Tim Wind en Marjolein Koementas ‘E-health is toffer, rijker, intensiever’ Achtergrond Passende zorg bij zwakbegaafdheid Judith Ligthart ‘Met kerst sturen we alle opleidelingen een persoonlijk kaartje’
Gezichten van RINO amsterdam Karin Hendriks
De opleideling ‘De studie geeft me veel energie’
Dag van de docent Ruthie Werner
BIG Magazine is een uitgave van RINO amsterdam. RINO amsterdam biedt opleiding en inspiratie aan professionals in de GGZ. Het magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor praktijkopleiders, opleidelingen, docenten en anderen die betrokken zijn bij de huidige BIG-opleidingen bij RINO amsterdam.
UITGEVER
Martijn Lamberts
HOOFDREDACTIE
Willemijn Scholten Marrie Bekker Marleen Rijkeboer
Esther Hemink
REDACTIE
Wietske Dijkink, Esther Hemink, Marjolein Koementas, Loes Marquenie, Sabina Weistra
EINDREDACTIE
Kim Linssen | WareWoordenWereld
CONCEPT Sandera Krol | de Bladencoach
VORMGEVING/
Lidia Pruis | Mazeline BV
REDACTIEADRES
Leidseplein 5 1017 PR Amsterdam redactie@rino.nl
Auteursrecht voorbehouden. Behoudens door de wet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de uitgever, die daartoe door de auteur(s) is gemachtigd.
Na een geweldige zonnige zomer zijn de dagen allengs korter geworden en zoetjesaan stoffen we de kerstspullen weer af. Wat te doen op deze lange, donkere avonden? Nou, dat weten wij wel! Met groot plezier introduceren we de tweede editie van ons BIG Magazine. We hadden het stiekem gehoopt, maar niet kunnen bevroeden dat het eerste nummer zó ontzettend goed zou vallen. Alle hulde voor onze redactie! En ook dit Kerstnummer bevat – al zeggen we het zelf – weer prachtige bijdragen, waaronder interviews met Marjolein Koementas en Tim Wind, de loopbaan van Judith Ligthart en een column van onze collega-hoofdopleiders OG.
daarom iedereen veel leesplezier en vanzelfsprekend ook heerlijk ontspannen en mooie feestdagen. Tot in 2023! Marleen
HHet aanbod van e-health in de GGZ is enorm en ontwikkelt zich razendsnel. Als het aan
Tim Wind en Marjolein Koementas ligt, kan het nóg sneller. ‘Het is toffer, rijker, intensiever.’ Met groot enthousiasme vertellen ze over alle mogelijkheden. ‘Voor een tientje koop je al een VR-bril bij de Action.’ En ze zijn eensgezind over e-learning: RINO amsterdam loopt hierin voorop.
Jullie zijn allebei heel enthousiast over e-health en e-learning?
In koor: ‘Ja! Het zou een integraal onderdeel moeten zijn van alle lessen en van alle behandelingen.’
ondersteuning heb je sneller door of iets werkt of niet.’
Tim: ‘Bij trauma’s werk ik ook veel met imagery rescripting, waarbij je met de cliënt zijn traumatische herinneringen doorneemt. Je kunt delen van deze therapie opnemen, die de cliënt de volgende dag nog een keer kan beluisteren. De therapie wordt hierdoor intensiever.’
Marjolein: ‘En je hebt internetmodules met psycho-educatie, daar kan de cliënt alle informatie nog eens opzoeken. Of samen met de cliënt tekenen op een whiteboard en daar aantekeningen opslaan.’
Christiaan Krop
Tim: ‘Mensen denken vaak dat het vooral gaat om beeldbellen en online leermodules, maar e-health is zo veel breder en leuker. Voor zowel de behandelaar als de cliënt. Ik ben nu bijna acht jaar met e-health bezig, en mijn gedachte is: het gaat om de eigen regie. Cliënten zelf aan het werk zetten. Niet hen voorschrijven wat ze moeten doen, maar vragen: wat ga je zelf doen aan je behandeling? Wat ik zo tof vind, is dat het een heel creatief proces is. Je kunt samen brainstormen over de beste methoden. Het is belangrijk dat je als behandelaar dan kennis hebt van alle mogelijkheden: apps, virtual reality, modules, biofeedback. Zo kan een cliënt met een depressie via een app zijn stemming bijhouden. Of in traumatherapie kun je via een smartwatch biofeedback krijgen of de cliënt meer ontspannen raakt.’ Marjolein: ‘Op die manier kun je ook bijhouden of de therapie effectief is. Vijf tot vijftien procent van de behandelingen is niet effectief, waarbij cliënten zelfs achteruitgaan. Hun voortgang kun je via apps heel goed bijhouden, met ondersteunende grafieken. Dit werkt veel beter dan vragen: ‘Hoe was je week?’. Je bent samen aan het werk om de aanmeldklachten te verminderen en dankzij technische
Virtual reality klinkt ook heel spannend, wat kun je daarmee?
Marjolein: ‘Je kunt veel doen met exposure: de cliënt blootstellen aan spannende situaties. Mensen met een fobie kunnen oefenen met grote hoogtes, of met enge spinnen. Virtual reality is bij alle angststoornissen die we in de GGZ zien even effectief als gewone CGT.’
Tim: ‘Er is een programma met een virtuele drankwinkel, voor alcoholverslaafden, om zich te leren beheersen. Of je ziet een man met een ontbloot bovenlijf op je afkomen, dat gebruiken we bij seksueel getraumatiseerden. Maar positieve beelden zijn ook mogelijk: ik had een cliënt met ptss, die projecteerde ’s avonds in bed een strand in Australië waarbij hij lekker kon slapen. Het is heel laagdrempelig geworden, tegenwoordig kun je al voor een tientje een VR-bril halen bij de Action.’
Marjolein: ‘Bij GGZ Noord-Holland-Noord werken we ook met VR en daar hebben we speciale computers. Die kun je precies instellen; je kunt bijvoorbeeld invoeren hoeveel mensen in een bus moeten zitten voor iemand met een sociale fobie.’
Tim: ‘Er is een palet aan mogelijkheden, het gaat allemaal over de eigen regie van de cliënt.’
Heleen PeverelliZijn studenten en behandelaars net zo enthousiast als jullie?
Marjolein: ‘Niet altijd. Bij behandelaars is het vaak nog onbekend, ze vinden het lastig of ze denken dat ze tekortschieten. Ze zien online therapie als een b-variant. Ze zeggen dan verontschuldigend tegen een cliënt: “Het kan eventueel ook online.” Terwijl een cliënt dan soms zegt: “Dat wil ik!”’
Tim: ‘Therapeuten gebruiken vaak de drogreden: “Ja, maar het is niet evidence based.” Dat is onzin, het is gewoon een ander middel. Om dit te begrijpen, zou e-health veel meer in de lessen moeten worden opgenomen. Behandelaars hebben ook hun eigen gewoonten en angsten. Die moet je bij wijze van spreken ook exposure aanbieden. Stap 1: de computer erbij halen, stap 2: een VRbril bij de receptie halen.’
Is e-health wel evidence based dan?
Tim: ‘Ja, er zijn systematic reviews die aantonen dat online en face-to-face even goed werken. In ieder geval bij angst en depressie.’
