B ar t Lodew ijk s Noorde re iland te k e ning e n 1
N e derlands
E e n b e dding van k rijt
1
N oordereiland -tekeningen B art Lodew ijk s , 20 20 -20 21
2
R ond 18 70 werd e en s malle s trook van R ot terdam -Z uid afge s ne den voor de aanle g van de K onings haven. Z o onts tond het N oordereiland . V ia de W illems brug en de K oninginnebrug is het met de s tad verb onden. Ter ere van het 15 0 -jarig b e s taan s trijk ik er e en jaar lang ne er met k rijt en waterpas . Ik werk in opdrac ht van e en s tic hting met e en mooie naam: S tic hting Dragende M uur. D e b e doeling is om e en permanent k uns twerk op het eiland na te laten. H et liefs t z ou ik e en k uns twerk maken dat de b ewoners pas t als e en jas je en ook nog 15 0 jaar me e gaat, z onder s le et. M aar w ie z ijn die eilandb ewoners pre c ie s? O m dat in mijn v ingers te k rijgen, le g ik e ers t e en b e dding van k rijt. P as daarna durf ik na te denken over iets dat blijf t. B art Lodew ijk s
1
2
G ent, B elgië, mei 20 20 D ez e weken z ou ik vanuit mijn woonplaats G ent naar het N oordereiland gaan, maar de grens met N e derland is ge s loten. T ijdens de loc kdow n mag alle en het allernoodz akelijk s te verke er er nog door en de s luipwe gen z ijn afgez et met c ontainers . M ijn werk z aamhe den z ijn e en oefening in ne derigheid en omdat ne derigheid e en groot goe d is , heb ik b e s loten het lot niet te tarten. Ik blijf thuis en reis in ge dac hten. Dat doe ik door midden in mijn werk k amer mijn ogen te s luiten en mijn armen over elk aar he en te s laan. D e s torm van de s tilte woe dt om mij he en. H et kos t me verbaz ingwek kend weinig moeite om het eiland tot leven te wek ken. B oven mijn hoofd lac ht e en me euw om mijn nietigheid . In mijn oren ruis t de z e e . E en bit tere luc ht van water, w ind en indus trie bijt in mijn ke el. Ik kondig mijn koms t aan door e en s c he eps hoorn laag
over het water te laten s c hallen. M aar mijn reis z al niet lang imaginair blijven.
3
In de loc kdow n breng ik tijd door op ’ t E ilandje in de oude dok ken van A ntwerpen. Ik teken e en horiz ontale k rijtlijn op e en prefab dakc ons truc tie die op de k ade k laars taat. M orgen of overmorgen wordt dit de nok van e en hoog appartements geb ouw. E en geb ouw dat bij z e er helder we er uitz ic ht bie dt op ‘mijn’ onb ereik bare eiland in R ot terdam .
4
5
In augus tus en s eptemb er b e gin ik met tekenen op het N oordereiland . D e mens en komen s neller met hun verhalen dan verwac ht.
6
7
‘ V roe ger verz amelde ik oud s c he eps touw ’, z e gt de c hauff eur van de v rac htwagen.
‘E r werden dollarbiljet ten van gemaak t.’
8
9
10
‘S c hippers z e ggen onder elk aar dat de binnenvaart e en wet is , en gelijk hebb en z e .’
11
‘... de honger op aarde is niet het gevolg van tekortkomingen van de b oeren ...
... maar van tekorts c hietende dis tributienetwerken.’
12
13
M ijn tekeningen ge dijen op ruwe plek ken.
14
15
Ik wantrouw s c hoonheid, maar v ind haar overal.
Tekenen met k rijt is e en s trijd te gen e s thetiek .
16
17
Niet al mijn tekeningen s pringen in het oog .
18
19
T ijdens het tekenen hou ik er rekening me e dat ik in het water k an vallen.
20
R onde vormen inc orpore er ik in mijn tekeningen.
21
Ik ontmoet intere s s ante mens en.
22
23
H et N oordereiland he ef t de vorm van e en s c hip. H et telt 36 0 0 b ewoners .
24
S inds 20 0 5 he ef t het eiland de s tatus van b e s c hermd s tads gez ic ht.
25
D e Nieuwe M aas is e en druk b evaren route .
Van ouds her wordt het eiland b ewoond door binnenvaarts c hippers .
26
27
‘H oe b ehoudt u uw foc us te midden van de druk te? ’, v raagt e en man met e en s c hippers pet.
‘Ik was k raanmac hinis t, maar na het overlijden van mijn v rouw kon ik het niet me er aan.’
28
29
‘Ik verloor mijn foc us en b e gon te z wer ven.’
‘D oor mandala’s te maken k re e g ik mijn foc us terug .’
30
31
S c hipper B ert v indt het goe d dat ik in de laadbak van z ijn s c hip teken.
‘Ik lig hier al vanaf novemb er vorig jaar.’
32
33
‘M ijn v rouw en ik hebb en 42 jaar door N oordwe s t-E uropa gevaren.’
‘E lk we ekend re den we terug naar onz e twe e s c hoolgaande z onen.’
34
35
‘D e jongens varen nu op de A R A , de lijn A ms terdam R ot terdam -A ntwerpen.’
