CMYK
yurzxkurhÞ÷ 06
28{e rzMkuBçkh, 1916Lkk hkus økktÄeS ÷¾Lkki{kt fkUøkúuMkLke çkuXf{kt nksh hÌkk níkk.
{Lkw»Þyu f{oLkku íÞkøk LkÚke fhðkLkku, çk÷fu fk{LkkLkku íÞkøk fhðkLkku Au.
SANDESH : AHMEDABAD TUESDAY, 28 DECEMBER 2010
íktºkeLke f÷{u
÷kufkuLku ‘çkkLk’{kt hk¾e yLkk{ík fu ð¤íkh yk Ëuþ{kt õÞkt MkwÄe yÃkkíkkt hnuþu ? ykÃkýu íÞkt ÷kufþkne Au. fnuðkÞ Au fu, ÷kufkuLkwt, ÷kufku îkhk, ÷kufku {kxuLkwt þkMkLk yux÷u ÷kufþkne. AuÕ÷k A ËkÞfk{kt ykÍkËe çkkË yk ÷kufþkneLkku yÚko yux÷ku çkË÷kE økÞku Au fu, ËuþLke Mðíktºkíkk MðåAtËíkk{kt çkË÷kE økE Au. ÷kufþkneLkwt s{k ÃkkMkwt WÄkh ÃkkMkwt çkLke økÞwt Au. økwý Ëku»k çkLke økÞk Au. íku{ktLkwt yuf sYhe ÃkkMkwt ‘MktøkXLk’ Au. MktøkXLk nkuÞ íkku rðfkMk ÍzÃke ÚkkÞ. MkkiLku MkkÚku hk¾e [k÷e þfkÞ. MkkiLkku Mk{kLk rðfkMk ÚkkÞ. yk Ãkrhçk¤ ‘MktøkXLk’ yu Wãkuøk-ðuÃkkh- çkU®føk yLku nðu íkku Ãkhkuûk heíku hksfkhý{kt Ãký ßÞkhÚke ‘ÞwrLkÞLk’ çkLÞwt íÞkhÚke õÞkhuf íku Ëq»ký íkku õÞkhuf «Ëq»ký sýkÞ Au. MktøkXLkLkk Lkk{u Mk¥kkLkerÄ íkhefu MkhfkhLkwt Lkkf Ëçkkðe øk{u íkuðe {køk, øk{u íku heíku, øk{u íÞkhu Ãkqhe fhkðe ÷uðkÞ Au. MktøkXLkLkk Lkk{u ‘MkkuËkçkkS’Lku ðÄw {n¥ð {éÞwt Au. ykðwt s yLkk{íkLke çkkçkík{kt yLku fkuE Ãký òíkLkk ‘ð¤íkh’Lke çkkçkík{kt çkLÞwt Au. çktLkuLke Lkeríkyku Mkkhe Au. yLkk{ík yLku ð¤íkh çktLku sYhe Au, Ãký íku yksu su heíku {u¤ððk{kt fu ykÃkðk{kt ykðu Au íku heík ÞkuøÞ LkÚke. yLkk{íkLke çkkçkík{kt fne þfkÞ fu, økwsohkuLkwt yktËku÷Lk yLku ¾uzqíkkuLke ykí{níÞk çktLku ykðe s çkkçkíkku Au. ÷kufkuLku çkkLk{kt hk¾e yLkk{ík Ãkhkýu AeLkðe ÷uðe ÞkuøÞ LkÚke. ¾uzqíkkuLke ykí{níÞk suðk rfMMkk{kt ð¤íkhLkku rðhkuÄ LkÚke, Ãký íku ¾hu¾h fux÷k ¾uzqík ÃkrhðkhkuLku ÃkqhuÃkqhe {¤u Au fu Lknª íku òuðwt òuEyu. yr{íkk¼ çkå[Lk, þhË Ãkðkh suðk Ãký ÃkkuíkkLku ¾uzqík økýkðíkk nkuÞ íkku Mkk[k ¾uzqík þkuÄðk {w~fu÷ Au. yLkk{íkLke çkkçkík{kt MkuLkkLkk rLkð]¥k Wå[ y{÷Ëkhku îkhk [÷kðíkk økwsohkuLkk yktËku÷Lk rðþu Ãký rð[khðwt òuEyu. rLkð]¥kkuLku íkku {çk÷f ÃkuLþLk yLku yLÞ ÷k¼ku {¤íkk nkuðkÚke hkusçkhkusLke ®[íkk LkÚke nkuíke. çkeswt fu, íkuyku rËþkrLkËuoþ ykÃke çkkswyu ¾Mke òÞ Au. ¼kuøkððkLkwt íkku Mkk{kLÞ ÷kufkuyu s nkuÞ Au. nðu Mk{Þ Ãkkfe økÞku Au fu, n¬, yrÄfkhLke MkkÚku Ãkkºkíkk þçË òuzðkLkku. yLkk{íkLkku rðhkuÄ fu{ ÚkkÞ Au ? áüktík MðYÃku òuEyu fu, çku Mk{kLk ÔÞÂõík çkÄe heíku Mkh¾e nkuÞ íÞkhu ‘ÃkAkíkLku yLkk{íkLkku ÷k¼ {¤ðku òuEyu, Ãký íku yuf ð¾ík. ðkhtðkh yLÞLke WÃkuûkkLkk ¼kuøku Lknª. yLkk{íkLkku ÷k¼ ÷uLkkhu Ãký íkuLkku ÃkqhuÃkqhku ÷k¼ ÷E ÍzÃkÚke yux÷wt ykøk¤ ðÄðwt òuEyu fu, íkuLkk MktíkkLkkuLku hkník, AqxAkx fu yLkk{íkLkku ÷k¼ ÷uðku s Lk Ãkzu íkku íku yLÞLku {¤u. ònuh {k÷-r{÷fík íkkuze, ÷kufkuLku çkkLk{kt ÷E {køkýe {kxu ¼kh Lk ËuðkÞ. ½h{kt s, Ãkrhðkh{kt s yufkË-çku MkÇÞku ‘çkkLk’{kt ÷E fkuE çk¤sçkhe MðefkhðkLke ðkík fhu íkku íku fkuý {kLkðk íkiÞkh Úkþu ? íkuðwt s ‘ð¤íkh’Lkwt Au. fwËhíke nkuLkkhíkku, yfM{kíkku ðøkuhuLkk rfMMkk{kt ‘ð¤íkh’ [qfðkÞ Au, Ãký íku {kxu økwLkku yk[hu yux÷u íkuLku ð¤íkh [qfððkLkwt íku õÞktLkku LÞkÞ? økwLkku Au yLku økuhfkÞËu çkLku÷ku ÷êku Ãkeðku íku ½kuh yÃkhkÄ Au.
÷kì økwhw LkÍ{w(yuÆeLkzðkuf{uux½) kýe s{eLkLke Vk¤ðýe ytøku rhrðÍLk÷ nfq{íkLkku WÃkÞkuøk Lk fhe þfkÞ {nuMkq÷ Mk¥kk îkhk ßÞkhu fkuEfLku s{eLk Vk¤ðýeLkk yLkwMktÄkLku ‘MkLkË’ ykÃkðk{kt ykðe nkuÞ íkku ykðe ‘MkLkË’ hË fhðk {kxu {nuMkq÷ yrÄfkhe îkhk rhrðÍLk÷ nfq{íkLkku WÃkÞkuøk fhe s{eLkLke Vk¤ðýe hË fhðk{kt ykðu íkku ykðku s{eLk Vk¤ðýe hË fhíkku rhrðÍLk÷ nwf{ {nuMkq÷ Mk¥kkðk¤kykuLke nfq{ík ðøkhLkku nwf{ økýkÞ, Lkk{Ëkh økwshkík nkEfkuxuo XhkÔÞwt Au fu, yuf ð¾ík s{eLk Vk¤ðýe yLkwMktÄkLku ‘MkLkË’ ykÃkðk{kt ykðe nkuÞ ÃkAe {nuMkq÷ Mk¥kkðk¤kyku îkhk rhrðÍLk÷ nfq{íkLkku WÃkÞkuøk fhe Lk þfu. (Ref.: økku®ðË {khwrík Ãkxu÷ rð. økwshkík Mkhfkh- Lkk{Ëkh økwshkík nkEfkuxo- 2007) - Ãkt. r{rnh Ëuð SðLkðerÚkfk...
