BIG magazine - RINO amsterdam | Editie 4 • 2023

BIG MAGAZINE VOOR EN DOOR BIG–BETROKKENEN

RINO amsterdam

Stéphanie Dijkstra en Han Berghuis

‘Diagnostiek begint met: wat wil je weten en meten?’

Achtergrond

Vertrouwder raken met het onderwerp gender

RINO amsterdam Jaargang 2, editie 2 | 2023

Marrie Bekker

‘Kijk naar de mens achter de klachten’ Gezichten van RINO amsterdam

Beata Grandos

De opleideling

‘Hoe moeilijker, hoe meer het me aanspreekt’

Dag van de docent

Masha Spits

COLOFON

BIG Magazine is een uitgave van de BIG-opleidingen van RINO amsterdam. RINO amsterdam biedt opleiding en inspiratie aan professionals in de GGZ en aangrenzende werkvelden.

Het magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor praktijkopleiders, opleidelingen, docenten en anderen die betrokken zijn bij de huidige BIGopleidingen van RINO amsterdam.

UITGEVER Martijn Lamberts HOOFDREDACTIE Willemijn Scholten Marrie Bekker Marleen Rijkeboer MARKETING EN COÖRDINATIE Esther Hemink REDACTIE Wietske Dijkink Esther Hemink Marjolein Koementas Loes Marquenie Sabina Weistra EINDREDACTIE Kim Linssen | WareWoordenWereld CONCEPT Sandera Krol | de Bladencoach VORMGEVING/ DRUKWERK Lidia Chericoni | Mazeline BV REDACTIEADRES Leidseplein 5 1017 PR Amsterdam redactie@rino.nl Auteursrecht voorbehouden. Behoudens door de wet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de uitgever, die daartoe door de auteur(s) is gemachtigd.

INHOUD | EDITORIAL

10

16 18

4

28

20

Dankbaar BIG magazine RINO amsterdam Interview

4

De opleideling

10

Achtergrond

12

Dag van de docent

16

Geschiedenis van RINO amsterdam

18

Het was een bewogen jaar waarin veel is gebeurd. De GZ-, KP- en PT-opleidingen

Gezichten van RINO amsterdam

19

verheugen in veel waardering voor alle ingezette nieuwe ontwikkelingen en het

De loopbaan

20

en bloeit. Er raken steeds meer instellingen betrokken bij onze opleidingen om

Het Leidseplein

24

er is en wordt hard gewerkt! Het is inmiddels hoog tijd om lekker tot rust te

Column

25

Onderzoek

26

Nieuws

28

van RINO amsterdam zijn gevisiteerd. Dit is erg goed verlopen; we mochten ons enthousiasme van alle betrokkenen bij de opleidingen. De OG-opleiding groeit tot nog meer mooie combinaties van praktijkervaringen te komen. Kortom: komen en dat lukt vast prima met deze nieuwe editie van ons BIG Magazine.

Ook deze keer leer je weer een aantal inspirerende docenten, medewerkers en opleidelingen beter kennen, zowel persoonlijk als binnen hun vakgebied.

We wensen jullie wederom veel leesplezier en vanzelfsprekend heel fijne feestdagen!

Marleen Rijkeboer en Marrie Bekker

.3

Stéphanie Dijkstra en Han Berghuis:

‘Een diagnosticus kijkt verder dan zijn classificerende neus lang is’

4

. BIG magazine RINO amsterdam

INTERVIEW

T

Twee analytische mensen die dol zijn op het

bij. En die moeten dan voldoen aan de

ontrafelen van psychopathologie, en vooral

psychometrische eisen van validiteit of

van de mens erachter. Hij is hoofddocent

betrouwbaarheid.’

diagnostiek voor de KP-opleiding, zij is hoofddocent diagnostiek voor de GZ-

Daar is veel discussie over, toch, of

opleiding. ‘Ik ben oprecht nieuwsgierig: hoe

diagnostiek wel evidence based is?

zit jij in elkaar?’.

Han: ‘Ja, dat is een vreemde discussie, op de een of andere manier lijkt het alsof

Wat hebben jullie vandaag gedaan?

diagnosten zich daarvoor altijd moeten

Han: ‘We hebben ons tijdens de lesdag

verantwoorden. Daarin worden twee

beziggehouden met de beroemde casus Thea.

dingen door elkaar gehaald: diagnostiek

Dat is een fictieve casus die door de hele KP-

en classificatie. Classificatie is wat je met

en PT-opleiding loopt. Hoe zou Thea reageren

de DSM doet: heeft iemand een borderline-

als je deze of deze interventie zou doen?’

persoonlijkheidsstoornis of heeft iemand een autismespectrumstoornis? In welk hokje past

Wat is er met Thea aan de hand?

hij, zeg maar.

Han: ‘Thea is somber en depressief, ze is

En bij diagnostiek probeer je een beetje de

suïcidaal, wanhopig en heftig, en drinkt veel.

mens achter de classificatie te begrijpen. Wie

En ze kan haar emoties niet goed in toom

is nou deze persoon met zijn of haar autisme?

houden. Ik heb als docent de MMPI volgens

Is die anders dan deze persoon met zijn of

Thea ingevuld, dat is een bekende vragenlijst

haar autisme? En in diagnostiek probeer

waar je twee versies van hebt. En die hebben

je ook iets te begrijpen van de context: het

we geïnterpreteerd.’

verloop van zijn leven, eventuele andere klachten.’

Wat is de meest voorkomende vraag voor diagnostiek?

Dus de vraag zou meer moeten zijn: is de

Han: ‘Negentig procent van de redenen

DSM wel valide?

dat je diagnostiek doet, is dat je een

Han: ‘Precies. Bovendien gaat de discussie er

behandelindicatie wilt hebben.

ook vaak over dat diagnostiek een uitspraak

Daarin is een veelvoorkomende vraag: wat is

doet over welke behandeling je moet doen.

de ernst van de pathologie?’

Alleen het gekke is dat diagnostiek dan het

Stéphanie: ‘Vaak krijg je een vraag als: heeft

verwijt krijgt dat het niet evidence based is,

hij autisme? Dan antwoorden wij: waarom wil

maar alle psychotherapeuten – laat ik het

je dat weten? Soms moet je lang doorvragen,

maar even heel gechargeerd zeggen – de hele

tot je erop uitkomt: dan gaan we hem anders

dag door behandelingen zitten te indiceren

behandelen. “Ah, dus je wilt weten wat er aan

met dezelfde of even geringe evidentie. Hoe

TEKST

de hand is, zodat je weet hoe je hem moet

evidence based is dat? De behandeling is wel

Heleen Peverelli

behandelen?” Dan is de vraag anders.’

evidence based, maar de indicatie voor die

Han: ‘Je stelt dus eerst de vraag: wat wil je

behandeling? De stap van het probleem naar

FOTOGRAFIE

eigenlijk weten en meten? En daar kies je

de behandeling, die is inderdaad niet altijd

Christiaan Krop

je theoretische modellen en instrumenten

even goed onderzocht.’

.5

‘Begin met: wat wil je weten en meten?’

Komt er altijd een classificatie uit de diagnostiek?

Stéphanie: ‘Dat moet in Nederland bijna wel, want zonder classificatie krijg je geen vergoede zorg.’

Han: ‘Kijk, je hebt classificatie, diagnostiek en psychodiagnostiek. Diagnostiek is wat al onze collega’s doen. Die doen bijvoorbeeld een intake met iemand en zeggen: hij heeft dit en dat probleem, en dat kan ik classificeren als dit en dat. Dit noem ik rechttoe-rechtaan diagnostiek, en in het merendeel van de gevallen in de GGZ gaat dit helemaal goed. In een aantal gevallen is het ingewikkelder, omdat het niet zo makkelijk te classificeren is als we hoopten. En dan zijn wij als

Heb je een voorbeeld van een verkeerde indicatie?

diagnosten superhandig om dat te ontrafelen.

