Themaspecial Duurzaamheid

‘300 kopjes koffie van Nespresso leveren voldoende grondstof voor het produceren van een stadsfiets.

Wat doet uw organisatie om duurzaam te produceren of te werken?

Lees in deze themaspecial verhalen van ondernemers, overheid en onderwijs, over hoe zij zich inzetten voor duurzaamheid.’

KONING WILLEM I COLLEGE

Koning Willem I College uitgeroepen tot duurzaamste mbo van Nederland Als eerste onderwijsinstelling in het mbo heeft het Koning Willem I College afgelopen vrijdag de SustainaBul award ontvangen.

Daarmee is de school uitgeroepen tot duurzaamste mbo van Nederland. Het college scoorde met name hoog op onderwijs.

Het Koning Willem I College veroverde de eerste plek op basis van een totaalplaatje aan duurzame initiatieven. Zo heeft het college duurzame curricula bij vijf onderwijsafdelingen (horeca, bouw, ict, fashion en techniek), een beleid voor duurzame en gezonde catering, dienstfietsen, een elektrische auto, watertappunten, overal ledverlichting en een flinke CO2-reductie afgelopen drie jaar. Ook het duurzaam inkoopbeleid, 900 zonnepanelen, het energiedak en het compenseren van vliegreizen leverden punten op in de vragenlijst.

UNESCO-school Het Koning Willem I College heeft duurzaamheid al vele jaren verankerd in zijn kernwaarden.

Als UNESCO-school zet het college zich in voor een betere wereld en versterking van duurzaamheid. We zorgen ervoor dat we zo min mogelijk (energie) verspillen en zo min mogelijk afval maken. Het college maakt studenten en medewerkers vertrouwd met het UNESCO-gedachtegoed, wat zich onder andere richt op vrede en mensenrechten. Op die manier levert de school ook een bijdrage aan een betere wereld.

SustainaBul MBO De SustainaBul geeft scholen inzicht in hoe ze ervoor staan en draagt daarmee bij aan verdere verduurzaming van het onderwijs. Duurzaamheid wordt zo een speerpunt in het beleid en dringt vervolgens door in het gedachtegoed en het handelen van studenten en personeel.

Gezien 40% van alle studenten op het mbo zit, valt er een hoop impact te behalen. SustainaBul MBO is een project vanuit Coรถperatie Leren voor Morgen, die zich inzet om duurzaamheid in het onderwijs te verankeren.

Website: www.kw1c.nl Januari 2020 - Duurzaamheid

HESSELS POEDERCOATING

Nieuwe poedercoatingstraat zorgt voor duurzamer proces Hessels Poedercoating Hessels Poedercoating in Breda is gespecialiseerd in poedercoating van producten met zowel een binnen- als een buitentoepassing en in elke gewenste kleur.

Met de nieuwe poedercoatingstraat zet het bedrijf in op duurzaamheid.

Poedercoating is een elektrostatisch proces.

Negatief geladen poeder wordt aangebracht op een positief geladen metalen object. Het elektrostatische proces zorgt voor hechting van het poeder. Door verhitting in een oven wordt het poeder vloeibaar en door afkoeling hardt de coating uit. Daarmee is een stevige verbinding gevormd tussen de coating en het materiaal.

Het poedercoaten van metalen materialen zorgt voor een harde en slijtvaste laag, die de producten tientallen jaren beschermt tegen corrosie, UV- en weersinvloeden. Doordat bij poedercoaten, in vergelijking met natlakken, geen oplosmiddelen worden gebruikt en daarmee geen

schadelijke stoffen vrijkomen is het beter voor mens en milieu.

Duurzaamheid door innovatie In oktober 2019 heeft Hessels Poedercoating een nieuwe poedercoatingstraat in gebruik genomen. Deze hypermoderne en volledig geautomatiseerde straat verhoogt de productiecapaciteit met maar liefst 50%. De nieuwe installatie zorgt voor kortere doorlooptijden en is energiezuiniger.

Grondstoffenbesparing Een eerste stap in het productieproces is de chemische voorbehandeling van de materialen.

Hierna worden de materialen gespoeld en gedroogd, waarna het poeder wordt aangebracht.

De chemicaliĂŤn en het poeder worden automatisch gedoseerd, wat naast een constante kwaliteit ook een optimaal gebruik van grondstoffen oplevert.

Energiezuinig De warmte uit het productieproces wordt teruggewonnen en gebruikt om het materiaal voor te drogen. Dit wordt bereikt doordat de droogstooksectie tegen de moffeloven is aangebouwd. De natte producten uit de sproeitunnel komen op die plek bijeen om voor te drogen met behulp van warmte uit de poederlakoven.

Via frequentiegeregelde circulatieventilatoren en het benutten van de restwarmte van de twee warmtewisselaars van de poederlakoven vindt de warmteoverdracht plaats. Door de restwarmte te

gebruiken wordt het productieproces versneld en wordt energie bespaard.

De nieuwe poedercoatingstraat is geplaatst in een fabriekshal die volledig is uitgevoerd met de meest moderne en energiezuinige LED verlichting. Op de nieuwe poedercoatingstraat is het handwerk terug gebracht tot nog maar één keer ophangen en één keer afhalen van de te behandelen producten. De fysieke werkomgeving is hiermee ergonomischer geworden.

Auteur: Walter Bakker

E-mail: info@hesselscoating.nl Website: www.hesselscoating.nl

Januari 2020 - Duurzaamheid

CROONWOLTER&DROS

Verdygo-Nereda® zuiveringsinstallatie in Weert in recordtijd operationeel De nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) van Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) in Weert, gebouwd volgens het Verdygo-concept van WBL en voorzien van de energiezuinige Nereda®-technologie van Royal HaskoningDHV, is eind oktober 2019 in een recordtijd van 11 maanden opgeleverd.

Normaal gesproken neemt de bouw van een traditionele rioolwaterzuiveringsinstallatie van deze omvang ongeveer 2 jaar in beslag. “Dankzij de bovengrondse, modulaire en gestandaardiseerde bouwmethode konden we veel sneller opleveren”, stelt Wim de Jong, directeur Asset Management Industry bij Croonwolter&dros.

Het Verdygo-concept werd eerder al gedeeltelijk geïntroduceerd op verschillende Limburgse rwzi’s, zoals Roermond en Simpelveld. Maar in Weert is nu een nagenoeg volledige rwzi in ‘Ver-

dygo-stijl’ gerealiseerd. “Eind november 2018 zijn we in Weert gestart met de grondwerkzaamheden voor de nieuwe biologische zuivering conform het Nereda-proces”, aldus Arnold Jansen, bestuurder van Waterschapsbedrijf Limburg. “Na maanden van hard werken staat er een nieuwe zuivering waar we trots op mogen zijn.” In 2020 wordt het concept toegepast op de rwzi’s Panheel en Stein. Het ontwerpproces hiervoor is in volle gang.

De combinatie Mobilis - Croonwolter&dros leverde als systeemintegrator een belangrijke bijdrage aan de projecten. “Wij zijn verantwoordelijk voor het ontwerp en de realisatie van het elektrotechnische gedeelte, de PLC’s en de besturing. Ook programmeerden wij de PLC’s en benodigde software”, vertelt Wim de Jong, directeur Asset Management Industry bij Croonwolter&dros.