«Ërûkýk Mkðkuo¥k{ WÃkkMkLkk
¼khík{kt rðrðÄ Ä{kuo Au yLku ÄkŠ{f MÚkkLkku Ãký. rðrðÄ {trËhku{kt MÚkkrÃkík Ëuðe-ËuðíkkykuLkwt rðrðÄ {n¥ð nkuÞ Au. fux÷kf Ëuð ËþoLk«ÄkLk Au íkku fux÷kf «Ërûkýk«ÄkLk. ¾kMk fheLku Ë¥k ûkuºk{kt «Ërûkýk fhe WÃkkMkLkk fhðkLke «Úkk Au. ðkhkýMke, ríkhw{÷kE, hk{uïh{T, ÃktZhÃkwhe, søkÒkkÚkÃkwhe{kt ËþoLkLke «ÄkLkíkk Au. Lkk{-MktfeíkoLkÚke s WÃkkMkLkk ÚkkÞ. ßÞkt «Ërûkýk ÚkE þfu Au, íÞkt þheh ErLÿÞ yLku {Lk Ãkh íkuLkk Mkqû{ Ãkrhýk{ «kó ÚkkÞ Au. s{ýwt ytøk ËuðíkkLke íkhV hk¾eLku Äe{e økríkyu {kLkrMkf sÃk MkkÚkuLke «Ërûkýk Ëun, çkwrØ yLku r[¥kLkk rðfkh Ëqh fhu Au. þkherhf{kLkrMkf ÔÞkÞk{ MkkÚku «Ërûkýk-sÃk MkkÚku rðfkhkuLkwt fkuE MÚkkLk nkuíkwt LkÚke. rLkÞr{ík ËþoLk yLku «Ërûkýk-sÃk WÃkkMkLkkLke Mkðkuo¥k{ rðrÄ Au.
Ãkkt[{e òøkeh rðrf÷eõMk: y{urhfk W½kzwt Ãkzu Au...
Ãkkt[Mkku- AMkku ð»ko™e ykÞw Ähkðíkwt yuf hkßÞMk{qn yk¾k rðïLku íkuLke þÂõík{kºkLkk ykÄkhÚke LkxLkk Lkk[ Lk[kðu Au. yLku íku ÃkkuíkkLkwt Mk¥kkÃkýwt xfkðe hk¾ðk {kxu fuðk »kzÞtºkku h[u Au fux÷e nË MkwÄe sE þfu Au? íku çkkçkík rðrfr÷õMk suðe ðuçkMkkRxLkk {kæÞ{Úke ¾q÷e ÚkE Au. yk{uÞ yksu Lknª íkku fk÷u ÃkkÃk íkku AkÃkhu [zeLku Ãkkufkhu s. ¼÷u ÃkAe íkuLkwt rLkr{¥k rðrfr÷õMk s fu{ Lk nkuÞ... Ãký ykÃkýk hksLkuíkkyku yk çkÄe çkkçkíkku{ktÚke òu ftEf þe¾ ÷u íkku Mkkhwt. - ËuðuLÿ ËuMkkE, Qý (çkLkkMkfktXk)
yÇÞkMk þY Úkíkkt Ãknu÷kt rðãkÚkeo «ðuþ hË fhkðu íkku íku ‘Ve’ ÃkkAe {u¤ððk n¬Ëkh
økúknf Ãkt[{kt nk÷ [wfkËku ykÔÞku Au fu þk¤k- fkì÷uòuLkkt rðãkÚkeoyku òu yÇÞkMk þY ÚkkÞ íku Ãknu÷k ÃkkuíkkLkku «ðuþ hË fhkðu íkku íku ÃkkAe ¼hu÷ MktÃkqýo “Ve” {u¤ððk n¬Ëkh çkLku Au ! yk çkkçkíkLkku [wfkËku yktÄú ÞwrLkðŠMkxe MkkÚku Mktf¤kÞu÷e rðþk¾kÃkèLk{Lke fkì÷us ykìV MkkÞLMk yuLz xufTLkku÷kuSLku rðãkÚkeoLke «ðuþ Ve Ãkhík ykÃkðk ykËuþ ykÃÞku Au. WÕ÷u¾LkeÞ Au fu yk [wfkËkÚke þk¤k yLku fkì÷uòu Ve Ãkhík fhíke LkÚke. Ãkt[u fkì÷usLku 6 xfkLkk ÔÞks MkkÚku çku {rnLkk{kt hf{ Ãkhík fhðkLkku ykËuþ ykÃÞku Au. òu MktMÚkk çku {rnLkk{kt Ve Ãkhík fhðk{kt rLk»V¤ sþu íkku íkuLku ðkŠ»kf 10 xfkLkk Ëhu ÔÞks [wfððwt Ãkzþu. yuðku Ãký ykËuþ Au ! -rVhkuÍ ze. økkzo, y{ËkðkË
Mkr[Lk yLku MkkÞLkk ¼khíkLkwt økkihð
¼khík Ëuþ íkÚkk ¼khíkLkkt Ëhuf Lkkøkrhf {kxu ¾qçk s ¾wþeLke ðkík Au fu Mkr[LkLke ðLk-zuLke çkuðze MkËeLku y{urhfkLkkt «ríkrcík Mkk{krÞf ‘Ä xkE{’{kt Mk{kððk{kt ykðe Au yLku çkeS çkksw MkkÞLkk Lkknuðk÷t MkwÃkh rMkheÍ xwLkko{uLx SíkeLku ¼khíkLkwt Lkk{ hkuþLk fÞwO Au yLku çkuzr{LxLk ðÕzo hu®føk{kt «Úk{ ¢{u ykðeLku EríknkMk h[e ËeÄku Au. íku ¼khík Ëuþ {kxu ¾qçk s ykLktËLke ðkík Au yk çktLku ¾u÷kzeyku ÃkkuíkÃkkuíkkLke h{ík{kt yk{Lku yk{ «økríkLkkt Ëhuf ÃkøkrÚkÞkt Mkh fhíkk òÞ íkuðe Ëhuf ËuþðkMkeykuLke ykþk Au. - Ä{uoLÿ¼kE yøkúðk÷, ðzkuËhk
Ãkkt[{e òøkeh,
MktËuþ ¼ðLk, ÷kz MkkuMkkÞxe {køko,ð†kÃkwh ík¤kð ÃkkMku, çkkuzfËuð ÃkkuMx ykìrVMk, y{ËkðkË-54
kk
¾çkh Au, ÚkkÞ Au [[ko nt{uþkt ÃkeX ÃkkA¤ Lkef¤ðwt nkuÞ íku Lkef¤u, {Lku íkkhý LkÚke szíkwt.