Han: ‘Iemand heeft een depressie, dus doen we een

Maar soms zeggen we ook: we moeten stoppen dit in

depressieprotocol conform de richtlijnen. Dat is prima,

een hokje te duwen, we moeten meer de hele mens

maar er zijn ook mensen met wie je helemaal geen

begrijpen. Dan is het niet meer de discussie of het nou een

depressieprotocol moet doen, en zeker niet voor de zesde

borderline- of autismespectrumstoornis is, maar: dit is

keer. Dan moet je misschien diagnostiek doen om te

iemand die bij stress reageert met heel heftige emoties,

kijken: is er meer aan de hand dan alleen die classificatie

waaronder vaak woede. Dat doen autisten en dat doen

van depressie? Dan zal het weleens kunnen zijn dat hij

mensen met een persoonlijkheidsstoornis. En dan is het

misschien ook autistische trekken heeft, of verstandelijk

onze kracht dat wij een mooi rapport schrijven waarin we

beperkt is, waardoor hij misschien niet zo goed reageert

zowel de cliënt als de behandelaar tot het inzicht krijgen:

op de standaard depressiebehandeling. Een diagnosticus

het is niet eens zo relevant welke classificatie het is, maar

is geschoold om verder te kijken dan je classificerende

we moeten hem helpen om bij frustratie of plotselinge

neus lang is.’

veranderingen zijn emoties op een andere manier te reguleren.’

Zijn er nieuwe trends in de psychodiagnostiek?

Han: ‘De klassieke dokter-patiëntrelatie wordt steeds meer

Klopt dan de DSM niet, of zijn er heel veel tussengevallen?

losgelaten. Dat onderwijzen we ook, dat je met de cliënt

Han: ‘Ik denk dat veel wetenschappelijke onderzoekers

een proces van gezamenlijk onderzoeken aangaat.’

zullen zeggen dat de DSM vaak niet klopt. Het is een

Stéphanie: ‘Dus niet: jij komt bij mij en ik stel je vragen

prachtig model om een beetje de werkelijkheid te ordenen,

en vervolgens zeg ik: Dit is er aan de hand en dit moet

maar het is niet zoals pimpelmeesjes en koolmeesjes, dat je

je doen. Maar meer: zullen wij eens samen uitzoeken

DSM-stoornissen netjes uit elkaar kunt houden.’

waarom jij met jouw achtergrond op dit moment in

Stéphanie: ‘Volgens mij heeft men gezegd dat bij het

jouw leven deze klachten hebt, en zullen we daar een verhaal van maken? In die samenwerking krijg je een cliënt ook eerder mee. Hij gaat zichzelf snappen en raakt gemotiveerd voor behandeling.

Er was een tijd waarin je veel hoorde over verkeerde diagnoses: ”Ze hebben altijd gezegd dat het borderline was, maar ik blijk al twintig jaar autisme te hebben!” Ik denk dat als die diagnostiek meer samen met de mensen zelf wordt gedaan, je minder onenigheid over diagnoses krijgt.’

6

. BIG magazine RINO amsterdam

‘Als we diagnostiek meer samen met de cliënt doen, krijg je minder onenigheid’

INTERVIEW

maken van de DSM de betrouwbaarheid voorrang hoort te

Dus doen we er nog maar traumabehandeling achteraan.

hebben boven validiteit: dus dat als jij iemand ziet en als ik

Nou, dat kost ook een hele hoop geld.

iemand zie, dat wij op hetzelfde uitkomen, ten koste van de

Het probleem is, en daarin ben ik het met iedereen eens,

waarheidsgetrouwheid.’

dat we geen enkel onderzoek hebben of psychodiagnostiek nou beter is dan al die behandelingen stapelen. Want

Kunnen jullie dan wel werken met de DSM?

misschien voegen wij ook helemaal niets toe.’

Han: ‘Als diagnostici zijn we meer gewend om naar de beschrijvende kant te gaan, de dimensionele kant. Je

Kun je de effectiviteit van psychodiagnostiek niet

kunt meer extravert of introvert zijn en zit ergens op die

onderzoeken?

dimensie. En die vertaling is weleens lastig, omdat collega’s

Han: ‘Dat is best ingewikkeld. Stel dat het niet goed is

vragen: hoe zit het nou, heeft-ie nou borderline of autisme?’

gegaan, hoe weet je dan of dat aan het psychologisch

Stéphanie: ‘Ook doordat het zorgsysteem met classificatie werkt. Vooral bij basispsychologen die in een zorgpad werken, zie ik bij mij in de GZ-opleiding dat heel DSMminded denken: is het ADHD of een trauma? Dat moet je er dan eerst afpellen. Vaak voelen ze wel dat het wringt, maar ze zitten zo vast in dat denken in hokjes.

Dan haal je dat weg en raken ze helemaal in paniek, want ze hebben geen houvast meer. Dan denk ik: nu kunnen wij aan het werk! Ze nieuwe handvatten geven om dimensioneel te denken, of veel meer context erbij te betrekken.’

Kunnen we de DSM zelf niet dimensionaal maken?

Han: ‘In de psychopathologie gaat de ontwikkeling richting dimensionaliseren. Steeds meer diagnostische instrumenten en modellen gaan daarover. Hoe is iemands vermogen om sociale relaties aan te aan, om oorzaakgevolg te snappen, om met z’n emoties om te gaan? Maar tegelijkertijd stoppen we al sinds de jaartelling mensen in hokjes, dus ik denk dat de menselijke geest dat heel fijn vindt. Bij het koffiezetapparaat wil je ook tegen collega's kunnen zeggen: ik had net zo’n moeilijk gesprek met een iemand met borderline-persoonlijkheidsstoornis!’

Hoeveel tijd kost een diagnostisch onderzoek?

Han: ‘Het kan kort en focaal, maar ook uitgebreid zoals Stéphanie en ik vaak doen bij complexe diagnostiek. Dit kan oplopen tot dertig uur onderzoek.’

Is het verantwoord met de druk op de wachtlijsten om uitgebreide en dure diagnostiek te doen?

Han: ‘Er zijn mensen met heel complexe pathologie. Dan kun je kiezen om gewoon te beginnen met vijftig sessies therapie. En er daarna achter komen dat het niet gelukt is.

.7

‘Het gaat steeds meer over dimensionaliseren’ onderzoek of aan de behandeling ligt? En heeft de

een scholenstrijd in de psychodiagnostiek, recent hebben

behandelaar iets verkeerd gedaan, deed de cliënt niet

de hoofddocenten psychodiagnostiek van het hele land van

genoeg zijn best, of is er tussendoor een cavia overleden

alle KP-opleidingen de koppen bij elkaar gestoken op zoek

of een scheiding voorgevallen waardoor het leven wat

naar consensus en meer uniformiteit in het programma.’

ingewikkelder werd?’

Stéphanie: ‘En er wordt ook heus weleens te veel

Wat is er zo leuk aan diagnostiek?

onderzocht. Ga eerst maar eens behandelen, denk ik dan.’

Stéphanie: ‘Het gaat over goed, gestructureerd nadenken.

Er zit statistiek in en filosofie: wat is een mens, wat is een

Weiger je weleens een aanvraag voor psychodiagnostiek?

stoornis, biases uitsluiten. Ik word er zo enthousiast van!’

Stéphanie ‘Ja, zeker. Dat is wat ik opleidelingen meegeef in

Han: ‘Ik ben oprecht nieuwsgierig: hoe werkt dit bij jou?

supervisie: vraag eerst wat iemand precies wil weten, wat

Daar kun je me ’s nachts voor wakker maken.’

de meerwaarde is. Soms zie je bij de intake al duidelijk dat

Stéphanie: ‘Het analyseren, het snappen, alles komt

het gaat om vermijdende persoonlijkheidsproblematiek,

bij elkaar. Je hebt bijvoorbeeld een theorie over

dat blijkt uit de voorgeschiedenis en er is ook geen

afweermethoden. En dan praat je met iemand, je probeert

aanwijzing voor andere problematiek. Moeten we dan nog

wat te prikken, en dan gebeurt er iets wat je herkent uit de

een MMPI afnemen en een SCID? Nee, hoor.’

theorie. Dat is gewoon vet!’

Han: ‘Zo kreeg een cliënt een onderzoek of hij een psychose had, dat bleek niet zo te zijn. Hij kreeg een DIVA om te zien

Is het vak ook populair bij studenten?

of hij ADHD had, dat was zo. En hij kreeg een CAPS voor

Stéphanie: ‘Alle basispsychologen hebben een BAPD

trauma, en dat had-ie een beetje wel en een beetje niet.

moeten halen, die zijn als het ware met een leerboek en

Ook kreeg hij nog een andere classificatie. Dus hij had vier

een vragenlijst in een kamertje gezet, zo van: ga maar doen.

mogelijke classificaties, en ik kreeg de vraag: wat heeft-ie

Ze zijn allemaal half “getraumatiseerd” over diagnostiek, ze

nu? En ik dacht: heeft iemand erover nagedacht om al die

hebben er geen zin in, ze vinden het spannend en moeilijk.

vier deelonderzoeken met elkaar te verbinden? En nog iets

En als je ze dan enthousiast kan maken en het makkelijker

verder met de cliënt te praten; wie ben jij en wat denk jij

kunt maken, dan ben ik blij.’

dat je hebt? Waarschijnlijk was zo’n gesprek al voldoende geweest.

