6
ve r d i e p i n g
psyc h e
Zo creëer je een gezonde werkplek Een goede werkplek levert niet alleen meer werkplezier op, het maakt je ook productiever. Maar hoe haal je fysiek het maximale uit je werkomgeving? Onderstaande tips helpen je alvast op weg. ■ ■ ■
Voorkom dat je langdurig verkeerd zit Pauzeer regelmatig Houd je werkplek schoon
3 Vragen aan...
Investeren in mentale fitheid Psychisch verzuim is hét arbeidsrisico voor de nabije toekomst. Toch doen nog weinig werkgevers er wat aan. Een gemiste kans, zeggen de experts. Tekst Rutger Huizenga
Toen Michel den Ouden twee jaar geleden voor het eerst ziek thuisbleef vanwege een tenniselleboog, kon hij niet bevroeden dat hij pas anderhalf jaar later terug zou keren op de werkvloer. Want de elleboog was één ding, het echte probleem zat dieper. Dat merkte de 37-jarige stratenmaker toen hij een re-integratietraject ging volgen. “Pas daar kwam ik erachter hoeveel stress ik had opgebouwd de laatste jaren. Altijd maar ja zeggen op ieder verzoek van de baas was zich echt gaan wreken. Mijn ademhaling was slecht en ik had last van benauwd- en vermoeidheid.” nooit over zijn klachten repte op zijn werk, wist bovendien niemand van zijn probleem wat zijn situatie alleen maar verergerde. Pas toen duidelijk werd wat er echt aan de hand was, vertelde hij het zijn werkgever. Die reageerde gelukkig begrijpend. “Ik kreeg een vertrouwenspersoon toegewezen met wie ik écht kon praten. En het re-integratietraject bij Arbo Coaching werd aangepast. De coaching was nu meer gericht op persoonlijke ontwikkeling en herstel.” Uiteindelijk duurde het wel anderhalf jaar voordat Den Ouden weer volledig hersteld was. Daarvoor had de langdurige stress te diepe wonden gesneden in zijn psyche.
goed mogelijk doen, zijn perfectionistisch en raken daardoor overbelast zonder dat ze het zelf doorhebben. Met alle stress en zelfs burn-outs tot gevolg.” een snelgroeiend probleem in Nederland. Volgens Roland Blonk, bijzonder hoogleraar Arbeidsparticipatie en Psychische Klachten aan de Universiteit Utrecht, is zelfs zo’n twintig procent van al het langdurig verzuim in Nederland ‘psychisch van aard’. Klachten variëren van vermoeidheid, slecht slapen, stress, tot een sluimerende burn-out en zelfs depressies. Het is echt een probleem van deze tijd, aldus Blonk. “De aard van ons werk is de laatste decennia enorm veranderd. Door snelle Psychisch verzuim is
‘Altijd maar ja zeggen was zich écht gaan wreken’ Michel den Ouden
Omdat Den Ouden
“Veel werknemers moet echt verteld worden dat hun probleem psychisch is”, vertelt Gerda Baas, eigenaar van Arbo Coaching, een re-integratiebedrijf gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met stress en burn-out problematiek. “Ze passen zich zo aan de eisen van hun omgeving aan dat ze meesters zijn geworden in het wegdrukken van eigen lichaamssignalen en wensen. Ze willen alles zo
bij dat we tegenwoordig haast geacht worden 24/7 bereikbaar te zijn, waardoor privé en werk in elkaar overlopen en mensen niet meer rusten. Dat werkt stress in de hand.”
technologische ontwikkelingen zijn meer mensen steeds complexer kenniswerk gaan doen met een hogere mentale belasting. Daar komt nog eens
bedrijven komt daar nog eens de dagelijkse kwellingen van het werken in een complexe organisatie bij. Blonk: “Veel werknemers ervaren werkstress door bijvoorbeeld rolonduidelijkheid. Ze weten niet waarvoor ze verantwoordelijk zijn en dat schept onrust. Ook raken mensen gestrest als ze in hun werk te afhankelijk zijn van anderen en dat gebeurt zeker bij grote bedrijven al snel. Dat zijn processen die je als werkgever echt zelf beter kunt en ook moet organiseren wil je mensen mentaal fit houden.”
