Tímarit Hinsegin daga 2023 / Reykjavik Pride Magazine 2023

Hinsegin dagar í Reykjavík / Reykjavík Pride

Suðurgata 3, 101 Reykjavík ágúst 2023

Ritstjóri:

Bjarndís Helga Tómasdóttir Ábyrgðaraðili:

Gunnlaugur Bragi Björnsson, formaður Hinsegin daga

Textar:

Ásta Kristín Benediktsdóttir, Birta B. Kjerúlf, Bjarndís Helga Tómasdóttir, Bríet Blær Jóhannsdóttir, Courtney Brooks, Donni Gíslason, Embla Guðrúnar Ágústsdóttir, Felix Bergsson, Guðmundur Jóhann Guðmundsson, Gunnlaugur Bragi Björnsson, Hafdís Erla Hafsteinsdóttir, Hanna Katrín Friðriksson, Hannes Sasi Pálsson, Hel Ada, Helga Haraldsdóttir, Hólmar Hólm, Höskuldur Sylvain Dutilh, Inga Auðbjörg K. Straumland, Katrín Jakobsdóttir, Kristmundur Pétursson, Lana Kolbrún Eddudóttir, Laura Clark, Lilja Sigurðardóttir, Lucie SamcováHall Allen, Magdalena Lukasiak, Siggi Gunnars, Sigmar Ingi Sigurgeirsson, Sigríður Jónsdóttir, Sigurgeir

Ingi Þorkelsson, Silja Björk Björnsdóttir, Sjöfn Asare, Regn Sólmundur, Svanhvít Ada Sif Björnsdóttir, Sveinn Sampsted, Sveinn Snær Kristjánsson, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, Unnsteinn Jóhannsson, Vera Illugadóttir, Vilhjálmur B. Bragason, Þorbjörg Þorvaldsdóttir, Þórhildur Elínardóttir Magnúsdóttir

Umsjón og ritstjórn Örgleði: Bergrún Andra Hölludóttir

Útdrættir á ensku: Hólmar Hólm, Ólöf Bjarki Antons, Ragnar Veigar Guðmundsson, Æsa Strand Viðarsdóttir

Prófarkalestur:

Aðalbjörg Rós Óskarsdóttir, Ásta Kristín Benediktsdóttir, Díana Rós Rivera, Hólmar Hólm, Þorbjörg Þorvaldsdóttir, Æsa Strand Viðarsdóttir,

Prófarkalestur á ensku: Hólmar Hólm, Lloyd Burchill

Auglýsingar:

Bjarndís Tómasdóttir, Gunnlaugur Bragi Björnsson, Inga Auðbjörg K. Straumland, Leifur Örn Gunnarsson

Ljósmyndir:

Elín Björg Guðmundsdóttir, Eva Ágústa Aradóttir, Heiðrún Fivelstad, Móa Hjartardóttir, Ragnar Visage, Sigtýr Ægir Kárason, Sunna Ben

Kápa: Sveinn Snær Kristjánsson

Teiknarar:

Elías Rúni (Masc og femme: tæki og tól)

Hafsteinn Himinljómi (Gráir skuggar á Grindr) Klara Rosatti (stjörnuspáin)

Hár og förðun: Andrea Ruth (við myndaþátt Emblu)

Krossgáta:

Ásdís Bergþórsdóttir

Merki Hinsegin daga: Aðalbjörg Þórðardóttir

Hönnun og umbrot: Sveinn Snær Kristjánsson

Prentvinnsla: Prentmet Oddi

Stjórn Hinsegin daga: Gunnlaugur Bragi Björnsson, formaður, Leifur Örn Gunnarsson, gjaldkeri, Ragnar Veigar Guðmundsson, ritari, og meðstjórnendurnir Helga Haraldsdóttir, Margrét Ágústa Þorvaldsdóttir, Róberta Andersen og Sandra Ósk Eysteinsdóttir.

Framkvæmdastjóri Hinsegin daga: Inga Auðbjörg K. Straumland

Fyrirvari:

Upplýsingar í tímariti þessu eru birtar með fyrirvara um villur og breytingar sem kunna að verða, m.a. hvað varðar staðsetningu viðburða, miðaverð og fleira. Réttar upplýsingar eru ávallt aðgengilegar á vef Hinsegin daga, www.hinsegindagar.is

Disclaimer:

Information, such as event locations, ticket price, etc., published in this magazine may include errors or may have changed. Correct information is always available on our website, www.reykjavikpride.is

Samstarfsnefndir Hinsegin daga

FÉLAGSDAGSKRÁ

Formaður: Margrét Ágústa Þorvaldsdóttir. Luca Forte, Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson, Rósanna Andrésdóttir, Sigmar Ingi Sigurgeirsson, Sigur Huldar Ellerup Geirs

FJÁRMÁL OG REKSTUR

Formaður: Leifur Örn Gunnarsson. Davíð Þorláksson, Guðrún Arna Kristjánsdóttir, Jóhannes Þór Skúlason, Jón Friðrik

FRÆÐSLUDAGSKRÁ

Formaður: Sandra Ósk Eysteinsdóttir. Benedikta Sörensen, Kolbeinn Arnaldur Dalrymple, Roald Eyvindsson, Sveinn Sampsted, Viima Lampinen

HÁTÍÐARDAGSKRÁ

Formaður: Helga Haraldsdóttir. Íris Péturs, Sara Magnus, Sigurður Starr

MIÐLUN OG MANNAUÐUR

Formaður: Ragnar Veigar Guðmundsson. Hólmar Hólm, Magdalena Lukasiak

TÆKNI OG FRAMKVÆMD

Formaður: Róberta Andersen. Anna Eir Guðfinnudóttir, Eva Jóhannsdóttir, Ragnheiður Ásta Þorvarðardóttir

Sjálfboðaliðar og samstarfsaðilar Fjölmörg önnur en hér eru nefnd með nafni leggja hönd á plóg til að gera hátíð Hinsegin daga að veruleika á hverju ári. Gríðarstór hópur sjálfboðaliða vinnur ómetanlegt starf í þágu Hinsegin daga, bæði við undirbúning og meðan á hátíðinni stendur. Þá skipta samstarfs- og stuðningsaðilar sköpum fyrir hátíðarhöld Hinsegin daga.

Þessum stóra hópi sjálfboðaliða og samstarfsaðila eru færðar bestu þakkir en nánari upplýsingar má finna á vef Hinsegin daga.

Hinsegin dagar í Reykjavík þakka Samtökunum ‘78 fyrir ómetanlegt starf í þágu mannréttinda hinsegin fólks á Íslandi.

Reykjavík Pride thanks Samtökin ‘78, The National Queer Organisation of Iceland, for their contributions in defense of human rights for the sake of LGBTQIA+ people in Iceland.

Hinsegin dagar eru borgarhátíð Reykjavíkur 2023–2025. Við þökkum Reykjavíkurborg fyrir ómetanlegan stuðning.

Reykjavík Pride is an official City Festival during 2023–2025. We are grateful for the invaluable support from Reykjavík City.

EFNISYFIRLIT

5 Baráttan er ekki búin – ávarp formanns Hinsegin daga

Gunnlaugur Bragi Björnsson

7 Ávarp forsætisráðherra Katrín Jakobsdóttir

9 Ávarp sendiherra ESB Lucie Samcová-Hall Allen

11-12 Hvaða bakslag? Þorbjörg Þorvaldsdóttir

13 Hefur Laugavegurinn alltaf verið svona langur? Sveinn Snær Kristjánsson

15-17 Lesbía er sameinandi hugtak –viðtal við Ilariu Todde Bjarndís Helga Tómasdóttir

18-19 Gamlir gimsteinar fyrir nýjar kynslóðir Vera Illugadóttir

21-24 Hvar er hinsegin íþróttafólkið? Sveinn Sampsted

26-27 Masc og femme: tæki og tól Kristmundur Pétursson

30-31 Hinsegin í öllum stærðum og gerðum Höskuldur Sylvain Dutilh

33-35 Stjörnuspekihornið Hel Ada

36-37 Skotleyfi á hinsegin fólk: Hvað er að gerast í Úganda? Vera Illugadóttir

39-41 Zanele Muholi: „Snjórinn í Afríku er ekki snjórinn í Evrópu“ Hólmar Hólm

44-47 Glymjandi hlátur, glamur í glösum og áhyggjulaus söngur: Hinsegin gleði og glaumur í Berlín fyrir síðari heimsstyrjöld

Vera Illugadóttir

48-49 Styðjum hvert annað Felix Bergsson

54-57 Hinsegin sviðslistir á Íslandi: Leyndardómar fortíðarinnar og listrænt hugrekki

Sigríður Jónsdóttir

58-59 Gráir skuggar á Grindr Guðmundur Jóhann Guðmundsson

62-63 Er feluleiknum lokið?

Dulin samskiptatákn hinsegin fólks Sveinn Snær Kristjánsson

64-65 Hinn pólski Harvey Milk Magdalena Lukasiak

67-69 Embla – myndaþáttur og ljóð Embla Guðrúnar Ágústsdóttir

70-71 Kyngleðin er óstöðvandi afl Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir

73-75 Ekki alltaf Pride með gleði og glimmeri – viðtal við Ingibjörgu Andreu Hallgrímsdóttur Sigurgeir Ingi Þorkelsson

76-77 Þegar veiran nam land: HIV á Íslandi í 40 ár Hafdís Erla Hafsteinsdóttir

82-83 Hinsegin glæpalýður óskast –um LGBTQIA+ persónur í glæpasögum Lilja Sigurðardóttir

84-85 Á flótta frá Rússlandi – viðtal við Lucy Shtein Þórhildur Elínardóttir Magnúsdóttir

87-88 Frelsið verður ekki bælt niður Hanna Katrín Friðriksson

93 Minning um vin, minning um drottningu: Hinsta kveðja til Heklinu Donni Gíslason

94-95 Lag Hinsegin daga 2023 –viðtal við Unu Torfa Siggi Gunnars

Gunnlaugur Bragi Björnsson Formaður

Helga Haraldsdóttir Meðstjórnandi

Sandra Ósk Eysteinsdóttir Meðstjórnandi

Leifur Örn Gunnarssson Gjaldkeri

Margrét Ágústa Þorvaldsdóttir Meðstjórnandi

Inga Auðbjörg K. Straumland Framkvæmdastýra

Ragnar Veigar Guðmundsson Ritari

Róberta Andersson Meðstjórnandi

Bjarndís Helga Tómasdóttir Ritstjóri Tímarits Hinsegin daga

Ljósmyndir: Sigtýr Ægir Kárason

BARÁTTAN ER EKKI BÚIN

Gunnlaugur Bragi Björnsson, formaður Hinsegin daga

Velkomin á Hinsegin daga 2023

Enn á ný mun hinsegin fólk leggja undir sig götur Reykjavíkurborgar í ágústmánuði og þannig fagna hinseginleika sínum, í stað þess að fela hann líkt og samfélagið krafðist af okkur svo lengi. Raunar eru Hinsegin dagar fyrir margt löngu orðnir fastur liður í menningarlífinu, enda hafa þeir um árabil verið ein fjölsóttasta og litskrúðugasta hátíð borgarlífsins.

Á Hinsegin dögum kemur hinsegin fólk saman, gleðst og fagnar áunnum réttindum og sækir kraft í samstöðuna til að halda baráttunni áfram undir kröftugu lófataki vina og stuðningsfólks. Mikill árangur hefur náðst í baráttu hinsegin fólks fyrir sýnileika, viðurkenningu og jöfnum tækifærum í íslensku samfélagi á undanförnum árum og áratugum. Alla þá sigra sem unnist hafa—bæði stóra sem smáa—getum við þakkað fólkinu sem ruddi brautina, þeim sem síðar tóku við kyndlinum og öllu velgjörðafólkinu sem stutt hefur við bakið á okkur á leiðinni.

En skjótt skipast veður í lofti og á undanförnum misserum hefur hinsegin fólk, og þá einkum trans fólk, orðið vart við stórlega breytt viðhorf og orðræðu í sinn garð. Neikvæðum ummælum fjölgar, aðkast eykst, ásakanir um innrætingu og klámvæðingu barna verða háværari og þannig mætti áfram telja. Þá hafa hér á landi verið stofnuð samtök, að erlendri fyrirmynd, með það að markmiði að reka fleyg í þá miklu samstöðu sem einkennt hefur hinsegin samfélagið svo árum skiptir. Ekkert af

The Fight Is Not Over

þessu þarf þó að koma á óvart enda höfum við ævinlega bent á að réttindi og samfélagsleg viðurkenning sem þurft hefur að berjast fyrir geti hæglega látið undan þegar á móti blæs.

Yfirskrift Hinsegin daga í ár er því ekki úr lausu lofti gripin, því að á stundum sem þessum skiptir samstaða hinsegin fólks og dyggur stuðningur yfirgnæfandi meirihluta samfélagsins öllu máli. Hinsegin dagar munu nú sem fyrr skapa vettvang til að koma saman, öll sem eitt, og sýna að tilvist okkar, sýnileika og stolti verður ekki eytt. Ég hvet þig til að taka þátt í fjölbreyttri dagskrá Hinsegin daga 2023 og þannig setja þitt mark á hátíðina okkar allra, því baráttunni er sannarlega ekki lokið.

Welcome to Reykjavik Pride 2023

Once again the streets of Reykjavík are taken over by queer people, who celebrate their queerness, instead of hiding it like society demanded of us for so long. Reykjavik Pride has become a fundamental event in Icelandic culture, as one of the city’s biggest and most colourful festivals.

During Reykjavik Pride we gather, rejoice and celebrate the advancement of our human rights, and seek unity and motivation to keep on fighting, under the powerful ovation of our friends and supporters. The progress of our fight for visibility, acknowledgement and equal opportunities within Icelandic society has been considerable in recent years and decades. All the victories won—both big and small—are

due to the effort of those who paved the way, those that carried the torch further, and those who’ve supported us along the way.

But the tides have turned, and in recent years queer people—especially trans people—have seen a change for the worse in the discourse and attitude against our existence. We see a growth in negative comments, increased harassment and louder voices against us. Now, these voices have even established a foundation, inspired by similar organisations abroad, with the goal of severing the tight solidarity that has characterised the LGBTQIA+ society for decades. None of this should come as a surprise as we’ve always known that the rights and acknowledgement that we have fought for could easily be taken away.

This year’s slogan is therefore not a random choice, but a call to action and unity amongst queer people, and the support of the society at large. Reykjavik Pride will provide a platform to come together as one, and show that our existence, our visibility and our pride will not be demolished. I urge you to put your mark on Reykjavik Pride 2023, by participating in the diverse programme of the event that we all own together, because, as we all know: the fight is not over.

Gunnlaugur Bragi Björnsson President of Reykjavik Pride

Gleðilega Hinsegin daga

Við erum betri saman

Katrín Jakobsdóttir

ÁVARP FORSÆTIS–RÁÐHERRA

Gleði, birta og kærleikur eru það sem einkennir Hinsegin daga í mínum huga því að hér á Íslandi hafa Hinsegin dagar orðið fjölskylduhátíð þar sem við fögnum fjölbreytileikanum og skemmtum okkur saman. Á sama tíma má ekki gleyma því að Hinsegin dagar eru líka baráttudagar; dagar þar sem við fögnum sigrum og heitum okkur því að halda baráttunni áfram fyrir mannréttindum okkar allra. Allir dagar eiga auðvitað að vera hinsegin dagar, dagar þar sem við getum öll verið frjáls og örugg, óháð því hver við erum, dagar þar sem við berjumst fyrir mannréttindum okkar allra.

Frá því að ég varð forsætisráðherra hef ég lagt ríka áherslu á að bæta stöðu og réttindi hinsegin fólks. Mörg stór skref hafa verið stigin í þá átt og má sem dæmi nefna lög um kynrænt sjálfræði sem tryggja bæði sjálfsákvörðunarrétt fólks til að skilgreina sitt eigið kyn og líkamlega friðhelgi barna sem fæðast með ódæmigerð kyneinkenni. Ný jafnréttislög taka nú til allra kynja en ekki einungis karla og kvenna eins og áður. Einnig hafa verið samþykkt lög um jafna meðferð utan vinnumarkaðar og í fyrra var svo samþykkt á Alþingi aðgerðaáætlun í málefnum hinsegin fólks, sú fyrsta í sögunni.

Frá árinu 2018 hefur Ísland farið upp um þrettán sæti á Regnbogakorti Evrópusamtaka hinsegin fólks (ILGA Europe) og við erum í fyrsta sæti á réttindakorti Evrópusamtaka trans fólks (TGEU). En þrátt fyrir mikilvæga sigra megum við aldrei leggja árar í bát. Í allri mannréttindabaráttu verður að standa vörð um áunnin réttindi og vera vakandi fyrir bakslagi, sem við sjáum því miður víða um um heim. Það skiptir máli að standa saman og berjast gegn hatursorðræðu og fordómum

sem hinsegin fólk verður í auknum mæli fyrir. Því miður lauk Alþingi ekki umfjöllun um tillögu mína um aðgerðir gegn hatursorðræðu í vor en það brýnir okkur bara í að halda áfram því verkefni og að berjast gegn hatursorðræðu. En vissulega var það fagnaðarefni að Alþingi samþykkti á lokadegi sínum í vor þingmannafrumvarp um bann við bælingarmeðferðum – þar var enn eitt skrefið stigið í framfaraátt.

Baráttunni fyrir mannréttindum lýkur aldrei og það er verkefni okkar allra að byggja hér saman fjölbreytt samfélag sem er betra og ríkara samfélag fyrir okkur öll. Gleðilega Hinsegin daga og megi þeir nú sem áður verða fullir af gleði, birtu og kærleika!

Joy, light, and love have always been the defining features of Reykjavik Pride in my mind. Here in Iceland, Reykjavik Pride has become a fun-filled family festival where we come together to celebrate diversity. At the same time, we must remember that Reykjavik Pride is also a day of activism, where we celebrate the milestones we have reached and commit to the ongoing fight for human rights for all. Of course, every day should be Reykjavik Pride day. Where we can all be free and safe, no matter who we are. A day where we fight for upholding and expanding universal human rights.

Since becoming prime minister, I have put great focus on improving the legal rights of LGBTI+ people. We have taken many big steps, such as passing new laws on gender autonomy, which allow people to self-determine their gender and also safeguard physical

integrity of children born with atypical sex characteristics. The law on gender equality now applies to all genders but not just to men and women as before. We have also passed laws on equal treatment outside the labor market and last year the Parliament put in place an action plan on LGBTI+ rights and equality, the first of its kind in the history of Iceland.

Iceland has recently gone up 13 spots on the ILGA Europe Rainbow map, and we are now at top of the Transgender Europe Map. But reaching important milestones does not mean we can stop fighting. In every fight for human rights we have to protect earned rights and be vigilant when it comes to any type of backlash. Unfortunately, we see increased hate speech and prejudice directed at the LGBTI+ community worldwide, and it is our responsibility, all of ours, to fight back and support the LGBTI+ community. Parliament did not manage to finish discussing my proposal on measures against hate speech before the winter session ended, but this just means we will work even harder on the task on fighting hate speech. And I am extremely pleased that Parliament just passed a bill on banning “conversion therapy,” another step in the right direction.

The fight for human rights is never finished. And the task of building a dynamic and diverse society falls on all of us and will result in a place that is better for everyone. Happy Reykjavik Pride and may the festival, as always, be full of joy, light and love!

Pride 2023 Statement: Lucie Samcová-Hall Allen

ÁVARP SENDI–HERRA ESB

Hinsegin dagar hefjast á ný!

– og aftur hlotnast okkur hjá Sendinefnd ESB á Íslandi sá heiður að vera hluti af Hinsegin dögum.

Á hverju ári veita Hinsegin dagar okkur

öllum tækifæri til þess að staldra við og hugsa um þær miklu framfarir sem náðst hafa í baráttunni fyrir réttindum hinsegin fólks. Evrópusambandið er stolt af því að sjá Íslendinga í fararbroddi alþjóðlega í réttindabaráttu

þessari eins og endurspeglast t.d.

í því að Ísland er nú í fimmta sæti á regnbogakorti ILGA-Europe 2023!

Nú þegar við fögnum fjölbreytileika samfélagsins er mikilvægt að muna að Gleðigangan er í grunninn kröfuganga fyrir jafnrétti, frelsi og viðurkenningu. Hinsegin fólk stendur enn frammi fyrir mörgum takmörkunum á heimsvísu og

í mörgum löndum er staða þeirra mikið áhyggjuefni.

Í mörg ár hefur ESB lagt sig fram við að stuðla að auknum réttindum hinsegin fólks um heim allan og ESB er meðal helstu styrktaraðila í heiminum til hagsmunaafla hinsegin fólks og mannréttindasamtaka. ESB reynir alltaf að sýna gott fordæmi og Sambandið viðurkennir að það eru alltaf tækifæri til frekari framfara á heimavelli. Þess vegna samþykkti ESB sína fyrstu LGBTQI+ jafnréttisstefnu árið 2020 með það að markmiði að byggja upp Jafnréttissamband

(e. Union of Equality), þar sem við styrkjum stofnanir okkar og stefnur til að takast á við ójöfnuðinn og áskoranirnar sem hinsegin fólk stendur enn frammi fyrir. Með jafnréttisstefnunni skuldbindur ESB sig til þess að berjast gegn og koma í veg fyrir hvers kyns mismunun, útilokun og ofbeldi gegn hinsegin fólki. Árið 2023 samþykkti Evrópska utanríkisþjónustan sína fyrstu aðgerðaráætlun um fjölbreytni og inn-

gildingu sem miðar að því að styðja og auka pólitískan sýnileika mannréttindabaráttufólks. Sú áætlun tryggir einnig að ESB aðlagi mannúðar- og verndaraðstoð sína að þörfum mismunandi fólks, þar á meðal hinsegin einstaklinga.

Baráttunni fyrir raunverulegu jafnrétti lýkur aldrei, en Sendinefnd ESB á Íslandi hlakkar til áframhaldandi náins samstarfs við Ísland til að taka á þessum málum og að taka þátt í að fagna ástinni og fjölbreytileikanum öllum á Hinsegin dögum!

It Is Pride Season Again!

– and, once more, we at the EU Delegation to Iceland are honoured to be a part of Reykjavík Pride.

Every year, Pride offers us all an opportunity to pause and reflect on the progress made in securing LGBTQI+ equality. The European Union is proud to see Iceland at the forefront of guaranteeing these rights and freedoms, as reflected by Iceland placing 5th on ILGA Europe’s 2023 Rainbow Map!

Now, as we celebrate Iceland’s diversity, it is important to remember that Pride is at its core a demonstration for equality, freedom and acceptance. LGBTQI+ people face many limitations globally and, in many countries, their situation remains highly worrying.

For years, the EU has made great strides to support LGBTQI+ equality across the world and is among the world’s top donors to LGBTQI+ civil society organisations and human rights defenders.

The EU always aims to lead by example and we recognise the room for improvement at home. That is why the EU adopted its first ever LGBTQI+ Equa-

lity Strategy in 2020 with the aim of building a Union of Equality, in which we strengthen our institutions and policies to address the remaining inequalities and challenges that LGBTQI+ face. With the Equality Strategy, the EU commits itself to combat and prevent all forms of discrimination, exclusion and violence against LGBTQI+ people. In 2023, The European External Action Service adopted its first Agenda for Diversity and Inclusion which aims to support and to increase political visibility of human rights campaigners and defenders. It also makes sure that the EU adjusts its humanitarian aid and safe protection projects to the needs of different people, including LGBTQI+ persons.

The work towards true equality is never completed but the EU Delegation looks forward to continuous close cooperation with Iceland on this matter, and are excited to join in the celebration of love at Reykjavík Pride!

Tryggjum hinsegin tilveru

HVAÐA

ÞorbjörgÞorvaldsdóttir

Undanfarið hefur orðið bakslag heyrst æ oftar í íslenskri umræðu í samhengi við baráttu hinsegin fólks. Fyrst þegar það birtist í fjölmiðlum tengdist það skerðingum á réttindum hinsegin fólks í ríkjum á borð við Pólland og Ungverjaland, síðar í tengslum við Bretland og Bandaríkin. Nú notum við bakslag því miður ekki aðeins um réttindabaráttu hinsegin fólks erlendis, heldur einnig um stöðuna hér á Íslandi.

Innflutt orðræða

Eftir að afturhaldsöfl í Bandaríkjunum áttuðu sig á því að baráttan um samkynja hjónabönd hefði tapast var tekin meðvituð ákvörðun um að reyna að einangra trans fólk frá bandafólki sínu. Það er grunnurinn að þeim áróðri sem á okkur dynur hér á landi. Hann kemur frá fólki og öflum sem vilja ekkert frekar en að hinsegin fólk – og þá sérstaklega trans fólk – skríði aftur í felur.

Þessi áróður hefur haft áhrif hér á landi og nær til ólíkra hópa með ólíkum afleiðingum þar sem fólk er misjafnlega móttækilegt fyrir honum. Ákveðinn hópur fólks á hinum pólitíska jaðri er orðinn sannfærður um hættuna af hinsegin fólki og er farinn að beita sér gegn okkur, m.a. með fullyrðingum um ógnina sem þau telja af okkur stafa og með beinni hatursorðræðu. Í þessari hættulegu orðræðu er hinsegin fólk málað upp sem ógn við börn. Síalgengara er að sjá athugasemdir þar sem fólk skrifar undir fullu nafni og mynd að hinsegin fólk, trans fólk, Samtökin ‘78 og þau sem styðja baráttu okkar séu barnaníðingar. Þá er einnig algengt að sjá fólk nota hugtakið „trans hugmyndafræði“. Þannig er gert lítið úr réttindabaráttu trans fólks án þess að nefna fólkið sem umræðan snertir beint.

Orðræða af þessu tagi er algengust á samfélagsmiðlum, í kommentakerfum og í skoðanagreinum sem birtast í jaðarfjölmiðlum eða á bloggsíðum, eða á áróðurslímmiðum í almannarýminu. Hættuleg orðræða hefur þó einnig birst í stærri fjölmiðlum, sem er mikið áhyggjuefni.

BAKSLAG?

Áhrif áróðurs gegn hinsegin fólki á þá hópa sem eru ekkert sérstaklega móttækilegir fyrir honum eru mun lúmskari. Meðal þeirra nær hann að sá efasemdum, þannig að vel upplýst og vel meinandi fólk – jafnvel hinsegin fólk – fer að hafa áhyggjur af áhrifum aukinna réttinda og sýnileika trans fólks á velferð barna, öryggi kvenna, íþróttir kvenna og stöðu homma og lesbía. Sumt eru alvöru áhyggjur, en annað er yfirskin - því ítrekaðar yfirlýsingar um meintar áhyggjur þvert á réttar upplýsingar getur líka verið áhrifarík áróðurstaktík.

Samhliða þeirri umræðu sem fer fram í heimi fullorðinna er hatursorðræða mjög útbreidd meðal ungmenna og hinsegin ungmennin okkar fá að finna fyrir henni á degi hverjum. Áróður, hatursorðræða, lygar og upplýsingaóreiða á netinu og í fjölmiðlum hafa nefnilega þau áhrif að mörk þess sem telst vera í lagi í raunheimum færast til. Því miður hafa mörkin færst undanfarið og Samtökin ‘78 sjá það í öllu sínu starfi.

Af netinu inn í raunheima

Sýnileiki hinsegin fólks í almannarýminu hefur vakið meiri neikvæð viðbrögð undanfarið. Á síðasta ári voru regnbogafánar skornir niður um allt land í kringum Hinsegin daga, meðal annars á Hellu, í Reykjavík og á Austurlandi. Krotað var í tvígang yfir hinsegin fána fyrir utan Grafarvogskirkju og nýnasistatákn voru sprautuð á skilti Hinsegin daga í miðborg Reykjavíkur. Fleiri atvik sem áttu sér stað í kringum Hinsegin daga rötuðu ekki í fjölmiðla.

Samtökunum ‘78 berast reglulega fregnir af ofbeldi og áreitni gagnvart fullorðnu hinsegin fólki. Við heyrum af líkamsárásum á fullorðna homma, að rusli hafi verið hent í fólk á leið út af hinsegin viðburði. Alls konar fólk á öllum aldri hefur svo undanfarið ár lent í því að gelt sé á þau í hinum ýmsu aðstæðum daglegs lífs. Enn er gelt að hinsegin fólki, þá helst í grunn- og framhaldsskólum og meðal ungmenna. Í ákveðnum grunnskólum og oft innan

ákveðinna árganga í skólum hefur fræðsla Samtakanna ‘78 fengið mjög óblíðar móttökur, m.a. hefur verið gelt að fræðurum okkar og þau setið undir ókvæðisorðum og hatursskilaboðum á endurgjafarmiðum. Þetta einskorðast ekki við Samtökin ‘78, en fyrst þegar sýningin Góðan daginn faggi var sýnd 10. bekkingum var boðið upp á að ungmennin skrifuðu nafnlausar spurningar á miða. Á einni sýningunni voru allar spurningarnar hatursskilaboð.

Ítrekað hefur verið setið fyrir hinsegin ungmennum í félagsmiðstöð Samtakanna ‘78 og Tjarnarinnar. Starfsfólk og sjálfboðaliðar þurfa því jafnan að fylgja krökkunum út og gæta þess mjög vel hverjum er hleypt inn í rýmið. Jafnvel á hinsegin viðburðum í almannarýminu hefur verið setið fyrir hinsegin ungmennum, gelt að þeim og hatursorð hrópuð. Ung börn eru ekki undanskilin, en eitt alvarlegasta atvikið sem við vitum af í vetur var þegar ráðist var að 10 ára barni eftir hinsegin félagsstarf. Gerendur eru jafnan aðrir unglingar og ofbeldi í skólum er því miður veruleiki fjölda hinsegin barna og ungmenna. Það heldur svo áfram þegar heim er komið, á samfélagsmiðlum. Því miður búa alls ekki öll börn við stuðning á heimili sínu heldur.

Starfsfólki Samtakanna ‘78 hefur á þessu ári verið ógnað og Samtökin ‘78 hafa þurft að huga í auknum mæli að öryggismálum. Fólk sem hefur gleypt við áróðri gegn trans fólki sakar starfsfólk Samtakanna ‘78 um barnaníð í raunheimum og sýnir mjög ógnandi hegðun, reynir að koma í veg fyrir fræðslu í grunnskólum eða yfirtaka spurningatíma í foreldrafræðslum. Einnig hefur starfsmaður orðið fyrir líkamsárás í miðbæ Reykjavíkur vegna starfa sinna. Áróður og hættuleg orðræða hafa raunveruleg áhrif.

Hvað er til ráða?

Miðað við reynslu annarra landa megum við búast við áframhaldandi andstöðu. Áróðurinn heldur áfram og við þurfum að læra að bera kennsl á hann og hafna honum hátt og skýrt. Það hefur aldrei verið eins mikilvægt að við látum í okkur heyra, hvort sem það er á kaffistofunni, í fjölskylduboðinu eða meðal vina. Við eigum öll okkar áhrifahring og eins og staðan er núna getum við ekki treyst á að þetta líði hjá án aðkomu okkar allra.

Áhrifin af þessu bakslagi eru nefnilega lúmsk. Það eru ekki aðeins mörk samfélagsins sem færast, heldur einnig mörk þess sem við sjálf sem hinsegin fólk erum tilbúin að láta yfir okkur ganga. Erum við tilbúin til þess að búa í samfélagi þar sem fólk innan okkar raða þarf að óttast um öryggi sitt? Við þurfum að muna að við eigum öll rétt á því að lifa lífinu óáreitt nákvæmlega eins og við erum og að réttindi allra hópa hinsegin fólks haldast í hendur. Látum bakslagið þétta raðir okkar, fræðumst, stöndum hvert með öðru og tökumst á við þetta saman.

What Backlash?

There’s been a noticeable backlash to our striving for equality, not only abroad but here in Iceland as well. Today’s discourse originates from US conservatives, painting queer people – especially trans – as a danger to women and children. Their propaganda has real consequences. Queer children, youths, and adults suffer increased hate speech and harassment, even physical assaults. Now more than ever it is important for all of us – queers and allies – to stand up and fight this backlash together.

Hefur Laugavegurinn alltaf verið svona langur? – Sveinn Snær Kristjánsson

Í dag er minn fyrsti dagur sem kynvillingur. Ég fór öfugur fram úr í morgun.

Þetta er að vísu haugalygi því ég hef tilheyrt röðum öfugugga síðan um aldamótin.

Ný þúsöld, nýr faggi.

Faggi.

Öfuguggi er ekki orðið sem þeir öskruðu á mig á Laugaveginum þegar þeir hótuðu að lemja mig.

Ekki orðið sem spilar í hausnum á mér eins og gölluð spiladós sem neitar að þegja eftir þetta kvöld.

Kynvillingur ekki orðið sem heyrðist í fótataki mínu þegar ég hljóp í burtu frá þeim þetta kvöld.

Hommi ljómar ekki eins og neonskilti fyrir framan mig þegar ég loka augunum.

Aftaníossi ekki titillinn á þessari VHS spólu af sjálfshatri sem aldrei gleymist að spóla til baka.

Það voru ekki þessi orð sem fengu hjartað til að slá í öðrum takti. Það slær ekki enn í sama takti.

Í byrjun, alltaf eins. Og endirinn alltaf sá sami.

EXPERIENCE ALL OF ICELAND FROM REYKJAVIK

Hang suspended, feet dangling, before a 20-metre spherical screen while our film whisks you away on an exhilarating journey across Iceland. Special effects, including wind, mist, and scents, combine with the ride’s motion to create an unforgettable experience. SAVE 20%

Use code PRIDE20 for a pride special

ViðtalviðIlariuTodde BjarndísHelgaTómasdóttir

LESBÍAERSAMEINANDIHUGTAK

TW: umræða um ofbeldi og nauðganir.

Í greininni er nokkuð talað um kyntjáningu en höfundur hefur kosið að nota orðin femme og masc fremur en íslensku orðin kvenlegt og karlmannlegt þar sem þau ná ekki fyllilega utan um þá hugmyndafræði sem fjallað er um.

Lesbófóbía er ekki orð sem við heyrum oft enda flest vön að tala um hómófóbíu þegar vísað er til hvers kyns fordóma gagnvart hinsegin fólki. Ilaria Todde er samskipta- og rannsóknarstjóri EL*C, eða EuroCentralAsian Lesbian* Community, en hún flutti tvö erindi á ráðstefnu IDAHOT+ Forum í Reykjavík í maí síðastliðnum. Samtökin EL*C leggja áherslu á þær áskoranir sem mæta lesbíum sem felast, að sögn Ilariu, bæði í hómófóbíu og kvenhatri. Í erindum sínum talaði hún um fordóma á grundvelli kyntjáningar og voru lesbófóbía og transfordómar sérstaklega til umfjöllunar.

Hvað er lesbía?

Áður en lengra er haldið er rétt að nefna að samtökin EL*C nota orðið lesbía á mun víðtækari hátt en við eigum að venjast á Íslandi. Á vefsíðu þeirra segir að notkun orðsins lesbía sé „liður í baráttunni fyrir auknum sýnileika og valdeflingu“ og því noti þau orðið með stjörnu — lesbía* — „til þess að ná utan um og bjóða allar velkomnar sem skilgreina sig sem lesbíur, femínista, tvíkynhneigðar, trans eða hinsegin, auk þeirra sem finna tengingu við réttindabaráttu lesbía.“ Þá segir Ilaria mikilvægt að nota orðið lesbía því að það hafi á sér neikvæðan blæ í mörgum löndum, þar sem það hefur lengi verið notað í niðrandi merkingu. „Orðið hefur verið notað í þeim tilgangi að kyngera og blætisvæða lesbískar, tvíkynhneigðar eða hinsegin konur og því vilja margar konur sem eru ekki gagnkynhneigðar ekki nota orðið eða tengjast því,“

segir hún. Lesbískt klám er til að mynda gríðarlega vinsælt á klámmiðlum en þau sem hafa stundað lesbískt kynlíf geta að öllum líkindum verið sammála um að það sem þar birtist á ekkert skylt við kynlíf lesbía, heldur er um að ræða fantasíu gagnkynhneigðra karla þar sem kynlíf hinsegin kvenna er látið þjóna þeirra hag og smekk. Því falla klámmyndaleikkonurnar einkum að hugmyndum gagnkynhneigða regluverksins um það hvað teljist aðlaðandi, svo sem að vera kvenlegar eða femme. Hugmyndafræði EL*C felur í sér að hægt sé að nota orðið lesbía á fleiri en einn veg: það geti bæði verið sjálfsmyndarhugtak en einnig hugtak fyrir breiðan hóp hinsegin kvenna og fólks sem lesið er sem konur. „Við viljum ekki skylda fólk til þess að skilgreina sig sem lesbíu. Að mínu viti er ætlunin ekki að útiloka fólk, heldur snýst þetta fyrst og fremst um að átta sig á því að staða okkar sem kvenna í samfélaginu markist jafnt af kynhneigð okkar sem og kynvitund,“ segir Ilaria. Lesbía sé því sameinandi hugtak en ekki einangrandi eða útilokandi. Innan þess geti hinsegin konur og fólk sem er lesið sem konur, hvort sem um er að ræða sís eða trans, sameinast gegn þeirri samþættu mismunun og fordómum sem þau verða fyrir vegna kyns síns, kyntjáningar og kynhneigðar. Breyturnar séu þó fleiri og mikilvægt sé að missa ekki sjónar á því. Til að mynda verði tvíkynhneigðar konur fyrir fordómum bæði innan og utan hinsegin samfélagsins. Þá verði lesbíur sem einnig eru trans jafnframt fyrir transfóbíu og svört lesbía verði bæði fyrir lesbófóbíu og kynþáttafordómum svo fátt eitt sé nefnt.