Maak je cliënten er blij mee?

We hebben als psychodiagnostici een heel duur product,

Han: ‘Je geeft ze een nieuw verhaal mee over zichzelf.

dus dat moet je alleen inzetten voor die gevallen waar je er

Bijvoorbeeld: Waarom heb ik nu al vier mislukte therapieën

echt niet uitkomt.’

achter de rug? Nou, bijvoorbeeld omdat je het heel moeilijk vindt om van volwassenen aan te nemen welke kant je

8

Er komt weer meer geld vrij voor de psychodiagnostiek?

op moet gaan, omdat je als kind hebt ervaren dat je dan

Han: ‘In de dertig jaar dat ik mijn vak uitoefen, gaat dat

altijd de sloot inliep. Of omdat ze je lieten vallen of gingen

altijd op een neer. Soms is de teneur: kost veel geld,

pesten. Waarom zou je dan een therapeut vertrouwen? De

iedereen kan het toch, wat heb je eraan – en dan sluit er

diagnostiek kan jou dat duidelijk maken.’

weer een afdeling. En dan blijkt na drie jaar dat je iemands

Stéphanie: ‘Het kan echt een corrigerende ervaring zijn:

intelligentie echt niet kan meten door naar zijn blauwe

iemand die je mening vraagt, die echt met je meedenkt, die

ogen te kijken, en dan komt er meer geld.

helemaal interesse heeft in jou. Als je dit zo hoort, zou je

Er is ook een professionalisering gaande: er was lange tijd

iedereen wel een diagnostisch onderzoek gunnen!’

. BIG magazine RINO amsterdam

INTERVIEW

Biografie:

Dr Han Berghuis is klinisch psycholoog en psychotherapeut.

Hij is werkzaam als diagnosticus bij het NPI in Amersfoort,

Stéphanie Dijkstra is GZ-psycholoog i.o. Specialist bij het

ook heeft hij een eigen praktijk voor supervisie en opleiding

Amsterdam UMC. Ze is daarnaast supervisor en hoofddocent

in de persoonlijkheidsdiagnostiek. Hij is hoofddocent

psychodiagnostiek voor de GZ-opleiding, differentiatie

diagnostiek aan de KP-opleiding van RINO amsterdam en

volwassenen. In 2021 rondde ze een studie filosofie af. Verder

geeft les in persoonlijkheidsdiagnostiek aan de opleidingen

is ze PhD-kandidaat en doet ze fenomenologisch onderzoek

tot KP van RINO Groep in Utrecht, het RCSW in Nijmegen en

naar ‘zelfstoornissen’ bij psychotische ervaringen.

RINO Zuid in Eindhoven.

.9

De opleideling Björn Henkes

Björn woont in Hillegom met zijn vrouw Eva en zijn zoontje Olivier (2) en doet de opleiding tot Klinisch Psycholoog.

“

De KP-opleiding stond niet altijd op de planning,

maar ik ben vaker in situaties terechtgekomen

waar ik eerder niet aan dacht te komen. Ik hou van

plannen maken maar aarzel niet om deze weer aan te passen. En gelukkig maar, want zo heb ik de kans gekregen om te ontdekken dat alle vier de pijlers van de opleiding mij goed bevallen. Zelfs onderzoek! Ik zie wel waar dit toe zal leiden, wie weet kan ik mezelf nog een keer verrassen door te gaan publiceren.

De medestudenten van mijn studie psychologie zouden verbaasd zijn om te horen dat ik in een tbskliniek werk. Want ten tijde van mijn studie was dit het laatste wat ik dacht te willen doen. Inmiddels weet ik waarom deze doelgroep mij zo engageert: de mogelijkheid om bij een complexe doelgroep het verschil te kunnen maken. En voor mij geldt: hoe moeilijker, hoe meer het me aanspreekt. Maar er moet ook een degelijk tempo in zitten. Mede hierom ben ik voorstander van EMDR-therapie, die ik in veel van mijn behandelingen invlecht. Door een relatief korte behandeling kun je al vooruitgang

Tekst: Sabina Weistra Fotografie: Christiaan Krop

boeken: zo begint het maken van een verschil voor

10

de cliënt. Snelheid, wisselende werkzaamheden en hard werken komen ook terug in één van mijn passies: ijshockey. Ik ben een enorme fan van de New Jersey Devils. Tijd voor mijn gezin gaat voor, maar als het lukt, geniet ik nog weleens als toeschouwer van deze ruwe sport.

. BIG magazine RINO amsterdam

”

DE OPLEIDELING

Hillegom, donderdagmiddag 15.45 uur

. 11

WE MOETEN VERTROUWDER RAKEN MET HET ONDERWERP GENDER 12

. BIG magazine RINO amsterdam

ACHTERGROND

De GGZ is bij uitstek geschikt om gendervragen op te pakken

S

Sinds maart 2020 biedt het Radboud

ceptabel voor welke zorg dan ook en

Expertisecentrum voor Geslacht en

dit vraagt om een aanpassing in het

Gender (REG&G) zorg aan trans-

huidige zorglandschap.

personen die in medische transitie willen vanwege hun genderincon-

Waar de toename in zorgvraag

gruentie. Met transpersonen worden

vandaan komt, wordt uitvoerig en

alle mensen bedoeld die zich niet, of

overzichtelijk beschreven in het dit

niet volledig kunnen identificeren

voorjaar verschenen onderzoeks-

met het geslacht dat hen bij geboorte

rapport Mijn Gender, Wiens Zorg? (2),

werd toegekend. Een beperkt deel

uitgevoerd door onderzoekers van de

van hen heeft ook een vraag naar

Radboud Universiteit en het Radboud-

medische transitie. Met name de

UMC. De voor de hand liggende vraag

transgenderzorg voor kinderen en

of het aantal transpersonen in afgelo-

adolescenten, die daadwerkelijk een

pen jaren is toegenomen, is vanwege

medische transitie wensen of over-

het ontbreken van precieze cijfers niet

wegen, verdient extra aandacht.

goed vast te stellen. Wel blijkt dat hun zichtbaarheid is vergroot. Transper-

Een van de voornaamste redenen

sonen laten zich meer zien en horen

om met het REG&G te starten was

en er is een groeiende erkenning

de almaar toenemende zorgvraag en

voor hun positie in de samenleving,

wachtlijsten binnen de transgender-

zo vermeldt het rapport. Belangrijk

zorg. Vanwege de geografische locatie

hierbij is dat er nog zeker ruimte en

ten opzichte van het AmsterdamUMC

noodzaak is voor verdere acceptatie

(van oudsher aanbieder van trans-

van transpersonen in onze samen-

genderzorg) en het reeds gevestigde

leving (3). Een andere belangrijke

Centrum voor Differences in Sexual

bevinding van het onderzoeksrapport

Development (DSD) was Nijmegen een

is dat het bestaande zorgaanbod

TEKST

logische keuze. Hoewel het beoogde

onvoldoende aansluit bij de bestaande

Harry Horsman werkt als Klinisch

doel was om met het REG&G de toe-

zorgvraag. Momenteel is de situatie zo

Psycholoog op de afdeling Medische

gang tot transgenderzorg te verbete-

dat wanneer een jongere met vragen

Psychologie van het RadboudUMC

ren, nam de zorgvraag bij de verschil-

over gender zich bij de huisarts meldt,

en is verbonden aan het Radboud

lende expertisecentra juist enorm

deze persoon vaak direct wordt door-

Expertisecentrum voor Geslacht en

toe, met nog langere wachtlijsten tot

verwezen naar een van de medische

Gender. Daarnaast is hij als docent

gevolg. De gemiddelde wachttijd tot

expertisecentra zoals het REG&G.

werkzaam bij onder meer RINO

een intake voor transgenderzorg is in

Maar wanneer een jongere vragen

amsterdam voor de GZ- en KP-

Nederland inmiddels opgelopen tot

heeft over gender, of worstelt met zijn

opleiding.

ongeveer twee jaar (1). Dat is onac-

of haar genderidentiteit, dan leidt dat

Scan de QR-code om naar de literatuurlijst te gaan. (rino.nl/big-magazine)