Hij is sinds 2017 bij de Verdygo-projecten van WBL betrokken. De combinatie Mobilis - Croonwolter&dros kocht ook de Nereda-technologie van Royal HaskoningDHV aan voor het project Weert en verzorgde tevens de integratie. “In Weert is gekozen voor de Nereda-technologie, maar de Verdygo ontwerp- en bouwtechniek is in principe onafhankelijk van de toegepaste zuiveringstechnologie. Dit betekent dat ook andere technologieën kunnen worden toegepast, zoals m-UCT of MBR. WBL kiest er bewust voor om bewezen technologieën toe te passen.” vertelt De Jong.

Uniek element De inhoud van de compacte, bovengrondse Verdygo-modules is op zich niet bijzonder, stelt De Jong. Het unieke element is dat de modules allemaal een deel van de technologie bevatten die nodig is om de rwzi te laten draaien, zoals een pomp, een compressor of meetapparatuur. Dat is een groot verschil met traditionele bouwmethodes met ingegraven bassins waarbij de technologie met elkaar verweven is. Aan de buitenkant van de modules zit een stekker voor de aanvoer van elektriciteit, de uitwisseling van data en de aansluitingen voor vloeistoffen of lucht.

Deze modulaire, ‘plug and play’ aanpak brengt legio voordelen met zich mee. Met de gestandaardiseerde modules kun je een zuiveringsinstallatie op maat ontwerpen die voldoet aan specifieke behoeften en die aangepast kan worden aan veranderende omstandigheden, zoals de gevolgen van klimaatverandering en krimp of groei van de lokale bevolking. Praktische voordelen zijn dat WBL bij een storing snel apparatuur kan vervangen. En onder optimale omstandigheden apparatuur reviseren en repareren. De modules zijn immers snel uitwisselbaar zodat werkzaamheden op een andere locatie kunnen plaatsvinden.

Bovendien draagt het modulaire concept bij aan een kostenverlaging voor de burger. De ontwerp- en bouwtijd zijn circa 60% korter en de verwachting is dat door bovengronds, modulair en gestandaardiseerd te bouwen de jaarlijkse netto kosten voor bouw, onderhoud en bediening over een periode van 20 tot 30 jaar ruim 20 procent lager liggen dan bij traditioneel gebouwde rwzi’s.

Circulariteit De modulaire opzet sluit naadloos aan bij de doelstelling van Waterschapsbedrijf Limburg om richting 2050 circulair te zijn. Zo is een pomp of compressor niet langer in beton gegoten, zoals bij traditionele installaties, maar een flexibel onderdeel van de installatie. Indien nieuwe

ontwikkelingen vragen om aanpassing van de installatie, dan hoeven modules niet te worden Auteur: Carline Klijn - vangewoon Best gesloopt maar kunnen deze worden afgekoppeld en opgeslagen of hergebruikt op een andere locatie. Ze zijn heel compact en daardoor prima te verplaatsen. Omdat WBL samenwerkt met andere waterschappen aan de Verdygo moduleontwikkeling, is het ontwerp aangepast aan skidbouw, zodat de modules in gebouwen kunnen worden geplaatst maar ook als losstaande module zoals containerbouw.

Goede basis Volgens De Jong leert de combinatie Mobilis Croonwolter&dros bij ieder project weer nieuwe lessen. Tijdens het eerste project in Simpelveld is er een goede basis voor de verschillende modules gelegd. “De techniek evolueert bij iedere nieuwe versie. Ook uit het project in Weert gaan we ongetwijfeld weer volop leren. Bijvoorbeeld of de modules goed onderhoudbaar zijn. Er gaan zeker verbeteringen uit voortkomen die wij vervolgens bij de realisatie van de nieuwe rwzi’s zoals Panheel en Stein kunnen toepassen.”

Auteur: Henno Ploeg

E-mail: info@croonwolterendros.nl Website: www.croonwolterendros.nl

Januari 2020 - Duurzaamheid

THIEKON

Volop redenen voor thermisch verzinkte staalconstructies Familiebedrijven zijn eigenlijk altijd bijzonder, maar in Rijen is een wel heel speciaal voorbeeld te vinden. Paulette Klei runt er op één perceel twee organisaties die samen iets bieden dat uniek is voor Nederland. Thiekon Constructie en Verzinkerij Rijen leveren gezamenlijk thermisch verzinkte stalen bouwelementen die naast hoogwaardig tevens uiterst duurzaam zijn.

De thermische verzinkerij heeft allereerst een regionale - ook adviserende - functie voor bedrijven die hun staalconstructies willen beschermen tegen roest. Daarnaast worden hier de door Thiekon vervaardigde bouwelementen van een conserverende zinklaag voorzien. Het onderdompelen in een bad van vloeibaar zink zorgt voor een verbinding tussen staal en zink die onderhoudsvrij is en maximale levensduur garandeert. “Het ligt wel aan de locatie waar je een constructie plaatst”, legt Paulette uit. “Aan de kust heeft het materiaal meer te verduren dan landinwaarts, maar over het algemeen,

kunnen we vijftig jaar levensduur garanderen.”

Herbruikbaar De elementen en constructies die hier worden gemaakt zijn met name bestemd voor de woning- en utiliteitsbouw. Denk aan het State Amsterdam appartementencomplex in hartje Amsterdam of Parkeergarage Nova Utrecht maar ook aan infrastructurele voorzieningen zoals geluidsschermen langs wegen of het spoor. Dan is het van belang dat de constructies weerbestendig zijn én tegen een stootje en wind kunnen. Paulette: “De verzinklaag zorgt daarvoor en maakt de panelen en andere elementen meteen duurzaam, omdat zink een natuurlijk mineraal is dat geen toxische effecten heeft voor mens, dier en milieu.. Bovendien: als ze vervangen worden is al het metaal herbruikbaar, er gaan dus geen grondstoffen verloren. “Daarbij vraagt op deze wijze behandeld staal geen onderhoud. Dat levert een flinke kostenbesparing op van zowel de onderhoudswerkzaamheden als materiaal zoals verven, welke ook niet erg milieuvriendelijk zijn.

Veilig en verantwoord Renovatieprojecten worden ook steeds vaker uitgevoerd, vertelt de directeur. “Het monumentale gevangeniscomplex De Noordsingel in Rotterdam wordt omgebouwd tot luxe appartementen.

Tuin van Noord heet het project en wij leveren er maatwerkelementen voor wanden, vloeren en balkons. Die moeten natuurlijk duurzaam én veilig zijn, de eisen liggen hoog.”

Ook de bedrijfsvoering is uiterst ecologisch verantwoord, meldt Paulette. “We kijken goed naar de afvoer van restmaterialen. Het staalafval wordt als schroot weer hergebruikt en het zinkafval gaat tegenwoordig naar een Belgisch bedrijf dat er zinkzalf en pillen van maakt. We zijn met leveranciers in gesprek over hergebruik van pallets en stophout, waarmee we zendingen fixeren. Daarnaast worden metalen tonnen uit de voedselindustrie hergebruikt als verpakkingsma-

teriaal en om kleinere onderdelen in aan te leveren. Soms kost het wat meer inspanning maar dat hebben we er voor over.” De verlichting is in haar beide bedrijven LED en nieuw aangeschafte heftrucks rijden hier elektrisch, meldt de directeur. ‘Good housekeeping’, noemt ze het.

