SJÁVARAFL mai 2025 2.tbl 12.árg

SJÁVARAFL

Maí 2025 2. tölublað 12. árgangur

Tilhamingjumeð daginnsjómenn!

Öryggi sjómanna

4 Hanna Katrín Friðriksson, atvinnuvegaráðherra Sjávarútvegurinn stendur sterkur –en framtíðin krefst áræðni og samstöðu

6 Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri SFS Tvöfaldur skattur – engin áhrif?

10 Laila Björk Hjaltadóttir, fjármála- og viðskiptastjóri MD véla Á tímamótum – Spennandi að takast á við nýjar áskoranir

14 Þór Ólafur Helgason, fyrrverandi sjómaður „Ekki planað að verða sjómaður – þetta bara gerðist“

18 Valmundur Valmundsson, formaður Sjómannasambands Íslands Sjómannadagurinn 2025

22 Rúnar Gunnarsson, yfirhafnarvörður Seyðisfjarðar Seyðfirðingar eru hjálpsamir og gestrisnir

26 Íris Róbertsdóttir, bæjarstjóri Vestmannaeyja Markviss uppbygging sjávarútvegs, atvinnulífs og húsnæðis í Eyjum

32 Þormóður Dagsson, markaðs- og samskiptastjóri Matís Alþjóðlegt samstarf um verndun hafsvæða og líffræðilegs fjölbreytileika sjávar

34 Birgir Sævarsson, verkefnastjóri Skipasýn Heilt bæjarfélag í einum stálskrokki

38 Strandveiðar 2025

40 Guðmundur Jóhann Árnason, verkefnastjóri Ísfélagsins Tvö glæsileg skip bætast í flota Ísfélagsins

44 Úr endurunnum veiðarfærum

46 Hrefna Sætran, kokkur og veitingahúsaeigandi Parmesanhjúpuð rauðspretta

Útgefandi: Tímaritið Sjávarafl ehf

Sími: 6622 600

Ritstjóri og

ábyrgðarmaður: Elín Bragadóttir elin@sjavarafl.is

Vefsíða: www.sjavarafl.is

Umbrot og hönnun: Prentmet Oddi ehf

Ljósmyndari: Óskar Ólafsson

Forsíðumynd: Óskar Ólafsson

Prentun: Prentmet Oddi ehf

Að koma alltaf heilir heim

Það eru orð að sönnu að breytingar eru árangurríkastar þegar maður ákveður sjálfur að svo eigi að vera en þegar að breytingar eins og standa okkur hnattrænt er önnur og verri saga. Meðalhiti í heiminum er sífellt að hækka og stríð eru víða. Sem einstaklingur þarf maður ýmist að taka litlar eða stórar ákvarðanir flesta daga en örfáir breyta heiminum. Sjálf myndi ég vilja sjá meira af kærleik og þannig yrði heimurinn betri.

Ég er óendanlega stolt af þeim sem eru á sjó og þræla sér út í allskonar veðrum, þeir koma sem betur fer oftast heim farsælir og fengsælir. Flestir sjómenn eiga fjölskyldu sem bíður þeirra heima og oft á tíðum þarf makinn að sjá um allt sem viðkemur heimili þeirra. Einnig geta tengsl sjómannsins við börnin sín verið minni vegna langveru á sjó.

Það eru allskonar hetjur til og eru sjómenn svo sannarlega hetjur hafsins. Þeir fara á sjó með það að markmiði að koma heilir heim, hvað sem á dynur.

Sjómenn og ykkar aðstandendur, gleðilega hátíð og hjartanlegar hamingjuóskir með daginn ykkar. Megi sjósókn og glíman við Ægi sem hefur markað þjóðarsálina frá örófi alda, verða ávalt ykkur í hag.

Takk fyrir ykkar mikilvæga starf. Elín Bragadóttir ritstjóri

Bára Huld Beck blaðamaður

Sigrún Erna Geirsdóttir blaðamaður

Óskar Ólafsson ljósmyndari og prófarkalesari

Óskar Þór Halldórsson blaðamaður

Kristín List Malmberg blaðamaður

Guðrún Erlingsdóttir blaðamaður

Alda Áskelsdóttir blaðamaður

Malín Brand prófarkalesari

ÞETTA ER ÞINN TÍMI!

101 - 10 ÁRA MEÐ LAXABLEIKRI SKÍFU

Sjávarútvegurinn stendur sterkur – en framtíðin krefst áræðni og samstöðu

ÁSjómannadaginn 2025 beini ég þakklæti mínu til allra sjómanna sem daglega leggja líf og sál í það að nýta auðlindir hafsins af ábyrgð og elju. Sjómennska er ekki bara vinna – hún er arfleifð, kjarkur og sterk tenging við hafið sem hefur mótað sögu og sjálfsmynd þjóðarinnar.

Sagan sýnir okkur hversu mikið hefur verið lagt að veði. Á síðustu öld fórust um 4.000 manns í sjóslysum – margir þeirra ungir menn. Á þessum degi minnumst við þeirra með virðingu og þakklæti.

Sjávarútvegurinn er ekki aðeins burðarás í efnahag landsins. Hann er lífæð margra byggðarlaga og speglar þá samfélagslegu ábyrgð sem við berum öll þegar kemur að nýtingu náttúruauðlinda. Sjálfbærni í sjávarútvegi er ekki sjálfgefin – hún krefst gagnreyndrar þekkingar og vandaðra ákvarðana. Hafrannsóknir gegna þar lykilhlutverki og styrkur Hafrannsóknarstofnunar er forsenda skynsamlegrar veiðistjórnunar. Það var því mikið ánægjuefni að afhenda stofnuninni nýtt rannsóknarskip, Þórunni Þórðardóttur, í vor.

Við stöndum á traustum grunni en framtíðin býður upp á nýjar áskoranir og spennandi tækifæri. Bláa hagkerfið, vistvænar veiðar og nýting hliðarafurða gefa vonir um meiri verðmætasköpun og minna vistspor. Þar leikur nýsköpun lykilhlutverk – og við munum halda áfram að skapa skilyrði fyrir þróun og framfarir.

Á sama tíma verðum við að tryggja aðkomu nýrra aðila að greininni. Strandveiðar gegna þar mikilvægu hlutverki og stuðla að fjölbreytni og endurnýjun. Ungt fólk þarf að sjá sjómennsku sem spennandi kost – með nútímalegu starfsumhverfi, góðum kjörum og öflugum öryggisaðbúnaði.

Sjávarútvegurinn hefur fætt þjóðina í gegnum aldirnar og mótað menningu hennar. Framtíðin byggist á því að við vinnum saman að áframhaldandi velferð greinarinnar.

Til hamingju með daginn, kæru sjómenn – og innilegar þakkir fyrir ykkar ómetanlega framlag.

Hanna Katrín Friðriksson, atvinnuvegaráðherra

Til hamingju með daginn sjómenn!

Uppsjávarskipið Jón Kjartansson á leið út Eskifjörð. Efnahagsumsvif á Eskifirði hverfast að stóru leyti um Eskju sem gerir skipið út. Ljósmynd/Aðsend

Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri SFS Ljósmynd/Aðsend

Tvöfaldur skattur –engin áhrif?

Fólk sem býr á landsbyggðinni og á sína fasteign þar þarf að sjálfsögðu að greiða fasteignagjöld eins og lög gera ráð fyrir. Vafalítið þætti mörgum harla skrítið ef sveitarstjórn á tilteknu svæði myndi skyndilega ákveða að breyta útfærslu skattlagningar þannig að í stað þess að miða við raunverulegt fasteignamat, ætti að miða við fasteignamat sambærilegrar eignar á höfuðborgarsvæðinu - sem að jafnaði er miklu hærra. Sveitarfélagið stæði þó fast á sínu og myndi halda því fram að því færi fjarri að verið væri að hækka skatta. Hús væri hús, hvar sem það væri niður komið á landinu, það væri einungis verið að miða við „rétt verð“. Í þeirra augum er húsnæðisverð á höfuðborgarsvæðinu „rétt“ en verðið á landsbyggðinni „rangt“. Það er hætt við að margir myndu reka upp stór augu við þessa útlistun. Þessi er þó nálgunin sem liggur að baki nýju frumvarpi Hönnu Katrínar Friðriksson atvinnuvegaráðherra um veiðigjald. Svo virðist sem hækkunin, ein og sér, sé sjálfstætt markmið án þess að nokkur tilraun sé gerð til þess að meta áhrifin.

Engin framtíðarsýn

Það er nokkuð merkilegt að vita til þess að íslensk stjórnvöld hafa ekki lagst í þá vegferð að marka íslenskum sjávarútvegi sýn til framtíðar. Enginn flokkur á Alþingi hefur spurt; hvar viljum við að íslenskur sjávarútvegur verði eftir 10 ár, 20 ár eða 50 ár? Skortur á stefnumörkun fyrir íslenskan sjávarútveg verður enn einkennilegri þegar haft er í huga að sjávarútvegur er einn af grunnatvinnuvegum þjóðarinnar og verður það vonandi um langa framtíð. Það þarf vart að fara mörgum orðum um það að bráðnauðsynlegar breytingar á sókn á miðin í kringum Ísland upp úr 1980 röskuðu að einhverju leyti byggð. Einkum þar sem sjósókn var hryggjarstykkið í atvinnulífinu. Síðan þá hefur verið unnið að því að styrkja byggðirnar, með misgóðum árangri. Nú hafa stjórnvöld ákveðið að tvöfalda sérstakan skatt á sjávarútveginn – veiðigjaldið sem svo er nefnt. Hagaðilar hafa ekki verið kallaðir til samráðs svo neinu nemi og sveitarfélög víða um land krefjast þess að staldrað verði við.

Landsbyggðin varar við breytingunni

Stjórn Vestfjarðastofu sendi til dæmis frá sér ályktun í byrjun mánaðar þar sem hún lýsir þungum áhyggjum af frumvarpi um hækkun á veiðigjaldi. Stjórnin telur ljóst af þeim gögnum sem fyrir liggja að áhrifin verði mjög íþyngjandi og komi hart niður á litlum og meðalstórum bolfisksútgerðum. Það þýðir á mannamáli að hækkunin mun koma hart niður á samfélögum fyrir vestan.

Annað sem vekur athygli í ályktun Vestfjarðastofu er að þar eru teknar saman aðrar íþyngjandi tillögur nýrrar ríkisstjórnar sem munu hafa áhrif á Vestfjörðum. Það er innviðagjald vegna skemmtiferðaskipa, kolefnisgjald og hækkun á sérstökum laxaskatti. Þetta muni draga úr þeim viðnámsþrótti sem einkennt hafi landsvæðið á undanförnum árum. Það sé því lágmarkskrafa að áhrif af hærra veiðigjaldi verði metin áður en lengra sé haldið.

Forystumenn stjórnarmeirihlutans á alþingi hafa haldið því fram að tvöföldun á gjaldinu muni ekki hafa nein áhrif. Það er rangt mat hjá þeim. Það sem verra er, það hafa ekki verið gerðar neinar greiningar á því hver áhrifin verða. Því er það óskhyggja að vonast til þess að tvöföldun á skatti hafi engin áhrif heima fyrir. Það hlýtur hver að sjá að ef skattur sem viðkomandi greiðir er tvöfaldaður þá mun það hafa áhrif. Það telst vara til of mikils mælst að áhrif af jafn róttækum aðgerðum séu metin áður en í þær er ráðist. Sérstaklega þegar haft er í huga að mörg sveitarfélög víða um land hafa verið að ná vopnum sínum eftir mögur ár. Nema það sé einbeittur vilji núverandi stjórnvalda að valda skaða til þess eins að geta sagst hafa hækkað veiðigjaldið. Það á að vera markmiðið að sjávarútvegur leggi meira til samfélagsins, en þá þarf að setja sér skynsamlega og raunhæfa stefnu og fara eftir henni. Það er hægt að auka verðmætasköpun í sjávarútvegi án þess að setja greinina í uppnám. Forsætisráðherra sagðist fyrir kosningar vilja tvöfalda veiðigjaldið á næstu tíu árum. Þótt stundum megi greina mun á því sem sagt er fyrir og eftir kosningar, þá hlýtur þetta að vera einhvers konar met í viðsnúningi.

Ekki verður séð að stjórnvöld hafi hugað að stefnu til framtíðar fyrir íslenskan sjávarútveg. Skattlagning virðist vera eina stefnan. Ljósmynd/Aðsend

Þetta gæti blessast – eða ekki Stjórnvöld verða að byggja stefnu sína á raunveruleikanum, en ekki á ímynduðum heimi sem reistur er á meðaltalsútreikningum, án greiningar eða samhengis. Mikil ábyrgð hvílir á þeim sem setja lög sem snerta einn mikilvægasta grunnatvinnuveg þjóðarinnar, því áhrifin eru ekki aðeins bundin við greinina sjálfa, heldur hafa þau keðjuverkandi áhrif á allt hagkerfið. Ábyrg stjórnvöld sem vilja stuðla að bættum þjóðarhag horfast í augu við staðreyndir áður en þau taka ákvarðanir – ekki eftir á.

Norska leiðin er ótæk

Ein niðurstaðan af tvöföldun á veiðigjaldi er sú að útflutningur á óunnum fiski gæti aukist umtalsvert. Þá væri komin upp sama staða hér á landi og í Noregi. Norska kerfið er gjörólíkt því íslenska. Rekstur fiskvinnslu stendur ekki undir sér og verðmætasköpun í fullvinnslu á fiski er vandfundin. Íslenskur sjávarútvegur er sjálfbær og ein helsta stoð efnahagslegrar velsældar á Íslandi. Það er ekki síst vegna öflugrar fiskvinnslu – fullvinnslu afurða hér heima. Það er þess vegna vandséð að aukin verðmætasköpun verði á Íslandi ef feta á norsku leiðina og í raun má fullyrða að við sem þjóð höfum ekki efni á að fara hana. Hún er með öðrum orðum efnahagslega óskynsamleg.