. 13

niet automatisch tot een medische

Na de indicatiestellingsfase volgt een

uitval op school, of andere zorgen

transitie. Een gedeelte van de trans-

multidisciplinair overleg en gaat het

thuis. Het is in zulke gevallen niet al-

personen heeft immers helemaal geen

kind door voor de medische evaluatie.

tijd gemakkelijk om de lijdensdruk en

wensen op dat gebied. Niet alle vragen

Als alles ook medisch in orde is, komt

de problemen in het functioneren die

van transpersonen horen daarom in

de definitieve indicatiestelling en kan

voortkomen uit de genderincon-

een (medisch georiënteerd) experti-

het team starten met een medische

gruentie, te onderscheiden van de

secentrum, sommige vragen passen

behandeling. Die bestaat bij jongeren

rest. Bovendien kunnen verminderde

juist veel beter bij de huisarts, POH

uit het beginnen met zogenaamde

copingsvaardigheden, gebrek aan

GGZ, de reguliere ( jeugd-)GGZ, of

puberteitsremmers, of als ze ouder

sociale steun, verminderde emotiere-

andere vormen van jeugdzorg. Maar

zijn, vanaf ongeveer zestien jaar (in

gulatie, of beperkte sociale vaardig-

hoe maken we het onderscheid waar

sommige gevallen iets eerder) met

heden de mate van genderdysforie

welke vraag thuishoort? En waar ver-

zogenaamde cross-sekse hormonen.

negatief beïnvloeden en vice versa.

wijs je naartoe als de geuite hulpvraag

Vanaf zestien jaar is het in Nederland

Met name bij deze subgroep met

afwijkt van de beschikbare zorg? Om

tevens mogelijk om een borstverwij-

naastliggende problematiek is de GGZ,

die vragen te beantwoorden, is het

derende operatie te ondergaan, de

of jeugdzorg, veel beter toegerust om

wellicht goed om even kort te schet-

mastectomie.

deze jongeren te helpen, omdat zij de

sen hoe en met welk doel de zorg in

diagnostische en behandelexpertise

het REG&G is georganiseerd.

bezitten voor de naastliggende pro-

Na aanmelding en de wachtlijst komt de jongere voor een intakegesprek in het ziekenhuis. Er wordt kennisgemaakt met de psycholoog, een kinde-

14

‘Het bestaande zorgaanbod sluit onvoldoende aan bij de bestaande zorgvraag’

bleemgebieden. Deze GGZ-expertise is bovendien noodzakelijk in het kader van de transgenderzorg.

De World Professional Association

rendocrinoloog en een verpleegkun-

for Transgender Health (WPATH)

dige of physician assistant (PA). Daar-

heeft in 2022 de hernieuwde richtlijn

na volgt een diagnostiekfase waarin

Dat klinkt qua proces redelijk over-

voor transgenderzorg uitgebracht, de

het team een brede ontwikkelings-

zichtelijk en eenvoudig. Maar de

Standards of Care, versie 8 (SoC8) (5).

anamnese afneemt, de genderont-

inhoud van deze trajecten kunnen

Daarin staan onder andere de criteria

wikkeling in kaart brengt en andere

per persoon nogal variëren. Voor een

om te kunnen starten met een medi-

eventuele psychische of sociale

gedeelte van de jongeren speelt er

sche behandeling bij transpersonen.

problematiek bespreekt. Op indicatie

naast genderincongruentie weinig

Een aantal van deze criteria gaat spe-

wordt laagdrempelig een psychiater

tot niets op psychosociaal gebied, dit

cifiek over de eventueel naastliggende

ingeschakeld en wanneer de jongere

betekent dat zij vaak relatief vlot het

problematiek. Deze moet goed zijn

op alle vlakken in kaart is gebracht,

diagnostiek- en indicatieproces door-

onderzocht, de onderlinge samen-

dan volgt de fase van de indicatiestel-

komen. Maar bij zeker een derde zien

hang en interferentie met de gender-

ling, waarbij er ook een gesprek met

we bijkomende problematiek zoals

incongruentie moet helder zijn, de

een arts van de voortplantingsgenees-

autisme-gerelateerde problematiek,

problematiek moet onder controle

kunde hoort. De hormoonbehandelin-

hechtingsproblemen, eetstoornissen,

zijn en er moet voldoende stabili-

gen hebben immers een effect op de

of trauma. Daarnaast kan er bijvoor-

teit zijn met een duidelijk zorgplan.

vruchtbaarheid en daarmee de even-

beeld ook nog sprake zijn van psycho-

Het REG&G is gespecialiseerd in de

tueel toekomstige gezinsplanning. Het

sociale problematiek die impact heeft

gendervragen, maar de GGZ is expert

team spreekt zowel de jongere als de

op het welzijn en functioneren van de

op de andere gebieden, dus dat vraagt

(gezaghebbende) ouders/verzorgers.

jongere. Denk aan (v)echtscheidingen,

om samenwerking.

. BIG magazine RINO amsterdam

ACHTERGROND

Vanzelfsprekend ontstaan er meer

GGZ heeft hier juist een belangrijke

ermee aan de slag te gaan? Uiteraard

dilemma’s en morele vragen indien

en prominente taak, omdat vanuit

helpt enige basiskennis wel, of is bij

een gendertraject complex is. Vaak

een ontwikkelingsgerichte visie

complexe problematiek zelfs meer

staat bij deze jongeren de zeer uitge-

het leren omgaan met ingewikkel-

specialistische kennis nodig van gen-

sproken wens voor medische transitie

de gevoelens en het optimaliseren

der(ontwikkeling) en -dysforie. Maar

op gespannen voet met de criteria van

van mentale weerbaarheid, coping,

de huidige terughoudendheid om met

de SoC8, om te kunnen starten met

emotieregulatie, stresshantering en

gendervragen aan de slag te gaan, is

de medische behandeling. Indien er

systeemproblematiek de expertise

mogelijk niet helemaal terecht. Het is

aanwijzingen zijn voor naastliggende

is van de GGZ. In dat opzicht zou je

belangrijk dat professionals binnen

(zich ontwikkelende) psychopatholo-

gendervragen kunnen beschouwen

de geestelijke gezondheidszorg meer

gie of psychosociale problematiek, die

als een extra ingrediënt waarmee

kennis en ervaring opdoen rondom

duidelijk interfereert met de diagnos-

je als GGZ-behandelaar prima aan

het onderwerp gender, dat ze er

tiek naar genderidentiteit, dan wordt

de slag kunt. Stel open vragen, wees

vertrouwder mee raken. Tevens is het

de jongere vanuit het REG&G verwe-

nieuwsgierig. Vraag bijvoorbeeld hoe

belangrijk om het thema gender(ont-

zen naar de GGZ. Dit kan in de prak-

iemand omgaat met de emoties die

wikkeling) niet te zien als iets dat

tijk soms betekenen dat een jongere

losstaat van de rest, maar te beschou-

na lange tijd te hebben gewacht op de

wen als een geïntegreerd element van

intake, te horen krijgt om elders eerst aan de slag te gaan. Omdat de GGZ ook haar eigen wachtlijsten heeft, is dat natuurlijk uiterst onwenselijk. De winst voor de jongere is dan ook te

‘De inhoud van de trajecten kunnen per persoon nogal variëren’

behalen als de verwijzer signaleert

de ontwikkeling. Daar is uiteraard scholing en opleiding voor nodig.

Inmiddels is er steeds meer GGZ-aanbod specifiek gericht op gendervragen, maar vaak genoeg komt een

dat er naast genderincongruentie ook

gendervraag voorbij in een heel an-

andere zorgen en problemen spelen

horen bij de incongruentie. Op welke

dere GGZ-behandeling. Mondjesmaat

zodat we hier de juiste zorg voor

manier kan diegene steun zoeken?

komt er meer genderscholing voor

kunnen inzetten. Voor de jongeren die

Met welke vragen worstelt de jonge-

professionals voor de reguliere GGZ.

reeds bekend zijn bij de GGZ speelt

re? Hoe kan de jongere ondanks de

Het RadboudUMC is momenteel bezig

vaak een ander probleem. Zij worden

genderincongruentie op dit moment

met het ontwikkelen van een project

soms onvoldoende gericht behandeld,

– in afwachting van een eventueel

dat zich gaat richten op scholing voor

omdat de problemen te veel worden

medisch traject – toch een waardevol

de GGZ en huisartsen. Binnen de

toegeschreven aan de genderincon-

leven leiden? Als dit ‘voorwerk’ is

GZ-opleiding van RINO amsterdam is

gruentie.

gedaan en de inschatting is dat de me-

er inmiddels een goede module ont-

dische behandeling een noodzakelijke

wikkeld door collega’s uit Amsterdam.