Hvað er þá lesbófóbía?

Ilaria útskýrir að lesbófóbía nái í raun utan um samþætta mismunun á grundvelli hómófóbíu og kvenhaturs og tengist því ekki eingöngu kynhneigð heldur einnig kyni og kyntjáningu. „Lesbófóbía er hugtak sem byggist á greiningu á aðstæðum þar sem litið er til allra þátta sem varða líf þess fólks sem um ræðir. Þegar við tölum um hómófóbíu hugsum við um fordóma sem tengjast kynhneigð og gerum ráð fyrir því að manneskja hafi orðið fyrir áreiti vegna þess að hún sé ekki gagnkynhneigð. Þetta er auðvitað oft veruleikinn og í mörgum tilfellum verður fólk fyrir aðkasti sérstaklega vegna kynhneigðar sinnar. Vandamálið er hins vegar að ef um er að ræða konu sem er ekki gagnkynhneigð eru fordómarnir tengdir kyni ekki síður en kynhneigð.“ Samkvæmt Ilariu er ekki hægt að horfa fram hjá því að í samfélagsgerð okkar sé sú hugmynd rótgróin að tilvera kvenna skuli lúta forsendum karlmanna. „Sem lesbíur eða tvíkynhneigðar konur göngum við í berhögg við þessa skipan og því mætum við mótlæti í samfélaginu, hvort sem það er áreiti eða jafnvel alvarlegar líkamsárásir.“ Þessi alvarlegustu dæmi sem Ilaria nefnir eru svokallaðar „leiðréttandi nauðganir“ þar sem konu, eða manneskju sem er lesin sem kona, er nauðgað af karlmanni til þess að „leiðrétta“ kynhneigð hennar eða í því skyni að niðurlægja og refsa henni. Slíkar árásir þekkjast víða um heim og á Íslandi eru dæmi um konur sem hefur verið nauðgað vegna kynhneigðar sinnar eða kyntjáningar. Þá er mikilvægt að horfast í

augu við raunveruleikann af hugrekki og æðruleysi svo að hægt sé að gera breytingar til batnaðar. Ilaria segir að með því að tala um lesbófóbíu séum við í raun og veru að ganga úr skugga um að við skiljum fyllilega hvað ofbeldi gegn hinsegin konum og fólki sem er lesið sem konur þýði.

Masc, butch eða mascrona

Ilaria talar mikið um hvernig femme kyntjáning fólks sem skilgreinir sig sem konu, eða er lesið sem kona, hafi áhrif á það áreiti sem það verður fyrir. Sjálf er Ilaria sískynja kona með mjög skýra masc kyntjáningu. Erindi hennar á ráðstefnu IDAHOT+ Forum snerti á því hvernig slíkar konur, eða fólk sem samfélagið les sem konur, sem hafa masc kyntjáningu upplifa heiminn. Sjálf kemur Ilaria frá eyju undan ströndum Ítalíu og kom snemma út sem lesbía. „Mér finnst eins og ég hafi eiginlega verið að undirbúa mig fyrir að halda þetta erindi allt mitt líf. Ég er frekar karlmannleg í fasi en ég kem frá strjálbýlu svæði á eynni Sardiníu. Ég minnist þess samt ekki að hafa orðið sérstaklega fyrir aðkasti á unglingsárum mínum á Sardiníu vegna þess að ég væri lesbía, heldur vegna þess að ég væri það sem þar er kallað mascrona, sem er niðrandi orð og má gróflega þýða sem karlkonu. Kona sem hagar sér eins og karlmaður er það alversta sem kona getur verið.“ Þá ögrar Ilaria viðteknum hugmyndum samfélagsins um kynjatvíhyggjuna með tilvist sinni þar sem hún er stundum lesin sem kona en stundum sem karlmaður en það reyndist henni oft erfitt á sínum yngri árum.

„Það tók mig langan tíma að læra að vera stolt af því að vera mascrona. Ég er mascrona! Ég er butch og það er eitthvað sem ég tel að hjálpi mér skilja þessar samfélagslegu hugmyndir um karlmennsku.“

Ilaria vísar hér í bók Jacks Halberstam, Female Masculinity (1998), og segir að karlmennska helgist ekki af því að fæðast sem karlmaður. „Að tileinka okkur það sem telst karlmannlegt gerir okkur – þ.e lesbíum, trans mönnum og kynsegin fólki – auðveldara um vik að ígrunda það hvernig eitruð karlmennska er uppbyggð og hvernig hún hefur áhrif á allt samfélagið, þar á meðal karlmenn. Þess vegna held ég að þetta sé gagnlegt á sama tíma og þeim konum sem eru karlmannlegar í fasi er refsað grimmilega af samfélaginu fyrir að taka þetta vald til sín. Þannig gerir samfélagið kröfur til kvenna um að þær eigi ekki að líta út fyrir að vera lesbíur og þar með að konur eigi ekki að vera karlmannlegar heldur verði þær að vera kvenlegar.“

Femme og samfélagið

„Kyntjáning er breyta sem sameinar allt hinsegin samfélagið. Fólk verður fyrir áreiti vegna kyntjáningar sinnar, hvort sem um er að ræða samkynhneigða karlmenn sem teljast of kvenlegir eða lesbíur sem eru of karlmannlegar. Trans fólk verður líka fyrir árásum vegna kyntjáningar sinnar,“

Myndir úr einkasafni

segir Ilaria. Þetta sé þó sérstaklega flókið í tilfelli femme lesbía sem eru ekki ekki eingöngu útsettar fyrir áreiti og ofbeldi þegar þær brjóta gegn hugmyndum samfélagsins um hlutverk kvenna, til dæmis með óhefðbundinni kyntjáningu, heldur einnig þegar þær sýna dæmigerð einkenni um kvenleika. „Það er brotið á konum hvort sem þær fylgja eða brjóta í bága við viðmið samfélagsins um kvenleika.“ Það áreiti sem femme lesbíur verða fyrir snýr einnig að hlutverki kvenna innan feðraveldisins og þeim væntingum sem samfélagið gerir til þeirra, þá sérstaklega þegar kemur að karlmönnum, hefðbundnum kynhlutverkum og barneignum. Þetta eru þær kröfur sem samfélagið gerir til kvenna um kvenleika, sem endurspegla undirliggjandi hugmyndir um það hvernig sá kvenleiki tilheyri í raun karlmanninum, segir Ilaria.

„Viðhorfið er það að við séum ekki sjálfum okkur nægar, heldur sé tilvist okkar í þágu karlmannsins, ýmist til þess að uppfylla óskir þeirra eða til þess að vera kastað fyrir róða af þeim, en með því að standa á eigin fótum rústum við mörgum af þeim hugmyndum eða væntingum sem samfélagið gerir til okkar. Þá má oft greina það viðhorf að sé lesbía kvenleg í fasi eða teljist fríð samkvæmt stöðlum samfélagsins sé hún einhvers konar sóun á sjálfri sér, sem vekur upp spurninguna: sóun fyrir hvers sakir? Ef litið er á málið út frá hefðbundnum kynhlutverkum liggur þó í augum uppi að málið snýst um glataða möguleika á barneignum. Talið er að ef kona eigi í hlut, og hvað þá kona sem er lesin sem kona, þá beri henni að hegða sér eins og góðri konu sæmi og ala börn fyrir feðraveldið.“

Baráttan endalausa

Það má teljast líklegt að íslenskar lesbíur geti fundið sig í ýmsu af því sem Ilaria Todde hefur að segja. Femme konur þekkja vel kynferðislegar aðdróttanir og áreiti karlmanna og masc konur þekkja margar of vel neikvæð viðbrögð samfélagsins við tilveru sinni. Hinsegin samfélagið í heild sinni þekkir áreiti, fordóma og ofbeldi og endalausa baráttu fyrir réttindum, sýnileika og sátt í samfélaginu. Það er því svo sannarlega mikilvægt að við sameinumst þvert á hópa í baráttunni, öllum til heilla.

Sú samstaða má samt ekki útiloka að við beinum sjónum okkur að sértækum vandamálum hópa innan breiðfylkingar okkar. Við vitum betur en kannski nokkur annar þjóðfélagshópur að við þurfum ekki að vera eins og við þurfum ekki að skilja hvort annað til fulls til þess að standa sterk með hvort öðru. Það er okkur í raun lífsnauðsynlegt að skilja hvað það er sem aðgreinir okkur um leið og við tökum afstöðu með því að láta það vera það sem sameinar okkur í baráttunni.

The Word Lesbian Unifies Us

Interview with Ilaria Todde

Ilaria Todde, Advocacy and Research Director at EL*C (EuroCentralAsian Lesbian* Community), discusses the lived realities of lesbians*, as well as the implications of lesbophobia. Using the term with an asterisk, EL*C aims to “include anyone who identifies as lesbian, feminist, bi, trans or queer, and all those who feel connected to lesbian activism”. Identifying as a butch lesbian herself, Ilaria grew up in rural Sardinia, where she experienced more discrimination based on her gender expression than her sexuality. However, what unifies women that present as masc or femme, to varying degrees, is the urgency to reclaim their own identity outside the bounds of the patriarchy – a sentiment shared by the LGBTQIA+ community at large.

Myndir úr einkasafni

SJÁUMST

Vera Illugadóttir

Það hefur líklega aldrei verið meira og fjölbreyttara framboð af hinsegintengdu menningarefni og nú. Allt fullt af hinsegin fólki á skjánum, í kvikmyndum og bókum. Það er ekki langt síðan þessu var öðruvísi farið og hinsegin fólk varð að svolgra í sig allt það litla efni sem í boði var. En þar leyndist líka ýmis gimsteinninn sem enn er þess virði að kynna sér.

Stone Butch Blues

Skáldsaga byggð á lífshlaupi höfundar, Leslie Feinberg, um uppvöxt ungrar samkynhneigðrar konu af verkamannastétt í New York-ríki og ferðalagi hennar í heimi hinsegin fólks. Áhrifamiklar lýsingar á harðri lífsbaráttu og mikilvægi hinsegin samfélags og samheldni. Rit sem hefur haft mótandi áhrif á marga butch-lesbíuna og getur veitt öðrum dýrmæta innsýn í flókinn reynsluheim butch-kvenna.

Paris Is Burning

Sígild heimildarmynd frá 1990 um ballroom-senuna í New York og fólkið í kringum hana. Í myndinni koma fram ýmsar goðsagnir úr ballroom-heiminum á þessum tíma eins og Pepper LaBeija, Angie Xtravaganza og fleiri, og opinskátt fjallað um þá fátækt og fordóma sem þau þurftu við að etja. Svo mikilvæg heimild að hún er á sérstökum lista Library of Congress yfir kvikmyndasöguleg verðmæti. Og innblásturinn að frábæru þáttunum POSE sem finna má á Netflix.

Þerraðu aldrei tár án hanska

Í þessum þríleik byggir sænski rithöfundurinn Jonas Gardell á eigin lífsreynslu og segir sögu ungra homma í Stokkhólmi á níunda áratugnum, af leit þeirra að samfélagi, réttindabaráttu og svo erfiðri glímunni við alnæmi. Tvær af þremur bókum eru til í íslenskri þýðingu. Sænska sjónvarpið, SVT, gerði frábæra þætti byggða á bókunum sem sýndir voru á RÚV fyrir nokkrum árum.

The L Word

Alræmdir, umdeildir og óneitanlega ávanabinandi þættir um ástir og örlög glamúrlessa í Los Angeles, sem tala, hlæja, elska, anda, slást, ríða, gráta, drekka og svo framvegis. Þegar þættirnir hófu göngu sína 2004 höfðu svo margar hinsegin konur sjaldan sést á sama sjónvarpsskjánum. Þekking á helstu persónum og vendingum í

The L Word er nauðsynleg til að geta átt samræður við lesbíur af ákveðinni kynslóð.

The Celluloid Closet

Bók eftir Vito Russo sem kom út 1981 og heimildarmynd byggð á henni var frumsýnd 1995. Bókin var eitt fyrsta ritverkið sem fór djúpt í það hvernig samkynhneigð hefur birst á hvíta tjaldinu í gegnum árin. Öll ættu annaðhvort að lesa bókina eða horfa á heimildarmyndina til að öðlast skilning á hinsegin fólki í kvikmyndasögunni. Grundvallarrit.

Tímarit Hinsegin daga og

Samtakanna ‘78

Vissir þú að finna má eldri tölublöð af Tímariti Hinsegin daga á timarit. is? Þar má sömuleiðis finna önnur hinsegin rit, eins og Úr felum, fyrsta tímarit Samtakanna ‘78, fréttabréfin Sjónarhorn, Samtakafréttir og Hýraugað, og vegleg 30 og 40 ára afmælisrit Samtakanna. Mikilvægar (og stundum skondnar) heimildir um hinsegin líf á Íslandi.

Mennirnir með bleika þríhyrninginn

Fyrsta endurminningabókin þar sem samkynhneigður maður lýsir reynslu sinni af ofsóknum þýskra nasista gegn hinsegin fólki í seinni heimsstyrjöldinni. Kröftug áminning um einn átakanlegasta kaflann í sögu hinsegin fólks. Bókin var endurútgefin á íslensku á síðasta ári. „Bók sem breytir manni,“ eins og höfundur formála endurútgáfu, Hafdís Erla, orðaði það.

Angels In America

Árið 2003 sýndi HBO sex þátta sjónvarpsseríu byggða á margrómuðu leikriti

Tony Kushners, Angels in America. Leikritið, og þættirnir, gerast 1985 og fjalla um nokkra New York-búa í miðjum alnæmisfaraldri. Raunverulegar persónur koma fyrir, í þáttunum fer Al Pacino með hlutverk spunameistarans Roy Cohn sem tók þátt í nornaveiðum gegn samkynhneigðum en lést svo úr alnæmi sjálfur. Mikilvæg og mögnuð saga af alnæmisfaraldrinum í Bandaríkjunum.

Annað sem vert er að nefna:

The Color Purple

The Rocky Horror Picture Show

The Adventures Of Priscilla, Queen of the Desert Longtime Companion

Rent

Cat on a Hot Tin Roof

Cabaret

VIÐ TÖKUM ÖLLUM FAGNANDI – ALLA DAGA

Á Exeter koma saman heimafólk og gestir, ungir og aldnir, svona og hinsegin. / www.exeterhotel.is

Sveinn Sampsted

HVAR ER HINSEGIN ÍÞRÓTTAFÓLKIÐ?

„Hvar er allt hinsegin íþróttafólkið?“ hugsaði ég með mér í bílferðinni á Unglingalandsmótið árið 2008 í Þorlákshöfn á meðan Páll Óskar söng Þú komst við hjartað í mér í útvarpinu. Á þessum tíma var ég 14 ára gamall samkynhneigður, sís íþróttastrákur í skápnum sem sárvantaði fyrirmyndir og að heyra jákvæða umræðu um hinsegin íþróttafólk. Þess í stað heyrði ég að hommar gætu ekki verið í íþróttum og eina sýnilega hinsegin fólkið sem ég tók eftir var Páll Óskar og Vala Grand, sem eru flottar fyrirmyndir en ég átti samt erfitt með að samsama mig þeim sem hinsegin íþróttamaður.

Fyrirmyndir gegna því mikilvæga hlutverki að ryðja brautina fyrir næstu kynslóðir með því að svara spurningunni: hvað gerist þegar ég kem út úr skápnum? Þegar ég kom út úr skápnum 17 ára gamall tók við algjör óvissa um hvaða viðbrögð ég myndi fá frá mínum æfingafélögum, þjálfurum og áhorfendum í stúkunni. Viðbrögðin

sem ég fékk voru alls konar en heilt yfir jákvæð. Margir furðuðu sig á því að ég hefði verið hræddur við að koma út og nefndu að þau myndu styðja hinsegin iðkendur sem kæmu út úr skápnum. En því miður er það ekki staðan alls staðar og hinsegin íþróttafólk er ennþá að verða fyrir fordómum í íþróttum í dag. Málið er að þó svo að þau viti sjálf innra með sér að þau styðji hinsegin fólk veit ég það ekki. Það stendur ekki utan á þeim, þannig hvernig veit ég hvort þau gera það?

Ég man rosalega vel eftir því þegar ég var að keppa í 200 m hlaupi á sama tíma og Gleðigangan var í gangi og ég ákvað að keppa í regnbogasokkum sem ég togaði eins hátt upp og ég gat. „Hvað ætli hinum keppendunum finnist um þetta?“ hugsaði ég með mér með smá kvíðahnút í maganum á meðan ég var að stilla startblokkirnar. Á því augnabliki komu hinir strákarnir skokkandi til mín, gáfu mér knús og óskuðu mér til hamingju með daginn

(Pride sem sagt). Þeir sögðu síðan: „En við ætlum samt að vinna þig,“ blikkuðu mig og fóru svo aftur að stilla startblokkirnar sínar. Sýnilegur stuðningur sem þessi skiptir ótrúlega miklu máli. Regnbogatákn (nælur, fánar, límmiðar) eru einnig einföld leið til að sýna stuðning og það sem ég hefði óskað að mínir þjálfarar hefðu sagt er: „Hey, krakkar, þegar iðkandi í mínum hóp kemur út úr skápnum mun ég styðja við bakið á þeim iðkanda, eins og öllum öðrum iðkendum!“

Í þessu Tímariti Hinsegin daga mun ég reyna að svara spurningunni sem 14 ára Svenni þráði að vita svarið við: „Hvar er allt hinsegin íþróttafólkið?“ Stutta svarið er að sjálfsögðu: „Úti um allt,“ og við munum nota bæði íslenskar og erlendar fyrirmyndir til að sýna fram á það! Við tókum örviðtöl við íslenskt íþróttafólk og síðan verður skoðað hvaða hinsegin íþróttastjörnur skara fram úr þessa dagana í Fyrirmyndahorni Svenna Sampsted.

viðtölum við íslenskt, hinsegin íþróttafólk.

Til þess að kynnast þessum frábæru fyrirmyndum betur má lesa viðtölin í heild sinni á vef Hinsegin daga: https://hinsegindagar.is/hvar-erhinsegin-ithrottafolkid/

Hanna Þráinsdóttir 25 ára, hún @hannathrains

Hver er þín íþróttasaga?

Ég æfði frjálsar íþróttir með ÍR frá því ég var smá kríli til 18 ára aldurs og byrjaði að æfa körfuknattleik með Haukum þegar ég var 12 ára. Ég spilaði líka með Skallagrími og ÍR áður en ég fór í háskóla í Bandaríkjunum á íþróttastyrk haustið 2018. Þar spilaði ég með Georgian Court University í fjögur ár og er núna að klára keppnisréttinn minn í háskólaíþróttum í New York University, þar sem ég mun spila í eitt ár í viðbót.

Ég er stolt af því að hafa verið hluti af endurreisn meistaraflokks kvenna í körfuknattleik hjá ÍR á sínum tíma, það verkefni var ótrúlega gefandi og skemmtilegt. Auk þess er ég mjög stolt af ferlinum hér í Bandaríkjunum, ég var fyrirliði Georgian Court í þrjú ár og við komumst í fyrsta skipti í sögu skólans í NCAAúrslitakeppnina árið 2021, eftir mikla og krefjandi liðsuppbyggingu. Að hafa verið hluti af viðsnúningi háskólaprógrammsins og að koma því á réttan kjöl til þess að ná alvöru árangri var ómetanlegt.

Örn Frosti

21 árs, hann @ornfrosti

Hver er þín íþróttasaga?

Ég byrjaði í handbolta þegar ég var yngri með ÍR og byrjaði svo í áhaldafimleikum þegar ég var þriggja ára og fór yfir í hópfimleika þegar ég var tíu ára. Ég var í Gerplu þangað til í desember 2015, þá fór ég yfir í Stjörnuna.

Ég flutti til Danmerkur og fór í Vejstrup Efterskole til að fókusa meira á fimleika. Þar unnum við danska meistaramótið fyrir efterskole. Ég er stoltur af því að komast í landsliðið og fyrir að lenda í 2. sæti með karlalandsliðinu árið 2021.

Frost Ás Þórðarson

22 ára, hann/hán @forestfrost400

Hver er þín íþróttasaga?

Ég byrjaði að æfa bogfimi hjá bogfimifélaginu Boganum fyrir rúmlega ári síðan. Margt hefur gerst á þessum stutta tíma og ég verð að viðurkenna að ég bjóst ekki við að ég myndi byrja að keppa eða setja Íslandsmet. En ég er mjög ánægður að hafa fengið tækifærið og gert eitthvað með það.

Magnús Orri Arnarson

22 ára, hann @maggiklipp

Hver er þín íþróttasaga?

Ég hef verið í fimleikum frá því ég var fimm ára gamall. Ég byrjaði að æfa hjá fimleikadeild Keflavíkur árið 2007 og hef verið þar síðan. Ég æfi fimleika með Special Olympics og hef unnið Íslandsmeistaratitil átta sinnum. Ég hef einnig farið á Heimsleika Special Olympics sem haldnir voru í Abu Dhabi árið 2019. Þar keppti ég við þá bestu á mótinu og hafnaði í 4., 5., 6. og 7. sæti á öllum áhöldum sem er mjög góður árangur miðað við að ég var allan tímann að keppa við þá bestu.

Sigþór Árni Heimisson

30 ára, hann

Hver er þín íþróttasaga?

Akureyri handboltafélag og fyrsti leikmaður endurstofnaðs KA. Byrjaði í meistaraflokki 15/16 ára gamall og spilaði með meistaraflokki þar til ég hætti 27 ára. Við tókum einhvern titil með AK en það sem stendur upp úr er að koma KA aftur í efstu deild og halda okkur þar.

Gunnhildur Yrsa Jónsdóttir 34 ára, hún @gunnhilduryrsa

Hver er þín íþróttasaga?

Þegar ég var yngri skráði ég mig í flestar íþróttir, fótbolta, körfubolta, ballet, karate, hafnabolta, frjálsar og handbolta, en fótbolti var alltaf númer eitt og nú í dag hef ég æft fótbolta í 27 ár. Ég er alin upp hjá Stjörnunni en fór svo út í atvinnumennsku 2013 og var í henni í 10 ár. Fyrstu fimm árin var ég í Noregi og svo fimm ár í Bandaríkjunum. Ég á að baki 100 leiki með A-landsliðinu og stærstu afrekin þar voru að komast á EM 2017 og 2022 og svo að vinna Þýskaland úti í undankeppni HM. Með Stjörnunni stendur helst upp úr fyrsti titillinn með félaginu 2011, þegar við urðum Íslandsmeistarar, og árið á eftir þegar við urðum bikarmeistarar.

Ísold Klara Felixdóttir 19 ára, hún/hán @isoldklarafel og @fylkirkarate

Hver er þín íþróttasaga?

Ég hef æft karate með karatedeild Fylkis síðan haustið 2015. Ég er í landsliðinu og hef verið í nokkur ár og farið í nokkrar landsliðsferðir. Árið 2022 var ég valin Fylkiskona ársins og ég varð smáþjóðameistari í tveim flokkum það sama ár og árið 2018 varð ég Íslandsmeistari. Ég hef verið að þjálfa með félaginu í 4 ár og það er svo frábært að sjá þessa krakka stækka og bæta sig og svo sérstaklega þegar þau fara að keppa. Ég þjálfaði einn fyrir ÍM unglinga og hann tók titilinn. Það var svo góð tilfinning að sjá hann svona ánægðan.

Stefán Þór Sigurðsson

20 ára, hann @stefan_ths

Hver er þín íþróttasaga?

Ég æfði fimleika og listskauta þegar ég var lítill krakki, byrjaði síðan að æfa klifur hjá Klifurfélagi Reykjavíkur ellefu ára. Ég er stoltastur af því að hafa unnið Íslandsmeistaratitilinn bæði árin í 18-19 ára flokki og lent í 3. sæti í fullorðinsflokki 2023. Í útiklifri er ég stoltastur af því að hafa klifrað leiðina Föðurlandið (5.13c) sem var erfiðasta leið á Norðurlöndunum þegar hún var boltuð.

Steindór Sigurjónsson

37 ára, hann

Hver er þín íþróttasaga?

Antonía Arna, 36 ára, hún/hín

Hver er þín íþróttasaga?

Bardagaíþróttir. Uppgjafarglíma. Mjölnir MMA.

Áttu skemmtilega sögu af þér í íþróttum sem tengist hinseginleikanum?

Áður en ég kom út lifði ég tvöföldu lífi og þóttist vera harður gaur í kringum æfingafélagana en klæddist kvenmannsfötum og málaði mig þegar ég var í öðru umhverfi. Einn daginn komst yfirþjálfarinn að því að ég væri trans og bauð mig velkomna eins og ég er. Ég brotnaði saman og fór að gráta fyrir framan æfingafélagana. Eftir það hætti feluleikurinn og ég hóf kynleiðréttingarferli. Ég vonast til að keppa í kvennaflokki þegar ég er tilbúin.

Ég er alinn upp í fótbolta. Frá 6 ára aldri, með kannski smá fríum inn á milli sem var ekki oft, hef ég æft og spilað með knattspyrnufélaginu Sindra á Höfn. Ég fór á Pollamót á Laugarvatni og á þeim tíma var mjög stórt að fá að hitta Loga Ólafsson þar sem hann var landsliðsþjálfari Íslands. Þessi ár sem ég var að spila og alast upp þá unnum við alltaf leikina okkar á móti liðunum á Austurlandi og vorum við mjög stór og góður árgangur. Svo í seinni tíð þegar maður hugsar til baka þá eru það svona nokkrir hlutir sem standa upp úr, eins og Pollamótið sem var haldið þá og svo þegar ég var í 4. flokki tókum við þátt í fyrsta ReyCup-mótinu sem haldið var. Það eru nokkur ár síðan það var og vorum við mjög stoltir yfir því að fá að taka þátt þar sem þessi mót eru mikið breytt í dag. Svo á ég nokkra leiki að baki í meistaraflokki Sindra og maður gleymir aldrei þegar maður skorar fyrsta markið sitt. En það skemmtilegasta í þessu eru öll gay fótboltamótin sem ég hef farið á, þau eru eitthvað í kringum tíu held ég. Ég hef misst af nokkrum flottum eins og þegar Styrmir, liðið okkar, fór til Argentínu. Ég hef eignast góða vini úti um allan heim á þessum mótum og er enn í góðum samskiptum við þá. Einnig vil ég nefna að fá að keppa á Evrópumótum, heimsmeistaramótum og svo er GayGames mér mjög minnisstætt. Í gegnum þennan vinskap hef ég fengið að spila með öðrum hommaliðum frá t.d. Stokkhólmi, Kaupmannahöfn, Hamborg, Leeds og Fort Lauderdale, og svo hafa önnur lið boðið mér að taka þátt líka en ég ekki enn haft tækifæri til að spila með þeim. Ég á enn eftir að vinna gull á þessum mótum en silfur og brons getur maður ekki verið ósáttur við. Það síðasta, og eitt af þeim afrekum sem ég er stoltastur af, er að árið 20212022 var ég aðstoðarþjálfari meistaraflokks karla hjá Sindra og í fyrra tókum við okkur til og unnum 3. deildina. Eftir það afrek og eftir mikið álag og ferðalög ákvað ég að taka mér frí frá þjálfun.

HÝRYRÐI

Leitin að nýjum hinsegin orðum heldur áfram

Nýyrðasamkeppni Samtakanna ‘78, Hýryrði, er nú haldin í þriðja sinn en markmiðið með henni er að gefa almenningi kost á að taka þátt í að stækka og efla íslenskan orðaforða um hinsegin tilveru. Hinsegin barátta og umræða um hinsegin málefni, til dæmis kynjaðan veruleika, hefur þróast hratt á síðustu áratugum og Hýryrðum er meðal annars ætlað að tryggja að íslensk tunga haldi í við þá þróun. Það er ekki nóg að þekkja ensk orð yfir tilfinningar, sjálfsmyndir og samfélagsformgerðir heldur verðum við líka að geta talað um þær á íslensku. Það er mikilvægt fyrir hinsegin fólk og sjálfsákvörðunarrétt þess og enn fremur forsenda fyrir því að samfélagið sé í stakk búið að ræða málin.

Í fyrri Hýryrðakeppnum, sem haldnar voru árin 2015 og 2020, urðu til orðin eikynhneigð, bur, kvár og stálp, sem öll eru komin í almenna notkun, og enn fremur dulkynja, flæðigerva og fleiri. Að þessu sinni er lýst eftir tillögum að eftirfarandi nýyrðum:

Kynhlutlaust orð yfir foreldri foreldra: amma — ? — afi.

Skammstöfun fyrir kynsegin: kk. — ? — kvk.

Kynhlutlaust ábendingarfornafn í eintölu sem hægt er að nota um kynsegin fólk eða fólk sem við vitum ekki kynið á: sú — ? — sá.

Lýsingarorð yfir enska orðið

Lýsingarorð yfir enska orðið

Orð yfir það sem á ensku kallast allosexual og vísar til þess sem er gagnstætt eikynhneigð (e. asexual).

Samkeppnin er opin öllum til 15. september og aðgengileg á vef Samtakanna ‘78, þar sem einnig er að finna nánari lýsingu á orðunum sem lýst er eftir: https://samtokin78. is/hyryrdi2023/. Niðurstöður verða kynntar á degi íslenskrar tungu 16. nóvember.

Dómnefnd Hýryrða 2023 skipa: Ásta Kristín Benediktsdóttir, lektor í íslenskum samtímabókmenntum við Háskóla Íslands; Einar Freyr Sigurðsson, rannsóknarlektor á orðfræðisviði Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum; Reyn Alpha Magnúsar, varaformaður Trans Íslands; og Þórhildur Elínardóttir Magnúsdóttir, meðstjórnandi í stjórn Samtakanna ‘78.

Queerologism 2023

This year Samtökin ‘78 hosts the queer neologism competition for the third time. The purpose is to introduce new words into the Icelandic language that encompass queer existence.

HAPPY HOUR 16-19

Tæki og tól

Fólk tjáir kyn sitt á ýmsan hátt sem brýtur í bága við úreltar samfélagsreglur, t.a.m. með klæðaburði og líkamsbeitingu. Hér verða talin upp nokkur atriði sem er kannski minna talað um, ráð sem geta gagnast þeim sem passa ekki inn í rammann. Þó svo að umfjöllunin sé hugsuð fyrir trans fólk og sís fólk sem fellur utan kynjanormsins (e. gender non conforming), svo sem masc konur og femme karlmenn, gilda þessi atriði alls ekki fyrir öll sem skilgreina sig innan þeirra hópa. Tilgangurinn með þessum skrifum er bæði að veita fólki upplýsingar og hugmyndir um ýmislegt sem gæti hjálpað þeim að auka kyngleði, en ekki síður að opna umræðu sem er mörgum viðkvæm. Listinn er alls ekki tæmandi, enda ómögulegt fyrir einn mann að kunna skil á öllu sem getur ýtt undir kyngleði. Höfundur er sjálfur trans maður en leitaði til femme ráðgjafa við skrif á þeim hluta umfjöllunarinnar sem þau voru öllu fróðari um. Í umfjölluninni koma fyrir orð sem vantar íslenska þýðingu á, því verður notast við ensk heiti. Hafir þú uppástungur að góðum þýðingum má alltaf koma þeim á framfæri við Samtökin ‘78 sem standa reglulega fyrir hýryrðakeppnum.

Samantekt og texti: Kristmundur Pétursson

Binder:

Binder er notaður til að fletja út bringuna, yfirleitt svo það fari minna fyrir brjóstum eða þau sjáist alls ekki. Binderum svipar að vissu leyti til íþróttabrjóstahaldara (sem má líka nota í sama tilgangi) en geta náð lengra niður á maga eins og hlýrabolir sem getur stundum hentað þeim betur sem eru með stór brjóst. Binderar eru úr stífu efni og þess vegna er mjög mikilvægt að fylgja alltaf leiðbeiningum frá framleiðanda um notkun þeirra. Almenna reglan er að vera ekki lengur en 8 klukkustundir í binder í einu og fyrir ungt fólk er mælt með ennþá styttri tíma. Það er mikilvægt að nota binder í réttri stærð og halda sig frá áreynslu á meðan man er í honum nema hann sé sérstaklega hannaður fyrir íþróttir. Það er til að koma í veg fyrir að binderinn valdi skaða eða öndunarerfiðleikum. Ekki allt fólk sem notar binder gerir það vegna kynama. Þau geta líka auðveldað líkömum með brjóst að passa í föt sem hönnuð eru á karlmenn, t.d. skyrtur og jakkaföt.

Teip:

Það er líka hægt að nota teip í sama tilgangi og binder. Það er ekki hægt að nota hvað teip sem er heldur er til sérstök gerð af teipi sem má setja á húð og er laust við eiturefni. Þrátt fyrir það geta sum fengið ofnæmisviðbrögð við teipinu. Teipið er vatnshelt og hægt að hafa á sér í 3-4 daga í senn. Líkt og með binderinn þarf að lesa notkunarleiðbeiningar vel og fylgja þeim. Teipið getur verið hentugra en binderinn fyrir ákveðin tilefni en svo er líka einstaklingsbundið hvað hentar hverjum og einum. Það er mikilvægt að treysta ekki á Tiktok í blindni þegar kemur að notkun teips.

Þau sem vantar ráð geta meðal annars haft samband við Trans Ísland og Samtökin ‘78.

Brjóstahaldarainnlegg:

Brjóstahaldarainnlegg geta glatt þau sem vilja vera með sýnileg brjóst. Hinn klassíski push-up brjóstahaldari getur gert mikið en fólk getur líka orðið sér úti um innlegg úr sílíkoni eða svampi. Þau koma í öllum stærðum og gerðum því það er einstaklingsbundið hvaða stærðir, lögun eða litir henta fólki. Það eru til lítil innlegg sem fara undir lítil brjóst til að lyfta þeim upp en svo er líka hægt að fá innlegg sem eru löguð eins og heil brjóst (e. breast forms). Þau eru í einhverjum tilfellum hægt að setja innan í brjóstahaldara eða í sérstaka vasa en önnur er hægt að líma á bringuna, þá einnig með lími sem er gert fyrir húð, annað getur beinlínis verið hættulegt.

Packer:

Það er ekki mikið talað um packera en þeir eru til þess gerðir að hafa í buxunum til að líkja að einhverju leyti eftir bæði tilfinningunni og útlitinu af því að vera með typpi. Rétt eins og typpi koma packerar í öllum stærðum og gerðum. Þeir eru oft úr mjúku sílíkoni en geta líka verið úr einhvers konar textíl eða svampi og svo má bara nota sokkapar. Það er líka hægt að finna packera sem eru hannaðir til að hægt sé að pissa með þeim standandi (á ensku er talað um STP sem stendur fyrir stand to pee) og packera sem má líka nota í kynlífi (á ensku er gjarnan talað um pack and play). Það hentar sumum að setja hann bara í nærbuxurnar en það eru líka til lausnir til að ganga um með packer sem sumum þykja þægilegri, þar má nefna nærbuxur með vasa fyrir packer eða vasa sem hægt er að festa á nærbuxur til að setja packerinn í. Það er líka hægt að nota áðurnefnt teip til að festa packer.

Strap­On:

Strap-on er vinsælt kynlífstæki, sérstaklega meðal þeirra sem eru ekki með typpi. Eins og annað sem hér hefur verið fjallað um eru til endalaust margar gerðir af strap-on, allt frá fjólubláum glimmerlöðrandi dildóum sem hvaða einhyrningur sem er gæti verið stoltur af, yfir í mjög raunverulega dildóa. Sömuleiðis er hægt að fá mismunandi tegundir af harnessum, allt frá sérstökum nærbuxum og boxerum fyrir strap-on yfir í ólar úr leðri eða öðru efni sem hægt er að festa utan um sig, svo fátt eitt sé nefnt.

Tucking:

Tucking felur í sér að fela typpi þannig að þau séu ekki sýnileg þegar klæðst er þröngum fötum. Rétt eins og með binderinn er mjög mikilvægt að passa að það sé gert rétt og í hófi, því annars er hægt að valda skaða. Tucking á ekki að vera sársaukafullt. Það eru til ólíkar leiðir til þess að tucka en það er einstaklingsbundið hvað hentar fólki best. Gaffs/þjöppunarnærbuxur eru þröng nærföt til þess gerð að draga úr sýnileika typpa. Þær geta virkað einar og sér en sum tucka líka með teipi. Það eru líka til sundföt sem eru hönnuð fyrir tucking sem geta auðveldað sumum sundferðir.