Norskur fiskur er seldur hæstbjóðanda og hafnar æði oft í vinnslum í löndum þar sem launakostnaður er brot af því sem hann er á Íslandi og fjárfestingar í tækjum og markaðsstarfi njóta ríkulegra opinberra styrkja. Norskur sjávarútvegur skapar rúmlega tvöfalt fleiri störf í Evrópusambandslöndum en í Noregi. Það er varla eftirsóknarvert fyrir íslenskan efnahag.

Bitnar á landverkafólki

Einn er sá fylgifiskur sem stjórnvöld virðast ekki hafa hugsað út í. Á hvaða hópi starfsmanna mun það bitna ef dregur úr vinnslu í landi? Því er fljótsvarað; sá hópur samanstendur einna helst af konum. Eitt er það að stjórnvöld hyggjast sækja sér meira fé en það verður að teljast helst til lítilmannlegt að setja störf landverkafólks í uppnám. Verði hugmyndir stjórnvalda að veruleika munu laun sjómanna hins vegar hækka umtalsvert. Það eru í langflestum tilfellum karlar með mjög há laun.

Auðlind vex af auðlind

Samkvæmt úttekt Hugverkastofu tengist um fimmtungur íslenskra einkaleyfisumsókna sjávarútvegi og meira en helmingur útgefinna einkaleyfa hér á landi á rætur að rekja til greinarinnar. Þetta undirstrikar hversu mikilvæg nýsköpun innan sjávarútvegs hefur verið fyrir tæknilega þróun á Íslandi. Sérstaklega er ástæða til að horfa til þess hvernig hærri álögur geta dregið úr getu fyrirtækja til að fjárfesta í nýsköpun. Íslenskur sjávarútvegur hefur verið leiðandi á heimsvísu í fullnýtingu afurða og þróun nýrrar verðmætasköpunar úr hliðarafurðum sem áður voru lítt nýttar. Nýsköpunarfyrirtæki hafa sprottið upp í tengslum við þessa þróun og besta dæmið er líklega Kerecis, sem nýtir fiskroð í lækningaefni og hefur skapað alþjóðlegan árangur. Þegar fyrirtækið seldi hugverkaréttindi til danska fyrirtækisins Coloplast, skilaði sú sala ein og sér um 40 milljörðum króna í skatttekjur til ríkissjóðs. Þessar tekjur eru beint tilkomnar vegna nýsköpunar sem á rætur í íslenskum sjávarútvegi.

Flýtum okkur hægt Það vekur athygli að stjórnvöld hafa ekki gert neina greiningu á því hvaða áhrif tvöföldun veiðigjaldsins gæti haft – hvorki á byggðafestu og þróun, nýsköpun né fjölmargar stoðgreinar sem eru háðar sjávarútvegi. Slík greining er nauðsynleg áður en ákvörðun er tekin sem getur skert getu heillar atvinnugreinar til að vaxa, þróast og skapa áfram verðmæti fyrir samfélagið í heild. Ekki verður betur séð en stjórnvöld ætli sér að vona hið besta. Það er varla boðleg nálgun í nútímasamfélagi.

Fiskvinnsla er hornsteinninn í atvinnulífi fólks víða um land. Hætt er við að tvöföldun á veiðigjaldi auki samþjöppun og þar með fækki störfum í vinnslum. Ljósmynd/Aðsend

Staðan í afla einstakra tegunda innan kvótans

ÞORSKUR

Aflamark 172.053.916 kg

Óveitt: 20,6%

Veitt: 79,4%

UFSI

Aflamark 66.844.712 kg

Óveitt: 69,7%

Veitt: 30,3%

KARFI

Aflamark 38.673.721 kg

Óveitt: 32,1%

Veitt: 67,9%

ÝSA

Aflamark 59.332.832 kg

Óveitt: 16,1%

Veitt: 83,9%

Í góðu samstarfi við Arctic Auxiliary Systems GmbH bjóða MD vélar upp á varaaflsstöðvar sem eru sérstaklega lagaðar að kröfum og aðstæðum á norðlægum slóðum. Ljósmynd/Aðsend

Á tímamótum –

Laila Björk Hjaltadóttir hefur unnið hjá MD vélum í um 12 ár. Ljósmynd/Aðsend

Spennandi að takast á við nýjar áskoranir

Fyrirtækið MD vélar stendur nú á tímamótum. Það hefur þurft að aðlaga sig að miklum breytingum og sveiflum í greininni meðal annars með því að auka vöruframboð og herja á nýja markaði. Laila Björk Hjaltadóttir, fjármála- og viðskiptastjóri MD véla, er hvergi bangin þegar hún segir að með nýjum áskorunum fylgi spennandi og skemmtileg verkefni.

MD vélar hafa verið starfandi frá árinu 1990 en fyrirtækið selur vélbúnað fyrir skip og báta. Það hefur verið umboðsaðili fyrir Mitsubishi Diesel vélar og SOLE Diesel frá upphafi en auk þess er það með stórt birgjanet og selur einnig meðal annars túrbínur, rafala, kæla, gíra, skrúfubúnað, landrafstöðvar og þenslutengi bæði til sjós og lands. Laila Björk Hjaltadóttir fjármála- og viðskiptastjóri hjá MD vélum dóttir stofnanda fyrirtækisins, Hjalta Arnar Sigfússonar, hefur starfað þar í

um 12 ár. Í samtali við Sjávarafl segir hún frá þeim breytingum sem þetta gamalgróna fyrirtækið gengur nú í gegnum og hvernig framtíðin blasir við þeim.

Samnýta krafta sína

Þrjú vinna á skrifstofu MD véla í fullu starfi og þar á meðal nýr sölufulltrúi. „Það er ein ung kona á verkstæðinu. Pabbi er hérna og ekkert á leiðinni út en hann er í öllu sem snýr að tæknimálum og ráðgjöf. Hann er náttúrulega með fleiri tuga ára reynslu sem er alveg ómetanleg. Ég er svo allt hitt,“ segir Laila og hlær. Hún greinir frá því að starfið sé mjög fjölbreytt; hún sjái um bókhaldið, innkaup, sölumennsku og tilboðsgerðir. „Ég sé alveg algjörlega um markaðsmálin. Ég bý til auglýsingar og sé um samfélagsmiðla – þannig að þetta er mjög fjölbreytt.“

„Hérna fáum við okkur kaffibolla og þá er búið að taka ákvörðun þegar kaffibollinn er orðinn tómur.“

MD vélar og Skipalyftan sameina krafta sína. Jónbjörn Jónsson, Svanur Gunnsteinsson, Þröstur Jóhannsson, Stefán Örn Jónsson og Hjalti Örn Sigfússon sitja hér og ráða ráðum sínum. Ljósmynd/Aðsend

MD vélar hafa frá upphafi verið með viðgerðarteymi sem fór til dæmis um borð í skip í vélaupptektir og viðgerðir. Sá tími er nú liðinn heldur eru breytingar þannig að Skipalyftan kemur inn frá og með síðustu áramótum hefur reksturinn snúið meira að sölu á vörum, tækjum og vélum. Laila segir að þau komi nú mjög sterk inn með varaafl fyrir stöðvar á landi, til að mynda fyrir gagnaver og í fiskeldi. „Við erum búin að vera með umboð fyrir landrafstöðvar í nokkur ár. Það hefur verið það sem hefur vaxið hraðast hjá okkur.“

Ný samstarfssamningur við Skipalyftuna í Vestmannaeyjum hefur gert yfirstandandi breytingar auðveldari. Laila útskýrir að þannig geti þau enn tekið að sér viðhald. Skipalyftan sé með mjög hæfa viðgerðarmenn en þau séu með fólk sem hafi yfirumsjón með verkunum. „Þannig samnýtum við aðstöðuna hjá báðum fyrirtækjum. Við erum til dæmis með græjur sem þeir eru ekki með.“ Hún bætir því við að vélahlutar séu teknar inn á verkstæði hjá MD vélum í viðhald og menn frá Vestmannaeyjum komi og vinni hjá þeim. „Þannig að þetta er hagræðing og verður til þess að við eigum auðveldara með að takast á við sveiflur.“

Vinna sem einn maður

Hjalti Örn Sigfússon, faðir Lailu, stofnaði MD vélar árið 1990 eins og áður segir. Hann varð fljótt eini hluthafinn en fyrir nokkrum árum komu tveir aðrir inn í fyrirtækið. „Þeir voru báðir vélamenn í viðgerðum og viðhaldi. Þeir ákváðu svo fyrir áramót að stofna sitt eigið fyrirtæki svo Hjalti er aftur orðinn eini hluthafinn. Við tvö sjáum um daglegan rekstur og við vinnum í rauninni sem einn maður,“ segir Laila um samstarf þeirra feðgina.

„Áður fyrr var þetta þannig að ef eitthvað bilaði þá var bara gert við. Nú er þetta orðið allt öðruvísi.“

Ætlaðir þú alltaf að fara inn í fjölskyldufyrirtækið? „Ó, nei, ó, nei,“ svarar hún. „Ég sem sagt flutti erlendis 1997 til Noregs, stoppaði þar í tvö ár og fór þaðan til Danmerkur. Ég byrjaði fljótlega í námi og tók tölvunarfræði og viðskiptafræði. Ég fór síðan að vinna sem innkaupastjóri hjá dótturfélagi Danfoss,“ segir hún.

Þar líkaði Lailu vel og segir hún að þetta hafi verið spennandi og skemmtilegt starf. Eftir kreppuna 2008 hafi þó allt breyst en hún bitnaði illa á því svæði sem Laila bjó á. Fimmtíu prósent starfsfólks var sagt upp hjá fyrirtækinu á rétt rúmlega hálfu ári og bitnaði það á þeim sem urðu eftir. Álagi var gífurlegt, að hennar sögn, og þrátt fyrir að hagur hafi vænkast þá var nýtt starfsfólk ekki ráðið inn.

Menningarsjokk í byrjun

Lailu bauðst árið 2013 að fara að vinna hjá MD vélum og ákvað hún í samráði við synina að flytja til Íslands eftir 16 ár erlendis. „Það var held ég bara góð ákvörðun. Ég fór þá frá því að vera að vinna 12 tíma á dag og niður í venjulegan vinnutíma. Laus við allt þetta að vinna hjá svona gífurlega stóru fyrirtæki þar sem allt tekur svo langan tíma. Hérna fáum við okkur kaffibolla og þá er búið að taka ákvörðun þegar kaffibollinn er orðinn tómur. Í staðinn fyrir að maður gat verið að eltast við eitthvað í mánuði.“

Þannig var mikill munur á því að fara úr fleiri þúsund manna fyrirtæki yfir í lítið fyrirtæki. „Þetta var svolítið menningarsjokk í byrjun,“ segir hún.

„Í dag eru nánast engin ný skip smíðuð á Íslandi.

Þau eru smíðuð í erlendum skipasmíðastöðvum og þar með fá íslensk fyrirtæki sjaldan tækifæri á því að bjóða til dæmis vélbúnaðinn í skip.“

Hvernig var að byrja að vinna með föður sínum? „Það er mjög gott að vinna með honum. Auðvitað slettist eitthvað upp á stundum en það snýr meira að vinnunni en ekki að því að við erum í fjölskyldu. Það tók tíma að slípa þetta saman eins og alltaf þegar maður byrjar á nýjum stað, það tekur tíma. En samstarfið gengur bara virkilega vel. Ég er ekki á leiðinni neitt annað.“

Íslensk fyrirtæki fá sjaldan tækifæri til að selja vélbúnað í ný skip

Nú eruð þið búin að vera lengi í bransanum og það er væntanlega mikil þekking innan borðs hjá ykkur. Hafið þið fundið mikið fyrir samfélagsog tæknibreytingum síðustu ára? „Já, það er ekki spurning. Áður fyrr var þetta þannig að ef eitthvað bilaði þá var bara gert við. Nú er þetta orðið allt öðruvísi. Það er skipulagt viðhald þannig að það kemur mjög sjaldan fyrir að það sé eitthvað „akútt“. Þessi skip eru ekki að bila út á sjó eins og var svo algengt.“  Laila segir að þau hafi einnig fundið fyrir gríðarlega miklum breytingum sem orðið hafa í sambandi við nýsmíði. „Í dag eru nánast engin ný skip smíðuð á Íslandi. Þau eru smíðuð í erlendum skipasmíðastöðvum og þar með fá íslensk fyrirtæki sjaldan tækifæri á því að bjóða til dæmis vélbúnaðinn í skip. Það eru skipasmíðastöðvarnar sem sjá um allt,“ bendir hún á.

„Smíðuð eru stærri skip en flotinn hefur minnkað mikið. Færri og stærri skip eru þannig smíðuð og á sama tíma er viðhald orðið mjög vel skipulagt hjá útgerðunum,“ segir Laila. Þannig að það hafa orðið alveg gífurlega miklar breytingar á stuttum tíma.“

„Færri

og stærri skip eru þannig smíðuð og á sama tíma er viðhald orðið alveg vel skipulagt hjá útgerðunum.“

„Maður verður að fylgjast með því tímarnir breytast“

Hvernig hafið þið brugðist við þessum breytingum? Hafið þið þurft að breyta þjónustunni og finna annan kúnnahóp? Laila segir að þau hafi gert hvort tveggja. Þau hafi stækkað birgjanet sitt og tekið inn nýjar vörur. Sem dæmi tekur hún að sala á þenslutengjum hafi aukist mikið en þau sækja á nýja markaði á borð við stóriðjuna.