Onze ervaring is dat GGZ-behande-

en een blijvend gewenste stap is, kan

Het REG&G (www.radboudumc.nl/

laars regelmatig denken weinig te

binnen het REG&G het indicatietraject

expertisecentra/geslacht-en-gender)

kunnen betekenen als ze worden

volgen. Omdat de jongere dan al een

is bovendien altijd te benaderen

geconfronteerd met vragen over

hoop werk heeft verzet in de GGZ, kan

voor consultatie voor professionals.

gender. Vaak is de automatische

het indicatiestellingstraject ook vaak

Wanneer we gender gewoon in de

gedachte bij genderdysforie dat de

vlotter verlopen.

spreekkamer kunnen bespreken en

medische transitie hét middel is dat

geïntegreerd meenemen als een on-

alles gaat oplossen en dat je tot die tijd

Is er dan helemaal geen kennis van

derwerp zoals alle andere, helpen we

niet zo veel kunt bereiken. Echter, de

genderincongruentie nodig om

onze jeugd uiteindelijk het beste.

. 15

6:45 - 7:30 Douchen, koffie maken, broodjes smeren voor het gezin

9:00 Start werkdag op kantoor, met koffie staand aan bureau

13:00 - 17:00 Diverse werkzaamheden, van administratie tot meetings

16

. BIG magazine RINO amsterdam

7:50 Lopen naar station Assendelft

9:00 - 12.30 Werken aan projecten, les voorbereiden, chitchat met Suzan

18:30 Koken voor het gezin

20.00 Series kijken, vooral Spaanse

DAG VAN DE DOCENT

De dag van Masha Spits

8:23 Inchecken voor de trein naar Sloterdijk

In Zoom verschijnt een opgewekte vrouw met de naam ‘Docent20’. Per ongeluk heeft ze ingelogd met een RINO-account, omdat ze vanwege storm Poly online heeft lesgegeven. Deze vrouw is Masha Spits en ze is hoofddocent CAT bij de GZ-opleiding en docent Onderzoek bij de KPopleiding. Masha is sociaal psycholoog en samen met Suzan Oudejans is zij eigenaar van Mark Bench, een advies- en onderzoeksbureau, dat 12,5 jaar bestaat. Mark Bench komt van benchmarken en soms ontvangt ze weleens mails met ‘Hallo Mark’, wat ze erg grappig vindt.

Masha woont met haar man en twee pubers in Assendelft, maar is geboren en getogen Amsterdammer. Ze is altijd blij om naar het Leidseplein te gaan en combineert het vaak met een bezoek aan haar moeder of vriendinnen.

Ze leert Spaans, geniet van uitgaan en festivals. Als zelfstandige heeft ze een gevarieerde werkweek, geen dag is hetzelfde. Masha werkt fulltime 12.30 Veganistische lunch bij broedplaats De Sering

en streeft naar 9-5 werkdagen. Ze geeft regelmatig les, maar werkt ook aan projecten voor Verslavingskunde Nederland, de Nederlandse GGZ, Arkin, Jellinek en het project de Gouden mannen. Mark Bench heeft een kantoor in Sloterdijk, waar ze af en toe komt, maar ze werkt ook thuis of gaat bij opdrachtgevers langs.

Eigenlijk heeft Masha nooit geweten wat ze wilde worden. Ze doet vooral dingen die zij leuk vindt. Loondienst is niets voor haar, ze wil graag zelf haar werkdagen invullen. Ze geniet van lesgeven en wordt door

22.30 Naar bed

cursisten omschreven als ‘een onderzoekswaanzinige verpakt in een sociaal flexibel persoon’, wat eigenlijk wel klopt. Ze vindt het leuk om wetenschap toegankelijk te maken voor psychologen, maar ze vindt dat

TEKST

de toegankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek nog veel beter kan.

Marjolein Koementas

De taal is ingewikkeld en er is publicatiedruk, waardoor het zijn doel vaak voorbijschiet. Wetenschappelijk onderzoek moet voor iedereen te

FOTOGRAFIE

begrijpen zijn, ook voor de oudere mannen met een migratieachtergrond

Christiaan Krop

uit het project van de Gouden mannen (goudenmannen.nl).

. 17

GESCHIEDENIS VAN RINO AMSTERDAM

1990

Op 16 juni 1990 wordt Nelson Mandela toegejuicht door een grote menigte op het Leidseplein in Amsterdam, tijdens zijn eerste bezoek aan Nederland. Mandela werd op 11 februari 1990 na 27 jaar gevangenschap vrijgelaten. Wat gebeurt er nog meer dat jaar?

• 25 januari Een verwoestende storm in Nederland. De bevolking wordt opgeroepen om het huis niet te verlaten. Er worden windsnelheden gemeten van 200 kilometer per uur. • 12 februari Nintendo brengt Super Mario Bros 3 uit. Zes miljoen exemplaren van het videospel vliegen over de toonbank • 16 maart Het nummer Nothing Compares 2 U van Sinéad O’Connor staat voor de vierde week op rij op nummer 1 in de hitlijsten • 6 april Een 31-jarige man loopt het Rijksmuseum binnen en spuit met zwavelzuur op Rembrandts beroemde schilderij De Nachtwacht.

• 17 mei De Wereldgezondheidsorganisatie beschouwt homoseksualiteit niet langer als een geestesziekte • 19 juni Frankrijk, Duitsland, België, Nederland en Luxemburg ondertekenen in Schengen een akkoord tot de afschaffing van grenscontroles voor personen en goederen • 27 juli De laatste exemplaren van het ‘lelijke eendje’ (2CV) rollen in Portugal van de productieband. De productie van het populaire 2pk model van de Franse autofabrikant Citroën heeft 41 jaar geduurd • 31 augustus In Berlijn ondertekenen de twee Duitslanden het Eenwordingsverdrag, waardoor beide staten vanaf 3 oktober één staat zijn • 24 september De politieke partij GroenLinks wordt opgericht • 30 oktober Om 20:25 uur wordt onder Het Kanaal de eerste ondergrondse verbinding gemaakt tussen Groot-Brittannië en het Europese vasteland. Dit Tekst: Wietske Dijkink

wordt uiteindelijk de Kanaaltunnel • 30 november Het laatste gedeelte

18

van de Berlijnse Muur wordt

afgebroken. Delen van de muur worden bewaard als

monument • 16 december

Stier Herman wordt geboren. Herman is de eerste

transgene stier ter wereld. In zijn DNA werd een stukje menselijk DNA gebouwd. Na hevige discussies werd in 1992 besloten dat de stier zich mocht voortplanten. Hij kreeg 55 nakomelingen.

. BIG magazine RINO amsterdam

GEZICHTEN VAN RINO AMSTERDAM

Beata Grandos Beata Grandos (37) woont met haar man Michal (36) en haar twee kinderen Joanna (7) en Pawel (9) in Amstelveen-Zuid. Ze gaat het liefst met de fiets naar werk, weer of geen weer.

Wat is jouw functie bij RINO amsterdam?

‘Ik werk sinds december 2022 bij RINO amsterdam als planner en docentmanager BIG-opleidingen. Ik doe dit samen met mijn collega Ilse van Trier. Mijn werk is heel leuk. Het contact leggen met docenten, het samenwerken met verschillende collega’s: het is een heel variërende functie waarbij je oplossingsgericht moet kunnen handelen. Die uitdaging vind ik fantastisch.’

Wat doe je na een dag werken om te ontspannen?

‘De eerste paar maanden was ik laat thuis. Ik deed namelijk een cursus Nederlands in de avonduren na mijn werk. Ik ben geboren en getogen in Polen en sinds 2017 zijn we met ons gezin naar Nederland verhuisd. Ik hou ervan om talen te leren, ik spreek er momenteel vier: Pools, Nederlands, Duits en Engels.

In de toekomst zou ik nog graag Spaans, Frans en wellicht een Aziatische taal kennen. Een taal leren is voor mij een vorm van ontspanning en tegelijkertijd leer ik de cultuur beter kennen.

Daarnaast vind ik het heerlijk om te koken of om met mijn kinderen muziek te maken. We hebben een piano, gitaar en viool thuis waar we op spelen. Of eigenlijk: lawaai maken.’

Wat weet men waarschijnlijk niet van jou?