Einnig má nefna:

• Of stórir skór (sjúkraþjálfarinn myndi ekki mæla með þessu)

• Innlegg í skó (til að hækka fólk)

• Skór með þykkari botn

• Smekkbuxur og hettupeysa: Smekkbuxur eru víðar og stífar að framan og gera brjóst mun minna áberandi

• Lita yfirvaraskeggið með augabrúnalit

• Masc contour makeup til að draga fram hvassari línur andlitsins

• Rakspíri

• Herranærföt

• Aukahlutir eins og úr, ermahnappar og belti

• Sérsaumuð jakkaföt

• Hversdagsföt sem eru sérstaklega hugsuð til að draga úr kvenlegum línum má finna á ýmsum erlendum vefsíðum

• Fara til rakara

• Fara í ræktina til að auka við vöðvamassa

• Nota íþróttatopp og sundbuxur frekar en sundbol

• Mjaðmapúðar (e. hip pads)

• Förðun

• Appelsínugulur hyljari sem felur skeggrót betur

• Ilmvötn og krem

• Kvennærföt

• Toppar

• Hárkollur

• Gelneglur

• Mittisháar buxur

• Töskur

• Snyrta augabrúnir

• Raka sig/ekki raka sig

• Háreyðing/lazer

• Naglalakk á fingur og tær

• Göt í eyrun

• Alls kyns skart og glingur

Masc and Femme:

Tips and Tricks

There are many ways for gender non-conforming people to validate their gender and experience gender euphoria or limit dysphoria. Genderconfirming aid can help people feel at ease in their own skin and create a euphoric sensation.

Að lokum er vert að nefna að hægt er að nálgast frekari upplýsingar um það sem er nefnt hér að ofan og um örugga notkun bæði hjá Trans Ísland og Samtökunum ‘78.

GLEÐILEGA HÁTÍÐ

Myndir úr einkasafni

HINSEGIN Í ÖLLUM STÆRÐUM OG GERÐUM

Texti: Höskuldur Sylvain Dutilh

Þýðandi: Tómas Guðmundsson

Ég var um tvítugt, nýkominn til stórborgarinnar úr sveitinni, þegar ég heyrði fyrst orðið „bear“ eða „björn“. Á sama tíma var farið að kalla mig „bear cub“ eða „bjarnarhún“. Þessi orð eða skilgreiningar komu mér í opna skjöldu þar sem ég hafði enga hugmynd um hvað þessi „heiti“ þýddu og af hverju þau voru notuð.

Eftir nokkra eftirgrennslan uppgötvaði ég alls konar skilgreiningar og merkimiða úr sveitinni — „twink“, „cub“, „bear“, „polar bear“, „chaser“, „panda bear“, „muscle bear“, „otter“ — og kynntist samfélaginu á bak við þetta allt saman, bjarnasamfélaginu. Þarna opnaðist alveg nýr heimur fyrir mér, samfélag fjölda samkynhneigðra manna sem finna fyrir nógu miklu sjálfsöryggi í eigin líkama til að þora að vera þeir sjálfir og koma til dyranna eins og þeir eru klæddir. Þetta samfélag hefur einnig sinn eigin fána, samstöðutákn

þeirra sem tilheyra þessum hópi eða taka vel á móti meðlimum hans. Fyrir stuttu átti ég fund (yfir netið) með Palla, meðstofnanda Bears on Ice (núna Reykjavík Bear), og Eric, titilhafa Mr BearScots 2022. Eitt ákveðið orð kom ítrekað upp í samtali okkar og vakti athygli mína: inngilding. Engum skal vísað á brott vegna þess að þeir eru of kvenlegir, of feitir, of loðnir, of lágvaxnir, of hávaxnir. „Það skiptir engu máli hversu feitur, mjór, gamall eða ungur þú ert, þetta samfélag mun alltaf bjóða þig velkominn, taka þér opnum örmum og umvefja þig stórum bangsaknúsum,“ segir Eric. Hvað Palla snertir snýst þetta um að passa inn: „Til að byrja með eiga þeir sem yngri eru það til að reyna að samlaga sig vissum staðalímyndum en um leið og þeir taka sjálfa sig í sátt og eru tilbúnir að vera þeir sjálfir, sáttir í eigin skinni, eru þeir heimakomnir í samfélagi okkar bjarnanna.“

Bjarnaviðburðir eru af ýmsum toga, allt frá litlum staðbundnum uppákomum til risastórra partía með þúsundum bjarna, eins og PTown’s Bear Week í Bandaríkjunum. Þar rekst maður jafnvel á hinn smæsta „twink“ að dansa eins og enginn sé morgundagurinn við stærsta björninn; þar getur maður séð manneskju sem notar hjólastól spjalla um íþróttir við hina glæsilegustu dragdrottningu; maður getur orðið svo heppinn að eyða nóttinni með þeim birni sem mann hefur alla tíð dreymt um… Þetta snýst allt um að fagna því að vera hinsegin í öllum mögulegum formum. Palli kannast vel við þetta: „Margir gesta okkar hafa aldrei verið berir að ofan á almannafæri fyrr en á Top Off böllunum okkar og hafa lýst því hversu frelsandi það var að þurfa ekki að fela neitt í þessu örugga umhverfi. Við höfum svo heyrt það sama frá trans mönnum og eins þeim sem standa utan kynjatvíhyggjunnar.“

Frá sjónarhóli Erics gengur þetta út á það að stíga fram og vera í félagsskap jafningja:

„Ég hef upplifað svo margt dásamlegt, farið frá því að dansa ber að ofan og til þess að finna ekki fyrir óöryggi gagnvart því að ganga upp að næsta manni og byrja að spjalla við hann — sem fyrir feiminn einstakling eins og mig er risastórt skref fram á við. Aðrir hópar innan hinsegin samfélagsins virðast einatt líta niður á bjarnasamfélagið, líkt og við föllum ekki nógu vel að hugmyndum þeirra um hvað það er að vera samkynhneigður.“

Á endanum er það í raun allt sem málið snýst um, að senda þau skilaboð til allra að fyrir þau sem ekki hafa fundið sinn hóp muni þessi hópur dansandi bjarna á Pride-vagninum ávallt vera til staðar.

Við höfum þurft að þola mikið og það er ábyggilega einhver sem hefur gengið í gegnum svipaða hluti sem er tilbúinn að veita stuðning. Við erum hér til þess að styðja við bakið á þeim og tala máli þeirra sem líður, líkt og mér leið um tvítugt, eins og þeir séu að einhverju leyti út undan.

Queer in All Shapes and Sizes

I was around 20, still freshly arrived from the countryside to the big city, when I first heard the term “bear” and discovered the community behind it: the bear community. A whole new world opened up to me: a sea of queer men confident enough in their own body to unapologetically be themselves, celebrating being queer in all shapes and sizes. The community sends signals to everyone around that if they haven’t found their tribe yet, this group of dancing bears will be there for them.

Myndir

úr einkasafni

ÁFENGISLAUS ÁSTRÍKUR RÆÐUR SÉR EKKI FYRIR GLEÐI

ENDA EKKI LENGUR BARA SVONA HELDUR LÍKA HINSEGIN.

ÞESSI EKTA PALE ALE GENGUR MEÐ ÞÉR Í ÖLLUM LITUM REGNBOGANS TIL AÐ STYÐJA OG FAGNA FJÖLBREYTILEIKANUM.

borgbrugghus.is

borgbrugghus.is

Ferð okkar í gegnum lífin og himintunglin er eins og skóli. Við stígum skref í gegnum hvert einasta merki og áttum okkur á hver við erum í raun.

Hrútur

Þemalag: Queen Princess of the Universe

Að lokum þurfum við öll að fullorðnast, líka hrúturinn. Hættu að finna þér óvini og óværur og njóttu líðandi stundar, með bjór í hönd að horfa á Gleðigönguna. Heimurinn hefur upp á svo mikið að bjóða, góðan mat, góðar stundir og gott fólk. Stundum er bara allt í lagi að slaka á heima með kynlífstæki og bara njóta. Hvort sem er eitt eða fleiri. Þegar hrúturinn fullorðnast áttar hann sig á að nautnir heimsins eru margvíslegar og að með samvinnu er hægt að fá svo miklu meira áorkað, eitthvað sem þú gast ekki séð í þeim glundroða sem þú upplifðir í æsku þinni. Eins og mörg börn þá sást þú ekki skilin milli þín og annars fólks og áttir því mögulega til að særa aðra óþarflega með hrottaskap. Stundum er bara fínt að loka samfélagsmiðlunum og snerta grasið smá.

Nú er tími til kominn að stíga báðum fótum á jörðina og jarðtengja sig. Leyfa sjálfri þér að byggja framtíð og feril sem þú getur verið stolt af og inn í framtíðina.

Naut

Þemalag: Die Antwoord ­ Rich Bitch Þú hefur mögulega notið alls þess sem nærumhverfið hefur upp á að bjóða. Þú hefur byggt þér gott heimili, keypt eitthvað Ittala-drasl sem heiminum er sama um eða safn af sultukrukkum til að drekka úr og byggt þægilega búbblu í kringum þig þar sem þú getur hvílt með ástfólki þínu. Núna er aftur kominn tími til að sprengja þá búbblu og hleypa sjálfum þér út í lífið. Alheimurinn er nefnilega svo miklu stærri en þessir

Ef þú leyfir þér að hanga í þínu örugga umhverfi þá munt þú rotna eins og vikugamalt samlokubrauð. Sálin þarf að láta ögra sér og sækja innblástur frá alheiminum. Þú þarft að uppgötva annað fólk og aðra staði, og á endanum átta þig á hvar þú ert í heildarmyndinni. Ef þú þráast við mun enginn vilja þig nema mölflugurnar í skápnum þínum. Þú munt heldur ekki vita hver þú ert, sem er það versta.

Þetta kann að hljóma grimmilega en ég skrifa þetta því ég veit að þú hefur svo margt upp á að bjóða hinum stóra heimi. Þetta þunglyndi sem sækir að þér er í raun systkini óttans: að þora ekki út fyrir boxið sem þú hefur byggt þér. Þess vegna er kominn tími til að segja skilið við boxið, því við erum öll dauðþreytt á helvítis boxinu.

Þú ert líka sek um fullt af hálfkláruðu dóti sem liggur bak við þig eins og herbergi táningsstráks. Búið að vinna þig í gegnum meðlimaskrá Samtakanna ‘78 og mögulega særa nokkur. Það má eiginlega segja að núna sé komið að skuldadögum og þú þurfir að þrífa inni hjá þér. Úr brunarústum rísa alls konar hlutir og það sem áður var brotið verður að einhverju nýju. Það verður ekki það sama og áður en í því liggur skemmtigangan í átt að einhverju nýju

Tvíburi

Þemalag: Ke$ha

Þú hefur ferðast víða um heiminn, daðrað við allt kvikt, og fundið að það getur verið gífurlega þreytandi að ferðast um með grímu til að fela sig á bak við. Svo þreytandi að mögulega þarftu bara að finna þér gott skjól og byggja eitthvað veraldlegt. Eitthvað sem gefur þér tækifæri til að festa rætur og kynnast þínum eigin tilfinningum betur. Finna jafnvel eitthvert kvár til að kúra upp við í hreiðri þínu. Því í hvirfilbyl lífsins hefur þú áttað þig á hversu einmana þú ert í raun.

Þemalag: Erasure ­ A Little Respect Ertu ekki þreytt á heimilislífinu og því að sjá ekki hinn stóra heim í allri sinni dýrð? Ertu ekki þreytt á að fólk líti fram hjá þér á meðan þú gerir allt sem gera þarf? Ertu ekki bara andskoti þreytt?

Þú hefur verið ötul og góð í gegnum árin, áratugina ef ekki bara lífin, og það er kominn tími til að fá að njóta sviðsins. Leyfðu þér bara að taka pláss. Ef einhver á það skilið ert það þú sem hefur stritað baki brotnu á bak við tjöldin, ævi eftir ævi á meðan aðrir njóta. Þú þarft að horfast í augu við að þú berð ekki ábyrgð á öllum þeim sem þú elskar, bara sjálfri þér.

Því þú átt svo miklu betra skilið. Þú átt að fara á dansgólfið og láta taka eftir þér. Þú átt skilið að vera hin skæra stjarna sem allir horfa á. Þú þarft bara að leyfa þér það.

Hel Ada

Ljónið

Þemalag: Dua Lipa ­ Physical

Þú hefur notið sviðsljóssins svo lengi að það hlýjar þér vart lengur. Fólk lofar þig í hástert en á sama tíma læðist að þér illur grunur um að lofsyrðin séu ekki einlæg. Þú þarft að jarðtengja þig upp á nýtt og laga til. Ekki bara í þinni glæsilegu Gucci-villu, heldur einnig í sál þinni. Þú þarft að stroka út gömul númer sem þú veist að innihalda bara fölsk loforð og halda þeim sem skipta máli. Sannir vinir eru fáir og þú þarft að finna út hver og hvar þau eru.

Því eftir áratugi af hrósi og höfðingasleikjum hefur þú týnt því hver þú ert. Þú ráfar um göturnar í bjartri morgunsól og veltir fyrir þér hver þú ert í raun og veru. Þú hefur snert himininn og hann var jafn tómur og gatið sem stækkar í hjarta þínu. Eina leiðin til að græða það er með því að líta inn á við og snerta grasið.

Annars mun ég eflaust hringja í þig til að redda Outlookinu hjá mér.

Vog

Þemalag: Katy Perry ­ Hot N Cold Guð hvað þér leiðist að vera alltaf í hlutlausum. Þú kemst hvorki aftur á bak né áfram og í staðinn hjakkar þú í sama farinu eins og gamall Skodi. Jújú, fólki þykir þú rosalega easygoing og flott manneskja. Gallinn er bara sá að þú hefur takmarkaðan tíma fyrir þig og þína nánustu. Kannski er bara kominn tími til að taka afstöðu og öskra hátt og snjallt hver þú ert. Ekki halda aftur af þér heldur bara setja mörk og sleppa fólkinu sem þú þolir ekki. Ef þú setur engin mörk munt þú fljúga um loftin eins og loftlaus vindsæng.

einasta högg sem hefur dunið á þér afhjúpar glimmerbúninginn sem þú klæðist undir svörtu latexinu. Þess vegna þarftu að létta á þér og hlæja. Horfðu upp i himininn og hlæðu eins og hýrt hross. Því ekkert léttir á sálu manns eins mikið og að hætta taka sig of alvarlega. Þú átt það inni.

Bogameri

Þemalag: Taylor Swift ­ Shake It Off Eins og fuglinn Fönix rís fögur, lítil diskódís upp úr djúpinu. Allt sem þú ert er tímabundin tjáning á hinum gífurlega fjölbreytileika alheimsins. Vitleysingur, hross eða bara rugludallur, það skiptir þig ekki máli því engir skápar geta læst þig inni lengi og þú veist það vel. Þú ert komin til að vera og heimurinn mun taka eftir þér.

Meyja

Þemalag: Rolling Stones Paint It, Black Þú hefur læðst eftir göngum skóla lífsins eins og lítil gráleit mús að hamstra fyrir kaldan og blautan vetur. Iðin og samviskusöm en afskipt. Ritari, gjaldkeri og allt það sem aðrir vildu ekki (takk fyrir það samt). Bak þitt er rautt og marið eftir áratugi af því að bera byrðar annarra. Hins vegar erum við öll þakklát þér og það er sú orka sem þú átt inni. Þú átt vini og vandamenn úr öllum áttum sem eru oftar en ekki reiðubúin að veita þér hjálp þegar þess þarf. Þess vegna er bara allt í lagi að leyfa þér að vera aum þegar á reynir og fá hjálp frá öðrum. Ég skal viðurkenna að ég elska meyjur og ég veit svo innilega hversu dirty little freaks þið eruð innst inni. Ég vil bara að þú leyfir þér það því hálfur bærinn er opinn fyrir því. Þú átt svo marga aðdáendur að þú gætir örugglega stofnað þína eigin OnlyFans-síðu. Btw, þú berð ekki ábyrgð á mistökum annarra og mundu að segja nei þegar þess þarf.

Það bíða þín ákveðnir erfiðleikar í framtíðinni. Erfiðleikar sem munu taka á, en þegar þú kemur út hinum megin muntu vita að lífið er bara einn stór brandari og þú ert í aðalhlutverkinu. Þess vegna er gott að byrja að bíta á jaxlinn núna áður en það verður of seint.

Sporðdreki

Þemalag: Dermot Kennedy ­ Better Days Þetta er búin að vera löng og erfið för. Þú hefur bitið frá þér fullt af fólki, búin að brjóta ótal hjörtu og ert stundum við það að gefast upp. Hins vegar eru allir erfiðleikar tímabundnir og kannski er bara tími til kominn að sjá að sólarupprásin er handan við hornið. Því ekkert er svo slæmt að það vari að eilífu.

Það er líka í gegnum erfiðleikana sem þú áttar þig á hver þú ert í raun og veru. Það eru sárin og örin sem mynda veggteppi sálarinnar. Þú hefur barist og hver einasta flenging, ástarsorg og vonbrigði hafa byggt þig upp. Hvert

Hins vegar ertu stundum óábyrgur fuckboi. Ráfar í gegnum lífið á heppninni einni saman og svífur um eins og lauf í vindi. Jafnvel þá er lífið ekki nóg og þú sérð betra líf í hillingum eins og hross á sveppatrippi. Bara að þú gætir nýtt heppnina og allt sem þú hefur lært í gegnum árin til að byggja eitthvað sem þú elskar en þá þarftu mögulega að fókusera í meira en sekúndu. Þú munt komast þangað með heppni og þrautseigju sem þú vissir ekki að þú ættir til. Sama hvað við hin segjum þá álpast þú einhvern veginn á réttan veg eins og einhver hýr, drukkinn meistari.

Steingeit

Þemalag: Florence + Machine Það verða allir þreyttir á að vera kóngurinn og fyrr eða síður stígur hann til hliðar. Þú hefur völd til að beina lífi þínu hvert sem er og byggja flest allt sem þig dreymir um. Hins vegar er stjórnsemi þín slík að fátt kemur þér á óvart. Þú lítur yfir konungsveldið og sérð að dansgólfið er alltaf það sama. Eins og Alexander hinn mikli grést þú þegar þú sást að þú gast ekki sigrað fleiri heima. Glimmerið er að lokum búið. Þér er byrjað að leiðast hjólförin og þetta virðist allt vera bara eitt stórt

REYKJAVÍK PRIDE

Kiki Takeover @ Sólon

Saturday, August 12th

DRAG BRUNCH WITH FAYE KNÚS

FRÁ 11:30 | FYRIR GÖNGUNA

FROM 11:30 | PRE - PARADE

SÓLON ISLANDUS | BANKASTRÆTI 7A

Thursday, August 10th

HARLOW'S HIDEAWAY

Skoski kabarettfolinn Tom Harlow býður í ljúfa o leynilega kabarettkvöldstund á efri hæð Sólon

Kvöldið er byggt upp eins og bóhemakvöld þriðja og fjórða áratugarins þar sem listvinir buðu skemmtikröftum að skemmta í stofunni í heima hjá sér. Trúnó, leikir, gleði og glens og æðisleg skemmtiatriði þar sem Tom kynnir á svið uppáhaldsvini sína úr reykvísku kabarettsenunni

Haldið í samstarfi við Kiki og Sólon

Scottish show pony Tom Harlow invites you to a bohemian speakeasy evening on the top floor of Sólon. Cabaret, burlesque, circus in an intimate living room floor show setting where supported by his friends from the Reykjavík variety scen

UPSTAIRS - FROM 9PM

2,500 ISK PRE-SALE

3.500 ISK AT THE DOOR

SÓLON ISLANDUS | BANKASTRÆTI 7A

MIÐABÓKANIR | RESERVE YOUR TICKET

Vera Illugadóttir

HvaðeraðgerastíÚganda?

Þann 29. maí síðastliðinn skrifaði Yoweri Museveni, forseti Úganda, undir frumvarp sem þing lands hans hafði samþykkt fyrr í mánuðinum. Það ratar ekki alltaf í heimsfréttirnar þegar nýtt frumvarp er samþykkt í Úganda en í þetta sinn vakti málið athygli, enda var plaggið sem Museveni skrifaði undir ein allra harðasta löggjöf gegn hinsegin fólki sem sést hefur á heimsvísu. Löggjöf sem í raun gefur skotleyfi á hinsegin fólk í landinu. Gerist manneskja uppvís um það sem samkvæmt frumvarpinu kallast „samkynhneigt athæfi“ liggja við því ekki aðeins þungar refsingar, heldur liggur beinlínis dauðarefsing við því sem kallað er „gróf samkynhneigð“. Það getur verið ýmislegt samkvæmt lögunum, meðal annars að stunda kynlíf með einhverjum sem ítrekað hefur verið dæmdur áður fyrir samkynhneigð. Þá varðar það allt að tuttugu ára fangelsisvist að „upphefja“ samkynhneigð, sem getur þýtt ansi margt, svo sem að berjast fyrir réttindum eða skrifa í álíka tímarit og þú ert að lesa núna.

Staða hinsegin fólks í Úganda var ekki góð fyrir. Það var ólöglegt að vera með einstaklingi af sama kyni, líkt og raunin er í sorglega mörgum öðrum Afríkuríkjum, en úgandska þingið taldi þörf á að skerpa á löggjöfinni og herða refsingar. Lögin bygg ja að miklu leyti á frumvarpi sem úgandska þingið samþykkti árið 2014 en var að lokum dæmt ógilt af stjórnlagadómstól vegna vankanta. Þau lög höfðu þá verið harðlega fordæmd af mannréttindasamtökum og fjölda erlendra ríkja. Margir hrósuðu happi þegar þau voru dæmd úr leik —

en nú eru þau komin aftur í enn harðari mynd og orðin að lögum. Og aftur hefur alþjóðasamfélagið fordæmt lagasetninguna en stjórnvöld í Úganda standa keik á sínu.

Úganda hefur lengi verið eitt af helstu samstarfsríkjum Íslands í þróunarsamvinnu í Afríku og í höfuðborginni Kampala er íslenskt sendiráð, annað af tveimur í álfunni. Önnur norræn ríki hótuðu að slíta þróunarsamvinnu við Úganda eftir „anti-gay“-lögin 2014 en það varð ekki úr. Minna hefur verið um slíkar yfirlýsingar í þetta skiptið, enda óljóst og umdeilt hvort það að slíta samstarfi komi almenningi og sér í lagi hinsegin fólki í landinu að gagni.

Hina gegndarlausu heift í garð hinsegin fólks af hálfu löggjafarvalds í Úganda má að hluta rekja til Vesturlandabúa. Fyrstu nútíma lögin sem bönnuðu samkynhneigð voru sett árið 1950 þegar Úganda var bresk nýlenda. Gamlar lagasetningar frá nýlendutímanum móta enn lagalegt umhverfi og daglegt líf hinsegin fólks víða í Afríku. En ein helsta ástæða heiftarinnar sem ríkt hefur í Úganda undanfarin ár hefur enn fremur verið beinn útflutningur bandarískrar þjóðfélagsog trúarumræðu til landsins. Upp úr aldamótum, þegar bandarískt hinsegin fólk vann marga lagalega sigra, töldu heitustu andstæðingar hinsegin fólks í Bandaríkjunum, kristnir íhaldsmenn, margir hverjir að barátta þeirra væri töpuð á heimavelli. Þessir andstæðingar, kirkjur og samtök kristinna evangelista, leituðu því á önnur mið með boðskap sinn um að hinsegin fólk gengi gegn Guði og ógnaði fjölskyldum, til dæmis til Úganda.

Þar fundu evangelistar frjóan jarðveg í íhaldssömum úgöndskum trúbræðrum sínum, sem voru fordómafullir fyrir og sannfærðust fljótt um að fátt væri mikilvægara en að berjast gegn kynvillu til að bjarga landi og þjóð frá glötun.

Árið 2009 var þannig haldin ráðstefna í Úganda þar sem bandarískir evangelistaklerkar messuðu um hættuna sem úgöndskum börnum stafaði af „sjúklegri“ samkynhneigð og áróðri hinsegin fólks. Meðal þátttakenda var Scott Lively sem áður hafði beitt sér gegn hinsegin fólki í Lettlandi og Rússlandi og skrifað aðdáendabréf til Pútíns Rússlandsforseta og lofað hversu duglegur hann væri að ofsækja hinsegin fólk. Annar þátttakandi á ráðstefnunni rak bælingarmeðferðarúrræði heima í Bandaríkjunum, kostað af hinni rammkristnu kjúklingakeðju Chick-Fil-A. Upp frá þessu varð Úganda vinsæll viðkomustaður bandarískra evangelista og orðræðan í Úganda varð fljótt mjög öfgafull. Þingmaðurinn David Bahati, sem flutti anti-gayfrumvarpið árið 2014, var um tíma tíður gestur í Bandaríkjunum, þar sem hann var meðlimur í áhrifamiklum kristnum samtökum, The Family. Hann sagði blátt áfram við bandarískan blaðamann að helst vildi hann myrða hverja einustu hinsegin manneskju í Úganda. David Bahati er ráðherra í ríkisstjórn Úganda í dag.

Einhverjir bandarísku evangelistanna hafa síðan reynt að malda í móinn og sagt að það hafi nú ekki verið ætlunin að Úgandamenn beinlínis útrýmdu öllu hinsegin fólki en skaðinn var skeður. Og þvert á móti hafa evangelistarnir ótrauðir haldið starfi sínu áfram í Afríku.

Samkvæmt nýlegri úttekt miðilsins OpenDemocracy vörðu um tuttugu bandarískir evangelistahópar á árunum 2007–2020 meira en 54 milljónum dollara í Afríku til að hafa áhrif á löggjöf og umræðu gegn réttindum hinsegin fólks og rétti til þungunarrofs. Nærri helmingur þessarar upphæðar fór til Úganda. En líka annað. Það er ekkert leyndarmál að þessir hópar líta ekki á Úganda sem endapunkt. Markmiðið hefur alltaf verið að færa út kvíarnar og breiða hatursfullt „fagnaðarerindið“ til fleiri landa í Afríku.

Undanfarin ár hefur talsverður fjöldi úgandsks hinsegin fólks flúið ofsóknir til grannlandsins í austri, Kenía, þar sem hið lagalega umhverfi hefur verið örlítið skárra. Nú gæti hins vegar orðið breyting þar á og mörg búa sig raunar undir að leggja aftur á flótta.

Áhrifamenn í kenísku þjóðlífi fögnuðu nefnilega fréttunum af nýju löggjöfinni í Úganda.

„Til hamingju Úganda,“

skrifaði kenískur þingmaður á Twitter þegar lögin þar voru samþykkt:

„Kenía mun fylgja ykkur í þessari vegferð til að bjarga mannkyni.“

Drög eru þegar komin að mjög áþekku frumvarpi í Kenía þar sem einnig liggur dauðarefsing við „grófri samkynhneigð“. Og í Tansaníu og Suður-Súdan segjast þingmenn líka vera að hefjast handa. Líklega mun því fleira afrískt hinsegin fólk þurfa að leggja á flótta á næstunni.

Vonandi finna þau einhvers staðar hæli.

What's Happening in Uganda?

In May of this year, the parliament of Uganda passed one of the harshest anti-gay legislation in modern history. The laws include the death penalty for so-called “aggreviated homosexuality” and various other punishments. Queer people in Uganda already faced many challenges but the harsh legislation comes not least due to the influence of some American Evangelical Christian organisations, who in the early 2000s started working towards influencing homophobic legislation in Africa. Their main focus thus far has been Uganda, but with the success of the Ugandan anti-gay bill, several other African countries are reported to be working on similar legislation, including Kenya, Tanzania and South Sudan.

Pride í Úganda 2014. Mynd Iain Statham.

Við fljúgum með stolti

Gleðilega Hinsegin daga!

Við fögnum fjölbreytileikanum allan ársins hring. Sýnileiki skiptir máli og við erum ekki öll eins – sem betur fer. Verjum réttinn til að vera við sjálf og elska þá sem við viljum.

Við erum stoltir styrktaraðilar Hinsegin daga.

ZANELE MUHOLI

Texti: Hólmar Hólm

„Snjórinn í Afríku er ekki snjórinn í Evrópu“[1] Á síðasta ári var opnuð stór sýning á verkum suður-afríska samtímaljósmyndarans og hinsegin aktívistans Zanele Muholi. Sýningin kom hingað frá hinu virta safni Tate Modern í London en sýningin hefur farið sigurför um heiminn á undanförnum misserum og

hefur meðal annars verið sett upp í Kaupmannahöfn og nú síðast í París. Þá komu bæði Zanele Muholi og yfirsýningarstjóri alþjóðlegrar safneignar Tate Modern, Yasufumi Nakamori, til Íslands til þess að vera viðstödd opnun sýningarinnar í Listasafni Íslands og vörðu því nokkrum köldum haustviðrisdögum hér á landi um miðjan október í fyrra. Á heima-

slóðum Muholi í Suður-Afríku, í rúmlega tíu þúsund kílómetra fjarlægð til suðurs, er veðráttan vissulega afar ólík hinni íslensku auk þess sem ólíkt fleiri búa þar í landi, eða tæplega 60 milljónir manna. Viðfangsefni Muholi er þó hið sammannlega ástand og sameiginleg barátta okkar allra fyrir virðingu, óháð litarhætti og uppruna, kyni, kynhneigð og kyntjáningu: barátta sem þekkir engin landamæri.

Zazi II, ISGM, Boston (2019); úr seríunni Somnyama Ngonyama (2012

Zanele Muholi fæddist árið 1972 í Umlazi, skammt frá borginni Durban, í héraðinu KwaZulu-Natal á austurströnd Suður-Afríku. Þess ber að geta að Umlazi er eitt þeirra byggðarlaga eða hverfa sem voru skilgreind sem svæði þar sem svart fólk hafði leyfi til að búa á tímum aðskilnaðarstefnunnar, eftir að þau höfðu verið gerð útlæg með lögum úr stærri bæjum og borgum landsins í byrjun sjötta áratugarins.

Þá hefur Muholi gert það að lífsstarfi sínu að vekja athygli á og berjast gegn fordómum og misrétti með myndavélina að vopni, þar sem hán segir sögur svarts fólks og hinsegin einstaklinga sem hafa orðið fyrir mismunun og ofbeldi, bæði í sögulegu samhengi og á líðandi stundu. Verk Muholi fela því í sér uppgjör við söguna er hán tekst á við kerfisbundna kúgun og valdbeitingu sem er bein afleiðing af nýlendustefnu Vesturlanda og

aðskilnaðarstefnu stjórnvalda í SuðurAfríku allt fram á tíunda áratuginn. Ljósmyndir Muholi eru kraftmiklar og afdráttarlausar, þar sem hinseginleikinn og hugmyndir um sjálfið eru órjúfanlegur hluti af listsköpuninni. Oft beinir hán linsu myndavélarinnar að sjálfu sér, svo sem í yfirstandandi ljósmyndaseríunni Somnyama Ngonyama, sem var til að mynda sýnd á alþjóðlegri samsýningu Feneyjatvíæringsins, May You Live in Interesting Times, árið 2019. Í seríunni horfir Muholi oft beint í myndavélina — beint í augu áhorfandans— líkt og til að ögra þeim sem horfir á myndina eða spyrja spurninga um þýðingu augnaráðsins. Í öðrum verkum beinir Muholi svo athyglinni að reynslu og upplifunum annars fólks, sem hán kýs að kalla þátttakendur í gerð verkanna (þ.e. ekki fyrirsætur eða módel), en öll eiga verkin það sameiginlegt að varpa ljósi á reynsluheim fólks sem

Ljósmyndir úr seríunni Faces and Phases. (2006) efri röð frá vinstri: 1. Rev. Bule Khumalo 2. Mantsha Khuzwayo neðri röð frá vinstri: 1. Viola May 2. Thembela Dick 3. Lebo Leptie Phume

tilheyrir einum eða fleiri jaðarsettum hópum. Muholi hefur einnig myndað fólk, pör jafnt sem einstaklinga, í nánum aðstæðum, innan veggja heimilisins sem og í almannarýminu, á stöðum sem kunna að vekja upp tilfinningar um óöryggi og óþægindi hjá kynsegin eða hinsegin fólki, til dæmis á ströndinni. Hvort sem um er að ræða öruggt skjól eða almenningssvæði er tilgangurinn að veita innsýn í daglegt líf svarts hinsegin fólks í Suður-Afríku, sem er skotspónn fordóma, hatursglæpa og kynbundins ofbeldis í vaxandi mæli. Í viðleitni til þess að gera almannarýmið hinsegin gera þau því tilkall til og taka sér pláss innan þess: skýlaus krafa um aukinn sýnileika og jafnan tilverurétt. Andóf og aktívismi eru því snar þáttur í verkum Muholi, rétt eins og samstaða og samhugur þeirra sem standa fyrir framan og aftan myndavélina.

Muholi rannsakar rótgróin valdakerfi og setur fram gagnrýni á ríkjandi hugmyndir samfélagsins með því að endurrita sjónræna sögu svarts fólks í Suður-Afríku sem skilgreinir sig sem hinsegin. Býður Muholi okkur að spegla okkur í verkunum og finna tengingu hvert við annað, þvert á menningarheima. Víst er að aðstæður okkar eru ekki nákvæmlega þær sömu en við upplifum þó öll sömu tilfinningar — ást eða ótta, gleði eða sorg, skömm eða stolt — og öll þráum við frið og öryggi til þess að vera við sjálf án þess að þurfa að verjast árásum og áreiti frá fólki sem vill þagga baráttu okkar niður og ógnar tilvist okkar. Snjórinn sem fellur hér á Íslandi er ekki sami snjór og fellur í Afríku en hvarvetna snjóar þó aðeins þegar kalt er í veðri og öll skjálfum við af kulda nema við séum vel klædd. Verk Muholi vekja okkur til umhugsunar um mismunandi aðstæður

fólks, afleiðingar misréttis, ofsókna og ofbeldis, á sama tíma og við sjáum í þeim fegurð og kraft, baráttuþrek og kærleika, þótt oft sé stutt á milli sorga og sigra. Þá eru þau alltof mörg sem hafa þegar goldið fyrir framfarir liðinna áratuga með lífi sínu og fellur það í okkar hlut að halda minningu þeirra á lofti er við berjumst áfram og mætum mótlætinu óbuguð á öllum vígstöðvum. Verk Muholi minna okkur einmitt á að barátta okkar er ekki á enda fyrr en við njótum öll sömu réttinda og mannvirðingar — hvar sem við erum fædd og hvar sem við kunnum að vera stödd í heiminum.

Sýningin í Listasafni Íslands stóð yfir frá 15. október til 12. febrúar síðastliðinn. Hægt er að fylgjast með Muholi á Instagram: @muholizanele. Ljósmyndir birtar með góðfúslegu leyfi Muholi.

Excerpt

Last year saw the arrival of a blockbuster exhibition in Iceland, featuring works by South African contemporary photographer and queer visual activist Zanele Muholi. As a reckoning of the past, Muholi’s work deals with systemic oppression and trauma that is a direct result of colonialism and apartheid, inviting us to reflect upon past and present injustices and build connections across continents, across cultures. They thus let it be known that the fight for equality is not over until everyone is guaranteed the same human rights – no matter where we are born and no matter where we may find ourselves.

[1] Orð sem Zanele Muholi lét falla á listamannaspjalli ásamt Yasufumi Nakamori, sýningarstjóra, í Listasafni Íslands þann 15. október 2022.

Tshepo & Kwanele, Durban North Beach (2022)

Being your amazing, beautiful, authentic, unapologetic, resilient, free-spirited, marvellous, extraordinary, stereotype-shattering, one-of-a-kind, dazzling, creative, fabulous, binary-breaking, true self :

Fyrirmyndahorn Svenna Sampsted

Svenni er ekki bara forkunnarfagur, blíðlyndur og bjartur heldur er hann eins manns krossfari í hinsegin fræðslu íþróttafélaganna. Hann hefur undanfarin misseri senst íþróttafélaga á milli til

Lucas Krzikalla

@lucaskrzikalla

Hann spilar sem hægri hornamaður hjá

Leipzig í þýsku úrvalsdeildinni í handbolta, sem er lið íslenska landsliðsmannsins Viggós Kristjánssonar. Lucas var fyrsti leikmaðurinn til að koma út úr skápnum sem hommi á meðan á ferlinum stóð í karlaboltanum í Þýskalandi.

þess að fræða og minna á að hinsegin fólk er alls staðar, líka í íþróttum, og að sýnileiki þeirra er mikilvægur. Svenni lítur jafnt á allar fyrirmyndir en hefur hér tekið saman lista yfir nokkur þeirra sem vert er að minna á. Þessir einstaklingar eru öll erlend en í blaðinu má finna örviðtöl við íslenskar fyrirmyndir.