Marjolein: ‘Online groepstherapie is ook even effectief. Ik geef online IPT-G, interpersoonlijke psychotherapie in een groep, waarvan de kern nu juist is dat je in contact staat met anderen. Hoe mooi is het dat je in tijden van lockdowns de groep door kan laten gaan en in contact blijft. En dat werkt net zo goed. Het voordeel is dat je een groter bereik hebt, mensen vanuit het hele land kunnen meedoen. Ik heb zelfs mensen die vanaf hun vakantieadres meedoen, vanuit Aruba.’
Tim: ‘Ik werk voor een landelijk traumacentrum. Daarvoor doe ik traumatherapie met een ontwikkelingswerker in Damascus. En met een kapitein die werkt op een Grieks schip.’
Is er ook weerstand bij cliënten?
Marjolein: ‘Die moeten er soms ook nog aan wennen. In mijn GGZ-team werken we al sinds vijf jaar standaard met online therapeuten. Cliënten hadden de keus: óf heel lang wachten, óf snel starten met online therapie. Dan kozen er nog veel voor het wachten! Maar toen was er een cliënt die een mobiele EMDR-sessie kreeg: na één sessie, op zelfs een piepklein mobieltje, was diegene vrij van klachten! Daarna werd het enthousiasme groter, zowel bij de behandelaars als bij de cliënten.
Wel denk ik dat we moeten oppassen met een te groot halleluja-verhaal. Voor sommige cliënten geniet online niet de voorkeur en dat is oké. Ook zijn er cliënten die beperkte digitale vaardigheden hebben.’
Heeft corona de digitale ontwikkelingen versneld?
Beiden: ‘Enorm!’
Marjolein: ‘Voor die tijd konden we ons niet voorstellen om online intervisie te hebben. Tijdens de coronacrisis waren collega’s hier ook huiverig voor. Waarom? Het voelde voor veel mensen niet echt genoeg. Gelukkig zijn ze het toch gaan doen en waren ze hier heel blij mee.’
Tim: ‘Het was echt bizar. In het begin van de coronatijd gaf ik een online training, en iedereen zat daar met een chagrijnig hoofd. Een maand later gaf ik een webinar, waar tienduizend mensen zich voor hadden ingeschreven! Toen kon het blijkbaar toch.’
Online therapie via beeldbellen; wanneer doe je dat?
Tim: ‘Op basis van voorkeur, het is niet beter of slechter. Het is here to stay.’
Marjolein: ‘Wij hebben nu standaard online behandelingen in ons assortiment. We hebben zelfs een regiebehandelaar die in de Verenigde Staten woont. Hij komt uit Nederland en zijn vrouw doet daar onderzoek. Dat kan gewoon. Er is een gigantisch tekort aan behandelaars, dus heel handig.’
Tim: ‘Mensen denken vaak dat het onpersoonlijker is, maar het gekke is: het is juist persoonlijker. Je kunt meer afstemmen op de cliënt. Je kunt via beeldbellen bijvoorbeeld aanwezig zijn bij spannende momenten. Zo had ik een veteraan wiens buddy suïcide had gepleegd door voor de trein te springen. Hierdoor durfde hij niet meer met de trein. Toen deden we een sessie waarbij hij weer naar het spoor ging, en ik er online bij was via de telefoon.’
Marjolein: ‘Ik had een cliënte met pychoses, die steeds voetstappen achter zich hoorde. Tijdens een exposurebehandeling hield zij haar telefoon in de lucht, en ik kon meekijken. Ik zei telkens: “Look back”. Dat durfde ze eerst niet, maar door de telefonische begeleiding deed ze het wel en leerde ze dat haar waarnemingen niet klopten.’
Tim: ‘Het is toffer, rijker, intensiever. Vroeger vertelden we de cliënt wat hij moest doen. Nu bieden we meer een kader aan, waarbinnen hij de eigen regie heeft. Je krijgt een meer horizontale relatie.’
Vinden oudere mensen het niet lastig?
Tim: ‘Ik zie genoeg ouderen die het prima aankunnen.’
Marjolein: ‘Sommige mensen, vaak wel ouderen, krijgen al stress van een laptop openslaan. Of de verbinding is verbroken, of ze krijgen het geluid niet aan. Zitten ze daar met klotsende oksels. Als therapeut moet je ze daar doorheen leiden, zelf rustig blijven.’
Tim: ‘Er moeten wel wat randvoorwaarden gelden als mensen thuis therapie krijgen, zoals de privacy. Sommige cliënten zijn daar wat grenzeloos in; dan zie je ze liggen in bed of in een volle huiskamer.’
Marjolein: ‘Het geeft ook informatie over de mensen thuis; je ziet een hondje blaffen, hun kinderen rondlopen.’
Hoe vaak wordt e-health ingezet?
In koor: ‘Te weinig!’
Tim: ‘De mogelijkheden zullen de komende jaren meer uitgedragen moeten worden.’
Marjolein: ‘Bij ons in de GZ-opleiding is e-health niet meer een apart vak, maar is het geïntegreerd in het hele curriculum.’
Tim: ‘Dat is geweldig. Wij zijn hier in de KP- en PTopleiding ook druk mee bezig.’
E-learning, daar zijn jullie dus ook heel enthousiast over? Marjolein: ‘Twee jaar terug zijn we bij de GZ-opleiding begonnen met het ontwikkelen van de blended CGTbasiscursus. Je kunt denken dat we dit deden vanwege kostenbesparing, maar e-learning biedt meer. Als je bijvoorbeeld functie- en betekenisanalyses aanleert, kan de opleideling er nu in zijn eigen tempo op een puzzelmanier doorheen lopen. En online is de informatiedichtheid groter, wat de mogelijkheid biedt om het nog eens terug te kijken.
Normaliter heb je een zes uur durende lesdag. Daarin kun je niet drie casussen behandelen, van een kind, een volwassene en een oudere, zoals we dat nu in de e-learning doen: hierbij kunnen ze die thuis al bestuderen en hebben we in de face-to-facelessen veel meer tijd om te oefenen. Ik zag meteen dat ze het veel sneller doorhadden dan eerst. Winst!’
Tim: ‘Hier geldt hetzelfde principe als bij e-health bij cliënten: het gaat om de eigen regie. Je legt de vraag bij de student: Wat wil jij uit deze les halen? Plus: e-learning is intensiever, met een hogere informatiedichtheid. Als docent moet je keuzes maken: wat doe ik via een online module, wat met beeldbellen, wat in de klas?
Het idee is om de hoorcolleges uit de lessen te halen en te vervangen door colleges die vooraf bekeken kunnen worden op Psyflix. Via het online platform Psyflix, waartoe alle opleidingen in Nederland toegang hebben, bieden we alle colleges via video aan. En dan kun je de beste docent van Nederland op dat vakgebied vragen. Bij schematherapie was dat bijvoorbeeld Arnout Arntz, er is niemand die dat beter kan. Waarom zou je een docent vragen die toevallig in de buurt van Utrecht woont, als je de beste van Nederland kunt hebben? We zien dat het werkt: het aantal leden van Psyflix is in anderhalf jaar tijd van nul naar 5500 gegaan.’
Hoe doet RINO amsterdam het op dit gebied?
Marjolein: ‘RINO amsterdam heeft drie speerpunten, EED: Evidence based, e-health en diversiteit. E-learning wordt echt gestimuleerd.’
Tim: ‘Daar is RINO amsterdam echt goed in.’
Marjolein: ‘Voorheen maakte RINO amsterdam weinig gebruik van digitale methoden binnen het onderwijs. In 2019 is er een visiedocument geschreven door Marleen Rijkeboer en Marrie Bekker, met e-health als speerpunt.
