Sjávarafl april 2020 1.tbl 7.árg

SJÁVARAFL Apríl 2020 1. tölublað 7. árgangur

a k s á p a g e l i Gleð

Aukin áhersla á umhverfismálin

Læddist fyrst með veggjum

Áhættur og tækifæri vegna loftslagsbreytinga

Gríðarmikill sparnaður og gæðin haldast lengur

Efnisyfirlit BLAÐSÍÐA

4 Mikilvægt að halda vel utan um umhverfismálin Vísir

8 Samlegðaráhrif fyrirtækjana borðliggjandi Curio ehf.

11 Meirihluti sjávarútvegsfyrirtækja notar WiseFish Wise lausnir ehf.

12 Matís skoðar möguleg áhrif Matís

16 Vel gengur hjá söluskrifstofu Skagans 3X í Noregi Skaginn 3X

20 Tækifæri í þaraskógum við Ísland Íslenski sjávarklasinn ehf.

Alþjóðlegt tengslanet

S

jávarútvegurinn reiðir sig á síauknar rannsóknir og vöruþróun, ásamt því að miðla þekkingu og mynda tengslamyndun sem getur verið fyrirtækjum ómetanleg. Allar þessar rannsóknir skila þeim markmiðum að vernda okkar mið og þann ómetanlega og takmarkaða auð, sem yrði annars lítils virði ef við nýttum hann ekki rétt.

Með því að miðla okkar þekkingu myndast einnig tengslamyndun sem getur verið fyrirtækjum ómetanleg.

21 Íslenski sjávarklasinn býður kennsluefni á netinu Íslenski sjávarklasinn ehf.

22 Sjóferðabæn

Íslendingar hafa gott bakland, þeir hafa góða menntun í sjávarútvegsfræðum en eins og aðrir þurfa þeir að byggja upp gott tengslanet sem gerir okkur kleift að ná samkeppnisforskoti á kröfuhörðum markaði. Það sem gerir tengslanetið svo magnað er að engin veit í raun hvað út úr því kemur. Þau fyrirtæki sem stunda útflutning vita hvað tengslanet skiptir miklu máli og eru margir sem eiga sterkt tengslanet rætur að rekja til sjávarútvegssýninga um heim allan.

Nú þegar dregið hefur úr pöntunum á sjávarfangi í kjölfar kórónuveirufaraldursins, hefur netsala aukist mikið og því skiptir það miklu máli að tengslanet sé orðið gott og traust. En auðvitað hefur kórónuveiran skapað ótal vandamál sem ekki er í raun séð hvernig enda. En öll þurfum við að borða og því má segja að það sé áskorun fyrir suma að ná að gera faraldinn að tækifæri fyrir sig.

Útgefandi: Tímaritið Sjávarafl ehf.

Sími: 6622-600 Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Elín Bragadóttir

elin@sjavarafl.is Vefsíða: www.sjavarafl.is Blaðamenn: Alda Áskelsdóttir

Bergþóra Jónsdóttir

Kristín List Malmberg

Magnús Már Þorvaldsson

Sigrún Erna Geirsdóttir Netfang: elin@sjavarafl.is Umbrot og hönnun: Anna Helgadóttir anna.helgadottir55@gmail.com Forsíðumynd: Óskar Ólafsson

2

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Hreint haf, gæði og ferskleiki eru meðal annars mælanleg auðæfi sem hafa skapað okkur ríkidæmi og eru enn frekar hvati fyrir áframhaldandi nýsköpun og frekari markaðssetningu á okkar einstöku afurðum. Ég fyllist stolti og gleði við að fylgjast með hversu dugleg við erum sem þjóð að kynna okkar land, þennan óslípaða demant sem á engan sér líkan.

Elín Bragadóttir ritstjóri

Að sjá verðmæti… þar sem aðrir sjá þau ekki er einn dýrmætasti hæfileiki sem fólk býr yfir.

Okkar hlutverk er að auðvelda þeim sem hafa þennan hæfileika að þroska og framkvæma hugmyndir sínar, samfélaginu öllu til hagsbóta.

Matís er öflugt þekkingarfyrirtæki sem sinnir fjölbreyttu rannsókna-, þjónustu- og nýsköpunarstarfi í matvæla- og líftækniiðnaði. www.matis.is

Nýjasta skip í eigu Vísis hf, Páll Jónsson á leið inn í höfn.

Mikilvægt að halda vel utan um umhverfismálin Bergþóra Jónsdóttir

Sjávarútvegsfyrirtækið Elín VísirBragadóttir í Grindavík ritstjóri leggur áherslu á ábyrgar veiðar, hátæknivinnslu og vörugæði. Fyrirtækið stefnir á að vera til fyrirmyndar í umhverfismálum, lágmarka umhverfisáhrif af starfseminni og lækka kolefnisfótsporið.

Fyrirtækið notar umhverfismælaborð til að halda utan umhverfisáhrifin hjá sér og leitar sífellt leiða til að finna betri lausnir.

Margrét Kristín Pétursdóttir forstöðumaður gæðamála hjá Vísi. Ljósmynd: Vísir hf.

4

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Vísir er framsækið fyrirtæki sem stofnað var árið 1965 og gerir í dag út sjö línuskip og rekur tvær fiskvinnslur í Grindavík. „Öll skipin eru útbúin sjálfvirkum beitningarvélum og góðum búnaði til að varðveita gæði hráefnisins sem best. Saltfiskvinnslan hefur verið í sama húsinu síðan fyrirtækið var stofnað og þó varan sé hefðbundin þá hefur búnaðurinn og verkunarferlið tekið miklum breytingum á þeim tíma. Frystihúsið er vel útbúið tækjum til þess framleiða fjölbreyttar afurðir, bæði ferskar og frystar. Þessi hátæknivinnsla gefur okkur mikinn sveigjanleika til þess að koma til móts við kröfur og óskir viðskiptavina okkar víðsvegar um heiminn“ segir Margrét Kristín Pétursdóttir forstöðumaður gæðamála hjá Vísi.

Ábyrgar veiðar og rekjanleiki „Línuveiðar skila okkur hágæða hráefni og eru einnig umhverfisvænar.

Við leggjum áherslu á ábyrgar veiðar og höfum unnið að því að útbúa skip og hús þannig að nýtingin sé sem best. Sú tækniþróun sem átt hefur sér stað síðustu ár spilar þar lykilhlutverk. Við erum með hugbúnað bæði um borð í skipunum og í landi og sem tala saman.

Við eigum sem dæmi 20 ára sögu um veiðisvæði og tegundadreifingu og við nýtum þau gögn til að stýra bátunum á hentugustu svæðin hverju sinni. Með því að vita betur hvar besta fiskinn er að finna er hægt að fara færri ferðir á góðum skipum sem þýðir sparnað í olíu” segir Margrét. „Þessi hugbúnaður og samtenging hans tryggir einnig rekjanleika sem er lykilþáttur í ábyrgum veiðum.“ Vísir er með MSC rekjanleikavottun og er þátttakandi í Iceland Responsible Fisheries.

,,Hafið er okkar auðlind, við reiðum okkur á ákveðið hitastig í sjónum.

Við getum ekki gert annað en tekið tíðindum vísindanna alvarlega og gert okkar besta í að vernda umhverfið.“

Bindur fyrirtækið vonir við að fara í samstarf við fyrirtækið Pure North Recycling sem endurvinnur plast með umhverfisvænum orkugjöfum. gert okkar besta í að vernda umhverfið. Okkur finnst líka mikilvægt að sjá hvað aðrir eru að gera í þessum málum. Við horfum mikið til fyrirtækisins Brims og höfum farið í heimsókn til þeirra og kynnt okkur hvað þeir eru að gera í umhverfismálum. Þetta snýst um að allir þurfi að gera sitt besta og læra að hver öðrum. Það er í háalvarlegir hlutir að gerast og við þurfum öll að taka þátt í því að snúa þeirri þróun við,”segir Margrét.