Quinn

@thequinny5

Hán var fyrsti trans og kynsegin keppandinn til að vinna til verðlauna á Ólympíuleikum þegar kanadíska landsliðið í knattspyrnu vann Svíþjóð í úrslitaleik Ólympíuleikanna í Tókýó árið 2021. Hán er miðjumaður sem hefur spilað 89 leiki fyrir kanadíska landsliðið og spilar með félagsliðinu OL Reign í Seattle.

Tom Daley

@tomdaley

Hann er einn besti dýfingamaður sögunnar með troðfullan verðlaunaskáp af stórmótaverðlaunum. Tom er giftur Dustin Lance Black, sem vann Óskarsverðlaun fyrir hinsegin myndina Milk, og eiga þeir saman tvö börn. Utan íþróttanna er Tom vinsæll heklari með 1,2 milljónir fylgjanda á Instagram @madewithlovebytomdaley.

Megan Rapinoe & Sue Bird

@mrapinoe og @sbird10

Valentina Petrillo

@valentina_petrillo

Hún byrjaði ung að æfa frjálsar íþróttir en hætti 14 ára gömul vegna Stargardtsjúkdómsins sem veldur sjónskerðingu, en tók aftur upp hlaupaskóna 41 árs gömul og keppir núna í flokki sjónskertra (T12) í 100 m-400 m hlaupum. Valentina var fyrsta trans manneskjan til að keppa á Paralympicstórmóti og er í dag ítalskur methafi í 200 m og 400 m hlaupi. Slagorð hennar er: „Það er betra að vera hæg hamingjusöm kona en óhamingjusamur fljótur karl“.

Jakub Jankto

@jakubjanktojr

Hann var fyrsti aktífi landsliðsmaðurinn í karlaknattspyrnu til að koma út úr skápnum sem hommi. Jakub, sem spilar sem miðjumaður, hefur leikið 45 leiki fyrir tékkneska landsliðið ásamt því að hafa spilað með Getafe, Sampdoria og Udinese í efstu deildunum á Ítalíu og Spáni. Hann fetar í fótspor landsliðsmannana

Thomas Hitzlsperger (Þýskalandi), Olivier Royer (Frakklandi) og Robbie Rogers (Bandaríkjunum) sem komu þó allir út að ferli loknum.

Caster Semenya @castersemenya800m

Hún er einn besti millivegalengdahlaupari sögunnar og er margfaldur heims- og ólympíumeistari. Caster hefur einnig barist fyrir réttindum intersex keppenda í mörg ár.

Ofurparið Megan og Sue eiga það sameiginlegt að vera heimsklassa íþróttakonur. Fyrirliðinn Megan hefur unnið Ballon d’Or, orðið heims- og ólympíumeistari í fótbolta auk þess að vera fyrsti leikmaðurinn til að skora beint úr hornspyrnu á Ólympíuleikum. Sue varð ólympíumeistari í körfubolta fimm sinnum í röð og fjórfaldur heimsmeistari ásamt því að vera fánaberi Bandaríkjanna í Tókýó 2021.

Schuyler Bailar

@pinkmantaray

Yulimar Rojas

@yulimarrojas45

Hún er besti þrístökkvari sögunnar og hefur verið titluð „La reina del salto“ eða þrístökksdrottningin. Yulimar er lesbía og vann fyrstu gullverðlaun í frjálsum íþróttum Venesúela á Ólympíuleikunum 2021. Hún hefur nýtt sér frægðina til að berjast fyrir réttindum hinsegin fólks í Venesúela.

Schuyler er hvað þekktastur fyrir að vera fyrsti opinberi trans maðurinn til að keppa í NCAA (National Collegiate Athletic Association) sundliðinu þar sem hann keppti fyrir hönd Harvard. Hann hefur samhliða þessu unnið sem fyrirlesari þar sem honum tekst að gera fjölbreytt og flókin málefni aðgengileg og hrífandi.

Sir Lee Pearson

@sirleepearson

Frægðarsól hommans Sir Lee byrjaði að rísa þegar Margaret Thatcher veitti honum Children of Courage-verðlaunin þegar hann var aðeins sex ára gamall. Hann hefur síðan þá keppt á fimm Ólympíuleikum og unnið 14 gullverðlaun í hestaíþróttum fatlaðra. Sir Lee getur ekki hreyft ökkla eða hné þannig að hann notar mjaðmirnar til að stýra hestinum.

Vera Illugadóttir

Hinsegin gleði og glaumur í Berlín fyrir síðari heimsstyrjöld

Á nöpru febrúarkvöldi einu í upphafi tuttugustu aldar var haldinn grímudansleikur á einu fínasta hóteli Berlínarborgar. Þegar fór að rökkva streymdu ballgestir að í skrautlegum og íburðarmiklum búningum, uppáklæddir sem sjóarar og riddarar, offísérar og nautabanar, munkar og trúðar. Svo var dansað næturlangt undir glitrandi ljósakrónum. Úr danssalnum heyrðist „glymjandi hlátur, glamur í glösum og áhyggjulaus söngur,“ eins og einn gestanna rifjaði upp síðar meir. Eitt var þó kannski óvenjulegt við þennan fágaða dansleik. Þetta var í blábyrjun tuttugustu aldar en búningaklæddu gestirnir, allir nautabanarnir og riddararnir í sölum lúxushótelsins í Berlín, voru konur — hinsegin konur.

Frá þessum rammhýra dansleik segir í bókinni Þriðja kyn Berlínar sem þýski kynfræðifrömuðurinn og baráttumaðurinn Magnus Hirschfeld gaf út 1904. („Þriðja kynið“ var hugtak sem Hirschfeld notaði á þessum tíma sem samheiti yfir hinsegin fólk, bæði samkynhneigt og trans, fólk sem féll einhvern veginn ekki inn í stranga kynjatvíhyggju þessa tíma.) Bókin er merkileg heimild, eins konar ferðabók eða leiðarvísir um líf og leik hinsegin fólks í Berlín, þeirri veröld sem Hirschfeld lifði og hrærðist í. Og þvert á það sem auðvelt er að ímynda sér um sögu og líf hinsegin fólks í upphafi aldarinnar — fyrir allar Pride-göngur og alla lagalegu sigrana, fyrir alnæmisfaraldurinn og fyrir Stonewall — var þetta alls ekki eingöngu skápasamfélag.

Upplifðu sína innstu drauma

Vissulega mættu hinsegin fólki margar áskoranir. Þetta var á dögum keisaraveldis í Þýskalandi og samkvæmt 175. grein þýskra hegningarlaga var „samkynhneigt athæfi“ bannað. Tæknilega átti það aðeins við um samræði tveggja karlmanna en lögin gerðu það að verkum að flest hinsegin fólk í Þýskalandi lifði í ótta við refsingu, fjárkúgun eða félagslega útskúfun. Engu að síður þreifst í Berlín lifandi og litríkt samfélag hinsegin fólks og fólk fann sér tækifæri til að koma saman og gleðjast. Þar voru starfrækt félög og klúbbar sem efndu til dansleikja og skemmtana eins og Hirschfeld lýsir í bók sinni. Hann segir þar frá litrófi hinsegin samfélagsins í Berlín, frá skuggalegum verkamannaknæpum þar sem karlar gjóuðu augunum laumulega til annarra karlmanna og skyndifundum í baðhúsum til elegant einkasamkvæma í borgarinnar fínustu sölum, eins og kvennadansleiknum skrautlega á lúxushótelinu.

„Ekki ein feilnóta varpaði skugga á gleðina,“ sagði „fröken R“, heimildarkona Hirschfelds, um dansleikinn. „Ekki þar til síðustu gestirnir stigu út í föla birtu febrúarmorgunsins og yfirgáfu staðinn þar sem þær fundu, í örfáar klukkustundir, skilningsríkan félagsskap til að upplifa sína innstu drauma.“ Í bókinni skrifar Hirschfeld líka um gleðskap hinsegin karla, þar sem gestir mættu í sínum fínustu ballkjólum með myndarleg yfirvaraskegg og dönsuðu og diskúteruðu Wagner. Þar var hann að segja frá eigin reynslu en Hirschfeld sótti grimmt skemmtanalíf hinsegin fólks í Berlín og mætti jafnvel sjálfur í dragi sem „Magnúsína frænka“.

Hinsegin höfuðborg heimsins

Hirschfeld var ötull baráttumaður meðfram djamminu. Hann tók þátt í stofnun einna fyrstu réttindasamtaka hinsegin fólks árið 1897 og gaf út ófá rit um samkynhneigð, kynfræði, trans fólk og hinseginleika. Árið 1919 stofnaði hann Kynfræðastofnun, þá fyrstu sinnar tegundar í heiminum, í stórri byggingu við Tiergarten, þar sem hann fékk til starfa innkirtlafræðinga, geðlækna, kvensjúkdómalækna og fleiri sérfræðinga. Á stofnuninni var boðið upp á ráðgjöf til para og einstaklinga sem glímdu við kynferðisleg vandamál, ráðgjöf um getnaðarvarnir og kynsjúkdóma, fyrirlestra og námskeið um ýmis kynferðismál.

Þangað gat hinsegin fólk einnig leitað eftir margs konar heilbrigðisþjónustu, ráðgjöf og félagsskap. Hirschfeld smíðaði orðin transvestít og transsexúal og innkirtlafræðingar stofnunar hans voru með þeim fyrstu sem gerðu tilraunir með hormónagjafir til trans fólks og skurðaðgerðir til kynleiðréttingar. Margt hinsegin fólk í dag sér eflaust heilbrigðisstofnun með svo heildræna þjónustu í hillingum. Stofnun Hirschfelds átti sinn þátt í því að eftir fyrri heimsstyrjöld, þegar Berlín var orðin höfuðborg Weimar-lýðveldisins, varð borgin einnig óumdeilanleg hinsegin höfuðborg Evrópu, ef ekki heimsins. Það var þá sem hið leynda en líflega skemmtanalíf hinsegin fólks sem Hirschfeld hafði lýst í bók árið 1904 sprakk út sem aldrei fyrr.

Gjálífi og gæluapi

Rithöfundurinn Ruth Margarete Roellig lifði líka og hræðist í hinsegin samfélagi Berlínarborgar á millistríðsárunum. Hún bjó í Schöneberg, sem var eins konar miðpunktur hinsegin senunnar, með unnustu sinni Eriku og gæluapa og skrifaði ljóð og sögur í lesbísk tímarit sem hétu nöfnum eins og Frauenliebe („Ást kvenna“) og Die Freundin („Vinkonan“). Roellig var líka tíður gestur á lesbíustöðum hverfisins. Í upphafi þriðja áratugarins voru að minnsta kosti fjörutíu hinsegin barir af ýmsu tagi í Berlín, knæpur og klúbbar. Um miðbik áratugarins voru þeir orðnir áttatíu hið minnsta og þeim fjölgaði enn meira þegar á hann leið. Þegar einn lokaði opnaði annar jafnóðum og það eitthvað fyrir alla. Flóran var slík að það þurfti sérstaka leiðarvísa um næturlífið. Berlín var enda orðin að vinsælum viðkomustað hinsegin ferðafólks frá öðrum löndum og þannig þurftu gestir ekki að óttast að fara á mis við bestu staðina.

„Þótt talað hafi verið um Lundúnir og París sem borgir leyndardómsfullra dásemda hefur Berlín löngu tekið fram úr þeim hvað þetta varðar.

Hér er hverjum gefið tækifæri til að gleðjast á sinn hátt og allir geta fundið eitthvað við sitt hæfi,“

skrifaði Roellig í bókinni Lesbískar konur Berlínar, leiðarvísi um Berlínarborg fyrir hinsegin konur sem hún gaf út árið 1928.

„Hofgyðjur Saffóar geta líka fundið sína staði, þangað sem þær geta flúið borgaralegar siðvenjur og glaðst á sinn eigin máta.“

Í bókinni skrifar Roellig um fjórtán lesbíukaffihús, -bari og -dansstaði í Berlín. Þar má nefna staði eins og pöbbinn Mickimaus í Schöneberg (fyrsta teiknimynd Disneys um músina Mikka kom út 1928 og vakti greinilega strax hylli þýskra lesbía) þar sem vert að nafni Cläre bauð upp á notalegt andrúmsloft fyrir allar „vinkonur“ og góðan bjór á góðu verði. Ekki langt undan var svo barinn Mali und Igel, sem vertarnir og parið Amalie „Mali“ Rothaug og Elsa „Igel“ Conrad ráku og nefndu eftir sjálfum sér. Elsa var kölluð Igel eða „Broddgöltur“ því hún var með stutt hárið greitt í brodda. Lesbísk hártíska hefur víst lítið breyst í áratuganna rás.

Á Dorian Gray — nokkuð hýrt nafn það — kom hinsegin fólk af öllu tagi. Þar var boðið upp á ljúfa tónlist, þægilega stóla og fjölbreytta skemmtidagskrá á kvöldin. Á miðvikudögum var sadómasó-kvöld, svo dæmi sé tekið. Á Dorian Gray hittist líka ritstjórn Frauenliebe og klúbbar lesbískra kvenna. Allnokkrir slíkir voru starfræktir í Berlín á þessum tíma (formlega kallaðir því settlega nafni „dömuklúbbar“) og stóðu þeir fyrir böllum, kaffihúsakvöldum, fyrirlestrum og ýmiss konar dagskrá. Einn virkasti „dömuklúbburinn“, Violetta, státaði árið 1926 af um 400 meðlimum. Violettu-konur fóru í tunglskinssiglingu á Speer og á sumrin tók klúbburinn strandhótel á leigu. Þangað streymdu konur og sóluðu sig og syntu á daginn og dönsuðu og skemmtu sér á kvöldin.

Kynusli og kynlegir kvistir

Þekktasti og alræmdasti staðurinn í hinsegin næturlífinu í Berlín Weimarlýðveldisins var óneitanlega kabarettklúbburinn Eldorado. Þar var dansað og sungið og drukkið sem víðar en aðalsmerki Eldorado var kynuslinn: þangað kom og tróð upp margt trans fólk og kynsegin og dragdrottningar og klæðskiptingar af öllum kynjum. Slagorð klúbbsins sem stóð stórum stöfum fyrir ofan aðaldyrnar var „Hér er það rétt!“ — kannski nokkuð gáskafull staðhæfing fyrir svo snaröfugan stað.

Stuðið á Eldorado — og allir þeir kynlegu kvistir sem þar skemmtu sér — varð svo víðfrægt að á staðinn kom líka „venjulegt“ gagnkynhneigt fólk til að berja dýrðina augum. Mörgum í hinsegin senunni í Berlín þótti í raun nóg um fjölda forvitinna túrista á staðnum og þau leituðu því á minni og lítt þekktari klúbba. Þetta er vandamál sem hinsegin fólk úti á lífinu þekkir vel enn í dag. Í einni „almennri“ breskri ferðabók um næturlíf Berlínarborgar var (karlkyns) lesendanum þó alfarið ráðið frá því að hætta sér á Eldorado. En þyrfti hann endilega að fara — þá mætti hann alls ekki taka eiginkonu sína eða systur með!

Lýsingar á Eldorado má finna í verkum erlends hinsegin listafólks sem sótti Berlín heim á þessum tíma í leit að innblæstri og stuði — og strákum, eins og breski rithöfundurinn Christopher Isherwood viðurkenndi fúslega. „Berlín þýðir strákar,“ skrifaði hann en hann dvaldi mikið í Berlín á þessum tíma ásamt vini sínum og kollega W.H. Auden, sem sjálfur lýsti Berlínarborg sem „paradís hommans“. Skrif Isherwoods af Berlínarlífinu urðu svo innblástur söngleiksins Kabarett.

Öllu skellt í lás

En lífið var auðvitað ekki eintómur glaumur og gleði. Þetta voru umbrotatímar í Þýskalandi, myrk öfl voru farin að láta að sér kveða og þau voru ekki langt undan. Einn tíður gestur á Eldorado var Ernst Röhm, áhrifamaður í Nasistaflokknum, leiðtogi SA-stormsveita flokksins og náinn vinur Adolfs Hitlers. Hann fór ekki sérlega leynt með samkynhneigð sína þrátt fyrir að nasistar hötuðust við hinsegin fólk. Í janúar 1933 varð vinur hans Hitler svo kanslari Þýskalands. Meðal þess sem nasistar réðust í var það sem þeir kölluðu að „hreinsa“ þýska ríkið af óæskilegum „óhreinindum“ — þar á meðal var samfélag stolts hinsegin fólks.

Hið viðkvæma frelsi Weimar-lýðveldisins leið snarlega undir lok. Eldorado skellti í lás og Nasistaflokkurinn tók yfir húsakynni hans og skreytti með hakakrossum. Homma- og lesbíuklúbbum Berlínar var gert að loka einum af öðrum. Tímaritin hættu að koma út, lesendur þeirra og gestir klúbbanna hurfu aftur í felur í von um að bjarga eigin skinni. 175. greinin, sem bannaði samkynhneigt athæfi, var enn hluti þýskra hegningarlaga þrátt fyrir

mikla baráttu Hirschfelds og fleiri gegn henni og nú var henni beitt sem aldrei fyrr. Margt hinsegin fólk flúði land til að forðast ofsóknir.

Önnur gengust því miður nýjum yfirvöldum á hönd eins og Ruth Margarete Roellig. Hún virðist hafa stutt Nasistaflokkinn og eftir valdatöku nasista afneitaði hún fyrri skrifum sínum um samkynhneigð kvenna. Ritverk hennar á stríðsárunum eru lituð stæku gyðingahatri og hún hætti alfarið að skrifa í stríðslok. 6. maí 1933 lögðu öfgasinnaðir stúdentar og liðsmenn SA-sveita Ernsts Röhms rannsóknarstofnun Magnúsar Hirschfelds í rúst og brenndu bækur úr bókasafni hennar á báli. Ómetanlegar heimildir hurfu í eldinn. Óvíst er um afdrif ýmissa skjólstæðinga Hirschfelds sem bjuggu í húsakynnum stofnunarinnar og spurðist ekki aftur til eftir árásina. Hirschfeld sjálfur var farinn í útlegð og lést í París 1935. Margir áratugir liðu þar til hinsegin fólk í Berlín fór aftur að geta komið saman og upplifað viðlíka frelsi og hafði tíðkast á þriðja áratugnum. Jafnvel eftir stríðslok héldu stjórnvöld í Vestur- og Austur-Þýskalandi eftir 175. grein hegningarlaganna sem notuð hafði verið til að fangelsa fjölda hin-

segin fólks. Greinin var ekki strikuð út fyrr en eftir sameiningu ríkjanna 1994. Í dag er Berlín vissulega aftur orðin ákveðin hinsegin paradís en það tók áratugi. Og sagan ætti að minna okkur á hvað frelsi okkar getur verið brothætt. Hláturinn glymur, það glamrar í glösum en söngurinn er sjaldnast alveg áhyggjulaus.

The Interwar Period in Germany

In the years between the world wars, queer nightlife was in bloom in Berlin. Even though homosexuality was criminalised, people were able to create strong communities and had many queer places and clubs to choose from. That all came to an end when the Nazis took over Germany and queer people went back into hiding.

Innskot!

Í útvarpsþáttunum Í ljósi sögunnar hefur verið fjallað um Magnus Hirschfeld og fleiri hinsegin menn og málefni. Þættina má nálgast á öllum helstu hlaðvarpsveitum og í spilara RÚV. Við mælum til dæmis með:

Stonewall-uppreisnin 1969

Sænska blaðakonan Ester Blenda Andspyrnu- og listakvárið Claude Cahun

Myndatextar

Mynd 1: Dansað á Eldorado. Um kabarettklúbbinn Eldorado og kúnnahóp hans er fjallað í nýrri heimildarmynd sem sjá má á Netflix: Eldorado – Everything the Nazis Hate.

Mynd 2: Butch-týpur á góðri stund á ónefndum lesbíubar í Berlín.

Mynd 3: Leikkonan og tvíkynhneigða goðsögnin Marlene Dietrich ku hafa tilheyrt „dömuklúbbnum“ Monbijou des Westens sem þótti enn fínni en Violetta. Til Marlene sást líka á Eldorado og fleiri klúbbum.

Höfundur er stoltur hommi, eiginmaður, pabbi og afi

STYÐJUMHVERT ANNAÐ

Umræða um málefni trans fólks og kynsegin einstaklinga undanfarið á mörgum samfélagsmiðlum og í fjölmiðlum hefur verið óvægin og ruddaleg. Þar hefur geisað stormur byggður á hatri og skorti á mannúð. Þessi stormur hefur líka rifjað upp gamla kvíðann sem mörg okkur upplifðu í þá daga þegar málefni homma og lesbía voru hvað mest til umræðu á níunda og tíunda áratug síðustu aldar. Sérstaklega var sú óvægna umræða mörgum okkur erfið áður en við tókum skrefið og komum titrandi á beinunum út úr skápnum. Þetta var nefnilega umræðan sem festi okkur svo mörg í fjötrum eigin fordóma og sjálfshaturs því þetta var umræða byggð á hræðslu, vankunnáttu og botnlausum fordómum. Oftast var talað um okkur en ekki við okkur. Sjálfskipaðir fræðingar ruddust fram og vissu allt um okkur „kynvillingana“, kynhegðun okkar, ástarlíf, meinta geðveiki, hvernig við smituðum hvert annað af óeðlilegum hugsunum, hvernig við lögðumst á börn, hversu takmarkaðar lífslíkur okkar væru vegna kynhneigðar okkar, hvernig guð hefði sent okkur HIV-veiruna til að refsa okkur, hvernig við gætum ekki verið fjölskylda og alið upp eðlileg börn og svo framvegis og svo framvegis. Orðin voru líka hættuleg. Sjálfsskipaðir verndarar tungumálsins spruttu fram. Það mátti ekki nota orðin „hommi“ og „lesbía“ í Ríkisútvarpinu, við máttum ekki kalla okkur „hjón“. Þar með vorum við að henda hinni gömlu stofnun, „hjónabandinu“, í ruslið. Við máttum bara ekki vera með!

Það átti að halda okkur frá íþróttastarfi og tryggja að við færum ekki í sturtu með öðrum af sama kyni. Það átti að halda okkur frá opinberum embættum. Helst átti að loka okkur inni, læsa og henda lyklinum.

Er ekki merkilegt hvernig allar tilraunir undirokaðra hópa til betra lífs hafa í fyrstu verið barðar niður af hinum sjálfskipuðu sérfræðingum, fulltrúum yfirvalds og stjórnsemi? Við þekkjum öll þessi fáránlegu dæmi. Einu sinni

máttu svartir ekki vera í sama almannarými og hvítir, máttu ekki taka sama strætó! Þeir voru eign hvíta mannsins, konur eign eiginmannsins. Konur eru enn að berjast fyrir fullum yfirráðum yfir eigin líkama! Einu sinni þóttu almenningssalerni fyrir konur hin mesta firra. Þær áttu bara að pissa í koppinn heima hjá sér. Konur máttu líka alls ekki hlaupa maraþon. Sérstaklega ekki ef karlmenn voru nærri. Og nú heyrum við svipað bull í opinberri umræðu, sérstaklega um trans fólk og kynsegin

Felix Bergsson

Myndir úr einkasafni

Myndir úr einkasafni

einstaklinga, manneskjur sem eru hreinlega að berjast fyrir lífi sínu. Sama bullið og aðrir undirokaðir einstaklingar þurftu að þola alltof lengi, já og þurfa jafnvel að þola enn!

Samt komum við nú flest út að lokum. Yfirgefum fúlan skápinn, göngumst við sjálfum okkur og förum að lifa eins og manneskjan sem við í raun og veru erum. Það er merkilegt ferli en til þess að það geti átt sér stað er mikilvægara en nokkuð annað að við finnum okkur lífsnauðsynlegar fyrirmyndir, fólkið sem við getum speglað okkur í og ekki síður að við finnum manneskjurnar sem styðja okkur. Í storminum sem nú geisar hugsa ég sérstaklega til trans fólks og kynsegin einstaklinga. Fólksins sem stendur upp og berst með kjafti og klóm. Hvað þau eru stórkostlega hugrökk að láta hjartað ráða för og hlusta ekki á úrtöluraddirnar. Hatrið í garð þeirra er á köflum gjörsamlega yfirgengilegt. Umræðan byggist á útúrsnúningi og lygum. Skorturinn á samkennd með öðrum manneskjum er algjör. Skömm þeirra sem leiða þessa umræðu er mikil. Orð þeirra og fordómar verða þeirra bautasteinn.

Þetta þekkjum við hommar og lesbíur vel á eigin skinni og því er svo nauðsynlegt að við stöndum í dag opinberlega og ákveðið með systkinum okkar í trans samfélaginu í þeirri baráttu sem þau eiga í. Við búum í dag við sterkari samfélagslega stöðu en nokkru sinni fyrr og við getum notað þekkingu okkar og afl til að styðja aðra í hinsegin samfélaginu. Þeirra barátta er okkar barátta. Þeirra undirokun er okkar undirokun. Þeirra sigur verður okkar sigur líka.

Þessi stormur gengur yfir en hann gerir það bara ef við stöndum saman, öll sem eitt.

Gleðilega Hinsegin daga!

Standing Together

When looking at the hateful “trans debate” one can only think back to the 80s and 90s when the national discussion about gays and lesbians was the same. There is a need for gays and lesbians to voice their support of trans people and for the community to stand close together.

Myndir úr

einkasafni

FRJÁLS OG FJÖLBREYTT Á FERÐALAGI

Finnum fegurðina í frelsinu og höldum áfram baráttunni fyrir opnara samfélagi. Gleðilega hátíð!

Dægurhorn Unnsteins

Unnsteinn Jóhannsson er hinsegin samfélaginu að góðu kunnur, enda víðförull og skilur hvarvetna eftir sig gleði og glimmerslóð. Þó hann eldist örlítið með

hverju ári er hann þó enn í takti við samtímann, hlustar á hlaðvörp og horfir á alla vinsælustu og mikilvægustu þættina. Aðdáendur Unnsteins treysta á að hann mæli með gæðaefni í Tímariti Hinsegin daga og hann veldur þeim ekki vonbrigðum þetta árið frekar en þau fyrri.

Billy Porter Unprotected

Síðustu misseri hef ég verið að sökkva mér niður í hljóðbækur og mikið sem ég get mælt með sjálfsævisögu Billy Porters. Hann les bókina sjálfur sem gerir hlustunina enn persónulegri og dramatískari. Ævisaga hans er mögnuð og fékk mig til að hlæja og gráta, stundum bæði á sama tíma. Þvílíkt talent og þvílík fyrirmynd.

The Circle Alert! Já ég viðurkenni það ég elska The Circle. Frá því að Survivor kom út hef ég alltaf verið spenntur fyrir raunveruleikasjónvarpsþáttum. Það hefur reyndar komið í bylgjum hjá mér og þessa dagana er ég að háma í mig the Real Housewives of everything (jebb ég er að safna húsmæðrum frá flestum borgum heims). Nema hvað, það er eitthvað við hvernig The Circle er sett upp og hvernig framleiðendum tekst að gera þættina spennandi, fyndna og stundum alveg fáránlega sem sogar mig inn. Það sem mér þykir líka vel gert í þáttunum er að þau hafa náð að hafa fjölbreyttari hóp fólks í þáttunum en í langflestum öðrum raunveruleikaþáttum sem gerðir eru.

No Place Like Home

Ég get ekki verið með meðmælahorn nema mæla með hlaðvarpi. No Place Like Home fjallar um eitt skóparanna sem Judy Garland notaði í Galdrakarlinum í OZ árið 1939. Stjórnendur þáttanna fara með okkur yfir sögu skónna og hvernig þeim var rænt árið 2005. Nýlega fannst þjófurinn og var hann dæmdur fyrir að hafa stolið þessum merkisleikmunum. Skemmtilegir þættir fyrir true crime-fíkla eins og mig.

Heartbreak High

Ef þið eruð ekki búin að hámhorfa

á Heartbreak High þá eigið þið von á góðu. Þetta eru sjónvarpsþættir sem ráðvillti og hinsegin unglingurinn sem ég var hefði líklega horft á oft og mörgum sinnum. Ástralir kunna að gera gott sjónvarp. Persónur þáttanna eru marglaga og spennandi. Fyrir mitt leyti verð ég að segja að þótt SKAM séu enn algjörlega mínir uppáhaldsunglingaþættir þá ná þau í Heartbreak High að gera þætti sem fengu mig til að vilja sjá meira og meira.

Love That Story

Í tíu köflum fer Jonathan Van Ness meðal annars yfir hvernig hán hefur lært að takast á við ástarsorg, hvernig það er að lifa sem HIV-smitaður einstaklingur og segir transfóbum til syndanna. Jonathan, rétt eins og Billy Porter, les sjálft bókina, þannig að mér fannst stundum eins og hán væri heima hjá mér uppi í sófa að segja mér þessar mögnuðu sögur yfir freyðivíni og ostum. Þetta er hressandi, fyndin og sorgleg bók sem skilur eftir sig innblástur til að vilja halda áfram að gera heiminn að betri stað.

Við störfum í sátt við þjóðina og stefnum að sjálfbærum heimi knúnum endurnýjanlegri orku

Gleðilega Hinsegin daga

Sigríður Jónsdóttir

HINSEGIN Á SVIÐSLISTIRÍSLANDI Leyndardómarfortíðarinnar og listrænt hugreki

Pétur: Þú leikur hlutverkið alveg í botn.

Kjartan: Hvaða hlutverk?

Pétur: Hommahlutverkið.

Kjartan: Ég er ekki að leika homma. Ég er hommi.

– Pabbastrákur, Hávar Sigurjónsson.

Frá örófi alda hefur leiksviðið verið helg vé, einskonar hliðarheimur þar sem allt er mögulegt og reglur raunveruleikans falla úr gildi. Því er ekki að undra að sviðslistirnar hafi alltaf heillað hinsegin samfélagið og verið því griðarstaður. Nú sem aldrei fyrr standa íslenskar sviðslistir á tímamótum. Kröfur um inngildingu minnihlutahópa innan veggja leikhúsanna hafa sjaldan verið háværari en nú og baráttumálin mörg. Þá er gott að líta til sögunnar, horfa yfir farinn veg, staðsetja okkur í samtímanum og velta framtíðinni fyrir okkur.

Sviðslistirnar og hinsegin samfélagið nærast á reynslu og þekkingu þeirra sem á undan komu. Í því samhengi vil ég benda á tímamótaviðtal Þorvalds Kristinssonar við Viðar Eggertsson frá árinu 1999 sem má finna á heimasíðu Samtakanna ‘78 undir titlinum „Leikhúsgesturinn er hvorki tepra né einfeldingur“.

Þessi grein er einskonar sjálfstætt framhald af ofangreindu viðtali. Hér er ekki um að ræða ítarlega greiningu á hinsegin leikhúsi á Íslandi heldur djarft valhopp á milli örfárra viðkomustaða. Við drögum leiktjöldin frá, bjóðum öll velkomin í leikhús til að uppgötva fjölbreytileika íslenskrar sviðslistasögu, hvetjum rannsakendur til að gefa málaflokknum gaum og viðrum nokkrar skoðanir.

Falin og órannsökuð fortíð

Eins og fram kemur í viðtalinu við Viðar, sem stofnaði EGG-leikhúsið 1981, var leikur að kynhlutverkum og kynhegðun hluti af íslenskri sviðslistamenningu frá upphafi. Þar má helst telja kvenhlutverk leikin af karlmönnum, til dæmis á meðal nemenda Latínuskólans. Sú hefð skapaðist að Grasa-Gudda í SkuggaSveini Matthíasar Jochumssonar væri leikin af karlmanni, stundum með leikkonu í hlutverki Gvends smala. Sömuleiðis mótaðist snemma sú lágkúrulega hefð að skella karlmanni í kjól og gera kvenlegan ef kreista þurfti hlátur upp úr áhorfendum.

Leikir að kynjahlutverkum og kyngervum í íslenskum sviðslistum eru efni í heila bók en við höldum okkur við einstök dæmi um þátttöku hinsegin fólks og birtingarmyndir þeirra á íslensku leiksviði. Þá er gott að byrja á einni vinsælustu gamanleikkonu Íslands á fyrri hluta 20. aldar, Gunnþórunni Halldórsdóttur, sem lék yfir 150 hlutverk á langri starfsævi og er einn af stofnendum Leikfélags Reykjavíkur. Hún og Guðrún Jónasson, borgarfulltrúi Reykjavíkurborgar, voru sambýliskonur alla tíð við Amtmannsstíg 5, ráku saman verslun og heimili steinsnar frá Iðnó og Fjalarkettinum. Saga þeirra er að mörgu leyti óskrifuð en áhrif þeirra á íslenskt

menningarlíf var töluverð, má geta þess að þegar Gunnþórunn varð áttræð hélt Þjóðleikhúsið hátíð henni til heiðurs. Kvennasögusafn varðveitir skjalasafn þeirra beggja.

Þegar kemur að sviðsetningu á hinsegin fólki er aðeins flóknara að fylla inn í eyðurnar. Leiktextinn er auðvitað til staðar, sem dugar stundum, en túlkun leikaranna er oftar en ekki týnd sögunni. Þann 13. nóvember 1961 frumsýndi leikhópurinn Gríma Læstar dyr eftir Jean-Paul Sartre í Tjarnarbíó. Þetta laugardagskvöld birtist mögulega fyrsta lesbían sem karakter í íslenskri leiksýningu. Kynhneigð Ines fer ekki á milli mála í leikverkinu en engin önnur en goðsögnin Kristbjörg Kjeld lék hlutverkið.

Stór þáttur í mínu starfi við Leikminjasafnið er að rannsaka íslenska sviðslistasögu og skrásetja. Hljóðupptökur af eldri leiksýningum eru ómetanleg heimild um listrænar ákvarðanir og túlkanir, sem stundum koma flatt upp á mann. Þann 17. mars 1964 frumsýndi Leikfélag Reykjavíkur þrjú stutt leikrit eftir Dario Fo undir titlinum Þjófar, lík og falar konur sem sló í gegn. Í þriðja leikritinu, Nakinn maður og annar í kjólfötum, má finna ansi merkilegt augnablik.

Í upptökunni má heyra Gísla

Halldórsson í kómískum samræðum við Harald Björnsson að reyna kaupa af honum kjólföt:

2. götusópari: Eru það nú þægilegheitin við viðskiptavinina … Heldurðu [að] þau séu úr gulli eða hvað! … nú ég var bara að gera þér tilboð … en ef þú tekur því svona … góði, eigðu þín kjólföt … auk þess hafa kjólföt alltaf vakið viðbjóð minn …

Maður í kjólfötum: Ef þau vekja viðbjóð þinn, hvers vegna ertu þá að sækjast eftir þeim? …

2. götusópari: Ég er svolítið hinsegin, ef þú fattar það … ég er bara hrifinn af því sem vekur viðbjóð minn … – Nakinn maður og annar í kjólfötum, höfundur Dario Fo, þýðandi Sveinn Einarsson

Hér er margt á seyði samtímis. Túlkun Gísla og viðbrögð áhorfenda gefa ansi sterkt til kynna að orðið „hinsegin“ sé þarna notað í nútímaskilningi okkar. Raddbeitingin verður kvenlegri og undarlegur kliður fer um salinn. Ef leiktúlkunin er lögð saman við textann þar sem gefið er sterklega til kynna áætlað sjálfshatur samkynhneigðra og viðbjóð má mögulega finna sögulegt korn úr hinsegin sögu landsins.

Hinsegin í hálfa öld

Kalli: Ég hef ekkert á móti því að vera spurður svona beint út! Allt í lagi, Lilla mín! Það er betra en þegar fólk er að hvísla og glotta á bak við mann! Hver er ég?! Ég er bara svona! Æ, ég veit það ekki. Karlmaður! Hvað er karlmaður?! … „Vertu karlmaður!“ „Vertu karlmaður!“ Þú ert karlmaður, er það ekki? Þegar ég var lítill var þessu slengt svona hressilega framan í mig. Ef ég datt og meiddi mig; „Vertu karlmaður“. Ef ég vildi ekki klára matinn; „Ertu ekki karlmaður?“. Og ef mér tókst að gera eitthvað vel; „Ja­á, þetta er sko karlmaður“… Ég átti að vera svo harður og kaldur og sterkur! En auðvitað var ég lingeðja, og ekki var ég sterkur og oftast skítlogandi hræddur! Og hræddastur var ég við mömmu og systur mínar. Svo fór ég að segja þeim lygasögur af því hvernig ég lemdi aðra stráka. – Saumastofan, Kjartan Ragnarsson

Fyrsti alíslenski homminn steig á svið í Saumastofunni eftir Kjartan Ragnarsson þann 28. október 1975, einungis fjórum dögum eftir kvennafrídaginn. Hægt er að horfa á Kalla klæðskera sem birtingarmynd staðalímyndar en ég tel að meira sé í hann spunnið, hann er ekki bara væskill heldur gefur okkur innsýn inn í líf verkamannadrengs á eftirstríðsárunum. Saumastofan var frumsýnd á byltingartímum. Söngleikir á borð við Hárið og Jesus Christ Superstar heilluðu ungu kynslóðina með hugmyndum um kærleika og frjálsar ástir og íslenskir höfundar á borð við Jökul Jakobsson létu persónur sínar tala um „grúppusex í hasspartíum“.

