J A A R V E R S L AG 2 0 1 6
REGIONAAL LANDSCHAP RIVIERENLAND
REGIONALE LANdSCHAPPEN IN VLAAnDEREn
FEITEN EN CIJFERS Kengetallen regionale landschappen in Vlaanderen in vergelijking met Regionaal Landschap Rivierenland MINIMUM
Oppervlakte (km2) Aantal inwoners
Regionale Landschappen brengen inwoners, verenigingen en overheden samen voor een wervend streekverhaal. Samen werken we projecten uit rond landschapszorg, natuurbehoud, educatie en landschapsrecreatie.
REGIONAAL LANDSCHAP
Inwoners / ha Aantal betrokken gemeenten
Gemiddelde
MAXIMUM
rivieren-
Langs Nete, Dijle, Zenne & Rupel
land
355
568
868
427
74.224
232.500
392.372
339.387
1.3
4,1
7.9
7,9
6
13
17
14
Effectieve leden vzw
24
42
80
50
Personeelsleden vzw (Voltijdse Equiv.)
3.8
7,5
27.0
6,9
290.000
885.578
3.250.000
564000
Jaaromzet vzw (Euro)
RIVIERENLAND
v z w
werkingsgebied & project realisaties 2016 Natuurbehoud & Biodiversiteit
beheer van kleine landschapselementen zoals poelen, hoogstamfruitbomen en knotbomen. Verder helpen wij met de natuurvriendelijke inrichting van percelen, het bekijken van subsidiemogelijkheden en het aanvragen van vergunningen. Ook voor historische waardevolle sites zoals (kasteel)parken, forten en bedrijventerreinen krijg je van ons een deskundig advies. Bij elk advies wordt rekening gehouden met het gebruik van streekeigen bomen en struiken en de cultuurhistorische waarde van het domein.
Natuur in Vlaanderen is niet beperkt tot natuurreservaten, maar vind je overal in het landschap. Ook in jouw tuin, dorp, stad en omgeving. Daarom zetten Regionale Landschappen natuurprojecten op met als doel de versterking van leefgebieden en het creëren van groene stapstenen en verbindingen voor waardevolle fauna en flora. Gemeenten, verenigingen, inwoners, landbouwers en jagers kunnen bij ons terecht voor advies en ondersteuning.
Zorg voor landschappelijk erfgoed
NATUURRECREATIE Regionale Landschappen bouwen in samenwerking met partners aan kwaliteitsvolle wandelgebieden en eindeloze wandelknooppuntennetwerken. Zo kan je de diversiteit van het landschap in alle seizoenen verkennen. De landschapswandelingen zijn bewegwijzerd en hebben een mooi uitgerust startpunt. Onderweg bieden rustbanken, picknickplaatsen, kunstwerken en kijkhutten gelegenheid om even stil te staan bij het prachtige landschap. Verder werken wij mee aan het uitstippelen en de inkleding van fietslussen, ruiterpaden, trage wegen en andere vormen van zachte natuurrecreatie.
mogelijk mensen warm te maken voor natuur en landschap. Op die manier kunnen inwoners op een laagdrempelige manier proeven van hun streek en kennis maken met de bijzondere natuur en het unieke landschap.
Draagvlak voor natuur en landschap
Regionaal Landschap Rivierenland is het aanspreekpunt voor landschapszorg in jouw streek. Wij beantwoorden graag alle vragen over de aanleg, het herstel en het
Landschapszorg - poel
De regionale landschappen organiseren cursussen, evenementen en excursies om zoveel
Wandelknooppunten
REGIONAAL LANDSCHAP RIVIERENLAND Hallestraat 6 • 2800 Mechelen • info@rlrl.be • www.rlrl.be • 015/21 98 53 A N T W E RPE N WE ST -
VLAANDE RE N
OOST -
LIMBURG
V LAANDE RE N
PROVINCIE
Antwerpen
OPGERICHT
2008
AANTAL GEMEENTEN
14 (Berlaar, Bonheiden, Boom, Duffel, Heist-op-den-Berg, Hemiksem, Lier, Mechelen, Niel, Nijlen, Rumst, Schelle, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek)
VLAAMS-BRABANT
VOORLopig erkend
2010
DEFINitief erkend
2013
OPPERVLAKTE (km2)
427
inwoners (in 2016)
339.387
inwoners / Ha
7.9
Regionaal Landschap Rivierenland wordt financieel gesteund door de Vlaamse Overheid, Provincie Antwerpen, de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Duffel, Lier, Heist-op-den-Berg, Berlaar, Hemiksem, Schelle en Nijlen.