Vísir stefnir á að vera til fyrirmyndar í umhverfismálum. Það tekur tíma að endurskipurleggja og finna út bestu leiðirnar í þeim málum en fyrirtækið er komið vel á veg að sögn Margrétar Kristínar. ,,Við notum hugbúnað frá fyrirtækinu Klappir grænum lausnum, svokallað umhverfismælaborð. Mælaborðið frá þeim tekur saman alla umhverfisþætti og reiknar út kolefnisfótsporið, kolefniskræfni og fleiri þætti. Svona mælaborð er hægt að nýta til þess að bera saman tímabil og sjá svart á hvítu hvaða árangri verkefnin hafa skilað og hvað sé brýnast hverju sinni. Við vinnum út frá umhverfisstefnunni sem við höfum sett okkur. Mælaborðið heldur utan um tölulegar upplýsingar sem við getum svo unnið með í markmiðum okkar.”segir Margrét Kristín.

Vísir notar Innova hugbúnað frá Marel til að fylgist með afköstum, gæðum og framleiðslugetu og hefur nýtt sér tækninýjungar til að auka hagkvæmni. „Gott dæmi um það er FleXicut búnaðurinn sem metur hvert flak og ákveður hvernig best sé að skera það í bita sem hefur aukið nýtingu og verðmæti flaksins“ segir Margrét. Allt hráefnið er nýtt og hver fiskur endar í fjölmörgum afurðum. Mikið af aukaafurðum fara til fiskþurrkunarfyrirtækisins Haustaks, sem er fyrirtæki í eigu Vísis og Þorbjarnar hf. og á næstu mánuðum mun Marine Collagen, kollagen verksmiðja í eigu Vísis, Þorbjarnar, Samherja, Brims og Junca, hefja starfsemi í Grindavík og þangað mun allt roð sem til fellur fara að sögn Margrétar.

Aukin áhersla á umhverfismálin Neytendur gera sífellt meiri kröfur um umhverfisábyrgð og vilja vita hvað fyrirtæki eru að gera í sambandi við umhverfismál. Einnig fer það vaxandi að sýna þurfi fram á haldbær gögn um þennan málaflokk.

Fyrirtæki sem vinna vel að umhverfismálum standa því betur hvað varðar sölu- og markaðsmál. ,,Hafið er okkar auðlind, við reiðum okkur á ákveðið hitastig í sjónum.

Við getum ekki gert annað en tekið tíðindum vísindanna alvarlega og

Löndun í gangi hjá Vísi hf. Ljósmynd: Vísir hf.

SJÁVARAFL APRÍL 20120

5

Það hefur tekið tíma að safna gögnum en að sögn Margrétar streyma nú helstu birgjar þeirra gögnum beint inn í kerfið en þar eru fyrir upplýsingar frá árinu 2017. Þetta eru fyrirtæki eins og Olís, N1, Netorka, HP gámar og HS veitur. ,,Við erum með gagnalindir fyrir eldsneyti, rafmagn, heitt- og kalt vatn og úrgang. Tölurnar koma sjálfvirkt inn í kerfið og við getum skoðað gögnin í rauntíma, mánuð fyrir mánuð eða hvert ár í einu,”segir Margrét Kristín.

Bætt endurvinnsla og flokkun sorps

Bátar við bryggju í eigu Vísis hf. Ljósmynd: Vísir hf.

,,Við notum hugbúnað frá fyrirtækinu Klappir grænum lausnum, svokallað umhverfismælaborð. Mælaborðið frá þeim tekur saman alla umhverfisþætti og reiknar út kolefnisfótsporið, kolefniskræfni og fleiri þætti.“ Hægt er að greina rafmagns-, vatns- og eldsneytisnotkun á hverja vinnslu og á hverjum bát. ,,Við ætlum að nýta þetta til að bæta reksturinn enn frekar ” segir Margrét. Verið er að vinna í því að búa til umhverfishóp innan fyrirtækjarins þannig að aðilar úr hverri deild í fyrirtækinu hafa yfirsýn yfir mælaborðið.

Vísir hefur verið að leita leiða til að endurvinna einnota plasthlífðarfatnað sem notaður er við vinnsluna. Bindur fyrirtækið vonir við að fara í samstarf við fyrirtækið Pure North Recycling sem endurvinnur plast með umhverfisvænum orkugjöfum. Fyrirtækið vill skoða það að minnka frauðkassa notkun og nota pappakassa í staðinn, sú skoðun er í fullum gangi og vonumst við til að það verði komin niðurstaða í það sem fyrst.

Næstu verkefni eru svo að huga betur að flokkun sorps sem kemur frá skipunum. ,,Við höfum verið að vinna með Þorbirni, HP gámum og Klöppum í verkefni sem snýst um að koma upp móttökustöð sem tæki við sorpi úr skipum sem landa við Grindavíkurhöfn, að fyrirmynd Svansins hjá Brim. Mikilvægt er að þrýsta einnig á allar hafnir landsins um að taka við flokkuðu sorpi frá skipunum. Við höfum verið að auka flokkunarhlutfallið okkar töluvert, erum komin upp í 48% í vinnslunum og næst á dagskrá eru skipin,”segir Margrét.

Fyrirtækið sér einnig tækifæri í að lágmarka umbúðir og milliflutninga og reynir að nota eins umhverfisvænar umbúðir og mögulegt er.

Afurðirnar dreifast víða um Evrópu og einnig til Ameríku. ,,Við viljum sem fæsta milliliði. Við erum ekki að pakka í neytendaumbúðir en við viljum komast eins nálægt því og við getum og vinna vöruna sem mest til að sleppa einmitt þessum milliumbúðum.“ Við viljum velta öllum steinum til að finna betri lausnir. Í því samhengi er gaman að segja frá því að við höfum fengið til okkar nokkra nemendur úr háskólunum sem eru að vinna að ýmsum umhverfisverkefnum. Við erum mjög opin fyrir slíkum verkefnum þar sem þessir nemendur eru oft með annað sjónarhorn á það sem við erum að gera.“ Fyrirtækið mun gefa út samfélagsskýrslu í ár en þar munu allar tölur og umhverfisáætlunin í heild sinni birtast. „Við viljum auka gagnsæi. Þegar við höfum náð þessum þáttum vel niður þá getum við farið að kolefnisjafna. Það er alltaf að koma betur og betur í ljós hversu mikilægur málaflokkur þetta er og það er mikill hugur í Vísisfólki að gera allt hvað þau geta til að leggja sitt af mörkum í umhverfismálum,”segir Margrét að lokum.

Vökvakerfislausnir Vökvadælur, vökvamótorar og stjórnbúnaður Stjórnbúnaður skipa. Tæknibúnaður sem ætlaður er til notkunar á sjó mætir erfiðustu hugsanlegu skilyrðum. Álag óblíðrar náttúru, miklar hitabreytingar og stöðugur ágangur af söltum sjó, eykur þörf viðskiptavina fyrir áreiðanlegan og skilvirkan búnað.

Danfoss hf. Skútuvogi 6, 104 Reykjavík, Sími: 510 4100

6

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Hreinleiki og gæði er aðall í íslenskum sjávarútvegi

SJÁVARAFL APRÍL 20120

7

Elliði Hreinsson stendur hér við C- 2011 flökunarvél sem er í smíðum. Ljósmynd: Curio.