Hún nefnir að stærsta breytingin hjá þeim sé sala á varaaflstöðvum. „Þetta eru stórar og öflugar stöðvar sem koma í 40 fermetra gámum. Þannig að jú, við erum að fara inn á nýja markaði. Maður verður að fylgjast með því tímarnir breytast. En við höldum okkur samt við það sem tengist vélum og vélbúnaði og því sem því fylgir.“

Hvernig sérðu fyrir þér framtíðina, er eitthvað spennandi í þessum bransa sem þið horfið til? „Það sem er mest spennandi núna er þetta varaafl og laxeldið. Laxeldið er sú grein sem er einna viðkvæmust yfir rafmagnsrofi. Ef það verður rafmagnsrof í til dæmis seiðaeldi þá drepast fiskarnir innan mínútna og þá er strax orðið stórtjón. Þannig að við horfum mikið til þess.“

Rafmagnið er framtíðin

En þá er sagan ekki að öllu sögð því MD vélar eru einnig að byggja upp tengsl við nýja birgja og skoða það að selja varaafl frá rafhlöðum. Laila segir að það sé framtíðin. „Auðvitað er pressan sú að minnka að nota dísel þannig að við erum sannfærð um að þetta eigi eftir að koma sterkt inn. Þess vegna erum við að byggja upp sambönd við framleiðendur og birgja og bara læra almennilega um þetta.“

Þetta rímar við þær samfélagsbreytingar sem eiga sér nú stað því tæknin fylgir aukinni kröfu um umhverfisvernd og sjálfbærni. Þið gerið það væntanlega líka? Laila svarar játandi. „Eftir þessar breytingar sem

urðu fyrir áramót þá höfum við lagt mjög mikið upp úr því að setjast niður og fara yfir hlutina og ákveða nýjar stefnur og strauma. Þannig er uppbyggingin á fyrirtækinu að breytast mikið. Við verðum meira í sölu og horfum til framtíðar með það að markmiði að fylgjast með og bæta við okkur vöruflokkum og auka þjónustu við okkar núverandi kúnna –og auðvitað kynna okkur og ná í nýja góða kúnna.“

Hún segir að það sé svo skemmtilegt að takast á við slíkar áskoranir. „Mér finnst alltaf skemmtilegast þegar eitthvað nýtt og spennandi er að gerast frekar en þegar maður er búinn að læra það sem maður gerir það vel að maður geti liggur við gert það með augun lokuð – þá fer mér bara að leiðast,“ segir hún.

„Mér finnst alltaf skemmtilegast þegar eitthvað nýtt og spennandi er að gerast.“

Fyrirtækjum eins og MD vélar gengur vel í kreppu

Það getur verið krefjandi að vera á íslenskum markaði samanber efnahagssveiflur og fleira. Sérðu fyrir þér að þið fljótið í gegnum þetta vel?

Laila telur svo vera. „Margir eru smeykir við hækkun veiðigjalda. Þetta getur náttúrulega skipt miklu máli í bransa eins og okkar en bara sem dæmi þegar kreppan kom þá gekk fyrirtæki eins og MD mjög vel.

Ástæðan er sú að í staðinn fyrir að bara kaupa alltaf nýtt og oft og tíðum af erlendum fyrirtækjum þá var frekar farið í viðhald. Þannig að varahlutaþjónusta jókst mjög mikið á þessu tímabili.“

Hún bendir á að auðvitað sé ekki hægt að ráða í framtíðina en hún segir að með því að horfa til dæmis til fiskeldisins þá líti framtíðin vel út. Búið sé að veita fjölda leyfa þótt ekki sé byrjað að byggja – þetta sé í deiglunni um land allt. Hún tekur sem dæmi Laxey í Vestmannaeyjum þar sem ekki sé svo langt síðan fyrirtækið hóf rekstur en sé nú þegar búið að sækja um að stækka. „Manni líður eins og sá markaður sé nánast ómettandi.“

Hún bendir í þessu samhengi á að mikið laxeldi hafi verið í Noregi á árum áður en að nú sé þar samdráttur. Norðmenn séu þess í stað farnir að fjárfesta á Íslandi. „Þannig að við erum bara bjartsýn á þetta og ég er mjög spennt fyrir því að sjá hvernig þetta verður,“ segir hún að lokum.

Guðný Edda Guðmundsdóttir, sem vinnur á verkstæði MD véla, ásamt Hjalta Erni Sigfússyni, föður Lailu, stofnanda MD véla. Ljósmynd/Aðsend

Síldarvinnslan

hf. óskar sjómönnum og fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn

„Nýi“ Júllinn sem smíðaður var 1989. Ljósmynd/Aðsend

Hjónin Álfhildur Jónsdóttir og Þór Ólafur kynntust á

balli árið 1977 á Ísafirði. Ljósmynd/Aðsend

„Ekki planað að verða sjómaður – þetta bara gerðist“

Þrátt fyrir að Þór Ólafur Helgason ætlaði sér ekki að vera sjómaður átti hann áratuga farsælan feril sem yfirvélstjóri á Júlíusi Geirmundssyni. Hann ákvað að söðla um fyrir nokkrum árum og nýtur nú lífsins í landi.

Margt hefur breyst síðan Þór Ólafur Helgason hóf fyrst sjómennsku á unga aldri — allt frá aðbúnaði um borð til öryggisreglna og möguleikum á samskiptum við land. Hann spjallaði við Sjávarafl um feril sinn og þær tilviljanir sem réðu því að hann var yfir fjóra áratugi á sjó þrátt fyrir að hafa haft önnur áform sem ungur maður.  Þór Ólafur er fæddur og alinn upp á Ísafirði. „Afi móðurmegin, E. Ágúst Einarsson, bjó norður á Hesteyri í Jökulfjörðum ásamt ömmu Þórunni og þar er húsið uppistandandi ennþá. Þetta er norskt bjálkahús og þar var alltaf farið nokkrum sinnum á sumri til að vera þar í einhverjar vikur í einu. Ég var alltaf drullu sjóveikur þá á leiðinni yfir Ísafjarðardjúp og ætlaði mér aldrei að verða sjómaður.“

„Ég var alltaf drullu sjóveikur þá á leiðinni yfir Ísafjarðardjúp og ætlaði mér aldrei að verða sjómaður.“

Leið Þórs Ólafs lá í Iðnskólann á Ísafirði árið 1975, þá 16 ára, og ætlaði hann sér að verða rafvirki. Vegna vandræða með stundatöflu þá ákváðu þeir, nokkrir félagar, að fara frekar í Vélskólann. Þeim þóttu tímarnir hentugri og héldu þeir hópinnn alveg upp í fjórða stig. Fyrstu þrjú stigin tóku þeir á Ísafirði og hið fjórða í Reykjavík.

Alltaf talað um „litla vélstjórann“ Þór Ólafur kynntist eiginkonu sinni, Álfhildi Jónsdóttur, á Ísafirði árið 1977. „Ég var að vinna í Kaupfélaginu á Ísafirði, í vörugeymslunni hjá pabba sem var verkstjóri þar. Hún kom á Ísafjörð ung að árum með pabba sínum en hann var sláturhússtjóri hér í mörg ár. Við kynntumst þarna á balli og höfum dansað saman síðan. Þegar ég fór árið 1978 í Vélskólann í Reykjavík þá var hún ófrísk af elstu dóttur okkar Þórunni Ágústu. Þegar Álfhildur fór að þykkna undir belti þá töluðu strákarnir alltaf um „litla vélstjórann“. Svo í lok febrúar fæddist dama. Þannig að þá var snögglega hætt að tala um það,“ segir hann gamansamur.  Þegar Þórunn Ágústa varð fullorðin sló hún föður sínum við hvað námsferil varðar. Hún fór í Vélskólann og varð þriðja konan til að vera vélfræðingur á Íslandi. „Svo hélt hún áfram og fór í Tækniskólann í Reykjavík. Svo kynntist hún manninum sínum sem hún bjó síðar með. Þau fóru síðan til Álaborgar og kláruðu þar mekatronik-verkfræði. Þar voru þau í sex ár og fengu síðan vinnu í Noregi en þau störfuðu bæði í olíuiðnaðinum þar.“ Áfall reið yfir þegar Þórunn Ágústa greindist með krabbamein og þrátt fyrir mikla baráttu og góða læknisþjónustu í Noregi þá andaðist hún í nóvember 2018, einungis 39 ára gömul. Þór Ólafur segir að ákveðin hugarfarsbreyting hafi orðið hjá honum þegar dóttir hans veiktist sem olli því að hann hætti fyrr á sjó en hann í rauninni ætlaði sér. Auk Þórunnar Ágústu eignuðust þau Þór Ólafur og Álfhildur tvær aðrar stúlkur. Miðjudóttirin heitir Guðný Ósk og er fædd árið 1984. Hún nam hárgreiðslu og starfaði við það áður en hún söðlaði um. Hún lærðir nú félagsliða sem hún vinnur einnig við en hún er búsett í Keflavík. Yngsta

Hljómborðið hans Þórs Ólafs var spennt niður á skrifborðið í klefanum hans og var það notað mikið á frívaktinni. Ljósmynd/Aðsend

Þórunn Ágústa, elsta dóttirin, stendur við spilið hjá Þóri Ólafi þegar hann landar afla af línubátnum Hugrúnu ÍS-7 í kringum árið 1981. Ljósmynd/Aðsend

dóttirin heitir Sædís Ólöf og er fædd árið 1991. Hún lærði sagnfræði og ferðamálafræði í HÍ. Hún starfar í ferðaþjónustu og á Kertahúsið á Ísafirði ásamt eiginmanni sínum og býr á Ísafirði. Alls eiga þau Þór Ólafur og Álfhildur tíu barnabörn.

„Þá vorum við með handsnúnar rúllur, hann vildi aldrei fara í rafmagnið. Ég var alltaf að segja við hann að þessi og hinn væru komnir með rafmagnsrúllur.

Það

tekur því ekki, sagði gamli maðurinn.“

Maginn og garnirnar komnar alveg upp í háls

Þrátt fyrir að hafa ekki ætlað að verða sjómaður þá prufaði Þór Ólafur ungur að fara á sjó eins og margir gerðu á þessum tíma. Frændi hans, Arnór Sigurðsson eigandi Tjaldsins ÍS 116, bauð honum að koma með og sló Þór Ólafur til.

„Við förum í þrjá daga fyrir Sjómannadag og ég held að maginn og garnirnar hafi verið komnar alveg upp í háls þegar ég kom heim. Mér hefur aldrei liðið eins illa. Það tolldi ekkert ofan í mér, það kom alltaf upp úr mér aftur. Þannig að þegar ég kom heim þarna á föstudegi fyrir Sjómannadag þá sagði ég við mömmu og pabba að ég ætlaði aldrei að fara á sjó aftur. Ég var alveg búinn að fá nóg. Svo liðu ekki nema tveir dagar eftir Sjómannadag að þá kom afi Gústi að orði við mig en hann átti litla 3,5 tonna trilla, Jóhönnu ÍS 159, og spurði mig hvort ég vildi róa með honum yfir sumarið. Ég hafði ekki brjóst í mér að segja nei við afa,“ segir hann og hlær. Þór Ólafur hefur ekki fundið fyrir sjóveiki síðan en að hans mati hefur hann líklegast sjóast á Tjaldinum.

Hann segir að það hafi verið rosalega gaman að vinna með afa. „Þá vorum við með handsnúnar rúllur, hann vildi aldrei fara í rafmagnið. Ég var alltaf að segja við hann að þessi og hinn væru komnir með rafmagnsrúllur. Það tekur því ekki, sagði gamli maðurinn. Hann var ekkert

Þór Ólafur var yfirvélstjóri á Júlíusi Geirmundssyni mest allan starfsferil sinn. Ljósmynd/Aðsend

nýungagjarn – þannig að við vorum með handsnúnar rúllur allt sumarið og fiskuðum mjög vel. Maður var stundum þreyttur í handleggjunum að því að draga upp kannski fimm til sex fiska á hverjum slóða allan daginn.“

Þénaði heil ósköp og fletti bílablöðunum í gríð og erg

Hermann Skúlason frændi Þórs Ólafs, skipstjóri á fyrsta skuttogaranum Júlíusi Geirmundssyni sem stundum er kallaður Júllinn og smíðaður 1972, bauð honum síðan að koma þrjá túra sumarið 1975 og svo aftur 1976. „Það var alveg svakalega gaman fannst mér. Þá var ég bara háseti og þénaði alveg heil ósköp. Ég fletti og fletti bílablöðunum og ætlaði að kaupa þennan bíl og hinn bílinn. Það var reiknað allt upp í topp.“ Hann var langyngstur um borð og segir hann að hinir hásetarnir hafi hvatt hann einart til að kaupa bíl enda hafði hann aldrei átt slíkar fjárhæðir áður.

„Það

var alveg svakalega gaman fannst mér. Þá var ég bara háseti og þénaði alveg heil ósköp. Ég fletti og fletti bílablöðunum og ætlaði að kaupa þennan bíl og hinn bílinn.“

Eftir námið í Vélskólanum vann Þór Ólafur á togara, Heiðrúnu ÍS 4, hjá Einari Guðfinnssyni í Bolungarvík frá byrjun júní 1979 fram á haust 1980. Þá var honum boðin yfirvélstjórastaða á línubátnum Hugrúnu ÍS 7 hjá svila hans Guðjóni Kristjánssyni heitnum sem var skipstjóri. Þar var Þór Ólafur til 1984. „Það var rosalega gaman fannst mér þó að mörgum finnist línuveiðarnar ekki spennandi. Fyrsti veturinn var mjög harður, mjög miklir stormar og frost. Svo fór það skánandi,“ segir hann og útskýrir að ástæðan fyrir því að sumum líkar ekki við slíka vinnu geti verið sú að menn þurfi að takast á við ýmiss konar veður, standa út á dekki og fá vindinn, élið og rigninguna beint í fangið. Það sé ekki eftirsóknarvert að margra mati.

Sjómennt er fræðslusjóður sjómanna og útgerðarfélaga

Sjómennt styrkir starfsmenntun sjómanna beint til fyrirtækja í útgerð.

Sjóðurinn veitir styrki í fræðsluverkefni á vegum stéttarfélaganna.

Sjóðurinn veitir styrki til einstaklinga og sjá stéttarfélögin um afgreiðslu þeirra í umboði Sjómenntar

Sjómennt

Guðrúnartún 1 • 105 Reykjavík

Kynntu þér rétt þinn á www.sjomennt.is

Sími 599 1450 sjomennt@sjomennt.is Átt þú rétt á styrk ?