Daar is e-learning later bijgekomen. Ik heb ook nog een nieuwtje: het is mogelijk om als praktijkinstelling volledig online op te leiden. Volgend jaar starten we met de eerste opleideling die voor de helft online gaat worden opgeleid.’
Tim: ‘In de toekomst zal het volledig online zijn.’
Marjolein: ‘Dat denk ik niet. Sommige werkzaamheden zijn online niet mogelijk, denk aan diagnostiek uitvoeren in een kliniek of werken met bepaalde doelgroepen die online minder vaardig zijn. Maar wie weet. Online studeren en werken maakt alles zo veel flexibeler. Niet alleen voor de cliënt, maar ook voor jou. Je hoeft niet meer elke dag naar kantoor, je kunt het combineren met kinderen.’
Hoe gaat de toekomst eruitzien?
Marjolein: ‘Ik zie voor de toekomst een futuristische behandelkamer voor me, met projecties op de muur, zoals een EMDR-balk, maar ook een videoscherm, digibord en sfeerlichten. We kunnen in de toekomst onze behandelkamer personaliseren en beschikken over de nieuwste technische middelen, zoals VR. En er zal een VRbehandelkamer zijn, waarbij behandelaren en cliënten op andere plekken in de wereld een VR-bril opzetten en elkaar in de virtuele behandelkamer zien.’
Tim: ‘We zullen meer robots inzetten. Ook bij kinderen, daar heb je al robothondjes. Of bij dementerende ouderen, er bestaat al een robot die met ze kan dansen, spelletjes doen, ochtendgym. Zora, heet die. Ik heb weleens gebeld, maar die kost nu nog achtduizend euro. Maar over twintig, dertig jaar zal therapie gegeven worden door een robot.’ Marjolein: ‘Wij worden dan de programmeurs van de robots.’
Tim: ‘We moeten allemaal mee met deze ontwikkelingen. Ha!, dat is een leuk einde voor het interview: als we er niet in meegaan, worden we allemaal werkloos.’
Tim Wind is traumatherapeut en hoofddocent e-health en e-learning bij de KP- en de PT-opleiding. Marjolein Koementas - de Vos is plaatsvervangend hoofdopleider van de GZ-opleiding van RINO amsterdam. Zij ontwikkelde een blended CGT module voor de GZ. Ook is zij werkzaam bij GGZ-Noord-Holland-Noord als klinisch psycholoog, psychotherapeut, VGCT supervisor, specialistisch groepstherapeut en promovenda.
‘Ik
Kiki (40) woont samen met haar man en zoontjes in Haarlem. Sinds 2021 is ze een van de eerste opleidelingen voor de opleiding tot OrthopedagoogGeneralist.
“ ’s Ochtends is het bij ons een gezellige drukte in huis: douchen, ontbijten, nog even met de lego spelen (onze gezinspassie!), tas inpakken en op de fiets de kinderen naar school brengen. Mijn man Daan en ik zijn twee jaar geleden met onze zoontjes Emile en Jacob naar Haarlem verhuisd. Voorheen woonden we in een klein huisje in de polder, maar omdat we de reuring van de stad misten, zijn we daar weggegaan. We vinden het heerlijk om in Haarlem te wonen: het is vlakbij het strand en ook RINO amsterdam is gelukkig niet ver reizen. Ik ga altijd met de trein naar Amsterdam, dan kan ik ondertussen nog wat e-mails wegwerken of bel ik met mijn teamleider voordat de studiedag begint. Als ik op centraal station op tijd aankom, vind ik het fijn om te lopen naar de opleiding. En anders pak ik de tram. Met een groep van slechts acht mensen zijn we de eerste opleidingsgroep voor de opleiding tot Orthopedagoog-Generalist bij RINO amsterdam. Van tevoren werd mij verteld dat ik rekening moest houden met een pittige periode en het is ook zeker aanpoten! Toch, het was voor mij een openbaring hoe leuk de opleiding is. Omdat we een kleine opleidingsgroep zijn, kunnen de docenten goed aansluiten op onze behoeftes. Rollenspellen kunnen bijvoorbeeld meer op specifieke situaties worden aangepast. De opleiding geeft me veel energie. Ik had over het hoofd gezien hoe leuk het is om je interventies te evalueren tegen de wetenschappelijke kennis die elke dag steeds groeit. ” Tekst: Wietske
DDries is voor een gegeneraliseerde angststoornis meer dan een jaar in behandeling bij een poli van de GGZ-instelling in de buurt. Tijdens de evaluatie komt naar voren dat hij weliswaar steeds aanwezig is geweest maar dat hij weinig verbetering ervaart. De behandelaar zet na overleg met een collega een intelligentieonderzoek in waaruit blijkt dat er sprake is van een IQ van rond de 73. De behandelaar is verbaasd, Dries zelf niet. Hij weet immers zijn hele leven al dat leren, lezen en schrijven hem niet gemakkelijk afgaan. Hij is er niet uit zichzelf over begonnen dat hij de behandelaar vaak niet begreep.
perkingen in adaptief functioneren), maar vormt wel, zeker in onze steeds ingewikkelder wordende maatschap pij, een kwetsbaarheid die extra aandacht verdient.
Veel van de omstandigheden en gebeurtenissen die vaker voorkomen in het leven van mensen met zwak begaafdheid (zoals: psychosociale problemen, somatische aandoenin gen en ongezonde levensomstan digheden) zijn ook de risicofactoren voor het ontwikkelen van psychische stoornissen. Deze komen bij men sen met zwakbegaafdheid dan ook vaker voor dan bij mensen met een gemiddelde intelligentie en vermoe delijk ook bij mensen met een lichte verstandelijke beperking.
Erica Aldenkamp is GZ-psycholoog, EMDR practitioner en praktijkeigenaar Poli+ (www.poli-plus.nl). Samen met collega’s verzorgt zij bij RINO amsterdam al vele jaren de modulaire leergang ‘Laag IQ in de GGZ’. Vanaf 2022 is zij binnen de GZ-opleiding ‘diversiteitsconsulent’, specifiek op dit onderwerp. Reacties of vragen: info@poli-plus.nl
Dit zijn ook onze cliënten Lees hier meer over mensen met psy chische klachten in behandeling bij de GGZ, bij wie er daarnaast sprake is van zwakbegaafdheid. Als we bij iedereen in Nederland een intelligen tietest zouden afnemen, scoren zo’n 2,3 miljoen Nederlanders (13,6%) een intelligentiequotiënt tussen 70 en 85. Dit noemen we zwakbegaafdheid. In het Engelse taalgebied gebruiken ze wellicht een betere term: Borderline Intellectual Functioning (BIF). Zwak begaafdheid maakt in de normaal verdeling namelijk onderdeel uit van de ‘normale’ intelligentie. Het is geen stoornis en ook geen verstandelijke beperking (IQ onder de 70/75 met be
Het is bekend dat het niet behande len van een psychische stoornis kan leiden tot langer lijden van de cliënt en vaak ook tot een verdere stapeling van problemen. We zien helaas dat juist deze groep, die dus vaker behan deling nodig heeft van de psychische klachten, geen goede toegang heeft tot de GGZ. En dat is nu precies de reden dat het van belang is om in opleidingen binnen de GGZ aandacht te hebben voor juist deze cliënten. De barrières voor de toegang tot de GGZ zijn divers. Denk bijvoorbeeld aan de systeemkortsluiting die bij hulpverle nende instanties ontstaat als cliënten meer dan één hulpvraag hebben.