Haar bedrijven zetten ook op andere vlakken in op MVO. “We hebben praktijkopleiders in dienst en zijn een erkend leerwerkbedrijf binnen de metaal. Ook geven we mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt graag serieuze kansen.” Investeren in de samenleving en in mensen ziet ze als investeren in haar bedrijf. “We moeten de kennis én capaciteit behouden, om te zorgen dat werk en productie in eigen land blijven en we daarmee de concurrentie aan kunnen met landen als

China.

Ook dat is een reden om onze bedrijfsvoering duurzaam en efficiënt op orde te hebAuteur: Klijn - van Best ben, voor nu Carline en de toekomst.”

Auteur: Hans-Jorg van Broekhoven

E-mail: info@thiekon.nl Website: www.thiekon.nl

Januari 2020 - Duurzaamheid

LOGISTICS COMMUNITY BRABANT

Er valt veel milieuwinst te halen in de wereld van de geneesmiddelen Voor Brabant is logistiek een belangrijk aandachtspunt. Niet alleen om economische redenen, ook milieu en duurzaamheid spelen Voor Brabant een grote rol. Er wordt daarom behoorlijk geïnvesteerd in research en innovatie, onder meer via Logistics Community Brabant.

Eén van de lopende projecten behelst de duurzame kant van de logistiek en gaat zeker impact hebben op de medische wereld.

Piet Berkers is thema-manager Zorglogistiek bij Logistics Community Brabant, kortweg LCB: “We brengen ondernemers, onderwijs, overheid en onderzoek bij elkaar om samen te komen tot logistieke innovaties in Noord-Brabant. Eén van onze thema’s is zorglogistiek, waarbij wij, samen met de sector, deze tegen het licht houden om te bekijken hoe logistieke stromen anders en slimmer kunnen georganiseerd worden.“

Medicijnen en met milieu Binnen het thema Zorglogistiek van LCB, wordt momenteel in meerdere projecten onderzoek gepleegd. Een daarvan is het vraagstuk rondom particulier medicijngebruik, waarover Piet Berkers verantwoordelijk is. Hij legt uit: “Ook de wereld van de medicatie en bijbehorende producenten is aan het veranderen. Duurzaamheid en de effecten van medicijnresten zijn steeds meer een issue. Veel is nog niet bekend maar dat het een grote impact heeft op het milieu weten we inmiddels wel.” De cijfers waarmee de manager komt zijn ronduit indrukwekkend.

Alleen al in ons land wordt jaarlijks voor zo’n 4,4 miljard euro aan medicijnen voorgeschreven aan particulieren. Daarvan wordt een serieus deel nooit gebruikt, om allerlei redenen, en slechts één derde deel hiervan wordt weer netjes geretouneerd bij de apotheek. De rest wordt veelal met het afval meegegeven of zelfs door het toilet gespoeld, in beide gevallen een flinke belasting voor het milieu én een gevaar voor de gezondheid. Het kan ziektekiemen resistent

maken en dat heeft nare medische gevolgen.

Er zijn nogal wat redenen dus waarom het anders moet, én kan.

Inzamelpunten Piet: “We hebben onderzocht waarom twee derde niet geretourneerd wordt. Veel mensen gaven aan dat ze eerder geneigd zouden zijn dat te doen als dit makkelijker ging, bijvoorbeeld bij de supermarkt.” Op dit moment loopt er, in samenwerking met de gemeente Breda en Medifix, een proef bij een zestal Jumbo’s in Breda. De proef wordt in mei 2020 afgerond, maar tussentijdse metingen laten al zien dat de route via de supermarkt de inleverbereidheid verhoogt. We hopen dat de proef zich verder positief ontwikkeld zodat wij hierna kunnen gaan werken aan een landelijke opvolging. We zijn tenslotte allen gebaat bij een beter milieu door een lagere verspilling van medicijnen.

Proeftuin Naast het ‘supermarktproject’, voert LCB ook een haalbaarheidsstudie uit naar een medicatie retourencentrum en mogelijkheden tot hergebruik van medicatie. Berkers: “Dat ligt een stuk complexer. Veel ervan zou prima alsnog te gebruiken zijn maar we lopen tegen Nederlandse en Europese regels aan bijvoorbeeld en ook de industrie is nog niet zo ver.” Toch wordt al onderzocht of de medicijnen naar bijvoorbeeld derdewereldlanden kunnen. Of in eigen land beschikbaar gesteld kunnen worden aan zorgmijders. “Op dat vlak zijn we een soort proeftuin en met heel veel partners in gesprek over de mogelijkheden.

Tevens kijken we of verpakkingen duurzamer kunnen. Er is omtrent de verstrekking en inzameling van medicijnen nog een wereld te winnen.

Een prachtige uitdaging!

Auteur: Carline Klijn - van Best

Auteur: Hans-Jorg van Broekhoven

E-mail: Kemps.L@buas.nl https://logisticscommunitybrabant.nl/

Januari 2020 - Duurzaamheid

HIGH TECH CAMPUS

High Tech Campus Eindhoven duurzaamste Campus van Europa in 2025 High Tech Campus Eindhoven heeft zichzelf een ambitieus doel gesteld: in 2025 wil het de duurzaamste Campus van Europa zijn. De komende jaren moet deze droom werkelijkheid worden via het implementeren van de Duurzaamheid Roadmap.

In dit project wil de Campus laten zien dat liefde voor innovatie en liefde voor natuur en milieu hand in hand kunnen gaan. Grazende schapen op het campusterrein, afvalcontainers die zelf aangeven wanneer het tijd is om ze te legen en zonnepanelen op de daken van alle campusgebouwen. Het is slechts een handjevol van de tientallen initiatieven die High Tech Campus Eindhoven (HTCE) in gang heeft gezet om in 2025 de duurzaamste Europese Campus te worden.

En dat is geen loze praat. Campus Site Management heeft een Duurzaamheid Roadmap ontworpen uitgerust met Key Performance Indicators (KPI’s) om de duurzame vooruitgang te

meten. De veelbelovendste doelen uit de Roadmap: geheel CO2 neutraal opereren in 2025 en het gebruik van fossiele brandstoffen met 50% reduceren in 2030. ‘We creëren de eerste duurzaamheid benchmark voor campussen,’ zegt Anne van Wijchen, Inkoop en Contractmanager bij HTCE Site Management. ‘Daarbij hopen we dat andere campussen ons benchmarkmodel ook als standaard gaan gebruiken.’

Meer dan alleen maar zonnepanelen op het dak In de ogen van Campus Site Management is duurzaamheid een holistische visie waar naast het milieu ook de werkplek en baanbrekende innovaties onder vallen. ‘Het is meer dan alleen maar zonnepanelen op het dak,’ zegt Hilde de Vocht, directeur communicatie en marketing bij HTCE. ‘Een gezonde en prettige werkplek met gezonde en vitale medewerkers is voor ons ook onderdeel van een duurzaamheidsplan.’

