Bart Lodewijks
Ruivenstraat-tekening
Nederlands
Aan de bewoners van de Ruivenstraat,
Tijdens de eerste warme zomerweek van juni breng ik een krijttekening aan op het splinternieuwe appartementsgebouw in jullie straat. Jullie geven mij te eten en te drinken, jullie nodigen mij uit voor een barbeque en zeggen wat er allemaal aan de tekening schort. ‘Het rechtervlak zou iets steiler naar beneden kunnen, dan lijkt de tekening meer op een frietzak en weten we waar we het over hebben’, zegt buurtbewoonster Mireille, die erg in kunst geïnteresseerd is. Verbaasd kijk ik haar aan. ‘In Rotterdam hebben we De Zwaan, De Kuip, De Koopgoot en noem maar op. Voor alles verzinnen we een naam.’
Aan jullie adviezen ben ik zo goed en zo kwaad als mogelijk tegemoetgekomen. De raadgevingen die onmogelijk opgevolgd konden worden heb ik hieronder opgeschreven. Misschien leiden ze tot naamgeving van de tekening. Daar zijn jullie Rotterdammers goed in.
De gevel is een zeventien meter hoge wand van rode, grof getrommelde bakstenen en diepliggend voegwerk. De groeven in de stenen komen overeen met mijn denkrimpels.
‘Wat gaat het precies worden?’, vraagt een Marokkaanse dame. Naast haar staat een ventje met ravenzwart haar. ‘Wat zie jij erin?’, vraag ik aan hem. ‘Een hoorntje’, zegt hij zonder te blikken of te blozen. ‘Een hoorntje?’, reageert zijn moeder verbaasd: ‘Ik zie een ijsje…’ ‘Hè toe mama, doe niet zo flauw, het is een ijsje zonder ijs’, zegt hij. Ik buig naar hem toe en zeg: ‘Zal ik je de waarheid vertellen? Het is een tekening.’ Het joch kijkt mij aan met een blik van: ‘Dat kan ik zelf ook wel zien.’ ‘De tekening heeft een bewogen geschiedenis achter de rug’, vervolg ik. ‘Ze heeft steden, dorpen en verlaten vlaktes aangedaan voordat ze hier neerstreek.’
2
‘Bent u misschien bouwvakker?’, vraagt hij met een schuin oog naar de hoogwerker, een hypermoderne, turquoise gelakte dinosauriër met allemaal knoppen en hendels. De moeder kijkt hem aan en schiet in de lach. ‘Ik ben een bouwvakker zonder praktisch nut. Ik teken al tientallen jaren met schoolbordkrijt op muren en gebouwen, maar in mijn tekeningen kan niemand wonen’, zeg ik. Ik laat mijn stem een octaaf dalen: ‘De meeste krijttekeningen die ik de afgelopen jaren gemaakt heb, zijn weggeregend, maar deze wordt gefixeerd.’
In de werkbak van de hoogwerker toren ik hoog boven de straat uit. Het is een kleine kooi waarin ik mijn kont niet kan keren. Afhankelijk van welke hendel ik naar me toe trek of van me af schuif beweegt de bak naar boven, naar beneden, naar links of naar rechts.
Het is makkelijker om in een hoogwerker de juiste tekenpositie in te nemen dan wanneer ik op de grond sta, want daar gaat veel inspanning verloren in bukken, strekken en knielen.
4
Een oude vrouw met een rollator vraagt wat de tekening voorstelt. ‘Het is een ijshoorntje zonder bolletjes’, zeg ik. Ze kijkt naar de tekening zonder iets te zeggen. ‘Je kunt er ook een driehoek in de vorm van een schip in herkennen. Met een beetje verbeelding drijft de driehoek op de muur, net zoals een schip op het water’, zeg ik. Bedenkelijk kijkt ze me aan en schuifelt verder. Twee jaar geleden tekende ik zo’n vier kilometer hiervandaan op het Noordereiland eenzelfde driehoek, maar dan kleiner, een soort zusje. Toen zei een buurtbewoonster: ‘Jouw schip heeft te weinig drijfvermogen en zal eenmaal te water onmiddellijk omkieperen. Kapseizen noemen we dat in schipperstaal. Wat jij doet, dat kan helemaal niet.’
Als ik klaar ben, komt het jongetje met het zwarte haar naast mij staan. ‘En, heb jij al ijs gekregen?’, vraag ik. Hij trekt een vies gezicht en zegt: ‘Ik lust helemaal geen ijs, alleen de hoorntjes vind ik lekker, raar hè…?’ ‘Ja, dat is best vreemd, maar hoorntjes zijn gratis en blijven lang goed, dus het is ook wel slim van je.’ Zwijgend kijken we naar de tekening. ‘Als ik later groot ben, word ik ook bouwvakker’, zegt hij opeens. ‘Een soort bouwvakker,’ voegt hij er vertrouwelijk aan toe en laat zijn stem een beetje dalen, ‘net zoals u.’
7
Sinds 2001 werkt beeldend kunstenaar Bart Lodewijks aan grootschalige, lineaire krijttekeningen in openbare en private ruimtes. Hij tekent met krijt op gebouwen zoals huizen, kerken, ziekenhuizen en wegen in steden en dorpen en schrijft over het proces en de mensen die hij ontmoet. In tentoonstellingen, publicaties, kranten en e-boeken, maar ook door lezingen en filmfragmenten die verwerkt zijn in live voorstellingen, vertelt hij hoe de ontmoetingen met bewoners, bezoekers, passanten en kinderen het tekenen mogelijk maken.
In opdracht van Woonstad heeft hp architecten een woningblok gerealiseerd in de wijk het Oude Noorden in Rotterdam. Op de westgevel van het woningblok, aan de Ruivenstraat, wilde men graag een muurschildering. Woonstad benaderde vervolgens het bureau voor hedendaagse muurschilderingen Murals Inc. om een voorstel te doen. Op zijn beurt heeft Murals Inc. Bart Lodewijks gevraagd een kunstwerk te realiseren.
8
Colofon
Tekeningen en tekst: Bart Lodewijks
Fotografie: Bart Lodewijks
Redactie: Danielle van Zuijlen
Eindredactie: Lucy Klaassen
Ontwerp: Roger Willems
Uitgever: Roma Publications, Amsterdam
Dit project werd mogelijk gemaakt door: Murals Inc.
hp architecten
Woonstad Rotterdam
Mondriaan Fonds
Met dank aan: Marleen van Wijngaarden, Rufus van den Ban, Maarten Janssen
© Bart Lodewijks, 2023
www.romapublications.org/Bart_Lodewijks_Library