36
37
D e s talen pijp vermindert de z ijwaarts e druk op de wanden als er e en z ware lading ver voerd wordt.
‘D e tekening op de pijp is b eter geluk t dan de tekening in het laadruim’, z e gt B ert.
38
39
D e pijp ge ef t aanleiding tot e en bijz ondere foc us .
40
41
D ez e binnenz ijde van het ruim ligt niet aan de re genk ant, dus de tekening houdt s tand .
42
43
44
45
‘H et k rijt herinnert me aan de w inter, toen de jongens op het ijs s c haats ten’, z e gt B ert.
‘Ik ga mijn geluk we er e ens aan de wal b eproeven’, z e g ik te gen hem .
46
47
S imon en z ijn z oon van v ijf lac hen v riendelijk als ik v raag of ik op hun huis mag tekenen.
‘O ff ic ie el mag er niets op de gevel komen, maar dan is de lol er gauw vanaf ’, z e gt S imon.
48
49
S c hipper B ert komt langs en z e gt: ‘E en mooie driehoek teken je daar.’
Ik v raag hem op de man af: ‘ W il jij ook z o’n tekening in jouw k ajuit? ’
50
51
In het laadruim b ereid ik de tekening voor die ik in de k ajuit w il maken.
Ik oefen met bruin k rijt, omdat ik de roe s tk leuren in de laadbak z o mooi v ind .
52
53
‘M ijn v rouw H enriët te ligt al e en tijdje in het z iekenhuis , ik woon alle en op het s c hip.’
‘D e twe e s c hilderijen koc ht mijn v rouw tw intig jaar gele den in de buurt van C olmar.’
54
55
‘Z ij z e gt dat de s trepen op je k le ding vertic aal moeten lopen, omdat je anders dik lijk t. Dat geldt ook voor de k ajuit.’ ‘In de k ajuit maken vertic ale s trepen de ruimte hoger’, b e s luit B ert.
56
57
‘ W e dac hten dat u aan het urineren was ’, z e gt e en w ijk agent.
‘Ik maak k rijt tekeningen op het N oordereiland ’, z e g ik .
58
59
‘Dan z ien we de tekeningen binnenkort wel vers c hijnen’, z e gt de agent en loopt door.
60
61
Van e en afs tand k ijk t e en graatmagere oude man met e en baard naar mijn verric htingen.
62
‘ Teken je e en s oort aanle gpaal? ’, z e gt hij met e en s tem als e en buitenb oordmotor.
63
64
65
66
67
Hij is s le epb oots c hipper in rus te en he et H arry.
‘M ijn s le epb oot he et te E erland 26 .’
68
69
‘M et haar heb ik ve el s lac htoff ers van de gek aps eis de ve erb oot H erald of F re e E nterpris e het leven gere d .’
‘M aar er lagen ook v ijf tien doden op mijn dek . K off ie? ’
70
71
In z ijn keuken s c henk t hij koff ie in e en mok . A an de muur hangen foto’s van de E erland .
Ik waag het erop en v raag: ‘M ag ik op de keukenmuur tekenen? ’
72
‘N e e ’, z e gt hij re s oluut en ver volgt z ijn verhaal over de re ddings ac tie met de E erland .
73
‘Ik dac ht al, wat voor intelligent k ind he ef t dat nou getekend? ’, z e gt e en keurige dame .
‘H et z ijn diagonale k rijts trepen waar van ik é én lijn heb uitge s paard ’, z e g ik .
74
75
O nk ruid laat ik altijd ongemoeid .
76
E en hond plas te te gen de tekening .
77
S c hets en doe ik mete en op de muur.
78
Ik word vergez eld door O s c ar, e en b ewoner die mij van koff ie en koek voorz iet.
79
‘Je tekeningen duiken overal op’, z e gt hij.
80
81
Ik heb ge en toe s temming gev raagd om op het appartements geb ouw te tekenen.
82
‘A ls er problemen van komen b en jij me deplic htig ’, z e g ik te gen O s c ar.
83
‘Ik v ind je tekeningen niet mooi’, z e gt e en def tige man die in het huis te genover de tekening woont.
84
Van e en b ewoons ter mag ik in haar tuin tekenen.
85
E en tekening is ge s laagd als z e ‘me e doet ’ in het s traatb e eld, als of z e er altijd al was .
86
87
K rijt tekeningen verdw ijnen niet, z e z ijn s te e ds b ez ig met vers c hijnen.
88
N oordereiland -tekeningen B art Lodew ijk s , 20 20 -20 21
H et proje c t is uitgevoerd in opdrac ht van M U R A L S Inc . / S tic hting Dragende M uur. M et s pe c iale dank aan M arle en van W ijngaarden
Tekeningen, tek s t en foto’s : B art Lodew ijk s R e dac tie: Danielle van Z uijlen, met dank aan Jan K empenaers E indre dac tie: Lucy K laas s en B e eldb ewerk ing: Huig B artels O ntwerp: R oger W illems , R oma P ublic ations , A ms terdam
M e de mogelijk gemaak t door: M ondriaan F onds , B KO R – C B K R ot terdam, P rins B ernhard C ultuurfonds , Van O mmeren-de Voogd S tic hting , S tic hting E liz e M athilde F onds , S tic hting B evordering van Volk s k rac ht
89