Samlegðaráhrif fyrirtækjana borðliggjandi Bergþóra Jónsdóttir

Fyrirtækið Curio er fiskvinnsluvélaframleiðandi sem Elín Bragadóttir heldur betur hefur vaxið og dafnað frá stofnun þess ritstjóri árið 2008. Í haust gerðust svo þær breytingar að Marel kaupir 50% hlut í fyrirtækinu í tveim áföngum.

Fyrirtækið fékk einnig Evrópustyrk árið 2018 og svo nýsköpunarverðlaunin á haustdögum 2019.

8

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Vélar fyrirtækjarins Curio eru þekktar fyrir góða nýtingu og vinsældir vélanna hafa aukist jafnt og þétt síðustu ár. Curio hannar og þróar fiskvinnsluvélar fyrir botnsfisksvinnslu. Flökunarvélin er burðarásinn í framleiðslunni og hausarinn og roðflettivélarnar fylgja fast á eftir. Við hönnun vélanna er markmiðið alltaf að bæta endingu, nýtingu og hraða og eru hönnuðir og tæknifólk fyrirtækisins sífellt að finna leiðir til að

Nú þegar eru fyrirtækin lögð af stað með þróunarverkefni þar sem ætlunin er að samnýta reynslu og þekkingu frá báðum fyrirtækum til að hanna saman nýtt tæki. Vonast er til að geta kynnnt nýtt tæki á árlegu sjávarútvegssýningunni í Brussel.

,,Við nýtum kostina sem Marel hefur en þeir bjóða upp á gífulega sterkan heildarpakka. Við höfum vélarnar sem þeim vantar til að byggja upp heildarlausnina í fiskvinnslu. Við lokum gatinu hjá þeim. Þessi tvö fyrirtæki geta boðið upp á heildarlausn fyrir fiskframleiðendur.”

bæta, þróa og skapa nýjar og betri vélar. Við tókum Elliða Hreinsson framkvæmdastjóra og eiganda Curio tali en hann stofnaði fyrirtækið eins síns liðs árið 2008. Hann segist hafa komið inn með vélarnar á hárréttum tíma þó að það hafi verið í miðju bankahruninu. ,,Þetta fór á flug hjá mér árið 2008 í miðju hruninu. Það þarf margt að koma til svo fyrirtæki eins og þetta gangi upp, ekki bara að vera með góða vöru heldur að hitta á rétta tímapunktinn. Þetta smellpassaði þarna, tímasetningin og varan.

Menn vildu flökunarvél sem væri hagkvæm og gæfi góða nýtingu og ég hafði hana. Ég var bara með réttu vöruna á réttum tíma sem sagt flökunarvélina og einn hausara sem nú er búið að uppfæra. Í hruninu þá kreppti að og menn þurftu að leita allra leiða til að lifa af og auka nýtinu. Þegar menn sáu bætingu með vélinni voru þeir tilbúnir að fjárfesta þó það væru erfiðir tímar í samfélaginu. Framleiðslan fór svo að aukast smá saman og fyrirtækið byggðist upp með lítilli yfirbyggingu,” segir Elliði.

Hjá fyrirtækinu starfa nú um 50 manns og flestir starfa í Hafnarfirði en fyrirtækið er einnig með nokkra menn á Húsavík sem þjónusta norðurog austurlandið. Einnig er lítil verksmiðja í Skotlandi, einn þjónustumaður í Boston og einn starfsmaður í Noregi.

Læddist fyrst með veggjum Fyritækið náði fljótt miklum árangri bæði utanlands og innan en útflutningurinn hefur verið vaxtarbroddur þess, 85 % framleiðslunar fer til útflutnings. Elliði tók meðvitaða ákvörðun um að láta lítið á sér bera fyrstu árin svo aðal samkeppnisaðilinn stórfyrirtækið Baader sem er 100 ára gamall fyrirtæki í Þýskalandi myndi ekki verða hans var. ,,Ég læddist með veggjum til að byrja með vísvitandi, vildi láta lítið á mér bera svona fyrst. Fá minni högg frá þeim, þeir eru vanir að drepa hratt og vel þá sem byrja að ógna þeim. Það tókst nokkurn veginn hjá mér og ég hafði tíma

,,Ég læddist með veggjum til að byrja með vísvitandi, vildi láta lítið á mér bera svona fyrst.

Fá minni högg frá þeim, þeir eru vanir að drepa hratt og vel þá sem byrja að ógna þeim. Það tókst nokkurn veginn hjá mér og ég hafði tíma til að ná fótfestu áður en þeir fóru að taka eftir mér.”

Hér má sjá hefðbundar flökunarvélar frá Curio í notkun í fiskvinnslu. Ljósmynd: Curio.

SJÁVARAFL APRÍL 20120

9

Curio fékk 2.3 miljónakróna styrk árið 2018 frá Evrópusambandinu til að þróa vél sem sker klumbubein af bolfiski. til að ná fótfestu áður en þeir fóru að taka eftir mér,”segir Elliði.

Curio fékk 2.3 miljónakróna styrk árið 2018 frá Evrópusambandinu til að þróa vél sem sker klumbubein af bolfiski. ,,Við sóttum um Evrópustyrkinn með hálfum hug því við héldum að við kæmum ekki til greina en fengum svo styrkinn sem hafði úrslitaáhrif á það að hægt var að fara af krafti í að þróa búnaðinn. Þegar fiskur er hausaður er hann enn með svokölluð klumbubein sem þarf að skera burt fyrir flökun. Hingað til hefur ekki verið nein vél til í þetta heldur allt gert í höndum en við vildum vél sem gæti gert þetta. Fiskurinn er tölvumældur og svo skorinn samkvæmt mælingum. Þetta er að sjálfsögðu gert til að fá betri nýtingu úr fiskinum.

Vélarnar frá okkur flaka fisk sem er frá 6 kílóum upp í 20 kíló að þyngd.

Verkefnið er komið vel á veg í dag og verður vonandi tilbúið um mitt árið 2020,” segir Elliði.

Ný tækifæri með Marel Marel keypti 50 prósent hlut í Curio í október síðastliðinn og eiga einnig forkaupsrétt á eftirstandandi 50 prósenta hlut eftir 4 ár. ,,Marel þróar og hannar heildarlausnir fyrir matvælaiðnaðinn og vildu þeir færa sig nær fiskframleiðslunni en þeim vantaði þann hluta sem við erum að framleiða inn í þær lausnir. Þeir eru líka í gífulegri samkeppni við Baader eins og við og svo þetta lá nú svona beint við að við færum að stingja saman nefjum. Ákveðið var að þeir kæmu inn í fyrirtækið sem fjárfestar og komu inn í fyririrtækið í fyrra með 40 % hlut og svo á næsta ári bætast 10% við og eiga þeir þá helminginn í fyrirtækinu ásamt okkur hjónunum,”segir Elliði.

Nú þegar eru fyrirtækin lögð af stað með þróunarverkefni þar sem ætlunin er að samnýta reynslu og þekkingu frá báðum fyrirtækum til að hanna saman nýtt tæki. Vonast er til að geta kynnnt nýtt tæki á árlegu

sjávarútvegssýningunni í Brussel í apríl ef allt gengur vel að sögn Elliða.