‘Mijn kinderen gaan op zaterdag naar een Poolse school (Stichting Lokomotywa). Ik werk hier als vrijwilliger en geef Pools aan de oudste groep kinderen (VO-leerlingen).’

Welke andere baan binnen RINO amsterdam zou je wel een dag willen doen?

‘De functie van coördinator visitaties & En ik kan mijn planningservaring mooi meenemen.’

Wat is een motto dat je is bijgebleven?

‘Mijn zoontje kwam laatst naar me toe en zei: Liebe endet nicht (liefde houdt niet op). Dat vond ik zo prachtig.’

Tekst: Wietske Dijkink Fotografie: Christiaan Krop

erkenningen. Eveneens een veelzijdige baan.

. 19

20

. BIG magazine RINO amsterdam

DE LOOPBAAN

De loopbaan van ...

Marrie Bekker Ze heeft een enorme staat van dienst, maar is er bescheiden over: ‘Gewoon ouder worden, dan heb je vanzelf heel veel gedaan.’ Volgend jaar gaat ze met pensioen als hoofdopleider van de GZ-opleidingen, maar stoppen met werken zal ze niet.

I

In haar werkkamer thuis hangt een mooie

meer sociale, klinisch-psychologische hoek.

oude Franse boerenklok. Hij komt uit

Al tijdens haar studie kwam de ondernemende

haar ouderlijk huis, ze woonden naast een

en ambitieuze kant van Marrie naar voren,

klokkenmaker. ‘Hij slaat elk half en elk

toen ze naast haar studie voor twintig uur

heel uur, en dan na twee minuten opnieuw.

in de week programma’s ging opzetten voor

Gemaakt om de boeren wakker te maken.’ Je

studenten tandheelkunde, voor training van

zou de klok kunnen zien als een metafoor, die

sociale vaardigheden. Al zou ze zichzelf niet

kalm de slagen wegtikt tot haar pensioen in

ambitieus noemen: ‘Ik had geluk dat ik deze

mei volgend jaar. Maar, van een rustige oude

baan kreeg. En in die tijd studeerden we heel

dag is geen sprake: ‘Ik heb vrienden bij wie

lang, hè?!’

het werk na hun pensioen helemaal uit hun hoofd is verdwenen, maar voor mij gaat dat

Haar afstudeeronderwerp was agorafobie.

niet op.’

‘In die tijd liep er een indrukwekkend

Officieel is ze al met pensioen: in juni 2022

groot project onder leiding van de bekende

nam ze afscheid bij de Universiteit van

psycholoog Johan Barendregt. Fobieën

Tilburg, waar ze hoogleraar Klinische

werden bekeken vanuit verschillende

psychologie was. Nu werkt ze nog drie

invalshoeken: de fysiologie, het systeem,

dagen in de week bij RINO amsterdam en

habituatie. Ik bekeek het vanuit de

een dag als hoogleraar bij de VU, waar ze

feministische hoek: waarom treft het meestal

vijf promovendi onder haar hoede heeft. En

vrouwen? Barendregt vond dat eigenlijk niet

dan werkt ze ook nog aan de Engelstalige

echt een onderwerp.’ Maar Marrie vond toch

versie van een boek over autonomie en de

een begeleider en de invalshoek is altijd bij

‘autonomie versterkende therapie’ die ze

haar gebleven. Ze is verheugd over de huidige

ontwikkelde. Maar daarover later meer.

feministische inhaalslag zoals van de MeToobeweging. ‘Neem die kus van die Spaanse

Marrie begon haar loopbaan met een studie

voorzitter; mannen zien nu dat er publieke

TEKST

klinische psychologie aan de Universiteit

consequenties volgen op grensoverschrijdend

Heleen Peverelli

van Amsterdam, nadat ze was uitgeloot voor

gedrag.’

geneeskunde. Maar toen ze zich verdiepte

Na haar afstuderen in 1974 ging Marrie

FOTOGRAFIE

in de anti-psychiatrie zoals van Foudraine,

samen met een goede vriendin groepen

Christiaan Krop

besefte ze dat ze beter op haar plek zat in de

opzetten voor vrouwen met eetstoornissen.

. 21

‘In die tijd was hier nauwelijks aandacht voor, zeker niet

losmaken. Maar in die tijd is klinisch en wetenschappelijk

voor boulimia. Wij wierven vrouwen via Amsterdamse

naar voren gekomen dat vrouwen veel explicieter leven in

krantjes, en kregen deelnemers die zeiden: “Goh, is er een

verbondenheid: ze hebben meer flexibele ‘ego-grenzen’ en

naam voor wat ik heb?”

houden meer rekening met anderen. Voor vrouwen is het

Vanuit haar interesse in vrouwenstudies kwam ze terecht

meer expliciet belangrijk dan voor mannen om, terwijl

bij de Universiteit van Tilburg. ‘Dat was echt een leuke

ze autonoom hun behoeften realiseren, tegelijkertijd hun

baan. We zetten cursussen op over psychologische

relaties goed te houden. Voor mannen is dit trouwens

onderwerpen binnen vrouwenstudies, als twee vrouwen

uiteindelijk ook heel belangrijk.’ Bekker ontwikkelde

in een grote faculteit met vrijwel uitsluitend mannen. In

een meetinstrument voor deze ‘autonomie-gehechtheid’;

de slipstream wilden we ook wetenschappelijke artikelen

en een protocol om autonomie te versterken. Dat

schrijven; we gingen toen braaf aan de directeur vragen

meetinstrument is inmiddels in allerlei talen vertaald. ‘Ik

of dat mocht. Het was nog niet zoals nu: dat je juist moet

kreeg net een appje dat ze het beschikbaar willen maken

publiceren.’

in India!’

‘Ik vind het belangrijk om het leuk te hebben met collega's’

Verbondenheid is iets wat in haar eigen leven ook een grote rol speelt. Ze is bescheiden en staat erom bekend dat ze geïnteresseerd is in haar collega's. ‘Ik vind het belangrijk om het leuk te hebben met de mensen met wie ik werk, ja.’ Ze is heel blij met haar collega's van RINO amsterdam. Onder haar leiding werd de afgelopen drie jaar het hele curriculum volledig vernieuwd. ‘We hebben alles overhoopgehaald, en ik vond het super bijzonder hoe

Marrie wilde graag promoveren, en verwierf daarvoor een

coöperatief en geëngageerd iedereen zich hierbij heeft

driejarige landelijke beurs voor emancipatie-onderzoek.

opgesteld!’

‘Naast mijn werk in Tilburg maakte ik daarmee deel uit

Ook is ze dankbaar voor de mooie samenwerkingen

van een club onderzoekers aan de UvA die zich bezighield

tijdens haar loopbaan, zoals de projecten met

met vrouwen en gezondheid, en veelal werd begeleid

onderzoeksgelden die ze samen met Women Inc

door de feministisch ingestelde Walter Everaerd. Ik ben

binnenhaalde voor onderzoek naar vrouwen en geestelijke

gepromoveerd op de rol van autonomie in agorafobie en

gezondheid. En voor het Handboek psychopathologie

eetstoornissen.’

bij vrouwen en mannen: ‘We hebben voor de hele DSM alle sekseverschillen in kaart gebracht. Zoals waarom

Het concept autonomie vormt een belangrijk thema in

angststoornissen vooral bij vrouwen voorkomen,

haar carrière. ‘Autonomie is het vermogen tot zelfsturing,

sekseverschillen in manifestatie, in risicofactoren,

in grote levensbeslissingen zoals: welke partner kies ik,

enzovoort.’

welke studie wil ik volgen. Maar ook in kleine dingen

Verbondenheid klinkt ook door als ze over haar gezin

van uur tot uur: in welke thee heb ik nu zin, hoe wil ik

praat, ze heeft een dochter van 28 en een zoon van 31. Met

nu reageren in dit gesprek? Cliënten hebben vaak een

z'n vieren zijn ze twintig jaar geleden een half jaar naar

zwak ontwikkeld zelfgevoel, voortkomend uit trauma's of

Colorado geweest. Bekker kon er onderzoek doen naar

onveilige hechting. En dan kom je gemakkelijk in situaties

eetstoornissen, haar man werkte ook aan de universiteit

waarin je niet happy bent: “Mijn man wil vissen, en dan ga

en kon daar samenwerken met collega's op het gebied van

ik maar weer mee omwille van de lieve vrede.”

leerstoornissen. ‘We zaten daar prachtig aan de voet van

Marrie bestudeerde de rol van autonomie in

de Rocky's, in het weekend gingen we de natuur in.’

psychopathologie, maar voegde het concept van

22

‘verbondenheid’ toe als onlosmakelijke component. ‘Het

Als ze volgend jaar met pensioen gaat, gaat ze beslist

idee was altijd dat je je in de loop van de puberteit moet

niet achter de geraniums zitten. Naast haar voortgaande

. BIG magazine RINO amsterdam

DE LOOPBAAN werk gaat ze wel meer tijd besteden aan een bijzondere hobby: bijen houden. 'Samen met mijn dochter heb ik een bijenvolk, dat we zo veilig mogelijk door de winter loodsen.