Nú greikkum við sporið og hlaupum yfir rúmlega þrjátíu ár eða svo, yfir í þá tíma þar sem Stúdentaleikhúsið sýndi Bent eftir Martin Sherman, Páll Óskar tryllti lýðinn í hlutverki Frank-N-Furter og M. Butterfly eftir David Henry Hwang var tekið til sýningar í Þjóðleikhúsinu (sýning sem á skilið frekari skoðun).

Hægt og bítandi fengu hommar meira pláss á íslenskum leiksviðum en leitun er að íslenskum leikritum um eða eftir lesbíur. Þar má helst nefna Leyndarmálið eftir Jónínu Leósdóttur sem skrifað var fyrir framhaldsskóla, Fyrsta öngstræti til hægri eftir Örn Bjarnason og Sjö ævintýri um skömm eftir Tyrfing Tyrfingsson. Ég vil nota tækifærið og hvetja kynsystur mínar til að taka upp penna og skrifa leikrit frá hinsegin sjónarhorni.

Nútíminn og naflaskoðun

Fran Lebowitz: Your life story would not make a good book. Don‘t even try

Einleikir á borð við Hinn fullkomna jafningja eftir Felix Bergsson í leikstjórn Kolbrúnar Halldórsdóttur, saga fimm Reykvíkinga sem eiga það sameiginlegt að vera hommar, lögðu línurnar í kringum aldamótin. Akurinn var plægður, fræjum sáð og leikhúsdyrnar opnuðust, ef löturhægt. Einnig er nauðsynlegt að nefna einleikinn Svikarann úr ranni

Gunnþórunn í Vopn guðanna. Guðrún Jónasson (1877–1958). KSS 77, Kvennasögusafn

Árna Péturs Guðjónssonar og Rúnars Guðbrandssonar, sem byggður var á verkum Jean Genet, sem sýndur var áratugi síðar.

Á síðastliðnum árum hefur orðið sprenging í sviðsetningu hinseginleikans á Íslandi en við eigum langt í land. Hinsegin dagar hafa lengi verið helsti vettvangur hinsegin listafólks og Gleðigangan hápunkturinn. Ein vika á ári er fjarri því að vera nóg, hinsegin listafólk er samfélagsfasti, ekki bara til skrauts eða skemmtunar. Þjóðleikhúskjallarinn, Gaukurinn og Tjarnarbíó hafa verið griðarstaðir fyrir dragsýningar og búrlesk, samhliða Kíkí auðvitað. Sögulega séð sprettur hinsegin listafólk úr sjálfstæðu senunni, af jaðrinum, og stofnanaleikhúsin verða að taka við sér með krafti til að taka á móti nýjum röddum og reynslu. Helsta hinsegin leikskáld Íslands síðasta áratuginn er án efa Tyrfingur, sem ég fjallaði einmitt um í þessu blaði fyrir ári síðan.

Fjölmörg sviðsverk hafa sett hinseginleika fyrir miðju leiksviðsins. Hún, pabbi fjallaði um líf eldri trans konu, Endurminningar valkyrju settu dragdrottningar á svið í öllu sínu epíska veldi, The Last Kvöldmáltíð sýndi hinseginleikann á heimsendatímum, aðalpersónan í Stúlkunni sem stöðvaði heiminn átti tvo pabba og svo mætti lengi telja. Á síðasta leikári mátti sjá Góða ferð inn í gömul sár þar sem fjallað var um kynslóðina sem hvarf á Íslandi sökum alnæmis og gaf ungu hinsegin fólki pláss til að segja sína sögu á Nýja sviði Borgarleikhússins. Góðan daginn, faggi eftir Bjarna Snæbjörnsson, söngleikur byggður á dagbókum leikarans, fjallaði um reynslu hans og sjálfsvinnu. Ekki má gleyma því að Ellen B. eftir Marius von Mayenburg hreppti Grímuverðlaunin fyrir sýningu ársins 2023 en verkið gerist á heimili lesbía. Allar þessar sýningar koma með mismunandi sjónarhorn og bæta við sviðslistaflóruna.

Kynusli og kröfur framtíðarinnar

Borgarleikhúsið tilkynnti í vor að söngleikurinn Eitruð lítil pilla í leikstjórn Álfrúnar Helgu Örnólfsdóttur, byggður á samnefndri plötu Alanis Morissette í leikgerð Diablo Cody, yrði frumsýndur í húsinu á næsta leikári. Söngleikurinn á sér frekar snúna sögu þar sem einn karakter að nafninu Jo var fyrst kynnt sem kynsegin en var breytt í sís konu þegar söngleikurinn var frumsýndur á Broadway, ákvörðun sem olli töluverðu fjaðrafoki.

Hægt er að varpa fram þeirri spurningu hvort Fun Home eftir Jeanine Tesori og Lisu Kron hefði verið djarfara val, þar sem hinsegin fólk er fyrir miðju sviðsins frekar en hliðarpersónur, en söngleikurinn er byggður á teiknimyndasögu Alison Bechdel. Sömuleiðis vita allir sem mig þekkja að ég á mér langþráðan draum að sjá La Cage aux Folles eftir Jerry Herman og Harvey Fierstein á íslensku sviði. Ef stjórnendur leikhúsanna eru í vandræðum með að manna leikhópinn má hafa samband, draumaleikhópurinn minn var tilbúinn fyrir löngu.

Tyrfingur snýr aftur í Borgarleikhúsið á næsta leikári eftir sigurgöngu Sjö ævintýra um skömm í Þjóðleikhúsinu. Gesturinn er svo sannarlega af dýrari sort en Kvöldstund með Heiðari snyrti verður frumsýnt í ársbyrjun 2024.

Rannsóknir á hinsegin málefnum hafa margfaldast á seinni árum en íslenskar sviðslistir hafa lítið sem ekkert verið skoðaðar frá hinsegin sjónarhorni af hinsegin fræðafólki. Þorvaldur Kristinsson er þó undantekningin. Bækurnar um Helga Tómasson og Lárus Pálsson eru tímamótaverk, þó þær fjalli ekki beint um hinsegin einstaklinga, og einnig hefur Þorvaldur sinnt útgáfu íslenskra leikrita fyrir bæði Þjóðleikhúsið og Leikfélag Reykjavíkur síðastliðin ár.

Listrænt hugrekki

Leikkonan: Ég þekkti Tennessee Williams. Þegar ég var í þann mund að fara drekkja mér í Tjörninni þá hljóp hann til mín og sagði fullur skilnings: „No, no, no! Don‘t do this. You are the greatest actress in Scandinavia. Call your friends and have them commit you to a mental hospital, I shall go with you, and we will share a room.“ Og þá sagði ég: I don‘t talk to my friends, because they have never listened to me. Let‘s go together, into the pond, it will be art Tennessee, we will be art, Tennessee … – Auglýsing ársins, Tyrfingur Tyrfingsson

Sviðslistir eru ein áhrifaríkasta leiðin til taka pláss, mótmæla óréttlæti og veita öðrum innsýn í okkar sögu. Við erum að ganga í gegnum umbrotatímabil og þögnin loksins rofin með látum. Hinsegin samfélagið og einstaklingar hafa auðvitað gengið í gegnum skelfileg áföll, höfnun og ofbeldi af hendi samfélagsins, sem hefur verið ríkjandi viðfangsefni síðustu misseri.

En við erum meiri, stærri og stórbrotnari heldur en samansafn af skemmdu en skemmtilegu fólki. Við erum fólk með einstaka sýn á heiminn, þekkingu sem er ekki einungis byggð á áföllum og hugmyndaauðgi sem hefur breytt samfélaginu. Inngilding felur ekki í sér að hinsegin fólk leiki hinsegin fólk og öfugt. Krafan hlýtur að vera að hinsegin fólk sé sviðsett á sanngjarnan máta, ekki sem grín eða gjörningur fyrir gagnkynhneigða áhorfendur að njóta eða leikara til að vinna verðlaun, og að hinsegin einstaklingar af öllum gerðum njóti sömu réttinda og aðrir í sviðslistasamfélaginu.

Leiksviðið er tilbúið fyrir fleiri og fjölbreyttari hinsegin sögur. Áhorfendur eru tilbúnir. Nú er að láta slag standa. Ekki messa til kórsins. Ekki láta listina stjórnast af áföllum. Listrænt hugrekki er að gefa af sér, ekki taka. Þetta verður list, við verðum list.

https://samtokin78.is/leikhusgestur/ https://leikminjasafn.is https://kvennasogusafn.is

Queer Performing Arts in Iceland

Performing arts have been and will continue to be a way for us to express our authentic selves and take up space. Queer people and characters have always been a part of Icelandic performing arts but remain woefully under-researched.

Úr safni Leikminjasafns

Texti: Guðmundur Jóhann Guðmundsson

Myndir:

Hafsteinn Himinljómi Regínuson

Það er óumdeilanlega fátt sem hefur haft jafn viðamikil áhrif á samfélag samkynhneigðra karlmanna á undanförnum árum líkt og samskiptaforritið Grindr. Það eru þó ekki allir á einu máli innan hinsegin samfélagsins um ágæti innreiðar þessa miðils. Sumir telja appelsínugula grímu Grindr vera andlit alls þess slæma sem plagar samfélag samkynhneigðra karlmanna; skorts á raunverulegum tengslum, dómhörku, útlitsdýrkunar og klámvæðingar. Aðrir eru á öndverðum meiði og sjá í Grindr öruggt svæði til þess að tengjast öðrum öfuguggum, skoða-skilja-sjá, en fyrst og fremst að tjá og iðka holdsins þrár í samfélagi manna sem deila því með þeim.

En hvað í ósköpunum er Grindr raunverulega?

Ég hef eytt (of) mörgum árum í að rannsaka samfélag sam innan akademíu og persónu Þessar stóru hneigðir mínar, náms- og samkynhneigð, gera það að verkum. Þegar mér varð ljóst að flestar fræði greinar og rannsóknir er varða samkynhneigð voru ekki unnar af hinsegin fólki skildi ég að annars sjónarhorns var þörf. Innan fræðanna var sam kynhneigð meðhöndluð að mestum hluta eins og heterónormatífan á það til að gera: Samkynhneigð byrjaði þar sem gagnkynhneigð endaði. Samkynhneigð var skilgreind út frá því sem hún var ekki, ekki út frá því sem hún raunverulega er. Þarna skyldi allt vera svart og hvítt og ekki einn grár skuggi, hvað þá fimmtíu. Frá því að Grindr fór í loftið 2009 hefur appinu stöðugt vaxið ásmegin og telur nú um það bil 30 milljónir

notendur á heimsvísu. Það eru án efa neikvæðar hliðar á Grindr en það hefur einnig fjölda kosta. Fjölmargir sem nota Grindr til þess að komast í samband við aðra homma hefðu ekki annars átt kost á því. Það getur verið vegna búsetu þeirra fjarri borgum þangað sem samkynhneigðir leita eða vegna þess að aðstæður þeirra leyfa þeim ekki að lifa í kynhneigð sinni. Ungir samkynhneigðir karlmenn eru einnig í sífellt auknum mæli að taka sín fyrstu skref innan samfélagsins á Grindr. Appið virkar sem eins konar æfingasvæði fyrir þá á meðan þeir koma út úr skelinni og aðlagast sínu sanna sjálfi. Grindr verður þannig líka upplýsingaæð þar sem fróðleikur, ráð og jafnvel vinátta flæðir milli notenda. Rannsóknir hafa sýnt

ósýnilegri, sem nota Grindr eiga það til að hafa meira sjálfstraust og vera öruggari með kynhneigð sína en þeir væru ella. Upplifun notenda af því að Grindr sé öruggt svæði er mikilvægur þáttur í notkun þeirra á miðlinum. Öryggið er fyrst og fremst falið í því að geta verið fullkomlega samkynhneigður með öllu því sem fylgir án þess að eiga á hættu að verða fyrir aðkasti. Notendur geti því leyft hommanum í sér að leika lausum hala án þess að ritskoða hann eins og við gerum allt of oft í hversdagsleikanum. Einn orðheppnari kunningja minna sagðist elska Grindr vegna þess að þar þyrfti hann ekki að tala tungumálið „gagnkynhneigðísku“. tilfinningin er þó ekki aðeins bundin við netheima heldur líka brúna sem appið skapar milli þess og raunheima. Fjölmargir nota Grindr, sér í lagi á Íslandi, sem nokkurs konar athugunarstöð þegar þeir eru fjarri heimahögunum til þess að sjá hvort það eru einhverjir þeim líkir nærri. Það er lífsnauðsynlegt að vita af eða geta hitt einhvern eins og mann sjálfan á ókunnugum stöðum eða á stærri viðburðum í hafsjó gagnkynhneigðra, eins og er á flestum stærri viðburðum. En þrátt fyrir kosti Grindr er appið engin útópía sem stendur utan við raunveruleikann. Fordómar innan félags homma eru raunverulegir líkt og annars staðar. Útlitsdýrkun, líkamsskömm og grunnhyggni eru vandamál þar líkt og annars

Félagslegt taumhald á samkynhneigðum líkömum er raunverulegt á Grindr sem og á öðrum samfélagsmiðlum. Það er staðreynd sem ekki verður litið fram hjá og einhvern veginn er sárara að upplifa það á yfirlýstum samkynhneigðum miðli. Það kannast eflaust flestir við það að fá nóg af þessum neikvæðu þáttum eitt kvöldið og eyða appinu. En fljótt skipast veður í lofti…

Um hvað snýst appið þá raunverulega?

Það eru engin takmörk fyrir því hversu mörgum orðum ég gæti eytt hér í að ræða hinar ýmsu hliðar Grindr. Kjarni málsins er hins vegar þessi: Grindr snýst um kynlíf. Grindr snýst um að auðvelda samkynhneigðum mönnum að kynnast öðrum í þeim tilgangi að stunda kynlíf – alls kyns kynlíf. Fyrir stuttu las ég blaðaviðtal þar sem blaðamaður lýsti Grindr sem Tinder fyrir homma, en hann er ekkert slíkt. Hommar nota Tinder á sama hátt og annað fólk. Hvað sem notkun á Grindr kann að leiða af sér – og það er fjölmargt – er ein hugsun efst í huga þeim sem opnar stefnumótaforritið Grindr:

„Er þetta eitthvað sérstakt, er þetta ekki bara mennskt?“,

kann einhver að spyrja. Svarið við því er: Jú, auðvitað er þetta bara mennskt. En í samfélagi sem á það til að gelda samkynhneigða karlmenn, gera þá hlut- og kynlausa til þess að „umbera“ þá, er þetta guðdómlega róttækt. Í heimi þar sem orðið hommi getur talist móðgun og lög eru sett til höfuðs samkynhneigðum elskendum án þess að það verði uppþot á götum úti í kjölfarið, þar sem kynlíf samkynhneigðra karlmanna er afmáð og stimplað afbrigðilegt, þá er ekkert fallegra og meira spennandi heldur en menn sem lifa sínu kynlífi af áfergju og ákefð, í því felst frelsi. Grindr kristallar í mínum augum fegurðina við það að vera samkynhneigður: tengslin, spennuna, sorgina, gleðina, samfélagið og kynlífið sjálft. Frá mínum bæjardyrum séð neita notendur Grindr að láta heterónormatífuna skilgreina hvað þeir eru með því að telja upp það sem þeir eru ekki. Hér skal ekki vera annaðhvort svart eða hvítt, hér skal vera grátt og hér rúmast ekki bara fimmtíu heldur

HAPPY HOUR 15-18

saetasvinid.is

SHINE, YOU CRAZY NOMMER.

HINSEGIN DAGAR

Hólmaslóð 4, 101 Reykjavík

Fögnum okkar litríka samfélagi og ástinni

skylagoon.is

Texti: Sveinn Snær Kristjánsson

Ljósmyndir: Heiðrún Fivelstad & Sam Monsen, aðstoðarkvár

Höfundur greinar er hvítur, sís, samkynhneigður karlmaður og innihald greinar litast af því. Það sem upp er talið hér er dropi í hafi af sögum og heimildum fyrir lífi og samfélögum í gegnum ríka sögu hinsegin fólks víða um heim.

Réttindum hinsegin fólks er ógnað. Þetta vitum við. Við höfum hins vegar verið hér áður. Það vita flestir að hinseginleikinn er, þrátt fyrir allt, sýnilegri, fjölbreyttari og áhættuminni en hann hefur verið síðastliðin fimmhundruð ár eða svo. Hinsegin fólk hefur alltaf verið til þótt samfélagsleg réttindi þeirra eins og við þekkjum þau í dag séu tiltölulega nýtilkomin. Skert samfélagsleg réttindi, jaðarsetning og ofbeldi gagnvart hinsegin fólki gerir það að verkum að fólk leitar leiða til þess að lifa lífinu á annan máta, oft með leynd.

Innan samfélaga sem ekki voru hönnuð fyrir hinsegin fólk blómstruðu sambönd og lítil samfélög hinsegin fólks, í óþökk meirihlutasamfélagsins. Sérstaklega í stærri borgum heimsins mynduðust örugg rými fyrir fólk, svo sem kaffihús, barir og baðhús. Þessir staðir urðu ekki til á nóinu heldur tóku á sig mynd smátt og smátt þar til úr varð öruggt rými. Orðið öruggt nota ég að sjálfsögðu frekar frjálslega, því við erum að tala um stað og stund þar sem gríðarlegar refsingar voru við því einu að vera grunaður um samkynhneigð. Innan þessara rýma og smásamfélaga hinsegin fólks urðu þess vegna til kerfi dulinna samskiptatákna og jafnvel tungumál. Tungumál verður til úr afbökuðum orðum og slangri frá öðrum hópum, fatnaður, skart og hversdagslegir hlutir fá nýja merkingu og ákveðnir

staðir og stofnanir sem hafa vissan tilgang fá nýtt vægi í daglegu lífi hinsegin minnihlutans. Leyndin einkennir þessi tákn. Fyrir gagnkynhneigðum, sís meirihlutanum eru vasaklútar bara vasaklútar, slangur er bara einhver óskiljanleg afskræming á tungumáli og gufubaðið í Vesturbæjarlaug er bara slökunarstaður fyrir áttræða karla á laugardagsmorgnum, þó svo að sá staður hafi aðra merkingu fyrir ákveðinn hóp innan hinsegin samfélagsins.

Söguleg tákn lifa enn

Sum þessara táknkerfa eru vissulega enn þekkt þótt þau séu minna notuð en þau voru á seinni áratugum síðustu aldar. Orð úr leynitungumálum hinsegin fólks hafa ratað í daglegt tal almennings í formi slangurs, svo sem „naff“, „camp“ og „fruit“ sem eiga uppruna sinn í Polari. Merking þessara orða er þó oft breytt þegar hún kemst inn í orðaforða meirihlutasamfélagsins. Upprunaleg notkun sumra tákna hefur gleymst þótt þeim bregði enn fyrir í tísku, listsköpun og poppkúltúr og önnur eru horfin af sjónarsviðinu. Sem dæmi vil ég nefna Elliott Page sem bar græna rós í hnappagatinu á rauða dreglinum um árið. Þetta var vísun í Oscar Wilde sem gaf grænum nellikum nýja merkingu meðal samkynhneigðra karla þegar hann bað alla vini sína að bera hana í brjóstvasanum á opnun Lady Windermere’s fan árið 1893. Í langan tíma á eftir notuðu menn þetta tákn til þess að bera kennsl hver á annan. Þó svo að þetta hafi að miklu leyti fallið í gleymsku yfir árin má enn sjá dæmi um þetta í dag, þó aðallega sem látlausa vísun í Oscar Wilde og hans baráttu. Beltissylgjur eru annað dæmi um tákn

sem notað var í tilhugalífi hinsegin fólks, til að mynda við „cruising“, og spratt úr mótorhjólamenningunni og fagurfræði hennar. Reglur þess tákns sem hluti samskiptakerfis svipar til annarra á þann hátt að það hefur með staðsetningu að gera. Notandi táknsins færir þá beltissylgjuna vinstra eða hægra megin við miðju, eftir því hvort viðkomandi er toppur eða botn. Að sama skapi hafa karabínur og lyklakippur lengi verið tákn sem tengt er við hinsegin fólk og þá sérstaklega konur. Þetta er vegna þess að lesbíur hafa notað karabínur sem lyklakippur, hangandi í buxnalykkjunni, sem tákn um að þær séu hinsegin. Þetta tákn á sér langa sögu en talið er að það komi úr kreðsum mótorhjólamanna. Lesbíur og tvíkynhneigðar konur notuðu táknið með flóknari hætti í samhengi cruising og BDSM-menningar áður fyrr en í dag virðist táknið hafa þann tilgang einan að gera hinsegin konum kleift að bera kennsl á aðrar lesbíur og auðvelda þeim að bera kennsl á sig.

Enn þörf á leynitungumáli

Ótal mörg dæmi eru um samskiptatákn fortíðar og hægt er að sjá vísanir í þau víða þegar maður veit af þeim. Almennt er sennilega ekki hægt að tala um táknkerfi í dag þótt það megi sjá þau sem vísun í söguna í tísku eða í því sem blætt hefur inn í dægurmenningu. Sannleikurinn er sá að þörfin fyrir samskiptatákn hefur ekki horfið en hún hefur breyst mikið. Internetið breytti svo miklu í lífi fólks, sér í lagi tilhugalífinu. Pot á Facebook og vel valin tjákn á Tinder og Grindr hafa sennilega tekið við af vasaklútum eða grænu nellikunni. Tjákn í formi ávaxta og grænmetis gefa

til kynna stöðu fólks í kynferðislegu sambandi, ótal skammstafanir vísa í blæti, eftirlætis stellingar og jafnvel sambandsform sem viðkomandi sækist eftir. Þau sem leita í samspil kynlífs og fíkniefna hafa sín stikkorð, skammstafanir og tjákn vafin inn í sína prófíla með það að markmiði að sía út þau sem ekki hafa áhuga á því og laða hin að. Þá held ég að við leitum öll að einhverjum vísbendingum í fari fólks sem við hittum, hvort sem það er útlit, hegðun eða þekking á hinsegin dægurmenningu. Merkin eru vissulega ekki þau sömu í netheimum og í kjötheimum en það er svipur með þeim. Samskiptatáknin taka sér hlutverk í formi tísku, persónulegs stíls og í annars konar tjáningu og þar með tengja báða heimana saman sem við búum í. Látlausar leiðir hinsegin fólks til þess að merkja sig í raunheimum eru því fleiri en bara regnbogafánar og stafasúpan sem við öll þekkjum. Skart, fatnaður og smáhlutir eins og nælur geta vísað í sögu samskiptatákna, tjákn sem við notum í netheimum eða bara verið vísun í hinsegin dægurmenningu. Að sama skapi geta jafn saklausir hlutir og fornöfn gegnt mikilvægu hlutverki í að merkja þig sem örugga manneskju, hvort sem það er í tölvupóstssamskiptum eða sem næla á bakpokanum þínum.

Netheimar eru ekki það eina sem breytist stöðugt heldur má segja það sama um staði í raunheimum. Cruisingstaðir sem eitt sinn voru þekktir hafa horfið eða fært sig um set. Örugg rými skipta um nöfn og húsnæði. Regnbogaklæddir skemmtistaðir í Reykjavík hafa verið teknir yfir af gagnkynhneigðu fólki sem ekki skilur mörk eða mikil-

vægi öruggra rýma fyrir hinsegin fólk, og bregðast þeir þar með þeim hópum hinsegin samfélagsins sem þurfa mest á þeim að halda. Örugg rými hafa þá myndast á öðrum stöðum þar sem hinseginleikinn fær að þrífast án glimmers og fálmandi handa gagnkynhneigðra sem halda að við séum sýningargripir eða páfuglar í dýragarði. Aukinn skilningur á mikilvægi hinsegin rýma sem og dýpt dulinna samskiptatákna veitir nýja innsýn í heiminn sem hinsegin fólk býr í í dag, bæði á Íslandi og víðar um heiminn.

Að gleyma þessum hluta sögunnar eða sópa honum undir teppið af einni ástæðu eða annarri hefur það í för með sér að mikilvægir hlekkir í sögu okkar týnast. Á tímum sem þessum, þegar aukning er í hatursorðræðu og ofbeldi gagnvart hinsegin fólki, er hinseginleikanum ýtt lengra út á jaðarinn. Þá er raunverulega mikilvægt að skilja og læra af þeim aðferðum og verkfærum sem hinsegin fólk notaði til þess að lifa af og dafna. Skilningur á sameiginlegri sögu okkar styrkir sambönd og rætur okkar allra í baráttunni endalausu.

Are We Still Playing Hide & Seek?

Queer spaces have always been a part of our history, and people have used various covert signals through the ages to identify one another without arousing suspicion of those outside the queer community. Even today, when queer people don’t have to live in the shadows, queer spaces and signals are still important.

Lyklakippa með karabínu.

Ljómynd eftir Svein Snæ. Myndin sýnir lyklakippu sem svipar til þeirra sem lesbíur og tvíkynhneigðar konur hafa notað sem dulið merki til að bera kennsl hvor á aðra.

Fyrirsæta: Vala Birna Árnadóttir

HINN PÓLSKIHARVEY MILK

Einungis 25% mæðra og 15% feðra í Póllandi samþykkja trans börn sín. Trans einstaklingar mæta köldum veruleika þar sem ofbeldi og óréttlæti er orðið viðtekin venja.

Baráttan fyrir lagalegri viðurkenningu og samþykki trans einstaklinga í Póllandi

Löggjöfin í Póllandi er ein mesta fyrirstaðan þegar kemur að réttindum trans fólks. Ferlið til að fá kynvitund sína lagalega viðurkennda er flókið, langt og smánarlegt. Einstaklingum er gert að fara í gegnum íþyngjandi og niðurlægjandi ferli þar sem sjálfsvirðing og sjálfsviðurkenning er markvisst fótum troðin. Lagaleg breyting á kynskráningu í Póllandi fer þannig fram að einstaklingur verður að fara í mál við foreldra sína til að fá skráningunni breytt. Þetta er hins vegar ekki einvörðungu lagalegt vandamál heldur einnig samfélagslegt. Trans einstaklingar í Póllandi þurfa að þola daglegt ofbeldi, útilokun og höfnun. Fátt stjórnmálafólk í Póllandi hefur barist fyrir réttindum minnihlutahópa og fyrsti opinberlega samkynhneigði stjórnmálamaðurinn er Robert Biedroń. Hann kom opinberlega út sem samkynhneigður árið 2001 þegar hann var meðlimur í Herferð gegn hómófóbíu (KPH). Þetta kjarkmikla skref hans var ekki eingöngu persónulegt heldur sendi það þau skilaboð til samfélagsins að stjórnmálafólk gæti verið opið og einlægt með kynhneigð sína.

Áhrifin sem Biedroń hafði á LGBTQ+ samfélagið í Póllandi með því að koma út úr skápnum voru gríðarleg. Hann vakti von í brjósti margra og varð uppspretta innblásturs. Hann sýndi fram á að velgengni í stjórnmálum væri möguleg burt séð frá kynhneigð einstaklingsins og að umfram allt væri mikilvægt að vera sjálfum sér trúr á öllum sviðum lífsins. Árangur hans og fordæmi varð til þess að auka viðurkenningu og skilning í samfélaginu. Það er nánast ómögulegt að tengja ekki sögu hans við Harvey Milk, fyrsta opinberlega samkynhneigða einstaklinginn sem var kjörinn til embættis í San Francisco, sem barðist fyrir réttindum

Höfundur: Magdalena Lukasiak

Þýðandi: Ragnar Veigar Guðmundsson

LGBTQ+ fólks í Bandaríkjunum. Sem leiðtogi Herferðar gegn hómófóbíu beitti Biedroń sér á ýmsan hátt gegn mismunun og fyrir auknum jöfnuði. Hann stuðlaði að fræðslu í samfélaginu og kom á fót stefnumótunarvinnu með það að markmiði að brjóta niður staðalímyndir og auka skilning. Þessi vinna hans skilaði meiri stuðningi almennings við LGBTQ+ einstaklinga ásamt því að breyta viðhorfum og stefnum í Póllandi.

Brautryðjandi í jafnréttismálum og samfélagslegum breytingum

Biedroń byrjaði stjórnmálaferil sinn 2011 þegar hann var kosinn borgarstjóri í Slupsk. Hann naut mikillar hylli í embætti sínu árin 20142018 fyrir framsæknar lausnir á borð við fríar almenningssamgöngur fyrir eldri borgara og námsmenn og fyrir að ryðja úr vegi hindrunum í nýsköpun og frumkvöðlastarfsemi.

Árið 2019 stofnaði Robert Biedroń stjórnmálaflokk, Wiosna (Vor), sem berst gegn misrétti og stendur vörð um mannréttindi, kynjajafnrétti og réttindi LGBTQ+ fólks. Sama ár tók Wiosna þátt í kosningum til Evrópuþingsins og hlaut eitt sæti. Í dag situr Biedroń á Evrópuþinginu. Robert Biedroń er eitt af stóru nöfnunum þegar kemur að baráttu LGBTQ+ fólks í Póllandi. Hugrekki hans, heiðarleiki og staðfesta hafa verið öðrum hvatning, bæði innan Póllands sem utan. Sem fyrsti opinberlega samkynhneigði stjórnmálamaður Póllands hefur Biedroń lagt lóð sín á vogarskálarnar í því að breyta samfélagsgerðinni og skapa opnara og jafnara samfélag. Árangur hans sýnir að baráttan fyrir mannréttindum og réttlátara samfélagi er möguleg og mikilvæg og að styrk og staðfestu þarf til að knýja fram jákvæðar samfélagslegar breytingar.

Staða LGBTQ+ fólks í Póllandi hefur lengi verið umtöluð og valdið miklum deilum. Þrátt fyrir ákveðnar framfarir í mannréttindum á heimsvísu verður samfélag LGBTQ+ fólks í Póllandi enn þá fyrir fordómum og þarf að berjast fyrir tilverurétti sínum. Eitt af því sem haft hefur hvað mest áhrif á þá stöðu eru aðgerðir stjórnmálaflokks að nafni

Lög og réttlæti (PiS). Síðan flokkurinn komst til valda árið 2015 hefur hann staðið fyrir innleiðingu stefnu og aðgerða sem draga úr réttindum LGBTQ+ fólks. Stefna flokksins í málefnum LGBTQ+ fólks hefur margoft gengið þvert á grunngildi jafnréttis og viðurkenningar.

Mismunun með „LGBT­lausum svæðum“ og takmarkanir í kennslu Ein af umdeildari aðgerðum flokksins var stofnun hinna svokölluðu „LGBTlausu svæða“. Þrátt fyrir að vera kynnt sem aðgerð til að vernda börn fyrir meintum „samkynhneigðum áróðri“ urðu þessi svæði vettvangur mismununar og útilokunar. Mörg lítil samfélög lýstu því yfir að þau væru „LGBT-laus svæði“ sem hafði mjög neikvæðar afleiðingar fyrir samkynhneigða, tvíkynhneigða og trans fólk og stuðlaði að andúð og umburðarleysi í garð þeirra. Önnur mjög umdeild aðgerð sem PiS stóð fyrir sneri að breytingum á menntakerfinu. Nýjar viðmiðunarreglur fyrir kennara voru settar sem takmörkuðu umræður um LGBT-tengd málefni í skólum. Þetta kom í veg fyrir að hægt væri að bjóða upp á öruggt rými fyrir LGBT-nemendur og gerði alla kennslu um fjölbreytileika kynhneigðar og kyntjáningar mjög erfiða.

Áhrif Laga og réttlætis á stöðu LGBT fólks má einnig sjá í lagabreytingum. Árið 2020 lagði flokkurinn fram frumvarp um að banna miðlun á LGBT hugmyndafræði. Frumvarpið var gagnrýnt af alþjóðastofnunum og ýmsum baráttuhópum fyrir bættum mannréttindum sem litu á framlagningu þess og samþykkt sem brot á málfrelsi og hreina og klára mismunun. Stefna flokksins og aðgerðir hafa skapað andrúmsloft fullt andúðar og óþols gagnvart LGBT samfélaginu í Póllandi. Einstaklingar innan þess samfélags verða fyrir útskúfun, mismunun og ofbeldi. Fjöldi samtaka og aðgerðasinna, þar á meðal

Robert Biedroń, halda áfram baráttunni fyrir réttindum LGBT fólks og boða hugmyndafræði jafnréttis og viðurkenningar.

Leiðarljós andspyrnunnar

Robert Biedroń hefur sem opinberlega samkynhneigður stjórnmálamaður og leiðtogi Herferðar gegn hómófóbíu verið rödd andstæðinga stefnu PiS. Aðgerðir hans hafa einkum miðað að því að berjast gegn mismunun, upphefja jafnrétti og efla samfélagsvitund. Hann vinnur að því að tryggja öruggt og opið umhverfi fyrir LGBT einstaklinga og kallar eftir breytingum á stefnum sem hafa neikvæð áhrif á réttindi og sjálfsvirðingu þeirra. Niðurstaðan er sú að staða LGBT einstaklinga í Póllandi hefur farið versnandi vegna verka Laga og réttlætis. Stefna flokksins og aðgerðir hafa dregið úr jafnrétti, viðurkenningu og réttindum LGBT einstaklinga. Hins vegar er enn þá von um breytingar og réttlátara samfélag vegna aðgerðasinna eins og Roberts Biedrońs og framlags þeirra í baráttunni. Baráttan fyrir jafnrétti, viðurkenningu og réttindum LGBT einstaklinga heldur áfram þar til tryggður hefur verið jöfnuður til framtíðar. Ef Lög og réttlæti (PiS) vinna annan kosningasigur mun staða LGBT fólks í Póllandi versna til muna

og aðgerðasinnar á borð við Robert Biedroń standa frammi fyrir enn frekari hindrunum í baráttu sinni fyrir jafnréttissamfélagi.

Harvey Milk

Harvey Bernard Milk var bandarískur mannréttindafrömuður sem var fyrstur opinberlega samkynhneigðra einstaklinga kosinn til starfa á opinberum vettvangi. Harvey fæddist í Woodmere, New York, árið 1930. Foreldrar hans voru af litháísku bergi brotnir. Leiðtogahæfileikar Harvey komu fljótt í ljós. Eftir að Harvey opnaði ljósmyndabúð í San Francisco tók hann fljótlega að sér leiðtogahlutverk innan hinsegin samfélagsins sem leiddi hann svo á endanum út í stjórnmál. Harvey var kosinn í borgarstjórn San Francisco árið 1977 og var því misvel tekið og víða mætt með andúð og ofbeldi sem endaði með því að hann var ráðinn af dögum ári eftir að hann tók við embætti. Harvey hefur verið minnst sem hugsjónamanns og er goðsögn, bæði innan og utan hinsegin samfélagsins.

The Polish Harvey Milk

The situation of LGBT individuals in Poland is a difficult one due to the actions of the Law and Justice party. Their policies and actions have a negative impact on the equality, acceptance, and rights of LGBT individuals. However, thanks to the efforts of activists like Robert Biedroń, there is still hope for change and the building of a more open society. The fight for equality, acceptance, and the rights of LGBT individuals continues in order to achieve a better and more just future.

Robert Biedroń

Ljóð: Embla Guðrúnar Ágústsdóttir

Módel: Embla Guðrúnar Ágústsdóttir

Ljósmyndari: Ragnar Visage Hár og förðun: Andrea Ruth

Búningar: Embla Guðrúnar Ágústsdóttir og Margrét Erla Maack

EMBLA

Þýt niður götuna, orðin alltof sein á ómerkilegan fund.

Mæti konu, sem ég kannast við. Hún horfir á mig eins og ég sé hvolpur.

Hún vorkennir mér, alltaf. Finnst ég svo dugleg.

„Þú þýtur hér um eins og herforingi“, segir hún og ég velti fyrir mér hvers vegna fötluðu fólki er stöðugt líkt við herforingja.

„Flýttu þér hægt, svo þú ofgerir þér ekki“, segir hún að lokum og strýkur mér um vangann eins og ungbarni.

Ef hún bara vissi hvað þessi morgunn tók á. Þegar við lágum tvær saman uppi í rúmi.

Skiptumst á að fá það.

Þurftum svo að hætta, þó við ættum nóg inni, svo ég kæmist á þennan ómerkilega fund.