Samlegðaráhrifin eru svo borðliggjandi bæði í þróun og sölu að sögn Elliða. ,,Ef við hefðum ætlað að þróa þetta tæki einir hefði það tekið okkur um 2 ár að ná utan um þekkinguna. En núna er þekkingin til staðar á báðum stöðum og því hægt að stytta fæðingartímann alveg gífulega. Svo er hægt að samnýta svo margt eins og alla pappírsvinnu. Fyrirtækið styrkist mikið við þetta eins og bara það að sölumönnunum fjölgar úr 2 yfir í 82 bara núna í fyrsa skrefi og eigum við von á að sjá einhverjar breytingar í framleiðslu og sölu þegar líður tekur á árið.

Hugmyndir sem ég hef um ýmis tæki fæðast hraðar og ég get verið að þróa á fullu. Þekkingarpakkinn stækkar ansi mikið við þetta. Það eru bæði kostur og galli að vera lítið fyrirtæki en með því að gera þetta svona erum við að nýta það besta á báðum stöðum. Við nýtum kostina sem Marel hefur en þeir bjóða upp á gífulega sterkan heildarpakka. Við höfum vélarnar sem þeim vantar til að byggja upp heildarlausnina í fiskvinnslu. Við lokum gatinu hjá þeim. Þessi tvö fyrirtæki geta boðið upp á heildarlausn fyrir fiskframleiðendur.” Á síðustu 7-8 árum hefur mannskapur í frystihúsum fækkað um helming á kostnað tækninnar, hún er smásaman að taka yfir. Að sögn Elliða er það tæknin sem veitir betri tækifæri og við verðum samkeppnishæfari.

Erlendir aðilar eru farnir að kaupa fisk hér á mörkuðum í ríkari mæli og flytja hann út ferskan og láta vinna hann t.d. í Póllandi eða Litháen. Því sé brýnt að geta fullunnið fiskinn hér heima, þá missum við síður fiskinn úr landi sem er gífulega mikilvægt fyrir samfélagið. Verðmætasköpunin þurfi að eiga sér stað á Íslandi sem er þjóðfélagslega hagkvæmt.

Fengu nýsköpunarverðlaunin árið 2019 Curio fékk svo nýsköpunarverðlaun Íslands árið 2019. Við ákvörðun verðlaunanna var litið á gang fyrirtækisins í heild sinni. Það að hafa fengið verðlaunin gerði heilmikið fyrir Curio og setti það enn meira á flug að sögn Elliða. Það fékk meiri athygli ekki síður erlendis frá.

Að mati dómnefndar þótti fyrirtækið hafa þróað framúrskarandi afurðir.

Hafi náð árangri á eigin hönnun og unnið sig upp á eigin verðleikum, stækkað og dafnað sem einnig skilar sér til samfélagsins. Fyrirtækið skilar arði og vaxiðl metnaður ískilar arði og vex og dafnar g framleiða inn ft að þa eins fyrir hleggði mikla áherslu á áframhaldandi þróun véla sem hefði alla burði til að ná árangri á markaði á næstu árum.

Elliði er búin að vera viðloðandi bransann frá 1986. Hann er lærður stálsmiður, rennismiður og vélvirki og sjálfmenntaður í teikningum og hönnun.

Elliði er alin upp hjá verkstæði afa síns Elliða Norðdal sem var með fyrstu rafmagnshandfæravélarnar fyrir báta, Elliðarúllurnar svokölluðu sem voru rafmagnshandfæra rúllur fyrir báta.

Elliði og hans fólk fékk Evrópustyrk til að geta hannað og þróað klumbuskurðarvélina C-5010 sem hér er mynd af. Ljósmynd: Curio.

10

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Einnig rak Elliði fyrirtækið Hafspil með föður sínum sem framleiddu net og búnað fyrir báta og landvinnslur. Hann segist hafa verið að hanna og smíða frá því hann var gutti. ,,Ég var mikið á verkstæðinu hans afa og hafði alltaf mikinn áhuga á hönnun og var alltaf með einhverjar hugmyndir í kollinum. Ég er ennþá þannig að ef ég fæ eitthvað á heilann þá hætti ég ekki. Ég fæ oft hugmyndir á kvöldin og um helgar heima. Alltaf verið sterkur á þessu sviði,” segir Elliði.

Jón Heiðar Pálsson, sviðsstjóri sölu- og markaðssviðs Wise. Ljósmynd: Wise.

Meirihluti sjávarútvegsfyrirtækja notar WiseFish tengja WiseFish við önnur kerfi eins og Innova hugbúnað frá Marel og má láta kerfið tala við jaðartæki, s.s. vogir og handtölvur.

Elín Bragadóttir

W

ise hefur hefur verið leiðandi í þróun hugbúnaðarlausna fyrir sjávarútveg og þjónustar fjölda fyrirtækja innanlands Elín Bragadóttir sem utan. WiseFish hugbúnaðurinn hefur verið í þróun í rúm 30 ár og fyrst og ritstjóri fremst verið verið framleiddur fyrir innlendan markað. WiseFish er allsherjarlausn fyrir sjávarútvegsfyrirtæki.

Með hugbúnaðinum er hægt að fylgjast með hráefninu, allt frá því hvar fisksins er aflað og í hendur neytandans, ef notandi skrásetur allar nauðsynlegar upplýsingar inn í forritið. Nú þegar er um 84% alls afla á Íslandi ráðstafað í gegnum WiseFish og er um 20 prósent af veltu Wise í heildina. Hugbúnaðarlausnin er viðtæk og nær allt frá bókhaldi, fjármálum og virðiskeðjunni yfir í framleiðsluferlið. Seinni ár hefur hróður hugbúnaðarins borist víða um heim og er viðskiptavini WiseFish nú meðal annars að finna um allan heim meðal annars í Ástralíu, Tasmaníu, Súrínam, Noregi, Þýskalandi og víðar. ,,Í heimi harðnandi samkeppni byggir samkeppnisforskot á að nýta nýjustu tækni í hugbúnaði til að tryggja betri og öflugri úrvinnslu gagna sem auðveldar ákvarðanatöku og tryggir besta árangur í rekstri á hverjum tíma. Það er aldrei meira áríðandi en einmitt nú að uppfæra vél, net og hugbúnað. Skýjalausnir Wise ásamt nýjustu útgáfum hugbúnaðar er lykillinn að því að ná betri árangri,“ segir Jón Heiðar Pálsson, sviðsstjóri sölu- og markaðssviðs Wise.

WiseFish hugbúnaðurinn annast utanumhald veiða og veiðiaðferða, hversu miklu er landað og hvaða tegundum. Einnig nýtist hugbúnaðurinn til að vakta kvótastöðu og halda utan um framleiðsluferla. Hægt er að

Fyrirtæki fá nýja sýn á reksturinn WiseFish byggir á Microsoft Dynamics 365 Business Central (NAV), öfulugum viðskiptahugbúnaði sem gefur nýja innsýn í rekstur. Í öllum rekstri skiptir miklu máli fyrir stjórnendur að hafa góða yfirsýn. WiseFish var nýlega uppfært í tengslum við uppfærslu Microsoft frá NAV yfir í Microsoft Dynamics 365 Business Central. Ný uppfærsla felur meðal annars í sér viðbætur við Power BI greiningartæki, auðveldara aðgengi að Microsoft Outlook, skýrslugerð er orðin einfaldari og bætt var við tengingum við jaðartæki eins og spjaldtölvur. Einnig er greiningartækið WiseAnalyzer ómissandi með WiseFish, Analyzer gerir fyrirtækjum kleift að greina gögn úr Microsoft Dynamics BC. Nýjar viðbætur við WiseFish eins og öflugri greiningar í Power BI og WiseAnalyzer gera fyrirtækjum kleift að fá nýja sýn á reksturinn. Ný virkni WiseFish í vöruhúsum, tenging við jaðartæki og almennar viðbætur á nýrri útgáfu Microsoft Dynamics BC gerir það að verkum að hægt er að rýna gögnin til hagræðingar og samkeppnisforskots,“ segir Jón Heiðar.