HTCE heeft zijn duurzame ambities dan ook ondergebracht in drie strategische pijlers: ‘mi-

lieuvriendelijk’, ‘prettige werkomgeving’ en ‘versnellen van innovaties’. Het is een drietrapsraket die van High Tech Campus Eindhoven niet alleen de duurzaamste, maar ook de slimste en meest gewilde campus om te werken moet maken. ‘De pijlers versterken elkaar,’ zegt Hilde de Vocht. ‘Als we hier succesvolle startups kunnen bouwen en versnellen, voelen alle medewerkers zich trots en prettig. En als we ze kunnen helpen connecties te maken met andere bedrijven, dan gaan zij zich ook inzetten voor onze duurzame initiatieven.’

Duurzame innovaties De regio Eindhoven staat bekend om zijn talent voor samenwerking en wederzijds vertrouwen.

De Campus hoopt dan ook op de hulp en participatie van zowel leveranciers als huurders om de duurzame ambities waar te kunnen maken.

Bedrijven van buiten de Campus kunnen ook een bijdrage leveren. ‘Iedereen kan meedoen, zolang het bedrijf niet direct concurreert met onze eigen leveranciers en huurders,’ zegt Anne van Wijchen.

Veel leveranciers zijn al van de partij. De volgende fase van het project richt zich op het enthousiasmeren van de huurders om een duurzame bijdrage te leveren. Eén idee om huurders te inspireren is ze gratis Campus faciliteiten ter beschikking te stellen voor het testen van duurzame innovaties.

‘Toen Holst Centre een veilige omgeving nodig had om hun nieuwe luchtkwaliteitsensor te testen, boden we hen kosteloos onze parkeergarage aan,’ zegt Harrie Arends, hoofd van de Facilitaire Dienst van High Tech Campus Eindhoven. Arends’ team werkt aan het opzetten van een platform waar huurders kunnen zien wat er op duurzaam gebied gebeurt, zodat ze kunnen meedoen of nieuwe ideeën en initiatieven kunnen aandragen. ‘We hebben het geluk dat veel bedrijven duurzaamheid serieus nemen en hun eigen groene ambities hebben,’ zegt Arends.

Desondanks is het een uitdaging om de juiste manier te vinden om bedrijven bij de Duurzaamheid Roadmap te betrekken,’ zegt Hilde de Vocht. ‘Hoewel we soms een duurzaam product of dienst van onze huurders zullen afnemen, willen we niet dat het een puur commerciële activiteit wordt. Het is meer de ‘living lab’ gedachte, waarbij je innovatie stimuleert om je doelen te bereiken. Dat is een win-win voor zowel de bedrijven als voor ons.’

Lege containers Onlangs heeft de Campus een ‘sustainability board’ opgericht, bestaande uit Campus Site Management, leveranciers en huurders om de ontwikkeling van de Duurzaamheid Roadmap in de gaten te houden. Dit jaar (2019) ligt de focus op circulaire economie en integrale logistiek.

‘Leveranciers rijden allemaal achter elkaar aan Auteur: Carline Klijn - van Best met verschillende vervoersmiddelen,’ zegt Harrie Arends. ‘We willen kijken of we dat efficiënter en duurzamer kunnen maken, bijvoorbeeld door elkaars busjes te gebruiken en af en toe werk met elkaar om te ruilen.’ ‘Als iemand post gaat ophalen, zou hij ook gelijk kunnen kijken of de container leeg is en die mee kunnen nemen,’ voegt Anne van Wijchen toe.

De werknemers van Campus Site Management zijn allemaal enthousiast over de Duurzaamheid Roadmap. ‘Ik geloof echt dat je het milieu moet helpen,’ zegt Harrie Arends. ‘Het kost misschien geld, maar die investering betaalt zich weer terug.’ Hilde de Vocht: ‘Als Campus produceren wij enorme hoeveelheden afval en ons energieverbruik is heel hoog. Door daar stappen in te maken, kunnen we echt impact hebben.’

Als we echt een duurzame wereld willen, dan is de bijdrage van het bedrijfsleven essentieel, zeggen de geïnterviewden eensgezind. ‘We willen het goede voorbeeld geven.’

Bron: High Tech Campus Eindhoven

E-mail: info@hightechcampus.com Website: www.hightechcampus.com

Januari 2020 - Duurzaamheid

CUMULUS COMMUNITY BRABANT

Besparen op energie, nooit op veiligheid van luchtbevochtiging Luchtbevochtiging is in heel veel bedrijfsruimten en processen een belangrijk aspect.

Mensen hebben een bepaald klimaat nodig om goed en gezond te presteren en ook productie of opslag vragen vaak om nauwkeurig ingeregelde en gecontroleerde omstandigheden.

Het bedrijfszekere en energiebesparende Cumulus systeem is een slimme investering die zich snel terugverdient.

‘Adiabatische luchtbevochtiging’ is niet perse een term die iedereen meteen kent. Kort komt het erop neer dat er niet met stoom vocht wordt toegevoegd aan de gecirculeerde lucht maar met verneveld water. Cumulus en joint venture AQCumulus zijn specialisten in deze techniek en realiseren bij opdrachtgevers dan wel eindgebruikers flinke besparingen, op energie- én onderhoudkosten. Accountmanager Axel Caspers legt uit hoe dat kan.

Er kan véél Het systeem is bijna overal toepasbaar. Zelfs ziekenhuizen stappen over naar adiabatische bevochtiging. Ook in de food sector, cleanrooms en op kantoren werkt het perfect. We leveren onze maatwerkoplossingen inmiddels overal ter wereld. Cumulus is vaak vanaf het ontwerp tot en met de oplevering en onderhoud betrokken is. Soms fungeert Cumulus als onderaannemer bij nieuwbouw, waarbij luchtbevochtiging meteen wordt geïntegreerd. Echter ook in bestaande situaties wordt alsnog adiabatische bevochtiging toegepast, wel dienen hierbij de benodigde voorzieningen te worden gerealiseerd. Onderhoud zit ook in het pakket en dat hoeft zich niet tot eigen geleverde apparatuur beperkt te blijven. “Vanwege onze samenwerking als AQ Cumulus kunnen we bovendien het onderhoud van andere systemen op ons nemen daarna met verbetering en energiebesparingsvoorstellen komen.”

Besparen op energie en andere kosten Het toepassen van standaard elektrode bevochtigers is veel onderhoudsgevoeliger. Dit zorgt ervoor dat veel klanten kiezen voor de Cumulus aanpak waarbij wordt bespaard op service en vervangingskosten. Heel belangrijk is voor veel gebruikers vooral de besparing op energieverbruik en de CO2 reductie, er is immers aanzienlijk minder energie nodig. Goed voor het milieu maar ook voor de bedrijfsresultaten!. Gemiddeld verdient een adiabatisch systeem zich in twee jaar terug.