Met name bij grote
Maar een werkgever kan volgens de hoogleraar meer doen om het verzuim terug te dringen. Bijvoorbeeld het voeren van een actief preventief gezondheidsmanagement waarin werkgevers specifiek aandacht besteden aan de leefstijl van de werknemers. Bedrijven als Philips en Achmea werken hier al mee in de praktijk, maar de aanwas blijft dun. Een gemiste kans, vindt ook arbocoach
Gerda Baas. “Je ziet dat door de recessie preventie nog minder hoog op de agenda staat bij bedrijven. Op zich is dat begrijpelijk, want veel bedrijven hebben hun geld nu hard nodig om te overleven. Maar ze vergeten dat de vergrijzing voor de deur staat en medewerkers steeds ouder worden en langer moeten doorwerken. En dat het dus essentiëler is dan ooit om mensen gezond te houden.” Toch kan je ook zonder dure preventieprogramma’s al een hoop doen, meent Baas. “Begin eens met het monitoren van je werknemers. Hoe zit iemand in zijn jas? Als iemand snel
‘Een band opbouwen met je werknemers is ook een vorm van preventie’ Gerda Baas
geïrriteerd of emotioneel is of zich vaak ziek meldt, zou daar iets kunnen spelen en kun je iemand eens ‘preventief’ uitnodigen voor een gesprek. Dat kun je niet doen als je niet weet hoe het met iemand gaat. Bouw dus een band op met je medewerker, communiceer. Dat is ook al een vorm van preventie.” En wat kan de werknemer zelf doen? Volgens arbeidspsycholoog/mindfulnesstrainer Margot van Stee, die dagelijks mensen begeleidt die te veel werkdruk ervaren, moet een werknemer in de eerste plaats vooral goed voor zichzelf zorgen. “Dat betekent goed eten, voldoende eten, maar ook verantwoordelijkheid dragen. Als een werknemer voelt dat hij overbelast raakt, dan is het zijn verantwoordelijkheid om te zeggen: ‘Het gaat niet goed, je moet me helpen’. Dat klinkt makkelijker dan gedaan. Want het vereist wel dat je zicht heb op je eigen functioneren en dat je voor werk kiest dat past bij je capaciteiten zodat je niet meer of minder doet dan je kunt. Om dat inzicht te krijgen, moeten sommigen helaas vaak eerst door een diep dal.”
Olivier Gerrits, Zilveren Kruis Achmea Uit onderzoek blijkt dat 80 procent van de werknemers het belangrijk vindt dat de werkgever een gezonde leefstijl stimuleert. Zilveren Kruis Achmea heeft dat inzicht onder meer gebruikt voor het opzetten van de Energy Challenge. Een vitaliteitsprogramma waarbij medewerkers van bedrijven onder begeleiding van voormalige topsporters zes maanden werken aan hun fysieke en mentale gezondheid en vitaliteit. ■ Wat is de kern van de Energy Challenge?
“Kern is dat werknemers door training aan hun gezondheid en energiebalans werken. Zo krijgen ze bijvoorbeeld uitleg over hoe het lichaam werkt. Ook worden ze getest zodat iedereen weet wat een haalbaar doel is om na te streven.” ■ Hoe reageren de werknemers?
“Erg positief. Helemaal omdat de meeste collega’s en de direct leidinggevende meedoen. Daardoor trekken mensen zich niet alleen letterlijk aan elkaar op, maar worden zaken als stress en fysieke gezondheid ook bespreekbaar op de werkvloer. Iemand die bijvoorbeeld als doel heeft werk en privé beter te scheiden om minder stress te ervaren, voelt dan ook minder schroom om dat aan te geven.” ■ Waar ligt de verantwoordelijkheid voor het tegengaan van psychisch en fysiek verzuim: bij de werkgever of de werknemer?
“Bij beide. Als een werkgever echt een gezonde werkvloer wil creëren, moet die dat ook uitdragen door het onderdeel te maken van de besdrijfsstrategie. En werknemers kunnen veel zelf doen. Door bijvoorbeeld te werken aan je fitheid, slaap je beter en ben je een stuk productiever.”