Vorið 1984 var Þóri Ólafi boðin yfirvélstjórastaða á Sólrúnu ÍS 1 en verið var að klára að smíða skipið í Njarðvíkurslipp. Þar er hann í tæp tvö ár eða fram í mars 1986. Þá frétti hann af stöðu á gamla Júllanum sem var smíðaður 1979 og byrjaði þar um sumarið 1986. Þremur árum síðar kom nýr Júlíus Geirmundsson frystitogari haustið 1989 og í framhaldinu fór Þór Ólafur yfir á hann. Þar varð hann yfirvélstjóri frá 1991 og þangað til hann hætti 8. maí 2022. „Það hitti svo einkennilega á að ég byrjaði á gamla Júlíusi 8. maí ‘86 og hætti 8. maí ‘22, þá kom ég í land. Þetta var algjör tilviljun,“ segir hann.

Hugarfarið breyttist

Eins og fram hefur komið þá slysaðist Þór Ólafur eiginlega á sjóinn. „Þetta var ekki planað að verða sjómaður. Þetta bara gerðist. Nei, ég ætlaði mér ekki endilega að vera svona lengi út á sjó en svo kannski um það leyti sem Þórunn mín veikist að fá fer maður að hugsa hvort að maður eigi að skipta yfir og fara að vinna í landi.“ Eftir samtal við eiginkonuna ákvað hann að hætta, sem og hann gerði nokkrum árum síðar. Þú sérð ekki eftir því að hætta? „Nei, ég sakna sjómennskunnar ekkert þótt mér hafi aldrei fundist leiðinlegt á sjónum. En það virtist vera að þetta væri búið á þessum tímamótum. Þær tóku á móti mér konan mín og dætur mínar Guðný Ósk og Sædís Ólöf þegar ég kom á bryggjuna úr síðasta túrnum. Þær sprautuðu yfir mig freiðivíni og sungu Þetta er nóg, þetta er nóg, ég þoli ekki lengur að þvælast á sjó,“ segir hann og skellihlær. „Mér fannst þetta bara fyndið hjá þeim að nenna að vakna klukkan sex um morgun til að úða yfir karlinn.“

„Fyrst þegar ég fór á togara, bæði Heiðrúnu og svo Sólrúnu, þá voru bara talstöðvar til að tala í land. Þá heyrðu allir sem nenntu að hlusta.“

Happa og glappa hvort samband náðist Þór Ólafur segir að tímarnir hafi breyst frá því hann byrjaði á sjó. „Fyrst þegar ég fór á togara, bæði Heiðrúnu og svo Sólrúnu, þá voru bara talstöðvar til að tala í land. Þá heyrðu allir sem nenntu að hlusta. Það var byrjað að koma NNT-sími í gamla Júlíus og það var bara einn sími upp í brú. Það var búið að lengja mikið snúruna í honum svo þú gast labbað svona aðeins til hliðar. En þetta var samt mikill munur að hafa svoleiðis og það var fyrst í þessum Júlla sem var svoleiðis. En það voru takmörk, samband náðist ekki nema ákveðið langt frá landi. Þá þurftir þú að fara í talstöðina og eftir því sem þú fórst lengra frá landi og talaðir í talstöð þá var það dýrara að tala heim. Eins voru talstöðvarskilyrðin lélegri og um leið dýrari. Alveg ótrúlegt. Það var bara happa og glappa hvort þetta tókst. Við fórum nokkra túra í Smuguna á frystitogaranum Júlíusi og það var bara happa og glappa hvort maður gat náð að tala símtal, það var ekkert alltaf sem það náðist.“

Nú eru samskipti á sjó lúxus, að hans mati. „Það eru komnar gevihnattakúlur fyrir sjónvarp og fjarskipti – og þetta er alveg lúxus. Þú ert alltaf með síma og jafnvel getur þú talað í þinn eigin gemsa inn í klefa og um allt skip þótt þú sért að nota gervihnattasamband. En gemsinn nær ansi langt út í dag með góðum loftnetum.“

Guðný Ósk og Sædís Ólöf, dætur Þórs Ólafs, tóku á móti pabba sínum þegar hann kom úr síðasta túrnum 8. maí 2022. Ljósmynd/Aðsend

„Það

truflaði mig ekkert þótt maður fyndi fyrir að

það nibbaði í einhvern lítinn ísmola, þá bara velti maður sér

yfir á hina hliðina og hélt áfram að sofa.“

Aldrei fundið fyrir hræðslu Þór Ólafur bendir á að margt annað hafi breyst á þessum árum og nefnir hann í þessu samhengi öryggisstaðla á sjónum. Hann segir að tilkoma Slysavarnaskóla sjómanna á áttunda áratugnum hafi verið gríðarlega góð og nauðsynleg. „Það er bara snilld að geta átt kost á að fara í skólann. Þetta hjálpar manni mikið fyrir allt sem getur komið upp á, líka heima fyrir og í landi. Þér er kennt svo margt bæði í eldvörnum, slysavörnum og öðru. Þetta er mjög góður skóli hjá þeim í dag.“ Þegar hann er spurður hvort hann hafi einhvern tímann orðið hræddur á sjó þá svarar hann neitandi. „Ég hef ekki upplifað það. Ég hef aldrei verið sjóhræddur eða neitt svoleiðis en margir upplifa slíkt ef það er mjög slæmt veður. Sumir sváfu jafnvel ekki neitt fyrir hræðslu um að eitthvað kæmi fyrir en ég upplifði þetta aldrei. Það truflaði mig ekkert þótt maður fyndi fyrir að það nibbaði í einhvern lítinn ísmola, þá bara velti maður sér yfir á hina hliðina og hélt áfram að sofa.“

Hann útskýrir að góð ástæða sé fyrir sjóhræðslunni, sérstaklega þegar menn hafi lent í alvarlegum atvikum á yngri árum, slysum eða skipsskaða.

Reyndi að bæta fjarveruna upp

En sjómennska varðar fjölskylduna alla, sérstaklega þegar menn eru vikum saman fjarverandi. Hvað myndi konan þín segja um lífsviðurværið í gegnum árin? „Hún sagði nú oft að þetta væri erfitt. Áður fyrr tók maður mjög sjaldan frí en svo þegar ég byrjaði á Júlíusi gekk ég inn í skiptikerfi. Fjórar vikur úti á sjó og fjórar vikur í fríi. Það hélst áfram á þessum Júlla og mér fannst þetta mjög gott. En það var margt sem maður missti stundum af en þá reyndi maður bara að bæta það upp þegar maður var í fríi,“ segir hann. Þá rifjar hann upp að „landkrabbarnir“ hafi stundum komið með athugasemdir að hann og fjölskyldan væri „bara alltaf út um allt“ en hann var með svör á reiðum höndum. Hann þyrfti að nýta tímann vel og gera hluti á 6 mánuðum sem aðrir gerðu á 12 mánuðum. Þannig náði Þór Ólafur að nýta tímann í landi vel. Það versta var þó að missa af einhverju í sambandi við börnin og barnabörnin, að hans sögn. „En ég reyndi þá að fá mér auka frí eða skipta á túrum ef það var eitthvað stórt.“

„Það var margt sem maður missti stundum af en þá reyndi maður bara að bæta það upp þegar maður var í fríi.“

En núna er öldin önnur og eftir áratugi á sjó hefur nýtt líf tekið við hjá Þóri Ólafi. Hann á tvær rútur sem hann leigir út og um tíma fékk hann mótorhjóladellu. Eins hafa þau hjónin gaman af því að keyra um landið á stórum sérútbúnum pallbíl með stórt pallhýsi en Þórsmörk er uppáhalds staðurinn þeirra hér á landi. „Annars ætlaði ég bara að slappa af og njóta þess að ferðast,“ segir hann að lokum.

A lhliða þjón u st a í sjávarút ve gi

Við höf um allt frá upphafi haf t það að markmiði að sinna orkuþör f einstaklinga og f yrir tækja hrat t og örugglega í sát t við umhver fið Skipaþjónusta Skeljungs veitir alhliða þjónustu í sjávarút vegi, útgerð og vinnslu til viðskiptavina félagsins Við leggjum ríka áherslu

á f yrir taks þjónustu við þessa mikilvægu at vinnugrein og munum halda því áfram um ókomin ár.

Sjómannadagurinn 2025 Þ

að er ekki friðvænlegt um að litast í heiminum nú um stundir. Stríð, þjóðarmorð og hlýnun jarðar svo eitthvað sé nefnt.

Hlýnunin mætti þó ná meira til okkar hér á norðurhjaranum! Það er ömurlegt að verða vitni að slátrun á almennum borgurum nánast í beinni útsendingu víðs vegar um heiminn. Í Afríku, Palestínu, Úkraínu. Stríð virðast í dag snúast um að skapa sem mestan ótta hjá venjulegu fólki og drepa það svo á eftir. Þessari skömm heimsins sem verður að linna. Við sem þjóð og allar þjóðir verða að leggjast á eitt að ná friði og hætta tilgangslausum morðum og limlestingum á saklausu fólki. En að verkalýðsmálunum. Ég veiti forystu sambandi sjómanna á Íslandi. Undirmanna á íslenska fiskiskipaflotanum. Í okkar sambandi eru nær 1500 sjómenn í 16 félögum um allt land, sem er tæplega helmingur þeirra sjómanna sem hafa sjómennsku að aðalatvinnu. Nýr kjarasamningur var undirritaður fyrir rúmu ári síðan og gildir hann í næstu 8 ár ef honum er ekki sagt upp á tímabilinu. Sjómenn geta sagt samningnum upp eftir 4 ár héðan í frá, samkvæmt forsenduákvæði hans. Í þessum samningi tókum við þá stóru ákvörðun að hætta við svokallað olíuviðmið samningsins og gera upp úr 100% aflaverðmæti. Skipta prósentur samningsins voru færðar niður á móti sem þessu nam. Þetta var svokölluð núll aðgerð. Okkar innlegg í orkuskipti í sjávarútvegi. Við sættumst á að okkar aðalkrafa um allan fisk á markað yrði sett til hliðar ef útgerðin setti sína aðalkröfu um að sjómenn tækju þátt í veiðigjaldinu með útgerðinni, yrði einnig sett til hliðar. Það varð úr. Ekki var í boði þó sjómenn tækju þátt í greiðslu veiði gjalds með útgerðinni að sjómenn fengju þá hlut af hagnaði útgerðarinnar á móti. Sjómenn fengu sömu prósentu í lífeyris sjóð og aðrir landsmenn eða 15,5%. Sjó menn tóku á sig 30% af kostnaðinum við breytinguna en útgerðin 70% af kostnað inum. Launahlutfall útgerðarinnar jókst töluvert við þetta.

Hækkun kaupliða er sjálfvirk og miðast við hækkanir sem verða á ákveðnum launaflokki hjá SGS. Fiskverð í beinum viðskiptum er nú miðað við 80% verði á fiskmarkaði að frádregnum uppboðskostnaði. Nú er miðað við þriggja mánaða meðaltöl sem er til mikilla bóta frá því sem áður var. Má nefna í því sambandi að verð á slægðum þorski hefur hækkað í beinum viðskiptum um14,5% frá því í nóvember sl. en meðalverð á slægðum þorski á Fiskmörkuðunum, hefur hækkað um 5% á sama tíma.

Skýringin á þessum mun er að nú er einnig tekið tillit til afurðaverðs, stærðar fisksins sem veiðist og gengisþróunar við verðákvörðun um viðskipti milli skyldra aðila.

Í mars sl. er verð í beinum viðskiptum með slægan þorsk ákkúrat 80% af verði á fiskmarkaði eins og samningurinn kveður á um. Í uppsjávarfiskinum er einnig unnið með nýja aðferð til að finna verð uppúr sjó.

Er miðað við að hráefnishlutfallið til vinnslu á þessum tegundum sé sem næst 33%. Það þýðir að 33% af afurðaverðinu kemur í hlut skipsins og skiptist eftir skiptareglum til sjómanna. Gallinn við þetta er að Tollurinn og skattayfirvöld hafa meinað Verðlagsstofu skiptaverðs um stafrænar uppýsingar um afurðaverð út úr landinu.

Hvers vegna er okkur hulin ráðgáta en nú nýverið hafa samtök útgerðarmanna loks ljáð máls á því að liðka fyrir þessu með okkur. Það er ótækt og skömm frá að segja, að sú stofnun sem fylgist með hvort rétt sé gefið, Verðlagsstofa skiptaverðs, hafi ekki fullan aðgang að þeim upplýsingum sem hún þarf til þess.

Í samningnum er ákvæði um stofnun öryggisnefndar sjómanna og útgerðarmanna. Þessari nefnd hefur nú verið komið á koppinn. Hún mun fylgjast náið með þróun öryggismála til sjós og koma með tillögur til úrbóta í þeim efnum. Nefndin hefur haldið einn dagsfund með hagsmunaaðilum í sjávarútvegi m.a. Rannsóknarnefnd samgönguslysa, Öldunni slysaskráningu, fulltrúum tryggingafélaganna o.fl. Fundað verður amk. tvisvar á ári. Við bindum miklar vonir við þessa vinnu.

Trúnaðarmannafræðsla er nú í boði fyrir trúnaðarmenn innan félaga með aðild að Sjómannasambandinu í gegnum Fræðslumiðstöð alþýðu, FA.