Opstelling hogedruk Axel: “Het is een uiterst duurzame investering die vele bedrijven helpt bij het behalen van de betere certificeringen zoals Breeam excelent en een lagere CO2 footprint. Natuurlijk zijn de systemen volledig gecertificeerd. Het voldoet aan alle Arbo-normen en legionella beheersplannen, maar ook aan hygiënenorm VDI6022 en ande-

re belangrijke eisen.” Hij wijst als mooi recent voorbeeld van een nieuwe plaatsing op de in het Amphia Ziekenhuis geïnstalleerde energiezuinige hogedrukbevochtiging.

Partnerschap Om die duurzame voorzieningen te kunnen plaatsen is heel wat meedenkwerk nodig. Voor de engineers gaan rekenen en tekenen wordt eerst een scan gemaakt op de locatie van de situatie om een energiebesparende en veilige luchtbevochtiging te realiseren. “We komen altijd eerst met een vrijblijvend voorstel”, licht de accountmanager toe. Dat blijft niet bij de technische aspecten alleen, verzekert hij. Omdat duurzaamheid zo’n belangrijk thema is, zijn er allerlei manieren om subsidies en andere steun van de te krijgen. “We praten onze relaties ook overheid hierover graag bij en weten met welke partijen Carline Klijn - van Best ze hetAuteur: beste in zee kunnen gaan.”

Auteur: Hans-Jorg van Broekhoven

E-mail: info@cumulus.nl Website: www.cumulus.nl

Januari 2020 - Duurzaamheid

BRABANT WATER

Effluent of oppervlaktewater het slimme alternatief voor procesindustrie en agrofood Brabant Water is dé leverancier van duurzaam, gezond en schoon water voor zowel consumenten als bedrijven. Voor bedrijfsmatige toepassingen in Helmond heeft Brabant Water binnenkort een interessant alternatief voor het gebruikelijke, traditionele kraanwater voorhanden: effluent van de RWZI Aarle-Rixtel of oppervlaktewater uit de Zuid-Willemsvaart.

Een verbindingsleiding naar bedrijventerrein Bedrijventerrein Zuidoost Brabant (BZOB) in Helmond moet de ondernemers voorzien van naar schatting jaarlijks 400.000 m3 demiwater en 200.000 m3 proceswater.

Water is een schaars goed. Jarenlang is gebruik gemaakt van grondwater dat onder de diepere bodemlagen onder Brabant stroomt. Dit minerale water is duizenden jaren geleden als regenwater in de bodem gekomen en wordt nu weer opgepompt - als hoogwaardig drinkwater.

Inmiddels is het echter niet langer vanzelfspre-

kend om kraanwater voor industriële toepassingen te blijven gebruiken, merkt Marc van Hal op. Hij is accountmanager Industrie bij Brabant Water Groep. ”Daarom kijken we naar alternatieve zoetwatervoorzieningen voor de industrie en agrofood.”

Effluent van RWZI Aarle-Rixtel naar BZOB Helmond Zo zijn er mogelijkheden om gezuiverd water van afvalwaterzuiveringen te filteren. Momenteel zijn zij bezig met een plan om een pijpleiding aan te leggen vanuit de Regionale Waterzuiveringsinstallatie (RWZI) Aarle-Rixtel naar BZOB in Helmond. De RWZI is een onderdeel van waterschap Aa en Maas en krijgt jaarlijks miljoenen kubieke meters rioolwater te verwerken. “Het gefilterde water, het zogeheten effluent, zal in de toekomst ontdaan zijn van de belangrijkste schadelijke stoffen en daarmee in basis geschikt voor levering aan de industrie”, aldus Van Hal.

Nabehandeling tot demiwater en proceswater Het effluent in Aarle-Rixtel wordt echter nog niet zóver gezuiverd dat het zonder verdere bewerkingen toepasbaar is. “Daarom ondergaat het in Helmond eerst een aantal nabehandelingen waarna het in een tweetal kwaliteitsklassen beschikbaar is voor de eindafnemers.” Via het proces van omgekeerde osmose wordt gedemineraliseerd water -kortweg: demiwater- verkregen dat volledig vrij is van zouten, mineralen en andere bestanddelen. “Daarnaast leveren we proceswater dat nog diverse, weliswaar minder schadelijke, oplossingen bevat maar heel goed gebruikt kan worden als bijvoorbeeld spoel- of reinigingswater.”

Dit water is, na bewerking, eveneens uitstekend geschikt voor bedrijfsmatig gebruik.

Ontzorgen van ondernemers De afname van gefilterd effluent en oppervlaktewater heeft bedrijfsmatig gezien voordelen, zo stelt de accountmanager van Brabant Water. “Allereerst is er in veel gevallen een prijsvoordeel.

Maar het belangrijkste is, dat we de ondernemer ontzorgen. Het bespaart de afnemer tijd, energie en geld omdat deze niet zelf het water hoeft te demineraliseren. Dat is namelijk bij het gebruikelijke kraanwater wél het geval.”

Waterscan voor ondernemers Het initiatief in Helmond staat niet op zich. “Brabant Water adviseert en ondersteunt onderneOppervlaktewater uit de Zuid-Willemsvaart

bij al hun vragen over watergebruik en waHet effluent van de afvalwaterzuivering in Aar- mers le-Rixtel is niet de enige alternatieve zoetwater- termanagement. We komen graag langs om de Auteur: Carline Klijn - vanMet Besteen quickscan te bespreken. voorziening die Brabant Water ter beschikking mogelijkheden heeft. Ook het oppervlaktewater uit de Zuid-Wil- maken we snel inzichtelijk waar de kansen liglemsvaart kan ingezet worden voor de industrie. gen. En men zal zien: er is méér mogelijk dan je Daarover zijn afspraken gemaakt met Rijkswater- denkt”, zo besluit Van Hal. staat, de beheerder van het scheepvaartkanaal.

Auteur: Han Verbeem

marktinontwikkeling@brabantwater.nl Website: www.brabantwater.nl/zakelijk

Januari 2020 - Duurzaamheid

BARIL COATINGS B.V.

Scoren met zelf ontwikkelde hoogwaardige verfsoorten Het in ’s-Hertogenbosch en Etten-Leur gevestigde bedrijf Baril Coatings is trots op die Brabantse roots. Net als op de innovatieve geschiedenis en ontwikkelingen die bij de organisatie horen. Eén ervan is de uiterst duurzame verflijn Copperant, de groenste verf van Nederland én omstreken.

Salesmanager Danny Rijken is één van die trotse mensen bij Baril Coatings. Hij heeft Copperant onder zijn hoede en vertelt hoe zijn bedrijf het al sinds 1870 bestaande merk volledig heeft verduurzaamd. “We namen het in 2007 over en zijn op onze eigen wijze gaan werken aan een verf die nu tot de milieuvriendelijkste soorten behoort. Het Copperant van nu is een zelf ontwikkelde verfsoort die het erg goed doet bij professionele toepassingen, maar ook de doehet-zelf sector toont interesse. Daar gaan we de komende tijd eens naar kijken.”

Energieneutraal werken Baril Coatings heeft duurzaamheid hoog in het

vaandel. Sinds half december staat de 2e generatie officieel aan het roer van het familiebedrijf.

Teun en Jeroen Duijghuisen zullen samen met het team het bedrijf verder vormgeven, maar zeker ook de duurzame ambities voortzetten.