Maar toegang wordt ook geblokkeerd doordat de behandelaren de zwak begaafdheid niet tijdig herkennen (zoals bij Dries). En soms herken of weet je het wel, maar leidt het tot formele exclusie (‘exclusiecriteria: IQ onder 80’) of informele exclusie (“Dit kan ik niet”, “Ik heb hier niets mee”). De formele exclusie is in principe ongrondwettelijk – gelijke toegang tot gezondheidszorg is vastgelegd als mensenrecht – en vraagt dus aandacht van de politiek. Maar die informele exclusie, dat is een barriè re waar beter onderwijs een positie ve invloed op kan hebben.
Onderwijs is een belangrijke sleutel Om zover te komen dat iedere behan delaar in de GGZ deze cliënten tijdig herkent en zich bewust bekwaam voelt om deze cliënten te behan delen, moet er in alle opleidingen binnen de GGZ standaard aandacht worden besteed aan cliënten met zwakbegaafdheid. Niet alleen als keuzevak voor de geïnteresseerde cursist, maar integraal opgenomen in het standaard curriculum. Vaak is die aandacht er wel bij de Kind en Jeugdopleidingen, maar dan wel gericht op de veel kleinere groep: mensen met een verstandelijke beperking. De toelating in 2019 van de Generieke module Psychische Stoornissen en Zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beper king (Akwa GGZ), als eerste kwali teitsstandaard, in het register van het Zorginstituut Nederland (ZIN), betekende een belangrijke stap in de richting van goede zorg voor deze cliënten.
De kern van de generieke module: ‘Voor deze cliënten gelden namelijk precies dezelfde kwaliteitsstan daarden en protocollen als voor mensen zonder deze beperking. Psychotherapie of medicijnen zijn bij deze doelgroep even effectief, mits er rekening wordt gehouden met de mogelijkheden van de cliënt. Dat betekent dat de behandelaar geproto colleerd maatwerk biedt: men volgt de kwaliteitsstandaarden, aangepast
Wanneer jij de zwakbegaafdheid her kent, kun je je communicatie vanaf de start hierop afstemmen. Pas dan kun je klachten goed uitvragen, kun je antwoorden goed duiden en een passende behandeling voorstellen. Je kunt verdere aanwijzingen krij gen door echt door te vragen naar aspecten zoals schoolloopbaan, de werkcarrière, aanwezigheid van een netwerk, adaptieve vaardigheden en door te letten op het taalgebruik en begrip. Durf vooral door te vragen. Het taboe op intelligentie ligt vooral bij ons en niet bij de cliënt die hier het hele leven al weet van heeft. Op het moment dat je aanwijzingen hebt, kun je je vermoedens nader onderzoeken met behulp van de ‘Screener voor Intelligentie en Licht verstandelijke beperking (SCIL)’. Dit is een screener die je ook in een inta ke standaard kunt inzetten.
alle vakken. Denk aan aandacht bin nen de indicatiestelling en diagnos tiek, communicatie, therapeutische relatie maar ook aan de lesblokken met stoornis-specifieke informatie en over behandelmethodieken.
Eerst herkennen
Een belangrijke eerste stap in het onderwijs is de aandacht voor het herkennen van de zwakbegaafdheid bij een cliënt, al tijdens de intake. Als er ook sprake is van psychische klachten, is het van belang om vanaf het eerste contact alert te zijn op de mogelijkheid van zwakbegaafdheid.
Jij past je aan, niet de cliënt Een van de dingen die de cliënten die meewerkten aan de generieke module belangrijk vonden, was dat zij zelf regie willen kunnen voeren. En dat zij daarvoor wel de behande laren moeten kunnen begrijpen. Alle behandelaren in de GGZ zijn gewend zich ieder uur weer af te stemmen op een andere cliënt. Betere communi catie met een cliënt met een lager IQ vraagt dan ook, zodra je er bewust van bent, geen nieuwe vaardigheid. In de opleiding laat ik vaak een filmpje zien van een wat karikatura le intake binnen de GGZ. Het levert altijd een hoop gelach op maar ook veel ongemakkelijke herkenning. Van hieruit weet de student echter al
‘Een eerste stap in het onderwijs is de aandacht voor het herkennen van de zwakbegaafdheid’
vlug alle belangrijke en logische tips voor een passende communicatie te benoemen. Tips zoals: neem de tijd om in contact te komen, vermijd jar gon en moeilijke woorden, sluit aan bij de verwerkingssnelheid, breng structuur aan vanaf de start, vat regelmatig samen, gebruik terugvra gen en heel belangrijk: maak gebruik van pen en papier om te kunnen verhelderen.
Niet wat je doet is anders, maar hoe je het doet De belangrijkste boodschap voor onderwerpen als diagnosestelling en behandeling is dat de aanpak en benadering niet wezenlijk verschilt van hetgeen je gewend bent bij je cliënten met een gemiddelde intel ligentie. Voor de diagnostiek is het van belang om de reguliere richtlij nen te gebruiken en daarbij vooral breed te kijken, waarbij de zwak begaafdheid de diverse aspecten specifiek zal inkleuren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aandacht voor de context, somatische problematiek en aandacht voor de discrepanties in het ontwikkelingsprofiel en trauma tische gebeurtenissen. Ten aanzien van de behandelingen blijft de kern van de interventie (psychotherapie, farmacotherapie) gewoon intact. Het inspelen op de zwakbegaafdheid gebeurt vervolgens vooral in de com municatie en wijze van aanbieden, zoals samenwerken met het netwerk en de aandacht voor de praktische uitvoering. Wij benoemen dat als geprotocolleerd maatwerk. We zien de laatste jaren gelukkig een groei in de hoeveelheid materiaal voor
psychotherapie-op-maat bij cliënten met een lager IQ.
De behandelaar van Dries realiseert zich dat wat hij Dries heeft aangebo den waarschijnlijk teveel tegelijker tijd, te talig en te snel was. Hij vraagt zich af wat hij kan veranderen om wel bij hem aan te sluiten en consul teert een collega. Deze wijst hem op de aanwijzingen vanuit de Generie ke module en adviseert hem deze aanwijzingen naast de zorgstandaard angststoornissen te houden. Hij con cludeert hieruit dat hij de reguliere
passende toegang tot zorg te garande ren. Als alleen de kennis groeit, maar de organisatie waarin gewerkt wordt geen visie heeft op het belang en de waarde van het vanzelfsprekend toelaten van deze groep cliënten, er geen plannen geconcretiseerd wor den of middelen worden vrijgemaakt, leidt de toegenomen kennis tot gemo tiveerde maar wellicht ook gefrus treerde behandelaren. Gelukkig zijn er binnen een aantal BIG-opleidingen (KP-opleiding en de Verpleegkundig specialist) ook beleid- en organisa tieopdrachten. Ik verwijs hiervoor graag naar de ‘Monitor Plus’ die we in dergelijke situaties kunnen inzetten als Quick-scan en implementatietool om de toegang tot de zorg voor deze groep te verbeteren.
passingen in de communicatie en het betrekken van het netwerk. Hij gaat op zoek naar de al aangepaste proto collen waarin hij ideeën opdoet voor het vereenvoudigen en visualiseren van zijn communicatie. Hij betrekt de zus van Dries bij de behandeling. Doordat zij met Dries eenmaal per week de geadviseerde oefening thuis gaat doen, ontstaat er een generalise ring van dat wat hij met zijn behande laar heeft afgesproken.
