de tool. Dat de komst van al die digitale technologieën het wetenschappelijk onderzoek in een stroomversnelling brengt, merken ze eveneens op de R&Dafdeling van chemiebedrijf BASF. Computersimulaties en andere virtuele modellen zijn er op korte tijd deel gaan uitmaken van het standaardinstrumentarium van de onderzoekers. “Die technieken zijn de ideale aanvulling op de experimenten die we in het labo uitvoeren”, reageert dr. Martin

Computers hebben één groot voordeel: ze vertrekken altijd van een leeg blad, zonder veronderstellingen. Dat is heel anders dan de mens. — JEROEN GEUENS alternatieven snel kunt vinden.” Door middel van algoritmes brengt de software clusters van soortgelijke solventen in kaart. In die clusters kunnen de onderzoekers er vervolgens de duurzame varianten uitpikken. In nauwelijks enkele muisklikken is de klus geklaard. Verschillende ondernemingen in ons

Strohrmann, senior vice president Digitalization in R&D bij BASF. “Dankzij simulatie en statistieken is het relatief eenvoudig geworden om uit meer dan 10 miljoen mogelijkheden de veelbelovende chemische structuren te selecteren. We kunnen nu op korte tijd gigantisch grote hoeveelheden data

analyseren en op basis daarvan statistische modellen ontwikkelen.” In sommige gevallen brengen die analyses ook verrassende inzichten met zich mee. Het gaat dan bijvoorbeeld over verbanden die de onderzoekers eerder niet gezien hadden. Voor beide experts klinkt dat bekend in de oren. “Computers hebben één groot voordeel,” vertelt Geuens, “ze vertrekken altijd van een leeg blad, zonder veronderstellingen. Dat is heel anders dan de mens. Reken maar dat dat tot nieuwe innovaties zal leiden.” Tot slot stimuleert digitalisering ook een andere manier van samenwerken tussen onderzoekers. Intenser, maar vooral ook over de eigen team- en landsgrenzen heen. Martin Strohrmann ervaart dat zelf aan den lijve. “Wij werken dagelijks samen met teams die over hele wereld verspreid zitten. We wisselen gegevens uit en delen onze bevindingen via cloud-gebaseerde, digitale platforms. Die zijn echt een zegen voor onderzoekers. Het is veel gemakkelijker geworden om de krachten te bundelen in uitdagende projecten wereldwijd en om kennisnetwerken op te bouwen en te onderhouden.” TEKST HERMIEN VANOOST

GENOME EDITING UITGELICHT

#FOKUSCHEMIE

Knippen en plakken met DNA “Het zit in de genen”, zeggen we in de volksmond wel eens. We bedoelen ermee dat we weinig aan onszelf kunnen veranderen. Een stelling die niet meer met de realiteit strookt. Dankzij gentherapie is het wel degelijk mogelijk om aan ons DNA te sleutelen. De grote vraag is: willen we dat wel?

lauwe plekken overal. Dat was wat de ouders van Daan zagen, toen ze hun baby van acht maanden bij de onthaalmoeder gingen ophalen. “Iets te ondernemend geweest”, dachten ze, al maakten ze voor de zekerheid toch een afspraak in het ziekenhuis. Het bloedonderzoek daar liet er geen twijfel over bestaan: Daan leed aan hemofilie, een erfelijke aandoening waarbij het lichaam inwendig spontaan begint te bloeden. Mensen met hemofilie maken geen stollingseiwitten aan, waardoor wonden moeizaam herstellen. Tot in de jaren 60 kwamen patiënten met deze ziekte amper hun bed uit. Nu spuiten ze zichzelf stollingsfactoren in en kunnen ze een vrij normaal leven leiden. Een vooruitgang dus, maar de toekomst belooft nog beter te worden. Klinische studies laten immers zien dat je door middel van gentherapie patiënten volledig van hemofilie kunt genezen. Hoe het werkt, daar weet professor Thierry VandenDriessche (VUB en KU Leuven) alles over. Hij voert al 30 jaar onderzoek naar de techniek. “Bij gentherapie brengen we gezonde genen in de lichaamscellen binnen, met de bedoeling de defecte genen te vervangen of te repareren. We maken daarbij gebruik van een genetisch aangepast virus.” Hoewel de techniek al lang bestaat, is het pas recent dat de farmabedrijven er veel geld tegenaan beginnen te gooien. Novartis bijvoorbeeld legde eerder dit jaar 7 miljard euro neer voor de overname van AveXis, dat een gentherapieproduct ontwikkelt om kinderen met de spierziekte spinale musculaire atrofie te genezen. Met die investeringen komt de toepassing van gentherapie in de geneeskunde nu in een stroomversnelling. VandenDriessche: “Ook andere erfelijke ziektes en complexe aandoeningen zoals kanker zullen mogelijk dankzij die gentechnologie kunnen worden aangepakt. Leukemie bijvoorbeeld is op die manier al succesvol behandeld.”

De wetenschappers aan de universiteiten experimenteren intussen al met een volgende technologie: CRISPR-Cas, een geavanceerde vorm van gentherapie. “In tegenstelling tot de conventionele

behandeling kun je met CRISPR-Cas op een specifieke plek in het DNA ingrijpen”, legt VandenDriessche uit. CRISPR-Cas is een soort van moleculaire schaar, waarmee je in het DNA een knip