Äehw¼kE ytçkkýe yLku {nkí{k økktÄe y ríkrÚk fku÷{
- Ãkrh{÷ LkÚkðkýe
yk ÷u¾Lkwt {Úkk¤wt fËk[ fkuELku rðr[ºk ÷køkþu, fkhý fu íku{kt yuf ytíkrLkŠník rðhkuÄk¼kMk Au. Äehw¼kE ytçkkýe yLku {nkí{k økktÄe{kt su yuf Mkk{kLÞ çkkçkík Au íku yu fu, çktLku ¿kkríkyu {kuZ ðrýf yLku çktLkuLkku sL{ økwshkíkLkk Mkkihk»xÙ{kt. fËk[ yk Mkk{kLÞ Mk{kLkíkk s çktLkuLke Mkh¾k{ýe fhðk ykøk¤ «uhu Au fu fE heíku çktLkuLkk ‘SðLkLke MkkËkE’ yLku ‘Wå[ rð[khku’Lkwt MkkBÞ ÞkuøkkLkwÞkuøk yLku Ãkqhf Au. fkuE Ãký yu çkkçkíkLkku RLkfkh Lknª fhe þfu fu, Äehw¼kE ytçkkýe yLku {nkí{k økktÄe çktLku yuðk «¾h ¼khíkeÞ níkk fu su{Lkk Ãkøk nt{uþkt ykÃkýe Ähíke Ãkh szkÞu÷k hnuíkk. çktLku ¼khíkeÞkuLkku WØkh RåAíkk níkk- yuf Mkk{krsf yLku hksfeÞ (ykŠÚkf WÃkksoLk {kxuLkk ykuòh íkhefu yËT¼wík [h¾k MkkÚku) yLku çkeòyu Ëuþ{kt ykŠÚkf yLku ykiãkurøkf «økríkLkkt ÷ûÞ Ãkh MktÃkqýo æÞkLk furLÿík fÞwO. çktLkuyu ÃkkuíkkLke ‘Lkux «uÂõxMk’ rðËuþ{kt fhe yLku íkhík {kËhu ðíkLk ykðe økÞk. çktLkuLku MðÃLkku níkkt - ÃkkuíkkLkk ÷kufku {kxu- ÃkkuíkkLkk Ëuþ ¼khík {kxu. çktLkuLke ÃkkuíkkLkk ËuþLkk ÷kufkuLke þÂõík{kt yÃkkh ©Øk níke. RríknkMkrðËTku yLku Mk{ks rð¿kkLkeykuyu Lk¬e fhðkLkwt Au fu, økktÄeS õÞkhuÞ Äehw¼kELkk ykËþo hÌkk níkk fu Lknª, Ãkhtíkw økktÄeSyu ÞwðkLkkuLkk {kLkMkÃkx WÃkh yu Mk{Þ{kt su yMkh fhe níke íku Äehw¼kELkk WËknhý ÃkhÚke MÃkü ÚkkÞ Au. Äehw¼kE sqLkkøkZ{kt þk¤kLkk yÇÞkMk Ëhr{ÞkLk yuf [¤ð¤ðkËe rðãkÚkeo níkk fu su{ýu ykÍkËeLkk [¤ðr¤ÞkLke {ËË {kxu rðãkÚkeo MkuLkk fkÞohík fhe níke. yk MkuLkk yuf ð¾ík Ãkku÷eMku ¾kuxe heíku Ãkfzu÷k Mðíktºkíkk MkuLkkLkeLku Akuzkðe ÷kðe níke. økktÄeSyu fkÞËkLkku yÇÞkMk Ãkqhku fÞko
ÃkAe Ërûký ykr£fk{kt ðfe÷kík fhe yLku Ërûký ykr£fk{kt hnuíkk ¼khíkeÞku {kxu MkV¤íkkÃkqðof {kuxe Lkkøkrhf [¤ð¤Lke ykøkuðkLke ÷E Ãkhík VÞko. Äehw¼kE Ãký ykÍkËeLkk Mk{Þ ykMkÃkkMk {urxÙf ¼ýe Þ{Lk (íÞkhLkwt yuzLk) økÞk, íÞkt yuf ËkÞfk MkwÄe fk{ fÞwO yLku ¼khík ÃkkAk Vhe Lkðe þYykík fhe. {nkí{kSyu {khk MðÃLkLkwt ¼khík{kt fÌkwt Au fu, “¼khíkLke Ëhuf ðMíkw {Lku ykf»kuo Au. Ÿ[k{kt Ÿ[e {n¥ðkfktûkk
hk¾Lkkh {kýMkLku òuEyu íku çkÄwt ¼khík ÃkkMku Au.” økktÄeSyu su fÌkwt íku {wsçk Äehw¼kEyu fÞwO yLku SÔÞk. Wå[ {n¥ðkfktûkkyku yLku ykt¾{kt MðÃLkku yktS Äehw¼kE ytçkkýe yuzLkÚke ¼khík Ãkhík VÞko. íku{ýu ykŠÚkf {qÕÞð]rØ {kxu nhýVk¤ ¼he. ÷kufkuLke sYrhÞkík Ãkqhe fhu íkuðkt LkkðeLÞMk¼h WíÃkkËLkku ÷kufku MkwÄe ÃknkU[íkkt fÞkO. íku{ýu íku{Lke rðþk¤ ÃkrhÞkusLkk{kt nòhku fk{ËkhkuLku hkusøkkhe ykÃke. íku{ýu íku{Lkk
WíÃkkËLk yLku çkúkLz ÃkËkÚkoLkk ðu[ký{kt Lkðkt Äkuhýku Q¼kt fÞkO. ¼khíkLkk ykÍkËefk¤Lkk «¼kíku, {nkí{k økktÄeSyu fÌkwt níkwt fu, “rnLËwMíkkLk íkuLke fkurx frx «òLke ykŠÚkf ÂMÚkrík MkwÄkhe þfþu yuðe {khe ©Øk sux÷e fËkrÃk Lknkuíke íkux÷e yksu Wßsð¤ Au.” ¼khík 90Lkk Ëþf{kt ykŠÚkf WËkhefhýLkk «¼kíku ÃknkUåÞwt íÞkt MkwÄe{kt Äehw¼kEyu ¼khíkeÞ yÚkoíktºk{kt ÃkkuíkkLke {n¥kk yLku «ËkLk rMkØ fhe ËeÄkt níkkt. Äehw¼kE ytçkkýe yLku rh÷kÞLMk ðirðæÞÃkqýo WíÃkkËLkku yLku Mkuðkyku îkhk ÷k¾ku ÷kufku yLku ½hku MkwÄe ÃknkUåÞk. Mkk{kLÞ {kLÞíkkÚke rðÃkheík, økktÄeS WãkuøkkuLkk rðhkuÄe Lknkuíkk. íku {¬{ heíku {kLkíkk níkk fu, [ku¬Mk [kðeYÃk Wãkuøkku sYhe Au. íku{ýu fÌkwt fu : “[kðeYÃk Wãkuøk ytøkuLke ¼ktsøkz{kt Ãkzâk rðLkk su Wãkuøkku{kt ½ýk ÷kufkuLku MkkÚku MkkÚku fk{ fhðkLke sYh