Nuestra se単ora del Rosario 1.B
Meteorologia Astelehenean Itziarrek eta Agusek azaldu ziguten nola neurtzen den tenperatura, airearen hezetasuna, presio atmosferikoa eta abar. Eta zerekin neurtzen diren. Adibidez: haizearen abiadura neurtzeko anemometroa erabiltzen da. Edo tenperatura neurtzeko termometroa. Itziarrek eta Agusek ere esan zuten zer sinbolo jarri behar zen. Aste honetan izan dugun meteorologia hau izan da: Astelehena Tenperatura
Asteartea
10ยบC
A.H
60%
A.P
Asteazkena Osteguna Ostirala
9ยบ C
16ยบC
65%
52%
1010mb
999mb
1016 mb
H.N
SW-NE
NW-SE
S-N
H.A
3 M/S
2,5M/S
6M/S
E.O OSKARBI
18ยบC
12ยบC 57%
1006mb
65% 1004mb
SE-NW 23M/S
NW-SE 0,4M/S
HODEITSUA
OSKARBI EGUZKITSUA HODEITSUA
HOTZA
HOTZA
HAIZEA
BEROA
EPELA HAIZEA
HAIZEA
BAREA
Egunik hotzena asteartea izan zen eta beroena osteguna. Oso ondo egon gara aste honetan. Primeran pasa genuen.
HAIZE GOGORRA
BARAKALDOKO PAISAIA Astelehenean joan ginen Basatxura paisaia ikustera eta han ikusi genituen mendi hauek: Sasiburuko mendikatea, Apuko mendia, Pe単as blancas, Eretza, Aldapa, Gazteran eta beste batzuk. Gero ikusi genituen hiru ibai hauek: Kadagoa ibaia, Nerbioi ibaia eta Casta単os-Galindo ibaia. Landare batzuk ikasi genituen eta marrazki batzuk egin genituen eta jarri genituen izenak. Guk ikasi genituen Barakaldoko bi parte nagusiak Barakaldo kaletarra eta Barakaldo baserritarra eta konparatu genuen nolakoa den auzo baserritarra eta auzo kaletarra eta beren desberdintasunak. Depuradora batera joan ginen eta han ikusi genuen nola garbitzen den ura. Egun guztietan meteorologia-instrumentuak erabili ditugu eta bere instrumentuak dira: Termometroa, Anemometroa, Higrometroa, Barometroa eta Iparrorratza.
Gure iritzia: Guri asko gustatu zaigu, asko ikasi dugu egun denetan eta gauza berriak ikasi ditugu egun guztienetan ere bai.
MENDIAK -Astelehenean joan ginen Basatxura. Basatxutik ikusten ziren mendiak ikasi genituen. Adibidez Sasiburu mendikatea, edo Mota mendia. Geroago Basatxuko araztegira joan ginen eta Itziarrek irakatsi zigun meteorologia instrumentuak erabiltzen. Basatxuko araztegian araztegiko parteak ikasi genituen. Orduan Errekatxora joan ginen eta esperimentu bat egin genuen. Esperimentua ura eta lurrarekin ontzi batean sartzea biak batera zen. Oso ondo atera zen! Bi taldeetan banatu ginen eta talde bakoitzak ariketa batzuk egin zituen. Lehenengo taldean auzo kaletarraren eta auzo baserritarraren desberdintasunak ikasi genituen eta beste taldean berriz maketa baten laguntzaz Barakaldoko auzoak, herriak eta ibaiak ikasi genituen Itziarrekin. Adibidez ibaiak dira hauek: Kadagoa ibaia, Ibaizabal, Casta単os-Galindo; eta inguruko herriak edo hiriak Bilbo, Erandio, Sestao... Azkenean eskolara bueltatu ginen eta autobusean asteartean egingo genituen ariketak azaldu zizkigun Agusek mikrofonotik.