Willen we dat eigenlijk wel, sleutelen aan ons DNA? En zo ja, hoe ver willen we dan wel gaan? — PASCAL BORRY

maakt en vervolgens de slechte genen verwijdert en/of vervangt. Recent zijn VandenDriessche en zijn team er zo in geslaagd om het genetisch defect in de cellen van een patiënt met de ziekte van Steinert (een ziekte die de spieren aantast, red.) te corrigeren. “Na de genetische bewerking met CRISPR-Cas bleken de cellen zich normaal te gedragen, wat heel hoopgevend is. Dé uitdaging zal nu zijn om van die labostudie een therapeutische behandeling voor mensen te maken.” Vóór CRISPR-Cas zijn intrede in de geneeskunde zal kunnen doen, moet er ook een ethische discussie worden gevoerd. “Want willen we dat eigenlijk wel, sleutelen aan ons DNA? En zo ja, hoe ver willen we dan gaan?”, reageert professor Bio-ethiek Pascal Borry (KU Leuven), die regelmatig in ethische commissies zetelt. “Ik kan alvast zeggen dat er niet licht wordt overgegaan. Is er een aanvraag voor een onderzoek naar een nieuwe technologie of een product, dan wordt er altijd uitgebreid met alle stakeholders overlegd. De adviezen die we uiteindelijk formuleren, gaan uit van het voorzichtigheidsprincipe.” Volgens Borry is het draagvlak voor gen editing bij volwassen patiënten in elke geval groter dan bij kinderen of embryo’s. Dat laatste is nog een stap verder dan wat vandaag in klinische studies met gentherapie en CRISPR-Cas wordt gedaan. “Natuurlijk kan het interessant lijken om fouten bij de prille start te herstellen. Maar tast je daarmee niet de menselijke waardigheid aan?” Wat evenmin duidelijk is, is wat de impact van genetische ingrepen op lange termijn is, voor de patiënt én voor onszelf als soort op deze planeet. Borry: “De technologische mogelijkheden zullen in de toekomst alleen maar uitbreiden. Het is aan ons als samenleving om te bepalen welke risico’s we willen nemen. Dit is geen zaak van de wetenschap alleen.” TEKST HERMIEN VANOOST

INTERVIEW HANS CASIER

FOKUS-ONLINE.BE

‘Bijna alles in het leven is chemie.’ Sinds oktober heeft essenscia, de industriefederatie van de Belgische chemie en life sciences, een nieuwe voorzitter: Hans Casier, de CEO van INEOS Phenol, een van de divisies van het internationale chemieconcern INEOS. Een prima gelegenheid om eens te polsen hoe hij de positie van de sector in België ziet en wat de uitdagingen zijn. TEKST FREDERIC PETITJEAN

BEELD THOMAS SCHURMANS

e ontmoeten Hans Casier op de indrukwekkende site van INEOS in Zwijndrecht, een van de 171 sites die het bedrijf wereldwijd uitbaat en een van de negen Belgische productievestigingen. Met uitzicht op een imposant netwerk van pijpleidingen en complexe installaties, stellen we onze vragen. Hoe belangrijk zijn de chemie en life sciences, zijnde de farma en biotech, voor België? “Om een idee te geven: onze sector stelt meer dan 90.000 mensen direct tewerk en 150.000 indirect, bij bijvoorbeeld toeleveranciers, transporteurs, engineering, constructie… We zijn goed voor 20 procent van de tewerkstelling in de industrie. De sector is ook de nummer 1 in export en innovatie: een derde van de Belgische export komt uit de chemie en life sciences en de sector investeert 12 miljoen euro per dag in R&D. Om maar te zeggen: chemie en life sciences vormen een zéér belangrijke sector voor onze economie en welvaart.”

De laatste twintig jaar is de productie in de chemie ongeveer verdubbeld, maar onze CO2-uitstoot gehalveerd. Nergens ter wereld ligt de omzet uit de chemie per inwoner zo hoog als in België. Hoe komt dat? “Een eerste factor is onze ligging, in het hart van West-Europa. We hebben ook grote havens, zodat we gemakkelijk kunnen importeren en exporteren, en belangrijke pijpleidingnetwerken, om efficiënt grondstoffen en afgewerkte producten naar bijvoorbeeld Nederland en Duitsland te transporteren. Een tweede factor is de enorme knowhow die ADVERTORIAL

Neem je carrière in eigen handen bij Process Automation Solutions Ingenieurs met een ondernemende geest zitten bij Process Automation Solutions aan het goede adres. “Hier stimuleren we medewerkers om hun eigen koers te varen.” Ook in de chemie en de life sciences zetten bedrijven volop op automatisering en digitalisering in. Vraag maar aan de specialisten van Process Automation Solutions, onderdeel van het Canadese ATS Automation (TSX: ATA) en kind aan huis bij verschillende grote internationale spelers. “Alles wat met de automatisering van de processen te maken heeft, daar zorgen wij voor”, vertelt managing director Alain Wullaert.“Wil een bedrijf een installatie plaatsen om basisproducten op te waarderen, dan klopt het bij ons aan om de sturings- en beveiligingssystemen te implementeren.”

pa-ats.com

Kennis delen Dat laatste doen bedrijven vandaag in groten getale, in die mate zelfs dat Process Automation Solutions bijna continu naar nieuwe collega’s op zoek is. Voor hen heeft de automatiseringsspecialist een mooi aanbod uitgewerkt. “En dat niet alleen”, reageert collega-managing director Stephan Hoste. “Ingenieurs krijgen hier alle kansen om zich te ontwikkelen, via opleiding maar ook in interactie met de collega’s. We zetten hard in op de uitwisseling van kennis, luisteren naar wat medewerkers willen bereiken en passen onze organisatie daaraan aan. Wij groeien letterlijk met onze medewerkers mee, een filosofie die we al van bij onze start in 2000 met succes toepassen en ook in de toekomst zullen blijven hanteren. We geloven immers dat de competenties van de medewerkers vandaag bepalend zullen zijn voor de onderneming van morgen.”