Ódýrari lausn Í stað þess að fjárfesta í dýrum tækjabúnaði til að hýsa ERP-lausnina býður Wise upp á áskriftarþjónustu. Með því að kaupa áskrift er allur kostnaður gefinn upp strax og enginn aukakostnaður sem getur komið á óvart síðar. „Í áskriftinni felst líka að gögnin eru örugg í Microsoft Azure, einni öflugustu skýjalausn í heimi og fyrirtækið fær aðgang að einni kröftugustu ERP-lausn í heimi, sem er Microsoft Dynamics 365 Business Central“ segir Jón Heiðar og bætir við „Allt er þetta innifalið í áskriftinni fyrir brot af kostnaðinum við að kaupa tækjabúnaðinn, eins og var áður eini kosturinn.“ SJÁVARAFL APRÍL 20120

11

Jónas R. Viðarsson, fagstjóri hjá Matís, kynnir niðurstöður tilviksrannsóknar á lokaráðstefnu Climefish verkefnisins í Róm í lok febrúar síðastliðnum.

Matís skoðar möguleg áhrif loftslagsbreytinga á fiskeldi og sjávarútveg í ClimeFish verkefninu Enn eitt rannsóknarverkefni Matís rann sitt skeið nú á dögunum þegar ClimeFish verkefnið kláraðist eftir fjögurra ára farsælt samstarf yfir 20 þátttakenda. Þetta umfangsmikla rannsóknarverkefni var unnið undir regnhlíf rannsókna- og nýsköpunaráætlunar Evrópu og var ætlað að skoða áhrif loftslagsbreytinga á fiskeldi og sjávarútveg í Evrópu og meta um leið aðlögunarhæfni, aðgerðir og skipulag aðlögunarvinnu. Á annan tug mismunandi eldis og fiskveiðisvæða (tilviksrannsóknir) víðsvegar í Evrópu voru tekin fyrir í verkefninu, þar sem líkön voru notuð til þess að spá fyrir um líkleg áhrif loftslagsbreytinga á framleiðslu og afköst til ársins 2050. Áhættumat var framkvæmt fyrir hluta svæðanna, þar sem hagrænir og félagslegir þættir voru teknir með í reikninginn.

Að endingu voru aðlögunaráætlanir settar upp, byggðar á niðurstöðum spálíkana og áhættumatsins, með notkun sérstakrar aðferðafræði sem þróuð var innan verkefnisins.

12

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Rannsóknarniðurstöður kynntar í skugga kórónuveirufaraldurs á Ítalíu ClimeFish verkefninu lauk með glæsilegri lokaráðstefnu sem haldin var í húsakynnum Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu Þjóðanna (FAO) í Róm á Ítalíu í lok febrúar, en FAO var einmitt í hópi þátttakenda verkefnisins. Þrátt fyrir að vera haldin í skugga upphafs kórónuveirufaraldursins á Ítalíu var ráðstefnan vel sótt, en þar voru helstu niðurstöður verkefnisins kynntar af rannsakendum verkefnisins.

Matís hafði yfirumsjón yfir þeim hluta verkefnisins er sneri að þróun aðferðafræði við uppsetningu aðlögunaráætlana fyrir fiskeldi og sjávarútveg, en það voru þau Jónas R. Viðarsson og Ragnhildur Friðriksdóttir sem kynntu niðurstöður á öðrum degi ráðstefnunnar.

Niðurstöður frá sjö tilviksrannsóknum voru kynntar á ráðstefnunni, þar af voru fisk- og kræklingaeldi í sjó í Grikklandi og Spáni, tjarneldi í Ungverjalandi, fiskveiðar í Gardavatni á Ítalíu, uppsjávarveiðar í Norðaustur Atlantshafi og botnfiskveiðar vestur af Skotlandi. Áhrif loftslagsbreytinga á ýmsa þætti framleiðslunnar samkvæmt líkanaútreikningum voru kynntar, má þar nefna áhrif á vaxtarhraða eldistegunda, útbreiðslu og farmynstur nytjastofna, fiskveiðidauða, fæðuframboð og líkur á ofauðgun næringarefna og þörungablómum. Þar kom m.a. fram að líkön benda til smávægilegrar aukningar

í lífmassa hrygningarstofns makríls til ársins 2050 í Norðaustur Atlantshafi, en 8-15% samdráttar hjá norsk-íslenskri votgotssíld á sama tímabili. Auk þess sýndu líkön fram á smávægilega tilfærslu í útbreiðslu uppsjávarstofna til suðvesturs, en líklegt þykir að slík breyting komi til með að auka enn frekar það flækjustig sem upp er komið í samningaviðræðum strandríkja um skiptingu deilistofna.

Áhættur og tækifæri vegna loftslagsbreytinga Helstu niðurstöður áhættumats voru einnig kynntar, en áhættumatið tók líka tillit til jákvæðra áhrifa loftslagsbreytinga á umrædda geira, en í mörgum tilfellum sýndu líkön fram á jákvæð áhrif hitastigsaukningar á framleiðslugetu, m.a. vegna aukins vaxtarhraða eldistegunda eða stækkandi hrygningarstofns. Auk þess að kynna niðurstöður áhættumats hvers svæðis voru ýmiskonar áhættur vegna loftslagsbreytinga sem reyndust sameiginleg í hverjum geira fyrir sig. Þar má nefna að algeng áhætta vegna loftslagsbreytinga fyrir fiskveiðar í sjó voru breytingar í aflasamsetningu, ýmist vegna tilfærslu í útbreiðslusvæði eða breytinga í stofnstærð. Aðrar áhættur sem reyndust algengar innan fiskveiða í sjó voru meðal annars breytingar í vaxtarhraða og nýliðun, aukinnar fjarlægðar á veiðisvæði og skemmda á veiðarfærum og öðrum inniviðum vegna aukins ágangs veðurs. Síðast en ekki síst var aukið flækjustig í kvótaúthlutun talið líkleg afleiðing loftslagsbreytinga á fiskveiðar. Algeng áhrif loftslagsbreytinga í veiðum og eldi í ferskvatni voru t.a.m. breytingar í fæðuframboði, nýliðun og afföllum, aukning í skaðlegum þörungablómum, sjúkdómum og ágengum tegundum, aðgengi að fersku vatni og ekki síst aukning í framleiðslukostnaði vegna fyrrgreindra áhrifa. Í fiskeldi í sjó voru helstu áhætturnar breytingar í vaxtarhraða, aukinn breytileiki í stærð, tilfærsla í vaxtartímabilum, aukin afföll og breyttar eldisaðstæður sem geta leitt til aukinnar tíðni sjúkdóma og sníkjudýra, og ekki síst, aukins framleiðslukostnaðar. Einnig geta

svæði sem nú teljast kjörsvæði fyrir eldi breyst til hins verra með þeim afleiðingum að eldissvæði breytast með tilheyrandi auknu flækjustigi vegna úthlutunar veiði- og eldissvæða.