SANTA AGEDA Asteartean Santa Agedara joan ginen eta han bi taldetan banatu gintuzten eta meteorologia fitxa egin genuen. Gero baselizara sartu ginen. Han Santa Ageda nor izan zen eta bere bizitzari buruz hitz egin genuen. Eta beste Santaren eskultura ikusi genuen eta zer egiten zuten antzina eskulturarekin. K.o. 230.urtean jaio zen, Sizilian bere familia noblea eta diruduna zen. Gazteak bere sinesmenak defendatu zituen eta izan zuen heriotza, Catanian 251. urteko otsailaren 5ean. Emakumeen babesletzat jotzen da eta berari eskatzen zaio laguntza. Hiru tradizioak: 1– Ermitara igo Santa Ageda egunean eta erromeria ospatu. 2– Santa Ageda kantak abestea eta makilarekin lurra jo. 3– Estatuarekin hiru buelta eman sendabidea eskatzeko. BASELIZA: Baseliza honek ez du beti eduki orain ezagutzen dugun itxura. Baseliza zatitan eraiki zuten. Lau lekuetan banatzen da: Kapera, sakristia, nabea, aterpea. IRITZIA: Oso polita eta interesgarria iruditu zaigu eta baseliza oso polita zen baina bere historia ez zaigu gustatu zeren eta tristea zen.
Santiago bidea eta Erdi Aroko galtzada
Gaur EZAGUTU BARAKALDON, autobusera joan gara eguna hasteko irrika handiz, eta beti bezala zerrendaren arabera eseriz. Gaur kaleko arropaz joan gara jantzita baina hala ere hotza pasatu dugu. Gaur Anton etorri da gurekin. Santa Ageda mendira igo gara autobusez eta handik Erdi Aroko galtzada bat bisitatu dugu. Galtzada betegarriaz, hezurraz (erdiko lerroa horrela deitzen da) eta harri zapalez osatuta dago. Ondoren, Santiago bidetik igaro gara eta ikasi genuen Santiago bidea munduko hirugarren biderik garrantzitsuena zela kristauentzat. Tradizioak dioenez, Santiago Galizian hil zen, eta Santiago hirian dago bere hilobia, eta jendeak bide hori egiten du, bere etxetik haren hilobiraino. Horretarako, Nafarroa, Errioxa, Burgos, Palentzia eta Leon zeharkatu behar dute Galiziaraino. Bide horren amaieran, demostratzeko egin dutela, txartel bat sinatzen diete.
Gure iritzia: Galtzada oso polita da eta oso ondo eginda dago eta pena da apurtzen egotea, ezen zuhaitzen sustraiek kanpora bidaltzen dituzte harriak. Eta Santiago bidea luzea da, baina pena balio du egiteak. Gainera, tradizioak eskatzen du.
LARRRAZABAL ESKOLA Astearteko goizaren erdian Erdi Aroko galtzadatik Larrazabalgo eskoletara jaitsi gara. Eskola museoa ikusi baino lehen atsedenaldia egin dugu bertan. Erakutsi digute nola ematen zuten antzina klase. Ikasgelak, zeintzuk joaten ziren eskolara, zenbat liburu zituzten, eta zigor fisikoak noiz ipintzen zituzten‌ Auzo eskola XX. mendearen hasieran eraiki ziren. Bereziak ziren, ikasleen gurasoek eraikitzen zituztelako, igandeak aprobetxatuz. Herritik urrun zeuden eta biztanle askoko auzoetan eraikitzen ziren. Liburuak oso garestiak zirenez, normalena zen ikasleek libururik ez edukitzea. Ikasgeletan, ikasle asko egoten ziren. Ohikoa zen 40 edo 50 ikasle egotea. Ikasgela berean maila eta adin guztietako ikasleak egoten ziren elkarrekin, gero 9 urterekin edo, bi geletan banatzen zituzten umeak. Eskolak hiru atal hauek zituen: Eskolaurreko umeena, neskena eta mutilena.
DEABRUAREN ZUBIA Asteartean 04-02-2014 joan gara Santa Agedaren baselizara eta ikasi ditugu bere historia, tradizioak‌ Gero jaitsi ginen Erdi Aroko galtzadatik eta baso batetik ibili ginen. Larrazabalgo eskolara ere joan ginen eta ikusi genuen antzinako pupitreak nola ziren, eta lumak, liburuak... Beraiek lumarekin idazten zuten eta arbel txiki batean idazten zuten eta txarto portatzen baziren, erregela batekin ematen zieten eskuetan. Joan ginen Deabruaren zubia ikustera eta ikusi genuen nolakoa zen, eta guretzat beldur handia eman digu hitz egitea Deabruaren zubiari buruz. Gela batean maketa bat zegoen Deabruaren zubiari buruz eta desmuntatu genuen eta muntatu genuen. Zubia 1457 urtean egin zen, beraz 500 urte baino gehiago ditu, Kastrexana edo Lasaoko zubia ere deitzen diote, zubi horretan Erdi Aroko guda bat izan zen. Gero joan gara Deabruaren Zubiraino eta zeharkatu dugu eta Dorretxearen ikerketarekin amaitu zen eguna. Niri Deabruaren zubiak bertigo handiaa eman zidan, baino oso ondo pasatu dut asko gustatu zaidana zen Larrazabalgo auzo eskola: asko gustatu zitzaidan ziren mahaiak eta lumak ze oso politak ziren. Dena gustatu zait, baina askoz politagoa izan da Eskola eta bere historia eta gero Agate Deunaren baseliza, Erdi Aroko galtzada eta amaieran, Deabruaren zubia. OSO ONDO PASATU DUGU!!!