HANS CASIER INTERVIEW

#FOKUSCHEMIE we hier hebben opgebouwd. Voor veel internationale bedrijven zijn hun Belgische productievestigingen toonaangevend voor de hele groep qua energie-efficiëntie en productiviteit. Zo is de productie-eenheid van INEOS voor phenol en acetone de grootste ter wereld, maar volgens internationale benchmarks ook de meest efficiënte qua verbruik van grondstoffen en energie. Daarnaast heeft België al een zeer lange traditie in de chemie en de life sciences, met legendarische figuren als Paul Janssen (stichter Janssen Pharmaceutica, red.), Leo Baekeland (uitvinder bakeliet en Velox-fotopapier, red.), Lieven Gevaert (stichter Agfa-Gevaert, red.) of Ernest Solvay (grondlegger Solvayconcern, red.).” Het imago van de sector is bij het grote publiek misschien niet optimaal. Mensen weten niet goed waar de chemische industrie voor staat. “Dat is zo, ‘onbekend is onbemind’. Nochtans komt iedereen elke dag in aanraking met toepassingen uit de chemie. Bijna alles in het leven is chemie: tandpasta, shampoo, medicijnen, verf, de productie van kleding, wat er in en rond je gsm zit, veel voedingsmiddelen ook. Zelfs drinkwater: water zuiveren is onmogelijk zonder chemie. Ook de energietransitie steunt sterk op chemische componenten: zonnepanelen, de bladen van windturbines, de smeermiddelen in die windturbines, batterijen in elektrische auto’s, energiebesparende lichtgewichtmaterialen… Ik kan zo nog even door gaan, hoor (lacht). En ik vind dat we daar eigenlijk best fier op mogen zijn.” Dat de meesten de chemie niet goed kennen, helpt ook niet om nieuwe mensen aan te trekken. “Klopt, en dat is een van de grote uitdagingen voor de sector. Zeker in de huidige war for talent. Als we innovatief willen blijven, moeten we de juiste mensen aantrekken. De voorbije drie jaar zijn er 2.500 jobs bijgekomen, maar we moeten ons nog duidelijker profileren als een aantrekkelijke sector met boeiende jobs en een uitdagend toekomstperspectief. Er moet ook meer respect komen voor technische jobs. Die

hebben bij veel mensen nog het imago van ‘lager opgeleid’. Dat is bijzonder jammer, want in de chemie en life sciences worden technische medewerkers en operatoren heel sterk gewaardeerd. Het is trouwens een misvatting dat je absoluut

economie, dat zijn momenteel hot topics in onze sector. Daar worden ook stevige inspanningen voor gedaan. De laatste twintig jaar is onze productie bijvoorbeeld zo goed als verdubbeld, maar onze CO2-uitstoot

Een derde van de Belgische export komt uit de chemie en life sciences en de sector steekt twaalf miljoen euro per dag in onderzoek en ontwikkeling. chemie moet gestudeerd hebben om in deze branche aan de slag te kunnen. We hebben allerlei profielen nodig: technici, procesoperatoren, burgerlijk ingenieurs… het gaat veel verder dan chemici die in labo’s werken. Zelfs IT-specialisten kunnen wij goed gebruiken, met de big data-revolutie die nu aan de gang is.” Is ons onderwijs wel voldoende toegespitst op wat de sector zoekt? “We hebben een sterk onderwijssysteem, maar alles kan beter. We hebben nu in totaal 2.000 vacatures en die raken soms moeilijk ingevuld. Wij promoten het duaal leren: studeren gecombineerd met leren op de werkvloer. Maar het onderwijs zelf zou ook nog meer moeten inzetten op STEM: Science, Technology, Engineering en Mathematics. In Duitsland kiest 40 procent van de leerlingen voor een STEM-richting, het dubbele van België. Nochtans hebben we jongens en meisjes met een technische of wetenschappelijke opleiding hard nodig om de innovaties van de toekomst te bedenken en te maken.” Ik neem aan dat ook duurzaamheid een aandachtspunt is voor jullie. “Absoluut, dat zit al sinds jaar en dag in ons DNA. Onze sector was in 2009 de eerste in Europa om te starten met een tweejaarlijks duurzaamheidsrapport en we willen graag een voortrekkersrol blijven spelen. Energie-efficiëntie, recyclage en hergebruik en de circulaire

gehalveerd. Ook indirect werken wij mee aan een beter leefmilieu. We zijn een energie-intensieve sector maar we gebruiken die energie zo efficiënt en zuinig mogelijk, bijvoorbeeld door het hergebruik van restwarmte. Bovendien zorgen de producten die wij aanleveren, de zonnepanelen en windmolens waar ik het al over had, maar ook bijvoorbeeld isolatiematerialen, voor een CO2-besparing die twee tot vier keer hoger ligt dan de uitstoot tijdens de productiefase. Maar het gaat ook over welvaartscreatie, investeren in innovaties voor de volgende generaties, over duurzame loopbanen voor onze medewerkers, over de leefbaarheid van buurtbewoners en partnerschappen met stakeholders… Duurzaamheid gaat absoluut over meer dan het milieu alleen.”

SMART FACT. Wat zou je geworden zijn als je niet in de chemie was terechtgekomen? “Ik ben afgestudeerd als chemisch ingenieur, wat toch wel een zeer bewuste keuze was. Ik had toen toch al een beetje mijn hart verloren aan de chemie (lacht). Ik kan me bijna niet voorstellen dat ik iets anders was gaan doen.”

Minder winst voor BASF De winst van het Duitse BASF zal dit jaar 15 à 20 procent dalen tegenover 2017. Dat heeft onder meer te maken met een verminderde vraag uit China, maar ook met de lage waterstand van de Rijn, dat zorgt voor aanvoerproblemen naar zijn site in Ludwigshafen. Het gezakte waterpeil heeft veel te maken met de maandenlange droogte van dit jaar en heeft tot gevolg dat binnenschepen niet meer volgeladen kunnen varen. De vrachtprijzen zijn daardoor ook sterk gestegen.

Drugsbazen ronselen chemiestudenten Het klinkt als een aflevering van de serie Breaking Bad, maar in Nederland gebeurt het echt, schrijft het magazine Panorama. Schooldirecteuren worden er geconfronteerd met drugsbendes die studenten chemie proberen te ronselen. Het fabriceren van drugs vereist immers chemische kennis en die moeten de zware jongens vaak ontberen. Criminelen zouden zich zelfs doelbewust op universiteiten en hogescholen inschrijven om met ‘talent’ in aanraking te komen.

