POLSKI PRZEGLĄD CHIRURGICZNY 2009, 81, 12, 1112–1128
Operacje złośliwych nowotworów nadnerczy techniką laparoskopową z dostępu przezotrzewnowego Laparoscopic transperitoneal approach to adrenal gland malignancies Kazimierz Rembiasz1, Andrzej Budzyński1, Jan Kulawik1, Maciej Matłok1, Marcin Migaczewski1, Alicja Hubalewska-Dydejczyk2, Filip Gołkowski2 Z II Katedry Chirurgii Ogólnej CM UJ w Krakowie1 (2 Department of General Surgery, Collegium Medicum Jagiellonian University in Cracow) Kierownik: prof. dr hab. D. Karcz Z Katedry Endokrynologii CM UJ w Krakowie2 (Department of Endocrinology, Collegium Medicum Jagiellonian University in Cracow) Kierownik: dr hab. A. Hubalewska-Dydejczyk nd
Zastosowanie techniki laparoskopowej w leczeniu złośliwych guzów nadnerczy budzi pewne zastrzeżenia. Operacja z dostępu przezotrzewnowego bocznego pozwala jednak na zachowanie zasad chirurgii onkologicznej i bezpieczne usunięcie guzów złośliwych. Celem pracy było przedstawienie własnego doświadczenia w laparoskopowej adrenalektomii z dostępu przezotrzewnowego u chorych ze złośliwymi guzami nadnerczy. Materiał i metodyka. W okresie do marca 2003 do maja 2009 r. zakwalifikowano do laparoskopowej adrenalektomii z dostępu przezotrzewnowego 200 chorych. W grupie tej było 82 chorych operowanych z powodu guza nie wykazującego czynności hormonalnej (incidentaloma) o średnicy 1,5 do 14 cm. U pozostałych 118 wskazaniem do zabiegu był guz wydzielający hormony; rdzenia nadnerczy (63 chorych), aldosteron (26 chorych), glikokortykoidy (25 chorych) i androgeny (4 chore). Wyniki. Zabieg laparoskopowy wykonano u 197 chorych, u 3 chorych zaszła konieczność konwersji (u jednego chorego z powodu wątpliwości co do operacyjności zmiany). U 14 chorych (7%) pooperacyjne badanie histologiczne wykazało obecność nowotworu złośliwego; u 7 chorych pierwotnego guza nadnercza (rak kory nadnercza – 3, pheochromocytoma – 3, chłoniak nadnercza – 1); u 7 chorych guza przerzutowego (płaskonabłonkowego płuca – 2, jasnokomórkowego nerki – 2, wątrobowokomórkowego – 1, neuroendokrynnego płuca – 1, z cewek zbiorczych nerki – 1). Kolejnych 19 guzów (9,5%) zostało ocenionych histologicznie jako potencjalnie złośliwe (guzy chromochłonne – 16, guzy z układu nerwowego – 2, onkocytoma – 1). Pozostałe 167 guzów zostało ocenione jako łagodne. Jeden z guzów złośliwch był nieoperacyjny, pozostałe zaś 32 usunięto radykalnie. U trojga chorych z guzami przerzutowymi doszło do progresji nowotworu. Wnioski. Laparoskopowa adrenalektomia z dostępu przezotrzewnowego pozwala na bezpieczne i radykalne usunięcie wszystkich guzów nadnerczy, także złośliwych. Dalszych badań wymaga ocena odległych wyników leczenia. Słowa kluczowe: guzy nadnercza, laparoskopowa adrenalektomia, dostęp przezotrzewnowy Even though there is not enough good data, the use of laparoscopic approach in malignant disease is regarded by some controversial issue. On the other hand it seems that transperitoneal access to the adrenal gland allows for effective and safe oncological removal of adrenal gland neoplasms. The aim of the study was to present our experience with the use of transperitoneal approach in patients with adrenal gland malignancies. Material and methods. From March 2003 till May 2009 we performed 200 laparoscopic transperitoneal adrenalectomies. There were 82 hormonally silent tumors (1.5-14 cm in diameter) and 118 hormonally active (63 pheochromocytomas, 26 Conn’s syndrome, 25 Cushing’s syndrome and 4 virylizing tumors).