Vegna aðgerða stjórnvalda og framsetningu þeirra á hækkun veiðigjalda vil ég segja þetta: Í kjarasamningi okkar er skýrt kveðið á um hvernig verðmyndun á fiski

Við sem samfélag verðum að taka vel ígrundaðar og rökstuddar ákvarðanir í þessum málum fyrir framtíð íslenskra sjómanna og fiskvinnslufólks. Hagsmunir fiskverkafólks og sjómanna hafa alltaf farið saman og munu gera það áfram. Varðandi það sjónarmið að fiskur fari óunnin úr landi í meira mæli ef veiðigjald hækkar, má benda á að áður hefur það gerst að kvótaálag var sett á gámafisk þegar stjórnvöldum

PORT OF HAFNARFJORDUR

Rúnar Gunnarsson yfirhafnarvörður (til hægri) afhendir skipstjórnarmanni á skemmtiferðaskipinu Sylvia Earle gjöf frá Seyðisfjarðarhöfn sumarið 2024. Ljósmynd/Aðsend

Seyðfirðingar eru hjálpsamir og gestrisnir

„Það sem mér finnst einkenna okkur Seyðfirðinga er manngæska, hjálpsemi og gestrisni. Fjarðarheiðin hefur gert það að verkum að við höfum verið svolítið einangraðir og því hefur fólk hér í gegnum tíðina unnið prýðilega vel saman. Ég vil halda því fram að Seyðisfjörður sé um margt alþjóðlegt samfélag, enda höfum við verið í nánum samskiptum við Evrópu í um þrjú hundruð ár. Hingað komu sjómenn og kaupmenn frá Evrópu og Norðmenn voru hér mikið fyrir aldamótin nítján hundruð. Með siglingu Norrænu hingað og fjölda skemmtiferðaskipa sem hingað kemur erum við áfram alþjóðlegt samfélag, ef svo má segja. Það segir sína sögu að á Seyðisfirði, í sjö hundruð manna bæ, búa á milli tuttugu og þrjátíu þjóðerni,“ segir Rúnar Gunnarsson, yfirhafnarvörður á Seyðisfirði.

Rúnar er Seyðfirðingur í húð og hár, fæddur 1971 og uppalinn þar. Að lokinni venjubundinni grunnskólagöngu rifjar Rúnar upp að hann hafi ákveðið að taka sér eins árs leyfi áður en hann myndi halda áfram skólagöngunni. Það leyfi stóð hins vegar í 31 ár en 47 ára gamall innritaði hann sig til náms hjá Keili á Ásbrú í Reykjanesbæ og lauk þaðan stúdentsprófi. Fyrsta árið stundaði hann námið á háskólabrú í gegnum Austurbrú en að öðru leyti var það í fjarnámi frá Keili en einnig voru þar nokkrar stuttar staðlotur.

Síldarvertíð í Danmörku og fimmtán ára búseta í Englandi „Á sínum tíma, eftir grunnskóla, fór ég að vinna í frystihúsinu hér og einnig vann ég um tíma í bræðslunni. Ég var eitt sumar á síldarvertíð á Skagen í Danmörku, sem er mjög eftirminnilegur tími, og árið 1996, flutti ég til Englands og bjó þar í tæp fimmtán ár. Við fórum fjórir félagar út og fyrst og fremst var þetta ævintýraþrá og að sjá eitthvað nýtt. Hugsunin var sú að við kláruðum sumarfríið okkar þarna úti en það fór á annan veg. Til að byrja með vorum við í hinum og þessum verkamannastörfum en að ári liðnu fór ég að starfa hjá fyrirtæki sem tók að sér að setja upp ýmsan búnað eins og tjöld, borð og stóla fyrir t.d. stóra tónleika og íþróttaviðburði. Í þessu var ég út um allt England og einnig stóran hluta Evrópu. Síðar vann ég hjá verktakafyrirtæki í Englandi sem var í veitumálum - rafmagni, gasi og vatni. Eftir um sjö ára búsetu í Englandi kynntist ég konu þar og svo fór að hún ýtti á að við flyttum til Seyðisfjarðar árið 2010 með tveimur börnum okkar og hér höfum við verið síðan. Áður en við fluttum heim höfðum við búið í Retford, smábæ í Mið-Englandi, um það bil miðja vegu á milli Doncaster og Nottingham, þar sem rætur konu minnar eru.“

Seyðisfjörður er vinsæll áfangastaður skemmtiferðaskipa. Til þess að geta þjónustað stærstu skipin þarf umtalsverða lengingu viðlegukantsins og er stefnt að því að ráðast í þær framkvæmdir áður en langt um líður. Ljósmynd/Aðsend

Miklar breytingar í atvinnulífinu á Seyðisfirði

„Eftir að við fluttum heim fór ég aftur að vinna í frystihúsinu. Gunnlaugur Bogason hafði verið verkstjóri í frystihúsi Dvergasteins árið 1996 þegar ég fór út en árið 2010, þegar ég kom heim, var hann orðinn eigandi að frystihúsinu, sem þá hét Brimberg. Á sínum tíma fékk ég þriggja mánaða leyfi frá störfum en ég hringdi í Gunnlaug og spurði hvort starfið mitt væri enn þá laust, nú væri ég að koma heim úr fimmtán ára leyfi! Það varð úr að ég fór að vinna hjá honum fljótlega eftir að ég kom heim og starfaði þar til 2017 er ég tók að mér rekstur upplýsingamiðstöðvarinnar og tjaldsvæðisins á Seyðisfirði. Í kjölfarið var ég síðan ráðinn yfirhafnarvörður Seyðisfjarðarhafnar.

Það hafði sannarlega mikið breyst á Seyðisfirði á þeim fimmtán árum sem ég bjó í Englandi og þær breytingar hafa haldið áfram síðan, síðustu fimmtán árin. Þegar ég var að alast hér upp var sjávarútvegur, sjósókn og fiskvinnsla, miðpunkturinn í atvinnulífinu en það er ekki lengur. Frystihúsinu var lokað fyrir tveimur árum og vinnslan er stopul í bræðslunni. Seyðisfjörður dagsins í dag er orðinn mun meiri ferðamannabær en sjávarútvegsbær.

Ég vil halda því fram að Seyðisfjörður sé um margt alþjóðlegt samfélag, enda höfum við verið í nánum samskiptum við Evrópu í um þrjú hundruð ár.

Hér landar þó annað slagið togarinn Gullver NS, sem hefur lengi verið gerður út héðan en er í eigu Síldarvinnslunnar í Neskaupstað. Stór hluti áhafnar skipsins er þó héðan frá Seyðisfirði. Afli Gullvers er ekki unninn hér á staðnum, hann er fluttur til vinnslu í öðrum byggðarlögum. Það sem af er ári hefur verið landað hér þremur kolmunnaförmum en fyrir áratug var landað hér á ári um 100 þúsund tonnum af uppsjávarfiski og 3-4 þúsund tonnum af bolfiski. Smábátaútgerðin er engin orðin eftir hér. Þegar ég byrjaði sem hafnarvörður voru 8-10 bátar á strandveiðum en sumarið 2024 var enginn smábátur gerður út héðan. Þessi þróun hefur komið nokkuð á óvart en ég sé fyrir mér að Seyðisfjörður geti verið mjög kostur fyrir skemmtibáta og að því skipulagi er unnið. Þungi skipaumferðarinnar er hér á sumrin þegar vertíð skemmtiferðaskipanna stendur yfir og síðan kemur auðvitað Norræna hingað bróðurpart úr ári. Höfnin er opin 24 tíma á dag og við erum tveir sem

erum til skiptis á bakvöktum. Mér sýnist að núna komi um 75% tekna Seyðisfjarðarhafnar frá útgerðum skemmtiferðaskipa og Smyril Line, sem gerir út Norrænu.“

280 metra lenging viðlegukants á teikniborðinu Á teikniborðinu eru umtalsverðar framkvæmdir við Seyðisfjarðarhöfn sem felast fyrst og fremst í lengingu viðlegukants um 280 metra og þar með mun skapast verulega aukið landrými við höfnina. Fyrsta skrefið í að fara í þessar framkvæmdir er samþykkt samgönguáætlunar á Alþingi, sem vænst er að verði á haustþingi. Rúnar segir þetta nauðsynlega framkvæmd til þess að styrkja Seyðisfjarðarhöfn sem góðan áfangastað fyrir stærri skemmtiferðaskip. Þessum framkvæmdum fylgir jafnframt stækkun smábátahafnarinnar og þar með opnast möguleiki á stórbættri aðstöðu fyrir skemmtibáta.

Eftir um sjö ára búsetu í Englandi kynntist ég konu þar og svo fór að hún ýtti á að við flyttum til Seyðisfjarðar árið 2010 með tveimur börnum okkar og hér höfum við verið síðan.

Skemmtiferðaskipin Seyðisfjarðarhöfn afar mikilvæg „Höfnin hjá okkur er nægilega djúp en það sem háir okkur að geta tekið við stórum skemmtiferðaskipum sem geta lagst að bryggju í Reykjavík, á Ísafirði og Akureyri, er lengd núverandi viðlegukants. Stærsta skipið sem við höfum tekið að bryggju hér var 290 metra langt en viðlegukanturinn er aðeins 170 metrar. Úr þessu þarf að bæta til þess að tryggja Seyðisfjarðarhöfn betur í sessi sem tryggan áfangastað skemmtiferðaskipa af öllum stærðum. Þessi lenging myndi gera það að verkum að við gætum tekið við þessum stóru skemmtiferðaskipum eða tveimur til þremur minni skipum í einu.

Frystihúsinu var lokað fyrir tveimur árum og vinnslan er stopul í bræðslunni. Seyðisfjörður dagsins í dag er orðinn mun meiri ferðamannabær en sjávarútvegsbær.

Mikið um að vera á hafnarsvæðinu á Seyðisfirði á fallegum sumardegi. Norræna og skemmtiferðaskip í höfn og fyrir utan er annað skemmtiferðaskip. Ljósmynd/Aðsend

Í sumar eru 89 bókanir skemmtiferðaskipa sem er örlítil fækkun frá fyrra ári. Það eru blikur á lofti með næstu ár, einkanlega 2027 og 2028 vegna farþegaskattanna sem stjórnvöld samþykktu á síðasta ári. Við sjáum að það er ekki eins hratt bókað inn á þessi ár og venja er til, skipafélögin eru greinilega að halda að sér höndum. Vonandi raungerist þetta ekki því ef skemmtiferðaskipin hætta að koma til Íslands, sem er auðvitað svartsýnasta spáin, verður höfnin hér á Seyðisfirði ekki lengur rekstrarhæf, svo einfalt er það,“ segir Rúnar.

Hálfrar aldar saga ferjusiglinga til Seyðisfjarðar Seyðisfjörður nýtur auðvitað algjörrar sérstöðu á Íslandi vegna komu ferjunnar Norrænu þangað, en sem kunnugt er siglir hún á milli Danmerkur, Færeyja og Íslands. Rúnar segir sumarið líta vel út, vel sé bókað og sumaráætlunin hafi verið lengd bæði í byrjun og enda vertíðar, hún standi frá byrjun júní og fram undir miðjan september. Vetraráætlun tekur síðan við og yfir háveturinn, frá enduðum nóvember og fram í febrúar, þegar veður eru válynd og vont í sjóinn á siglingaleiðinni, er ferjunni lagt og tíminn nýttur til viðhalds og slipptöku.

Mér sýnist að núna komi um 75% tekna Seyðisfjarðarhafnar frá útgerðum skemmtiferðaskipa og Smyril Line, sem gerir út Norrænu.

„Norræna skiptir okkur gríðarlega miklu máli og samstarfið við Smyril Line hefur verið mjög farsælt, í ár eru liðin 50 ár síðan Smyrill, forveri Norrænu, hóf að sigla til Seyðisfjarðar og ég vil halda því fram að þetta sé afar merkur kafli í samgöngusögu landsins. Við Seyðfirðingar erum alltaf að treysta þetta samstarf og núna er unnið að því að landtengja skipið hér. Auðvitað skapar Norræna mikið líf á Seyðisfirði því yfir árið er samanlagður fjöldi komu- og brottfararfarþega um 40 þúsund og farartækin eru á bilinu 14 til 15 þúsund. Við erum með ljómandi góða aðstöðu í ferjuhúsinu og þar rekur höfnin yfir sumarið upplýsingamiðstöð og sjoppu.“

Seyðisfjörður er í sveitarfélaginu Múlaþingi

Seyðisfjarðarkaupstaður var sjálfstætt sveitarfélag til 2020 þegar hann varð hluti af stærri stjórnsýslueiningu, Múlaþingi, ásamt Borgarfjarðarhreppi, Djúpavogshreppi og Fljótsdalshéraði. Landfræðilega er þetta næststærsta sveitarfélag landsins, tæplega 11 þúsund ferkílómetrar,

rúmlega 10% af flatarmáli Íslands. Í sveitarfélaginu búa á sjötta þúsund íbúar. Dagmar Ýr Stefánsdóttir, sveitarstjóri Múlaþings, er jafnframt hafnarstjóri en Rúnar er yfirhafnarvörður og hefur því ekki bara á sinni könnu Seyðisfjarðarhöfn heldur vinnur hann náið með hafnarvörðunum á bæði Djúpavogi og Borgarfirði eystra.

Í ár eru liðin 50 ár síðan Smyrill, forveri Norrænu,

hóf að sigla til Seyðisfjarðar og ég vil halda því fram að þetta sé afar merkur kafli í samgöngusögu landsins

Rúnar horfir jákvætt til þessarar sameiningar, hún hafi í stórum dráttum gengið ágætlega. Auðvitað séu alltaf einhverjir agnúar en þegar horft sé á stóru myndina sé reynslan af sameiningunni góð, það eigi til dæmis við um rekstur hafnanna og miklar framkvæmdir við þær, bæði sem hefur þegar verið ráðist í og eru í pípunum.

Almennt segist Rúnar horfa jákvæðum augum til framtíðar Seyðisfjarðar en því sé ekki að leyna að gera verði bragarbót á samgöngunum. Fjarðarheiðin sé erfiður farartálmi og því sé sem fyrr litið vonaraugum til stjórnvalda með veggöng sem tengi Seyðisfjörð og Hérað.

Jarðgöng eru ekki bara fyrir Seyðfirðinga

„Það sem fer mest í taugarnar á mér í þessari umræðu er að þessi veggöng séu bara fyrir þá sem búa á Seyðisfirði. Auðvitað er það ekki svo. Það má ekki gleyma mikilvægi góðra samgangna fyrir alla sem koma og fara með Norrænu og hingað koma um 100 þúsund manns á ári með skemmtiferðaskipum og þessir farþegar fara víða um Austurland í skoðunarferðir. Og samkvæmt talningu Ferðamálastofu heimsækja Seyðisfjörð um 300 þúsund manns sem koma til landsins með flugi. Samgöngur hingað verða því augljóslega að vera tryggar. Það er eiginlega óskiljanlegt að í mörg undanfarin ár hafi ekki verið boruð jarðgöng á Íslandi en á sama tíma eru í Færeyjum, þar sem íbúatalan er um 55 þúsund samanborið við tæplega 400 þúsund hér, mörg jarðgangaverkefni í gangi til þess að bæta samgöngur og styrkja búsetu. Við getum ýmislegt lært af Færeyingum í þessum efnum,“ segir Rúnar Gunnarsson.

