Peter de Zwaan en zijn thrillers

Peter de Zwaan

“Doorsnee is niet interessant”

Door: Feije Wieringa

Hoeveel boeken hij inmiddels op zijn naam heeft staan, weet hij niet. “Maar inclusief mijn kinderboeken moeten het er tientallen zijn.” Maar ondanks zijn hoge productie is de Nederlandse schrijver Peter de Zwaan nooit echt een grote publiekslieveling geweest. “Ik ben schrijver, geen entertainer. Je zult me nooit zien in een tv-spelletje. Bovendien denk ik dat ik geen boek extra verkoop als mijn kop op de buis verschijnt. Mijn boeken verkopen zichzelf. Ik trek weliswaar minder lezers dan schrijvers die regelmatig in de boekentoptien te vinden zijn, maar daar staat tegenover

“Ik ben schrijver genoeg om dat te waarderen en ik heb er beslist geen behoefte aan om gehyped te worden. Gelukkig leent mijn werk zich daar ook niet voor. Je kunt me het best omschrijven als een vakman die altijd van de pen heeft geleefd. Gelukkig is die pen prima. Verder heb ik twee linkerhanden. Ik ben onhandig, ik kan nog geen spijker in de muur slaan, maar sinds ik heb leren schrijven ben ik daar alleen maar beter in geworden. En op je vraag wat ik als mijn beste boek beschouw, zeg ik: het laatste. Dat zeg ik altijd op die vraag. Ik ben niet iemand die veel achterom kijkt.”

We zitten in een kroeg in de buurt van het station van Enschede, een station dat volgens de Zwaan moeiteloos tot één van de grootste architectonische miskleunen in de hele wereld kan worden gerekend. In de kroeg wordt tijdens ons gesprek een klassiek pianorecital gegeven en dat komt de verstaanbaarheid niet ten goede, maar het bier smaakt er goed en met aantekeningen kan ik ook wel uit de voeten. De Zwaan: “In mijn tijd bij de krant kon ik een interview noteren op de helft van een A-viertje, dat ging altijd goed. Een kwestie van geheugen.”

Om maar met de deur in huis te vallen: je nieuwe boek moet ik nog lezen, mag ik daarom opmerken dat ik Een keel van glas (een autobio keelkanker, F.W.) een van je meest geslaagde boeken vind?

Dat mag je best opmerken. Het is natuurlijk wel een van mijn meest persoonlijke boeken. Het is minder ctie en minder thriller dan veel andere boeken. In feite is dat boek een bewerking van mijn dagboeknotities die ik maakte toen ik in het ziekenhuis voor keelkanker werd behandeld. Ook toen ging het schrijven eigenlijk gewoon door.

van wilde maken. Dat verbaasde me. Niks ten nadele van Verhoeven, maar

Dat realiseer ik me ook. Misschien heeft hij dat zelf inmiddels ook gedaan, want die lm is er dus niet gekomen. Tussen idee en lm sneuvelt er wel eens wat. En dan druk ik me eufemistisch uit.

Nee. Boeken zijn voor mij belangrijker dan films en ik schrijf nooit een boek met in mijn achterhoofd het idee dat ik een verkapt filmscript zit te maken. Bovendien wordt er tegenwoordig al een filmoptie geclaimd als je een kookboek in elkaar hebt geflanst. Aan de andere kant kan een verfilming natuurlijk ook wel eens wat toevoegen aan je werk. Maar ik ben er om gelezen te worden en niet om gezien te worden. Ik schrijf eigenlijk om

het schrijven. Schrijven is niet moeilijk, maar om een boek te schrijven waarvan mensen denken, zoiets heb ik nog niet eerder gelezen, dat is andere koek. Ik probeer dus op een geheel eigen wijze te schrijven en denk daarbij niet aan het grote publiek, maar wel aan mensen die van lezen houden. En ik wil mezelf ook graag verrassen.