ADVERTORIAL

kuraray: straffe medewerkers maken straf kunststof In Zwijndrecht produceert het chemisch concern Kuraray “EVALTM”, een kunststof met verbazingwekkende eigenschappen voor onder meer voedingsverpakking, de auto-industrie en de landbouw. Om aan de stijgende vraag te voldoen, is het bedrijf dan ook voortdurend op zoek naar nieuwe medewerkers.

Kuraray is de wereldwijde marktleider in EVOH. De site in Zwijndrecht, goed voor 35.000 ton per jaar, bedient daarbij vooral de EMEA-markt. Er werken 145 mensen, maar het bedrijf zoekt nog heel wat extra talent, van proces-operatoren en ingenieurs over sales- en support-mensen tot managers.

EVALTM of Ethyleen-vinylalcohol (EVOH) is een polymeer met een zeer hoge gasbarrière dat vooral wordt toegepast in voedselverpakkingen. Het wordt, enkele micron dik, aangebracht in verpakkingsmateriaal en maakt dat voedsel veel langer en beter bewaard wordt en vermijdt voedselverspilling.

Kuraray kan daarbij heel wat troeven uitspelen. Het is een klein én internationaal bedrijf met een vriendelijke sfeer, maar ook met een hands on-mentaliteit waar werknemers echt hun stempel kunnen drukken. Achter de schermen gebeurt er een zeer complex productieproces wat het voor technici en ingenieurs een ware speeltuin maakt.

EVALTM zorgt er eveneens voor dat bijvoorbeeld de volatiele elementen van de brandstof niet uit te brandstoftank kunnen ontsnappen. De oude metalen tanks van vroeger kunnen zo vervangen worden door veel lichtere kunststoftanks. Kuraray zet tegenwoordig ook in op de landbouwmarkt: EVAL kan ook gebruikt worden om het milieu te beschermen tegen pesticiden.

Wilt u uw carrière een nieuwe wending geven bij Kuraray? Mail ons op eval.eu@kuraray.com of bel 03/250.97.33.

010

FOCUS MEDICIJNEN

FOKUS-ONLINE.BE

De lange reis van molecule tot medicijn Elke dag verschijnt er wel ergens een berichtje over een baanbrekend wetenschappelijk onderzoek. Goed nieuws natuurlijk, al is een portie realisme op zijn plaats. Veel van die ontdekkingen zullen immers niet tot een medicijn leiden. En lukt het wel, dan is het meestal pas vijftien jaar later.

et voor de zomer maakten wetenschappers van KU Leuven en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) bekend dat ze het mechanisme achter de ziekte van Alzheimer verder hebben kunnen ontrafelen. Dat eiwitophopingen (of plaques) in de hersenen aan de basis liggen, wisten ze al langer. Nu hebben ze ook gevonden hoe die tot stand komen. De oorzaak zou liggen bij een verzwakte interactie tussen het zogenaamde gamma secretase-enzym en de amyloïdeeiwitten in de hersenen, een ontdekking die de deur naar nieuwe geneesmiddelen opent. Of toch de kans daartoe. Want voor het zover is, is er nog heel wat ontwikkeling en onderzoek nodig. Bovendien is het lang niet zeker of farmabedrijven zullen slagen. Het is een ervaring waar Bernd Vergouwen over kan meespreken. De medicinaal chemicus leidt een team projectmanagers bij farmabedrijf Alcami Corporation in Weert en werkte eerder zelf in het labo. Daar stond hij mee aan de wieg van een nieuwe behandeling voor HIV-patiënten. Een toevalstreffer, zegt hij nu: “Ons onderzoek kon evengoed tot niets hebben geleid. Dat is in deze sector eerder regel dan uitzondering. Ik ken fantastische wetenschappers die al dertig jaar in het labo staan, maar toch nog nooit een launch to market van een molecule meemaakten.” Hoe het komt dat beloftevolle molecules uiteindelijk toch niet tot een nieuw geneesmiddel leiden? Het antwoord is met twee woorden samen te vatten: veiligheid en kwaliteit. Tussen de ontdekking van een molecule en de ontwikkeling van een medicijn zit minstens vijftien jaar onderzoek – en een budget van circa één miljard dollar. Als er in die tijd ook maar één negatieve indicatie of neveneffect opduikt, stopt het hele ontwikkelingsproces en is alle moeite, tijd en geld verloren geweest. Zelfs tot in de laatste fase van de ontwikkeling kan dat gebeuren.

“Het is wel zo dat de kans op falen kleiner wordt naarmate het onderzoek in een latere fase komt”, vertelt Vergouwen. “De meeste moleculen die farmabedrijven ontwikkelen, vallen af nog voor het onderzoek goed en wel uit de startblokken schiet. Van die duizenden moleculen zijn er slechts een paar honderd die

geselecteerd worden voor een toxicity study.” In die eerste ontwikkelingsfase gaan de wetenschappers via dierproeven na hoe toxisch de nieuwe molecule is, hoe het dier op de stof reageert en waar de molecule precies in het lichaam terecht is gekomen of hoe ze afgebroken wordt. Pas wanneer alle resultaten gunstig zijn en

Ik ken fantastische wetenschappers die al 30 jaar in het labo staan, maar toch nog nooit een launch to market meemaakten. — BERND VERGOUWEN