De toename van kennis en kunde bij de behandelaar vormen een essen tiële sleutel bij het verbeteren van de toegang tot passende zorg voor cliënten met zwakbegaafdheid. Maar expertise alleen is niet voldoende om
Bij RINO amsterdam ligt ook de focus op diversiteit van de cliënten in de GGZ en is naast sekse-gender, etnische herkomst, seksuele oriën tatie ook een lagere intelligentie een belangrijke diversiteitsfactor binnen de opleiding. Een belangrijke eerste stap om ervoor te zorgen dat iedereen die van de opleiding komt bekend is met deze groep en zich hierin ook bekwaam weet.
Bronnen:
GGZ Standaarden (Akwa GGZ,2018). Generieke module Psychische stoornissen en zwakbe gaafdheid (ZB) of lichte verstandelijke beper king Behandeling van cliënten met een laag IQ in de GGZ; Theorie en Praktijk Wieland e.a. BSL 2022 specifiek op dit onderwerp. Reacties of vragen: info@poli-plus.nl
‘Vermijd moeilijke woorden, vat regelmatig samen en maak gebruik van pen en papier om te kunnen verhelderen’
12:00
Een digitaal interview. Daar verschijnt ze op het scherm: met een glimlach, earpods in en aantekeningen naast zich. Ruthie Werner is klinisch psycholoog en is een bekend gezicht in het werkveld. Ze is bestuurslid van de NVGZP en betrokken bij de Kamer Opleidelingen. Ook is ze werkzaam als kwartiermaker en projectleider bij 1-1-3 zelfmoordpreventie, werkt ze bij Taytelbaum Psychologen Amsterdam en is ze jaargroepopleider en hoofddocent Persoonlijkheidsstoornissen en Eetstoornissen bij de GZopleiding van RINO amsterdam. Ze heeft de perfecte job, vindt ze zelf!
Ruthie woont in Amsterdam-Noord en is twee jaar geleden getrouwd. Afgelopen juli konden zij en haar man eindelijk hun huwelijk groots vieren. Ondanks hun drukke levens mountainbiken ze op zaterdagochtend in Schoorl en hebben ze skiles op maandagavond. Ook plannen ze regelmatig een dateavond zonder telefoons en klussen ze in huis. Ruthie staat altijd vroeg op (om 6.30 uur), begint de dag actief en blijft actief, anders kakt ze in. Ze lust geen koffie, dus is ’s ochtends lang douchen haar dagelijkse wakkermakertje. Al streamend (met B&B vol liefde of 90 Days) doorloopt ze vervolgens haar ochtendroutine.
Op een kantoordag bij 1-1-3 vertrekt ze om 7.45 uur van huis en komt ze rond 9:00 uur aan bij het kantoorgebouw in Amsterdam Zuid-Oost. Haar dagen bestaan uit overleggen met kerngroepen, werkgroepen, overheid, mensen in het veld, ervaringsdeskundigen en naasten. Allemaal bedoeld om het beleid rondom Suicidepreventie voor jeugd te verbeteren. It takes a village to raise a child: Het verbeteren van het gehele systeem is volgens Ruthie nodig om de weerbaarheid te vergroten.
Ruthie denkt altijd in mogelijkheden, al vanaf haar kindertijd. Het reclamespotje ‘Een beter milieu begint bij jezelf’ staat haar nog bij. Je kan wel zeuren, maar dan moet je er ook wat aan doen. “Een misvatting is dat het aantal suïcides door de pandemie toeneemt. Helaas zien wij een toename in het aantal fatale suïcides onder de mannen tussen de 20 en 30 jaar. Momenteel wordt er een actieplan gemaakt gericht op deze doelgroep.” Ruthie is een vrouw met een missie.
20:00 Personal trainer staat op de stoep 15.30 Werken aan handreiking Chronische Suïcidaliteit Overleg met beroepenvereniging over e-learning suicidepreventie voor de p-opleiding
In 2003 wordt het kwaliteitsregister voor psychotherapeuten opgericht. Dit register is een aanvulling op het BIG-register en een registratie laat zien dat de kwaliteit van de psychotherapie is gewaarborgd. Wat gebeurt er nog meer in dat jaar?
• 24 januari Heineken-ontvoerder Cor van Hout wordt neergeschoten in Amsterdam • 4 februari Joegoslavië houdt op te bestaan. Door de nieuwe grondwet ontstaat de nieuwe unie Servië en Montenegro • 11 maart Door het overlijden van wielrenner Andrei Kivilev, na een valpartij, voert wielerunie UCI een helmplicht in • 15 april De Wereldgezondheidsorganisatie maakt de ziekte SARS wereldkundig • 9 april Het regime van Saddam Hoessein stort ineen. Bagdad valt in handen van Amerikaanse troepen • 1 mei President Bush houdt z'n 'mission accomplished'-speech aan boord van een Amerikaans marineschip, waarmee hij de oorlog tegen Irak als beëindigd beschouwt • 21 juni In Nederland zijn rond de 260.000 dieren geruimd om verspreiding van monden-klauwzeer te voorkomen • 30 juli De allerlaatste Volkswagen Kever rolt in Mexico van de lopende band • 10 augustus Het allereerste ruimtehuwelijk wordt voltrokken vanuit het Internationale Space Station tussen een man in de ruimte en een vrouw op aarde • 26 augustus In het dorp Wilnis breekt een dijk door. Vele straten lopen vol met water • 30 september Luchtvaartmaatschappij Air France neemt KLM over • 10 Oktober De toestemmingswet van het huwelijk tussen Friso van Oranje-Nassau en Mabel Wisse Smit wordt ingetrokken. Dit omdat de bruid niet de waarheid vertelde over haar verleden waarin zij contact had met crimineel Klaas Bruinsma• 7 december In het Bronovo ziekenhuis in Den Haag wordt Prinses Catharina-Amalia geboren.
Je bent onlangs gestart bij RINO amsterdam, maar je hebt al veel ervaring in het werken in de BIGsector. Wat vind je het leukst aan het werken in deze sector?
‘De BIG-sector is een dynamische wereld. Je zit vooraan wat betreft de nieuwste kennis: wetenschap en praktijk liggen hier heel dicht bij elkaar. Daarnaast vind ik het politieke spel dat erbij komt kijken ook interessant. Je moet strategisch kunnen denken en kiezen: wat levert het op voor de zorg en voor de cliënten? De keuzes die je maakt, dienen een toegevoegde waarde te hebben voor de klant.’
Wat zijn typische kenmerken voor jou? ‘Vrienden zouden mij omschrijven met de woorden ‘positief’ en ‘sociaal betrokken’. Ik ben vaak in voor een feestje: concerten en festivals vind ik leuk om naar toe te gaan. Wat mensen misschien zal verbazen, is dat ik ook van hiphopdansen hou. Dat doe ik hier in Utrecht bij Touchée Dance Company. Daarnaast ben ik een persoon met heel veel energie. Ik ben dol op wandelen en probeer dit ook vaak te combineren met mijn werk: personeelsgesprekken doe ik dan ook het liefst in de buitenlucht. Dit hoop ik in Amsterdam ook voort te kunnen zetten: zo leer ik de stad ook direct beter kennen!’
Wat voor soort directeur/leider ben jij? ‘Ik ben een reflectieve leider. Ik hou van reflecteren op mezelf maar ook op anderen: waar staan we nu en waar gaan we naartoe? En wat hebben we nodig om dat doel te bereiken? Ik hecht er waarde aan om iets goed te begrijpen, zo krijg je inzicht om uiteindelijk een goed antwoord te kunnen geven. Ik vind het fijn om voorop te lopen en de groep mee te krijgen, maar het is ook belangrijk om achterom te kijken of iedereen goed meekomt.’