Ze maken daar op allerlei wijzen werk van. Denk aan een zo groen mogelijke bedrijfsvoering, natúúrlijk energieneutraal, en een elektronisch wagenpark. “Maar ook de Copperant verpakkingen zijn vrij van kunststof”, vertelt manager Rijken. “Dat hele assortiment is volledig biobased, wat in de praktijk betekent dat er minimaal vijftig procent herwinbare grondstoffen is gebruikt voor de productie van de verven en lakken.” Het gaat dan om plantaardige materialen, legt hij uit, onder meer afkomstig uit afvalstromen en restproducten.

Een tot de verbeelding sprekend voorbeeld blijft de boom die, als er planken en andere zaken van worden gemaakt, ook schors, houtpulp en snippers oplevert. Daar zijn oliën uit te persen die een perfecte vervanging opleveren voor

de fossiele varianten. “Met een liter Copperant is het mogelijk om tot 1 kilo CO2 te reduceren”, aldus Rijken. “Dit door een combinatie van het gebruik van biobased grondstoffen en het produceren op zelfopgewekte zonne-energie”.

Waardering Sinds 2015 is Copperant een grote speler geworden op de markt voor duurzame verfsystemen voor professionals. Van het lokale schildersbedrijf tot grote internationale spelers, er is veel waardering voor de kwaliteiten van de betrouwbare Copperant producten. “Natuurlijk is alles uitgebreid getest en gecertificeerd”, verzekert de salesmanager. “Zowel op duurzaamheid als op resultaten. De praktijk heeft inmiddels bewezen dat onze verven zich ook op termijn zeer goed houden en bij het aanbrengen zelfs een hoger rendement opleveren. Dat kan tot wel vijfentwintig procent in oppervlakte schelen. Het stre-

ven was vooral een duurzame verfvariant uit te brengen die zich kan meten met de andere grote merken en dat is gelukt. Omdat de output ook nog wat hoger ligt, zijn we zelfs wat voordeliger.”

Brabantse successen Ook regionaal doet het bedrijf het goed. Als praktijkexpert in het praktijkonderwijs bijvoorbeeld, waar gastlessen worden gegeven, maar vooral als partner in samenwerkingsverbanden.

Met een lokaal schildersbedrijf zorgt Baril Coatings dat alle schilderwerk voor de gemeente Tilburg wordt verzorgd, natuurlijk op duurzame wijze. In Eindhoven speelt iets vergelijkbaars.

Samen met Ballast Nedam wordt daar het onderhoud van een deel van het gemeentelijk vastgoed verzorgd. Rijken vertelt: “Dat zijn projecten

waar we trots op zijn en vanzelfsprekend kunnen we dit ook elders verzorgen. We komen er graag Carline - van Best eens Auteur: vrijblijvend overKlijn vertellen.”

Auteur: Hans-Jorg van Broekhoven

E-mail: info@baril.nl Website: www.baril.nl

Januari 2020 - Duurzaamheid

HEEMBOUW

Het goede voorbeeld geven doe je zó Heembouw is op meerdere wijzen een bijzonder bedrijf. Zelf omschrijft de organisatie zich als ‘ontwerpende bouwer’ en dat is al vrij bijzonder. De duurzame aanpak die is verkozen voor het eigen nieuwe kantoorpand is echter nog unieker en moet een inspirerend voorbeeld worden voor anderen.

Durk van Loon is directeur bij Heembouw. Hij vertelt over de in de bouwwereld vrij zeldzame combinatie van ontwerpen én bouwen binnen 1 bedrijf: “Zonder dat eigen belang een rol speelt, zijn we als één team aan het werk met een klantopgave. Vanaf eerste schetsontwerp tot en met de oplevering. Dit zorgt voor een hoge kwaliteit en een snel en soepel proces. Door het combineren van onze bouwkennis en architectonische waarden kunnen we vanaf het eerste ontwerp gericht werken en slimme oplossingen bieden zonder later voor nare bouwkundige verrassingen te komen staan.” Een optimale gebruikerservaring staat centraal als de wensen van een klant van een pand vorm worden gegeven.

Heembouw focust zich op drie klantsegmenten: bedrijfsruimten, kantoren en woningbouw.

Mensen betrekken “Iedereen brengt zijn eigen kwaliteiten, kennis en expertise in en gaat met elkaar voor dat ene, gezamenlijke doel: voor de klant een plek creëren waar mensen willen zijn.”, verduidelijkt Durk de insteek van zijn organisatie.

“Een fijne werkplek anno 2020 is namelijk een plek die medewerkers inspireert, die het beste uit de mensen haalt en zorgt dat de afwisselende werkzaamheden zo goed mogelijk worden gefaciliteerd. En die werkplek is voor iedere organisatie maatwerk. Mede daarom gaat het Heembouw-team altijd het gesprek aan met de eindgebruikers. Een aspect dat in de huidige tijdsgeest enorm in opkomst is, is circulariteit.

Mensen vinden het maatschappelijk onverantwoord dat we zoveel producten ontwikkelen voor eenmalig gebruik, meldt Van Loon. Met ons eigen nieuwe kantoor waar diverse circulai-

re ontwerpprincipes zijn geïntroduceerd, willen we hierdoor onze milieu-impact drastisch reduwe een nieuwe standaard neerzetten en anderen ceren. Sinds 2019 wordt de milieu-impact van gebouwen door de Overheid uitgedrukt met de inspireren.

MPG-score. De MPG-norm is nu 1,0 en wordt de komende jaren in stapjes verlaagd tot uiteindeCirculair en representatief Als Heembouw in maart 2020 verhuist naar de lijk 0. Door ons kantoor circulair te ontwerpen nieuwe locatie, betrekt het bedrijf een duurzaam en bouwen, hebben we een MPG-score van 45% kantoor waarvoor technieken zijn gebruikt die onder de norm gerealiseerd. nieuw zijn voor Nederland. Nu milieuprestatieberekeningen en het terugbrengen van die foot- Het gebouw zelf oogt even prachtig als duurprint zulke issues zijn, is het goed om te laten zien zaam, met een grotendeels houten gevel en een dat het ook anders kan. “Bouwen hoeft niet altijd deels begroeide met fraai groen. Het straatwerk een negatieve impact op het milieu op te leve- is hergebruikt, al valt dat zeker niet op, en dat ren”, legt Van Loon uit. “Door circulair te ontwer- geldt voor meer materialen in en aan het pand. pen kun je materialen toepassen die eenvoudig Van Loon: “We zien ons nieuwe onderkomen een in de toekomst kunnen worden hergebruikt. Ook beetje als een statement maar tevens als een kun je bestaande bouwmaterialen gebruiken om manier om anderen te inspireren. We nodigen

dan ook van harte uit om te iets nieuws neer te zetten.” Dat is precies wat er geïnteresseerden is gedaan om te komen tot het nieuwe kantoor- komen kijken en geven graag een rondleiding.