Það sem fer mest í taugarnar á mér í þessari umræðu er að þessi veggöng séu bara fyrir þá sem búa á Seyðisfirði. Auðvitað er það ekki svo.

Lífæð Vestmannaeyja, höfnin. Þar er ekki amalegt fyrir ferðamenn að fylgjast með bátum koma í höfn og upplifa sjálfbært samfélag í fallegu umhverfi.

Ljósmynd/Aðsend

Íris Róbertsdóttir, bæjarstjóri Vestmannaeyja. Ljósmynd/Aðsend

Markviss uppbygging sjávarútvegs, atvinnulífs og húsnæðis í Eyjum

Íbúar í Vestmannaeyjum og gestir sem heimsækja Eyjarnar hafa ekki farið varhluta af gríðarlegri atvinnuuppbyggingu og fjölgun íbúðarhúsnæðis síðastliðinn ár. Íris Róbertsdóttir sem hefur verið bæjarstjóri í Vestmannaeyjum í rúmlega sex og hálft ár segir að árin hennar sem bæjarstjóri hafa verið lærdómsrík og gefandi. Það hafi verið mikil umbreyting á þessum tíma, þrátt fyrir að á bæjarfélaginu hafi dunið á bæði Covid og fjögurra ára loðnubrestur.

Auðmjúk og þakklát að hafa fengið að leiða samfélagið ,,Ég er auðmjúk og þakklát fyrir að hafa fengið að leiða þetta samfélag og hlakka til þess sem framtíðin ber í skauti sér. Við höfum lagt áherslu

á að hlúa að og byggja upp grunnstoðir samfélagsins, menntun, þjónustu, uppbyggingu í atvinnu- og húsnæðismálum. Við höfum lagt áherslu á að fegra umhverfið og tekið utan um fólkið sem hér býr, segir Íris,“ sem settist í stól bæjarstjóra árið 2018 þegar Eyjalistinn og H- listinn, Fyrir Heimaey mynduðu meirihluta í bæjarstjórn Vestmannaeyja. Raunveruleg og sýnileg uppbygging síðustu fimm til sex ár ,,Það er eiginlega hægt að segja að uppbyggingin í Eyjum hafi verið að krauma undir yfirborðinu í að lágmarki tíu ár, en fyrir um það bil fimm, sex árum fór raunveruleg og sýnileg uppbygging að eiga sér stað. Stóru fyrirtækin fóru að horfa til nútímavæðingar og stíga þar ákveðin skref. Þegar uppbyggingin á landeldinu hjá Laxey hófst af alvöru, fylgdi húsnæðisþörfin með og þá þurfti einfaldlega að byggja meira,“ segir Íris og bætir við að uppbyggingin hafi haldist í hendur við fólksfjölgunina sem átt hefur sér stað í Eyjum.

Frumdrög T.ark af lúxushóteli og baðlóni á Skanshöfðanum. Verði af byggingunum mun það án efa draga til sín ferðamenn og auka úrval afþreyingar fyrir heimamenn. Hluti af útsýni úr baðlóni og hóteli ef að byggingu þeirra verður er að sjá Herjólf á leið í innsiglinguna í Vestmannaeyjahöfn. Mynd/Aðsend

Fólksfjölgun og breyting á aldurssamsetningu íbúa ,,Framtíðarsýn bæjarfélagsins og markviss þróun í bæði atvinnulífi og húsnæðismálum síðustu ár hefur stuðlað að mikilli fólksfjölgun. Árið 2018 vorum við um 4.220 talsins, en nú í dag eru við rúmlega 4.700 íbúar. Það er áhugavert hvernig samsetning íbúa hefur breyst. Ungt fólk er að snúa aftur heim, jafnvel fólk sem hafði flutt í burtu. Það skiptir máli fyrir framtíð Eyjanna, segir Íris,“ og bendir á að fjölbreytileikinn hefur aukist því um 18% íbúa séu nú með annað ríkisfang en íslenskt.

Breyttur hugsunarháttur með Landeyjahöfn ,,Tilkoma Landeyjahafnar árið 2010 tel ég að hafi áttu stóran þátt í því að breyta hugsunarhætti og gera Vestmannaeyjar að stað þar sem fólk

sér framtíðina fyrir sér. Fyrirtæki í sjávarútvegi hafa vaxið og byggt upp,“ segir Íris og bætir við að uppbygging fyrirtækja í sjávarútvegi og landeldi hafa skapað fleiri bein störf og kallað á aukna þjónustu sem hafi haft gríðarleg jákvæð áhrif á samfélagið.

,,Landeldið hjá Laxey sem fór í gang árið 2019 breytti miklu. Það er langstærsta framkvæmd sem farið hefur verið í hér í Eyjum. Fjárfesting upp á 40–60 milljarða. Allt þetta kallar á fleira fólk í vinnu og fleiri afleidd þjónustustörf“

ÚTIHÚSGÖGN SEM ÞARFNAST EKKI INNIGEYMSLU!

Glaðlegir starfsmenn í seiðastöðinni Laxey fylgjast með framgangi mála. Stefnt er að því að framleiða 32.000 tonn af laxi á ári. Ljósmynd af heimasíðu Laxey

Landeldið hjá Laxey langstærsta framkvæmdin í Eyjum ,,Landeldið hjá Laxey sem fór í gang árið 2019 breytti miklu. Það er langstærsta framkvæmd sem farið hefur verið í hér í Eyjum. Fjárfesting upp á 40–60 milljarða. Allt þetta kallar á fleira fólk í vinnu og fleiri afleidd þjónustustörf, “ segir Íris sem segir að það sé mjög gott samtal milli atvinnulífsins og bæjaryfirvalda. Það skipti öllu máli þegar verið er að byggja upp heilt samfélag. Þau fyrirtæki sem hafa komið að borðinu eru mjög meðvituð um mikilvægi upplýsingamiðlunar og samráðs.

Hundrað bein störf geta skapast hjá Laxey Á heimasíðu Laxeyjar er að finna upplýsingar um stærð og starfsemi landeldisins í Laxey. Þar kemur fram að framkæmdatímabil við uppbyggingu landeldisins geti tekið allt að sex til sjö ár. Áætlað sé að framleiða 32.000 tonn af laxi á ári. Landeldið geti skapað bein störf fyrir 100 manns en fjöldi fyrirtækja komi að uppbyggingu og þjónustu við Laxey. Öll sú þjónusta skapi fleiri störf.

Áhersla á skipulagsmál og samfélagið í heild ,,Við höfum lagt ríka áherslu á að fylgja skipulagsferlum eftir og tryggja að allt gangi upp. Það er ekki nóg að horfa bara til uppbyggingar í atvinnutækifærum og húsnæði því tengdu. Heldur þarf líka innviði sem styðja við samfélagið í heild, skóla, leikskóla, íbúðarhúsnæði og afþreyingu. Sveitarfélagið er að vinna að fjölbreyttum innviðaverkefnum. Þar má nefna undirbúning að uppbyggingu í Löngu leikskóla með 8–10 deildum, og áform um að byggja hátt nýtt hverfi í Löngulá sem eru um 100 íbúðir á næstu árum, “ segir Íris og bætir við að Vestmannaeyjabær hafi lagt mikla áherslu á fræðslu og fjölskyldumál sem gerir Eyjar að áhugaverðum kosti fyrir ungt fólk sem er að velja sér búsetu. Spennandi verkefni eru í gangi bæði í leik-og grunnskólum í Eyjum og stefnan er bjóða börn frá 12–15 mánaða aldri leikskólapláss. Mikil ánægja hefur verið með markvissa uppbyggingu leikvalla í hverfum sem hefur heppnast mjög vel og er fjölskyldu vænt.

Samgöngur og aðgengi að nægu rafmagni nauðsynlegt Íris segir að til þess að fólk vilji og geti búið í Eyjum þurfi samgöngur að vera í lagi. Í samgöngumálum sé verið vinna með Vegagerðinni og hafnaryfirvöldum að endurnýjun á Gjábakkakanti og það þarf nýja aðstöðu fyrir stórskip, helst stórskipakant fyrir utan Eiðið. Einnig þurfi að tryggja næga flutningsgetu á raforku til Eyja. Undirrituð var viljayfirlýsing milli Landsnets, innviðaráðuneytisins, HS veitna, Vestmannaeyjabæjar og helstu orkunotenda í Eyjum, Laxey og fiskimjölsframleiðendum um raforkuöryggi og framgang orkuskipta. Íris segir það fagnaðarefni að lagning tveggja rafstrengja sé nú í farvegi en lagðir verða tveir raforkustrengir frá spennistöð í Rimakoti skammt vestur af Landeyjahöfn. Fjölskyldur horfa til gæði skólastarfs og þjónustu ,,Með nýjum fyrirtækjum og þróun í sjávarútvegi og ferðaþjónustu skapast þörf fyrir starfsfólk með með t.d. háskóla- og iðnmenntun. Við höfum því lagt mikla áherslu á grunnmenntun og þjónustu síðustu ár.

Fyrsti skammturinn af laxi hefur verið fluttur úr stórseiðahúsi LAXEY yfir í fiskeldiskerin og markaði það tímamót í áframeldi félagsins. Kerin rúma samtals 5.000 rúmmetra af sjó, sem dælt er upp úr borholum. Ljósmyd af heimasíðu Laxey

Við stofnuðum til hvatingarverðlauna og þróunarsjóðs í leik-, grunn,og tónlistarskóla og höfum byggt upp öflugt leikskólastarf sem hefur skilað sér. Skólastarfið og okkar frábæra starfsfólk og nemendur hafa fengið mikla athygli og jákvæða umfjöllun, sér í lagi vegna þróunarverkefnisins, Kveikjum neistann. Við sjáum að þegar fjölskyldur velja sér búsetu, þá horfa þær á gæði skólastarfsins, “ segir Íris sem áréttar að Vestmannaeyjar vilji vera sveitarfélag sem sýnir metnað í menntamálum og leggi upp úr því að börn fái góðan grunn og að þeim sé mætt með því að vera með áskoranir við hæfi.

Ferðaþjónustan og sjávarútvegurinn samtengd ímynd Vestmannaeyja ,,Ferðaþjónustan spilar stórt hlutverk, sérstaklega í tengslum við sjávarútveginn og ímynd Vestmannaeyja. Við viljum byggja upp fjölbreytt atvinnulíf, ekki hafa öll eggin í sömu körfunni, heldur tengja saman ólíkar atvinnugreinar. Sjávarútvegurinn getur skapað upplifanir fyrir ferðamenn til dæmis með því að þeir geti fylgst með bátum koma í höfn eða heimsækja vinnslustöðvar. Þetta styður við fjölbreytileikann og styrkir ímyndina af því sjálfbæra samfélagi sem Vestmannaeyjar eru,“ segir Íris. Baðlón með mikilfenglegu útsýni í bígerð ,,Fyrirhuguð bygging baðlóns Lava Spring Vestmannaeyjar ehf á ofanverðum Skansinum er áhugavert og gleður okkur að finna áhuga fjárfesta á Vestmannaeyjum. Gert er ráð fyrir heitu baðlóni ásamt heitum pottum, gufuböðum og innbyggðum hraunhelli, veitingasölu og annarri þjónustu fyrir gesti lónsins. Verði þetta að veruleika mun það sannarlega draga til sín ferðamenn og á sama tíma auka úrval afþreyingar fyrir heimamenn,“ segir Íris og bendir á útsýnið verði mikilfenglegt þegar horft verði úr lóninu yfir bæinn, á úteyjarnar og út á sjó með Eyjafjallajökul í fjarska.

Alþjóðlegir kvenleiðtogarar í matreiðslu voru gestakokkar á MATEY 2024 þær Adriana Solis Cavita frá Mexíkó, Rosie May Maguire frá Bretlandi og Renata Zalles frá Bólivíu með þeim á myndinni eru verkefnastjórar hátíðarinnar, Gísli Matthías Auðunsson, Frosti Gíslason og Berglind Sigmarsdóttir sem vantar á myndina . Ljósmynd Karl Petersson

,,Við höfum lagt áherslu á að hlúa að og byggja upp grunnstoðir samfélagsins, menntun, þjónustu, uppbyggingu í atvinnu- og húsnæðismálum.

Við höfum lagt áherslu á að fegra umhverfið og tekið utan um fólkið sem hér býr“

Lúxushótel í hrauninu í Skansfjöru til skoðunar Íris segir hugmynd um byggingu lúxushótels við baðlónið í hrauninu í Skansfjöru sem falla muni að miklu leiti inn í hraunið einnig áhugaverða. Þar skapist rými fyrir ferðamenn sem ekki hafa fundið sér viðeigandi gistingu í Eyjum hingað til. Þar eigi gestir kost á að upplifa óviðjafnanlegt útsýni þar sem hafið tekur yfir meirihluta sjóndeildarhringsins og sólin sest í hafið mestan hluta ársins. Þar verði einnig gott útsýni yfir höfnina og innsiglinguna og þar blandist enn á ný saman sjávarútvegurinn og ferðaþjónustan.

Nýsköpun í ferðaþjónustu tengd við hefðbundinn sjávarútveg ,,Gott dæmi um nýsköpun í ferðaþjónustu sem tengist hefðbundnum sjávarútvegi er Sjávarréttahátíðin Matey sem haldinn hefur verið árlega frá 2022. Hátíðin er haldin í samstarfi Ferðamálasamtaka Vestmannaeyja, Fab Lab í Vestmannaeyjum, Ísfélagsins og Vinnslustöðvarinnar, auk veitingastaða og fleiri aðila, “ segir Íris og bendir á að Matey hafi hlotið Fréttapýramídann sem Framtak ársins árið 2024 og sé einhvers konar heildarupplifun fyrir gesti sem og heimamenn. Í frétt Eyjafrétta um viðurkenninguna segir meðal annars að með Sjávarréttahátíðinni Matey, sé markmiðið að vekja athygli á sjávarsamfélaginu Vestmannaeyjum og á sjávarfangi Eyjanna. Einnig að styðja við sjálfbæra

nýtingu hráefna úr sjónum og draga fram sérstöðu Vestmannaeyja sem mataráfangastaðs.