ook de ethische commissie en de Food & Drug Administration hun zegen hebben gegeven – we zijn dan soms al een paar jaar verder – , start de klinische fase van het onderzoek, bij mensen. De eerste klinische tests voeren de onderzoekers bij gezonde vrijwilligers uit. Ze volgen van nabij hoe die vrijwilligers de medicatie verdragen, of er bijwerkingen optreden en hoe de stoffen uiteindelijk weer worden uitgescheiden. Diezelfde vragen komen terug wanneer ze in de klinische fase twee de medicijnen aan een groep van tien tot honderd patiënten geven. In die fase moet ook blijken of de ziekte onder invloed van de medicatie positief evolueert. Is er verbetering voor de patiënt merkbaar? Is het antwoord ja, dan breiden de tests in een volgende fase uit naar enkele duizenden patiënten wereldwijd. “Van de honderd moleculen die de toxicity study haalden, zullen er slechts twee tot vijf in deze fase raken”, vertelt Vergouwen. “En het is pas als die resultaten allemaal positief zijn – en ook zo door de ethische commissie en de FDA worden beoordeeld – dat het farmabedrijf in kwestie aan de commercialisatie van het medicijn kan beginnen te werken. Vijftien à twintig jaar later dus.” De targets waar farmaceutische en biotechbedrijven vandaag het meest op werken, zijn kanker en cardiovasculaire aandoeningen. Ook bij Alcami Corporation, dat voornamelijk in opdracht van farma- en biotechbedrijven werkt, is dat zo. Jaarlijks is het betrokken bij de ontwikkeling van 30 à 40 mogelijke medicijnen. Vergouwen: “Of die het zullen halen, weten we niet. De ene dag kan het er goed uitzien, de volgende dag kan het zijn dat je moet stoppen. Dat is het lastige aan ons werk. Maar het helpt wel als je voor ogen houdt dat je met je onderzoek levens kunt redden, misschien zelfs van je eigen familie.” TEKST HERMIEN VANOOST

ADVERTORIAL

STAMCELTHERAPIE ALS OPLOSSING VOOR EEN VETTE LEVER

en kwart tot een derde van de Belgen lijdt aan leververvetting door overgewicht, 2 à 3% ontwikkelt zich verder tot NASH oftewel niet-alcoholische steatohepatitis.

NASH evolueert in een op twintig van de gevallen naar cirrose en houdt een verhoogd risico in op het ontwikkelen van primaire leverkanker. Het vet in de lever is in een vroeg stadium nog vrij onschuldig maar als dat vet ontstekingen veroorzaakt, worden de levercellen geleidelijk aan beschadigd en vervangen door littekenweefsel. Dit leidt tot zware complicaties en uiteindelijk is een levertransplantatie nog de enige oplossing. Waals-Brabantse roots Promethera Biosciences is een biopharmaceutisch bedrijf in Waals Brabant dat zich toelegt op het ontwikkelen van stamceltherapie voor NASH en andere leverziektes waar momenteel nog geen medicijn voor op de markt is gebracht. Promethera werd 10 jaar geleden opgericht door professor dokter Etienne Sokal als spinoff van de UCL.

De therapie om leverziektes te behandelen bestaat uit stamcellen die zijn afgenomen van gezonde donorlevers om tenslotte de levercellen van de patient te herstellen. Een alternatief voor transplantatie In een vroeg stadium van de ziekte volstaat een dieet soms maar in een gevorderd stadium is een transplantatie vaak de enige oplossing. Promethera wil met haar stamceltherapie een alternatief aanbieden. Interesse vanuit Azie Het bedrijf is goed op weg om een wereldspeler te worden in haar domein. Onlangs heeft het Japanse Itochu 10 miljoen geïnvesteerd en er is nog meer interesse bij Aziatische investeringsfondsen om in te stappen. Promethera is begonnen aan een belangrijke private kapitaalronde die in het eerste kwartaal van dit jaar zal worden afgesloten.

promethera.com

ADVERTORIAL

AJINOMOTO BIO-PHARMA SERVICES: HOFLEVERANCIER VOOR DE FARMA Ajinomoto Bio-Pharma Services. Al wie ooit een medicijn innam, kwam waarschijnlijk in aanraking met hun producten. In opdracht van de grote farmabedrijven produceert ‘Ajinomoto Bio-Pharma Services’ vanuit Wetteren, Balen, Visakhapatnam (India) en San Diego immers de actieve grondstoffen voor meer dan 10 miljard dosissen per jaar. De naam Ajinomoto Bio-Pharma Services wordt nog maar sinds vorig jaar gehanteerd en kwam er nadat het Japanse Ajinomoto twee dochterbedrijven (Ajinomoto Omnichem uit België en Althea uit de VS) samenvoegde. Zij trekken nu samen naar de markt onder één naam. Ajinomoto Bio-Pharma Services produceert zogenaamde API’s of Active Pharmaceutical Ingredients, de actieve bestanddelen van medicijnen. Chemische procesontwikkeling en -optimalisatie is dé kerncompetentie waarvoor de allergrootste farmareuzen graag met het bedrijf samenwerken. Zo is het bedrijf verantwoordelijk voor de productie van vaak levensreddende geneesmiddelen. Voor veel producten is het bedrijf zelfs de enige toeleverancier, wat het vertrouwen bij klanten aantoont. Terecht, want de Belgische vestigingen van Ajinomoto Bio-Pharma Services hebben de kwaliteitsaudits van de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration) in totaal al achttien keer met uitstekende resultaten doorlopen.

ajibio-pharma.com

Ook de flexibiliteit van het bedrijf is een voordeel. Klanten verwachten hun producten vaak binnen het half jaar, maar plaatsen hun order dikwijls maar drie à vier maanden op voorhand. Grondstoffen op tijd bestellen en productiestappen inplannen wordt dikwijls een huzarenstukje.

Betrokken werknemers Die flexibiliteit kun je alleen maar waarmaken als medewerkers hun job met hart en ziel uitvoeren. De meer dan 800 Belgische personeelsleden van Ajinomoto Bio-Pharma Services tonen dat engagement elke dag. Bij een onderzoek uit 2017 behaalde het bedrijf dan ook een score van 81% op de Sustainable Engagement survey. Dat laat zien hoe betrokken de medewerkers zijn, hoe bedreven ze hun baan uitvoeren en hoe energiek ze zich voelen op het werk. In diezelfde survey gaf 91% ook aan dat ze volledig achter de waarden van de organisatie staan. Het verbaast dan ook niet dat het personeelsverloop bijzonder laag is. Duurzaam ondernemen Ook op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen kan Ajinomoto Bio-Pharma Services mooie realisaties op tafel leggen. In het bedrijf lopen al jaren programma’s rond waterbesparing, afvalbeperking, energie-efficiëntie en veiligheid. In 2018 behaalde het bedrijf voor de vijfde opeenvolgende keer het ISO14001 (milieuzorg)-certificaat. Het bedrijf won vervolgens in 2018 de Sustainability Award van één van de grootste farmabedrijven ter wereld! Innovatie Voor de komende jaren heeft Ajinomoto Bio-Pharma Services mooie plannen. Het bedrijf ontwikkelde o.a. een nieuwe technologie om de chemische conversie continu uit te voeren, met behulp van transformatiesteun van de Vlaamse overheid. Ondertussen is de technologie rijp voor de industriële productie in Balen en is de kans reëel dat het bedrijf de enige toeleverancier wordt van een grote naam uit de cosmetica. De toekomst is rooskleurig.