Tekst: Wietske Dijkink Fotografie: Christiaan Krop
Per 1 november 2022 is dr. Karin Hendriks (52) gestart als Inhoudelijk Directeur – Bestuurder van RINO amsterdam. Karin woont met haar man Albert-Jan (54), dochters Nouna (19) en Milla (17) en zoon Raf (12) en hun (terror)kat Maan in Utrecht.
Ze is p-opleider en klinisch psycholoog bij GGZ-Noord-Holland-Noord en heeft een cv van vijf kantjes. Judith is ambitieus, energiek en maakt anderen graag enthousiast voor haar opleidelingen. Met kerst krijgt iedereen een persoonlijk kaartje. een Hans-en-Grietjehuisje. Je moet ervan houden, het heeft energieklasse G ofzo.’ Judith en haar vriend vonden het – dat kon toen nog – door een advertentie in de krant. Op een zaterdagochtend reden ze erheen en ze raakten direct verliefd. ‘Het was een bouwval, alleen verwarmd door gaskachels en de eerste twee jaar heb ik zittend in het bad moeten douchen.’
AAlles aan Judith straalt enthousiasme uit. Ze praat in hoog tempo en met veel liefde over haar werk en de P-opleiding. Haar grote groene ogen en haar knalroze jurk passen goed bij de met tulpen beplakte ramen van het kantoor van GGZ Noord-Holland-Noord. Ze is een Noord-Hollandse in hart en nieren. Ze wijst naar het gebouw aan de overkant: ‘Daar stond mijn middelbare school. Verder was er rond het station van Heerhugowaard nog niet bebouwd. Het waren overwegend maisvelden.’
Elke dag fietste ze de elf kilometer heen en terug van haar huis in ’t Veld naar school. ‘Afschuwelijk, over zo’n dijk met tegenwind. En als je pech had, had je op de terugweg weer wind tegen.’
Sinds 2001 werkt ze bij GGZ Noord-HollandNoord. Na haar opleiding in Amsterdam ging ze terug naar haar roots. ‘Ik heb tijdens mijn studie altijd een lijntje gehouden, ik werkte in Schagen in de horeca, onder andere bij restaurant Linke Loetje. Ik vind het fijn in de kop van Noord-Holland. Het is mooi, dicht bij het strand. En het is gezellig om mensen tegen te komen die je kent.’
Ze woont in een 17e eeuws huisje in Dirkshorn. ‘Echt een schatje, het oudste huis van het dorp. Heel laag, met bedstedes,
Soms denkt ze wel: Moet ik niet eens ergens anders gaan werken? Maar ze is verknocht aan het Noord-Hollandse. ‘De mensen zijn nuchter, gemoedelijk. Dat merk je ook aan de organisatie. Die is plat, er heerst veel vrijheid en vertrouwen. Dat hoor ik ook van de opleidelingen, dat er hier een positieve sfeer hangt, niet controlerend.’
Judiths carrière begint anders dan die van de gemiddelde therapeut. Na het vwo ging ze naar de sociale academie, richting Inrichtingswerk. Lachend: ‘Weet je wat ik vroeger wilde worden? Ik droomde van in een weeshuis werken.’ Achteraf vraagt ze zich af waarom ze niet meteen psychologie is gaan studeren. ‘Maar mijn drie vriendinnen en mijn zus gingen ook naar de sociale academie, en we woonden samen in Amsterdam. Midden in de Jordaan, zó gezellig.’ Ze liep stage in
de Bijlmerbajes – ‘Ik was daar de enige vrouw’ – en later in Santpoort, in een therapeutische gemeenschap voor jongeren.
Na deze opleiding stroomt Judith door naar de VU, waar ze psychologie gaat studeren. Ze loopt stage in Hoorn in psychiatrisch ziekenhuis Duin en Bosch, wat na fusies inmiddels behoort tot GGZ Noord-Holland-Noord. ‘Alle plekken waar ik ooit heb gewerkt, horen nu bij GGZ NoordHolland-Noord. Er was geen ontkomen aan. Ik denk dat het mijn lot is.’
Na haar studie moest ze echt aan de bak als psycholoog. Het werd Den Helder. ‘Ik was aangenomen als rehabilitatiedeskundige. Ik had geen idee wat dat betekende.
De rest van de tijd werkte ik op de poli. Ook daar wist ik niet wat ik moest doen: ik liep maar wat rond met van die grote protocollenboeken onder mijn arm. Het was een andere tijd, de zorg is nu veel complexer geworden. Ik dacht: Ik moet iets in handen hebben om die mensen te behandelen. Dus ben ik gestart met de opleiding tot gedragstherapeut.’ Als snel belandde ze in de GZ-opleiding. ‘Ik heb geluk gehad dat ik hier als master-psycholoog mocht beginnen. De instelling wilde dat.’ Dat de GZ-opleiding tegenwoordig niet aansluit op de studie, is Judith een doorn in het oog. ‘Afgestudeerden moeten nu gemiddeld zeven jaar wachten op de GZopleiding. Terwijl het eigenlijk een basisopleiding is. Ik zit in de landelijke Opleidingsraad, onderdeel van de FGzPt, waar we met het programma ‘Adaptieve Psychologische Vervolgopleidingen (APV)’ nadenken over hoe we het aantal regiebehandelaars kunnen vergroten. Bijvoorbeeld door de tijd tussen de master en
de GZ-opleiding te verkorten tot maximaal zes maanden. Ook kijken we hoe we de opleiding beter kunnen laten aansluiten op de veranderingen in de zorg en maatschappij, die veranderd is door vergrijzing, digitalisering en multiculturalisme. En als mensen eerder instromen op de GZ-opleiding, kunnen ze ook eerder instromen op de KPopleiding.’
Ze is er trots op dat er met alle verschillende partijen in het veld een plan op hoofdlijnen is gemaakt. Blij vertelt ze over ‘de proeftuin’, waarbij opleidelingen kennismaken met meerdere instellingen. ‘Het ene jaar zitten ze bijvoorbeeld bij ons, het andere in de ouderenzorg of in een ziekenhuis. De eerste GZ-opleidelingen zijn al klaar. Man, dat is zo inspirerend!’
Na de GZ-opleiding werd in 2005 haar zoon Biek geboren, het jaar daarna startte ze met de KP-opleiding. ‘Ik ben in mijn eigen organisatie opgeleid, in het VIP team – vroege interventie psychose – bij jongvolwassenen. Ik hou van jongeren, ze zijn zo leuk bruisend. Er is nog zo veel mogelijk.’ Vooral voor jonge meiden heeft ze een zwak. Ze verklaart het zelf vanwege haar drie broers, die aan tafel mochten blijven zitten terwijl zij alleen moest afwassen. ‘Zo oneerlijk!’ In haar opleiding zitten veel meiden, ‘allemaal ambitieus en blij dat ze een opleidingsplaats hebben. Ik ben ook gek van mannen hoor, daar niet van.’ Haar eigen ambitie bracht haar tot het bestuur van het landelijk P-opleiders overleg en de Opleidingsraad. ‘Eerst dacht ik: Is dat wel wat voor mij, een bestuur? Maar het is zo inspirerend om na te denken hoe je de P-opleidingen kunt verbeteren. Je hebt contact met p-opleiders door het hele land.’