Het lijkt me geweldig ook wat schooltuinlesjes te geven aan kinderen over bijen.' En ook hierin heeft Marrie geen pretenties: 'Ik doe het vooral voor het behoud van insecten, het is mijn bescheiden bijdrage aan natuurherstel.’

‘In mijn studententijd spaarde ik rolmodellen’

CV

Marrie Bekker 1955 1974-1983 1979-1983

1984-2007 1991 1997-2007

2002-2005 2003 2007-2022 2013-2022

Heden

Geboren in Heemskerk Studie Klinische Psychologie, UvA Doctoraal-assistent (coördinator/ ontwikkelaar/supervisor/trainer trainingsprogramma Sociale Tandheelkunde, UvA) Universitair (hoofd)docent Vrouwenstudies/ Klinische Psychologie TiU Promotie UvA ‘The relationships between autonomy, gender, and anxietyand eating disorders’ President European Association of Research on Women and Health (EAWHR), organisator International Interdisciplinary Conferences Amsterdam, 1997; Edinburgh, 1999; Stockholm, 2001; Wenen, 2002; Tallinn, 2005 Lid ambulant psychotherapie team ‘De Meren’, Amsterdam (2003 Registratie als GZ-psycholoog) Visiting researcher, Department of Clinical Psychology, University of Colorado at Boulder, USA Hoogleraar Klinische Psychologie; vakgroepsvoorzitter; opleidingsdirecteur master TiU GGZInGeest, A’dam; GGZ de Hoofdlijn, Amsterdam resp.

Haarlem: schematherapie afdeling Persoonlijkheidsstoornissen; autonomiegroepen Hoofdopleider GZ-opleiding RINO amsterdam; Bijzonder hoogleraar Klinische Psychologie VU; nevenactiviteiten als lezingen en trainingen geven, adviesfuncties, aiobegeleiding, boek schrijven

re tijden

Portretfoto uit vroege

Koffie in Parijs

Wat staat er op je bucket list?

‘Oeps, ik denk toch gewoon doen wat ik nu ook graag doe: lezingen en trainingen geven in de autonomieversterkende therapie.

Verder wandelen, reizen, kamperen, lezen, schrijven, tuinieren, naar toneel en film, eten met familie, vrienden en vriendinnen, collega’s en ex-collega’s.’

Promotie aan de UvA, 1991

Marrie Bekker is getrouwd en heeft twee kinderen.

Marrie wandelt, kampeert, tuiniert, kookt en houdt enorm van natuur; is dol op gezellige etentjes; vindt het bijzonder fijn met gezin, familie, vrienden alsook lees- en eetclub; gaat graag naar toneel, concert, ballet, en vindt hoofdopleiderschap van de GZ-opleiding een GOUDEN BAAN!

Afstuderen

mijn voorbeeld? ‘In ellen; Wie is je grote rde’ ik rolmod aa ‘sp tijd en nt ellen stude od lm ro e lijk vrouwe eprofessionele te tellen. Uiteind ij nd ha n éé op or m waren ieder op een vo ie, dr er ik d lijk ha ede en ein: een heel go tisch belangrijk dom ter, een fantas ps ha sc ten we ns leuke en een – evenee te, eu ap er th e atig en goed w die beleidsm ou vr – ke leu heel n deze s. Maar geen va politiek goed wa nde drie had kindere ire sp in ij m voor s voor nd; maar niet iet tste ren, veelzegge n zijn mijn groo re de kin ze On mij. levensgeluk.’

. 23

HET LEIDSEPLEIN

Coördinator visitaties en erkenningen:

Wietske Dijkink Wietske is sinds april 2019 werkzaam bij RINO amsterdam. In 2020 startte zij met haar rol als coördinator Visitaties & Erkenningen. Ze woont in Utrecht en reist met de trein naar Amsterdam-Amstel. Voor het laatste stukje pakt ze een OV-fiets. Waar is zij graag tijdens haar pauze of na een werkdag?

Brasserie Blazer Een caférestaurant Theater Bellevue

aan de

BIES is fantastisch!

Lijnbaansgracht 190,

Het is een show van 4

met een heel fijne kaart.

à 5 comedians die hun

Ik kom er graag voor de

voorstelling als try-

biertjes en borrelhapjes.

out aanbieden aan het

Het terras ligt aan het

publiek. Je kunt BIES elke

water, dat is natuurlijk

donderdagavond vanaf

een luxe extraatje.

20.00 uur bezoeken in de kleine (en gezellige)

Een ijsje

zaal. Tickets kun je

bij Van Soest

online kopen via www. theaterbellevue.nl

Dit plekje

Leidsekade 90.

is nét iets verder lopen, dus ik heb

Cinecenter

meteen een fijne wandeling.

Hier kijk ik naar art-house films.

Op de terugweg heb ik

De zalen zijn klein en het personeel is

voldoende tijd om mijn ijsje

heel vriendelijk. Er is een gemoedelijke

op te eten. Dit is het beste

sfeer. De laatste film die

Casa del Gusto

ik er zag, was Supernova.

Een fantastisch

ook terecht voor heerlijke

Een prachtig verhaal

Italiaans winkeltje

chocolade. Frederiksplein

over dementie. Korte

met de lekkerste

Leidsedwarsstraat 10.

producten. Alle medewerkers

ooit! Naast ijs kun je er

1A en Zeilstraat 67.

zijn Italiaans en het eten is

Bocca Coffee

authentiek. De stracciatellakaas

Verrukkelijke koffie. Het pand is ook

TEKST

is mijn favoriet! Je waant je écht

erg mooi, ruimtelijk

Esther Hemink

even in Italië. Kerkstraat 121.

en open. Het is een rustige plek binnen

24

FOTOGRAFIE

de drukte van het

Theater Bellevue | Cinecenter | Brasserie Blazer | Van

centrum.

Soest-Amsterdam | Bocca | instagram.com/gustocasadel

Kerkstraat 96H.

. BIG magazine RINO amsterdam

COLUMN

Meer bekendheid Als de twee hoofdopleiders van de OG-opleiding zijn we niet alleen eindverantwoordelijk voor de inhoud en de kwaliteit. Ook zorgen we dat de opleiding voldoet aan de eisen in de wet en dat docenten, jaargroepopleiders, praktijkopleiders, werkbegeleiders en supervisoren goed toegeruste OG’ers afleveren. Dit noemen we ‘interne’ taken.

Er zijn ook ‘externe’ taken. Die hebben te maken met de strategische ontwikkeling van de opleiding, de samenwerking met andere OG-opleidingen, de profilering van het beroep en de verbetering van de positie van de orthopedagoog-generalist.

Zo hebben we afgelopen jaar een gezamenlijk, landelijk opleidingsbesluit opgesteld dat de instemming heeft van alle

‘Laat je horen hoofdopleiders en verantwoordelijke stichtingsbesturen in Nederland. Een mooi resultaat! voor de OG!’ Ook zijn we samen met de stichtingsbesturen bezig om een goede gouvernance-structuur te organiseren om de

kwaliteit van het toezicht op de opleidingen te vergroten.

En: een delegatie van stichtingsbestuur, hoofdopleiders, beroepsvereniging en brancheorganisaties is in de werkgroep Bekostiging druk bezig om bij het ministerie een beschikbaarheidsbijdrage te realiseren voor de OG-opleiding. Heel belangrijk en heel urgent!

Als het gaat om de positie van de Orthopedagoog Generalist, willen we nog een heleboel onderwerpen agenderen. Dat kunnen we als hoofopleiders, stichtingsbesturen en beroepsvereniging niet alleen. Dus bij deze een oproep aan de praktijkopleiders en aan iedereen bij de praktijkinstellingen: laat je mening zo veel mogelijk overal horen! Help ons om lawaai te maken en draag bij aan een positieve ontwikkeling van de OG-opleiding.

Onze dank is onmetelijk.