Klijn - van kunnen Carline we meteen wat Best van onze kennis pand. In de fundering van het pand is bijvoor- Dan Auteur: beeld circulair beton toegepast, dat is gewon- over duurzaam en circulair bouwen delen.” Meld nen uit reeds bestaand beton. Een primeur voor je dus gerust als je eens wil zien hoe representaNederland. Aangezien beton een bouwmateriaal tief een circulair en duurzaam kantoor kan zijn. is met een sterk negatieve milieuscore, konden

E-mail: info@heembouw.nl Website: www.heembouw.nl

Januari 2020 - Duurzaamheid

MH POLY

De weg naar zonne-energie begint bij MH Poly Steeds meer bedrijven en particulieren maken de overstap naar zonne-energie.

Dat is vaak minder eenvoudig dan het lijkt.

Want er komt het nodige bij kijken om het dak van een bedrijf of woning geschikt te maken voor zonnepanelen. Gelukkig bieden de specialisten van MH Poly uitkomst.

Kan de constructie de vele kilo’s wel dragen?

Of zijn er bouwkundige aanpassingen nodig?

MH Poly Consultants & Engineers berekent de sterkte van de dakconstructie én adviseert bij de plaatsing.

Veelzijdig in advies en engineering MH Poly is een veelzijdig ingenieursbureau, zegt Björn Sträter. Hij is constructeur en project engineer bij het bureau dat thuis is op het gebied van Waterbouw & Infra, Industrie & Constructies en Milieu & Ruimte. Het is belangrijk om een sterkteberekening te maken en advies te geven over welke mogelijkheden er zijn voor panelen of boilers. “Zonnepanelen kunnen een

behoorlijk gewicht hebben”, legt Sträter uit. “Bij schuine daken is dat zo’n vijftien kilo per vierkante meter en bij platte daken kan dat oplopen tot vijftig tot zestig kilo per vierkante meter, afhankelijk hoe ze neergelegd worden. Bij nieuwbouwontwerpen houden architecten vaak al op voorhand rekening met de mogelijkheid van zonnepanelen. Dat is wel zo verstandig. Want het later aanpassen van een constructie is altijd duurder.”

Oude gebouwen Het mooie aan zonnepanelen is, dat deze bijna op álle gebouwen te plaatsen zijn. Van een boerenschuur tot een industriegebouw, van een villa tot appartementencomplex. “Zo is me gevraagd berekeningen te maken voor draagconstructies bij de restauratie en verduurzaming van een oude fabriekshal, een industrieel monument.”

Het dak is gebouwd u lichtbetonplaten en dat vereist het nodige rekenwerk. “Bij monumenten zoals deze zijn originele bouwtekeningen nog maar beperkt voorhanden en bovendien niet zo

gedetailleerd uitgewerkt als tegenwoordig gebruikelijk is. Daarnaast werk je met constructieoplossingen en –materialen die al decennia niet meer toegepast worden. Hoe sterk zijn deze materialen en constructies? Hierin zit de grootste uitdaging om dit uit te zoeken.”

Veiligheid, werkbaarheid en duurzaamheid Verbouwingen en renovaties uit het verleden hebben invloed op de sterkte van een constructie. Of het nu m een houten constructie gaat of één van beton of staal, het kan zijn dat er ondersteunende maatregelen nodig zijn om de extra gewichtslast op te kunnen vangen. “Soms kan dat met betrekkelijk eenvoudige oplossingen, bijvoorbeeld door een stalen steunbalk te plaatsen.” Samen met de klant kijkt MH Poly naar de juiste aanpak. De uitgangspunten daarbij zijn: “Veiligheid, werkbaarheid en duurzaamheid.” Het bureau geeft de klanten daarbij objectief advies.

“Wij vertellen altijd een eerlijk verhaal.”

Geen overbodige luxe Ook al lijkt een dakconstructie op het eerste zicht geschikt, dan nog is het geen overbodige luxe om een expert van MH Poly in te schakelen. Constructies van modern beton kunnen heel wat hebben. Met hout is dat al anders. “Houten balken gaan in de loop der jaren doorbuigen onder hun eigen gewicht. Als er extra druk bijkomt door geplaatste zonnepanelen, dan versnelt dit proces.” Het gevolg: platte daken zijn niet langer over de gehele lengte waterpas maar liggen in het midden iets lager ten opzichte van de randen. Daar ontstaan waterplassen die uiteindelijk voor lekkages en schade zorgen. Vanzelfsprekend geeft MH Poly Consultants & Engineers graag advies over hoe die problemen te voorkomen zijn. “Wilt u weten of ook de constructie

van úw pand geschikt is voor zonnepanelen, bel of mail ons dan voor een vrijblijvend kennismaAuteur: Carline Klijn - van Best kingsgesprek.”

Auteur: Hans-Jorg van Broekhoven

E-mail: info@mhpoly.nl Website: www.mhpoly.nl

Januari 2020 - Duurzaamheid

GREEN CHEMISTRY CAMPUS

De Green Chemistry Campus: op naar een groenere wereld Bankjes of verpakkingen van olifantsgras.

Verf uit zeewier. Biobased plastic op basis van suikerbietenloof. Allemaal duurzame, groene producten die ontwikkeld worden op de Green Chemistry Campus. Steeds meer mensen beseffen dat het anders moet in de wereld.

Zij zien hoe belangrijk hergebruik is, dat fossiele grondstoffen als olie en gas leiden tot klimaatverandering en vervangen moeten worden door groene alternatieven. Daarom zijn veel ondernemers en studenten bezig met nieuwe ideeën en producten. Innovaties die heel belangrijk zijn voor de toekomst, vertelt Petra Koenders, directeur van de Green Chemistry Campus. ‘’Kijk, je hebt afbreekbaar plastic en niet-afbreekbaar plastic. Voor de consument is dat allemaal niet bij te houden, dus komt al het plastic afval op één hoop. Hier wordt gekeken hoe dat anders kan, beter. Zodat we ook dit kunnen scheiden en hergebruiken.”

Vergroening Wat er in Bergen op Zoom gebeurt, wordt door overheden en bedrijven nauwlettend in het oog gehouden. ”Hier ontstaan echt baanbrekende ontwikkelingen”, zegt Koenders trots. Een van de belangrijkste onderzoeken is wel het winnen van aromatische chemicaliën uit reststromen. Het op de Campus gevestigde Shared Research Center Biorizon houdt zich hiermee bezig. “Nu haalt de chemische industrie basischemicaliën-die in veel alledaagse producten voorkomen- vooral uit olie. Als dat niet meer hoeft, zijn we niet meer afhankelijk van aardolie, is er minder CO2 uitstoot en kan de chemische industrie verduurzamen. Een enorme stap naar vergroening van onze maatschappij. Grote bedrijven waaronder Covestro, Cargill en SABIC kijken belangstellend mee.” Het is een langdurig proces, geeft ze aan. “Biorizon denkt vanaf 2025 de eerste bio-aromaten op commerciële schaal te kunnen produceren.”

Uitvliegen De Green Chemistry Campus faciliteert die processen en onderzoeken. Met een pand op het terrein van SABIC, waar ondernemers gebruik kunnen maken van allerlei apparaten en werkruimtes, maar ook van kennis. Heeft een ondernemer een marketingplan nodig, moet een uitvinding worden gepatenteerd of gefinancierd?

De Green Chemistry Campus kan erbij helpen.