012

EXPERTPANEL DUURZAAM/CIRCULAIR

FOKUS-ONLINE.BE

Ook de chemie denkt in het groen Duurzaamheid, ecologie, circulair ondernemen en aandacht voor het leefmilieu… Het zijn tegenwoordig belangrijke uitgangspunten in zowat elke industrie die je maar kunt bedenken. Zo ook in de chemische en life sciences-sector.

CAROLINE SPAAS. Sales & marketing manager Pannoc

KOEN SONCK. Business Development Manager De Neef Chemical Processing

JEAN-PIERRE DE KESEL. Chief Sustainable Innovation Officer Recticel

Wat is de positie van de chemische industrie en de life sciences-sector op het gebied van duurzaamheid? “Duurzaamheid is zeker een aandachtspunt, maar wij zitten in de farmasector, dus we moeten (nog meer) rekening houden met de wetten rond GMP of Good Manufacturing Practices. Dat zit vaak niet in lijn met het groene denken. Dat gezegd zijnde, wij doen zeker aanpassingen in onze productie om milieuvriendelijker te zijn. Onze waterzuivering deden we vroeger bijvoorbeeld met chemicaliën, nu gebruiken we daarvoor omgekeerde osmose. Of de clean rooms waar de productie gebeurt, die moeten onder constante druk en temperatuur staan. Daarin wordt momenteel heel veel geïnvesteerd om het energieverbruik in te perken.”

“Duurzaamheid is absoluut cruciaal voor deze sector, dat kan ik niet genoeg onderstrepen. Ten eerste zijn er veel grondstoffen eindig, je kunt ze niet zomaar bijmaken. Je moet er dus spaarzaam en doordacht mee omgaan. De tweede reden is uiteraard het klimaat. Bij heel wat chemische processen wordt veel energie gebruikt en komt er dus veel CO2 vrij. Je kunt bijvoorbeeld methanol uit gas halen, maar dat is een zeer energie-intensief proces. Methanol hergebruiken is dus absoluut een goed idee, want zo pomp je minder koolstofdioxide in de atmosfeer.”

“De chemie is bij uitstek een branche die van nature een grote affiniteit heeft met het creëren van goede werkomstandigheden en het inperken van risico’s. In deze industrie zijn ze momenteel dus absoluut sterk bezig met duurzaamheid. Over het algemeen is alles wat met milieu en circulariteit te maken heeft, volledig ingeburgerd. Zowel bij kleine als grote bedrijven. We zijn daarin voorloper geweest binnen de industriële sector, denk ik. In het begin was duurzaamheid wel iets dat we vooral door een defensieve bril bekeken. Bij Recticel hanteren we sinds 2010 al een voornamelijk strategische benadering.”

Zijn duurzaamheid en circulariteit modewoorden? “Het is geen modewoord, maar de consument is niet altijd even goed geïnformeerd. Cosmetica zijn dan zogenaamd voor 90 procent biologisch, maar het is wel die laatste 10 procent die van tel is. Er bestaan heel veel eco-labels die niet altijd hetzelfde betekenen. De aversie voor bewaarmiddelen als parabenen bijvoorbeeld is begrijpelijk, maar het moet ook veilig blijven, dat legt de overheid ons op − en gelukkig maar. We proberen de klassieke bewaarmiddelen door andere, groenere middelen te vervangen. Maar die werken niet altijd, verdwijnen soms plots uit te markt of zijn toch niet zo huidvriendelijk als aanvankelijk werd gedacht.”

“Als ‘modewoord’ een woord is dat veel gebruikt wordt, ja, dan is duurzaamheid een modewoord. Maar het gaat natuurlijk veel verder dan dat. In onze industrie is ondertussen bijna iedereen ervan overtuigd dat duurzaamheid de manier is waarop het moet. Je kunt je kop niet langer in het zand steken. De jaren 70, toen je bij wijze van spreken de thinners na het spoelen in de beek keilde, zijn voorbij. Ken je dat gezegde van de Canadese Haida-stam: “De aarde is niet van ons, we bewaren ze voor onze kinderen”? Dat mantra is in de chemische sector aangekomen. Bekijk de duurzaamheidsrapporten van bedrijven als BASF of Janssen maar eens. Dat zijn zeer uitgebreide documenten geworden.”

“Duurzaamheid is géén modewoord. De bedrijven die daar nog vanuit gaan, zijn totaal niet mee met hun tijd en, eerlijk gezegd, voor hen vrees ik ook een beetje het ergste. Hoe duurzaamheid ingevuld wordt, verschilt natuurlijk wel van bedrijf tot bedrijf. Voor een grote petrochemische fabriek zal dat anders zijn dan voor een verwerker van kunststof. Toen ik bij Recticel de functie van Chief Sustainability Officer opnam, hoorde je hier en daar zeggen dat duurzaamheid een hype was, die wel weer zou overvliegen. Dat hoor ik de laatste jaren niemand meer zeggen. Je kunt gewoon niet meer werken zoals vroeger, dat aanvaardt niemand nog.”

