MASTACTVA Magazine 3/2020

48

I n D es i g n

Вы­клік, які мы не жа­да­ем пры­маць Эка­ла­гіч­ны ды­зайн і эка­ла­гіч­ны пад­ыход у ды­зай­не Ала Пі­га­льс­кая

Ды­зай­не­ры тра­ды­цый­на вы­ка­рыс­тоў­ва­юць шмат но­ вых ма­тэ­ры­ялаў, та­му з пун­кту гле­джан­ня эка­ло­гіі яны не сто­ль­кі спры­яюць ра­шэн­ню эка­ла­гіч­ных пра­блем, ко­ль­кі ства­ра­юць ды ўзмац­ня­юць іх.

С

таў­лен­не да эка­ло­гіі пра­во­дзіць во­да­па­дзел па­між ты­мі, хто ду­мае пра ды­зайн у ка­тэ­го­ры­ях дэ­ка­ра­тыў­на-афар­мі­це­льс­ка­га мас­тац­тва, і ты­мі, для ка­го ды­зайн ро­біц­ца фор­май акты­віз­му, ла­дам жыц­ця. Па­між ты­мі, хто пры­го­жа на­ма­люе на лю­бую мод­ную тэ­му, і ты­мі, хто імкнец­ца знай­сці ра­шэн­не, на­ват ка­лі яно не мяр­куе пры­емна­га ві­зу­аль­на­га су­зі­ран­ня, пра­ля­ гае лі­нія фрон­ту. Бо эка­ло­гія яшчэ раз па­ста­ві­ла пад пы­тан­не лі­та­ра­ль­нае і на­іўнае раз­умен­не пра су­вязь пры­га­жос­ці і ка­рыс­ці. Уз­дзе­янне пра­па­ган­ды, вы­ка­на­най пра­фе­сій­ны­мі мас­та­ка­мі і ды­зай­не­ра­мі пад­час дзвюх сус­вет­ных вой­наў і існа­ван­ня та­та­лі­тар­ных рэ­жы­маў у ХХ ста­год­дзі, пры­му­сі­ла пры­ знаць, што пры­га­жосць мо­жа вы­дат­на спа­лу­чац­ца са згуб­ны­мі на­ме­ра­мі, а не то­ль­кі з ка­рыс­цю. Мо­жа пад­ацца, што атры­ма­ныя ў спад­чы­ну з са­вец­кіх ча­соў пра­кты­кі пра­ д­аўжэн­ня жыц­ця рэ­чаў ці іх пе­ра­пра­цоў­ка (пе­ра­роб­ка) ма­юць ад­но­сі­ны да эка­ло­гіі, але не вар­та за­бы­ваць: асноў­ным імпу­ль­сам та­ко­га стаў­лен­ня быў дэ­фі­цыт, а не ўсвя­дом­ле­насць, та­му ка­лі та­ва­раў зра­бі­ла­ся да­стат­ко­ва, то і «эка­ла­гіч­ныя» пра­кты­кі сыш­лі ў ня­быт за не­пат­рэб­нас­цю, у той час як эка­ ла­гіч­ныя пра­бле­мы то­ль­кі на­бі­ра­лі аб­аро­ты. Аб­страк­тныя за­клі­кі са­вец­кіх пла­ка­таў да эка­но­міі рэ­сур­саў так­са­ма ні­як не змя­ня­лі лад жыц­ця і ду­ман­ня ні аўта­раў, ні за­моў­цаў, ні тых, ка­му гэ­тыя пла­ка­ты трап­ля­лі­ся на во­чы. Асо­бас­нае стаў­лен­не да эка­ло­гіі як да сур’ёзна­га гла­ба­ль­на­га вы­клі­ку ці да не­даў­га­веч­най мо­ды шмат у чым вы­зна­чае пад­ыход і ды­япа­зон срод­каў, які­мі ды­зай­не­ры са­дзей­ні­ча­юць ра­шэн­ню ці па­глыб­лен­ню эка­ла­гіч­ных пра­ блем. Ды­зай­не­ры не па­він­ны ра­біц­ца эка­ла­гіч­ны­мі акты­віс­та­мі, але ні­ко­лі не бу­дзе ліш­нім па­ка­заць, як ме­на­ві­та мож­на спры­яць па­ляп­шэн­ню эка­ло­гіі тво­ра­мі са­міх ды­зай­не­раў. Ёсць роз­ныя стра­тэ­гіі ўзняць эка­ла­гіч­насць ды­зай­ну, але клю­ча­вым бу­дзе пан­яцце ўсвя­дом­ле­нас­ці са­міх ды­зай­не­раў. Та­кія эка-ра­шэн­нні мо­гуць быць пра­ктыч­ны­мі і вы­гад­ны­мі з фі­нан­са­ва­га пун­кту гле­джан­ня, але ў іх асно­ве —