Liesbeth Luycx (links) is samen met Helma Koomen hoofdopleider bij de OG-opleiding van RINO amsterdam.

. 25

BEGELEIDERS

LEREN HUN HANDEN, OGEN, STEM EN

AANWEZIGHEID

IN TE ZETTEN

26

. BIG magazine RINO amsterdam

ONDERZOEK

Gentle Teaching (GT) creëert verbinding bij mensen met een verstandelijke beperking Een manier om mensen met een verstandelijke beperking beter te kunnen ondersteunen is Gentle Teaching (GT). Dit creëert Companionship tussen de cliënt en de begeleider en dat bestaat uit vier pijlers: je veilig voelen, geliefd voelen, je liefdevol kunnen uiten, en met elkaar verbonden voelen. Deze zijn essentieel om de ander te kunnen helpen zich te ontwikkelen. Begeleiders leren om hun handen, ogen, stem en aanwezigheid (binnen GT leermiddelen genoemd) bewust in te zetten en af te stemmen op de behoefte van de cliënt.

S

Simone Schipper-Eindhoven (orthopedagoog/GZ-

werd vergeleken met een groep binnen de organisatie

psycholoog, EMDR Practitioner K&J en hoofddocent

die geen GT-mentor in het team had. De analyse van

binnen de GZ-opleiding bij RINO amsterdam) is

de resultaten loopt nog, maar het is bijvoorbeeld al te

werkzaam bij Prinsenstichting, een organisatie

zien dat de ervaren kwaliteit van leven gemeten een

voor mensen met een verstandelijke beperking in

jaar na de mentortraining, hoger is bij cliënten in de

Purmerend. Ze doet onderzoek naar de effecten en

groep van de mentoropleiding dan in de andere groep.

potentiële toepassingsmogelijkheden van GT binnen de ondersteuning en behandeling van mensen

Het tweede deelonderzoek bestaat uit casestudies

met een verstandelijke beperking. In een aantal

naar het effect van GT-videocoaching (GTvc).

deelonderzoeken kijkt Simone naar verschillende

GTvc is een kortdurende (8-12 weken) interventie

aspecten van GT.

die wordt ingezet bij spanning in de interactie tussen begeleiders en cliënten, wat kan leiden tot

Het eerste deelonderzoek gaat over GT als

problematisch ervaren gedrag. Het traject bestaat

begeleidingsmethodiek binnen woningen voor

uit teamsessies en drie individuele video coaching

mensen met een verstandelijke beperking. Ze

sessies, waarbij de begeleiders feedback krijgen

kijkt in dit deelonderzoek naar het effect van de

op basis van de pijlers en het gebruik van de

mentortraining op de kwaliteit van leven, ervaren

leermiddelen van GT. Naast geobserveerde spanning

van Companionship en ervaren van stress bij de

en stress, meten ze ook de fysiologische spanning

cliënten. Haar collega Floris van de Kamer en

via ‘wearables’. Bij drie cases die nu bijna zijn

zij hebben een groep GT-mentoren getraind, die

afgerond, nam de stress af bij cliënten en begeleiders

vervolgens verantwoordelijk waren voor het trainen

en de mate van Companionship werd sterker. De

en coachen van hun eigen teams in GT. Deze groep

casestudies lopen nog door tot najaar 2023.

Scan de QR-code om naar de literatuurlijst te gaan. (rino.nl/big-magazine)

. 27

Nieuws, kijktips & lezen Nieuws Frits & Gijs organiseert in samenwerking met RINO Zuid, RINO Groep en RINO amsterdam op donderdag 21 november 2024 het Congres ‘Tech & Innovaties in de GGZ’ in Apparatenfabriek Strijp-S in Eindhoven.

DIVERSITY DAY

Aanvraag opleidingsplaatsen 2025 Op 1 januari 2024 gaat de inventarisatietool open voor het aanvragen van de opleidingsplaatsen die starten in 2025. Aanvragers kunnen het aantal gewenste plaatsen via de website opgeven: Aanvragen opleidingsplaatsen 2025. De deadline hiervoor is 15 maart 2024. Scan de QR

Op dinsdag 3 oktober vond de eerste editie van Diversity Day plaats bij RINO amsterdam. Onder het motto ‘Verschil Verrijkt’ stonden we op deze dag stil bij het waarderen van verschillen en het aanmoedigen van ieders unieke talent.

Directeur Karin Hendriks opende de bijeenkomst en daarna werd een spel gespeeld rondom diversiteit en inclusie. Het was een groot succes, volgend jaar weer!

code om het online formulier in te vullen.

Gezocht!

Redacteur voor het BIG magazine.

Het magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor iedereen rondom de BIG-opleidingen van RINO amsterdam.

Er is plaats in de redactie. Wil je hier meer over weten, stuur dan een e-mail naar redactie@rino.nl.

28

. BIG magazine RINO amsterdam

NIEUWS

Kijktips Puinhoop Na twintig jaar het contact met zijn moeder met borderline tot een minimum beperkt te hebben, wordt filmmaker Allard Detiger gebeld door de politie. Haar huis is totaal verwaarloosd, buren klagen en professionele hulp is per

TANJA -

direct nodig. Allard helpt mee maar raakt steeds meer

DAGBOEK VAN EEN GUERRILLERA

verstrikt in ruzies en trauma’s

Met nuance vertelt deze film het echte verhaal van Tanja

uit zijn jeugd. Pathé Thuis

Nijmeijer: een Nederlandse vrouw die voor haar idealen lid werd van de Colombiaanse guerrillagroep FARC en nu bekend staat als terrorist. Picl en binnenkort via Pathé Thuis

AFTERSUN

TEGENDRAADS

Dit speelt zich af binnen de Twentse textielindustrie van de

De jonge tiener Sophie en haar dertigjarige vader Calum gaan

jaren '60 en volgt de jonge arbeidster Johanna, die tegen de

op vakantie naar een Turkse badplaats waar ze zwemmen,

maatschappelijke verhoudingen in hogerop wil komen. Haar

poolen, zonnebaden en luieren. Terwijl er voor de beginnende

strijd valt samen met de economische wederopbouw en de

puber een nieuwe wereld opengaat, worstelt Calum buiten

komst van de eerste gastarbeiders uit Italië. De film vertelt

het zicht van Sophie met de zwaarte van het leven.

een zeer actueel verhaal over het accepteren van mensen die

Pathé Thuis

anders zijn dan jijzelf. Januari 2024 in de bioscoop

Lezen

Unstuck

Welterusten!

Evidence Hunt

In hun praktijk zien Fleur Kraanen

Als ouders zitten we vol

Dit is een open acces platform

Rood is ja van

en Marieke Hesseling bij hun

goede bedoelingen. We

dat met behulp van AI alle 35

cabaretier Sara Kroos

generatiegenoten (millennials)

willen onze kinderen

miljoen PubMed-publicaties

is haar eerlijke en

terugkerende thema’s en problemen

beschermen én loslaten

doorzoekt. EvidenceHunt

confronterende

met overbelasting, faalangst en

zodat ze klaar zijn om

heeft een browsefunctie

verhaal over

perfectionisme, somberheid en

zelfstandig de grote

en een chatfunctie. De

misbruik en de

depressie. Net als hun ouders en

wereld in te gaan. Hoe

betrouwbaarheid van de

herhaling hiervan,

grootouders zitten ook millennials

kan het dan dat we

resultaten is hoog, volgens

van een leven met

soms vast in patronen (schema's) die

toch regelmatig de weg

oprichter psychiater Christiaan

psychische klachten

zij van huis uit hebben meegekregen.

kwijtraken in de relatie

Vinkers. “AI kan ongelooflijk

en de weg naar

In Unstuck leer je met iets meer

en de communicatie met

veel bieden, maar je moet wel

herstel.

mededogen naar jezelf te kijken.

onze kinderen? ISBN

zelf blijven nadenken.”

ISBN 9789026361319

ISBN 9789024456505

9789024446261

https://evidencehunt.com

. 29

‘Begeleiders kunnen leren om hun handen, ogen, stem en aanwezigheid bewust in te zetten en af te stemmen op de behoefte van de cliënt.’

Onderzoek van Simone Schipper-Eindhoven, GZ-psycholoog en hoofddocent bij de GZ-opleiding van RINO amsterdam

BIG magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor opleidelingen, praktijkopleiders, werkbegeleiders, supervisoren, docenten en anderen die betrokken zijn bij de BIG-opleidingen van RINO amsterdam.