Hoe passen jullie duurzaamheid en circulariteit toe? “In de klinische sector moet je voldoen aan wettelijke normen, dus 100 procent circulariteit lukt niet. Qua duurzaamheid is dit voor geneesmiddelen moeilijk. Je mag bijvoorbeeld niet zomaar ecologische tubes gebruiken voor geneesmiddelen. Die moeten getest worden, certificaten krijgen, goedgekeurd worden door het FAGG (Federaal Agenschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten)… soms een lang proces. Maar we doen wat we kunnen. Het vervallen van producten proberen we bijvoorbeeld zoveel mogelijk in te perken door ons productieapparaat en logistiek goed te organiseren. Als we zien dat de vervaldatum dichtbij komt, schenken we producten weg.”

“Onze business is het zuiveren van gebruikte solventen. Die halen we op bij onze klanten en destilleren we, tot ze zelfs nog iets zuiverder zijn dan het originele solvent. Daarna kunnen ze opnieuw gebruikt worden. Wij zitten volledig in het hart van de circulaire economie. De voordelen zijn duidelijk: je moet minder solventen produceren, wat enorm veel CO2 bespaart en je moet bovendien de vuile solventen niet langer verbranden. Wat alweer CO2 bespaart, maar ook geld, want verbrandingsovens draaien niet gratis natuurlijk. Al van bij de oprichting van het bedrijf in de jaren 70 is hergebruik onze kernactiviteit. Dat kun je gerust zien als circulariteit avant la lettre (lacht).”

“Duurzaamheid is diep ingebed in al onze strategische beslissingen. Duurzaam werken schept zakelijke mogelijkheden. Er is bijvoorbeeld een positieve verhouding tussen de emissie die vermeden wordt door de producten die wij maken, bijvoorbeeld isolatie, en de CO2 die vrijkomt over onze volledige waardeketen. Die positieve verhouding is nu 30. Dat moet de komende jaren 50 worden. Zo proberen we bijvoorbeeld CO2 in te zetten als grondstof bij de productie van onze matrassen. Ook met het recycleren van matrassen en het lichter maken van materialen voor de automobielsector zijn we bezig. Dat verlaagt onze impact, maar maakt ons tegelijk ook competitiever.” TEKST FREDERIC PETITJEAN

ADVERTORIAL

NOVASOL CHEMICALS

CHEMICALS DISTRIBUTION WORLDWIDE, JUST RIGHT! Novasol Chemicals is een Belgische private onderneming, opgericht in 1996, die actief is in wereldwijde distributie van chemische producten. KLANTGERICHTE OPLOSSINGEN

Novasol Chemicals biedt klantgerichte oplossingen voor opslag, ﬁlling & repacking, en snelle leveringen van een ruim aanbod aan Commodities & Specialty chemicals. Onze klanten zijn actief in verschillende segmenten zoals Resins & Coatings, Petrochemicals & Gas, Water Treatment en Industrial Applications. De laatste jaren werd echter geïnvesteerd in innovatieve producten voor de Pharmaceutical, Agrochemical en Personal Care markten.

KWALITEIT & VEILIGHEID

Novasol Chemicals staat garant voor de kwaliteit en de veiligheid van de producten en engageert zich in lange termijn relaties, zowel met klanten en leveranciers als met werknemers. Duurzaam ondernemen maakt deel uit van ons DNA.

INTERNATIONALE AANWEZIGHEID

Novasol Chemicals, met hoofdzetel in Brussel, opereert in Azië, Europa en Noord-Amerika via lokale kantoren in meer dan 10 landen.

CERTIFICATIE & REGISTRATIE

Novasol Chemicals maakt deel uit van de “ICIS TOP 100 of EU Chemical Distributors”, is ISO 9001:2015 gecertiﬁceerd en heeft voor meerdere producten eigen REACH registraties (EU Registration, Evaluation and Authorization of Chemicals).

WERKEN @ NOVASOL CHEMICALS

Novasol Chemicals wil haar internationale groei graag realiseren met competente en ervaren medewerkers. Aarzel niet ons te contacteren op hr@novasolchemicals.com.

VOOR MEER INFO Voor meer informatie over Novasol Chemicals kunt u ons bezoeken op : www.novasolchemicals.com en via info@novasolchemicals.com Ons adres: Steenweg op Mechelen 455 I B-1950 Kraainem I Belgïe I TEL: +32 2 769 70 70 NOVASOL CHEMICALS, UW PARTNER VOOR EFFICIËNTE WERELDWIJDE DISTRIBUTIE!

ADVERTORIAL

Zoek je een wereldbaan? Vopak is ’s wereld grootste onafhankelijke aanbieder op het gebied van open overslag van vloeibare en gasvormige bulkgoederen. Dit zijn goederen die de basis vormen voor het brede scala aan produkten die we als maatschappij elke dag gebruiken. De haven van Antwerpen is een belangrijke locatie in ons wereldwijde netwerk. De energietransitie, de toenemende wereldbevolking en opkomende technologieën, maken ons werk relevanter dan ooit en bieden volop kansen. Ook voor jou! Kijk voor meer informatie op vopak.com of stuur een e-mail aan hr.belgium@vopak.com

Storing vital products with care

014

CHRONICLE FONS LEROY

FOKUS-ONLINE.BE

STEM talent af op de toekomst V

olgens de recente studie Shaping the future of work van Agoria, waaraan ook VDAB meewerkte, heeft 28 procent van het aantal mensen dat werkzaam is in de chemie en life sciences, een IT- of STEM-profiel. Het doembeeld van een structureel tekort aan gekwalificeerde instroom van nieuwe arbeidskrachten wordt echter steeds meer een realiteit. Zeker als je weet dat de war for talent op de IT-markt volop woedt en dat slechts een relatief beperkt aantal leerlingen STEM-opleidingen voltooit, vooral bij opleidingen specifiek gericht op de sector. Voeg daaraan de veroudering van het personeel bij vele bedrijven in de sector toe, en er ontstaat een corrosief mengsel dat de vooruitzichten op een bloeiende toekomst voor de sector dreigt weg te vreten. Met het STEM-actieplan heeft de Vlaamse overheid, samen met de sociale partners en diverse belanghebbenden uit de private sector en de non-profit, een mentaliteitsomslag tot stand trachten te brengen. Die moet ervoor zorgen dat STEM-loopbanen populairder worden. Toch blijven substantiële STEM-verschillen tussen de onderwijsvormen bestaan en vormt het aandeel meisjes in TSO en vooral BSO een blijvend knelpunt. Ondertussen neemt de arbeidsreserve aan werkzoekenden met een aspiratie binnen de sector af: het aantal werkzoekende operatoren chemie en kunststoffen daalde het voorbije jaar met bijna 10 procentpunt.