Ãkzu íkuðk y{wf [kðeYÃk Wãkuøkku sYhe Au.” yu MkðorðrËík Au fu, Äehw¼kE ytçkkýeyu íku{Lkk «kusuõxku yLku Vìõxheyku{kt Mk{økú Ëuþ{ktÚke nòhku ÷kufkuLku Lkkufheyku ykÃke. íku{Lke Ëhuf «kusuõx MkkEx òuíkòuíkk{kt ÷½w ¼khík çkLke síkwt. ykzfíkhe hkusøkkhe fu suLkwt íku{ýu MksoLk fÞwO íku fkuE Ãký Mkh¾k{ýeyu rðþk¤ Au. “szíkk VUfe Ëku ! òøkúík Úkkyku ! ÃkkÞkLke ðMíkwykuLkku yÇÞkMk fhku. çkwrØÃkqðof SðLk økk¤ku yLku Äq¤{ktÚke ÄLk fu{ ÃkuËk fhðwt yu þe¾ku.” ykðwt fkuýu fÌkwt níkwt ? [ku¬Mk, {nkí{k økktÄeyu. fkuýu íku Mkkfkh fÞwO ? çkuþf, Äehw¼kE ytçkkýeyu. økktÄeSyu fÌkwt níkwt fu : “{khwt SðLk yu s {khku MktËuþ Au”, Äehw¼kELkwt SðLk Ãký yu «{kýu s Au- Lkðe ÃkuZeLkk Wãkuøk MkknrMkfku {kxu. (÷u¾f rh÷kÞLMk RLzMxÙeÍ r÷r{xuzLkk økúqÃk «urMkzuLx yLku hkßÞMk¼kLkk MkktMkË Au)
zwtøk¤eLkk ËzkLkwt 500 fhkuzLkwt yÚkoþk†
Ãkku ELx ykuV ÔÞq
- rfþkuh Ëkuþe
¼khík zwtøk¤e Ãkh ykVheLk Ëuþ Au. yux÷ku çkÄku ykVheLk fu zwtøk¤eLkk Ÿ[k ¼kðku Ãkh yk¾k ËuþLke Mkhfkh QÚk÷e òÞ íkuðwt ¼khík{kt s çkLke þfu. zwtøk¤e çku òíkLke nkuÞ Au- MkVuË yLku ÷k÷. yk¾k ¼khík{kt {kuxk ¼køkLkkt hMkkuzktykuLke r«Þ ÷k÷ zwtøk¤e Au. {nkhk»xÙ, økwshkík yLku yktÄú«ËuþLkk LkkLkk ¾uzqíkku ÷k÷ zwtøk¤e Wøkkzu Au suLku ykÃkýu hktÄðk{kt yLku Mk÷kz{kt WÃkÞkuøk{kt ÷Eyu Aeyu. yk zwtøk¤e MðkË{kt n÷fe íke¾kþðk¤e nkuÞ Au (ykuAe ÃkLsLx). MkVuË zwtøk¤e ðÄw ÃkLsLx (ík{ík{íke) yLku ykt¾{kt yktMkw ÷kðLkkhe nkuÞ Au. yux÷u hktÄðk{kt íkuLkku WÃkÞkuøk ykuAku, Ãký íkuLkk MðåA f÷h yLku MkwøktÄLkk fkhýu íku MkqÃk Ãkh Atxfkð íkÚkk rÃkíÍk Ãkh ÃkkÚkhðk suðkt fkÞkuo {kxu {kuxk ÃkkÞu ðÃkhkÞ Au. zwtøk¤eLkku Ëzku ¼÷u çknkhÚke {sçkqík ÷køku, Ãký íkuLku Wøkkzðk{kt ¼khu æÞkLk hk¾ðwt Ãkzu Au. MÃkü ÷kELkku{kt nkÚkuÚke íkuLkkt çkes ðkððk Ãkzu Au, yðkhLkðkh ykswçkkswLkwt ½kMk fu f[hku nxkðe ÷uðk Ãkzu Au, rLkÞr{ík Ãkkýe Ãkkðwt Ãkzu Au yLku Ãkkfe økÞu÷e zwtøk¤eLkk Akuz Mkt¼k¤Ãkqðof s{eLk{ktÚke W¾kze ÷uðk Ãkzu Au. ¼khík zwtøk¤e Ãkh ykVheLk Ëuþ Au yux÷u zwtøk¤e {kxu ¼khík íkiÞkh çkòh Au. ¾uzqíkku Ãký íku{ s {kLku Au, yux÷u íku{Lku zwtøk¤eLke ËuþÔÞkÃke {køkLkku Ãkqhku ÏÞk÷ Au. MkVuË zwtøk¤eLkk ¾heËËkhku ykuAk nkuÞ Au yux÷u íkuLku Wøkkzðk {kxu ¾uzqíkkuLku ftÃkLkeyku yøkkWÚke s ¼kðLke ¾kíkhe ykÃku íkux÷ku {k÷ WøkkzkÞ Au. ÷øk¼øk 30 sux÷e Vuõxheyku zwtøk¤eLkk Íeýk Akuíkhkt (^÷uõMk) yLku ÃkkWzh çkLkkððk{kt hkufkÞu÷e Au. yk çkLkkðxku ÞwhkuÃk, yurþÞkLkk y{wf Ëuþku yLku ¼khíkLke {ÂÕxLkuþLk÷ ftÃkLkeykuLkk WíÃkkËLkku{kt ðÃkhkÞ Au. nðu Y. 500 fhkuzLke RfkuLkku{e Ähkðíke zwtøk¤eLke ËwrLkÞk{kt LkðuBçkh {rnLkk{kt fuðwt ¾wþLkw{k ðkíkkðhý níkwt íku òuEyu. ÃkkrfMíkkLk{kt {kuxe s¤hu÷Lkk fkhýu ¼khíkeÞ zwtøk¤eLkk ÃkkfLke ¼khu {kuxe {køk Q¼e ÚkE níke. çkeS çkksw, zwtøk¤e WíÃkkËLk {kxuLke s{eLk{kt 30 xfk ½xkzku LkkUÄkÞku níkku. AqxkuAðkÞku ðhMkkË yLku ðkˤ{Þ ðkíkkðhýu WíÃkkËLk ykuAwt ÚkÞwt níkwt. LkðuBçkhLke þYykíkÚke s {nkhk»xÙLkk s÷økktð