KYNGLEÐIN ER ÓSTÖÐVANDI AFL

Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir

Í heimi sem segir trans fólki í sífellu að tilvera þeirra sé ekki eftirsóknarverð og jafnvel ógeðsleg er ekkert meira andóf en kyngleði. Samfélag sem heldur hópum fólks niðri og notar niðrandi og neikvæða umræðu þolir ekkert minna en þegar viðkomandi hópar endurskrifa eigin sögu og eigin örlög á eigin spýtur, þegar við elskum, þegar við brosum, þegar sjálfsmynd okkar veitir okkur hamingju og gleði, þegar við mótmælum, þegar við krefjumst breytinga, þegar við eyðum tíma með fjölskyldu og vinum sem styðja okkur, þegar við hittumst öll saman og búum til rými þar sem engin þarf að hafa áhyggjur af því að vera dæmd, þegar við erum við sjálf, án þess að biðjast afsökunar.

Kyngleði er nefnilega andóf við ríkjandi viðmið sem reyna að segja okkur að líffræðileg flokkun á líkama okkar séu okkar örlög sem verða ekki umflúin. Hún ruggar bátnum og raskar „jafnvæginu“ sem gagnkynhneigt sísregluveldi reynir að viðhalda.

Þrálátt stef í umræðum um trans fólk er að við upplifum öll djúpstæðan ama, erfiðleika og depurð. Sú frásögn rímar við þær lýsingar að við höfum „fæðst í röngum líkama“, sem er algengt stef í útskýringum trans fólks á sinni upplifun. Sú upplifun er fyrir mörgum mjög raunveruleg, enda hefur trans fólk ekki alltaf haft tungumálið til að lýsa sinni upplifun – hvað þá til að lýsa henni fyrir fólki sem mun aldrei upplifa sambærilegar tilfinningar. Slíkar lýsingar eru líka að mörgu leyti einföldun á raunverulegri upplifun trans fólks, enda er það margslungin og flókin upplifun að vera trans. Útskýringar á vitund okkar hafa því í gegnum tíðina ekki endilega verið skapaðar af okkur fyrir okkur, heldur mun frekar orðið til við að reyna að útskýra upplifanir okkar í einfaldan hátt fyrir meirihlutasamfélagið, svo þau skilji og átti sig á því hvað við göngum í gegnum. En þær skýringar sem notaðar eru til að útskýra fyrir meirihlutasamfélaginu eru nánast alltaf neikvæðar og snúast að mörgu leyti um áföll, erfiðleika og sorg.

Kyngleði endurheimtir og endurskapar þá sögusögn að trans fólk geri lítið annað en að vorkenna sjálfu sér; hún er andóf við þá trú að trans fólk upplifi endalausar þjáningar og að tilvera þeirra sé einhverskonar harmleikur. Kyngleði sýnir okkur hvernig trans fólk getur endurheimt og skapað eigin sögu og hvernig það að vera trans er ekki bara jákvætt heldur fallegt, einstakt og dásamlegt. Það var ekki sorgin sem fékk mig til að átta mig á því hver ég var

— það var frelsið sem ég upplifði þegar ég tjáði mig loks á þann hátt sem ég vildi, án þess að kæra mig um skoðanir annarra. Það var frelsið að fá að líta út eins ég vil líta út, fá að nota orð til að lýsa sjálfri mér sem passa betur við mig og fá að tilheyra samfélaginu á hátt sem lætur mér líða vel með sjálfa mig. Þegar ég fékk að upplifa ást einhvers sem sá mig nákvæmlega eins og ég er. Þegar ég knúsaði hundinn minn sem elskaði mig sama hvað. Þegar móðir mín safnaði hári svo við gætum fléttað hárið á hvor annarri. Þegar ég fékk ný skilríki. Þegar ég gat gengið niður Laugaveginn án þess að fela mig. Það var kyngleðin sem ég vissi að byggi innra með mér og blómstraði þegar ég leyfði henni að streyma fram. Trans fólk býr nefnilega yfir ótrúlegum krafti. Við erum við sjálf þrátt fyrir alla fordómana, áreitið, ofbeldið og síendurteknu skilaboðin um að við séum á einhvern hátt röng eða afbrigðileg. Það er sá kraftur sem fólk óttast og fær þau til að ráðast að okkur. Það er kraftur sem þau búa ekki yfir sjálf og

í stað þess að fagna honum og eignast hlut í honum leyfa þau eigin ótta, eigin skömm og eigin sorg að ná yfirhöndinni.

Í stað þess að leyfa sjálfu sér að upplifa frelsið og brjótast úr fjötrum gagnkynhneigða sís-regluverksins verða þau útsendarar þess og bæla niður eigin tilfinningar og gleði. Fólkið sem berst hvað mest gegn okkur er nefnilega oftast fólkið sem þarf hvað mest á gleðinni að halda. Það er fólkið sem hefur bælt eitthvað niður í eigin lífi en geta ekki horfst í augu við það og ræðst því frekar að öðru fólki sem hefur losað sig úr fjötrum kynjatvíhyggjunnar.

Það er nefnilega ekki bara trans fólk sem þarf á frelsinu og gleðinni að halda, kynjahyggjan heldur okkur öllum niðri á einn eða annan hátt. Þess vegna er kyngleði svo ótrúlega kröftug og við getum deilt henni með fólki með hluttekningu, af kærleika, af ást og með krafti sem rífur niður þá veggi sem reistir hafa verið. Það er því ekkert meira róttækt eða kröftugt en að vera við sjálf.

Kyngleðin, ástin og frelsið mun að lokum sigra því að hatur, fordómar og ofbeldi eru ekki óþrjótandi auðlind.

Kyngleðin er sterkasta vopnið sem þú átt og mun alltaf vera kröftugri en hatur, fordómar og ofbeldi. Við megum þess vegna aldrei leyfa fólki að ræna okkur kyngleðinni eða frelsinu til að vera við sjálf. Við megum aldrei smætta okkur eða fela okkar innra sjálf til að þóknast öðrum.

Verum við sjálf, nákvæmlega eins og við erum — og berum höfuðið hátt.

(Kyn)Gleðilega Hinsegin daga.

Gender Euphoria Is an Unstoppable Force

Through recreating our own narratives and carving out space, we can show the world that being trans isn’t a tragedy – but a beautiful, unique and powerful experience that can help everyone break away and be their most authentic selves.

Mynd af greinarhöfundi og maka úr einkasafni

Í þessari grein er fjallað um ofbeldi í nánum samböndum. Umfjöllunarefnið er þungt og mun koma illa við suma lesendur.

Kvennaathvarfið veitir fólki af mörgum kynjum aðstoð og Bjarkarhlíð og Stígamót styðja þolendur óháð kyni. Þá reka Samtökin ‘78 ráðgjafaþjónustu þar sem fyrstu viðtöl eru gjaldfrjáls auk þess sem 1717 og Neyðarlínan bjóða upp á netspjall. Einnig er hægt að leita sér aðstoðar á næstu heilsugæslu eða hjá félagsþjónustu þíns sveitarfélags.

Það er ekki til neitt sem heitir lítið ofbeldi. Ofbeldi er ofbeldi. Ef öryggi þínu er ógnað hafðu samband við síma 112.

EKKI ALLTAF PRIDE MEÐ GLEÐI OG GLIMMERI

Texti: Sigurgeir Ingi Þorkelsson Ljósmyndir: Heiðrún Fivelstad

Þegar kom að því að gera meistararannsókn í kynjafræði valdi Ingibjörg Andrea Hallgrímsdóttir efni sem ekki hefur verið rannsakað á Íslandi fyrr en nú, ofbeldi í nánum samböndum hinsegin fólks. Hún vonar að rannsóknin verði til gagns svo hægt verði að grípa til aðgerða, en á sama tíma óttast hún að niðurstöðurnar kunni að enda sem vopn í höndum andstæðinga hinsegin samfélagsins.

„Ég ákvað snemma í náminu að meistararannsóknin mín myndi fjalla um hinsegin málefni,“ segir hún. „Það var eitt af því sem kom mér mest á óvart í náminu, hve oft gleymdist að gera ráð fyrir hinsegin sjónarhorninu,“

en það er eitthvað sem hinsegin fólk kannast margt við úr sínum greinum í háskólanámi, hvort sem það er kynjafræði, bókmenntir eða annað.

„Eins og mörg þá datt ég ofan í TikTok­kanínuholuna í kóvid. Þar voru hinsegin sambönd sýnd sem heilnæm og falleg, fullkomin eiginlega. Ég fór stuttu síðar að taka virkari þátt í hinsegin samfélaginu í gegnum Veru ­ félag hinsegin kvenna og kvára, kynntist þar konunni minni og eignaðist margar góðar vinkonur.“

Það var síðan í félagsskap þessara nýju vinkvenna sem innblásturinn að rannsókn hennar kom.

„Ég deildi minni reynslu af því að hafa verið í ofbeldissambandi með sís karlmanni í tvö ár og fékk síðan á móti að heyra alls kyns reynslusögur frá vinkonum mínum, meðal annars af líkamlegu og fjárhagslegu ofbeldi. Þetta féll svo fjarri mínum hugmyndum um hinsegin sambönd og fékk mig til að hugsa: Af hverju vissi ég þetta ekki?“

Ingibjörg hóf að skoða hvað hafði verið skrifað fram til þessa um ofbeldi í nánum samböndum hinsegin fólks, en átti í erfiðleikum með að finna rannsóknir á málefninu hér á landi. „Einu opinberu gögnin sem ég fann um heimilisofbeldi voru skýrslur félagsmálaráðuneytisins frá 2008 og 2011. Báðar fjölluðu einungis um ofbeldi í gagnkynja samböndum, þó að í þeirri seinni væri reyndar stungið upp á að rannsaka efnið sem hluta af „öðrum rannsóknum á lesbíum,“ sem hljómar svolítið eins og það ætti að fara að rannsaka simpansa í búri. Síðan var hvergi minnst á möguleikann á tvíkynhneigð, eða öðrum kynhneigðum,“ segir Ingibjörg.

Félagsmálaráðuneytinu var falið að að gera úttekt á heimilisofbeldi í hinsegin samböndum og fjölskyldum á árunum 2023-24 í aðgerðaáætlun í málefnum hinsegin fólks sem samþykkt var af Alþingi á síðasta ári. Við munum því mögulega á næstu árum sjá formlega skýrslu á vegum stjórnvalda um málefnið líta dagsins ljós. Strax á næsta ári munu niðurstöður rannsóknar Ingibjargar birtast en Ingibjörg byggir hana á viðtölum við þolendur og segist langt komin í viðtalsferlinu. Enn sé þó of snemmt að gefa nokkuð upp um niðurstöður rannsóknarinnar. Niðurstöður sambærilegra rannsókna erlendis sýni þó að full ástæða er til að gera sambærilega rannsókn hér á landi. „Þær rannsóknir sem ég hef fundið hafa flestar verið bandarískar en í þeim koma fram atriði sem undirstrika nauðsyn þess að kanna þetta hér á landi. Til dæmis að viðbragðsaðilar taki ofbeldi í hinsegin samböndum ekki jafn alvarlega og að hinsegin fólk sé oftar beitt ofbeldi í nánum samböndum. Eitthvað sem sló mig sérstaklega er að tvíkynhneigðar konur eru í hvað mestri hættu að vera beittar ofbeldi í nánu sambandi, og það er sama hvort þær eru í hinsegin eða gagnkynja sambandi.“

Tvíkynhneigðin og öráreitið

Það er hér sem samtalið tekur nýja stefnu, frá rannsóknum og tölfræði yfir í reynslu Ingibjargar sem tvíkynhneigð kona á Íslandi í dag. Hún lýsir því hve mikinn mun hún finni í viðbrögðum fólks frá því þegar hún var í langtímasambandi með karlmanni miðað við sambandið með unnustu hennar í dag. „Var þetta alltaf svona eða fóru bara allir af hjörunum í kóvid-einangruninni?“ segir Ingibjörg og kitlar þannig svartar hláturtaugar blaðamanns.

„Ég hef verið að átta mig á því undanfarið hvernig stanslaust er verið að pikka í mann, eitthvað sem í fyrstu virðast litlir hlutir. Það er ekki skrítið að sjá að hærra hlutfall tvíkynhneigðs fólk glímir við alvarlega hluti eins og kvíða og þunglyndi. Ég man það fyrsta sem ég fékk að heyra frá kunningjakonu eftir að ég kom út væri að ef ég ætlaði að skilgreina mig tvíkynhneigða myndi enginn vilja deita mig,“ segir Ingibjörg, en það sem hún segir hér er sannarlega stutt af gögnum. Fjölmargar rannsóknir hafa sýnt fram á þessa niðurstöðu, þar á meðal íslensk rannsókn frá árinu 2017, leidd af dr. Berglindi Gísladóttur. Sú kannaði andlega heilsu tví- og samkynhneigðra ungmenna á aldrinum 16-20 ára. Hún sýndi skýrt fram á að samkynhneigð ungmenni búa við verri geðheilsu að meðaltali en þau sem eru gagnkynhneigð. Verstu stöðuna mátti þó finna meðal tvíkynhneigðra ungmenna, sérstaklega tvíkynhneigðra stúlkna, og bentu höfundar í niðurstöðukafla rannsóknarinnar á að tilefni væri til að gefa þessu sérstakan gaum og finna leiðir til að hlúa sérstaklega að þessum hópi sem býr við margþætta mismunun.

Ingibjörg lýsir því hvernig annað fólk virði síður eðlileg mörk í samræðum við sig. „Fyrir fólki er einhvern veginn tvíkynhneigð bara sama og þrísomm. Ég hélt að þetta væri eitthvað sem ég myndi fá að heyra einu sinni og síðan búið en er farin að velta alvarlega fyrir mér hversu oft ég muni þurfa að heyra þetta,“ segir Ingibjörg, sem er heitt í hamsi, og heldur síðan áfram,

„Ef ég er með of langar neglur er ég spurð hvort ég og konan mín séum alveg hættar að sofa saman. Einn daginn þegar ég var óvenju skjálfhent, út af vefjagigtinni, var ég spurð hvort ég væri alveg búin í hendinni eftir gærkvöldið með konunni minni.“

Ingibjörg segist hafa fengið að heyra að skilgreiningin að vera tvíkynhneigð feli í sér fordóma fyrir lesbíum og fyrir trans fólki. „Það er svo langt frá því að vera satt! Trans konur eru konur, trans karlar eru karlar og kvár eru fokking sæt! Það er einhvern veginn stanslaust verið að gefa í skyn að það að vera tvíkynhneigð, jafnvel orðið sjálft, sé ekki nógu gott. Þetta er ótrúlega mikil innræting á bifóbíu.“ Ingibjörg er þrátt fyrir fordóma og aðfinnslur annarra stolt tvíkynhneigð kona og er í dag fyrirmyndin sem hana sjálfa vantaði á yngri árum. „Mér finnst mikilvægt að halda því til haga að ég sé tvíkynhneigð því það var svo erfitt fyrir mig sjálfa að átta mig á þessu. Ég vissi að ég væri ekki lesbía en samt voru allar þessar tilfinningar til staðar sem ég skildi ekki. Það voru vissulega margar áberandi konur í samfélaginu sem áttu konur en þær voru allar lesbíur. En ég bara vissi að það væri ekki ég,“ segir Ingibjörg, og minnir þannig á hve mikilvægar fyrirmyndir eru fyrir jaðarsetta hópa og sjálfsmynd þeirra.

Að segja eða þegja?

Ingibjörg stendur keik með rannsókninni sinni en það er þó eitt sem veldur henni áhyggjum. „Ég er hrædd um að rannsóknin verði nýtt af hatursfullum hópum,“ játar hún. „Ég hrædd um að þetta verði nýtt til að segja: „Sko, þau geta ekki einu sinni verið góð hvert við annað!“ En mér finnst mikilvægt að skapa þekkingu um þetta. Að fólk læri að þekkja einkennin - sama hvort þau eru svipuð og ofbeldi í nánum gagnkynja samböndum; eða akkúrat ekki. Ég vil sjá forvarnir fyrir ungt hinsegin fólk, og að sjálfsögðu hinsegin fólk almennt. En á sama tíma hræðist ég rosalega að þetta verði notað gegn hinsegin samfélaginu.“

Þegar ég spyr hvers vegna efnið hafi ekki verið rannsakað fyrr en nú kemur hik á Ingibjörgu. „Ég held að það sé enginn betri eða verri tími til að gera þessa rannsókn,“ segir Ingibjörg, djúpt hugsi. „Við myndum þurfa að bíða ansi lengi eftir rétta tímanum til að ræða að hinsegin fólk sé ekki fullkomnar glimmersprengjugleðibombur.“ Ingibjörg færir umræðuna að yfirstandandi bakslagi. „Við sjáum bakslagið bitna mjög harkalega á trans fólki. Á sama tíma finnst mér tækifærið nýtt til að

The First Dumpling House in Iceland

d r a g o n d i m s u m i s

Geirsgata 9, 101 REYKJAVÍK

herða reglurnar um hvernig hinsegin hegðun sé ásættanleg meirihlutanum. Þú mátt alveg vera hommi ef þú keyrir um á skóda en guð forði okkur frá því að þú stundir drag. Það er hræðsla meðal hinsegin fólks að sýna að við séum ekki fullkomin. Að Pride sé ekki bara gleði og glimmer,“ segir Ingibjörg, sem aftur verður þungt hugsi. „En á sama tíma er þetta sjálfsbjargarviðleitni. Ef þau samþykkja mig svona þá skal ég vanda mig. Ég finn sjálf hvað ég ritskoða mikið í minni hegðun til að forðast að verða eitthvað skotmark. En það er mikilvægt að hinsegin fólk fái að vera alls konar, rétt eins og annað fólk.

Ingibjörg hefur sjálf reynslu af því að hafa verið í ofbeldissambandi og viðfangsefni rannsóknarinnar er þungt. Hvaðan kemur drifkrafturinn og styrkurinn? Vonin um að þetta skili einhverju drífur mig áfram, að rannsóknin geri eitthvað gagn. Að fólk átti sig á því að það er ekki eitt í þessu. Að það sé tryggt að hinsegin þolendur fái sömu meðferð og önnur. Að þolendur valdeflist og læri að bera kennsl á einkennin. Að við getum byggt upp forvarnir og lært hvernig við getum gert betur. Það heldur mér gangandi.“

Not Always Pride with Glittery Joy

Ingibjörg Andrea Hallgrímsdóttir is conducting the first-ever research on intimate partner violence (IPV) in queer relationships in Iceland. Studies elsewhere have found that first responders take IPV in queer relationships less seriously and that queer people are more at risk of suffering IPV. Another concern, however, is the risk of the results being weaponized by hate groups, but this discussion might still be an important next step in the fight for full equality: being seen as complete persons with intricate lives and personalities – not just as smiling faces at Pride. In order to move forwards, we must also face such difficult issues and discuss real, substantive things.

Hafdís Erla Hafsteinsdóttir

ÞEGAR VEIRAN NAM LAND –

HIV á Íslandi í 40 ár

Um þessar mundir eru fjörutíu ár síðan fréttir bárust til landsins af dularfullum sjúkdómi sem virtist helst herja á samfélög homma í erlendum stórborgum. Þessum sjúkdómi þurfti að gefa nafn og Morgunblaðið reið á vaðið með nafngiftinni kynvillingaplága. Árið áður höfðu forsvarsmenn Samtakanna ‘78 deilt hart á Ríkisútvarpið fyrir að neita að nota orð á borð við hommi, lesbía og samkynhneigð. Í þeim málflutningi kom ítrekað fram rökstuðningur gegn kynvilluorðinu þar sem það fæli í sér bæði fordóma og útskúfun. Því var val fjölmiðla á hugtakinu kynvilla til að lýsa þessum nýja sjúkdómi og þeim hópi sem hann virtist helst herja á ekki tilviljanakennt heldur meðvituð ákvörðun.

Heilbrigðisyfirvöld voru treg til að bregðast við enda var sjúkdómurinn ekki talinn koma „venjulegum“ Íslendingum við. Í málflutningi stjórnmálamanna, lækna, fjölmiðlafólks og fyrst og síðast þeirra sem gengu á guðs vegum var sjúkdómurinn fyrst og fremst hommasjúkdómur sem ekki þyrfti að skipta sér af, nema þá til að einangra smitaða homma. Sumir döðruðu jafnvel við evangelískar útskýringar ættaðar frá Bandaríkjunum um réttláta refsingu guðs. Það var ekki fyrr en árið 1985, þegar fyrstu staðfestu innanlandssmitin meðal gagnkynhneigðra sýndu að HIV-veiran fór ekki í manngreiningarálit, að snöggur umsnúningur varð í málinu. Þá skyndilega fór fjármagn að renna úr opinberum sjóðum til forvarnastarfs. Það forvarnastarf var aftur á móti sniðið að gagnkynhneigðum. Hommarnir skyldu fræða sig sjálfir. Alnæmisfaraldurinn afhjúpaði þannig inngróið stigveldi þar sem samfélag samkynhneigðra stóð rækilega utan við mengi þess sem við getum kallað „þjóðin“. Þeirra heilsa og velferð skipti samfélagið einfaldlega engu máli.

Alnæmisfaraldurinn skapaði óvæntan snertiflöt fyrir samtal og samvinnu milli ríkisvaldsins og samfélags samkynhneigðra. Þó svo að sú samvinna hafi gengið upp og ofan sannaði hún að mjór er mikils vísir. Í skrifum sínum um sjúkdóminn ítrekuðu aktivistar á borð við Guðna Baldursson, Böðvar Björnsson og Þorvald Kristinsson að ef forvarnir ættu að virka sem skyldi yrði að horfast í augu við það misrétti sem samkynhneigðir væru beittir og tryggja þeim lagalegt og félagslegt jafnrétti. Samfélag sem væri markvisst jaðarsett af stjórnvöldum, fjölmiðlaumræðu og ríkiskirkjunni myndi ekki treysta heilbrigðisyfirvöldum og ekki leita til þeirra, hvorki eftir upplýsingum né meðferð. Lausn vandans væri því fólgin í fordómalausri nálgun. Mörgum ráðamönnum fannst þetta heldur langsótt tenging og vildu frekar koma upp einangrunarstöð fyrir óábyrga HIV-smitaða á Vífilsstöðum en sumir lögðu við hlustir. Til dæmis má nefna Kristínu Kvaran, þingkonu Bandalags jafnaðarmanna, sem fyrst íslenskra þingmanna talaði máli samkynhneigðra á Alþingi og Guðrúnu Agnarsdóttur, þingkonu Kvennalistans og sérfræðings í veirufræði, en hún átti snaran þátt í því að refsistefna Ragnhildar Helgadóttur, þáverandi heilbrigðismálaráðherra, náði ekki fram að ganga nema að hluta til. Stefna Ragnhildar í málefnum alnæmis byggðist á hinni svokölluðu sænsku leið, sem fól í sér skráningu smitaðra auk þess að heimila nauðungarvistun og fangelsun. Það er óhætt að segja að alnæmisfaraldurinn hafi knúið fram, með illu, viðhorfsbreytingar gagnvart tilveru og tilvistarrétti þess hóps sem í dag er oftast kallaður hinsegin fólk. Sem dæmi má nefna að læknir einn sem skrifaði grein í blöðin árið 1984 um hvernig helstu viðbrögð stjórnvalda

ættu að miða að því að hafa eftirlit með kynvillingum skrifaði aðra grein þremur árum seinna þar sem hann hvatti fjölmiðla til að sýna hófstillingu í málflutningi þar sem fordómafull umræða væri skaðleg sjúklingum og aðstandendum þeirra.

En mest voru áhrifin á þau sem fundu fyrir sjúkdómnum á eigin skinni. Þau sem smituðust, fjölskyldur þeirra, elskhuga og vini. Alnæmi hefur oft verið kallaður sjúkdómur einmanaleikans og margir hafa lýst því að hræðslan og útskúfunin sem honum fylgdi hafi verið jafn skaðleg, ef ekki verri, en sjúkdómurinn sjálfur. Innan hins fámenna hommasamfélags á Íslandi upplifðu margir smitaðir og veikir höfnun – þeir væru óverðugir ástar, snertingar og kynlífs. Viðhorf meirihlutasamfélagsins var lítt skárra. Aðstandandi látins homma lýsti því að hann hefði í raun dáið tvisvar og fyrra dauðsfallið, hið félagslega, hefði verið sýnu verra.

When the Virus Came

When the HIV virus – initially titled the sexual deviant plague – first arrived in Iceland 40 years ago, most people and even the authorities saw no need to do anything about a “gay disease” except to isolate or even imprison those infected. It wasn’t until straight people started getting sick that preventive actions began. Those infected faced isolation and ostracism not only from society but the queer community as well. The epidemic did, however, force the government to finally acknowledge and cooperate with the queer community.

DV. 5. nóvember 1986. Eftirlit og refsistefna eða forvarnir og fræðsla? Viðbrögðum íslensks samfélags við alnæmisfaraldrinum má gróflega skipta í tvennt. Annars vegar voru þau sem mæltu fyrir auknu eftirliti, skráningu og jafnvel einangrun eða fangelsun þeirra sem greindust með HIV-smit. Hins vegar voru þau sem töldu farsælast að mæla fyrir forvörnum og fræðslu, til dæmis smokkafræðslu í skólum. Mörgum þótti tilhugsunin um að fræða unglinga um kynlíf agaleg og best væri að þagga málið í hel en hafa þeim mun betra eftirlit með smituðum og þeim sem mögulega gætu verið smituð. Eftir því sem leið á tíunda áratuginn varð þó fræðslan ofan á.

DV. 9. janúar 1987. Hræðsluáróður fjölmiðla skapaði mikinn ótta meðal almennings. Sérstaklega var mikið rætt um sundlaugar sem mögulegan smitstað en þessi umhyggjusami borgari hafði miklar áhyggjur af því að HIVsmitaðir ynnu í bakaríum.

Tíminn, 15. maí 1983. Íslenskur læknir fjallar um alnæmi. Það viðhorf hans að alnæmi verði ekki vandamál svo lengi sem það haldi sig við homma og eiturlyfjanotendur var dæmigert fyrir viðbrögð íslensks samfélags á níunda áratugnum.

Morgunblaðið, 10. júlí 1983. Samanburður við kjarnorkuvána var algengur í umræðu um alnæmi og átti sinn þátt í að magna upp ofsahræðslu meðal almennings.

Silence=Death: Róttækir alnæmisaktívistar í Act Up-hreyfingunni í Bandaríkjunum gerðu bleika þríhyrninginn, sem notaður var til að merkja homma í útrýmingarbúðum nasista, að einkennistákni sínu undir slagorðinu Silence=Death. Þar var hann notaður sem flugbeitt áminning um sögulegar rætur kerfisbundinna ofsókna gegn hinsegin fólki og hvernig slíkar ofsóknir þrífast best í þögninni. Vissulega tók ekki nema brotabrot af þýsku þjóðinni þátt í útrýmingu gyðinga, homma og annarra „óæskilegra“ einstaklinga á tímum seinni heimstyrjaldarinnar en stærsti hluti þjóðarinnar fylgdist þögull með. Rétt eins og meirihluti íbúa á Vesturlöndum fylgdist þögull með hommasamfélögum veikjast og deyja. Ólíkt hinum bleika þríhyrningi nasismans, þar sem oddurinn vísaði niður, vísaði þríhyrningur alnæmisaktívistanna upp á við sem tákn um eindreginn vilja til að lifa af og sigra. Sú notkun, það er að vísa oddi þríhyrningsins upp á við til að lýsa baráttuvilja og snúa hinni döpru minningu hans á hvolf (gera hann hinsegin í orðsins fyllstu merkingu), hefur fest í sessi um allan heim.

Nánara efni fyrir fróðleiksfúsa:

Einar Þór Jónsson, Berskjaldaður, 2020. Plágan, 2. þáttur í heimildaþáttaröðinni Svona fólk. Leikstjóri Hrafnhildur Gunnarsdóttir, 2019.

Jonas Gardell, Þerraðu aldrei tár án hanska. Bækur og kvikmynd. Fyrstu tvær bækurnar komu út á íslensku. It’s a Sin. Bresk þáttaröð sem sýnd var á Channel 4, 2021

120 BPM, leikin mynd um Act Uphreyfinguna í Frakklandi. Leikstjóri Robin Campillo, 2017.

GLEÐILEGA HINSEGIN DAGA! VIÐ STYÐJUM RÉTTINDA–BARÁTTU HINSEGIN FÓLKS

Aton. JL

Brewdog

Félagsstofnun stúdenta

Gallery Grásteinn

Hafnarfjarðarbær

Íslensk erfðagreining

Kerecis

Kröns Kitchen & Bar

Lyf og heilsa

Nói Síríus

Pfaff

Rafha

Ratsjá

Samtök atvinnulífsins

Skátafélagið Garðbúar

Viðskiptaráð Íslands

Vínbúðin Apótekarinn

Inga Auðbjörg K. Straumland

10 STAÐREYNDIR Ég er eins og ég er

1. Upprunalega útgáfa lagsins er úr söngleiknum La Cage aux Folles, sem var fyrsti Broadway­söngleikurinn sem fjallaði um samkynja samband og náði vinsældum. Lag og texti eru eftir Jerry Herman.

2. Lagið I Am What I Am er síðasta lag fyrir hlé í söngleiknum og er sungið af einni af aðalpersónunum, Albin. Lagið er sungið til höfuðs stjúpsonar Albins, sem ætlast til þess að faðir hans sýni ekki sitt rétta andlit gagnvart hómófóbískum tengdaforeldrum sonarins.

3. Gloria Gaynor gerði lagið vinsælt árið 1983 og það komst á topp lagalista víða um Evrópu. Lagið festi sig í sessi sem eitt mikilvægasta baráttulag hinsegin fólks um allan heim. Gloria er þannig óskoruð drottning hinsegin þjóðsöngva, því annað lag hennar, I Will Survive, er einmitt það lag sem flest líta á sem svokallað gay anthem, samkvæmt rannsókn frá 2007.

4. Lagið hefur verið þýtt á nokkur tungumál, en ein allra frægasta útgáfan er spænska útgáfan Soy lo que soy, sem argentínska söngkonan Sandra Mihanovich gaf út árið 1984. Sandra uppgötvaði lagið á dragsýningu á hommabar í Rio de Janeiro.

5. Fyrir 20 árum var lagið fyrst gefið út á íslensku, í tilefni af Hinsegin dögum 2003. Lagið var sungið af Hafsteini Þórólfssyni og útsett af Mána Svavarssyni.

6. Íslenski textinn við Ég er eins og ég er er eftir Veturliða Guðnason, eins af stofnendum Hinsegin daga, en textann þýddi hann í upphafi 9. áratugsins. Veturliði er ekki aðeins dómtúlkur og löggiltur skjalaþýðandi úr þýsku, heldur hefur hann einnig þýtt meistaraverk á borð við hinn hýra söngleik, Rocky Horror.

7. Árið 2020 flutti Hafsteinn lagið í hátíðardagskrárþætti Ríkissjónvarpsins ásamt föður sínum, Þórólfi Guðnasyni, sóttvarnalækni. Sjónvarpsþátturinn var sýndur þar sem ekki var hægt að halda hátíð það ár sökum Covid­19. Upptökuna má finna í spilara RÚV.

8. Lagið er vinsælt meðal dragdrottninga og hinsegin kóra og er því til í ótal útgáfum. Upprunalega útgáfan er kabarettkennd, byrjar hægt og seiðandi en verður hraðari eftir því sem líður á lagið og persónan verður sjálfsöruggari, á meðan íslenska útgáfan vísar meira í taktfasta diskóútgáfu Gloriu Gaynor.

9. Lagið var þjóðsöngur Konungsríkis homma og lesbía á Kóralhafseyjum, sem var sjálfstjórnarhérað hinsegin fólks í Ástralíu, sem stofnað var í kjölfar Hinsegin daga í Brisbane 2003 til að mótmæla yfirvöldum í Ástralíu, sem neituðu að samþykkja samkynja hjónabönd. Konungsríkið var lagt niður 17. nóvember 2017, þegar samkynja hjónabönd voru lögfest í Ástralíu.

10. Útgáfa lagsins í flutningi Páls Óskars er með 788.069 hlustanir á streymisveitunni Spotify og þar með eitt af hans mest spiluðu lögum!

KROSSGÁTAN

Lárétt

2. Fólk sem vill vera í samböndum með mörgum í einu er _______.(8)

6. Sandy Olsson í myndinni Grease er kölluð Sandra ___.(3)

8. Þegar framkvæmdastjóri S78 lendir í miklum átökum þá lendir hann á sama stað og nafni hans í Biblíunni (í nefnifalli).(11)

10. Ein formgerð intersex fær bara kossa.(3)

11. Sigurvegari Eurovision í ár.(6)

12. _____ ___ King, lesbísk tennisstjarna. (6,4)

14. Skírnarnafn grínistans var með uppistandið Nanette.(6)

15. Heimsfrægt skáld sem orti ástarljóð til bæði karla og kvenna.(11)

16. Árið 2010 fengu samkynhneigðir að _____. (7)

17. Gæinn sem segir „Hello, Barbie, let’s go party“.(3)

18. Heiti heimsþekktrar ástralskrar dragdrottningar sem lést á þessu ári. (4,4)

20. The ___cracker, ensk þýðing á heiti þekkts ballets en tónlistin var saminn af rússneskum homma. (3)

22. Borgin þar sem Stonewalluppreisnin var gerð. (3,4)

25. Rómverskur keisari sem átti elskhuga sem hét Antoníus (latneskt eða íslenskt nafn keisarans). (9)

26. Sviðslistanafn Stefáns Grygelko sem lést á árinu.(7)

27. Ástkona Frank-N-Furter áður en hann byrjaði með Eddie. (8)

28. Það mætti halda að það væri heiti á harmóniku sem var notuð í sýningum listamannanna í 18 og 26 lárétt (í eignarfalli). (9)

Lóðrétt

1. Mynd byggð á söngleik sem inniheldur lagið „Ég er eins og ég er“. (3,4,4)

2. Litur í fána eikynhneigðra sem táknar samfélag.(9)

3. Hlutverk sem Randy Jones lék í Village People.(6)

4. Sá hommi/tvíkynhneigði maður sem hefur unnið mesta landvinninga.(9,5)

5. Bar sem var til húsa á Laugavegi 22 áður en Kíkí kom þangað.(7)

6. Staður í D&D þar sem hægt er að segja: „Make love, not war“.(8)

7. Samkvæmt nafninu ætti þessi hægrisinnaða sjónvarpsstöð einvörðungu að færa fréttir af eiginkvári Uglu Stefaníu.(3,4)

9. Earhart, fyrsta konan til að fljúga yfir Atlantshafið.(6)

13. Maðurinn sem Davíð konungur í Biblíunni elskaði.(7)

16. Eins gott að hommahatarar nái aldrei að komast yfir þetta „tæki“.(6)

17. Ánægja af því að vera í líkama sínum. (8)

18. Titill Kamillu og þúsunda karlmanna. (9)

19. Söngkonan sem söng „I am coming out“. (5,4)

21. Disney-teiknimyndapersóna sem byggist á dragdrottningunni Divine.(6)

23. Eftirnafn Hollywood-leikkonu sem var í sambandi við Tallulah Bankhead og Billie Holiday. (5)

24. Æðsta „fairy“ í Samtökunum ‘78?(5)

Lausnina má finna á hinsegindagar.is/krossgatan_2023

HINSEGIN

ÓSKAST GLÆPALÝÐUR—umLGBTQIA+ persónuríglæpasögum

Lilja Sigurðardóttir, rithöfundur

Ég trúi því að bókmenntir skipti máli og hafi áhrif. Kannski ekki á augljósasta háttinn þar sem ég þoli almennt ekki bækur sem reyna að hafa áhrif, því predikunartónninn skín alltaf í gegn og gerir sögurnar leiðinlegar. En ég trúi því að bókmenntir hafi áhrif bara með því að vera til og fjalla um það sem þær fjalla um. Sögurnar sem við lesum setjast að í vitund okkar, verða hluti af okkur og hluti af sýn okkar á samfélagið.

En bókmenntir, eins og allt annað í samfélaginu, hefur innbyggða skekkju. Meirihluti skáldsagna fjalla um karla og drengi, þeirra líf og lífsreynslu og eru sagðar út frá þeirra sjónarhorni (sú er allavega raunin í öðrum löndum og hlýtur því að vera raunin hér, án þess að ég hafi talið það) og mjög fáar bækur í meginstraumnum fjalla um líf lesbía, homma, tvíkynhneigðra, trans fólks eða annarra sem tilheyra regnboga hinsegin samfélagsins.

Glæpasagan hefur þó verið hvað skást með þetta, kannski af því að hún tekur sig ekki mjög alvarlega sem bókmenntagrein. Það eru trúlega komin 25 ár síðan að ég rakst á frábæran hinsegin lögreglumann í bók eftir Jonathan Kellerman. Hinn grískættaði, þybbni, örlítið hranalegi en jafnframt eldklári Milo Sturgis var einn fyrsti opni homminn í „main stream” glæpasögu, sem jafnframt ögraði viðteknum hugmyndum um homma. Milo er aukapersóna en besti vinur og sam-

starfsmaður aðalpersónunnar, barnasálfræðingsins Alex Delaware, og fær því talsvert pláss í sögunum og leikur oft lykilhlutverk. Vinátta mannanna er djúp og einlæg og þeir hjálpast að við að leysa flókna glæpi en einnig við að reyna að leysa úr einkamálunum: Alex er alltaf í vandræðum með kærustuna sem sífellt virðist vilja fljúga frá honum en Milo glímir við einelti á lögreglustöðinni auk þess sem hinsegin samfélagið er tortryggið gagnvart honum af því að hann er lögga.