Het gaat dan vooral om innovaties op het gebied van verpakkingen en bouw-gerelateerde producten. “Een idee concreet maken en ‘op de markt brengen’ is nog niet zo eenvoudig”, legt Koenders uit. “Wij kunnen daarbij helpen, onder andere via het programma BioVoice. Grote en kleine bedrijven worden hierbij gekoppeld. Als er een ‘klik’ is, kan het kleine bedrijf een innovatiecontract verdienen, waardoor het verzekerd is van financiële steun, coaching en begeleiding.

Het grote bedrijf krijgt een oplossing voor zijn probleem. Win-win dus!” Op een gegeven moment is het de bedoeling dat een ondernemer vanuit de Campus ook weer verder gaat, zegt Koenders. Naar een fabriek of bedrijf, zodat het

product ook daadwerkelijk op de markt kan worden gebracht. “Ondernemers moeten uitvliegen.”

Bankjes in het park De Green Chemistry Campus werkt samen met allerlei bedrijven, overheden, scholen en kennisinstellingen in Brabant, Zeeland en Zuid-Holland: de Biobased Delta. De gemeente Bergen op Zoom ondersteunt het initiatief, samen met de provincie Noord-Brabant en de regionale ontwikkelingsmaatschappij REWIN. “Voor bedrijven geeft dat vaak vertrouwen”, zegt Dietmar Lemmens van de gemeente Bergen op Zoom. “Bovendien kunnen we soms nét wat extra’s doen.

Zo is er bijvoorbeeld het bedrijf Vibers. Dat maakt onder andere lichtgewicht betonnen producten waarin olifantsgras is verwerkt, zoals bankjes.

Door als eerste afnemer (‘launching customer’) dit nieuwe product af te nemen, gaven we dit beAuteur: Carline dat Klijnnodig - van was.

Best Deze bankjes drijf nét het duwtje staan in het Anton van Duinkerkenpark. Sindsdien maakt het bedrijf flinke stappen. Vibers is echt een van de successtory’s van de Green Chemistry Campus.”

E-mail: info@greenchemistrycampus.nl www.greenchemistrycampus.com

Januari 2020 - Duurzaamheid

LKAB MINERALS

Magnetiet: perfect mineraal voor duurzame warmteopslag Het mineraal magnetiet blijkt ideaal voor het opslaan van energie. LKAB Minerals in Moerdijk onderzoekt in samenwerking met de Universiteit van Barcelona en internationaal onderzoeksinstituut CIC EnergiGUNE hoe magnetiet effectief gebruikt kan worden voor thermische energieopslag.

De eerste resultaten uit een pilot plant met thermal energy storage (TES) tanks in Marokko tonen aan dat met magnetiet een hoog rendement aan energieopslag realiseerbaar is.

“Energieopslag in magnetiet is ook in Nederland buitengewoon goed toepasbaar”, zegt Leon Hendriks, Business Development Manager Magnetite bij LKAB. Efficiënte en duurzame thermische energieopslag krijgt steeds meer aandacht. Het mineraal magnetiet (Fe304) is zeer geschikt om op een duurzame manier energie op te slaan. Magnetiet (een vorm van ijzererts) wordt in het

noorden van Zweden gewonnen op meer dan duizend meter diepte. Het is een inert en milieuvriendelijk materiaal, dat veel in de bouw wordt gebruikt om zwaar beton te produceren.

Europese subsidie voor warmteopslag met magnetiet Onlangs is het ORC-PLUS-project uitgevoerd onder de ‘Horizon 2020’-vlag (Europese subsidieregeling). Dit project heeft als doel om een zonnekrachtinstallatie uit te rusten met warmteopslag. Allereerst is er een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar het meest geschikte mineraal. Hieruit is gebleken dat magnetiet het meest geschikt is vanwege: • Warmtecapaciteit; 0,89kJ/kg*K • Goede thermische geleiding; 3,4W/m*K • Dichtheid; 4,8 t/m3 (volumieke warmtecapaciteit 4272 kJ/m3*K) • Thermisch stabiel op hoge temperaturen (1000?C geen probleem) • Thermisch-mechanisch stabiel (zeer weinig

verlies na vele cycli) • Uitstekende beschikbaarheid en prijs.

Economische waarde van warmteopslag De energiecentrale van het ORC-PLUS-project staat in Ben Guerir (Marokko) waar getest wordt met warmteopslag in magnetiet. De zonnekrachtcentrale gebruikt spiegels om de zonnewarmte te reflecteren waarmee organische olie opgewarmd wordt. Vervolgens transporteert die olie de warmte naar een turbine die stroom opwekt. De olie stroomt eerst door een groot opslagvat met magnetietkorrels waardoor gedurende de dag het magnetiet opwarmt. Dankzij deze warmteopslag kan de installatie na zonondergang nog vier uur op volle capaciteit doordraaien. De zoektocht naar nieuwe concepten voor warmteopslag voor duurzame energie was de aanleiding voor dit onderzoek.

waarmee elektriciteit continu opgewekt kan worden. Ook ’s nachts als de zon niet schijnt, kan de energiecentrale blijven draaien”, zegt Faik.

Industriële warmteopslag LKAB Minerals heeft voor deze pilot het mineraal geleverd. Volgens Leon Hendriks van LKAB Minerals zijn verschillende industriële toepassingen voor warmteopslag mogelijk. “Ook warmte van andere energiebronnen dan zonnekrachtcentrales kan uitstekend in magnetiet worden opgeslagen”, zegt Hendriks. Dit is met name interessant voor bedrijven die warmte verbruiken; Restwarmte kan worden opgeslagen voor hergebruik later. Bovendien, omdat bij de conversie van elektriciteit naar warmte nagenoeg geen verliezen optreden is de inzetbaarheid nog veel groter.

Bedrijven kunnen daardoor de warmtebatterij inzetten om flexibel stroom in te kopen voor Carline Klijn - van Best hun Auteur: industriële verwarming.

Daarnaast wordt het ook mogelijk om tijdelijke overcapaciteit van groene energie uit zonnepanelen of windmolens op te slaan. “Het mineraal magnetiet is milieuvriendelijk, goedkoop en volop voorradig”, zegt Hendriks. “Toepassing van magnetiet als warmteopslag is nog weinig bekend. Daarom zijn wij op zoek naar partners en specialisten die toepassingen kunnen ontwikkelen, waarmee de opgeslagen warmte in magnetiet duurzaam kan worden hergebruikt”, aldus Hendriks.

Van onderzoek naar praktijk “Voor dit pilotproject is magnetiet van LKAB Minerals toegepast. Met dit mineraal zijn proeven gedaan met verhitting tot 1000 oC waarbij we hebben bekeken hoeveel warmte werd vastgehouden in een periode van 21 dagen” legt Dr. Abdessamad Faik, projectmanager van het pilotproject en Group Leader bij CIC EnergiGUNE uit. “We hebben vastgesteld dat magnetiet thermisch stabiel blijft onder deze hogere temperaturen. Bovendien blijkt dat hoge temperaturen voor een langere periode kunnen worden opge- Voor meer informatie bezoek de website van slagen. Dit zorgt voor een stabiele warmtebron, LKAB Minerals.

E-mail: netherlands@lkabminerals.com Website: www.lkabminerals.com

Januari 2020 - Duurzaamheid