JAARVERSLAG 2016
J A A R V E R S L AG 2 0 1 6
1
REGIONAAL LANDSCHAP RIVIERENLAND
Houtig erfgoed
landschapszorg & erfgoed In 2016 hebben we 16317 stuks autochtoon plantgoed aangeplant. Goed voor 2863m nieuwe hagen en heggen, 63 solitaire bomen en 2895m² houtkanten. We legden 6 nieuwe hoogstamboomgaarden aan met 128 fruitbomen, knotten 256 knotbomen en startten met het herstel van 6 historische dreven die in totaal meer dan 300 veteraanbomen huisvesten. De beheerwerken van de monumentale linde in Itegem, de zwarte populier in Muizen en de stokoude knotessenrij in Bonheiden werden succesvol verder gezet.
3
landbouw
NATUUrbehoud & draagvlakverbreding In totaal sloten 79 landbouwers in Rivierenland 229 natuurvriendelijke beheerovereenkomsten af met de bedrijfsplanner van de VLM. Daarnaast werden er 9,107 ha fauna-akkers en akkerranden ingezaaid bij 32 landbouwers. Met het nieuwe project ‘Bodem doorgrond’ gaven we diverse land- en tuinbouwers de kans om hun bodemleven beter te leren kennen. Dankzij het PDPO project Paard en Landschap inspireerden we recreatieve en professionele paardenhouderijen om hun domeinen biodivers en landschappelijk waardevol in te richten.
PDPO Paard en Landschap
Streekeigen plantgoed
2
POelen
landschapszorg & soorten Vorig jaar herstelden we de oude Netemeander in Gestel, een dichtgeslibte poel in het kasteeldomein Sint-Michiels in Elzestraat en een veedrinkpoel in Walem. We groeven één nieuwe poel in Sint-KatelijneWaver. De 8 aangelegde of herstelde poelen uit 2013 werden onderworpen aan een nauwkeurige monitoring waarbij 192 waarnemingen werden genoteerd. Tot slot organiseerden we een ‘echte’ poelparty in Kessel bij de inhuldiging van poel d’Elzen.
9
4
natuurbehoud
Trage weg Stombaershoek
5
wandelaanbod
Natuurrecreatie Rivierenland coördineert mee het onderhoud van 661km wandelpad. Van alle landschapsherstelprojecten die we in 2016 uitvoerden, bevond 37% zich in een straal van 100m rondom een recreatief traject. Vorig jaar verkochten we 900 wandelkaarten en verspreidden we 3000 gratis wandel- en fietsbrochures. Daarnaast startten we met de opmaak van 7 trage wegenplannen in 6 gemeenten. In 2017 gaan we op zoek naar vrijwilligers die bereid zijn om deze 1050 trage wegen te controleren naar toegankelijkheid.
Heideterras - Heidefeesten
7
publieksactiviteiten
Natuur in en rond Mechelen
10
klein bouwkundig erfgoed
Klein bouwkundig erfgoed zoals kapelletjes, ijskelders, veldkruisen en grenspalen bepalen mee het uitzicht en het specifieke karakter van onze streek. In 2016 restaureerden we een prachtig bakhuis in de relictzone Dijle-vallei te Bonheiden, maakten we een herinrichtingsplan van de Paardenstal in Niel op en gaven we advies voor het restauratiedossier van de ringoven aan het Steencaeycken in Boom.
12
Rivierenland was (mede)organisator van 14 publieksactiviteiten met in totaal 1910 deelnemers, en was te gast om werking en projecten voor te stellen op 12 andere evenementen met een totaal van 15100 bezoekers. Aan onze 18 vormingsmomenten namen 727 mensen deel. In 2016 zetten we tijdens de Heidefeesten de Kesselse Heide en het landschapsproject 'interfluvium van de Netes' extra in de kijker.
toekomst
Regionaal Landschap Rivierenland bestaat 10 jaar in 2018. We blikken met veel plezier terug op de afgelopen jaren waarin we samen met onze partners de fundamenten legden voor een constructieve, streekgebonden landschapswerking, maar we kijken toch vooral uit naar het rivierenlandschap van de toekomst.