Ég varð næstum bjánalega þakklát fyrir Milo og svo virðist hafa verið um fleiri því fyrsta bókin um þá félaga, When the Bough Breaks, seldist í 80 milljón eintökum eftir að hafa verið hafnað endurtekið í tveggja ára píslargöngu Kellermans á milli útgefenda.

Það þarf ekki að tíunda mikilvægi þess að 80 milljónir manns lesi um lögreglumann sem er hommi og að auki fremur geðþekk og marglaga persóna með sínar lífsglímur sem bæði lúta að því að vera hinsegin en líka að hlutum sem koma því ekkert við, svo sem ofþyngd, en Milo er afskaplega lystugur og fellur sökum annríkis oft í þá freistni að fá sér skyndibita. Þarna erum við að tala um sýnileika sem skiptir máli, þó svo að höfundurinn, Johathan Kellerman, sé ekki hommi sjálfur og persónan sem við kynnumst og tengjum við sé auðvitað skáldsagnapersóna.

En það er ekki bara sýnileikinn sem skiptir máli, það skiptir líka máli að skáldsagnapersónur séu til þess fallnar að gefa lesandanum innsýn í hugarheim fólks sem ef til vill er öðruvísi en

það sjálft og glímir við aðra hluti. Þannig eykur skáldskapur mannlega samkennd og það er nokkuð sem bæði hinn stærri heimur en líka við innan hinsegin samfélagsins þurfum á að halda. Við þurfum öll að geta horft á, hlustað á eða lesið um persónur sem bæði túlka eitthvað úr okkar eigin veruleika en líka úr veruleika sem við þekkjum ekki.

Sú áhersla á að LGBTQ+ höfundar fái aukin tækifæri og sterkari rödd innan bókmenntaheimsins er mikilvæg, því okkar eigin túlkun á okkar veruleika skiptir máli fyrir okkur en getur jafnframt víkkað sýn annarra lesenda á ýmis mál er snúa að sjálfsskilningi okkar og menningu. Þannig er um hina skosku Val McDermid sem hefur orðið einn vinsælasti glæpasagnahöfundur heims án þess að biðjast nokkurn tíma afsökunar á því að hafa hinsegin persónur og þá einkum lesbíur í forgrunni margra skáldsagna sinna. Hefur hún orðið að mikilvægri fyrirmynd fyrir marga vegna þessa og þar á meðal mig. Það er skoðun mín að alls konar höfundar eigi að spreyta sig á því að skrifa um hinsegin persónur og hinsegin líf. Við megum ekki einangra okkur við að krefjast þess að allir sem skrifi um hinsegin mál verði að vera hinsegin, því það mun einfaldlega minnka framboð af lesefni og sjónvarpsefni og leikritum sem sýnir okkar tilvist. Hins vegar eigum við að krefjast þess að rithöfundar vandi sig og skrifi sögur þar sem hinsegin persónur eru settar fram á fjölbreyttan og áhugaverðan máta, að þau brjóti upp staðalmyndirnar og fordómafullar klisjur og að hinseginleikinn sé ekki eina persónueinkenni þeirra. Og ef höfundar eru í vafa um að hinsegin persónur þeirra séu nægilega góðar, að leita þá ráða hjá einhverjum sem tilheyra því samfélagi sem skrifað er um. Það er ekki bara kurteisi gagnvart jaðarsettum hópum sem oft hafa verið skrumskældir í umfjöllun, heldur einfaldlega vönduð vinnubrögð.

Ég trúi því að bókmenntir skipti máli og hafi áhrif. Aðgengi allra að fjölbreyttum hinsegin skáldsagnapersónum byggja upp tilfinningu fyrir því að hinsegin fólk sé hluti af samfélaginu sem á rétt á því að heyrast og sjást. Mikið óskaplega hefðum við nú til dæmis öll gott af því að lesa meira um trans fólk, líf þess og glímur í skáldskap sem gefur okkur tækifæri til þess að setja okkur í þeirra spor í samfélagi sem jafnvel véfengir tilvist þeirra.

Árið 1986 var gerð kvikmynd eftir bók Kellermans When the Bough Breaks en hér skal ekkert rætt um gæði hennar. En það er vissulega stíll yfir plakatinu.

Wanted: Queer Criminals

Crime novels have been a leading book genre when it comes to queering literature. Queer visibility and representation in mainstream literature is unfortunately a rare sight and therefore it is important for writers of all sexualities and gender to be unapologetic in creating more diverse storylines.

Spennuþrungin viðburðaröð með Lilju Sigurðardóttur á Bókasafni Kópavogs

9. ágúst kl. 18

Hinsegin glæpalýður

18. október kl. 20

Glæpsamlega gott jólabókaflóð

6. desember kl. 20 á 27 mathús og bar

KrimmaKviss í Kópavogi

24. janúar kl. 11-15 Hvernig á að skrifa glæpasögu?

24. janúar kl. 20 Wieczór z książką Artysty Miasta Kópavogur Íslenskar glæpasögur í pólskum þýðingum

23. apríl kl. 18 Kanóna íslenskra glæpasagna

Þórhildur

Elínardóttir Magnúsdóttir

FRÁ RÚSSLANDIÁFLÓTTA

Lucy Shtein er ung kona, fædd í Rússlandi árið 1996, sem hlaut íslenskan ríkisborgararétt í vor af mannúðarástæðum. Hún er meðlimur rússneska gjörningahópsins Pussy Riot og aðgerðasinni hjá samtökunum NC SOS Crisis Group sem styðja hinsegin fólk við að flýja frá Norður-Kákasus. Svæðið er afar fjandsamlegt hinsegin fólki sem er ofsótt, beitt ofbeldi og jafnvel myrt vegna hinseginleika síns.

Hjálpar hinsegin fólki að flýja heimaland sitt Helsta viðfangsefni Lucy Shtein í dag eru hjálparsamtökin NC SOS sem aðstoða hinsegin einstaklinga í Norður-Kákasus í Suður-Rússlandi við að flýja svæðið. Tétenía er sennilega best þekkta fylkið af þeim sjö sem eru í Norður-Kákasus. Téténía hefur ratað í heimsfréttir undanfarin ár fyrir baráttu svæðisstjórnarinnar við rússnesk yfirvöld og einstaklega slæma stöðu mannréttinda á svæðinu.

„Þau eru ofsótt. Það eru til sérstök óformleg fangelsi, sérstaklega í Téténíu. Þetta er hræðilega blóðugt svæði … Rússland er land óskrifaðra laga og Téténía lifir eftir sínum eigin lögum. Fólk getur horfið sporlaust þarna, fólki er rænt, jafnvel utan Norður­Kákasus. Ef fólk frá Téténíu reynir að flýja og fer til Moskvu, þau geta rænt fólki frá öllum svæðum Rússlands. Ríkisstjórnin og lögreglan gera ekki neitt, þeim finnst í lagi að Téténía lifi eftir sínum eigin lögum.“

Téténía telst í dag vera eitt hættulegasta svæðið fyrir hinsegin fólk í Rússlandi og víðar. Hinsegin fólk á á hættu að vera myrt af lögreglu eða jafnvel af sinni eigin fjölskyldu líkt og

Lucy greinir frá.

„Það eru tvær tegundir af hættu í Norður­Kákasus. Þú getur verið myrt af lögreglu eða af þinni eigin fjölskyldu.

Það að vera samkynhneigð í Téténíu telst vera mikil skömm fyrir fjölskyldu þína og það þarf að skola burt þessari skömm, þau kalla það að skola burtu með blóði ...“

NC SOS hefur hjálpað yfir þrjú hundruð einstaklingum að flýja Norður-Kákasus en samtökin geta aðeins fjallað opinberlega um tæp 20 þeirra, einkum vegna hræðslu fólks við að deila reynslu sinni og mögulegum afleiðingum þess.

„Þetta fólk á venjulega ættingja sem búa enn í Téténíu, svo dæmi sé tekið. Ef það spyrst út að samkynhneigð manneskja frá Téténíu hafi flúið land og sé að tala um reynslu sína, þá munu þeir ræna ættingjum þeirra, þeir munu pynta þau.“

Flúði Rússland í dulbúningi

Lucy hefur mótmælt stjórnarfari Pútíns í Rússlandi af miklum krafti frá árinu 2015. Árið 2017 bauð hún sig fram sem óháður frambjóðandi í sveitarstjórnarkosningunum í Moskvu og hlaut kjör til fimm ára. Að vera stjórnmálamaður í minnihlutastjórn í Rússlandi er hægara sagt en gert og Lucy sætti mikilli kúgun vegna stjórnmálaskoðana sinna.

„Þegar ég gekk til liðs við Pussy Riot versnaði það og ég var fangelsuð nokkrum sinnum. Við vorum síðar ákærðar, ég og Maria Alyokhina, kærastan mín, úr Pussy Riot og eyddum um ári í stofufangelsi áður en við flúðum Rússland dulbúnar sem matarsendlar.“

Líkt og hún segir sjálf frá þá slapp Lucy úr stofufangelsi í Rússlandi í mars 2022 dulklædd sem matarsendill. Búninginn hafði hún pantað á netinu og fengið sendan heim. Kærastan hennar, Maria Alyokhina, einn af stofnmeðlimum Pussy Riot flúði Rússland með sama máta nokkrum mánuðum á eftir Lucy.

„Maria átti engin skilríki og ég átti erlent vegabréf sem hafði runnið út, það var aðeins gilt í nokkra mánuði og þar sem við erum á lista yfir eftirlýsta í Rússlandi þá getum við ekki fengið neitt framlengt eða fengið ný skilríki. Þannig að við fórum frá Rússlandi án skilríkja.“

Þakklát fyrir ríkisborgararéttinn

Lucy hlaut íslenskan ríkisborgararétt núna í maí að tillögu allsherjar- og menntamálanefndar Alþingis sem tekur fyrir umsóknir um ríkisborgararétt.

Maria, kærastan hennar, hlaut einnig ríkisborgararétt á sama tíma. Það var listamaðurinn Ragnar Kjartansson sem hjálpaði þeim í ferlinu og hvatti þær til þess að koma til Íslands en Lucy og

Maria kynntust Ragnari eiginlega fyrir tilviljun þegar hann kom til Moskvu til að opna listasýningu. Sameiginlegur vinur þeirra vildi að þau myndu öll hittast og urðu sú kynni afar afdrifarík.

„Við héldum sambandi við hvert annað og eftir það vorum við handteknar nokkrum sinnum, fórum í fangelsi í fimmtán daga og svo aftur í fimmtán daga, og svo byrjaði stríðið. Öll voru að segja okkur að fara og Ragnar var mjög stressaður og hafði áhyggjur af okkur. Hann sagði okkur að koma til Íslands og að þau myndu hjálpa okkur að flýja frá Rússlandi.“

Ragnar benti þeim á að hægt væri að leggja fram umsókn um íslenskan ríkisborgararétt til Alþingis undir ákveðnum kringumstæðum, sérstaklega ef enginn önnur leið til ríkisborgararéttar eða dvalarleyfis stæði þeim til boða. Lucy og Maria gerðu það og bárust þær fregnir í maí að umsókn þeirra hefði verið tekin til greina af nefndinni og samþykkt. Aðspurð segist Lucy mjög þakklát fyrir ríkisborgararéttinn.

NC SOS samtökin styðja hinsegin fólk í að flýja Norður Kákasus svæðið í Rússlandi. Þau sem vilja styðja við starf NC SOS geta skannað QR kóðann hér til hliðar sem leiðir inn á styrktarsíðu samtakanna. Áhugasömum er einnig bent á viðburð Lucy Shtein/NC SOS á Hinsegin dögum.

Fleeing Russia

Interview with Lucy Shtein, a Russian activist and member of Pussy Riot on her work with NC SOS, an organization that assists queer individuals in fleeing the North Caucasus region in Russia, as well as her recent Icelandic citizenship.

Myndir úr einkasafni

„Hluti af faðir vorinu var að ég væri ekki hommi. Bænin endaði alltaf á „Og eigi leið þú oss í freistni, heldur frelsa oss frá öllu illu, því að þitt er ríkið, EKKI L ÁTA MIG VERA HOMMI, að eilífu. Amen“

Ein saga - eitt skref er samvinnuverkefni Samtakanna ’78 og þjóðkirkjunnar undir forystu Samtakanna. Fyrsta skre ð var að safna reynslusögum hinsegin fólks af samskiptum sínum við kirkjuna síðustu óra áratugi, í því skyni að geta lært af sögunni.

Á síðu verkefnisins má nna brot af þeim frásögnum sem safnað hefur verið síðustu ár.

Skannaðu QR kóðann og hlustaðu á frásagnirnar einsagaeittskref.is

Hanna Katrín Friðriksson

FRELSIÐ VERÐUR EKKI BÆLT NIÐUR

Á sama tíma og pólitískt bakslag gegn réttindum hinsegin fólks ryður brautina fyrir vaxandi forræðishyggju og afturhaldssemi víða um heim sendi Alþingi Íslands frá sér sterk, mikilvæg og jákvæð skilaboð á lokadegi þingstarfa í vor með því að samþykkja nær einróma frumvarp mitt um bann við svokölluðum bælingarmeðferðum á hinsegin fólki. Alþingi hefur þar með staðfest með lögum að það má ekki þvinga fólk, skaða eða meiða til að reyna að breyta eða bæla niður kynhneigð þess, kynvitund eða kyntjáningu.

Þegar ég lagði málið fram fékk ég gríðarlega sterk viðbrögð. Þau voru alls konar, flest jákvæð og sum sár. Ég geymi með mér frásagnir sem mér hefur verið trúað fyrir af fólki sem hefur verið misþyrmt andlega eða líkamlega í þeim tilgangi að troða því í box sem er öðru fólki þóknanlegt. Önnur viðbrögð voru líka fyrirsjáanleg, þau að þetta frumvarp hlyti að vera óþarfi. Ég skil vel að fólk sem ekki þekkir til eigi erfitt með að trúa því að svona skelfilegt athæfi viðgangist hér á landi en jafnvel þar er skautað yfir aðalatriði málsins sem er það að misbeiting af þessu tagi, svonefndar bælingarmeðferðir, hefur til þessa ekki varðað við lög hér á landi. Því þurfti að breyta.

Nýjar og gamlar hamfaraspár

Við lifum tíma þar sem víða er sótt að lýðræðislegum gildum, frjálsræði og frelsi fólks. Ekki bara í fjarlægum heimshlutum, heldur líka hér í Evrópu. Það er full ástæða til að tengja punktana saman, þeir segja mikilvæga sögu. Bakslagið í málefnum hinsegin fólks kemur nefnilega ekki úr neinu tómarúmi. Það er nátengt sókn að sjálfsákvörðunarrétti kvenna, við getum tengt það við aðför að jafnrétti kynjanna og við getum tengt það við innrás í frjáls lýðræðisríki, svo dæmi séu tekin. Þetta tengist allt því sama, þörfinni til að halda fólki í ótta, að búa til sameiginlega óvini, að halda fólki uppteknu við annað en þá frumskyldu stjórnvalda að tryggja hag allra þegna. Það er einfaldlega þannig núna að víða um heim stendur hinsegin fólk í fylkingarbrjósti í baráttu um frelsi einstaklingsins og það varðar okkur öll. Í minningunni virðast fleiri mannsaldrar síðan samkynhneigðum var meinað að ganga í hjónaband hér á landi. Í raunheimum eru þó aðeins 15 ár liðin frá því að ný hjúskaparlög tóku gildi sem heimiluðu hjónaband tveggja einstaklinga af sama kyni. Mikilvægi þeirrar réttarbótar fyrir fjölda fólks er öllum kunnugt. Minna fer fyrir upplifun fólks af þeim hamfaraspám sem andstæðingar lögðu áherslu á í aðdraganda breytinganna en samkvæmt þeim yrði höggvið að rótum samfélagsins þar sem konum og körlum yrði hreinlega úthýst úr

hjónabandinu. Gott ef ekki stigu fram konur sem óttuðust að þær yrðu ekki lengur konur, ef samkynhneigðir fengju að verða hjón í lagalegum skilningi. Hamfarirnar urðu auðvitað ekki. Samfélagið er fullt af gagnkynja hjónum og líka hinsegin hjónum. Samfélagið er líka áfram fullt af gagnkynhneigðu fólki sem og lesbíum og hommum og alls konar öðru hinsegin fólki. Munurinn er að nú njótum við öll þeirra réttinda að geta gengið í hjónaband.

Fyrir okkur sem munum þessa tíma kveður nú við óþægilega kunnuglegan tón í þeim harða áróðri sem dynur á trans fólki þessa dagana. Þar kvikna aftur til lífsins alls konar fullyrðingar sem við héldum að við hefðum kveðið endanlega í kútinn með réttindabaráttu samkynhneigðra á árum áður. Fullyrðingar þar sem fordómar drupu af hverju orði, þar sem samkynhneigðir voru álitnir til marks um hnignun mannkyns, eyðileggjandi menningu, trú og allt sem hægt var að telja upp heilagast, þar með talið þetta með hjónabandið sem átti að enda á öskuhaugum sögunnar ef samkynhneigðir fengju að giftast. Heimurinn var hreinlega að farast, að mati heimsendaspáfólksins. Og nú er vitleysan endurtekin, örlítið breytt en markmiðið það sama. Og enn geltir sama fólkið hæst enda bítur hvorki á það sannleikur né rökhyggja.

Mikilvægi lagalegra réttinda

Þrátt fyrir góða stöðu okkar í alþjóðlegu samhengi þekkjum við það öll að andstæðingar hinsegin fólks finnast sannarlega hér á landi. Þeir eru háværir en það jákvæða er að fjöldinn er í engu samræmi við hávaðann. Og við eigum vopnin til að takast á við þessa afturhaldsseggi. Við eigum t.d. Samtökin ’78 sem eru fjölmenn og sterk, öfugt við þessa fámennu öfgahópa sem öskra sig hása og heimta afturhvarf til fortíðar. Mannauðurinn í hinsegin samfélaginu er engu líkur! Þingheimur stóð nær allur að samþykkt bælingarfrumvarpsins, 53 þingmenn voru á græna takkanum, 3 á þeim gula. Við eigum öfluga bakhjarla úti um allt í samfélaginu. Hættan er þó sú að þögli meirihlutinn, sem nú er engin ástæða til að ætla annað en að styðji okkur, verði ragur við að taka þátt í umræðunni þegar hrópin í þessum fámenna öfgahópi eru sem háværust. Þess vegna er fræðsla og sýnileiki áfram svo nauðsynleg. Þar stöndum við sterk saman og þess vegna er bjart framundan.

Staðreyndin er auðvitað sú að heiminum hefur aldrei staðið minnsta ógn af frelsi. Þau sem nú sækja harðast fram gegn trans fólki kæra sig hins vegar ekkert um lærdóm sögunnar heldur vilja reyna enn og aftur að þröngva sinni eigin forpokuðu heimsmynd upp á annað fólk. Þess vegna þurfa frjáls lýðræðisríki eins og Ísland að tryggja lagaleg réttindi hinsegin fólks. Þess vegna er svo mikilvægt að hinsegin samfélagið standi allt á bak við trans fólk sem stendur núna í broddi fylkingar í baráttunni fyrir frelsi og mannréttindum. Tíðarandinn getur sveiflast til, en lagalegum réttindum er erfiðara að hnekkja átakalaust. Sú hugsun er auðvitað grunnvöllurinn undir ILGAkortinu sem sýnir réttindi og lagalega vernd hinsegin fólks í mismunandi löndum. Bælingarmálið mitt er lítil en mikilvæg varða á þessari vegferð. Ekki síst vegna þess að ólíkt því sem sumstaðar hefur verið, þá nær bælingarbannið til trans fólks rétt eins og annarra í hinsegin fjölskyldunni okkar.

Það er mikilvægt að staldra við um stund og fagna þessum áfanga sem og hinsegin hátíðinni okkar í ár en baráttan er sannarlega ekki búin.

Gleðilega Hinsegin daga!

There Is No Repressing Freedom

At the same time as queer rights are being targeted by politicians around the world with conservative, right wing rhetoric and authoritarianism, the Icelandic Parliament sent out a strong, important message on the last day of the Session this spring by almost unanimously approving a bill that bans conversion therapy for queer people. It was not long ago that gay people could not get married, and despite the usual rhetoric of impending doom when basic human rights are enshrined into law for queer people, the world has not ended yet and is unlikely to do so with the passing of this latest bill.

The truth is that the world has never been threatened in the least by freedom. Those who now charge forth in the harassment of trans people have shown that they have no interest in learning from history but want to, once again, push their narrow-minded worldview onto the rest of humankind. It is therefore important that the entire queer community shows up for our trans siblings and support them against these attacks on basic human rights.

Courtney Brooks

It was in the painting room when I met my first love. Before I met her, I saw her painting. I was mesmorized. I had to know who painted it. So, my roommate introduced us. From the moment we met I knew there was something more than just a friend crush. There was admiration and effortless laughter and butterflies and … confusion. I remember biking around campus asking myself if I could do this. Could I date a woman? Could I choose this path? Would my family accept it? All the question marks hanging in the air were weightless in comparison with the pull of desire to be with this person. So, I dove in, and I am so grateful it all happened.

Sjöfn Asare

Ég kynntist kynseginleika hægt. Ég lærði að það ákveður enginn nema þú sjálfur hvernig þú skilgreinir þig. Ég lærði að meginstraumsfegurð er kapítalísk vitleysa byggð á nýlendustefnu og kúgun. Samfélag hinsegin fólks opnaði heiminn minn og það að sjá endalaust af allskonar hinsegin líkömum kenndi mér að við erum fallegasta fólk í heimi, við sem erum til á jaðrinum en þó í miðju okkar eigin veruleika.

Regn Sólmundur

Ég er fyrst núna að finna fyrir djúpri ást gagnvart líkamanum mínum. Við höfum verið góðir vinir lengi, ég og líkaminn minn, og ég hef alltaf elskað hann – því ég veit að hann er að gera sitt besta til að halda mér á lífi. Hinsvegar var það ekki fyrr en ég byrjaði á testósteróni fyrir tveimur mánuðum að ég virkilega fór að fagna honum, líkamanum mínum. Þetta var eins og vinátta sem þróast út í ástríðufullt ástarsamband. Ég vakna á hverjum degi og alltaf er eitthvað nýtt sem ég tek eftir, sem lætur hjartað mitt syngja úr gleði og ég fæ stundum fiðrildi í magann. Það er svo fallegt að vera til, að minnsta kosti stundum!

Laura Clark

It took 19 years to admit it. Emma caught me totally off guard, as we registered for the same courses at university. Our eyes met across the hall, and we held each other’s gaze. My body simultaneously froze, yet burned, as only in clichés and films. It was this mutual attraction, and development that made me come to acknowledge this part of me, and to admit to myself, this version, which I hadn’t yet accepted, let alone understood, this new dimension of myself.

Silja Björk Björnsdóttir

Hún hélt utan um mig á miðju dansgólfinu, mjaðmirnar okkar hreyfðust í takt. Við kysstumst og tilfinningin var ólýsanleg, eins og milljón fyrstu kossar í einu. Hún var svo sæt, svo falleg og alls ekki hinsegin. Fyrir henni var þetta fyndið, bara eitthvað rugl á djamminu til að fá fría drykki en fyrir mér var þetta staðfesting á því sem ég hafði alltaf vitað – ég elska stráka og ég elska líka stelpur.

Helga Haralds

Við systkinin vorum sett í pössun í eitt skipti þegar ég var átta eða tíu ára, til dóttur nágrannahjónanna. Una var með ofsalega fallegt, sítt, rautt og hrokkið hár og mig langaði að ganga í augun á henni. Ég lokaði mig af inn í hjónaherbergi og klæddi mig í leðurjakkann af pabba og gerði mig tilbúna til að flytja smellinn Gullvagninn með Björgvini Halldórssyni. Ég fór fram og setti lagið í gang og með mikilli innlifun mæmaði ég „Sendu nú vagninn þinn að sækja mig“. Mér fannst ég svo eitursvöl í leðurjakkanum af pabba, búin að setja smá vatn í stutta hárið og sleikja það til hliðar. Leðurjakkinn hans pabba var allt of stór en samt passaði hann einmitt á mig.

Ljósmynd: Sunna Ben

Bríet Blær Jóhannsdóttir

Ég man ennþá daginn sem ég fór í brjóstaaðgerðina. Ég var mjög spennt sem á þeim tímapunkti var óvenjulegt enda höfðu þessir mörgu mánuðir af covid ekki boðið upp á mikið til að hlakka til. Ég man að ég lá á skurðborðinu og vinalegur læknir segir mér að ég sofni eftir smá en ég hugsa: „Hvernig? Hvernig á ég að geta sofnað?“ Ég blikka augunum og þeir eru farnir. Ég lít niður og sé þau og þó að brjóstin mín séu bólgin og plástruð er ég komin einu stóru skrefi nær því að vera ég.

Lana Kolbrún

Ég uppgötvaði hinseginleikann í sjálfri mér þegar ég var átta ára. Þá tók ég í fyrsta skipti eigin ákvörðun um sjálfa mig og fékk að klippa síða hárið stutt. „Drengjakollurinn” varð fyrsta hamingjuskrefið fyrir lítinn upprennandi butchnörd sem hafði aldrei viljað vera í pilsum og kjólum en ferðaðist um heiminn á reiðhjóli með fótbolta á bögglaberanum. Hinseginleikinn frelsaði mig frá leiðindum kynhlutverksins sem samfélagið ætlaði stúlkum og konum fyrir 50 árum þegar ég var að vaxa úr grasi. Hinseginleikinn veitti mér þrótt og fyllti mig mótspyrnu gegn þröngum kössum. Hann hefur alla tíð verið kompásinn sem vísar mér veginn, þótt stundum hafi það verið það erfitt. Hinseginleikinn er glugginn minn, með frábæru útsýni yfir lífið. Hann er annað sjónarhorn, krafturinn innra með mér, kjarnorkuverið mitt.

Birta B. Kjerúlf

Fyrir röð tilviljana sat ég uppi með tvo miða á tónleika en engan til að fara með. Ég sat inni á átta manna hostelherbergi í París og undirbjó mig undir að fara ein. Síðastliðnar fimm nætur hafði nýtt fólk gengið inn og út og ekki eitt þeirra hafði heilsað mér. Mér þótti það einmanalegt. Hins vegar heilsaði þessi nýja manneskja mér um leið og hán sá mig og brosti. Fallegra bros hafði ég varla séð. Eftir örstutt spjall bauð ég háni með mérá tónleikana. Ég kveið svarinu en áður en tilfinningarnar náðu tökum á mér var hán búið að svara: „Já, ég er til.“ Við áttum samtals fimm magnaða klukkutíma saman í París. Í heillri borg af fólki kom hán inn í herbergi til mín. Einhvern veginn tekst okkur alltaf að finna hvert annað, hvar sem er.

Sasi

Það var daginn eftir skólaball úti á landi. Við vorum þægilega þunn og ákváðum að fara í sund. Ég var sendur eftir vinkonu okkar sem bjó í hinum enda heimavistarinnar og drap á dyr. Hurðina opnaði fallegasti maður sem ég hafði séð og hatrammri baráttu við eigin kenndir lauk með skilyrðislausri uppgjöf gagnvart ástinni. Af litlum neista varð bál sem logaði bjart og stjórnlaust og læsti sig í okkur þar til skömmin neyddi hann inn í skápinn og mig út úr honum. Fræin sem við sáðum í sviðna jörð lifðu þó af og blómstruðu að lokum, hvort á sinn hátt.

Vilhjálmur B. Bragason

Það er svo mikilvægt að skilja hver maður er. Og það er það sem að vera hinsegin felur í sér. Annars væri maður líka segin og guð má vita hvað það er.

Minning um vin, minning um drottningu

Steven Þór

Steven Þór Grygelko, einnig þekktur drottningin Heklina, var pin County í Minnesota í Bandaríkjunum og var sonur hjónanna Stanleys og Kristínar Grygelko. Kristín, móðir hans, var íslensk. Steven lést langt fyrir aldur fram, í London 3. apríl legt andlát sitt hafði hann dvalið á Íslandi og hitt hér gamla vini og kunningja. Andlát hans var mörgum mikið áfall og harmur en hann var aðeins 55 ára að aldri.

Ég kynntist honum árið 1984, þegar hann var sautján ára gamall og kom hingað til lands til að tengja sig við lenskar rætur sínar. Hann var fallegur gjafi. Steven skap borgarinnar nir tókum honum opnum örmum. Þau ár sem hann dvaldi hér legt. Hann var

Myndatexti: Heklina og Hrafnhildur Gunnars dóttir á stóra sviðinu á Hinsegin dögum 2005

Mynd: Anita Bowen

vísu. Þar mátti finna dragdrottningar, kónga og ýmist frægðarfólk, sem slóst um að komast inn og að kjötkötlunum, troða upp, láta sjá sig og sjá aðra. Meðal þess frægðarfólks sem sótti staðinn heim má til dæmis nefna Lady Gaga og John Waters. Ég varð vitni að þessu æði þegar ég dvaldi hjá Heklinu um mánaðarskeið árið 1997, þar sem ég fékk að upplifa havaríið og karnivalið sem var hafið í stigvaxandi gleðisprengju. Þarna vorum við Steven, ásamt mörgum öðrum, að fagna nýju lífi með nýju HIV-lyfjunum sem voru komin til bjargar okkur „syndugu“ hommunum.

Steven lét mikið til sín taka innan hinsegin samfélagsins, hann tróð upp á ótal góðgerðarsamkomum og var áberandi í gleðigöngum víðs vegar í Bandaríkjunum og skapaði ótal tækifæri fyrir ungt og upprennandi draglistafólk af öllum kynjum. Eða eins og Bay Area Reporter greindi frá árið 2008: „Hinar vikulegu sýningar voru í raun einstaklega hinsegin gjörningar sem snertu á málefnum sem tengdust stjórnmála-, félags-, kynþátta- og kynjadeilum samtímans. Með þeim henti Heklina út reglubókinni um hvað það þýddi að vera drag performer, sýningarnar voru meira en bara strákar í kjólum sem mæmuðu poppballöður. Heklina bauð ekki bara dragdrottningum á sviðið, hún bauð einnig kvenkyns flytjendum og dragkóngum að deila með sér sviðinu. Síðan snemma á tíunda áratugnum hefur Heklina verið máttarstólpi í hinsegin næturlífi Bay Area.”

um tíma módel í Myndlista- og handíðaskólanum, vann sem þjónn á kínversku veitingahúsi á Laugaveginum og söng um tíma með okkur hommunum í karlakórnum Vormönnum Íslands.

Þegar Steven flutti aftur til Bandaríkjanna settist hann að í San Francisco. Þar skapaði hann dragdrottninguna Heklinu en nafnið valdi hann til heiðurs hinu dulúðuga eldfjalli Heklu og íslensku ættjörðinni. Árið 1996 fékk Steven svo aðstöðu á hinum fræga hommabar The Stud á þriðjudögum, þar sem hann skapaði dragsenu sem átti eftir að slá rækilega í gegn. Hann fékk til sín hóp af fólki og til varð dragklúbburinn Trannyshack. Hróður Trannyshack átti síðar eftir að berast langt út fyrir San Francisco-svæðið, langt út fyrir hinsegin samfélagið og varð klúbburinn raunar frægur á lands-

Steven kom margsinnis til Ísland á síðustu árum. Fyrst til að hvíla sig á draginu og stórborgarlífinu en seinna kom hann að troða upp á Hinsegin dögum. Hann kom líka til að endurnýja kynnin við gamla vini og tengjast íslensku rótunum á ný. Það er mikill sjónarsviptir og söknuður að góðum vin. Okkar síðustu orðaskipti í síma voru einmitt í hans anda:

„How could you! You bitch! What about me?“

eftir að hann frétti að ég væri að flytja úr Vesturbænum í Árbæ því að hann gisti reglulega þar hjá mér en henni Heklinu leist ekkert á blikuna að gista svona langt frá miðbænum. Svo hlógum við okkar vanalega tröllahlátri yfir þessu. Ég vil minnast Stevens sem gleðigjafa og litríks vinar. Ég minnist hans svarta húmors og greindar. Ég minnist endalausra hlátraskalla, gleði og gefandi samveru.

Blessuð sé minning þín, elsku Steven, elsku Heklina.

Lag Hinsegin daga 2023 Siggi Gunnars ræðir

við Unu Torfa

Una Torfa stimplaði sig rækilega inn í íslenskt tónlistarlíf í fyrra. Í upphafi ársins sendi hún frá sér sína fyrstu EP-plötu, Flækt, týnd og einmana, sem vakti mikla athygli en lög af henni hlutu talsverða spilun í útvarpi ásamt laginu „Fyrrverandi“ sem hún sendi frá sér síðla árs. Una var dugleg að spila víða um land og kom meðal annars fram á Iceland Airwaves við góðar undirtektir. Athygli vakti að Una samdi sum lögin sín til kvenna en hún er tvíkynhneigð og hefur talað um hinseginleika sinn í viðtölum. Það var því engin spurning hvert átti að leita eftir lagi Hinsegin daga í ár.

„Ég fann fyrir mikilli ábyrgðartilfinningu þegar ég tók þetta verkefni að mér. Annað tvíkynhneigt fólk kannast eflaust við tilfinninguna um að vera ekki talið nógu hinsegin, að eiga stundum erfitt með að finna sér pláss í baráttunni og menningunni, sérstaklega þegar fólk er í sambandi við manneskju af gagnstæðu kyni. Mér finnst frábært að fá þetta tækifæri til að standa uppi á sviði og vera ég sjálf, með minn geggjaða kærasta með mér í allri undirbúningsvinnunni og flutningnum,“ segir Una þegar hún er spurð út í tilfinninguna við að taka það verkefni að sér að semja lag Hinsegin daga.

Mjög erfitt að semja lag Hinsegin daga í ár

Hún segir að það hafi verið mjög erfitt að semja lagið og að hún hafi í raun ekki vitað hvar hún ætti að byrja. Eins og áður sagði var kærasti Unu, Hafsteinn Þráinsson eða Haffi, með í ferlinu en þau eru ekki bara par heldur líka samstarfsfólk.

„Við hittumst í stúdíóinu og byrjuðum að semja, fyrst datt mér ekkert í hug nema angurværar hugleiðingar um hvað það getur verið erfitt að vera öðruvísi, að vera stöðugt krafin um útskýringar beint og óbeint á því hver maður er í raun og veru. Ég byrjaði að skrifa texta við lagið en útgangspunkturinn var of neikvæður, fannst mér. Ég vildi semja baráttusöng sem byggir brýr og fær fólk til að brosa, trúa og þora og þessi texti var ekki þesslegur,“ segir Una sem þurfti að gera hlé á sköpunarferlinu til þess að spila á tónleikum.

„Ég rauk út í bíl og skaust á gigg og kom svo beint aftur upp í stúdíó þar sem við Haffi ákváðum að byrja bara upp á nýtt. Ný laglína varð til og morguninn eftir settist ég niður á kaffihúsi, hlustaði á upptöku í símanum þar sem ég hummaði lagið og ég skrifaði nýjan texta sem ég er stolt af.“

Una segir að lagið sé fyrir okkur öll. „Það er áminning um hvað það ætti að vera einfalt að standa með þeim sem krefjast einskis annars en að fá að vera til og leita að hamingjunni. Þetta er lag um vináttu, samstöðu, stolt og hreina, tæra gleði. Ég vona svo innilega að fólk hafi gaman af, að lagið hreyfi við þeim sem hlusta og helst vona ég að einhver syngi með og dansi þegar ég spila það með hljómsveit á stóra sviðinu eftir Gleðigönguna, það væri algjör draumur,“ segir Una og eins og áður sagði vonast hún til að lagið byggi brýr.

„Ég vil að lagið minni fólk á að við erum öll að leita að því sama, við viljum bara fá að tilheyra, vera elskuð af fólkinu okkar og fá að láta gott af okkur leiða í þessu litla, stutta lífi.“

Ný plata í bígerð

Það er annars nóg framundan hjá þessari öflugu og flottu listakonu, meðal annars ný plata. „Haffi er að hjálpa mér með þessa nýju tónlist eins og hann gerði með lagið mitt Fyrrverandi. Við erum með stærri útsetningar en á síðustu plötu, fleiri hljóðfæri og breiðara sound en inn á milli verða líka lög sem eru í mjög einföldum búningi. Mér finnst það svo fallegt og skemmtilegt,“ segir Una sem bætir við að hún ætli að halda áfram að spila sem víðast og prófa alls konar nýja hluti í þeim efnum.