Naast al haar nevenwerkzaamheden staat ze ook nog bekend om haar persoonlijke aanpak. Met kerst krijgen alle opleidelingen een persoonlijk kaartje en een Tony Chocolonely-reep. Waar haalt ze al die energie vandaan? ‘Ik ben een beetje een druk type, ik ben altijd al ver vooruit. Als ik mindfulness geef aan borderlinecliënten, DGTtherapie, is dat best moeilijk voor mij. Ik ben zelf helemaal niet mindful! Maar mijn hoofd is positief ingesteld, dat is een geluk.’
‘De
1971 Geboren in ’t Veld 1989-1993 HBO-Inrichtingswerk HvA 1993-2001 Klinische psychologie aan de VU
2002-2004
Postdoctorale opleiding tot gedragstherapeut Centrale RINO groep, Utrecht
2004-2005 Postdoctorale opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog RINO amsterdam
2006-2010
Postdoctorale opleiding tot klinisch psycholoog RINO amsterdam
2010-2015 Klinisch psycholoog en manager behandelzaken regioteam persoonlijkheidsstoornissen
2016- heden P-opleider GGZ Noord-HollandNoord en klinisch psycholoog in het jongvolwassenenteam van regioteam persoonlijk heidsstoornissen
Judith besteedt 16 uur per week aan behandeling, 20 uur aan opleiden.
Als klein meisje tussen twee van mijn broers bij de boerderij waar ik ben opgegroeid.
Waar kun je niet zonder?
‘Mijn vriend, en mijn zoon Biek. Hij is zo’n lief joch. En mijn collega’s, die geven reuring en gezelligheid. Ik ben geen type voor een eigen praktijk, daar zou ik depressief van worden.’
Wat is je levensmotto?
‘Radicale acceptatie, een vaardigheid uit de Dialectische Gedragstherapie. Mijn zoon heeft de term al overgenomen, dan hoor ik hem zeggen tegen vriendjes: “Dat moet je radicaal accepteren.”’
* Op dinsdag 2 november 2021 overhandigde de Opleidingsraad de hoofdnotitie van Programma APV “Samen navigeren naar adaptieve psychologische vervolgopleidingen: voor een leven lang bekwaam” aan staatssecretaris Paul Blokhuis.
de overhandiging van de hoofdnotitie *.
Wat staat er nog op je bucket list?
‘Ik zou het Noorderlicht wel willen zien. Maar ik ben ook tevreden als we gaan varen met ons vintage bootje. Mijn vriend kan alles maken, wel handig met zo’n boot.’
Wat is je favoriete sport?
‘Crossfit! Ik doe het drie keer in de week. Pittig, maar ook gezellig met een club meiden. Het is een combi van cardio, gewichten en gym. Ik heb een enorme sixpack!’
‘IkDiploma-uitreiking op de VU, met met mijn stagebegeleidster Wieke de Schipper.
Mijn scooter of fiets parkeer ik meestal op de fietsbootjes aan de Lijnbaansgracht. Lekker nog even langs het water wandelen voordat de werkdag begint.
Esther werkt sinds tien jaar bij RINO amsterdam en ze woont in Badhoevedorp. Regelmatig rijdt ze met haar partner mee, hij is makelaar. In de zomer gaat ze met de scooter of op de fiets naar haar werk.
Overdekt winkelcentrum aan de Kalverstraat. Bekende en minder bekende winkels om lekker even te snuffelen tijdens je pauze.
Een broodje van Cora Cora broodjes & delicatessen: een absolute aanrader! Favoriet is de olijvenciabatta caprese. Als de zon schijnt, geniet ik van mijn broodje aan de Prinsengracht 705a.
Esther Hemink
FOTOGRAFIE
Jutta Paul (kalverpassage) | artnl.org | soupenzo.nl | deitaliaan.com | instagram.com/ waterkantamsterdam
Posters en postcards bij ArtNL
Ik hou van unieke postkaarten en kunstzinnige posters. Bij ArtNL kun je niet ‘eventjes’ naar binnen. De winkel grijpt je en voor je het weet, is je pauze alweer voorbij. Keizersgracht 510.
Soup en Zo Koud buiten? Dan is een stop bij Soup en Zo een absolute must! Heerlijke verse soepen waarmee je jouw wandeling een beetje opwarmt. Nieuwe Spiegelstraat 54.
De Italiaan Geweldige (glutenvrije) pasta’sbij ‘De Italiaan’. ’s Zomers kun je op het terras genieten van de gezelligheid buiten. Bosboom Toussaintstraat 29.
Strandtentsfeertje bij Waterkant
Een stukje wandelen richting de Marnixstraat brengt je in ’s zomerse sferen. Gezellig even borrelen onder het genot van Nederlandse en Surinaamse hapjes. Marnixstraat 246.
Theorie is relatief eenvoudig te toetsen. Praktijk toetsen is een stuk moeilijker, terwijl dat driekwart van onze OG-opleiding beslaat. Niet zo gek dat wij ons afvroegen: hoe toets je nou of iemand bijvoorbeeld in staat is om een weloverwogen besluit te nemen op basis van onvolledige informatie? Om systeemgericht hulp te verlenen in een problematische opvoedingssituatie? Of om te zorgen dat alle betrokken partijen – zoals ouders, jeugdhulpverlener, voogd en school bijvoorbeeld – samenwerken aan hetzelfde doel? Onze collega’s Maartje (kwartiermaker OG-opleiding) en Martijn (hoofd BIG-afdeling) vertelden over een effectieve manier van praktijk toetsen: via Entrustable Professional Activities (EPA’s). De opleideling behaalt zo’n EPA als hij/zij heeft laten zien de kennis, ervaring en vaardigheden in huis te hebben om een complexe taak of verantwoordelijkheid zelfstandig en zonder supervisie uit te voeren. Goed idee, dachten wij. Daarom hebben we zeven KernBeroepsTaken (KBT’s) geformuleerd, die we op een EPA-manier kunnen toetsen. Zodat je, als opleideling, samen met je werkbegeleider en praktijkopleider steeds opnieuw kunt kijken wat er nodig is om eindverantwoordelijkheid te dragen in complexe hulpen opvoedingssituaties. Om te leren hoe je adequaat, zelfstandig en met vertrouwen handelt. En daar zijn we trots op, want we zijn de eerste OG-opleiding in Nederland die op deze manier toetst!
Wil je meer weten over hoe wij dat doen, toetsen met EPA’s/KBT’s? Neem contact met ons op via bigsecretariaat@rino.nl of telefonisch via 020 – 625 08 03.
Liesbeth Luycx (links) is, samen met Helma Koomen hoofdopleider bij de gloednieuwe OG-opleiding van RINO amsterdam.
‘We
manier toetsen’
In het kader van de opleiding tot klinisch psycholoog bij RINO amsterdam, deed Julia Doets samen met Maurice Topper en Annet Nugter van GGZ Noord-Holland-Noord onderzoek naar cryotherapie. Hoewel er onder cryotherapie veel verschillende methoden worden verstaan om het lichaam af te koelen, werd er in deze meta-analyse voor gekozen speciaal de interventie ‘whole body cryotherapy’ (WBC) te onderzoeken. Hierbij nemen deelnemers ongeveer drie minuten plaats in een cabine met een temperatuur van -110 tot -160 graden Celsius. De vraag was of WBC mogelijk een effectieve aanvulling zou kunnen vormen op de reguliere behandeling van psychische aandoeningen.