«Мастацтва» № 3(444)

сап­раў­дная за­не­па­ко­енасць эка­ла­гіч­ны­мі пра­бле­ма­мі. Мож­на вы­ка­рыс­тоў­ваць ма­ тэ­ры­ялы, атры­ма­ныя ў вы­ні­ку пе­ра­пра­цоў­кі (тую ж па­пе­ру ды іншыя па­вер­хні), і ад­па­вед­ ныя тэх­на­ло­гіі дру­ку (шаў­каг­ра­фія), ня­гле­дзя­ чы на тое, што гэ­тыя ра­шэн­ні да­ра­жэй­шыя за звы­чай­ныя, пры­чым ка­лі-ні­ка­лі істот­на. Па­спя­ хо­вым пры­кла­дам па­ўтор­на­га вы­ка­рыс­тан­ня мо­жа стаць да­цкі брэнд тор­баў, за­плеч­ні­каў і га­ман­цоў з тэн­таў ве­лі­каг­руз­ных аўта­ма­бі­ляў «Freitag». Як спры­яць усве­дам­лен­ню эка­ла­гіч­ных пра­блем у на­ву­ча­ль­най дзей­нас­ ці, мож­на бы­ло па­ба­чыць на вы­ста­ве Resolution #influenced 100 у меж­ах BRLNDSNWK (Бер­лін­ска­га тыд­ня ды­зай­ну), што пра­хо­дзіў ле­тась у кас­трыч­ ні­ку. На вы­ста­ве бы­лі прад­стаў­ле­ны тво­ры сту­дэн­таў Ака­дэ­міі мас­тац­тваў і ды­зай­ну «Бе­ца­лель» (Ізра­іль), Анха­льц­ка­га ўні­вер­сі­тэ­та пры­клад­ных на­вук у Дэ­саў (Гер­ма­нія) і Уні­вер­сі­тэ­та пры­клад­ных мас­тац­тваў у Ве­не (Аўстрыя). Пра­екты дэ­ман­стра­ва­лі спро­бу ўсвя­до­міць эка­ла­гіч­ныя вы­клі­кі сён­няш­ня­га дня ў рэ­чыш­чы пад­ыхо­даў і эстэ­ты­кі шко­лы Баў­хаўз. Хар­чо­вая індус­трыя пе­ ра­жы­вае сур’ёзныя зме­ны, але рэ­ва­лю­цыя, якая ад­бы­ва­ецца лі­та­ра­ль­на ця­ пер, не­заў­важ­ная для нас, спа­жыў­цоў. Зме­ны звя­за­ныя з усё бо­ль­шай до­ляй удзе­лу на­ву­ко­вых і ла­ба­ра­тор­ных вы­шу­каў у вы­твор­час­ці ежы. Ка­лі не­маг­ чы­ма спы­ніць увар­ван­не на­ву­ко­вых тэх­на­ло­гій у пра­цэ­сы ства­рэн­ня ежы, то ды­зай­нер Маў­ры­цыа Со­са пра­па­ноў­вае ра­біць для штуч­най ежы ад­мыс­ло­ вы ды­зайн, які да­зво­ліць па­куп­ні­ку ад­роз­ні­ваць яе з пер­ша­га по­гля­ду. Та­кім чы­нам ды­зайн, інспі­ра­ва­ны сты­ліс­ты­кай Баў­хаў­зу, пра­па­ноў­вае прад­аваць штуч­ную ежу ў вы­гля­дзе про­стых ге­амет­рыч­ных фор­маў. Вя­до­ма, та­кі пра­ект