ofarlega á blaði

Geysishúsið í Aðalstræti var keypt í því augnamiði að gera það upp og opna þar þjónustumiðstöð fyrir ferðamenn.

Ein lóðaúthlutun olli drjúgum vangaveltum í borgarstjórnarflokknum, lóð á horni Listabrautar og Kringlumýrarbrautar, vestan við Verslunarskólann. Byggingafélagið Ármannsfell, sem var eitt hið öflugusta á þessum tíma, þurfti að tryggja sér ný verkefni og hafði Ármann Örn Ármannsson, framkvæmdastjóri þess, lengi haft augastað á henni og reyndar byggt fjölbýlishús þar við hliðina. Ármann Örn var mjög fylginn sér og hafði samband í tíma og ótíma til að reka á eftir og rifjaði upp meint loforð forvera míns og einstakra borgarfulltrúa. En þetta var pólitískt eldfimt mál. Sumir borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins voru algjörlega mótfallnir úthlutun og vitað var að andstæðingar flokksins í borgarstjórn myndu reka upp stríðsöskur og benda enn einu sinni á hagsmunatengsl milli Ármannsfells og Sjálfstæðisflokksins.

Áhersla var lögð á endurnýjun gatna, lagna og gangstétta í gamla miðbænum. Endurnýjunarstarf i gangi í Grjótaþorpinu.

Meðan málið var enn í biðstöðu kom Jón Ólafsson, athafnamaður í Skífunni á minn fund og falaðist eftir lóðinni fyrir kvikmyndahús. Hann rak þá kvikmyndahúsið Regnbogann við Hverfisgötu. Í upphaflegum áætlunum um Nýja miðbæinn, sem síðar varð Kringlusvæðið, var einmitt gert ráð fyrir kvikmyndahúsi og enn hafði ekkert bólað á slíku áformi. Eftir stutta gerjun bar Jón málið enn upp á breyttum forsendum. Hann sagðist hafa vilyrði Þorvarðar Elíassonar, skólastjóra Verslunarskólans, fyrir samstarfi sem byggðist á samnýtingu bíóhúsnæðisins til kennslu á daginn, líkt og gerðist hjá Háskólanum og Háskólabíói. Mér leist vel á þá hugmynd, bílastæðaþörfin myndi líka auðleyst ef um samnýtingu yrði að ræða með Versló. Bað ég borgarskipulag að skoða þennan möguleika.

Hugmyndin um að Jón Ólafsson, athafnamaður í Skífunni fengi að byggja kvikmyndahús við Listabraut, hlaut bráðan endi. Síðan hefur mikið vatn runnið til sjávar hjá Jóni.

Davíð Oddsson hafði þá samband og varaði mjög við Jóni vegna ósæmilegra viðskiptahátta af ýmsu tagi. Fannst mér dálítið mótsagnaskennt að sjá skömmu síðar mynd í Morgunblaðinu af þeim saman uppi í Valhöll, þar sem Jón var að afhenda Davíð nýjan geisladisk, sem Skífan hafði gefið út með hljóðrituðum ræðum Ólafs Thors. Var ekki annað að sjá en að vel færi á með þeim fjandvinum. En bíóáform Jóns urðu að engu. Þorvarður Elíasson ætlaði greinilega ekki að hafa neitt samstarf við hann. Þorvarður sótti nú um lóðina fyrir stækkun Verslunarskólans. Það var mjög ásættanleg ráðstöfun að stuðla þannig að vexti þeirrar grónu menntastofnunar á svæðinu. Þess má geta að húsnæðismál Menntaskólans í Reykjavík voru í sama ólestri og verið hafði áratugum saman. Lög um verkefnaskiptingu ríkis og sveitarfélaga voru ekki til að einfalda málið. Beitti ég mér fyrir því að skólinn fékk til viðbótar virðulegt, gamalt hús á reitnum við Amtmannsstíg.