rsÕ÷kLkk ¾uzqíkku ¼rð»Þ ¼k¾ðk ÷køÞk níkk fu, ykuý Mkk÷ zwtøk¤eLkku ¼kð rf÷kuLkk Y. 15 ÚkE sþu. LkVku s LkVku. þhË ÃkðkhLkk yÒk {tºkk÷Þu Ãký fÌkwt, nk, ¼kð ðÄkhu {¤þu. ¾uzqíkkuLku {kus ÚkE Ãkzþu. Mkhfkhu LkðuBçkh {rnLkk {kxu ÷½wík{ rLkfkMk ®f{ík yuf xLkLkk Y. 15,500 Lk¬e fhe. ÷k÷ zwtøk¤eLkk ¾uzqíkLku ÷e÷e LkkuxkuLkkt Úkkufzkt Ëu¾kðk ÷køÞk, Ãký ! LkkrMkf, s÷økktð ðøkuhu {wÏÞ rðMíkkhku{kt zwtøk¤eLkku ðuÃkkh fhLkkhkykuLke fkxuo÷ku h[kðk ÷køke. ßÞkhu rLkfkMk hkufðkLke sYh níke íÞkhu Mkhfkhu rLkfkMkkuLke ÃkhðkLkøke ykÃke. ¾wË yÒk {tºkk÷Þu fÌkwt níkwt fu, yk Mkk÷ zwtøk¤e ykuAk rðMíkkh{kt Wøkkzðk{kt ykðe Au. {ík÷çk fu ¾uzqíkku ¼÷u ¾wþLkw{k {kLku, Ãký ykøk¤ {kuxe ¾kÄ Lkshu Ãkze hne níke. fMxBMk zâwxe yuðe heíku hk¾ðk{kt ykðe fu, zwtøk¤e rðËuþku{kt Ãkøk fhe økE, økkuzkWLkku{kt AqÃkkE økE yLku çkòh çku Mkókn{kt s rf÷kuLkk Y. 15Lku ðxkðe økÞwt. íkku þwt ¾uzqíkku {k÷uíkwòh ÚkE økÞk ? Lkk. MkhfkhLku ¾çkh níke fu, [k÷w Mkk÷ ykuAku Ãkkf ykðþu, Ãký yuf çkksw rLkfkMk {kxu ÃkhðkLkøke ykÃkðk{kt ykðe íkku çkeS çkksw ÃkkrfMíkkLk{kt hu÷ ykðe nkuðkLkk fkhýu íkuLku ‘MknkÞ’ fhðk ¼khíkLkwt ÓËÞ ÿðe QXâwt nkuðkÚke zwtøk¤eLkku sÚÚkku ÃkkrfMíkkLk {kuf÷ðk{kt ykÔÞku. zwtøk¤e fkxuo÷kuLke øku{ MkV¤ hne, fkhý fu {kuxk ÃkkfLkk Lkk{u ¾uzqíkku ÃkkMkuÚke MkMíkk{kt {k÷ Ãkzkðe ÷uðk{kt ykÔÞku suLke ykðf{ktÚke rz÷hku, ð[urxÞkyku, nku÷Mku÷hku, MxkurfMxku, ftÃkLkeyku, yusLxku ðøkuhu MktÏÞkçktÄ ÷kufkuyu ÃkkuíkkLkku ‘fx’ ÷eÄku yLku su fktE f{kýe ykðe íku øk¤ýeLkkt fkýktyku{ktÚke ¾uzqíkkuLkk çkË÷u {kuxk ¼køku çkeò
nkÚkku{kt Mkhfe økE. “«íÞuf rMkÍLk þY Úkíkkt Ãknu÷kt ¾uzqík yuf {kuxku swøkkhLkku Ëkð ¾uze ÷uíkku nkuÞ Au. íku Au- ÷k÷ zwtøk¤e ðkððe fu MkVuË ! yuf ðkh rLkýoÞ ÷uðkE økÞku yux÷u ¾uzqíkLkwt ¼krð rLkrùík ÚkE òÞ Au. ÷k÷ yLku MkVuË ðå[uLke ÃkMktËøke yux÷u fkt íkku Ãkw»f¤ f{kýe yÚkðk {kÚku nkÚk ËE ½uh çkuMkðkLkku ðkhku”, íku{ økwshkíkLkk yuf òýeíkk ¾uíke rLk»ýkík sýkðu Au. fE heíku ? ftÃkLkeykuLke {køk nt{uþkt y{wf òíkLke zwtøk¤e s nkuðkÚke ¾kMk «kuMku®Mkøk fhe þfkÞ íkuðe zwtøk¤eLkk çke ftÃkLkeyku ¾uzqíkkuLku RMÞw fhu Au. ¾uzqíkkuyu xufTLkku÷kuSLkku WÃkÞkuøk fhe WíÃkkËLk ðÄkhu ÷uðkLkwt nkuÞ Au. ¾uzqíkkuLku ‘ftÃkLke MkÃ÷kÞ’ ÃkØrík{kt [ku¬Mk LkVku {¤ðkLke ¾kíkhe WÃkhktík Ë÷k÷e, xÙkLMkÃkkuxo, Mxkuhus ðøkuhu Ãkh ¾[o Úkíkku LkÚke. ftÃkLkeyku yk heíkLkku {k÷ huze{uEz MkqÃkku, økúuðe yLku ÃkuMx çkLkkððk{kt WÃkÞkuøk fhu Au. MkVuË zwtøk¤e yux÷u ¾uzqíkLku ykuAe ykðf, Ãký [ku¬Mk ykðf, Ãký ÷k÷ zwtøk¤e WøkkzLkkh ¾uzqík {kxu sux÷wt {kuxwt òu¾{ íkux÷e {kuxe ykðfLkk [kLMk Ãký ¾hk. ÷k÷ zwtøk¤eLkk çkòh{kt ¼kð ðÄu yux÷u ¾uzqíkkuLku øk¤kELku ykðíkku LkVku nkuðk Aíkkt Mkkhe f{kýe ÚkkÞ. zwtøk¤eLkk ¼kð rf÷kuLkk Y. 80 çkòh{kt øk]rnýeLku [qfððk Ãkzu íÞkhu ¾uzqíkLku Lkkt¾e ËuíkktÞu Y. 10Úk 15 sux÷e hf{ {¤u. çkkfe ðå[uLke {÷kE fkuE Ãký òíkLkwt rhMf ÷eÄk rðLkk ð[urxÞk ¾kE òÞ. ¾uzqík yk{ Aíkkt rMkÍLk ÃkAe MkkuLkeLku íÞkt ½huýkt çkLkkððk ÃknkU[e òÞ íkuðwt çkLku ¾hwt. yk ðkík ÚkE Mkkhe rMkÍLkLke, Ãký çkÄk ¾uzqíkku ÷k¼ ¾kxðk ÷k÷ zwtøk¤e ðkðu íkku ? yuðk Ãký Ëk¾÷k LkkUÄkÞk Au ßÞkhu Ãkw»f¤ ÃkkfLkk fkhýu zwtøk¤e 50 ÃkiMku rf÷ku íkhefu Ãký ðu[kE Au. zwtøk¤eLkk ÃkkfLkku ðe{ku ÷uðkíkku LkÚke. fkt {k÷k{k÷ fkt VqxÃkkÚk Ãkh. ykuAku Ãkkf Aíkkt zwtøk¤eLke rLkfkMk WÃkhktík ßÞkhu þkuxuosLkk ¼ýfkhk ðkøkðk ÷køÞk íÞkhu s zwtøk¤eLke ykÞkíkku fhðkLkk çkË÷u íkuLkk Ãkh RBÃkkuxo zâwxeLkku çkkus ÷ËkÞku. ÷wå[k ¾u÷kzeykuLku ¾çkh níke fu, þkuxuos{kt ¼kð ðÄðkLkk s Au. çkLÞwt Ãký íku{ s. ÃkkrfMíkkLkLku yuõMkÃkkuxo fhðkLkk çkË÷u ÃkkrfMíkkLkÚke zwtøk¤e ykÞkík fhðkLkk rËðMkku ykÔÞk. ¼kð ÍzÃkÚke ðÄðk ÷køÞk yLku zwtøk¤eLkku ¼kð rf÷kuËeX Y. 70 ÷øk¼øk Mk{økú ¼khík{kt ÚkE økÞku.