,,Gert er ráð fyrir heitu baðlóni ásamt heitum pottum, gufuböðum og innbyggðum hraunhelli, veitingasölu og annarri þjónustu fyrir gesti lónsins. Verði þetta að veruleika mun það sannarlega draga til sín ferðamenn og á sama tíma auka úrval afþreyingar fyrir heimamenn“

Matey og bláa hagkerfið gera Eyjarnar að jákvæðum áfangastað Aðstandendur hátíðarinnar sem haldinn er á haustin segja Vestmannaeyjar komnar á heimskort matgæðinga. Gestakokkar komi alls staðar að úr heiminum og á hátíðinni 2024 voru sem dæmi eingöngu alþjóðlegir kvennleiðtogar í hlutverki gestakokka.

Með sjávarréttahátíðinni gefa fyrirtæki í sjávarútvegi og tengdum greinum gestum tækifæri á að fá innsýn í starfsemi þeirra og kynnast hvernig bláa hagkerfið tengist saman.

Hlakkar til að tryggja samheldið, vel rekið og fallegt bæjarfélag ,,Sjávarréttahátíðin er enn eitt dæmið um samspil sjávarútvegs og ferðaþjónustu og hvað þau geta áorkað miklu saman. Markmið Mateyjar er að efla ferðaþjónustu, vekja athygli á gæðum íslenskra sjávarafurða og skapa nýjar hugmyndir í matargerð með áherslu á hráefni í heimabyggð. Það hefur heppnast vel og er enn ein rósin í hnappagat samfélagsins okkar, “ segir Íris sem hlakkar til að leggja sitt af mörkum að tryggja samheldið bæjarfélag sem sé allt í senn, vel rekið, öflugt, traust, fallegt og veiti íbúum góða og fjölbreytta þjónustu.

smábátaeigendum og starfsfólki í

sjávarútvegi til hamingju með daginn

Alþjóðlegt samstarf um verndun hafsvæða og líffræði legs fjölbreytileika sjávar

Dagana 6.–8. maí kom alþjóðlegur samstarfshópur evrópuverkefnisins

BioProtect saman í Matís á Íslandi til að halda fyrsta ársfund verkefnisins. Rannsóknar- og nýsköpunarverkefninu BioProtect er leitt af Matís og Hafrannsóknastofnun og stendur til ársins 2028. Þarna koma saman 18 fyrirtæki og stofnanir víða að úr Evrópu með það að markmiði að þróa lausnir til að takast á við loftslagsbreytingar og ógnun manna við líffræðilegan fjölbreytileika sjávar. Verkefnið hefur hlotið 8 milljón evra stuðning frá Horizon Europe rammaáætlun Evrópu um rannsóknir og nýsköpun og er því á meðal stærstu verkefna sem íslenskir aðilar hafa stýrt innan rammaáætlana Evrópu.

Aðalmarkmið BioProtect er að þróa og prófa lausnir sem stuðla að verndun og endurheimt líffræðilegs fjölbreytileika í hafinu. Þá á að vera hægt að nýta þær á mismunandi hafsvæðum Evrópu og sam ræma þær stefnu Evrópusambandsins um líffræðilega fjölbreytni fram til ársins 2030, sem og European Green Deal. Ársfundur verkefnsins var að þessu sinni haldinn á Íslandi í höfuðstöðv um Matís á Vínlandsleið í Reykjavík. Þar hittust þátttakendir víðs vegar að úr Evrópu og gátu borið saman bækur, deilt upplýsingum um fram vindu verkefnisins og samræmt markmið og aðgerðir fyrir næstu fasa. Ísland gegnir lykilhlutverki í verkefninu bæði við verkefnastýringu og sem vettvangur tilrauna og mats á áhrifum vistkerfabyggðra lausna.

HETJUR HAFSINS

TIL HAMINGJU MEÐ

SJÓMANNADAGINN

sala@samhentir.is

samhentir.is

575 8000

Heilt bæjarfélag í einum stálskrokki

Að mörgu er að huga þegar nýtt skip er hannað, allt frá þarfagreiningu að tæknilýsingu frá toppi til táar. Ferlið tekur oft mörg ár og krefst samstarfs milli hönnuðar og kaupanda. Birgir Sævarsson verkefnastjóri hjá Skipasýn segir að oft sé skip hannað jafnvel tíu sinnum áður en lokaafurð lítur dagsins ljós.

Skipasýn er gamalt rótgróið fyrirtæki sem rekja má aftur til ársins 1986. Fyrirtækið hefur sérhæft sig í hönnun á fiskiskipum, breytingum á þeim og endurbyggingu. Það veitir jafnframt hönnunarráðgjöf til fyrirtækja í kringum þjónustuiðnaðinn í laxeldi sem fer ört vaxandi hér á landi.

Sævar Birgisson skipahönnuður stofnaði fyrirtækið á sínum tíma en það er fjölskyldufyrirtæki í dag. Sonur hans, Birgir Sævarsson verkefnastjóri hjá Skipasýn, spjallaði við Sjávarafl um ferilinn sem á sér stað við skipahönnun, hvernig bransinn lýsir sér í dag og þær áskoranir sem framundan eru.  „Í gegnum tíðina höfum við aðallega verið í breytingum á skipum eða smærri verkum sem tengjast rekstri á fiskiskipum. Svo hafa nýsmíðar komið inn sem hálfgerður bónus en það hefur ekki verið megin lifibrauðið okkar. Síðastliðin sex ár þá hefur starfsemin breyst og við höfum haft minna af smærri verkefnum og meira af nýsmíðum. Ég held að það sé vegna þess að flotinn er að minnka, það er verið að fækka skipum. Við höfum verið heppin að fá nýsmíðar því ekkert er gefið í þessum bransa,“ segir Birgir og bendir enn fremur á að markaðurinn á Íslandi sé mjög lítill og að erfitt geti verið að halda velli.

Vissi 12 ára að hann ætlaði að verða skipahönnuður

Sævar, stofnandi fyrirtækisins og faðir Birgis, kemur frá Súðavík og móðir hans er frá Ísafirði. Birgir segir að hann komi af sjómannsætt en báðir afar hans fórust á sjó áður en hann fæddist. „Pabbi hefur alltaf haft mikinn áhuga á skipum og allt frá 12 ára aldri vissi hann að hann ætlaði að verða skipahönnuður.“ Eftir menntaskóla fór Sævar til Danmerkur að nema skipahönnun.

Hann sneri aftur heim um þrítugt og var þá ráðinn á skipasmíðastöð á Ísafirði. Þar tók við framkvæmdastjórastaða þar sem hann hannaði og smíðaði skip. Þar lagði Sævar grunninn að Skipasýn – þó með öðru nafni, Skipahönnun. „Þetta fór vel af stað frá upphafi fyrirtækisins undir nafni Skipasýn og fljótlega eftir hrun varð þetta fjölskyldufyrirtæki þegar pabbi tók alfarið yfir rekstur fyrirtækisins,“ segir Birgir.

„Síðastliðin

sex ár þá hefur starfsemin breyst og við höfum haft minna af smærri verkefnum og meira af nýsmíðum. Ég held að það sé vegna þess að flotinn er að minnka, það er verið að fækka skipum.“

Birgir Sævarsson við smíði á Huldu Björnsdóttir GK-11 í Gijon á Spáni. Ljósmynd/ Aðsend

Bára Huld Beck

Hann segir að iðnaðurinn hafi togað í hann. „Það er svo skemmtilegt að vinna í honum. Þetta er svo fjölbreytt, sérstaklega hvað fiskiskipin varðar. Í einu skipi eru í raun öll þau kerfi sem fyrirfinnast í heilu bæjarfélagi. Það þarf til dæmis að hafa rafmagnsframleiðslu, hitaveitukerfi, fráveitu, skólphreinsun, fæðu og skemmtun – það þarf að hugsa fyrir öllu. Svo er alls konar búnaður í kringum þetta sem er svo spennandi: Fiskvinnslubúnaðurinn, veiðarfærin, fiskileitartækin og skrúfubúnaðurinn. Þetta er svo rosalega „víbrant“,“ segir hann.

Þórunn Þórðardóttir HF-300 í prufusiglingu á Spáni. Skipasýn sá um forhönnun og ráðgjöf á smíðatíma. Ljósmynd/ Aðsend

„Það er mjög mikilvægt að það sé gott samstarf við kúnnann. Þetta er samvinnuverkefni,“ segir Birgir og heldur áfram að útskýra ferlið: „Þegar menn eru orðnir sáttir, þegar búið er að búa til útboðsgögn, hanna skipið og búa til tæknilýsingu sem lýsir skipinu alveg frá toppi til táar, öllum búnaði og stólum og skrúfum og boltum og öllu, þá er þetta sent út til skipasmíðastöðvar. Svo er misjafnt hverjir fá verkefnið eftir því hvernig staðan er í heiminum, skipin okkar hafa verið smíðuð út um allan heim, Noregi, Danmörku, Spáni, Póllandi, Chile, Kína, Taiwan og svo voru smíðaðir fimm frystitogarar í Bangladesh.

Hann segir að eitt til tvö ár fari í undirbúning og svo tvö ár í smíði. Skipið sé síðan í 6 mánaða aðlögunartímabili en hann bendir á að auðvitað taki tíma að læra á nýtt skip og að ferlið allt taki mislangan tíma frá fjórum til fimm árum.

Samfélagið fylgir tækninni og öfugt

Sveiflur eru í þessum bransa eins og annars staðar en hvernig hafa þær haft áhrif á Skipasýn? Birgir segir að skipum hafi fækkað ört, sérstaklega þessari millistærð af bátum 25 til 40 metra, en líka togurum. „Sjávarútvegsfyrirtæki stækka og þeim fækkar. Togskipin okkar eru orðin miklu öflugri og hagkvæmari sem veiða tvöfalt eða þrefalt á við eldri skip. Nú þarftu færri skip og færri menn til að veiða sama afla en á árum áður. Nú veiðir uppsjávarskip á einum mánuði það sem tók nótaskip mörg ár að veiða fyrir nokkrum áratugum. Þessar tölur eru svo klikkaðar, þetta eru orðin svo rosalega öflug skip. Þannig að þetta er í rauninni eðlileg þróun tæknilega séð. Samfélagið fylgir tækninni og tæknin fylgir samfélaginu, þetta helst í hendur.“

„Togskipin okkar eru orðin miklu öflugri og hagkvæmari sem veiða tvöfalt eða þrefalt á við eldri skip.“

Þið hafið þá þurft að vera með puttann á púlsinum í þessari hröðu framþróun síðustu áratuga?  „Já, það er algjörlega þannig. Það er búið að vera rosalega skemmtilega að sjá hvernig hefur tekist til með okkar togskip eða togara. Hvað þeir eru hagkvæmir og öflugir. Útgerðirnar sem eru að skipta út skipunum sínum bera í rauninni nýju skipin við gömlu skipin og þá má sjá hvað þetta hefur skilað þeim miklu. Og það er ekki endilega þannig að það sé rík hefð hjá útgerðum að smíða ný skip, þau kaupa frekar notuð, en oft er það þannig að það borgar sig að smíða nýtt skip sem er sérhannað fyrir útgerðina, hannað að þeirra þörfum og þá fá þeir miklu meira út úr atvinnutækinu.“

Norðmenn og Danir öflugir í skipahönnun

Hvernig myndir þú lýsa markaðnum á Íslandi í skipahönnun í dag? Birgir segir að hann sé að minnka og eldast. „Ég verð ekki var við mikla

Hulda Björnsdóttir GK-11 í prufusiglingu á Spáni. Skipasýn sá um hönnun og ráðgjöf á smíðatíma. Ljósmynd/ Aðsend

nýliðun í skipahönnun þó að sums staðar gangi mjög vel, sérstaklega í framleiðslu á vinnslubúnaði. En í hönnun fiskiskipa er ekki mikil nýliðun hér heima.“ Ekki eru nema um tvö til þrjú fyrirtæki á Íslandi í dag sem sérhæfa sig í skipahönnun miðað við um sex fyrir tíu árum. „Allir eru að verða gamlir karlar sem eru í þessu,“ segir hann kíminn.  Varðandi samkeppni erlendis þá segir Birgir stöðuna gjörólíka. „Norðmenn og Danir eru svakalega sterkir í skipahönnun sem eru okkar helstu samkeppnisaðilar. Við höfum ekkert komist inn í hönnun á uppsjávarskipum, Danir eiga þann markað og Norðmenn. Svo eru þetta miklu stærri fyrirtæki sem sækja á markaðinn hér heima. Við höfum verið heppnir að fá þessi verkefni sem við höfum fengið og þau hafa gengið vel.“

„Það

þarf að endurnýja flotann, það er bara þannig. Það er erfitt að berjast við erlend stórfyrirtæki sem eru með mikið fjármagn til að auglýsa sig en ég er samt bjartsýnn – allavega fyrir okkar hönd.“

Sem dæmi um hönnun Skipasýnar eru togararnir Páll Pálsson ÍS 102 og Breki VE 61. Birgir segir að velgengni þessara skipa hafi hjálpað fyrirtækinu mikið. Hann nefnir einnig Baldvin Njálsson GK 400 og Huldu Björnsdóttur GK 11 sem dæmi um vel heppnuð verkefnið hjá þeim. Þetta séu skip sem hafa skilað góðum árangri og þar af leiðandi dregið að kúnna. Útgerðirnar hætta ekki að smíða skip og viðhalda þeim En talandi um fækkun skipahönnunarfyrirtækja á Íslandi síðustu áratugi, hvernig sérðu fyrir þér framtíðina hjá slíkum fyrirtækjum hér á landi? Birgir segir að ekki sé hægt annað er að vera bjartsýnn. „Það þarf að endurnýja flotann, það er bara þannig. Það er erfitt að berjast við erlend stórfyrirtæki sem eru með mikið fjármagn til að auglýsa sig en ég er samt bjartsýnn – allavega fyrir okkar hönd. Við viljum halda áfram að vinna okkar vinnu og helst stækka.“

Hann greinir frá því að þau hjá Skipasýn hafi verið með á borðinu verkefni fyrir Vinnslustöðina en vegna loðnubrests og fyrirhugaðar breytingar á veiðigjöldum hafi þurft að setja það verkefni á ís. „En það er bara þannig að þetta eru atvinnutæki og fyrirtækin þurfa að halda áfram að viðhalda þeim og vera með ákveðna þróun. Útgerðirnar hætta ekki að smíða skip og viðhalda þeim.“

Vegna þessa er engan bilbug á Birgi að finna. „Við reynum að vera með puttann á púlsinum og fylgja framþróuninni. Það nægir okkur alveg til að leggja drög að góðu verkefni hér heima. Pabbi er af gamla skólanum og vinnur allan sólarhringinn. Ég er ekki að segja að ég gæti gert þetta á sama hátt og hann hefur gert þetta. Ég sé fram á að þurfa tvo menn í staðinn fyrir hann þegar hann hættir á næstu 10 árum,“ segir hann að lokum og hlær.