Barakaldo antzokia Asteazkenean Barakaldoko antzokira joan ginen. Lehenik areto txikira joan ginen, oso txikia zen eta aulki asko zeuden. Hor kuadernilloko hainbat orri egin genituen. Gauza hauek azaldu zizkiguten: antzokiak aurpegi forma dauka eta pozik dago, eta konparatu genituen antzoki zaharra eta oraingo antzokia. Lehenik kamerinoak bisitatu genituen eta hor azaldu ziguten nola makillatzen ziren antzokiko pertsonaiak eta nola eta zer egiten duen makillatzaileak. Geroago bigarren gelara ailegatu ginen eta koreografia gela zen. Hor azaldu ziguten nola eta zer egiten duten hor. Hirugarren gela jostundegia zen eta zer egiten zen hor azaldu ziguten. Gero berriro areto txikira joan ginen eta han Agusek azaldu zigun nola egiten diren dekoratuen aldaketak antzokian. Geroago argien gelara joan ginen eta hor azaldu ziguten fokuek ere zeuzkatela bisera ondo enfokatzeko leku zehatz batera eta nola aldatu argien koloreak. Eszenatokia azken gela zen eta ez genuen oso ondo ikusi, emanaldi bat zegoelako. Horrela amaitu zen antzokiko bisita.
Gure iritzia: Oso ondo pasatu genuen.
USOA Barakaldoko antzokitik irten eta gero, autobusa etorri zen gure bila eta igo ginen. Autobusean listaren ordenaz eseri gara eta bidetik gauza batzuk eta USOA lantegira heltzean arduradun bat egon zen gurekin eta gero bi taldetan banatu ginen. Gora igo genuen arduradunarekin eta lantegia erakutsi zigun. 1.
Arropa tolestuta eta preparatuta ikusi genuen eta gero Jon izan zen dendaren bezeroa.
2.
Makina guztiak ikusi genituen. Adibidez: josteko makinak, botoiak egiteko makinak, arropari forma emateko makina.
3. Logotipoak egiteko gela eta makinak ikusi genituen eta gero behera jaitsi ginen eta jantokia ikusi genuen.
Geroago gimnasiora joan ginen eta gauza batzuk komentatu genituen eta gero denda ikusi genuen non deskontu bat eman dizkiguten.
Gure iritzia da USOAn jende oso jatorra dagoela eta asko lan egiten dute, eta kontu handiz, ez mozteko josteko makinarekin.