kk
V÷uþ
Ãknu÷e ðkh f{ŠþÞ÷ {qðeLkwt rLkËþoLk ÚkÞwt
28 rzMkuBçkh, 1895Lkk hkus Ãknu÷e ðkh f{ŠþÞ÷ rVÕ{Lkwt rLkËþoLk fhðk{kt ykÔÞwt níkwt. yk rLkËþoLk ÃkurhMkLkk økúkLz fuVu ¾kíku fhðk{kt ykÔÞwt níkwt. ÷wEMk yLku ykuøkMx ÷wr{he Lkk{Lkk çku £uL[ ¼kEykuyu fu{uhk «kusõxh, suLku rMkLku{uxkuøkúkV íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au, íkuLke þkuÄ fhe níke yLku íku{Lkk îkhk s yk f{ŠþÞ÷ {qðeLkwt rLkËþoLk fhðk{kt ykÔÞwt níkwt. ÷wr{he ¼kEykuyu {k[o 1895{kt s íku{Lke þkuÄLku sLkíkk Mk{ûk {qfðk yuf þkuxo rVÕ{Lkwt ykÞkusLk fÞwO níkwt. 28 rzMkuBçkhLkk hkus Ãknu÷e ðkh ÔÞkðMkkrÞf Äkuhýu £uL[ SðLkþi÷eLku Wòøkh fhíke rVÕ{Lke þkuxo rMkheÍ hsq fhðk{kt ykðe níke. {qðe xufLkku÷kuSLkk WËT¼ð yLku íkuLkk rðfkMkLku ÷økíke þkuÄku 1830{kt [h{Mke{kyu níke. çkuÂÕsÞ{Lkk òuMkuV Ã÷uxku yLku ykurMxÙÞkLkk rMk{kuLk MxuBVhu VuLkkrfMxkuMfkuÃk Lkk{Lkk ÞtºkLke þkuÄ fhe níke. yk ÞtºkLke {ËËÚke yuf he÷ fu Ãkèe M÷kux{kt [k÷íke hnuíke y™u rVÕ{Lke rMkheÍLku ÃkzËk Ãkh hsq fhe þfkíke. Ãkrhýk{u yuf yk¾e rVÕ{ fkuE Ãký hwfkðx rðLkk òuíkkt nkuEyu íkuðku ¼kMk Úkíkku. {kuþLk rÃkõ[h {kxu yk ÞtºkLke þkuÄ ÃkkÞkYÃk Mkkrçkík ÚkE níke. 1890{kt Úkku{Mk yurzMkLk yLku íku{Lkk 28 rzMkuBçkh 1895 ykrMkMxLx rðr÷Þ{ rzrfLMkLku Ãknu÷e ðkh {kuþLk rÃkõ[hLku íkkáþ fhíkkt fu{uhkLke þkuÄ fhe níke. yk fu{uhkLku rf{uxkuøkúkV íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðíkku. Úkku{Mk yurzMkLkLke þkuÄÚke ÷wr{he ¼kEyku ½ýk «¼krðík ÚkÞk níkk yLku íku{ýu ykÄwrLkf {qðe fu{uhk «kusuõxhLke þkuÄ fhe níke. yk «kusuõxhLke {ËËÚke Ãknu÷e ðkh ÃkzËk Ãkh f{ŠþÞ÷ rVÕ{Lkwt rLkËþoLk fhðk{kt ykÔÞwt níkwt.
ytíkhLkku yuf íkkh
zkì. nheþ rîðuËe
‘MktMkkhLkkt Mkw¾kuLkwt Ëw:¾{Þ MðYÃk’ Ãkrhýk{íkkÃkMktMfkhËw:¾i økwýð]r¥krðhkuÄkíkT [ Ëw:¾{uð MkðO rððurfLk: > MktMkkhLkk ykf»kof ÷køkíkkt Mkw¾ku fuðkt nkuÞ Au ? íkuLkk rðþuLke MkhMk {òLke ðkík Ãkkíkts÷ ÞkuøkËþoLkLkk WÃkhLkk Mkqºk{kt fhðk{kt ykðe Au. ykÃkýLku MkkiLku MktMkkhLkk Mkw¾ði¼ð Ãknu÷e árüyu s øk{e síkk nkuÞ Au- ÷ð yux VMxo MkkEx yLku íkuLku «kó fhðk {kxu ykÃkýu ®sËøke¼h ËkuzkËkuz fhíkkt hneyu Aeyu. ykÃkýk yu çkÄk «ÞíLkkuLkk ytíku íku{ktÚke ykÃkýLku su ftE fnuðkíkwt Mkw¾ «kó ÚkkÞ Au, íku Ãký Auðxu íkku Ëw:¾ yLku õ÷uþ ykÃkLkkhwt nkuÞ Au. Mkw¾Lku {u¤ðe ÷eÄk ÃkAe yuLke rLkhÚkofíkkLkku ÏÞk÷ ykðíkku nkuÞ Au, Ãkhtíkw yuLku {u¤ððk {kxu ®sËøkeLke su y{qÕÞ ûkýku ykÃkýu økw{kðe nkuÞ Au íku õÞkhuÞ ykÃkýu ÃkkAe {u¤ðe þfíkk LkÚke yLku yk heíku Mkw¾ {u¤ððkLke yktĤe Ëkuz{kt yk¾wt SðLk Mk{kó ÚkE síkwt nkuÞ Au. MktMkkhLkk su Mkw¾kuLke ÃkkA¤ ykÃkýu rLkhtíkh Ëkuzíkk nkuEyu Aeyu íku Ãký ytíku íkku ºký «fkhLkwt Ëw:¾ ykÃkLkkh nkuÞ Au. WÃkhLkk Mkqºk{kt fÌkwt íku «{kýu Mkíð, hsMk yLku ík{kuøkwýLku ykÄkhu ykÃkýLku íku Ãkrhýk{ Ëw:¾, íkkÃk Ëw:¾ yLku MktMfkh Ëw:¾ ykÃkíkk nkuÞ Au. MktMkkhLkk fnuðkíkkt çkÄkt Mkw¾kuLke ytrík{ Ãkrhýíke íkku Ëw:f s nkuÞ Au. ¼ík]onrh {nkhksu fÌkwt Au íku «{kýu MktMkkhLkk ík{k{ Mkw¾kuLkk WÃk¼kuøk{kt Ëw:¾ËkÞf çkLkíkk nkuÞ Au. Mkw¾Lku «kó fhðkLke ykÃkýe RåAkyku yLktík nkuÞ Au yLku yk RåAkykuLke ÃkqŠík õÞkhuÞ ÚkE þfíke nkuíke LkÚke. íkku ÃkAe nðu «&™ yu ÚkkÞ Au fu, Mkw¾Lkwt Mkk[wt MðYÃk fÞwt? MktMkkhLkk fnuðkíkk Mkw¾kuLku «kó fhðk {kxu Ãknu÷kt yLkuf fü yLku Ëw:¾ MknLk fhðk Ãkzíkk nkuÞ Au. íku Mkw¾ «kó ÚkE økÞk ÃkAe íkuLku Mkk[ððk {kxu Ãký «ÞíLk fhðk Ãkzíkk nkuÞ Au yLku yu Mkw¾ ßÞkhu Ëqh ÚkE òÞ Au, íÞkhu Ãký íku ykÃkýk Ëw:¾ yLku þkufLkwt fkhý çkLkíkk nkuÞ Au. yk heíku yk fnuðkíkk çkÄk s Mkw¾ku þYykík{kt, {æÞ{kt yLku ytík{kt fuð¤ Ëw:¾Lkwt s fkhý çkLkíkk nkuÞ Au. çkkfe yæÞkí{Lke árüyu Mkk[k yÚko{kt Mkw¾e Úkðwt yu íkku ykÃkýku sL{rMkØ yrÄfkh Au. MkíkT, r[íkT yLku ykLktË yu ykÃkýwt Mkk[wt MðYÃk Au. Mkw¾þktrík, «u{ yLku ykLktËLkku yûkÞ ¼tzkh ykÃkýkt MkkiLke ytËh Ãkzu÷ku Au yLku yk ûkýu íku nkshknsqh Au.