Strandveiðar 2025

Að horfa á smábáta sigla inn firðina í blankalogni, stútfulla af afla er yndisleg tilfinning. Og að fara á höfnina þar sem hjarta bæjarins er og fylgjast með löndun gefur hverju þorpi og bæ von um að þessi gamla hefð fái að njóta sín áfram, kynslóð eftir kynslóð. Þeir sem hafa sjómennskuna í blóðinu eru hetjur hafsins í orðsins fyllstu og oft á tíðum starfa þeir við vosbúð og kulda.

Strandveiðitímabilið hófst 5. maí og þegar þessi orð eru skrifuð hafa verið gefin út 755 leyfi. Á tímabilinu maí, júní, júlí og ágúst er heimilt að stunda veiðarnar svo framarlega að því tilskyldu að Fiskistofa hafi gefið leyfi til þess. Hver bátur má veiða fjóra daga í hverri viku og óheimilt er að stunda veiðar á svokölluðum rauðum dögum á almaki eða helgidaga sem og föstudaga, laugardaga og sunnudaga.

Strandveiðitímabilið stendur yfir í 48 daga. Heildaraflanum er skipt er niður á fjögur veiðisvæði, sem eru: Svæði A, B, C og D. (Sjá mynd af yfirliti strandveiða). Langflestir bátar hafa róið á svæði A en það nær frá Arnarstapa til Súðavíkur.

Myndin er tekin af Þórði Bragasyni þar sem hann er á strandveiðum. Ljósmynd/ Malín Brand

Yfirlit strandveiðisvæða. Mynd/ Landssamband smábátaeiganda

SVÆÐI B

SVÆÐI C

SVÆÐI D

SVÆÐI A

Hrein íslensk fæðubót frá Eylíf

Eylíf vörurnar fást í öllum apótekum, Hagkaup, Krónunni, Heilsuhúsinu, Fjarðarkaupum og Nettó Ókeypis sending á Dropp stað ef keypt er fyrir 7500 kr eða meira

ÓLAFÍA INGÓLFSDÓTTIR

Ég mæli 100% með Active JOINTS , allra besta bætiefni sem ég hef kynnst

MARGRÉT ÁGÚSTSDÓTTIR

Ég elska íþróttina mína og er ánægð með Active JOINTS

ÁRNI PÉTUR AÐALSTEINSSON

FRIÐRIK BENEDIKTSSON

Meiri orka og betri líðan með Active JOINTS

HRAFNHILDUR JÓNSDÓTTIR

Finn mikinn mun á liðleika mínum

HARTMANN K. GUÐMUNDSSON Ég skipti yfir í Active JOINTS og fljótlega fann ég mikinn mun

SIGRÚN KJARTANSDÓTTIR

Active JOINTS hefur reynst mér einstaklega vel

Sigurbjörg VE 67 sem afhent var Ísfélaginu árið 2024 hefur reynst gott sjóskip sem búið er fjórum togvírum og dregur þrjú troll

Guðmundur Jóhann Árnason,verkefnastjóri samfélags-, umhverfis- og mannauðsmála hjá Ísfélaginu

Tvö glæsileg skip bætast í flota Ísfélagsins

Miklar breytingar hafa orðið á starfsemi Ísfélags hf. sem stofnað var árið 1901. Í lok árs 2023 sameinuðust Ísfélag Vestmannaeyja og Rammi í Fjallabyggð undir nafninu Ísfélag hf. Endurnýjun á flota fyrirtækisins er hafin og hefur Ísfélagið bætt við tveimur nýjum skipum frá sameiningu.

Félagið er með starfsstöðvar í Vestmannaeyjum, á Siglufirði, í Þorlákshöfn og á Þórshöfn. Félagið rekur einnig frystihús og fiskimjölsverksmiðju í Vestmannaeyjum og á Þórshöfn og rækjuverksmiðju á Siglufirði.

Öflugt uppsjávarskip og vel hannað bolfiskskip Guðmundur Jóhann Árnason verkefnastjóri samfélags, umhverfis og mannauðsmála hjá Ísfélaginu var tekin tali af tilefni komu nýju skipanna til Ísfélagsins. ,,Við erum að bæta við okkur tveimur skipum Sigurbjörgu VE 67 sem er nýsmíði sem afhent var Ísfélaginu um mitt ár 2024 og uppsjávarskipinu

Pathway sem fékk nafnið Heimaey VE 1 þegar það var afhent Ísfélaginu í Skagen 20. maí síðastliðinn. Nafnið er félaginu mjög kært og verður það flaggskip félagsins,” segir Guðmundur og bætir við að Sigurbjörg sé bolfiskskip sem er 1678 brúttó lestir að stærð, 44,82 metra langt og 14 metra breitt. Smíði skipsins hófst árið 2022 en það var sjósett í ágúst 2023. Það var skipahönnunarfyrirtækinu Nautic sem hannaði skipið.

Ólafur Einarsson verður skipstjóri á nýja uppsjávarskipinu ,,Heimaey er skoskt uppsjávarskip, sem smíðað var Danmörku í skipasmíðastöðinni Karstensens á Skagen árið 2017 fyrir skoska sjávarútvegsfyrirtækið Lunar Fishing Company í Peterhead. Skipið sem er 2800 brúttó lestir, 78,65 metra langt og 15,5 metra á breidd hefur stundar veiðar á Skotlandsmiðum segir Guðmundur og bætir við að það sé átta til 14 manna áhafnir um borð í skipinu og skipstjóri sé Ólafur Einarsson. Heimaey er nú slipp á Skagen þar sem það verður málað og gert klárt fyrr áhöfnina. Að sögn Guðmundar þurfi að skipta út rafmagni og ýmsu fleira, en um borð í skipinu er breskt rafmagnskerfi með tilheyrandi breskum innstungum sem ekki henta vel fyrir íslensk skip.

Nýja Flaggskip Ísfélagsins,uppsjávarskipið Heimaey í öruggri höfn í Vestmannaeyjum

Aldrei spurning um að kaupa Pathway þegar það kom á sölu ,,Pathway kemur í stað Suðureyjar og Heimaeyjar sem eru í söluferli þegar þetta er skrifað. Skipið er mun fullkomnara en gamla Heimaey og Sigurður að flestu leyti. Það er öflugra, stærra, nýrra og betri aðbúnaður fyrir sjómennina um borð. Þetta mun þýða minni olíueyðslu því Heimaey er mun sparneytnara, sterkara og öflugra í uppsjávarveiðum, sérstaklega í kolmunanum,” segir Guðmundur og bendir á að floti Ísfélagsins sé farinn að eldast. Heimaey var smíðuð 2012 og Sigurður 2014 og það hafi verið komin tími á endurnýjun flotans. Það hafi aldrei verið spurning um að kaupa skipið þegar það kom á sölu. ,,Þetta mun þýða minni olíueyðslu því Heimaey er mun sparneytnara, sterkara og öflugra í uppsjávarveiðum, sérstaklega í kolmunanum,”

Sigurbjörgin með fjórum togvírum og dregur þrjú troll Jóhann segir að Sigurbjörg VE 67 verið smíðuð árið 2024 í skipasmíðastöðinni Celiktrans í Instanbul í Tyrklandi. Hönnun og smíði skipsins hófst áður en Ísfélagið og Rammi sameinuðust og nafnið á skipinu sé komið frá Ramma. Skipið var afhent í júlí 2024. Skipstjórar á Sigurbjörgu eru Sigvaldi Páll Þorleifsson og Sigurður Kolbeinsson. Á skipinu eru tvær fimmtán manna áhafnir og mun það landa bæði í Vestmannaeyjum og á Þórshöfn.

Sigurbjörgin mjög gott sjóskip að sögn áhafnarinnar ,,Sigurbjörgin landaði í fyrsta skipti í heimahöfninni Vestmannaeyjum 6. október 2024. Skipið er með fjórum togvírum sem gerir það að verkum að það getur dregið þrjú troll. Sigurbjörgin hefur verið á stanslausum veiðum eftir að búið var að sníða af ýmsa vankanta eins og gengur og gerist með nýsmíði. En Sigurbjörgin er mjög gott sjóskip að sögn áhafnarinnar sem telur alls 30 manns,“ segir Guðmundur og bætir við að Sigurbjörgin taki 500 kör af fiski og lestin sé nánast sjálfvirk þar með talið flokkari og kælikerfi.

Mikið öryggi fyrir sjómennina ,,Það þarf enginn að standa í lestinni, sem gerir skipið mjög öruggt fyrir sjómennina. Það þarf heldur enginn sjómaður að vera í rennunni sem minnkar slysahættu til muna en rennan er aðal slysastaðurinn um borð í bolfiskskipum,“ segir Guðmundur sem bætir við að Sigurbjörgin komi í stað þriggja annarra bolfiskskipa. Þau eru Ottó N Þorláksson, sem gerður var út frá Eyjum, Fróði og Múlaberg sem gerð voru út frá Siglufirði. Sigurbjörgin muni landa á Þórshöfn og í Vestmanneyjum.

,,Það þarf enginn að standa í lestinni, sem gerir skipið mjög öruggt fyrir sjómennina. Það þarf heldur enginn sjómaður að vera í rennunni sem minnkar slysahættu til muna en rennan er aðal slysastaðurinn um borð í bolfiskskipum“

Höfum fulla trú á því að humarinn komi aftur

Að sögn Guðmundar er Sigurbjörgin hönnuð fyrir bolfisk- og humarveiðar. ,,Þegar farið var af stað í smíði Sigurbjargarinnar var góð humarveiði. Við eigum góðan humarkvóta og erum þess full viss að humarinn komi aftur“ segir Guðmundur.

Fjölbreyttur skipafloti Ísfélagsins

Skip Ísfélagsins eru tíu en tvö af þeim eru í söluferli það eru uppsjávarskipin, Suðurey VE 11 og Heimaey VE 1 (eldri). Önnur uppsjávarskip félagsins eru Sigurður VE 15, Álsey VE 2 og nýjasta skipið sem fékk nafnið Heimaey 20. maí síðast liðinn. Einn frystitogara á Ísfélagið, Sólberg ÓF 1. Bolfiskskipin eru þrjú, Dala Rafn VE 508, Jón á Hofi ÁR 42 og Sigurbjörg VE 67. Einnig á Ísfélagið krókabátinn, Litlanes ÞH 3.

og starfsfólki í

sjávarútvegi til hamingju með daginn

eh f. eh f.

Úr endurunnum veiðarfærum

Undir lok síðasta árs kom fyrsta nótin fyrir fiskeldi sem er framleidd úr endurunnum veiðarfærum og er hún gerð fyrir sjókvíaeldi. Um er að ræða afrakstur í þróunn á veiðarfærum sem var samstarf fyrir tækjanna Nofir, AKVA Group Egersund Net, Aquafil, Grieg Seafood og Hampiðjunnar.

Norska fyrir tækið Nofir sækir meðal annars mörg hundruð tonn af veiðarfærum til Íslands fyrir endur vinnsluverkefni sitt. Til að endurvinna notuð og úr sér gengin veiðarfæri gæti plastmengun minnkað til muna.

Við sendum sjómönnum og fjölskyldum

þeirra sem og öðrum landsmönnum

heillaóskir á sjómannadaginn.

SJÁVARAFL

Þau fiska sem þróa

Aukið virði sjávarafurða í krafti rannsókna og nýsköpunar

Parmesanhjúpuð rauðspretta

800 g rauðsprettuflök (roðlaus)

1 bolli rifinn ferskur parmesan ostur

1 msk reykt paprikukrydd

1 tsk hvítlaukskrydd

Nokkrar greinar af garðablóðbergi

Salt og pipar

Olía til að pensla með

Smjörpappír

Aðferð: Hitið ofninn í 220°c blástur. Blandið saman parmesanostinum, paprikukryddinu og hvítlaukskryddinu saman í skál og salti og pipar eftir smekk. Snyrtið flökin til og þerrið þau með pappír. Setjið smjörpappír á ofnskúffu og raðið flökunum þar á. Penslið fiskinn með olíu og sáldrið parmesan blöndunni yfir fiskinn. Setjið svo nokkrar greinar af timjan ofan á. Bakið fiskinn í 10-12 mínútur í miðjum ofninum.

Með fisknum steikti ég aspas á pönnu og svo er gott að hafa sítrónubáta með til að kreysta yfir fiskinn.

Parmesanhjúpuð rauðspretta. Ljósmynd Björn Árnason

Kokkurinn og veitingahúsaeigandinn Hrefna Sætran en hún sér um rekstur Fiskmarkaðarins, Uppi bar, Skúla Craft Bar og Kampavínsfjélagsins. Sjávarafl þakkar hjartanlega fyrir sig. Ljósmynd Björn Árnason

Til hamingju með daginn sjómenn

Vísir óskar sjómönnum og fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn

Visirhf.is