Meer inspanningen zijn nodig. Werkzoekenden en werkenden dienen geheroriënteerd en omgeschoold te worden in functie van een tewerkstelling in een STEM-beroep. Meer kinderen en jongeren moeten warm gemaakt worden voor een loopbaan in de scheikundige sector of de farmaceutische industrie.

We moeten zelf aanwezige STEM-competenties aanwakkeren.

Ik zie een aantal katalysatoren om de sector aan populariteit te laten winnen. Bedrijfsleiders en sectorvertegenwoordigers moeten naar scholen trekken met hun praktijkexpertise om de troeven van de chemie en life sciences aan de man, én de vrouw, te brengen, en vooroordelen bij jongeren en hun ouders weg te masseren. Er hoort actief en doordacht geïnvesteerd te worden in employer branding, het overtuigen van lerenden, werkenden en werkzoekenden van het maatschappelijk project dat bedrijven belichamen en van de loopbaanperspectieven die ze te bieden hebben. Tevens wordt een strategie van duaal leren in het secundair én hoger onderwijs cruciaal om potentieel talent te sensibiliseren, maar ook zelf te modelleren. In plaats van vruchteloos uit te kijken naar kandidaten met het ideale cv, komt het erop aan om zelf aanwezige STEM-competenties aan te wakkeren en het personeelsbeleid op het beschikbare talent af te stemmen. TEKST FONS LEROY, GEDELEGEERD BESTUURDER BIJ VDAB

We can, we care about our talents OILTANKING FACTS • 3.400 Werknemers • 74 Terminals • 24 Landen

Word jij ons nieuwe talent? Een sterke teamgeest in ons stabiel familiebedrijf binnen een internationaal netwerk en een aangename werkomgeving zijn enkele troeven die wij aanbieden. Daarnaast kan je rekenen op een gevarieerde job in een bruisende omgeving en een uitstekend loonpakket.

ADVERTORIAL

Streef jij een internationale of juist lokale carrière na? Als één van ‘s werelds grootste partners op het gebied van onafhankelijke opslag voor petroleumproducten, chemicaliën en gassen biedt Oiltanking vele carrièrekansen.

Wij zoeken:

Operatoren Hogere technische profielen Logistieke & administratieve krachten

Oiltanking in België: Oiltanking Antwerp Gas Terminal één van de grootste terminals in Europa voor de opslag en behandeling van LPG’s en petrochemische gassen Oiltanking Stolthaven Antwerpen terminal gespecialiseerd in de opslag en behandeling van chemicaliën, gassen en minerale oliën Oiltanking Ghent geavanceerde terminal voor de opslag en behandeling van biobrandstoffen, chemicaliën en minerale oliën Bekijk onze vacatures via www.oiltanking.com of solliciteer spontaan via recruitment.belgium@oiltanking.com

ADVERTORIAL

ALS ONZE BATTERIJMATERIALEN ELEKTRISCHE VOERTUIGEN KUNNEN AANDRIJVEN,

WAT ZOU JIJ DAN KUNNEN DOEN?

Nieuw leven geven aan gebruikte metalen. De wagens van de toekomst aandrijven. Schadelijke uitlaat van voertuigen verminderen. Als wereldwijde materiaaltechnologiegroep is Umicore een pionier op vlak van duurzaamheid, gesterkt door een collectieve vastberadenheid en sterke visie voor een betere toekomst. We willen een duidelijke wereldleider zijn in schone mobiliteit. Wat zou jij kunnen doen in een bedrijfsomgeving met zulke ambities? Bij Umicore richten we ons op katalyse, recyclage en energietechnologieën, voor herlaadbare batterijen bijvoorbeeld. In elke business unit combineren onze experts toptechnologie met gespecialiseerde kennis om materialen en oplossingen te creëren die essentieel zijn voor het dagelijkse leven. Onze managers geven de wereld van morgen mee vorm. Om onze teams te versterken, zijn we op zoek naar collega’s vol passie en ambitie. En dus naar mensen zoals jij, met een hart voor technologie. Stippel je carrière zelf uit We zijn een toekomstgerichte onderneming in volle groei en dat brengt tal van opportuniteiten met zich mee. De ideale omgeving om ook jouw talent naar nieuwe hoogtes te brengen. Zo draag jij bij aan tal van boeiende projecten. Opleiding en persoonlijke ontwikkeling maken integraal deel uit van je loopbaan.

Gezochte profielen Umicore is continu op zoek naar technisch, commercieel en financieel talent: • Ingenieurs • Scheikundigen • Materiaalkundigen • Handelsingenieurs • Economisten • IT’ers

Zin in deze uitdaging? Stel je kandidaat via umicore.be/jobs

Bepaal zelf mee welke richting je uit wil – ook internationaal – en reken op uitstekende arbeidsvoorwaarden bij een Top Employer.

Umicore_Adv_255x365_JAN2019.indd 2

18/01/2019 14:16

ADVERTORIAL

WE ARE

CHEMISTRY JOBEVE N T

MAART DEELNEMENDE BEDRIJVEN:

KINEPOLIS EVENT CENTER

ANTWERPEN

SCHRIJF JE GRATIS IN OP www.wearechemistry.be

Agfa Gevaert, BASF, Bayer Agriculture, Borealis, Chemours, Covestro, Du Pont de Nemours, EuroChem Antwerpen, Evonik, Exxon Mobil, Huntsman, Imerys, Indaver, INEOS, Janssen Pharmaceutica, LANXESS, Lubrizol, Oiltanking, Oleon, Nippon Shokubai, Soudal, Total, Umicore, VOPAK