zkì. MkuLk suðk ÷kufku fu{ LkfMk÷ku MkkÚku òuzkÞ Au? Au. òufu suyuLkÞw Ãký MkkBÞðkËeykuLkku yu fMxÙk fku{uLx -hksuþ þ{ko {LkkÞ yœku Au íkuÚke MkuLkLke MkkBÞðkË yLku LkfMk÷ðkË
f÷{kzeLkkt fki¼ktzkuLkk ff¤kx yLku hkòLke hk{kÞý{kt A¥keMkøkZLke fkuxuo su{Lku LkfMk÷kuLku MkkÚk ykÃkðk {kxu hkßÞÿkunLkk ykhkuÃke XuhðeLku ykSðLk fkhkðkMkLke Mkò Vxfkhe Au íku zkì. rçkLkkÞf MkuLkLke Mkò Mkk{u {kLkðkrÄfkhðkËeykuyu {[kðu÷e fkøkkhku¤ ËçkkE økE Au. MkuLkLke Mkò Mkk{u yk{ íkku yktíkhhk»xÙeÞ Míkhu Ãký ff¤kx þY ÚkÞku Au Lku yuBLkuMxe RLxhLkuþLk÷ suðe MktMÚkkyu Ãký íkuLke xefk fhe Au Ãký yíÞkhu {erzÞkLku f÷{kze, hkrzÞk, hkò ðøkuhu{kt yLku íku{Lke [xÃkxe ðkíkku{kt ðÄkhu hMk Au yux÷u yk ff¤kx fkuELku fkLku Ãkzíkku s LkÚke. A¥keMkøkZLke yËk÷íku ¼÷u zkì. rçkLkkÞf MkuLkLku hk»xÙÿkune ònuh fheLku ykSðLk fkhðkMkLke Mkò Vxfkhe nkuÞ Ãký zkì. MkuLkLkku hufkuzo økheçkkuLke Mkuðk fhLkkhk yLku MðkMÚÞ ûkuºku ¢ktríkfkhe Ãkøk÷kt ÷uLkkhk Mkuðk¼kðe zkìõxh íkhefuLkku Au. zkì. rçkLkkÞf MkuLk {q¤ íkku çktøkk¤e Au Ãký yktÄú{kt QAÞko Au. MkuLk ÔÞðMkkÞu ÃkerzÞkrxÙrþÞLk Au yLku yktÄúLkk ðuÕ÷kuhLke r¢rùÞLk {urzf÷ fku÷us{ktÚke yu{çkeçkeyuMk yLku yu{ze fÞwO Au. yktÄú LkfMk÷ðkËeykuLkku økZ {LkkÞ Au íkuÚke MkuLk fku÷us{kt níkk íÞkhu s LkfMk÷ðkËLkk htøku htøkkÞk nkuðkLke ÃkqhuÃkqhe þõÞíkk Au. yu{ze fÞko ÃkAe MkuLk Lkðe rËÕneLke sðknh÷k÷ Lknuhw ÞwrLkðŠMkxe{kt MkuLxh Vkuh MkkurþÞ÷ {urzrMkLk yuLz fkuBÞwrLkxe nuÕÚk{kt VufÕxe íkhefu òuzkÞu÷k. yk MkuLxh ¼khík{kt MkkiÚke «ríkr»Xík {urzf÷ MkuLxh
«íÞuLke ©æÄk ynª ðÄkhu {sçkqík ÚkE. ynª s íku{Lke {w÷kfkík hrþÞLk Þwðíke Er÷Lkk MkkÚku ÚkE yLku MkuLk Er÷LkkLku Ãkhýe økÞk. Er÷Lkk Ãký zkìõxh Au. òufu, MkuLk çkeò MkkBÞðkËeykuLke su{ fku÷us{kt fu ÞwrLkðŠMkxe{kt çkuMkeLku Mk{ksLku çkË÷e Lkk¾ðkLke ðkíkku fhLkkhk Lknkuíkk, yux÷u çknw s÷Ëe íku{ýu yk Lkkufhe Akuze yLku {æÞ«ËuþLkk nkuþtøkkçkkË ykðe økÞk Lku økheçkkuLke Mkuðk fhðkLke þYykík fhe. yk ðkík 1970Lkk ËkÞfkLke Au yLku yu ð¾íku íkku A¥keMkøkZ yÂMíkíÔk{kt Ãký Lknkuíkwt ykÔÞwt. yu s{kLkk{kt zkìõxhku s çknw ykuAk níkk yLku íku{kt Ãký Mkuðk fhðkðk¤k íkku ¼køÞu s {¤íkk. ykrËðkMke rðMíkkhku{kt sELku Mkuðk fhðe yu ðkík s çknw {kuxe níke yLku yu s{kLkk{kt MkuLku ykrËðkMke rðMíkkh{kt Äqýe ľkðu÷e. {æÞ«Ëuþ yu ð¾íku çknw ÃkAkík rðMíkkh økýkíkku fu{ fu {kuxk ¼køkkuLkku rðMíkkh Ãknkze yLku ykrËðkMkeykuLkku níkku yux÷u íÞkt MðkMÚÞ MkuðkykuLkwt Míkh yufË{ fÚk¤e økÞu÷wt níkwt. MkuLk yLku Er÷Lkkyu {urzf÷ MkuðkykuLktw Míkh MkwÄkhðk {kxu YÃkktíkh Lkk{Lke yuf MktMÚkk þY fhe yLku ykhkuøÞ Mkuðk MkkÚku Mktf¤kÞu÷k fkÞofhkuLku íkk÷e{ ykÃkðk {ktze. yk íkk÷e{çkØ fkÞofhku ÃkAe swËkt swËkt økk{ku{kt Vu÷kE òÞ yLku íÞkt íkk÷e{ íkÚkk MkuðkfuLÿku þY fhu. yk WÃkhktík YÃkktíkh îkhk Mkk{krsf MkwÄkhýkLkku fkÞo¢{ Ãký nkÚk ÄhkÞku. MkuLk-Er÷Lkkyu ËkYçktÄe {kxu Íwtçkuþ [÷kðu÷e. yu s heíku {rn÷kyku yLku
CMYK
ykrËðkMkeyku Ãkh Úkíkkt yíÞk[khku Mkk{u Ãký YÃkktíkhu Íwtçkuþ þY fhe níke. rçkLkkÞf MkuLku {æÞ«Ëuþ Mkhfkh MkkÚku {¤eLku Ãký ykhkuøÞ Mkuðkyku{kt MkwÄkhku fhðk{kt çknw {kuxwt ÞkuøkËkLk ykÃÞwt Au. 1980Lkk ËkÞfk{kt rçkLkkÞf MkuLk nkuþtøkkçkkË AkuzeLku hkÞÃkwh ykðe økÞk. ynª íku{ýu «kÚkr{f ykhkuøÞ fuLÿku Q¼kt fhðk{kt MkhfkhLke ¼hÃkqh {ËË fhe. MkuLk hkßÞ MkhfkhLke ykhkuøÞ Mkuðk ytøkuLke Mk÷knfkh Mkr{rík{kt Ãký níkk. ynª íku{ýu ¾kýku{kt fk{ fhíkk fk{Ëkhku {kxu fux÷eÞ ÞkusLkkyku Ãký y{÷{kt {qfkðzkðe. òufu, A¥keMkøkZ hkßÞ yÂMíkíð{kt ykÔÞwt yu MkkÚku s ynª Lkðkt Ëq»kýkuLke þYykík ÚkE yLku yu MkkÚku s rçkLkkÞf MkuLk Mkuðk¼kðe zkìõxhLke ¼qr{fk AkuzeLku {kLkðkrÄfkhðkËeLke ¼qr{fk{kt ykðe økÞk. yk s økk¤k{kt LkfMk÷ku MkkÚku íku{Lkk MktÃkfkuo