VVanaf de oudheid zijn er al verhalen dat afkoeling van het lichaam gezond zou zijn. Tegenwoordig is cryotherapie vooral bekend uit de sportwereld.
Topatleten gaan na een wedstrijd of training in cryo-cabines of ijsbaden om sneller lichamelijk te herstellen. WBC heeft bij hen een positief effect op de activering, herstel na inspanning, het circadiane ritme, de kwaliteit van de slaap, vermoeidheidsklachten en leidt tot lagere niveaus van ontstekingseiwitten en oxidatieve stress op cellulair niveau.
OVER DE AUTEUR (Doets et al., 2021)
Doets, J. J. R., Topper, M., & Nugter, A. M. (2021). A systematic review and meta-analysis of the effect of whole body cryotherapy on mental health problems. Complementary Therapies in Medicine, 63, 102783. Scan de QR-code en lees het artikel op sciencedirect.com
Al langer is bekend dat activering en een verbetering van het slaapwaakritme en de kwaliteit van slaap het herstel van angst- en stemmingsklachten bevordert. Vandaar dat het team van GGZ NoordHolland-Noord wilde onderzoeken of cryotherapie mogelijk ook effect zou sorteren bij psychische klachten.
De effectsize van WBC voor psychische klachten die werd gevonden in de meta-analyse is groot (Hedges’ g = 1.63). Wat betreft de resultaten van de sub-analyses, valt vooral het effect bij depressie op (Heges’ g = 2.95), dit is zelfs zeer groot.
Het grote voordeel van een aanvullende behandeling door middel van cryotherapie is dat het laagdrempelig is voor patiënten, een heel ander imago heeft dan andere behandelvormen. Het is goedkoop en kan worden gebruikt als mogelijke terugvalpreventie of aanvulling als de patiënt zelf aanvoelt dat zijn somberheidsklachten (opnieuw) toenemen. Een dergelijke transdiagnostische interventie past ook goed binnen een meer netwerktherorie-georiënteerde aanpak van klachten.
De resultaten van dit onderzoek geven aan dat het zinvol zou zijn verder onderzoek te doen naar de onderliggende werking van WBC bij somberheidsklachten. Tot die tijd zou je heel voorzichtig kunnen zeggen ‘baat het niet, schaadt het niet’ mits mensen zorgvuldig gescreend zijn door een arts op contra-indicaties en op de hoogte gebracht zijn van het feit dat het zeker nog niet om een wetenschappelijk voldoende onderbouwde interventie gaat.
Een week zonder social media leidt tot een verbetering van welbevinden en vermindering van depressieve- en angstgevoelens. Scan de QR-code en lees het originele artikel: Lambert, J., Barnstable, G., Minter, E., Cooper, J., & McEwan, D. (2022).
Socioloog Carlijn Bussemakers (Radboud Universiteit) heeft onderzoek gedaan met data uit zeventien landen naar de effecten van ingrijpende ervaringen, zoals echtscheiding en kindermishandeling, op onderwijskansen. Tegen haar verwachtingen in blijkt dat de effecten hiervan even groot zijn voor kinderen van arme en rijke ouders.
Een overzicht van meta-analyses en systematische reviews toont dat er geen overtuigend bewijs is dat een chemische onbalans depressie veroorzaakt. Dit spreekt de ‘chemische onbalans theorie’ tegen waar het voorschrijven van antidepressiva op gebaseerd is. Scan de QR-code en lees het artikel op GGZ nieuws.
Tachtig procent van de volwassenen met ADHD heeft een slaapstoornis. Uit onderzoek van psychiater Sandra Kooij (Parnassia Groep) blijkt dat bij behandeling van slaapproblemen met melatonine, waardoor de slaapkwaliteit dus verbetert, de ADHD-klachten afnemen.
Daisy Veenstra zingt in haar korte filmpjes over depressie, relaties, mantelzorg en allerlei andere maatschappelijke en psychologische thema’s die bij jongeren aansluiten.
TikTok
Kun je homo, lesbisch of transgender zijn binnen de islam?
Journalist Haroon Ali gaat in deze documentaire op zoek naar antwoorden. NPO3
Dit onafhankelijk tijdschrift richt zich geheel op de snelgroeiende beroepsgroep van gz-psychologen. GZ-psychologie wil de identiteit en de positie van gz-psychologen versterken en een brug slaan tussen wetenschap en praktijk. Het bevat wetenschappelijke artikelen over diagnostiek, indicatiestelling en behandelingen; informatie over de praktische uitoefening van het vak zoals de opleiding, profielen en richtlijnen; en een aantal vaste rubrieken, zoals nieuws en agenda. Scan de QR-code voor abonneren en meer informatie.
Psycholoog Eileen Kennedy-Moore legt in haar boek onder meer uit waarom het als ouder niet verstandig is alsmaar complimentjes te geven – niet alleen omdat je kind er een ‘narcist’ van kan worden, maar ook omdat je kind een compliment kan opvatten als een lat die alsmaar hoger gelegd wordt – en hoe je dan wel positieve waardering uitspreekt. Een waardevol boek, voor alle ouders.
ISBN 9789024430000 | 240 blz.
Jane is fotografe en weet nog weinig van haar kindertijd. Als ze herstelt van geheugenverlies na een ongeval, blijkt ze nog een oude schedelfractuur te hebben. Ze gaat op zoek naar de geheimen uit haar kindertijd. Netflix
In dit boek wordt uitgegaan van omgaan met cultuurverschillen in het algemeen, niet zozeer van specifieke culturen. Het boek is een handreiking voor psychiaters en psychologen, maar ook voor de andere disciplines in dit veld, zoals verpleegkundig specialisten, orthopedagogen en klinisch en medisch antropologen. De verschillen in disciplinaire achtergrond van de auteurs laat zien dat de culturele psychiatrie en psychotherapie een transdisciplinaire onderneming dient te zijn.
ISBN 9789024431984 | 394 blz.
RINO amsterdam biedt opleiding en inspiratie aan GGZ-professionals
Deze cursus helpt psychotherapeuten om, naast hun verbale gesprekstechnieken, ook interventies te gebruiken die zich specifiek richten op het lichame lijke domein en op het grensgebied tussen lichaam en cognitie.
Door deze interventies wordt de cliënt zich meer bewust van de signalen van het lichaam.
NIEUW! in ons aanbod. In deze blended basiscursus Cognitieve Gedragstherapie (CGT) maak je kennis met de fundamentele kennis en vaardigheden met betrekking tot de toepassing van gedragstherapeutische theorie, functionele analyse en behandelplannen.
BIG praktijkinstellingen ontvangen een kennismakingskorting van € 250,Scan de QR code voor meer informatie.
www.rino.nl/988 www.rino.nl/CGT www.rino.nl/OG
ORTHOPEDAGOOG - GENERALIST
Deze BIG-opleiding is een vervolg op de universitaire opleiding tot basis orthopedagoog en biedt verdieping van kennis en vaardigheden met betrekking tot complexe opvoedingssituaties of problematisch ouder worden. Een typische BIGOG-er kijkt meer naar de context, naar de opvoedfactoren en naar het systeem dan enkel naar ontwikkelingspsychologisch perspectief. Dat geeft meerwaarde! Nieuwsgierig? Scan de QR code voor meer informatie.
BIG magazine verschijnt twee keer per jaar en is gratis voor opleidelingen, praktijkopleiders, werkbegeleiders, supervisoren, docenten en anderen die betrokken zijn bij de BIG-opleidingen van RINO amsterdam.