Matís hyggst nýta niðurstöðurnar til áframhaldandi vinnu hérlendis Ýmsar aðlögunaraðgerðir voru kynntar á ráðstefnunni sem hluti að aðlögunaráætlunum vegna loftslagsbreytinga sem þróaðar voru fyrir hvert svæði fyrir sig. Þessar aðlögunaráætlanir voru settar saman samkvæmt aðferðafræði sem þróuð var innan verkefnisins, en hún tók tillit til niðurstaðna spálíkana um líkleg áhrif vegna loftslagsbreytinga og þeirra áhættuþátta sem líklegir voru til að hafa mest áhrif. Algengar aðlögunaraðgerðir innan fiskveiða í sjó voru m.a. endurskoðun á kvótaskiptingafyrirkomulagi, þróun á þrautseigari veiðarfærum með aukna kjörhæfni og öflugri innviðum, breyttar áherslur í markaðsstarfi og aðgerðir í átt að auknu öryggi og eftirliti með innviðum. Í fiskeldi í sjó og ferskvatni má helst nefna aðgerðir eins og aukið eftirlit með ýmsum framleiðsluþáttum (s.s. súrefni, hitastigi og afföll), aukin áhersla á kynbætur, þróun á þrautseigari innviðum, þróun á sjálfvirkum fóðrunarog þrifabúnaði og bætt haf- og strandsvæðaskipulag.

Allar kynningar frá ráðstefnunni í Róm má finna á heimasíðu verkefnisins, www.ClimeFish.eu. Þar má líka finna tengil á vefsvæði þar sem allar helstu niðurstöður hafa verið dregnar saman fyrir hvert fiskveiði- og eldissvæði fyrir sig, með kortum og gagnvirkum upplýsingum. Að verkefninu loknu stefnir Matís á frekari vinnu á þessu sviði og hyggst nýta sér þá aðferðafræði sem þróuð var innan ClimeFish verkefnisins til að skoða áhrif loftslagsbreytinga á íslenskan sjávarútveg og fiskeldi, aðlögunarþörf og mögulegar aðlögunaraðgerðir, en lítil sem engin vinna hefur farið fram á þessu sviði hér á landi.

Snjallari vinnslur Vefsýning

21.- 22. apríl

Upplifðu básinn okkar á sjávarútvegssýninguna í Brussel - heima í vefsýningu.

marel.com/virtualexpo

SJÁVARAFL APRÍL 20120

13

Starfsfólk Sjávarafls óska lesendum til lands og sjávar gleðilegra páska með von um farsæld og frið

14

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Hreinleiki og gæði er aðall í íslenskum sjávarútvegi

SJÁVARAFL APRÍL 20120

15

Kjarnhiti eftir undirkælingu.

Vel gengur hjá söluskrifstofu Skagans 3X í Noregi Skaginn 3X opnaði sölu-og þjónustuskrifstofu í Noregi árið 2017 og eru þrír starfsmenn staðsettir þar. Starfsemin hefur gengið vel og nýr starfsmaður bæst við í apríl. Miklar væntingar eru til kælitækninnar SUB CHILLING™.

Heimsóknir, ráðstefnur og sýningar

Sigrún Erna Geirsdóttir

16

SJÁVARAFL APRÍL 2020

,,Síðan við opnuðum skrifstofuna fyrir tæpum þremur árum hefur þetta gengið mjög vel þannig að við höfum bætt við okkur starfsmanni í apríl,” segir Magni Veturliðason sem rekur dótturfyrirtækið Skaginn 3X AS í Bodö í Noregi. Í dag eru starfsmennirnir þrír og hafa þeir unnið ötullega að því að vinna sig inn á norska markaðinn enda er þar um mikil tækifæri að ræða. Skaginn 3X hafði að sjálfsögðu verið með nærveru á norska markaðinum áður en vildi bæta um betur og því var söluskrifstofan

opnuð. ,,Vörurnar okkar passa auðvitað mjög vel fyrir norska markaðinn því hér er lax, hvítfiskur og uppsjávarfiskur stór iðnaður, með laxinn í aðalhlutverki.” Markaðsstarfið felst í því að heimsækja viðskiptavini, kynnast þeim og kynna vörur Skagans 3X fyrir þeim á móti. ,,Ætli við séum ekki á ferðinni um þriðjung tímans að heimsækja viðskiptavini.

Restin af tímanum fer svo í að vinna að því sem hefur áunnist, sinna tilboðsgerð og þess háttar. Svo förum við líka á ráðstefnur og sýningar sem haldnar eru í Noregi. Í Þrándheimi er t.d mjög stór tækjasýning í ágúst, Aqua Nor, annað hvert ár og NOR FISHING annað hvert ár, sem mikilvægt er að fara á.”

Algerlega ný hugsun

Magni Veturliðason sölu og framkvæmdastjóri í Bodö Noregi.

Hvað skyldi Skaginn 3X nú ætla að sýna á sýningum í ár? ,,Við erum alltaf með eitthvað nýtt. Á síðasta ári vorum við mikið að markaðssetja ValuePump, nýja og stærri útgáfu af dælu fyrir heilan fisk,en svo erum við auðvitað alltaf að byggja undir það sem við höfum kannski verið að kynna árið á undan. Það sem er mest spennandi og nýtt núna eru að sjálfsögðu tæknilausnir sem við höfum verið að þróa og lúta að kælingu fisks. Norðmenn hafa verið mjög spenntir fyrir þessu, sérstaklega laxiðnaðurinn sem er mun stærri en hvítfiskurinn. Laxiðnaðurinn er enn stækkandi í Noregi og það eru bæði að koma ný sláturhús og svo eru margir að stækka við sig. Þarna erum við að bjóða upp á tæknilausnir sem enginn annar er að bjóða. SUB CHILLING™ kerfið minnkar/eyðir þörfina á að nota ís í kassana; nokkuð sem heldur gæðum fisksins lengur, og fiskurinn er því betri þegar hann kemur til neytandans.“ Þar sem um algerlega nýja hugsun er að ræða tekur tíma að markaðssetja vöruna. Íslenski markaðurinn þekkir hana orðið vel og nú er unnið að öflugu markaðsstarfi í Noregi. ,,Við erum nú þegar búnir að selja þetta í þrjú sláturhús og við vitum að við getum selt þetta til enn fleiri. Menn

Skaginn 3X SUB-CHILLING. SJÁVARAFL APRÍL 20120

17

Hefðbundin frosin lax til vinstri samanber ofurkældur til hægri.

eru að byrja að átta sig á hvað þessi lausn þýðir fjárhagslega, gæðalega og umhverfislega. Það skiptir svo miklu að kæla fiskinn rétt.“

Gríðarmikill sparnaður SUB CHILLING™ kerfið virkar þannig að fiskurinn er kældur niður í -1,2°C sem er hitastig vel yfir frystimarki fisksins, án þess að ís sé notaður. Þegar um mikið magn af fiski er að ræða hefur það því mikið að segja að sleppa ísnum. ,,Svo við skoðum Noreg þá eru Norðmenn að flytja út árlega c.a 300.000 tonn af ís með laxinum. Þetta getum við minnkað stórlega með okkar aðferð. Ef við lítum svo til flugfraktar, t.d til Asíu eða Ameríku, þá eru þetta um 30.000 tonn af ís sem þýðir ansi margar flugvélar. Nú er flugfrakt mjög dýr, kostnaðurinn við að flytja kíló til Asíu er milli 12 og 15 NOK svo þegar dæmið er reiknað til enda þegar fólk sleppur við að flytja ísinn liggur fyrir að sparnaðurinn er gríðarlegur.“

Gæðin haldast lengur Gæði fisksins sem ferskur fiskur haldast mun lengur vegna þess að hann er kaldari en undir venjulegum kringumstæðum. ,,Við erum búin að gera prófanir á því sjálfir hvað við getum lengt tímann mikið áður en gæðin fara að lækka og þetta eru milli 4 og 8 dagar. Það er ekki búið að gefa opinbera staðfestingu á þessu í Noregi en þetta sýna rannsóknir okkar og Matís. Ef verslanir geyma fiskinn við réttar aðstæður gætu þær haft fiskinn lengur til sölu, sem minnkar heilmikið matarsóun. Nú þegar fólk er farið að hugsa meira á umhverfisvænum nótum vegur það líka þungt að okkar lausn minnkar mikið kolefnissporið sem myndast við flutning fiskins þegar að ís er sleppt. Kerfið er því betri kostur en hefðbundin kæling þegar kemur að gæðum og umhverfi.