Tsja. Die ramp was natuurlijk een drama, maar ik ben geen faction schrijver en ik maak ook geen true crime. Op de dag van de ramp, die ik overigens niet

“Het boek is gebaseerd op de vuurwerkramp, en dan vooral op het feit dat enkele vermisten niet zijn teruggevonden dan wel geïdentificeerd.”

Alter ego? Nou, ik leid zelf een meer ordentelijk leven dan Meeks en een strafblad is mij vreemd. Meeks is een bedenksel van me, een man met wie ik veel kanten op kan, zonder dat het ongeloofwaardig wordt.

Natuurlijk is Meeks een merkwaardig type. Ik schrijf nooit over doorsnee mensen. Doorsnee mensen zijn niet interessant. Vind jij huis-, tuin- en keukentypes interessant? Om die reden vinden veel mensen mij een soort misantroop. Maar het is nou eenmaal niet anders, de doorsnee is hoogst oninteressant.

Je kent mijn werk, dus je zou het antwoord moeten weten. Laat ik het zo zeggen: als je me een boek geeft met een virtuoze plot, maar met een bos hout geschreven, en een boek met inventief gecomponeerde zinnen, dan kies ik voor dat laatste.

Dat is mijn laatste boek, en naar mijn maatstaven dus mijn beste boek. Ik heb een prachtige opening bedacht: De dag dat S.E. Fireworks ontplofte was de gelukkigste dag in het leven van Harmen Saliger.

van dichtbij meemaakte, wist ik al dat er een verhaal in zat. Het is geen boek over de toedracht van de ramp, want daar is inmiddels zoveel over geschreven dat ik daar niets meer aan toe kan voegen. Het is een boek over de nasleep van de ramp. Over de mogelijkheden die ontstaan wanneer de zaken uit de hand lopen. Ik vind het trouwens nog steeds gek dat midden in een woonwijk zoiets kon gebeuren. Maar wist je dat bijna niemand wist dat dat bedrijf bestond? En er was al helemaal niemand die zich ervan bewust was hoe explosief dat geheel was. Nou ja, bijna niemand.

Het boek is gebaseerd op de ramp, en dan vooral op het feit dat enkele vermisten niet zijn teruggevonden dan wel geïdenti ceerd. In Enschede gaat het gerucht dat een mijnheer die enkele ondernemers voor een fors bedrag had opgelicht, van de gelegenheid gebruik heeft gemaakt om zich dood te laten verklaren. Hij zou nu ergens in een ver en warm land de bloemetjes buiten zetten. Er circuleren meer van die verhalen. Sommige lijken aannemelijk. Daar komt nog een verhaal bij; we hadden hier een stadgenoot die de zaak beduvelde en met zijn buit mooi weer speelde op de Antillen. Het leek een luizenleven, maar toch viel het tegen. De arme rijke man werd geteisterd door heimwee naar zijn geliefde Enschede. Je zou het niet voor mogelijk houden als je naar deze vreselijke locatie kijkt, maar het kan. En die heimwee werd hem fataal. Om voeling met het thuisfront te behouden, belde de boef elke zondag met iemand in Enschede. Dat liep uiteindelijk in de gaten.

Wat ik je nu vertel is helemaal waar, er is geen woord aan verzonnen. Hij kon niet leven zonder te weten hoe FC Twente z’n laatste wedstrijd had gespeeld. Soms ligt de humor zomaar voor het oprapen. Deze samenloop van omstandigheden vormt de basis van De vuurwerkramp van Harmen Saliger. Verder is alles ctie. De enige guren in het boek die echt zijn, zijn burgemeester Mans en een paar wethouders, maar die spelen een marginale rol.

Geen idee. Ik ga nu eerst een cruise maken naar Dubai. Dat deel van de wereld moet een mens ook eens bekijken. Normaliter ga ik elk jaar naar Amerika, maar nu wilde ik het anders doen. Maar omdat ik elke dag schrijf, ook tijdens vakanties, komt er in het verre oosten vast wel een idee boven drijven.