Expo: Memento Mori

Damien Hirst ‘gedenkt te sterven’ Memento Mori

De wereldberoemde kunstenaar Damien Hirst (1965) heeft niet alleen een fascinatie voor de dood, hij put voor zijn werken ook graag inspiratie uit klassieke thema’s en voorbeelden uit de kunstgeschiedenis. In het Gemeentemuseum in Den Haag was dit eerder al te zien binnen de tentoonstelling De Anatomische Les, maar de warme band met de kunstenaar spreekt ook uit de tentoonstelling Memento Mori.

Damien Hirst, Memento (Butterfly), 2008, 119,3 x 108 cm, fotogravure, gouache, Monique Zajfen Collection

Damien Hirst, Memento (Butterfly), 2008, 119,3 x 108 cm, fotogravure, gouache, Monique Zajfen Collection

Death Explained

De met diamanten bezette schedel For the Love of God (2007), zoals in 2008 getoond door het Rijksmuseum, is een iconisch werk van Damien Hirst. Voordat hij deze heeft gerealiseerd, heeft hij echter een serie schetsen gemaakt. Op een van deze schetsen schreef hij de titel Death Explained. Hij toont vergankelijkheid op een meer klinische wijze, waarin verval geen angst of berusting voor de dood oproept. De schedels die zijn afgebeeld in Hirst’s etsen Memento herinneren aan de dood, ze geven een laatste beeltenis van een gezicht. De vlinders in deze serie staan door hun korte levensduur symbool voor de vergankelijkheid. Hirst kiest voor vlinders omdat ze aan herschepping refereren. De kleurrijke, gespreide vleugels begeleiden de schedels in een regelmatig patroon dat oneindigheid suggereert. Memento Mori is nog tot 30 november te zien.

www.gemeentemuseum.nl

Aan de hand van dit zware thema (de Latijnse uitdrukking betekent ‘gedenk te sterven’) zie je een serie van zijn etsen die een dialoog aan gaan met Rodolphe Bresdin (1822-1885) en zijn leerling Odilon Redon (1840-1916) uit de collectie van het Gemeentemuseum. Bresdin en Redon zagen de dood als een ongrijpbaar mysterie, terwijl het thema bij Hirst veel minder dreigend en waarschuwend aanwezig is. Hij gaat in zijn werk uit van een hedendaagse opvatting, waarin de dood dankzij medische ingrepen steeds meer kan worden uitgesteld.

Leegheid van het aardse leven

De voortdurende nabijheid van de dood en de betrekkelijkheid van het aardse: wie kunstwerken door de eeuwen heen bekijkt, ziet het thema Memento Mori met grote regelmaat terug. Vooral in de zeventiende eeuw werden er veel schilderijen gemaakt over de leegheid van het aardse leven. Niet alleen schedels staan voor deze symboliek, maar bijvoorbeeld ook verwelkte bloemen, klokken of gedoofde kaarsen. Maar ook in de eeuwen die volgden, is dit thema een grote inspiratiebron gebleken.