Töfraorka yfir Hinsegin dögum

Unu þykir vænt um Hinsegin daga og eins og svo margt hinsegin fólk á hún góðar minningar frá hátíðinni. „Fyrsta árið eftir að ég var komin almennilega út úr skápnum efndi mamma til þess að við fjölskyldan færum í bröns fyrir gönguna og svo saman niður í bæ. Mér þótti svo vænt um það og núna er þetta órjúfanlegur hluti af hátíðahöldunum. Í fyrra fékk ég líka að spila í Hljómskálagarðinum og átti algjört draumakvöld eftir það þar sem ég kynntist nýjum vinum sem eru svo nánir mér í dag. Það svífur einhver töfraorka yfir vötnum á Hinsegin dögum og ég hvet öll til að koma og vera með, sérstaklega þau sem hafa aldrei komið áður,“ segir Una sem segist finna fyrir svo miklu stolti þegar hinsegin fólk gengur saman og berst fyrir réttindum sínum með því að hafa gaman og sýna hvað lífið geti verið fallegt þegar öll fá frelsi til þess að vera þau sjálf. Hún vonar að öll skemmti sér vel á Hinsegin dögum og gleymi ekki gleðinni. „Samhliða öllum mikilvægum framförum í stjórnsýslunni og baráttunni við bakslagið megum við aldrei gleyma gleðinni, aldrei gleyma því hvað það er fallegt þegar fólk lætur ljós sitt skína og hvað það er mikilvægt að lyfta því upp. Skemmtið ykkur vel, verið nákvæmlega eins og þið viljið vera og veljið alltaf ástina fram yfir óttann.“

An Anthem That Builds Bridges

Una Torfadóttir certainly established herself as a rising star with her debut singer-songwriter album early last year, Flækt, týnd og einmana, which included songs written to other women, as Una identifies as bisexual. Una participated heavily in last year’s pride, performing at the outdoor concert and opening ceremony. So she was up for the task when she was asked to write this year’s Pride Song, but also acknowledges the responsibility of such a project.

“Bisexual people probably recognise the feeling of not being queer enough. To have a hard time staking their claim in the fight and the culture, especially if they’re in a relationship with someone of the opposite gender,” says Una, who struggled when writing the lyrics.

“I didn’t know where to start,” she admits, but soon found her way, resulting in a song about the sense of belonging and being loved. “I wanted to write an anthem that builds bridges, brings a smile to people’s faces, and inspires faith and courage.”

Þú ert stormur

Ef ég dett

Viltu lyfta mér upp?

Viltu leiða mig

Í gegnum þetta’ allt

Ég vil hlaupa hratt og vil ekki gera það ein

Ég vil ekki vera ein

Ég vil ekki vera ein

Viltu öskra með mér út í myrkrið?

Viltu dansa hér langt fram á nótt?

Grenja svo úr hlátri

Enginn skilur neitt

Viltu svara mér þegar ég hringi?

Viltu hlusta’ á mig tala í hringi svo lengi að við sofnum og leysum ekki neitt

Því ég þarf ekki svör

Ég þarf engin ráð

Ég vil bara að við

Getum verið við sjálf

Ef ég dett

Viltu lyfta mér upp?

Viltu leiða mig

Í gegnum þetta’ allt

Ég vil hlaupa hratt og vil ekki gera það ein

Ég vil ekki vera ein

Ég vil ekki vera ein

Komdu og sýndu þeim allt sem þú getur

Taktu endalaust pláss, þú ert stormur

Vindur sem að þýtur

Um loftin eins og fugl

Ég skal svara þér þegar þú hringir

Ég skal hlusta á þig tala í hringi svo lengi að þú sofnar, ég skelli aldrei á

Því þú þarft ekki svör og þú þarft engin ráð

Þú þarft byr undir báða vængi

Þú þarft ljós, þú þarft pláss

Stattu upp, hafðu hátt

Þú ert frjáls

Ef ég dett

Viltu lyfta mér upp?

Viltu leiða mig

Í gegnum þetta’ allt

Ég vil hlaupa hratt og vil ekki gera það ein

Ég vil ekki vera ein

Ég vil ekki vera ein

Hvað sem þeim finnst og þau segja

Þarftu ekki að breyta neinu

Finndu stoltið, vertu þú Það er enginn til sem veit allt betur

Enginn annar sem að getur

Fundið þig og hleypt þér út

Ef þú vilt

skal ég lyfta þér upp

Ég skal leiða þig

Í gegnum þetta’ allt

Fljúgum hátt og hratt

Við þurfum ekki að vera ein

OPNUNARHÁTÍÐ HINSEGIN DAGA

Þriðjudaginn 8. ágúst, kl. 20:00 Tuesday 8 August, 8 pm

Okkar árlega

ættarmót

Keyrum Hinsegin daga í gang með pompi og prakt og njótum dýrmætrar samveru með hinsegin stórfjölskyldunni!

Húsið opnar kl. 19:00 og verða tilboð á barnum fyrsta klukkutímann. Dagskráin hefst kl. 20:00 en þar munu ólíkar kynslóðir mætast í fjölbreyttum atriðum sem hita okkur upp fyrir frábæra viku. Við klárum svo kvöldið á sveittu dansgólfinu, með Huldu Luv Dj., í það minnsta fram að miðnætti.

Fram koma: Una Torfadóttir, Faye Knús, Omari Wiles, Monster Babylon, Hinsegin kórinn undir stjórn Helgu Margrétar Marzellíusardóttur, danshópur Hinsegin daga og ýmis fleiri. Hátíðarræðu ársins flytur Ólöf Bjarki Antons, formaður Trans Íslands.

Stjórnandi opnunarhátíðar er Ástbjörg Rut Jónsdóttir.

ReykjavíkOpeningPrideCeremony

Gamla bíó, Ingólfsstræti 2a

Our Annual Queer Family Reunion

A pure beauty of freedom!

The doors opens at 7 pm with drinks on happy hour. At 8 pm, we officially start the festivities followed by performances from some of our fantastic local entertainers as well as distinguished guests.

Come, meet the family and partake in the festivities.

Miðar / Tickets

Standandi: 1.900 kr.

Sitjandi: 3.300 kr.

Takmarkað sætaframboð!

Standing: 1,900 ISK

Seated: 3,300 ISK

Limited number of seats!

Miðastefna Hinsegin daga

Hinsegin dagar bjóða upp á fjölmarga ókeypis viðburði. Í öðrum tilvikum er aðgangseyri stillt í hóf. Við viljum ekki að aðgangseyrir á opnunarhátíð eða lokaball sé útilokandi fyrir neitt okkar, svo ef þú treystir þér ekki til að greiða fyrir miða getur þú óskað eftir frímiða í gegnum hinsegindagar. is/frimidi (fyrir 7. ágúst).

Admission Policy

Reykjavík Pride offers many free events during the festival. At other events, we try to keep the ticket cost moderate. We don’t want anyone to miss the Opening Ceremony or Official Closing Party due to ticket cost, so if you are not able to pay the entrance fee you can request a free ticket via reykjavikpride.is/free-ticket (before 7 August). Please respect that this option is only intended for members of the queer community.

Miðastefna Hinsegin daga

Hinsegin dagar bjóða upp á fjölmarga ókeypis viðburði. Í öðrum tilvikum er aðgangseyri stillt í hóf. Við viljum ekki að aðgangseyrir á opnunarhátíð eða lokaball sé útilokandi fyrir neitt okkar, svo ef þú treystir þér ekki til að greiða fyrir miða getur þú óskað eftir frímiða í gegnum hinsegindagar. is/frimidi (fyrir 7. ágúst).

Admission Policy

Reykjavík Pride offers many free events during the festival. At other events, we try to keep the ticket cost moderate. We don’t want anyone to miss the Opening Ceremony or Official Closing Party due to ticket cost, so if you are not able to pay the entrance fee you can request a free ticket via reykjavikpride.is/free-ticket (before 7 August). Please respect that this option is only intended for members of the queer community.

Lokahóf

Komið og verið með á lokahófi Hinsegin daga.

Íslenskir hinsegin plötusnúðar og fjölbreytt lifandi atriði til að rífa upp stemninguna en umfram allt rými til að sleppa sér aðeins, njóta samverunnar á dansgólfinu og ljúka Hinsegin dögum með stæl.

Miðasala og nánari upplýsingar á hinsegindagar.is.

Miðar / Tickets Forsala á tix.is: 2.000 kr.

Við hurð: 3.000 kr.

Online early birds: 2,000 ISK. Door price: 3,000 ISK

The OfficalReykjavík Pride Closing Party

Closing Party

Escape to the dance floor with the community at Reykjavík Pride’s closing party.

Local queer DJs, and live acts to raise the roof even higher, but most importantly, a space to let loose and enjoy being in community on the dance floor.

Tickets and more info at reykjavikpride.is

Laugardaginn 12. ágúst, kl. 22:00 – 03:00 Saturday 12 August, 10 pm – 3 Iðnó, Vonarstræti 3

LOKAHÓF HINSEGIN DAGA

GLEÐIGANGAN ReykjavíkPride Parade

Frá Hallgrímskirkju

Saturday 12 August, at 2 pm

Laugardagurinn 12. ágúst kl: 14:00

From Hallgrímskirkja Church

Hápunktur Hinsegin daga

Gleðigangan er hápunktur Hinsegin daga. Í henni sameinast hinsegin fjölskyldan, ásamt stuðningsfólki, í ákalli um sýnileika, kröfu um meiri réttindi og áminningu um þau baráttumál sem skipta hvað mestu máli hverju sinni. Gleðigangan dregur nafn sitt af þeirri gleði sem við upplifum yfir áunnum réttindum og liðsheild hinsegin fjölskyldunnar en gangan er þó engu minni kröfuganga þar sem barist er fyrir hagsmunum hinsegin fólks.

Hinsegin dagar skipuleggja Gleðigönguna en atriðin sjálf eru sprottin úr grasrótinni og einstaklingar og hópar geta skipulagt atriði og skráð sig til þátttöku í göngunni. Skilyrði fyrir þátttöku er að atriðin miðli skilaboðum sem varða veruleika hinsegin fólks á einn eða annan hátt og að atriðið samræmist stefnum hátíðarinnar um þátttöku og öryggi.

Gönguleið

Gangan leggur af stað frá Hallgrímskirkju stundvíslega kl. 14:00 og bíður ekki eftir neinum. Gengið verður eftir Skólavörðustíg, Bankastræti, Lækjargötu, Fríkirkjuvegi og endað á Skothúsvegi við Hljómskálagarðinn þar sem taka við glæsilegir útitónleikar að göngu lokinni.

The Pride Parade

Groups that wish to participate in the parade must apply to Reykjavík Pride via hinsegindagar.is/en/pride-parade. For further information about the parade, please contact the parade managers via infrastructure@hinsegindagar.is. The parade starts at 2 pm sharp and goes from Hallgrímskirkja church, down Skólavörðustígur, Bankastræti, Lækjargata and Fríkirkjuvegur. The parade concludes at Skothúsvegur, near Hljómskálagarður, where an outdoor concert takes place.

Steggir og gæsir

Að gefnu tilefni minnum við á að ófiðraðir steggir og fjaðralausar gæsir eru ekki velkomin í Gleðigöngu Hinsegin daga. Við göngum í þágu mannréttinda og mannvirðingar og biðjum gæsa- og steggjapartí vinsamlega að finna sér annan vettvang.

Stags and Hens

Please note Pride is not an appropriate venue for stag or hen parties (bachelor/ bachelorette) parties. We’re marching for human rights and ask that you show respect.

Steggir og gæsir

Að gefnu tilefni minnum við á að ófiðraðir steggir og fjaðralausar gæsir eru ekki velkomin í Gleðigöngu Hinsegin daga. Við göngum í þágu mannréttinda og mannvirðingar og biðjum gæsa- og steggjapartí vinsamlega að finna sér annan vettvang.

Stags and Hens

Please note Pride is not an appropriate venue for stag or hen parties (bachelor/ bachelorette) parties. We’re marching for human rights and ask that you show respect.

Útihátíð

Að lokinni Gleðigöngu bjóða Hinsegin dagar til útihátíðar í Hljómskálagarðinum, þar sem fram koma alls konar glæsilegir skemmtikraftar af ýmsum toga sem eiga það sameiginlegt að fagna fjölbreytileikanum. Um er að ræða eina fjölsóttustu útiskemmtun á Íslandi þar sem öll eru velkomin og hvött til að syngja með!

Closing Ceremony

Once the Pride Parade has run its course, we invite everyone to an outdoor concert in Hljómskálagarður park. Performers include well-known Icelandic and international singers, dancers and entertainers.

Aðgengi

Gestum í hjólastólum er bent á að nýta sér sérstakan aðgengispall fyrir framan sviðið.

Einnig er bent á að Gleðigöngunni og kynningum atriða verður streymt á skjá í Hljómskálagarðinum frá kl. 14.

Accessibility

An accessibility platform for wheelchair users will be located in front of the outdoor stage.

The Pride Parade and introduction to its participants will be live streamed on a screen in Hljómskálagarður park from 2 pm

Join us for an afternoon of music and spectacle!

Reykjavík Pride Closing Ceremony

Laugardaginn 12. ágúst, eftir Gleðigönguna

Saturday 12 August, after the Pride Parade

Queer Cruise from Reykjavík Harbour

Frá Gömlu höfninni, Ægisgarði

Föstudaginn 11. ágúst kl. 19:00

Miðaverð: 3.900 kr.

Við siglum stolt úr gömlu höfninni í Reykjavík föstudaginn 11. ágúst. Báturinn vaggar í takt við alla hýrustu poppsmellina og kannski nokkra sjómannavalsa. Klukkustundarlöng sigling í kringum eyjarnar á Faxaflóa þar sem þú sérð borgina frá nýju sjónarhorni. Fordrykkur og huggulegheit frá kl. 18:00.

Vinsamlega mætið tímanlega því að skipið leggur úr höfn á slaginu kl. 19:00 –skipstjórinn líður engar tafir! Við bendum á að miðaframboð er takmarkað – síðustu ár hefur selst upp snemma.

From the Old Harbour, Ægisgarður Friday 11 August at 7 pm Ticket price: 3.900 ISK

Reykjavík Pride invites you on a Queer Cruise… Icelandic style! Sailing around the small islands off the coast of Reykjavík, this cruise is a unique opportunity to view the city from a different perspective. The cruise will feature fantastic music, as well as special offers at the bar.

Pre-drinks and queer vibes from 6:00 pm before the ship sets sail at 7:00 pm from the Old Harbour in Reykjavík. The captain won’t tolerate any delays, so don’t be late! Limited Availability – very likely to sell out fast.

Ævintýri á sjó Stolt siglir fleyið

Adventures at Sea

Elding hefur stutt við LGBTQ+ samfélagið frá upphafi og lagt áherslu á að bjóða upp á öruggt umhverfi þar sem allir gestir eru velkomnir. Sem meðlimir IGLTA og stoltur stuðningsaðili Hinsegindaga í Reykjavík hefur Elding skuldbundið sig til að fagna fjölbreytileikanum.

Elding has been an LGBTQ+ friendly company right from the beginning, prioritizing a safe and inclusive environment for all guests. As a member of IGLTA and a proud sponsor of Reykjavík Pride, we are committed to promoting diversity and acceptance.

DRAG DJÓK

Gamla bíó, Ingólfsstræti 2a Föstudaginn 11. ágúst kl. 19:00 & 22:00

Vegna mikillar eftirspurnar verða tvær sýningar í ár!

Drag Race drottningarnar

Danny Beard og Black Peppa

Agatha P, Gloria Hole, Gógó Starr, Jenny Purr, Milo de Mix, Tom Harlow

Choreography: Rebecca Hidalgo

Meet & Greet hefst kl. 18:00

Meet & Greet starts at 6 pm

Húsið opnar kl. 18:30 Doors open at 6:30 pm

Fyrri sýning hefst kl. 19:00

First show starts at 7 pm

Seinni sýning hefst kl. 22:00

Second show starts at 10 pm

20 ára aldurstakmark

Age limit: 20+

Forsöluverð: 5.400kr.

Early bird ticket: 5,400 ISK

Almennt verð: 6.400 kr.

Ticket price: 6,400 ISK

Meet & Greet verð*: 4.400 kr.

Meet & Greet*: 4,400 ISK

*Athugið að miði á Meet & Greet gildir ekki sem miði á sýningu

*Please note that a Meet & Greet ticket is not a valid ticket for either show

Miðasala og nánari upplýsingar á hinsegindagar.is Tickets and more info on reykjavikpride.is

IÐNÓ10.ágúst09.00–16:00

REGNBOGA–RÁÐSTEFNAHinsegindaga2023

Reykjavík Pride’s Rainbow Conference 2023

IÐNÓ // 10 August // 9 am – 4pm

Hinsegin dagar eru að mörgu leyti mjög stefnumótandi viðburður innan hinsegin samfélagsins en þá gefum við okkur tíma til að setjast niður og ræða mörg þeirra málefna sem brenna á hinsegin fólki, fræða hvort annað og setja umræðuefni á dagskrá sem ekki hafa fengið athygli hingað til. Síðustu árin hefur fræðsluviðburðum farið fjölgandi en nú blásum við til sérstakrar Regnbogaráðstefnu í annað sinn!

Á Regnbogaráðstefnu Hinsegin daga í ár verður fjallað um það sem helst brennur á hinsegin fólki en meðal annars verður fjallað um unað í alls konar líkömum, líkamsvirðingu innan hinsegin samfélagsins, stefnumótamenningu fatlaðs hinsegin fólks, hinsegin og íþróttir, hinsegin ungmennastarf og samstöðu kvenréttindahreyfinga og hinsegin fólks á tímum bakslags. Þá verður einnig fjallað um ritskoðun á hinsegin list í tilefni af því að fjörutíu ár eru liðin síðan listasýning Göran Ohldieck og Kjetil Berge sætti ritskoðun í Norræna húsinu og kynntar verða niðurstöður rannsóknar á reynslu hinsegin flóttafólks á félagslegri inngildingu og útskúfun.

Nánari upplýsingar um fjölbreytta dagskrárliði ráðstefnunnar má finna á hinsegindagar.is/radstefna

Ráðstefnan er styrkt af Rannís.

For many years, Reykjavík Pride has hosted various educational events on issues related to LGBTQIA+ people, their visibility and rights. In 2023, these important events take place at our Rainbow Conference on Thursday 10 August at our PRIDE CENTRE.

Further information on the conference’s agenda can be found at hinsegindagar.is/en/conference

Ljósmynd: Heiðrún Fivelstad

Hátíðarsalur

9:00 - 9:30

Innskráning og kaffi

9:30 - 9:45

Setning Regnbogaráðstefnu Þorbjörg Þorvaldsdóttir, verkefnastjóri hjá Samtökunum ‘78

9:45 - 10:45

Samstaða kvenréttindahreyfinga og hinsegin hreyfinga á tímum bakslags Kvenréttindahreyfingar og hinsegin hreyfingar geta vel staðið saman og barist gegn anti­trans áróðri og upplýsingaóreiðu.

Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir, sérlegur ráðgjafi Kvenréttindafélagsins, Birta Ósk, frá Kvenréttindafélaginu, Þorbjörg Þorvaldsdóttir, verkefnastýra hjá Samtökunum ‘78, Ólöf Bjarki Antons, formaður Trans Íslands, Svandís Anna Sigurðardóttir, sérfræðingur í hinsegin og kynjajafnréttismálum

Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir stýrir umræðum.

Pallborðið fer fram á íslensku.

11:00 - 12:00

(Queer) Dating with Disabilities –Stefnumót með fötlun

Pallborðsumræður fjölbreyttra meðlima hinsegin samfélagsins um þær áskoranir og þau tækifæri sem eru til að hefja og viðhalda rómantísku sambandi sem hinsegin einstaklingur með fötlun.

Þátttakendur: Embla Guðrúnar, Ágústsdóttir, feminískur fötlunaraktivisti, Kolbeinn Arnaldur Dalrymple

Dagskrárliðurinn fer fram á ensku.

12:00 - 12:45

Hádegismatur

12:45 - 13:45

Unaður í alls konar líkömum Umræðuvettvangur þar sem markmiðið er að skapa rými fyrir fjölbreytt fólk innan hinsegin samfélagsins til að ræða unað, þætti sem geta haft áhrif á unað og hvernig það er að brjótast út úr hinu heterónormatíva kynlífshandriti.

Aldís Þorbjörg Ólafsdóttir, sálfræðingur og kynlífsráðgjafi, Embla Guðrúnar Ágústsdóttir, félagsfræðingur og aktívisti, og Unnsteinn Jóhannsson, kynfræðingur, stýra dagskrárliðnum.

Pallborðið fer fram á íslensku.

14:00 - 15:00

Hinsegin og íþróttir

Sérfræðingar á sviði hinsegin íþrótta svara þeim spurningum sem eru efst á baugi í íþróttasamfélaginu í dag.

Birta Björnsdóttir – ÍBR, Svandís Anna Sigurðardóttir – Reykjavíkurborg, Kolbrún Hrund Sigurgeirsdóttir – ÍSÍ, Gunnhildur Yrsa Jónsdóttir – KSÍ, Reyn Alpha Magnúsar – Trans Ísland

Sveinn Sampsted stýrir umræðum.

Pallborðið fer fram á íslensku.

15:15 - 16:00

“We don’t have such people here” Samtökin NC SOS Crisis Group aðstoða hinsegin flóttafólk við að flýja Norður­Kákasus svæðið, þar sem öryggi þeirra er ekki tryggt.

Ugla Stefanía stýrir pallborðsumræðum með fulltrúum samtakanna ásamt skjólstæðingi: Lucy Shtein, liðskona Pussy Riot og fulltrúi NC SOS, Elizaveta Samoilova, alþjóðafulltrúi NC SOS Maxim Lapunov, hinsegin aktivisti

Sunnusalur

9:45 – 10:45

Masks: a Censored Exhibition –a Discussion on the Censorship of Queer Art and Artists

Pallborð um ritskoðun hinsegin listar í tilefni af því að fjörutíu ár eru liðin síðan listasýningin GRÍMUR eftir myndlistarmennina Göran Ohldieck og Kjetil Berge sætti ritskoðun í Norræna húsinu.

Ynda Eldborg, sýningarstýra, Kjetil Berge, listamaður, Böðvar Björnsson, fyrrverandi aktívisti hjá Samtökunum ‘78, Katrín Oddsdóttir, lögræðingur.

Pallborðið fer fram á ensku.

11:00 – 12:00

Hinsegin ungmennastarf Á síðustu árum hefur verið mikil gróska í hinsegin ungmennastarfi en boðið er upp á félagslega viðburði fyrir hinsegin ungmenni víðs vegar á höfuðborgarsvæðinu og víðar. Fjallað verður um áskoranir og mikilvægi hinsegin ungmennastarfs.

Sigmar Ingi Sigurgeirsson, umsjónarmaður Hinsegin hittinga í Hafnarfirði, og Sigur Huldar Ellerup Geirs, sjálfboðaliði hjá HinUng og hinsegin félagsmiðstöð Samtakanna ‘78 og Tjarnarinnar, stýra umræðum.

12:45 – 13:45

Queer Refugees in Queer Utopias Í málstofunni verður fjallað um verkefnið Hinsegin flóttafólk í hinsegin paradís, sem styrkt er af Rannís. Markmið verkefnisins er að rannsaka reynslu hinsegin flóttafólks af félagslegri inngildingu og útskúfun, í lagalegu og félagslegu samhengi, á Íslandi og í tengslum við endursendingu til Grikklands og Ítalíu.

Maja Hertogh, Guðbjörg Ottósdóttir Linda Sólveigar- og Guðmundsdóttir, Árdís Ingvars

Dagskrárliðurinn fer fram á ensku.

14:00 – 15:00

Queer in All Shapes and Sizes

Líkamsskömm af ýmsu tagi er því miður enn til staðar í samfélagi hinsegin fólks. Í pallborðsumræðum sem Bangsafélagið stendur fyrir verður fjallað um málefni tengd jákvæðri líkamsímynd, sýnileika og samþykki bangsa í hinsegin samfélaginu.

Pallborðið fer fram á ensku.

Ljósmynd: Heiðrún Fivelstad

UNGHÝR

Youth Pride

Ungmennadagskrá Hinsegin daga

Hinsegin dagar eru hátíðin okkar allra, hvernig sem við skilgreinum okkur, hvernig sem við klæðum okkur, af hvaða stétt sem við erum, hvort við erum ung eða gömul, garðyrkjufólk eða fjórhjólakappar, fyndna kvárið á vinnustaðnum eða óframfæra nýja týpan. Dagskráin verður þannig að vera fjölbreytt og höfða til alls konar fólks. Eitt af því sem hefur verið skipuleggjendum Hinsegin daga algjört keppikefli síðustu ár er að bjóða upp á dagskrá sem höfðar til ungs hinsegin fólks. Hópsins sem finnur hvað mest fyrir bakslaginu; viðbjóðinum sem viðgengst á TikTok og geltið úti á götu. Hópsins sem týndi mikilvægum árum í einangrun vegna heimsfaraldurs. Hópsins sem er öðrum kynslóðum fyrirmynd í framsækni, víðsýni og að vera þau sjálf. Því buðum við upp á sérstaka ungmennadagskrá í fyrsta skipti í fyrra—og nú endurtökum við leikinn!

Unga fólkið á bak við tjöldin

Hópur af miðaldra stjórnarfólki er ekki endilega með puttann á púlsinum þegar að kemur að því að setja saman dagskrá fyrir unga fólkið. Því hefur í annað sinn verið kallað eftir framboðum í ungmennaráð Hinsegin daga; hóp ungs hinsegin fólks sem koma með hugmyndir að viðburðum og leiðum til að auka sýnileika ungs hinsegin fólks á Hinsegin dögum. Ráðið vinnur í nánu samstarfi við stjórn Hinsegin daga í Reykjavík, mótar hugmyndirnar og fær í lið með sér önnur ungmenni til að aðstoða við framkvæmd viðburða. Í ár buðu tólf skapandi og skemmtilegir einstaklingar sig fram til ráðsins og hafa þau varið sumrinu við að teikna upp fjölbreytta og áhugaverða ungmennadagskrá.

Kökukeppni og kósíheit

Ungmennadagskráin í ár endurspeglar áhugasvið ungs fólks og þörf fyrir samheldni og öruggara rými til að vera þau sjálf. Í fyrsta skipti verður sérstök opnunarhátíð fyrir ungt fólk þar sem upphafi hátíðarinnar er fagnað. Kökukeppnin frá í fyrra verður á sínum stað og sömuleiðis tónleikarnir Ungar hinsegin raddir sem fylltu húsið á síðasta ári. Þá hittast hinsegin ungmenni við Samtökin ‘78 á Suðurgötu 3 eftir Gleðigöngu og útihátíð, slafra í sig pylsur og knúsast eftir tilfinningarússíbanann.

Helstu viðburðir ungmennadagskrár

Hinsegin handverk (10-12 ára)

Pride Centre (Iðnó) ­ Sunnusalur

Mánudaginn 7. ágúst kl. 13:00 ­ 15:00

Pride vikan byrjar á notalegum nótum þar sem 10-12 ára hinsegin krökkum er boðið að koma í Pride Centre og búa til armbönd og listaverk úr perlum og öðru efni. Skemmtilegur viðburður til að koma saman, spjalla, hlæja og föndra.

Opnunarhátíð ungmenna (13-16 ára)

Pride Centre (Iðnó)

Þriðjudaginn 8. ágúst kl. 14:00 ­ 15:00

Hinsegin dagar verða settir þriðjudaginn 8. ágúst og loksins gefst unglingum tækifæri til að mæta á opnunarhátíð! Dj. Fusion Groove mun halda uppi stuðinu en aðrir góðir gestir munu einnig mæta á svæðið. Fögnum Hinsegin dögum saman með gleði, tónlist, glimmeri og góðum félagsskap.

Regnbogakökukeppni ungmenna (13-16 ára)

Pride Centre (Iðnó) ­ Sunnusalur

Föstudaginn 11. ágúst kl. 12:00

Leynist bakari í þér? Sætt, súrt, smátt, stórt, hátt og lágt. Komið með alls konar kökur eða góðgæti í þessa skemmtilegu regnbogakökukeppni.

Vinningar í boði! Veitt verða verðlaun fyrir frumlegustu kökuna, metnaðarfyllstu kökuna og mest hinsegin kökuna. Þegar verðlaun hafa verið veitt verður að sjálfsögðu kökusmakk.

Ungar hinsegin raddir

Pride Centre (Iðnó)

Föstudaginn 11. ágúst kl. 17:00

Tónlistarviðburður þar sem raddir hinsegin ungmenna fá að heyrast. Fjölbreytt atriði og frábært skemmtun.

Grillpartý ungmenna

Samtökin ‘78, Suðurgötu 3

Laugardaginn 12. ágúst kl. 16:30

Eftir geggjaða göngu og skemmtiatriði í Hljómskálagarðinum fögnum við áfram og hittumst hjá húsnæði Samtakanna ‘78. Þar verður grillað og boðið upp á alls konar góðgæti. Tónlist, grill og gleði verður aðalmálið og frábært tækifæri að fagna flottri göngu.

Nánar um ungmennadagskrá á hinsegindagar.is/unghyr.

„Ég hlakka mest til þess að taka þátt í gleðigöngunni vegna þess að þar finnst mér rödd mín sem hinsegin ungmenni heyrast sem mest. Enda er það mikilvægt að fagna hinseginleikanum. Mér finnst mikilvægt að fólk læri almennilega um hinseginleikann og að hinsegin fólk sé tekið alvarlega.“

Karitas

„Ég var í ungmennaráðinu í fyrra, mér fannst það mjög gaman og langaði að gera það aftur. Ég hlakka mest til að kynnast nýju fólki og taka þátt í Gleðigöngunni.“

Alexander

„Ég tek þátt í ungmennaráðinu, því mér finnst mikilvægt að raddir hinsegin ungmenna heyrist og það sé hlustað á þær.“

Gugga

2

„Ég hlakka mest til að vera með í Gleðigöngunni, það er það skemmtilegasta sem ég hef gert!“

Snæ

„Ég er voða spennt í að kynnast nýju fólki og vera með því sem ég þekki. Og svo langar mig að gera eitthvað frekar stórt.“

Ösp

„Ég hlakka mest til að taka þátt í Gleðigöngunni og hitta og kynnast nýju fólki.“

Max

„Það er mjög spennandi að geta tekið þátt í verkefni tengt hinseginleikanum og fagnað fjölbreytileikanum.“

Ingibjörg Ösp

„Mig langaði að taka þátt í einhverju í samfélaginu og kynnast nýju fólki. Ég hlakka til að taka þátt í Gleðigöngunni og hjálpa til við að allt gangi snuðrulaust fyrir sig.“

Embla

Pride Should Be for Everyone

Regardless of age, identity, expression or other factors. Most would agree that one of the demographic groups that are most affected by the backlash and most susceptible to harassment and online bullying are our young queer siblings. It’s therefore been a clear objective for Reykjavik Pride to make sure that these amazing young people feel a sense of ownership over our festival, a sense of belonging and the feeling of acceptance. For the second year in a row, we offer a specific Youth Pride, which is a youth led initiative, organised by our Reykjavík Pride Youth Council. The programme includes events such as a baking competition, handicrafts, movie night, BBQ and concert.

More information can be found on hinsegindagar.is/en/ youthpride.

Dagskráin er í stöðugri mótun Að vanda verða Hinsegin dagar 2023 sex daga veisla! Dagskráin er í stöðugri mótun og nýjasta útgáfan er alltaf aðgengileg á vefnum okkar og samfélagsmiðlum.

Fylgstu með! hinsegindagar.is/dagskra

DAGSKRÁÍ PROGRAMME? STÖÐUGRI MÓTUN

Ert þú að skipuleggja viðburð á Hinsegin dögum?

Láttu okkur endilega vita í gegnum skráningarformið á hinsegindagar. is/vidburdaskraning. Upplýsingar um óopinbera Pride-viðburði sem falla að markmiðum Hinsegin daga birtast, ásamt allri okkar formlegu dagskrá, á hinsegindagar.is/dagskra.

hinsegindagar.is reykjavikpride.is

Facebook: Hinsegin dagar –Reykjavík Pride

Instagram: @reykjavikpride

Our programme is a work in progress The current version can always be found on our website and social media.

Stay tuned! hinsegindagar.is/en/programme.

Planning an event for Pride?

Let us know through the event registration form at hinsegindagar.is/en/ event-registration. We publish various unofficial Pride events that conform to our guidelines, along with all our official Pride events, at our website hinsegindagar.is/en/programme.

PRIDE CENTRE OUR HOME FOR A WEEK

Poppkorn úr einkasafni

Félagsheimili hinsegin fólks

á Hinsegin dögum

Hringiða hátíðarhalda Hinsegin daga verður í IÐNÓ alla vikuna, þar sem svokallað PRIDE CENTRE verður starfrækt. Þar fer fram fjölbreytt flóra viðburða á sviði fræðslu, menningar og skemmtunar. Einnig verður Kaupfélag Hinsegin daga starfrækt í húsinu, ásamt því að gestir og gangandi geta keypt sér veitingar og sest niður og spjallað um hinseginleikann og baráttuna.

Listamaðurinn Steinar Svan sýnir list sína í rýminu, auk þess sem boðið verður upp á skynáreitisfrítt rými fyrir þau sem þurfa frí frá skarkalanum.

Húsnæðið er aðgengilegt hjólastólum.

PRIDE CENTRE verður opið daglega 7.-13. ágúst.

Litríkasta kaupfélag landsins

Enn á ný opna Hinsegin dagar litríkasta kaupfélag landsins þar sem seldar verða ýmis konar regnbogavörur, m.a. fánar, fatnaður, nælur og skraut. Þá verða vörur frá íslenskum hönnuðum til sölu, til dæmis regnbogakerti frá Hjartastað, servíettur frá Letterpress, handgerðar sápur í regnbogalitum frá TitanWorks, regnbogavettlingar og skotthúfur frá Tíru.

Vettlingar frá Tíru Saman mynda vettlingarnir regnbogafána en á þeim er jafnframt endurskinsrönd til að auka sýnileika, bæði í umferð og samfélagi.

Litríkt og ljómandi

Alice Olivia Clarke, hönnuðurinn á bak við Tíru – ljómandi fylgihluti, sækir innblástur í þær aðstæður sem verða á vegi hennar á lífsleiðinni. Þegar hún greindist með þriðja stigs krabbamein fann hún tilgang í handverki sem minnir fólk á að þreifa brjóst sín reglulega. Sonur hennar kom svo út sem trans fyrir nokkrum árum og nú hefur Alice, í samstarfi við soninn Sigtý Ægi, hannað vettlinga og skotthúfur í regnbogalitunum. „Skúfurinn á skotthúfunni er ofinn með endurskinsþráðum, sem ljóma upp ef lýst er á þá,“ segir Alice en hönnunin minnir óneitanlega á ákall um aukinn sýnileika hinsegin fólks. „Vettlingarnir eru svo með regnbogarendur innan á lófunum, þrjár á hvorri hönd,“ bætir Alice við, svo að regnboginn er einungis sýnilegur þegar fólk veifar höndunum, „já, eða ef fólk leiðist. Þá er regnboginn sameinaður í eitt!“ segir hún. Þannig er kærleikurinn allsráðandi í hönnuninni en vörurnar eru framleiddar af fólki af fjölbreyttum bakgrunni.

„Ég vil gjarnan gefa fólki tækifæri og skapa samfélag þar sem við sköpum saman,“ segir Alice en hún er meðal annars með bakgrunn í hönnun, mósaíklist og leiklist. Fjölskyldan er öll meira og minna skapandi en Kári Eiríksson, maður Alice, er arkitekt og áðurnefndur sonur þeirra, Sigtýr Ægir, er listamaður og nemi í arkitektúr við LHÍ.

Þá teiknaði hann einmitt forsíðu Tímarits Hinsegin daga árið 2020 og sat í dómnefnd Gleðigöngupottsins í ár. Yngri sonur Alice, Styrmir, er svo að læra iðnhönnun í Danmörku. Alice segir regnbogavörurnar hafa orðið til vegna aðdáunar hennar á vegferð Sigtýs og áhuga á málefnum hinsegin fólks. „Hann Sigtýr er svo hugrakkur og mig langaði að skapa eitthvað sem varpaði ljósi á regnbogann,“

segir Alice að lokum. Regnbogavörurnar frá Tíru – ljómandi fylgihlutir verða til sölu í kaupfélagi Hinsegin daga.

Pride Centre

This year’s PRIDE CENTRE will be located at IÐNÓ, Vonarstræti 3, by the Reykjavik Pond, and will be filled with educational events, concerts, drag shows and other cultural events. In addition, the PRIDE CENTRE will house our information centre and PRIDE STORE, where we offer a wide selection of rainbow merchandise for sale, such as flags, pins and handmade design items.

PRIDE CENTRE will be open daily 7-13 August.