18

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Undirkældur lax.

Höfum upp á margt að bjóða Fyrir utan mikla möguleika fyrir SUB CHILLING™ kerfið í Noregi hefur Magni líka miklar væntingar fyrir uppþíðingarkerfi Skagans 3X. ,,Þegar fiskur er frystur á sjó og svo unninn í landi skiptir miklu að vinna fiskinn rétt. Það skiptir því sömuleiðis miklu máli að þíða fiskinn rétt þegar hann kemur í vinnslu í landi. Uppþíðingarkerfin okkar gera það mjög vel enda höfum við selt mikið af þeim á Íslandi og erlendis. Stór tækifæri bíða því í Noregi enda segir Magni markmiðið núna vera að auka veltuna og bæta við starfsfólki í kjölfarið.

Aukin hráefnisnýting og gæði afurða er okkar leiðarljós

Curio.is

Tækifæri í þaraskógum við Ísland GREINING SJÁVARKLASANS mars 2020

Á

tímum sem þessum er fæðuöryggi í algleymingi. Fleiri eru án efa að skynja mikilvægi öflugrar matvæla- og heilsuefnaframleiðslu hérlendis og eðlilegt er að horfa til þess hvaða frekari tækifæri kunna að vera fyrir matvælalandið Ísland á komandi árum. Hér verður spurt hvort víðfeðmir þaraskógar við Íslandsstrendur geti orðið enn ein stoðin í eflingu landsins sem matvæla- og heilsuefnalands? Í kortlagningu starfsemi sem tengist nýtingu þara hérlendis kemur glögglega í ljós að mörg fyrirtæki hafa nýtt eða eru að hefja nýtingu á þessari auðlind. Hérlendis eru nú þegar 15 fyrirtæki sem koma að nýtingu þara á einhvern hátt. Í samanburði við mörg önnur ríki verður það að teljast afar gott. Með því að auka fjárfestingar og rannsóknarstyrki á þessu sviði getur Ísland skapað sér sess á meðal forystuþjóða í fullnýtingu þara. Þari er samheiti yfir nokkrar tegundir brúnþörunga sem finnast við Ísland.

Algengustu tegundirnar eru stórþari, beltisþari og hrossaþari. Helst verðum við vör við þarann við strendur landsins en undir yfirborðinu eru víðfeðmir þaraskógar sem eru mikilvægir fyrir margháttað sjávarlíf; veitir skjól og æti. Þörunganýting og -framleiðsla hefur vaxið hröðum skrefum á heimsvísu og nam hún um 36 milljónum tonna árið 2018. Þari er nú talinn meðal þeirra sjávarauðlinda sem hefur mest tækifæri til vaxtar á heimsvísu. Að mati Hafrannsóknarstofnunar er árleg frumframleiðsla plöntusvifs innan 200 mílna lögsögu Íslands um einn milljarður tonna. Í pistli eftir Júlíus B. Kristinsson sem birtist í riti Sjávarklasans um bláa hagkerfið (Bak við ystu sjónarrönd, 2020) bendir höfundur á gríðarleg tækifæri í nýtingu þarategunda og ræktun þeirra í sjó við strendur landsins. Það er samdóma álit annarra þeirra sérfræðinga, sem fjalla um þara, að enn sé langt í land þar til alþjóðlegur heilsu- og lyfjaiðnaður hefur náð að nýta sem nokkru nemi þau jákvæðu heilsueflandi efni sem þarinn

20

SJÁVARAFL APRÍL 2020

inniheldur. Þá eru einnig fjölmörg tækifæri ónýtt þar sem nýta má þessa afurð í baráttu gegn mengun og skaðlegum efnum í náttúrunni.

Nú þegar eru mörg dæmi um fyrirtæki og starfsemi á þessu sviði hérlendis. Þessi starfsemi hefur þó ekki verið skipulega kortlögð fyrir Ísland.

Sjávarklasinn hefur áður kortlagt margháttaða starfsemi í tengslum við bláa hagkerfið hérlendis og í febrúar sl. var ákveðið að hefjast handa við að kortleggja þaranýtingu hérlendis. Vinna við kortlagningu sem þessa er grundvöllur að starfi klasa og partur af undirbúning, sem fara þarf í, áður en leitað verður leiða til að auka samstarf fyrirtækja um nýsköpun og þróun.

Samkvæmt kortlagningunni eru 15 fyrirtæki á Íslandi sem eru að nýta þara á einhvern hátt og velta þeirra, sem tengist þara er áætluð um 5 milljarðar króna á árinu 2019. Það fyrirtæki sem á lengsta sögu á þessu sviði hérlendis, og er enn starfandi, er Þörungaverksmiðjan Thorverk á Reykhólum. Thorverk framleiðir gæðamjöl úr þara og þangi. Mörg minni fyrirtæki eru að framleiða ýmis matvæliog krydd úr þara. Þau fyrirtæki sem hafa nýtt þara á þennan hátt eru Fisherman, Saltverk, Íslensk hollusta, og Seaweed Iceland. Þá eru nokkur fyrirtæki starfandi hérlendis eins og Algae Náttúra, Taramar, og nýtt fyrirtæki, Zeto, sem hafa nýtt þara frá Thorverk til framleiðslu á húð- og heilsuvörum. Taramar og Zeto hafa bæði þróað lífvirk efni úr þara sem húðvörur. Fyrirtækið Marinox hefur jafnframt þróað húðvörur úr lífvirkum efnum þara. Á myndinni hér að neðan sést hvar þau fyrirtæki eru staðsett sem nýta þara í framleiðslu sinni. Staðsetning fyrirtækjanna á vestanverðu landinu kann að skýrast að hluta af staðsetningu Thorverk á Reykhólum en fyrirtækið hefur verið mjög jákvætt fyrir samvinnu við nýsköpunarfyrirtæki. Þá kann að vera að staðsetning rannsókna- og þróunarstofnana á þessu sviði á suðvesturhorninu hafi einnig áhrif hér.* Í þessum efnum má þó segja að víða annars staðar á landinu séu vannýtt tækifæri sem spennandi verður að sjá hvernig verði nýtt. Alls engin ástæða er til þess að ætla

að einhverjir landshlutar ættu ekki að geta byggt upp starfsemi tengda þara þar sem þaraskóga má finna um allt land.

Áhugi á þara í fiskeldi Mikill áhugi er á því að þang og þari verði nýtt í fiskeldi en umtalsverðar rannsóknir eiga sér nú stað á því sviði. Nýjar rannsóknir sýna að þari getur nýtt sér úrgang frá eldisfiski til vaxtar en verið síðan einnig partur af fæðu eldisfisksins. Þannig geta þarategundir orðið mikilvæg forsenda lokaðra kerfa í fiskeldi sem hafa engin neikvæð áhrif á umhverfið.

Getur Ísland náð forystu?