Vergroening leefschool Pluishoek
8
jeugdig enthousiasme
draagvlakverbreding 6
prettig groen
landschapszorg & natuurrecreatie Samen met gemeenten en jeugdverenigingen tekenden we in 2016 de ontwerpen uit voor 4 avontuurlijke speelterreinen, 2 gemeentelijke parken en 6 speelbossen. Verder kregen 3 schooldomeinen een groene make-over. We stimuleerden de inwoners van Hemiksem met het project ‘Plant aan’ om hun tuinen te vergroenen en in Heist-op-den-Berg mochten we de eerste openbare gemeenteboomgaard uit ons werkingsgebied openstellen.
Door een intense samenwerking met verschillende scholen en jeugdverenigingen gaven we heel wat jongeren de kans om kennis te maken met het landschap en zijn bewoners. Samen gingen we op zoek naar de verschillende soorten zwaluwen, onderzochten we de biodiversiteit in de Rupelstreek, leerden we een bijenhotel bouwen en gingen we op sporenzoektocht in de Kesselse Heide. Tot slot hielpen we elkaar ook bij diverse vergroeningswerken op school, aanplantingen van fruitbomen, het vlechten van wilgenhutten en het inzaaien van bloemenmengsels.
Regionaal Landschap Rivierenland herstelt niet alleen kleine landschapselementen, maar linkt deze terreinrealisaties ook aan gebiedsgerichte projecten. In 2016 werkten we samen met Bosgroep Antwerpen Zuid aan het project ‘Interufluvium van de Netes’., waarvoor we o.a. een infomarkt met 100 deelnemers organiseerden. Daarnaast ging het project Natuur in en rond Mechelen in samenwerking met Natuurpunt en Agentschap Natuur en Bos vanaf 1 juli van start. Verder waren we actief betrokken bij het Strategisch Project Gebiedsprogramma Rupelstreek (Provincie Antwerpen) en Landinrichting Rupel (VLM). Ook in Lier geven we met Landschapspark Pallieterland mee vorm aan een nieuwe groene ontmoetingsplaats net buiten de stad. Tijdens de twee infomarkten kwamen 140 omwonenden alvast een kijkje nemen. Tot slot werken we in de vallei van de Grote Nete i.k.v. het geactualiseerd Sigmaplan ook mee aan de recreatievisie voor Hellebrug-Herenbossen.
16317
autochtone struiken en bomen geplant
229
79 landbouwers
beheerovereenkomsten
hectare fauna-akker
8
Herstel klein bouwkundig erfgoed - bakoven
17737
bezoekers publieksactiviteiten
26
publieksactiviteiten
7 Team Regionaal Landschap Rivierenland
monumentale bomen beheerd
landschapskranten verspreid
poelen gemonitord
hoogstamfruit bomen
300
287000
9,107 192
waarnemingen
4 poelen hersteld
661
128
gebiedsgericht
landschapszorg & natuurrecreatie
communicatie
App ‘knotboom zoekt kachel’
Amfibieën, vlinders, bijen, libellen, zwaluwen, steenuilen en kleine zoogdieren liften mee met de meeste van onze terreinwerken (hagen en houtkanten, knotbomen, akkerranden, fauna-akkers, bloemenweides en poelen). Om de bedreigde zwaluwkolonies in Rivierenland een duwtje in de rug te geven hebben we bovendien 63 kunstnesten opgehangen.
natuureducatie & natuurrecreatie
rivierenland in beeld
Het voorbije jaar vielen er twee edities van de landschapskrant in de bus, goed voor 287000 exemplaren. Er werden 12 nieuwsbrieven uitgestuurd met gemiddeld 1000 respondenten. We verspreidden 12 verschillende flyers met een oplage van 4000 stuks en brachten 5 nieuwe publicaties uit. De website telde 9946 unieke bezoekers met een totaal van 36767 paginaweergaven. Er verschenen 77 artikels in de geschreven pers en een veelvoud hiervan via mediakanalen online. Onze Facebookpagina telde op 31 december 654 fans. Om onze knotters te helpen bij het opvolgen van het knotbomenaanbod werd een app ontwikkeld die we in 2017 lanceren.
soortbescherming
11
kilometer wandelpad
63
18
kunstvormings zwaluwnesten activiteiten
900
wandelkaarten verkocht
landschapsbeelden
7
3
256
knotbomen historische dreven
6
scholen vergroend
gebiedsgerichte projecten
55 knotters