ðæÞk yLku íku Ãkkuíku Ãký LkfMk÷ðkËe [¤ð¤{kt ðÄkhu Mkr¢Þ ÚkÞk nkuðkLkwt Ãký {LkkÞ Au. òufu, rçkLkkÞf MkuLk Ãkkuíku LkfMk÷ðkËeyku MkkÚku íku{Lku MktçktÄ nkuðkLkku fu íku{Lke rntMkkLku íku Mk{ÚkoLk ykÃkíkk nkuðkLkku RLkfkh fhu Au Ãký MkkÚku MkkÚku LkfMk÷ðkËeyku Mkk{u ®nMkkLkk WÃkÞkuøkLkku Ãký rðhkuÄ fhu Au. zkì. MkuLkLkk {íku LkfMk÷ðkËe ®nMkkLku zk{ðkLkku ©uc hMíkku y®nMkf [¤ð¤ yLku ðkík[eíkLkku s Au. yk MkuLkLke rð[khÄkhk Au yLku A¥keMkøkZLke ¼ksÃk MkhfkhLku yk rð[khÄkhk øk¤u Qíkhíke LkÚke. òufu MkuLk Mkk{u ¼ksÃk MkhfkhLku MkkiÚke {kuxku ðktÄku Mk÷ðk swz{ Mkk{uLkku íku{Lkku Wøkú rðhkuÄ Au. A¥keMkøkZ{kt Mkhfkhu s
LkfMk÷ðkËeyku Mkk{u ÷zðk {kxu ykrËðkMkeykuuLku nrÚkÞkhku ykÃÞkt Au yLku Mk÷ðk swz{ [¤ð¤ þY fhe Au. rçkLkkÞf MkuLkLkk {íku yk Íwtçkuþ îkhk Mkhfkh ykrËðkMkeyku{kt ¼køk÷k Ãkkze hne Au yLku MkkÚku MkkÚku su ÷kufku A¥keMkøkZ{kt ykðu÷ku ¾rLkòuLkku ¾òLkku WãkuøkÃkríkykuLku MkkUÃke ËuðkLke hkßÞ MkhfkhLke {u÷e {whkË Mkk{u ÷zu Au íku{Lku ¾ík{ Ãký fhe hne Au. rçkLkkÞf MkuLku ðkthðkh MkíÞþkuÄf xe{ku {kuf÷eLku hkßÞ MkhfkhLkk yk yr¼ÞkLk{kt fE heíku rLkËkuo»k LkkøkrhfkuLku {khðk{kt ykðu Au íkuLkku ¼ktzku VkuzðkLkku Ëkðku fÞkuo Au yLku íkuLku fkhýu íku MkhfkhLke ykt¾{kt ykðe økÞu÷k. þYykík{kt íkku A¥keMkøkZ Mkhfkhu íku{Lke yðøkýLkk fhe Ãký ÃkAe 2007{kt íku{Lku ÃkfzeLku su÷{kt Äfu÷e ËeÄk. A¥keMkøkZ Mkhfkhu íku ÃkAe rçkLkkÞf MkuLkLku fkuELku {¤ðk Ãkh Ãký {LkkE Vh{kðe ËeÄe níke. yu {kxu íku{ýu yuðtw fkhý ykÃku÷wt fu rçkLkkÞf MkuLkLke MkwhûkkLkkt fkhýkuMkh yk rLkýoÞ ÷uðkÞku Au. rçkLkkÞf MkuLkLke ÄhÃkfz ÃkAe íkhík s {kððkrÄfkhðkËeyku {uËkLk{kt ykðe økÞk yLku yu ð¾íkÚke s rðhkuÄ «ËþoLkku þY ÚkE økÞkt níkkt. rçkLkkÞf MkuLk Ãký ÃkkuíkkLke {wÂõík {kxu Ãknu÷kt nkEfkuxo{kt yLku ÃkAe Mkw«e{ fkuxo{kt yÃke÷ fhe níke. òufu, nkEfkuxuo íku{Lke yÃke÷ Vøkkðe ËeÄe níke. Mkw«e{ fkuxuo Ãký íku{Lke yÃke÷ Vøkkðe ËeÄe níke. yu ÃkAe A¥keMkøkZ Mkhfkhu rçkLkkÞf MkuLkLkku çknkhLke ËwrLkÞk MkkÚkuLkku MktÃkfo s fkÃke LkkÏÞku níkku. òufu, yu ÃkAe íku{Lke íkrçkÞík çkøkze yux÷u Auðxu {u 2009{kt Mkw«e{ fkuxuo íku{Lku ò{eLk ykÃÞk níkk. yk çkÄe «r¢Þk [k÷íke níke
íÞkhu rçkLkkÞf MkuLk ÃkkuíkkLke íkhVuý{kt fkuxo{kt {knku÷ Q¼ku ÚkkÞ íku {kxu ðkhtðkh þktríkLke yÃke÷ku fÞuo síkkt níkk Ãký íku{Lke þktríkLke yÃke÷kuLkk Äòøkhk WzkðeLku LkfMk÷ku rLkËkuo»k ÷kufkuLke ÷kþku Zk¤íkk níkk. yu Ëhr{ÞkLk s MkuþLMk fkuxo{kt rçkLkkÞf MkuLk yLku íku{Lkk MkkÚkeyku Mkk{u fuMk [kÕÞku yLku Auðxu íku{Lku Mkò ÚkE økE. nðu yk Mkò hË fhkððk {kxu yr¼ÞkLk þY ÚkÞwt Au yLku rçkLkkÞf MkuLk rLkËkuo»k Au íkuðe Ë÷e÷ku MkkÚku íku{Lkk Mk{Úkofku fqËe Ãkzâk Au. yk Mk{Úkofku{kt {kuxk ¼køkLkk MkkBÞðkËeyku Au. òýeíke MktMÚkkyku MkkÚku Mktf¤kÞu÷k Au, yktíkhhk»xÙeÞ {kLkðkrÄfkhðkËeykuLkku xufku Ähkðu Au yLku yufË{ çkku÷fk ÷kufku Au yux÷u íku{Lke ðkíkLke yMkh Ãkzþu s. rçkLkkÞf MkuLk rLkËkuo»k Au fu Ëkur»kík Au íku Lk¬e fhðkLktw fk{ Ãký fkuxoLktw Au Ãký {q¤ Mkðk÷ yu Au fu rçkLkkÞf MkuLk suðk rþrûkík yLku MkuðkLku ðhu÷k ÷kufku Ãký þk {kxu yk «fkhLke «ð]r¥k{kt òuzkÞ Au ? sðkçk yu Au fu yk Ëuþ{kt þkMkfku MÚkkrÃkík rníkkuLkk yLku ¾kMk íkku su{Lke ÃkkMku ÃkiMkku Au íku{Lkk Ë÷k÷ku íkhefu s ðíkuo Au yLku {kuxk ¼køkLkk ÷kufku [qÃk[kÃk yk ík{kþku òuÞk fhu Au. rçkLkkÞf MkuLk suðk ÷kufku yk LkÚke òuE þfíkk yLku íkuLke Mkk{u yðks WXkðu Au yux÷u MkhfkhLke Lksh{kt ykðu Au yLku ytrík{ Ãkrhýk{ fkt su÷{kt çkkfeLke ®sËøke økwòhðk MkkÚku ykðu Au. fkt Ãkku÷eMkLke økku¤e ¾kELku {¤u÷k {kuík MkkÚku. LkfMk÷ðkËeykuLkku çk[kð Lkk ÚkE þfu Ãký MkkÚku MkkÚku þkMkfku îkhk íku{Lku Ëçkkððk {kxu Úkíkkt fkLkqLke ykíktfðkËLkku çk[kð Ãký Lkk ÚkE þfu.