Vinnudagurinn hjá borgarstjóranum varð æ lengri. Hann hafði ekki sérstakan aðstoðarmann eins og síðar varð. Ég hafði löngum haldið því fram að borgarkerfið væri eins og vel smurð vél, þar sem borgarbúar fengju skjóta úrlausn sinna mála. Og því vildi ég viðhalda. Borgarráðsfundir voru í hádeginu á þriðjudögum og voru þar iðulega afgreidd milli 40 og 50 mál. Til undirbúnings þessum fundum þingaði borgarstjórinn með helstu embættismönnum allan morguninn. Þar var farið yfir stöðu einstakra mála og séð til þess að stofnanir í kerfinu gengju frá málum eins og fyrir þær hafði verið lagt. Á borgarráðsfundum voru margvíslegar álitsgerðir embættismanna í veigameiri málum lagðar fyrir til samþykktar eða synjunar. Strax daginn eftir fund borgarráðs voru bréf með tilkynningum um afgreiðslu á einstökum málum send út með undirritun borgarstjóra til þerra, sem erindi ráku gagnvart borginni og til forstöðumanna stofnana hennar. Embættismannafundina, hina svonefndu “morgunfundi” sátu að jafnaði Jón G. Tómasson, borgarritari, Hjörleifur B. Kvaran, framkvæmdastjóri lögfræði- og stjórnsýsludeildar, Magnús Óskarsson, borgarlögmaður, Eggert Jónsson, borgarhagfræðingur, Gunnar Eydal, skrifstofustjóri borgarstjórnar, Jón G. Kristjánsson, starfsmannastjóri, Ólafur Jónsson, upplýsingafulltrúi, Þórður

Þorbjarnarson. borgarverkfræðingur, Stefán Hermannsson, aðstoðarborgarverkfræðingur, Þorvaldur S. Þorvaldsson, forstöðumaður Borgarskipulags og Bergur Tómasson, borgarendurskoðandi. Ég bætti Ómari

Einarssyni, framkvæmdastjóra Íþrótta- og tómstundaráðs, á þennan lista til að fylgja eftir ýmis konar framkvæmdaatriðum, sem ég vildi finna skjóta lausn á og ekki voru beinlínis á verksviðsviði annarra viðstaddra.

Á þessum fundum kom oft fram núningur milli sviða. Þá voru embættismennirnir ekki síður á varðbergi gagnvart hinum pólitískt kjörnu fyrirliðum Sjálfstæðisflokksins í einstökum málaflokkum. Voru mér oft bornar fregnir af hinum og þessum loforðum, sem þeir voru að gefa út um allan bæ með fjárhagslegum skuldbindingum fyrir borgina, ellegar þá að þeir sætu og brugguðu mér vélráð. Þarna í embættismannahópnum voru ýmsir reyndir klækjarefir við borð og vildu örugglega reyna að deila og drottna þannig að ég tók þessu af hóflegri alvöru og sagðist ekki trúa fyrr en ég tæki á. Augu mín opnuðust þó æ betur fyrir því að talsvert var til í þessum áburði og varð það til þess að smám saman dró úr gagnkvæmu trausti milli mín og sumra borgarfulltrúanna. Það varð nánara samband milli mín og embættismannanna, sem ég fól að undirbúa verkefnaáætlanir og tillögugerð í stað þess að flækja kjörnum ráðum og nefndum um of í málin á fyrstu stigum.

Oft flugu hnútur um borð á þessum embættismannafundum. Liðið í Austurstrætinu og síðar Ráðhúsinu með Þróttarann Magnús Óskarson, borgarlögmann, sem fyrirliða sótti fast að marki Skúlatúnsliðsins, það er verkfræðinganna hjá embætti borgarverkfræðings. Gerðust menn iðulega hávaðasamir á fundunum og skarst verulega í odda þegar fyrir lágu nýjar upplýsingar um framúreyðslu við stórframkvæmdirnar sem í gangi voru, enda var það næstum daglegt brauð og hreint ekki boðlegt. Í smáu sem stóru virtist mikið vanta á að áætlanir hefðu verið nógu vandaðar áður en ráðist var í stórtæk verkefni og svo bættist við að eftirlitið með framvindunni var oft bágborið. Aldrei var þetta jafngreinilegt og við byggingu Ráðhússins.

Þegar verulega tók að síga á ógæfuhliðina útgjaldamegin vegna byggingar þess kom Stefán Hermannsson, sem hafði yfirsumsjón með verkinu, fram í sjónvarpsviðtali og skýrði það fyrir fréttamanni á táknrænan hátt hvernig