16 onderzoek
Brusselse Financietoren: 1,6 miljoen euro smeergeld foetsie Meer dan veertien jaar na de verkoop van de Financietoren aan Breevast heeft de Brusselse correctionele rechtbank twee lobbyisten veroordeeld tot lichte straffen. Aan de hand van dit vonnis kan Apache het smeergeldcircuit grotendeels in kaart brengen. Maar wie streek het spoorloze deel van het smeergeld op? En waarom wordt in het vonnis twaalf keer de naam genoemd van politicus Rik Daems, codenaam The Bird? GEORGES TIMMERMAN | 11 april 2016 Rony Van Goethem, bijgenaamd le Petit Roi, was een aannemer van schilderwerken die in de jaren ’80 overheidsopdrachten kreeg voor de restauratie van het interieur van historische gebouwen: het koninklijk paleis, het Rekenhof, de ambtswoning van de premier en andere huizen in de Wetstraat. Na een onderzoek door het Hoog Comité van Toezicht liep hij in 1994 tegen de lamp wegens corRik Daems (Foto: Reporters © Danny Gys)
ruptie. In dezelfde periode werd Van Goethem als getuige verhoord in het kader van de obussenaffaire, een corruptiedossier rond de aankoop van munitie door de liberale minister van Defensie Freddy Vreven. Van Goethem bleek immers een goede bekende te zijn van Johan Lampaert, de lobbyist in de obussenzaak. Kortom, Van Goethem “had expertise inzake het omkopen van ambtenaren”, zoals het vonnis over de Financietoren droogweg stelt. Kort na zijn eerste veroordeling werkte Van Goethem samen met Hugo De Roeck, een schoenenverkoper uit Aalst. In 1995 begonnen ze samen het consultancy- en lobbykantoor Solimo (Société Luxembourgeoise Immobilière) Consult in het Groothertogdom Luxemburg. Een paar jaar later volgde de oprichting van Solimo Consulting Belgium, later omgedoopt tot Caelum. Beide firma’s zochten de eerste jaren tevergeefs naar klanten. Dat veranderde toen ze gingen samenwerken met Michel Bellemans, een specialist in avontuurlijke fiscale constructies. Deze zoon van een Brusselse onderzoeksrechter verzeilde in diverse criminele dossiers. Volgens een getuige in het Financietoren-onderzoek was het Rony Van Goethem die ervoor zorgde dat Bellemans een functie kreeg op het kabinet van Rik Daems (Open VLD), toen die in 1999 federaal minister werd van Telecommunicatie en Overheidsbedrijven in de eerste regering-Verhofstadt. Kort daarna werd Bellemans vice-voorzitter van de Federale Participatiemaatschappij, telkens “met als doel informatie in te winnen inzake de verkoop van overheidsgebouwen”, preciseerde de getuige. Dat Bellemans in december 2000 werd gearresteerd op verdenking van het witwassen van de criminele winsten van een internationaal cocaïnekartel, was hooguit een kleine tegenslag, zonder impact op de manoeuvres rond de Financietoren.
Kerstboom
Nog voor de verkoop van de Financietoren had Bellemans in overleg met Van Goethem en De Roeck al een kerstboom van vennootschappen opgezet in Groot-Brittannië, Luxemburg en de Britse Maagdeneilanden (zie schema), met als doel het discreet en fiscaal zo interessant mogelijk versluizen van het smeergeld. Bovendien werden Jan en Diane Daems (de broer en de zus van Rik Daems) begin 2001 benoemd tot bestuurders van Cealum in Dilbeek. Die verlieslatende firma werd door Van Goethem gebruikt om zijn lobbywerk te bekostigen. Aan restaurants en relatiegeschenken gaf Caelum op twee jaar tijd zo’n 200.000 euro uit. Volgens Henk Brouwer, directeur van vastgoedgroep Breevast, was hij in de zomer van 2001 in contact gekomen met De Roeck en Van Goethem. Dat gebeurde via een vriend: Frans Beerens, Nederbelg, vastgoedmagnaat en multimiljonair. “Aanvankelijk waren de besprekingen erop gericht dat Beerens en De Roeck zelf als kopers van de Financietoren zouden optreden”, verklaarde Brouwer. “Maar dat ging niet door omdat Beerens in december 2001 afhaakte.” Breevast hield de twee lobbyisten niettemin toch nog in dienst “omdat het de indruk had dat die hen zouden kunnen bijstaan in de aanbestedingsronde en de renovatiewerken.” Zo kon het gebeuren dat de Financietoren, het grootste overheidsgebouw en de zetel van de FOD Financiën, in handen viel van een offshorevennootschap op de Nederlandse Antillen. Formeel werd de toren op 20 december 2001 door de Regie der Gebouwen (lees: minister Rik Daems) verkocht aan een dochter van Breevast (lees: de Nederlandse miljonair Frank Zweegers). Zweegers is momenteel de enige aandeelhouder van Breevast: hij controleert de vastgoedgroep via Cenocorp, een investeringsmaatschappij die veilig en anoniem in Curaçao onder een trust zit. De verkoopprijs voor de Financietoren bedroeg 276,5 miljoen euro. Omdat het een sale-and-lease-backoperatie was, sloot de Regie der Gebouwen een huurcontract voor 33 jaar. De huurprijs werd vastgelegd op 42,7 miljoen per jaar, zodat Zweegers zijn investering al dubbel en dik heeft terugverdiend.