Nýsköpun og fyrirtækjarekstur í tengslum við þara hérlendis er að stórum hluta á byrjunar- og vaxtarstigi. Sé rétt á málum haldið, getur Ísland náð enn meiri fótfestu á þessu sviði. Nýsköpun í tengslum við hvers konar þróun á heilsuefnum og lífvirkum efnum úr þessum afurðum hérlendis er þegar komin lengra en hjá mörgum löndum í kringum okkur. Þá eru einnig tækifæri í þróun þara til að nýta í ýmsar umbúðir og fatnað í stað annarra efna sem eru skaðvænlegri fyrir umhverfið Hafa ber í huga að vel getur verið að inn á þessa mynd hér að neðan sem sýnir staðsetningu fyrirtækjanna, vanti fyrirtæki og biðjum við þá, sem hafa upplýsingar um aðra starfsemi, að hafa samband við Sjávarklasann.

Sjávarklasinn hvetur til þess að stjórnvöld skoði sérstaklega hvernig efla megi nýtingu þara og þangs hér við land og hvernig rannsóknar- og styrkjaumhverfið, menntastofnanir og eftirlits- og reglugerðarumhverfið geti hlúð sem best að skynsamlegri nýtingu þaraskóga hér við land.

Með því að fjárfesta í menntun, rannsóknum og frumkvöðlafyrirtækjum á þessu sviði getur Ísland skapað sér sess á meðal forystuþjóða í fullnýtingu þara. *Mjög fróðlega kortlagningu þörunga við Íslandsstrendur er að finna á vef Matarauðs Íslands. Eydís Mary Jónsdóttir, land-og umhverfisfræðingur hafði yfirumsjón með kortlagningunni ásamt Gunnhildi Georgsdóttur

Hafa ber í huga að vel getur verið að inn á þessa mynd hér að ofan sem sýnir staðsetningu fyrirtækjanna, vanti fyrirtæki og biðjum við þá, sem hafa upplýsingar um aðra starfsemi, að hafa samband við Sjávarklasann.

í samvinnu við Matarauð Íslands. Við kortlagningu var m.a. stuðst við gögn Náttúrufræðistofnunar Íslands. Sjá https://mataraudur.is/hraefni/ fjorunytjar/.

Vegna munar á flóði og fjöru á Suður- og Vesturlandi benda höfundar á að fjörutínsla henti þar best. Það kann að skýra hversu lítið af fyrirtækjum á þessu sviði eru í öðrum landshlutum. Þó ber að hafa í huga að flest nýsköpunarfyrirtækjanna stunda ekki fjörutínslu heldur fá afurðir sínar frá m.a. Thorverk.

Fyrir frekari upplýsingar, vinsamlegast hafið samband við Þór Sigfússon i síma 6186200 eða Bertu Daníelsdóttir í síma 6986200.

Íslenski sjávarklasinn býður kennsluefni á netinu Undanfarin ár hafa hundruðir nemenda í framhaldsskólum fengið þjálfun í stofnun og rekstri fyrirtækja. Sá hópur framhaldsskólanemenda, sem stundað hefur nám á þessu sviði, hefur vaxið mjög hratt síðustu ár. Ástæða þess er ekki síst tilkoma Fyrirtækjasmiðju Ungra frumkvöðla – JA Iceland sem boðið hefur skólum að liðsinna við nám á þessu sviði hérlendis. Í náminu eru nemendur hvattir til að koma viðskiptahugmynd í framkvæmd með því að stofna fyrirtæki. Haldin hefur verið sýning á þessum fyrirtækjum nemendanna í Smáralind um árabil. Sjávarklasinn er aðili að þessu verkefni.

Um 600 nemendur tóku þátt í Fyrirtækjasmiðju Ungra frumkvöðla – JA Iceland á árinu 2019 og stefnt var að töluverðri aukningu á þessu ári.

Stór hluti þessara nemenda hefur á síðustu árum heimsótt nýsköpunarfyrirtæki og kynnt sér stofnun þeirra og rekstur. Þar sem ekki getur orðið að því um þessar mundir ákvað Sjávarklasinn að láta gera kennsluefni sem gæti nýst nemendum í fjarnámi. Þar eru viðtöl við stofnendur nýsköpunarfyrirtækja sem segja frá tilurð sinna fyrirtækja og hvernig hugmyndin hefur þróast í raunverulegt fyrirtæki. Þá gefa stofnendurnir nemendunum, sem nú eru að undirbúa stofnun sinna fyrirtækja í fyrirtækjasmiðju framhaldsskólanna, góð ráð.

Fyrstu níu kynningarnar liggja nú fyrir og eru aðgengilegar á youtube rás Sjávarklasans.

Þá er stefnt að því að kynningarnar verði á menntavef RÚV innan skamms.

Von er á fleiri kynningum fljótlega ef aðstæður leyfa. Ísfélag Vestmannaeyja og Marel eru stuðningsaðilar þessarar kennslumyndbanda.

Nánari upplýsingar veitir Sigurður D. Stefánsson nýsköpunarstjóri Sjávarklasans í síma 8697717

SJÁVARAFL APRÍL 20120

21

Sjóferðabæn Það var siður að fara með sjóferðabæn áður en haldið var til veiða.

Sjómennirnir tóku ofan höfuðföt meðan bænin var lesin og signdu sig eftir lesturinn. Stundum var bætt við „Faðir vor“.

Misjafnt er eftir landshlutum hve lengi þessum sið var haldið en lestur sjóferðabæna lagðist niður á Norðurlandi um 1915.

„Guð gefi okkur góðar Stundir, skipi og mönnum Í Jesú nafni – amen“

Staðan í afla einstakra tegunda innan kvótans

ÞORSKUR

KARFI

Veitt hlutfall 62,7%.

Aflamark 223.668.145 kg

Veitt hlutfal 61,0%.

Aflamark 40.197.892 kg

UFSI

ÝSA

Veitt hlutfall° 35,4%.

Aflamark 70.465.986 kg Teikningar: Jón Baldur Hlíðberg

22

SJÁVARAFL APRÍL 2020

Veitt hlutfall 67,9%.

Aflamark 36.835.211 kg

Fullbúin sjávarútvegslausn í áskrift Microsoft Dynamics BC Wise er leiðandi í þróun hugbúnaðarlausna fyrir sjávarútveg WiseFish er sérsniðin hugbúnaðarlausn sem er hönnuð til að sinna þörfum sjávarútvegsfyrirtækja. Hugbúnaðurinn býr yfir fjölbreyttum eiginleikum og tekur tillit til allra hluta virðiskeðju sjávarfangsins, allt frá veiðum og framleiðslu til sölu og dreifingar.

Sérfræðingar WiseFish eru ávallt tilbúnir að miðla af víðtækri þekkingu og reynslu af þjónustu og hugbúnaðarþróun fyrir sjávarútveginn.

„Lykillinn að góðum árangri er hugbúnaður sem gefur okkur lykilupplýsingar í rauntíma.

Við notum WiseFish og WiseAnalyzer, sem tryggir að staða, árangur og framlegð er alltaf ljós í lok dags.“ Guðmundur Smári Guðmundsson, G.RUN Grundarfirði

Lausnir WiseFish spanna alla virðiskeðju sjávarfangsins, allt frá veiðum og framleiðslu til sölu og dreifingar.

Wise lausnir ehf. » Borgartún 26, 105 Reykjavík » Hafnarstræti 93-95, 600 Akureyri sími: 545 3200 » wise@wise.is » wise.is

Hafið hefur kennt okkur

Hafið hefur kennt okkur auðmýkt gagnvart náttúruöflunum og ábyrgðartilfinningu gagnvart lífríkinu. Hafið hefur kennt okkur að hagnýta tæknina af virðingu fyrir fiskum og mönnum.

Visirhf.is