MINERIA Y MUSEO MINERO Vimos una pequeña película para aprender sobre la minería, cómo se trasportaba el mineral, sobre el modo de vida de los mineros, sobre los trabajos de las mujeres... Y descubrimos cosas interesantes como que en esa época los niños no estaban escolarizados y algunos tenían que ser pinches, que era ayudar a los mineros. Los mineros vivían en barracones de madera que eran grandes y fríos. Allí cogían muchas enfermedades, accidentes... Tenían hospitales donde les cuidaban bien y les hacían las amputaciones. En la infancia eran pinches y no tenían derechos, repartían el agua y no iban a la escuela y con poco salario. El hierro se conocía en nuestro montes desde la antigüedad, pero a lo largo de los siglos se utilizó de madera muy limitada, sobre todo para fabricar pequeñas herramientas caseras, aperos de labranza y armas de mano. Los primeros hornos en los que se elaboraba el hierro debieron ser muy rudimentarios, de dos o tres metros de altura, en algunos casos y con un diámetro aproximado de un metro. En ellos se colocaban capas alternas de carbón vegetal y mineral de hierro, y el fuego se avivaba por una corriente de aire, y el metal salía por un agujero por el exterior. Luego nos fuimos a una casa torre donde nos han explicado todo sobre lo que hacían en la época de las guerras sobre los siglos XVII-XVIII. Se reunían en una sala donde opinaban todo sobre la ciudad. Hicimos dos actividades de juego y nos lo pasamos bien
Concha II meategia Concha II meategia Gallartan dago. Segurtasunagatik harrizko horma mailak eginez pikatzen zen. 48 km galeria dauzka, eta hiru sakonera-mailatan daude. Meategia 250 metro hondoraino dago. Meategiaren hondoa itsasoaren maila, baina 20 metro beherago dago. Meategi honetan ustiapen-sistema biak daude: “aire zabalean� eta galeriatan. Meatzarien etxebizitzak zurezkoak ziren, oso handiak ziren, jende asko bizi zen barruan, hotz handia zegoen eta oso zikinak ziren eta parasito asko zeuden etxe horietan. Meategietan gaixotasun eta istripu asko zeuden, gaixotasunak kutsakorrak ziren, ospitale gutxi zeuden eta anputazioak egiten zituzten. Umeak bederatzi urterekin hasten ziren pintxe izaten eta analfabetoak ziren. Meatzariek soldata gutxi lortzen zuten lan askoren truke. Emakumeak dinamita kartutxoak egiten zituzten eta mea ere garbitzen zuten; mutilak enkarguak egiten zituzten eta erremintak ekarri eta eramaten zituzten; neskak etxeko lanez arduratzen ziren; gizonak harri-zulatzaileak ziren, arrokak pikatzen zituzten eta bagonetak betetzen zituzten. Meategietatik ateratzen zen burdinak bide luzea egin behar zuen hainbat garraiobidetan: balde-lerroak, plano inklinatuak eta burdinbideak. Asken helmugak bi hauek ziren: Bizkaiko Labe Garaiak eta Europako siderurgia-industria handiak.
ENKARTERRI MUSEOA Atzo, 2014ko otsailaren 6an, Enkarterri museora joan ginen. Han bi monitore zeuden eta monitore batek maketa baten informazioa azaldu digu. Gero bi talde egin zituzten, lehena zerrendako 1tik 15era zen eta bigarrena 15tik 30era zen. Ondoren lehen taldea joko bat egitera joan zen, eta azaldu zuten jokoa zertan zen eta bigarrena eskailera batetik igo eta joko bat egin. Bigarren taldeko jokoa zen izen bat asmatzea. Gero bi taldeak amaitzean aldatzen ziren eta batak bestearen jokoa egiten zuen. Lehen taldeak irabazi zuen. Joko bat zen: Nor da nor, asmatu nor zen pertsona misteriotsua, eta asko zeuden: adibidez, apaiza, erregidorea, alkatea, nekazaria... Beste jokoa zen: maketa batean herriak zeuden eta bakoitza herri bakoitzekoa zen. Azkenean atera ginen museotik eta autobusa hartu genuen eta eskolara iritsi ginen. Oso dibertigarriak izan ziren jokoak eta monitoreak oso majoak ziren.
PALACIO BASERRIA Otsailaren 7an (ostirala) Errekatxon egon gara Palacio baserriko maketa bat aztertzen eta beren osagaiak aztertzen eta desmuntatzen. Han bizi zena Juan Casta単os izan zen eta almirante bat zen. Baserriak hiru solairu ditu. Lehenik ikusi duguna ganbara izan da eta han edukitzen zuten: artoa, sagarrak, garia, usoak... dena jateko. Eta azkenik armairuak, arropa erabili behar ez zutenean gordetzeko. Lehenengo solairua kendu eta gero bigarren solairua agertu zaigu. Hor zeuden balkoi bat eta logelak alde batean eta beste aldean bi eskailera eta hiru zuhaitzetako enborrak zeuden. Eskailerak jaitsi ahal ziren lapurrak ez sartzeko. Eskailerak jaistean hirugarren solairua zegoen. Hor sukaldea zegoen eta animaliak ere bai: ardiak, behiak, oiloak, untxiak eta txerriak zeuden. Armarri bat ere bazegoen eta lau zatitan banatuta zegoen, baina guri bakarrik azaldu digute zati batean itsasontzi bat dagoela, zeren eta Juan Casta単os almirantea zelako eta itsasontzietan nabigatzen zuelako. Amaitzean Juan Casta単osen bideoaren zati bat ikusi dugu.